PREDAVANJE 2

TEHNIČKI CRTEŽI
KOTIRANJE, ŠRAFIRANJE
FORMATI PAPIRA
CAD KONCEPT
 VRSTE LINIJA

široka puna Konture delova objekta i

terena u preseku
srednje široka
puna Vidljive ivice objekta

uska puna Kotne linije, šrafure

srednje široka Obeležavanje ravni

isprekidana preseka, nevidljive ivice
objekta, otvori u plafonu
 VRSTE LINIJA

Uska Sporedne nevidljive

isprekidana ivice i prekidi
široka tačka
crta Regulacione i
građevinske linije

uska tačka Simetrale i ose

crta
Delovi objekta koji se
tačkasta ruše, sporedne linije
KOTIRANJE
Vrste kotnih linija

Način upisivanje kota

KOTIRANJE

Ispravno Neispravno
 KOTIRANJE
Kote se postavljaju sa svih strana oko osnove
Bliže kote su pojedinačne, a spolja su kote preloma i ukupne
Rastojanje između kotnih linija, kao i veličina cifara, zavisi od veličine
crteža, razmere…
 KOTIRANJE
Visinske kote se postavljaju u preseku, u osnovi i u izgledima.
Kota 0.00 predstavlja visinu gotovog poda prizemlja u stepenišnom
prostoru objekta.
- u preseku

- u osnovi (dubinska)

- u preseke

- u osnovi
KOTIRANJE U OSNOVI R 1:100
KOTIRANJE U PRESEKU R 1:100
ŠRAFURA MATERIJALA
R 1:100 R 1:50

- Armirani beton

- Laki beton

- Drvo u poprečnom
preseku

- Drvo u podužnom
preseku
- Metal u preseku
ŠRAFURA MATERIJALA
R 1:100 R 1:50
- Teren prirodni

- Nasuto tlo

- Zemlja (humus)

- Kamen

- Lomljeni kamen

- Šljunak
ŠRAFURA MATERIJALA
R 1:100 R 1:50

- Zid od kamena

- Opeka

- Beton
ELEMENTI TEHNIČKOG CRTEŽA - ZAGLAVLJE
- Zaglavlje (Pečat) na tehničkom crteţu
je tabela u koju se unose osnovni
podaci o crteţu, kao što su:
- Naziv projekta
- Projektant
- Naručilac
- Nivo projektne dokumentacije
- Naziv tehničkog crteţa
- Razmera
- Oznake projekta i crteţa ...
ELEMENTI TEHNIČKOG CRTEŽA - ZAGLAVLJE
OSTALI ELEMENTI TEHNIČKOG CRTEŽA
- Sastavnica
- Legenda materijala
- Napomene
VRSTE PAPIRA ZA CRTANJE
- Papir za štampače i mašine za kopiranje
- Gramatura 50 do 100 g/m2
- Hamer
- Tvrdi, neprozirni papir za crtanje olovkom i tušem
- Vrlo otporan na crtanje i korigovanje
- Gramatura 100, 150, 200, 250, 300 i 500 g/m2
- Paus
- Proziran papir za crtanje, pogodan za kopiranje i umnoţavanje
- Ne sme se ni malo navlaţiti jer se nabora i menja dimenzije
- Gramatura 40 do 155 g/m2
FORMATI PAPIRA ZA CRTANJE
- Veličine papira su normirane i odgovaraju ISO standardima
(ISO 216) koji se primenjuju kao međunarodni standard
- Formati se označavaju slovom i brojem
- Za širinu i duţinu različitih formata papira vaţi da imaju isti
odnos kao stranica kvadrata prema dijagonali (odnos širine i
duţine je 1:√2=1:1.414)
FORMATI PAPIRA ZA CRTANJE
- Iz većeg formata na manji prelazi se polovljenjem – odnos
površina susednih formata je 2:1
- Najveći format A0 ima površinu 1m2, A1 ima površinu od
0.5m2 itd.
- Širina većeg formata postaje duţina manjeg formata
DIMENZIJE RAZLIČITIH FORMATA PAPIRA
SLAGANJE CRTEŽA
- Savijanje crteţa (kako bi se sloţili
u projekat) je precizno određeno
posebnim pravilima:
- Svi formati veći od A4 savijaju se
i dovode na format A4
- Prilikom savijanja, stranica na kojoj
je zaglavlje mora biti sa gornje strane
savijenog crteţa (zbog čega?)
- Primer:
savijanje papira formata A3
SLAGANJE CRTEŽA
- Primer savijanja papira većeg formata – produţeni A2

i
VRSTE PROJEKATA U GRAĐEVINARSTVU
- Projekti niskogradnje
- Projekti visokogradnje
- Projekti hidrogradnje

- Nivoi razrade projektne dokumentacije:

- Idejno rešenje
- Idejni projekat
- Glavni projekat
- Izvođački projekat
GLAVNI PROJEKAT
- Glavni Projekat čine:
- GLAVNI ARHITEKTONSKI PROJEKAT
- GLAVNI PROJEKAT KONSTRUKCIJE
- GLAVNI PROJEKAT ELEKTRIČNIH INSTALACIJA
- GLAVNI PROJEKAT MAŠINSKIH INSTALACIJA (GREJANJE,
VENTILACIJA, KLIMATIZACIJA I GASNE INSTALACIJE)
- GLAVNI PROJEKAT INSTALACIJA VODOVODA I KANALIZACIJE
- GLAVNI PROJEKAT ZAŠTITE OD POŢARA
- GLAVNI PROJEKAT LIFTA I ESKALATORA
- Utvrđuje građevinsko-tehničke, tehnološke i eksploatacione
karakteristike objekta, Tehničko-tehnološka i organizaciona
rešenja za gradnju objekta, investicionu vrednost objekta
kao i uslove odrţavanja objekta
GLAVNI PROJEKAT ELEKTRIČNIH
INSTALACIJA
GLAVNI PROJEKAT INSTALACIJA VODOVODA I
KANALIZACIJE
GLAVNI PROJEKAT ESKALATORA
GLAVNI PROJEKAT LIFTA
IZVOĐAČKI PROJEKAT

- Sadrţi razradu svih neophodnih detalja za građenje

objekta prema glavnom projektu.
- Izrađuje se za potrebe izvođenja radova ako glavni
projekat ne sadrţi detalje potrebne za izvođenje radova.
- Izvođački projekt mora biti izrađen u skladu s glavnim
projektom.
RAČUNARSKO CRTANJE
- Pre CAD-a – papir i olovka

- Computer-aided design (CAD)

- CAD se javlja sredinom 70-ih
PREDNOSTI

- Tačnost
- Efikasnost
- Crtanje u seriji

- Biblioteke gotovih elemenata

- Automatizacija projektovanja
(crteži generisani na osnovu izlaza iz drugih programa)
GRAFIČKI OBJEKAT
- Element crteža koji se ponaša kao jedinstvena celina

- Prost / Složen

- Prosti grafički objekti: osnovni geometrijski elemenati

(tačka, linija, pravougaonik, poligon, luk, kružnica, elipsa...)
GRAFIČKI OBJEKAT
- Složeni grafički objekat (blok) - privremena ili trajna
grupa prostih grafičkih elemenata

- Elementi bloka se ponašaju kao jedan objekat

- Nad blokom se može izvršiti manje operacija

nego nad prostim grafičkim objektom
GRAFIČKI OBJEKAT
- Izgled i položaj grafičkih objekata jednoznačno određen
atributima (properties)

- Atributi mogu biti:

- Opšti (sloj, tip, boja / širina linije, ...)

- Geometrijski (pozicija na crtežu, skaliranje, površina, ...)

- Ostali (ime objekta, da li je zatvoren, ...)

POSTUPAK IZRADE CRTEŽA
- Razmera i dimenzija papira
- Grupisanje elemenata crteža u logičke celine i
kreiranje odgovarajućih slojeva
- Crtanje objekata
- Kotiranje
- Opisi
- Priprema za štampu
EFIKASNO CRTANJE OBJEKATA
- Simetrični objekti (Mirror)

- Objekata koji se ponavljaju (Copy, Offset, ...)

- Objekti koji se mogu dobiti izmenom postojećih objekata

(Scale, Stretch, Trim, Extend, ...)
RAČUNARSKO MODELOVANJE
- Building information modeling (BIM)
- BIM se javlja sredinom 80-ih
RAČUNARSKO MODELOVANJE
- Element u 3D modelu ima atribute (properties) koji imaju
značenje u arhitektonskograđevinskoj struci
- Veze među elementima u 3D modelu imaju fizičko
značenje u arhitektonskograđevinskoj struci
CAD VS. BIM
CAD VS. BIM
BIM - PREDNOSTI
- Integrisano projektovanje

- Bolja kontrola realizacije projekta

- Efikasno održavanje objekta