Professional Documents
Culture Documents
1
qf B N c N c D f N q
2
AB Yönetmeliği
Yö t liği E Eurocode
d 7’d
7’de bi
bir çokk yapı temeli
t li iiçin
i oturma
t sınırı 50
mm olarak tavsiye edilmektedir. Benzer şekilde bir çok yapı için
=1/500 önerilmektedir. Açısal distorsiyonda göçme sınırı içinse
muhtemel
h lddeğer
ğ olarak
l k 1/150 verilmektedir.
il k di
Tuğla
T ğl dduvarlar
l iiçin
i göçme
ö sınırı (L/H>4) 1/150
Bir çok bina türü için yapısal hasar sınırı 1/150
Panel ve tuğla duvarlarda çatlak oluşumu 1/150
Yüksek ve rijit yapılarda gözle görülebilen dönme 1/250
Panel duvarlarda ilk çatlak oluşumu 1/300
Yapılarda hiç çatlak oluşmaması için sınır 1/500
yago a e
Diyagonal elemanları
e a a olan
o a çe
çerçeve
çe e ssistemlerde
ste e de
tehlike sınırı 1/600
ERİT
DUVAR İÇİN ŞE
MEL
EKLİ TEM
AR
DUVA
TEMEL
SÜRE
SÜREKLİTEMEL
TEKİL TEMEL (SÖMEL)
ÇİN
BİRLEŞİKTEMEL
DUVAR
D İÇ
S
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü 29
Temel İnşaatı Ders Notları
KazıklıTemel
L
≥ 25 cm
≥ L/4
39
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Temel İnşaatı Ders Notları
• Tekil temel kesiti
taşınacak eksenel ve
deprem yüklerinin
mertebesine göre kare,
ampatmanlı (kademeli)
veya trapez (eğimli)
olabilir.
olabilir
Deprem Yönetmeliği’ne
göre tekil temeller kazık ile
desteklendiğinde de
temeller arasında bağ kirişi
bulunmalıdır.
45
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Temel İnşaatı Ders Notları
• Birleşik temellerde yük
bil k i temelin
bileşkesi li ağırlık
lk
merkezi ile her zaman
çakışmayabilir Bu nedenle
çakışmayabilir.
trapez plan şekli veya
benzeri birleşik
ş temel
yapılabilir.
50
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Temel İnşaatı Ders Notları
Sürekli temel analizinde
d ğ bbasıncının hesabı
değme h b
kolon etki alanları dikkate
alınır Elde edilen değme
alınır.
basınçları temel taşıma
kapasitesi ile karşılaştırılır.
51
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Temel İnşaatı Ders Notları
Gerçekte sürekli temel
ki i l i i davranışı
kirişlerinin d rijit
iji
olmayıp yarı esnektir.
Temelin oturma kalıbının
elastik zemine oturan kirişler
tekniği kullanılarak
hesaplanması daha yerinde
olur.
Ters kirişli radye ile yatay itkiye maruz yapıların kayma direnci artırılabilir.
56
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Temel İnşaatı Ders Notları
Dü M
Düz Mantar R
Radye
d T Mantar
Ters M Radye
R d
• Mantar radye temel ağır kolon yüklerine karşı temel plağının
zımbalama güvenliğini artırmak amacıyla tercih edilebilir.
Bütün kesitin kalınlığını artırmak yerine yalnızca kolon ve
perde
d altlarında
ltl d kesit
k it genişletilebilir.
i l til bili Zemin
Z i ve yeraltı
lt suyu
koşulları izin veriyorsa ters mantar uygulamasında kalıp
işçiliği daha düşük olacaktır.
olacaktır
57
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Temel İnşaatı Ders Notları
• Radye temelin yeterli rijitliğe sahip
bodrum perdeleri ile birlikte
çalıştırılması sonucunda farklı
oturmaya karşı oldukça yüksek
kapasiteye sahip «kutu temel»
oluşturulabilir. Bu temel sistemi çok
katlı bodrumu olan binalarda dikkatli
davranılırsa kendiliğinden oluşur.
• Radye temeller yeraltı su seviyesinin
altında su yalıtımını sağlamak için
k
konstrüktif
ük if olarak
l k tercihih nedeni
d i olur.
l
• Yeraltı su seviyesinin kayda değer
ölçüde altında kalan rad
radyee temellerde
çekme donatısının çift yönlü
kullanılması gerekir.
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü 58
Temel İnşaatı Ders Notları
Yüzer Temeller
= 0.1z
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü 62
Temel İnşaatı Ders Notları
2. Zemin etütleri
2.1. Amaç
Üst yapı özellikleri
Zemin
e geometrisi
geo e s
Mimari
i i
Zemin özellikleri
Zeminden kaynaklanan yükler Yükler
Fonksiyon
Taşıyıcı sistem
İ
İdealize zemin profili
T
Temel
l Sistemi
Si t i Seçimi
S i i
Zemin-Temel-Yapı
ve
ilişkisinin kurulması
Temel Boyutları
Afet durumu
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü 63
Temel İnşaatı Ders Notları
211
2.1.1 Zemin
Z i tabakalarının
t b k l ardalanması
d l ile
il sürekliliğinin
ü kliliği i ve gerektiği
ktiği takdirde
t kdi d
taban kayası derinliğinin belirlenmesi
• Araçlar:
A l • Sondajlar
S d jl tercihan
ih jeoloji
j l ji
– Sondajlar mühendisleri gözetiminde
– Gözlem çukurları gerçekleştirilir.
– Arazi gözlemleri • Jeofizik araştırmalar jeofizik
mühendislerince yürütülür.
– Jeofizik yöntemler
• Bütün arazi çalışmaları
• Elektrik özdirenç geoteknik konusunda
• Sismik kırılma uzmanlaşmış inşaat
• Sismik
Si ik yansıma mühendisleri
üh di l i ttarafından
f d
• Georadar planlanır ve koordine edilir.
KİL h2
KUM h3
h4
2~3 m
Sondaj kuyusu
~1 m
GÇ-1
SK - 1 SK - 2
Sondaj sayısı
SK - 5
Sondaj numaraları
GÇ
Ç-2 Sondaj
S d j koordinatları
k di l
Plankote
SK - 4 SK - 3
a
a. Örselenmiş: Örneğin dokusu ve yapısı bozulmuştur.
bozulmuştur
Doğal su içeriği korunmamış olabilir.
b Örselenmemiş:
b. Ö l i Örnek
Ö k ddokuk ve yapısını kkorumaktadır.
k d
Doğal su içeriği değişmemiştir.
- Yüzeyden
d derinliği
d i li i
- Gerektiği taktirde basıncı
- Mevsimlere bağlı değişimi
-Temel malzemesine zararlı unsurlar içerip içermediği
Yeraltı su seviyesinin
y doğru
ğ belirlenmesi zemin içindeki
ç
efektif gerilme dağılımının hesaplanabilmesi açısından
son derece önemlidir. Taşıma kapasitesi ve oturma
hesaplarında belirleyici unsurlardan biridir
biridir.
2.1.4 İlgili zemin özelliklerinin yerinde belirlenmesi
Bu amaca ulaşmak
B l k için
i i arazii deneylerinden
d l i d yararlanılır:
l l
- SPT (Standart Penetrasyon Deneyi)
- CPT (Koni Penetrasyon Deneyi)
- VST (Arazi Veyn Deneyi)
- Arazi Permeabilite Deneyi
- PMT (Presyometre Deneyi)
- DMT (Dilatometre Deneyi)
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü 68
Temel İnşaatı Ders Notları
ZEMİN ÖZELLİKLERİNİN ARAZİDE BELİRLENME YÖNTEMLERİ
Kategori 1:
Zemin yüzey eğimi 5o den fazla olmamak şartıyla aşağıdaki yapı türleri birinci kategori
içinde kalır:
Kolon yyükleri 25 ton’a kadar olan hafif yyapılar
p
10 t/m’ye kadar hafif duvar yükleri
Yüksekliği 4 m’ye kadar olan istinat duvarları
Tek veya iki katlı yapılar.
yapılar
Yukarıdaki yapı türleri için yapılan zemin etütlerinde aşağıdaki yöntemlere
başvurulabilir :
Gözlem çukurları
El burgusuyla sondaj
Statik koni ppenetrasyon
y deneyiy
Mini veya cep penetrometresi
Temel hafriyatı sırasında gözlem
Sondajlar
Gözlem çukurları
Arazi Deneyleri
Laboratuvar deneyleri
Yeraltı su seviyesi ile kimyasal özelliklerinin belirlenmesi
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü 72
Temel İnşaatı Ders Notları
Kategori 3:
Sıra dışı yükler taşıyan yapılar (yüksek yapılar
yapılar, vv.b.)
b)
Birden fazla bodrum katı olan yapılar
Barajlar
Büyük köprüler
Tüneller
Ağ makine
Ağır ki ttemelleri
ll i
Açık deniz platformları
Kıyı yapıları
Deprem riski yüksek bölgelerdeki ikinci kategoriye giren bütün
yapılar
Şişebilecek zemin üzerine yapılacak binalar
B B
(1~3)B
tekilİnşaat
DEÜ veyaMühendisliği
şerit temel Bölümü 75
Temel İnşaatı Ders Notları
B
B
radye temel
2/3 D
eşdeğer radye
D
temel derinliği
~1,5 B
Güvenle
Gü l Belirlenecek
B li l k
Kalite Sınıfı Örnek Alma Yöntemi
Zemin Parametreleri
4 T
Tanımlama
l S d j kkarot örnekleri
Sondaj ö kl i
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü 77
Temel İnşaatı Ders Notları
Zemin Örnekleme Sıklığı
Elek takımı
Özgül
g laboratuvar etüvü hassas terazi
ağırlık deneyi
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü 81
Temel İnşaatı Ders Notları
Ödometre deneyi ekipmanı
Düzenek
Dü küüzerinde
i d bbulunan
l ttorkmetreden
k t d zemin i d dayanımının
ulaştığı maksimum tork değeri kaydedilir. Maksimum değere
ulaşılmasından
ş sonra kanatlara 8 – 10 ek devir daha
yaptırılarak zeminde oluşan reziduel kayma değeri belirlenir.
St = cuv-maks / cuv-reziduel
cuv = 6 ·Tmaks/ 7π D3
olarak verilmektedir.
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü 88
Temel İnşaatı Ders Notları
Ancak deney sonuçları üzerinde kesme hızı ve anizotropinin
etkisi vardır
vardır. Bu nedenle elde edilen veriler projelendirme
aşaması için aşağıda verilen abak yardımı ile düzeltilmelidir:
Standart
St d t penetrasyon
t deneyi
d i (SPT) dünyanın
dü bir
bi
çok ülkesinde olduğu gibi ülkemizde de geoteknik
araştırma ve incelemelerde en çok kullanılan
arazi deneylerinden biridir
biridir. SPT deneyi
deneyi,
kohezyonsuz zeminlerin sıkılıklarının,
mukavemetinin ve sıvılaşma potansiyelinin, ince
daneli zeminlerin ise kıvamının ve mukavemetinin
tahmin edilmesinde kullanılmaktadır.
asing
Darbe sayısı
ng
m)
si
GRAFİK / GRAPHIC
C
Ayrışma derecesi/Weatherin
n
Geological Section
Kuyu çapı,kesici uç cins
Derinlik / Depth (m
Su seviyesi/Water lev
Muhafaza borusu/Ca
1.5dak.Kayıp/1.5min.loss (I))
2.5dak.Kayıp/2.5min.loss (I))
No of blows
Jeolojik Kesit
Description
Boring diameter
Sample Depth
0 - 15 cm
15 - 30 cm
30 - 45 cm
RQD (%)
K (cm/s)
Su kaybı
Lugeon
N30
FILL
0.00-3.00 m
Februa
2
SPT-1
3.00-3.45 m
didn't get
Sample
12 10 8 18 GRAVELLY SAND
(Brownish)
4 4.0 3.00-4.00 m
SPT-2
SH-1 SLIGHTLY GRAVELLY
4.50-4.95 m
4.5 CLAYEY SAND
5 7 12 19
5,0
SH-2 (Brownish)
5,5 4.00-7.00 m
6
didn't get
SPT-3
Sample
6.50-6.95 m
4 6 8 14
ary 08, .2003
SAND
8 (Greyish)
7.00-9.00
7.00 9.00 m
Februa
SPT-4
9.00-9.45 m
43 8 12 20 GRAVELLY CLAY
(Greyish) 9.00-9.50 m
10 MARN (Greyish)
9.50-10.00 m
45
SANDSTONE
(W hitish) 10.00-11.00 m
TUFFITE
50
12 (Whitish grey)
11.00-13.50 m
50
15
14 TUFFITE
(Greyish W hitish)
58
14
uary 09, 2003
13.50-14.70 m
MARN
(G
(Grey, having
h i jjoint)
i t)
Febru
16 14.70-16.00 m
48
84
TUFFITE
(Greenish, having coarse
feldspat minerals, having
andesite and basalt
fragments)
70
45
18
16.00-18.50 m
TUFFITE
(Greyish greenish, having coarse
78
14
N60 = Narazi · CE · CN · CR · CB · CS
olarak hesaplanabilir.
CE = ER /60
Bu düzeltme
düzeltme, suya doygun çok ince kum veya siltli kumlar
için geçerlidir. SPT deneyi sırasında orta-sıkı/sıkı, çok
ince veyay siltli suya
y doygun
yg kumlar için,
ç , zeminde yyükün
dinamik şekilde uygulanması ve zeminin düşük
geçirimliliği yüzünden negatif boşluk suyu basıncı oluşur.
Bu negatif boşluk suyu basıncı numune kaşığının
penetrasyonuna karşı koyan zeminin kayma dayanımını
artırır.
artırır
N = 15 + ((Narazi -15)/2
) Narazi > 15
N=15+(Narazi-15)/2=15+(16-15)/2=15.5
N=15 (SPT darbe sayıları aşağı yuvarlanır.)
yuvarlanır )
=45/60=0 75
Enerji düzeltme faktörü: CE=45/60=0.75
N60=Nx0.75=11.25
(aksi gerekmedikçe enerji düzeltmesi %60 enerji oranına
göre yapılır) DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü 115
Temel İnşaatı Ders Notları
Efektif gerilme düzeltme faktörü:
CN faktörü hesaplanırken ilk adım zemin birim hacim
ağırlığının tahminidir. Eldeki korelasyonlar düzeltilmiş SPT-
N direncine göre olmasına rağmen enerji düzeltmesi
uygulanmış N N´ değeri ile de tahminde bulunulabilir:
Kumlu zeminlerde:
Tanımlama Çok gevşek Gevşek Orta sıkı Sıkı Çok sıkı
N60=11.25
11.25 x 1.22 = 13
Not:
Killi zeminlerde kum zemin korelasyonundan tahmin
edilen doğalğ birim hacim ağırlık
ğ değeri
ğ 2 birim kadar
artırılabilir.
orta 27-28 30-32 32-36 36-42 <50
18 N 60 15
0.36 N 60 277
Kolay şekil
Yumuşak NC 3-5
verilebilir.
Yarı katı 69
6-9
uç direnci
di i sürtünme
ü ü di
direnci
i boşluk
b l k suyu basıncı
b sürtünme
ü ü oranı
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü 130
Temel İnşaatı Ders Notları
Özel
Ö el tip ekipmanlarda kayma
ka ma dalgası hı
hızıı ölçerler vee
boşluk suyu basıncı sensörleri bulunur. CPT
korelasyonları SPT deneyinde olduğu gibi kumlu
zeminlerde
i l d daha
d h iyi
i i sonuç verirler.
il
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü 131
Temel İnşaatı Ders Notları
CPT parametreleri kullanılarak zemin sınıflandırması
yapılabilir:
qs fr: sürtünme oranı
FR f r x100 q : CPT sürtünme direnci
qc s
qc: CPT uç direnci
En
E genell sınıflandırma:
fl d
Detaylı
D t l sınıflandırma
fl d da
d yapılabilir.
l bili
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü 132
Temel İnşaatı Ders Notları
Kumlu
u u zeminlerin
e e rölatif
ö
sıkılık oranı CPT uç direnci
yoluyla tahmin edilebilir.
Yandaki abak normal
yüklemeli ve
çimentolanmamış kum
zeminler için geçerlidir. Ön
yyüklemeli kumlarda
yararlanmak için abak
üstünde önerilen düzeltme
uygulanır.
Po : Değme basıncı
Pm : Akma basıncı (Doğrusal zemin davranışı için üst sınır)
PL : Limit basıncı (Zeminin yenildiği, sabit basınç altında yüksek
deformasyon yaptığı basınç)
Sismik
Si ik yansıma yönteminde
ö t i d zemindei d elastik
l tik d
dalgalar
l l
oluşturulur (elastik yöntemden limit durum
parametrelerine geçilemez)
geçilemez). Zemin dinamik
parametrelerinin (Vp, Vs, Gmaks, To) belirlenmesinde
oldukça yararlıdır. Genelde sondajlarla desteklenir, yeni
yerleşime
l i açılan
l sahaların
h l etütlerinde,
ül i d h heyelan
l
problemlerinde kayma yüzeyinin belirlenmesinde
kullanım alanı bulur
bulur.
DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü 140
Temel İnşaatı Ders Notları
Dinamik parametrelerin belirlenmesinin dışında limit
durum zemin parametrelerinin (c, , konsolidasyon
parametreleri, v.b) tahmininde kullanılması sakıncalıdır.
l k
Elektrot sayısı ve
toplam açılma mesafesi
arttıkça incelenebilen
zemin kalınlığı da artar.