You are on page 1of 94

İNM 305 – ZEMİN MEKANİĞİ

2015-2016 GÜZ YARIYILI

Prof. Dr. Zeki GÜNDÜZ 1


ZEMİNLERİN SIKIŞMASI,
KONSOLİDASYON ve
OTURMALAR

2
3
4
ZEMİNLERİN SIKIŞMASI ve KONSOLİDASYON

1. Giriş
2. Kohezyonsuz ve Kohezyonlu Zeminlerde
Oturmalar
3. Konsolidasyonun Modellenmesi
4. Terzaghi’nin Bir Boyutlu Konsolidasyon Teorisi
5. Konsolidasyon Laboratuvar Sistemi
6. Konsolidasyon Parametrelerinin Belirlenmesi
7. Konsolidasyon Oturmalarının Hesaplanması
8. Konsolidasyon Sürecinde Zaman

5
ZEMİNLERİN SIKIŞMASI ve KONSOLİDASYON

1. Giriş
2. Kohezyonsuz ve Kohezyonlu Zeminlerde
Oturmalar
3. Konsolidasyonun Modellenmesi
4. Terzaghi’nin Bir Boyutlu Konsolidasyon Teorisi
5. Konsolidasyon Laboratuar Sistemi
6. Konsolidasyon Parametrelerinin Belirlenmesi
7. Konsolidasyon Oturmalarının Hesaplanması
8. Konsolidasyon Sürecinde Zaman

6
GİRİŞ

Herhangi bir malzemeye yük uygulandığı zaman


deformasyon gözlenir. Mühendislikte kullanılan
malzemelerin çoğunun belirli bir gerilmeye kadar Hooke
Kanununa uyduğu kabul edilir.

Zeminde ise gerilme-deformasyon ilişkisi genellikle


komplekstir ve farklı zeminlerde büyük farklılıklar
gösterir.

Özellikle kohezyonlu zeminlerde, deformasyonlar


ayrıca zamana bağlı olarak gözlenmektedir. Ve
problemin 3. boyutunu oluşturur.

Gerilme – Deformasyon – Zaman 7


GİRİŞ

1. Yeni bir yapının yapılışının


2. YASS’nin düşürülmesinin
3. Titreşimin (dinamik etkiler)

zemin üzerinde oluşturacağı ilave gerilmeler (’)


oturmalara (s, H) neden olacaktır.

Yapılarda oluşacak oturmalar,


1.Uniform Oturmalar : Kullanım problemleri,
2.Farklı Oturmalar : Yapının taşıma gücüne zarar verir.

8
GİRİŞ

Zeminin sıkışmasının nedenleri;


* Zemin danelerinin sıkışması,
* Zemin boşluklarındaki hava ve/veya suyun sıkışması,
* Boşluklardaki hava ve suyun dışarı çıkması sonucu
danelerin birbirine yaklaşması ve zeminin toplam
hacminin azalmasıdır.

İlk iki durum ihmal edilebilecek kadar küçük sıkışmalara


yol açmaktadır. Bu nedenle, son madde sıkışmanın ana
nedeni olarak karşımıza çıkmaktadır.

9
GİRİŞ

Zemin üzerinde sıkışma, ani oturma ve konsolidasyon


oturması olarak iki türde görülmektedir.

Konsolidasyon, sabit bir yük altında, suya doygun,


düşük permeabiliteli zeminlerde, boşluklardaki suyun
dışarı çıkması sonucu meydana gelen hacimsel şekil
değişikliğidir. Suyun dışarı çıkışı zamana bağlı
olarak gerçekleşeceği için, oturmalarda zamana
bağlı olacaktır. Zemin türü ve uygulanan yüke bağlı
olmakla beraber konsolidasyon oturmalarının
onlarca yıl sürdüğü bilinmektedir.

10
ZEMİNLERİN SIKIŞMASI ve KONSOLİDASYON

1. Giriş
2. Kohezyonsuz ve Kohezyonlu Zeminlerde
Oturmalar
3. Konsolidasyonun Modellenmesi
4. Terzaghi’nin Bir Boyutlu Konsolidasyon Teorisi
5. Konsolidasyon Laboratuar Sistemi
6. Konsolidasyon Parametrelerinin Belirlenmesi
7. Konsolidasyon Oturmalarının Hesaplanması
8. Konsolidasyon Sürecinde Zaman

11
KOHEZYONSUZ ZEMİNLERDE OTURMA

Kohezyonsuz zeminlerde, oturma, ani oturmadan


ibarettir. Oturma kısa sürelidir. Yani, yükleme yapar
yapmaz oturma gerçekleşecektir. Böyle zeminlerde
yüksek permeabiliteden dolayı, boşluklardaki suyun
dışarı aktarımı kısa sürede olmaktadır

12
KOHEZYONLU ZEMİNLERDE OTURMA

Kohezyonlu zeminlerde ise oturma, çok büyük ölçüde


zamana bağlı olarak gerçekleşir. İnce daneli
zeminlerin permeabilitesi çok düşük olduğu için
yüklenen zeminden, suyun dışarı çıkması çok yavaş
olacaktır ve zamana bağlı bir oturma
gerçekleşecektir. Yüklemeden dolayı küçük bir
miktar ani oturma gerçekleşecektir. Suya doygun
kohezyonlu zeminlerde (özellikle killerde) asıl
oturma, konsolidasyon oturmasıdır. Konsolidasyon
oturması, primer ve sekonder konsolidasyon
oturması olarak iki şekilde karşımıza çıkmaktadır.

13
KOHEZYONLU ZEMİNLERDE OTURMA

14
KARŞILAŞTIRMA

İri Danelide oturmaların İnce Danelide oturmaların


tamamlanma süresi
Zaman tamamlanma süresi
Deformasyon

İnce Daneli
İri Daneli

Nihai oturma

15
ZEMİNLERİN SIKIŞMASI ve KONSOLİDASYON

1. Giriş
2. Kohezyonsuz ve Kohezyonlu Zeminlerde
Oturmalar
3. Konsolidasyonun Modellenmesi
4. Terzaghi’nin Bir Boyutlu Konsolidasyon Teorisi
5. Konsolidasyon Laboratuvar Sistemi
6. Konsolidasyon Parametrelerinin Belirlenmesi
7. Konsolidasyon Oturmalarının Hesaplanması
8. Konsolidasyon Sürecinde Zaman

16
ÖDOMETRE (KONSOLİDASYON) DENEYİ

17
ÖDOMETRE (KONSOLİDASYON) DENEYİ

Bir boyutlu ödometre (konsolidasyon) deneyi ilk olarak


Terzaghi tarafından sunulmuştur. Arazideki zemin
tabakalarının düşey yüklemeler altında sıkışması esas
olarak, laboratuvardaki doygun zemin numunesinin yatay
genişlemesini engellemek için numune çelik halka içine
yerleştirilir. Numunenin alt ve üst yüzlerine konan poröz
taşlar, zemin içindeki suyun düşey doğrultuda hareketle
dışarı çıkmasını sağlamaktadır. Uygulanan sabit yük
altında meydana gelen düşey şekil değiştirmeler
deformasyon okuma saatinden, zamana bağlı olarak
sürekli ölçülmektedir. Buradan da numunenin hacim
değişikliğine ulaşılabilmektedir.

18
ÖDOMETRE (KONSOLİDASYON) DENEYİ

Standart bir boyutlu konsolidasyon deneyinde genellikle,


yaklaşık 1’’ (2,54 cm) kalınlığında, 2,5’’ (6,35 cm) çapında
suya doygun numuneler kullanılmaktadır. Yükleme işlemi
kademeli olarak yapılmaktadır. Yükleme kademeleri, 25,
50, 100, 200, 400, 800, 1600 kPa’dır. Benzer şekilde yükün
boşaltma işlemi de kademeli olarak 800, 400, 200, 100, 50,
25 kPa’lık yüklerle yapılmaktadır. Her yükleme durumunda,
başlangıçtan itibaren, 0.25, 0.5, 1, 2, 4, 8, 15, ...., 1440
dakikalarında oturma değerleri kaydedilmektedir. Yükleme
kademeleri ve oturma değerlerinin zamanla değişimi
şekilde gösterilmektedir.

19
ÖDOMETRE (KONSOLİDASYON) DENEYİ

P4 Sıkışma,
boşluklardaki suyun
dışarı çıkması
P3 sonucu, zemin
iskeletindeki hacim
P2 değişiminden
P1 kaynaklanmaktadır.
Bu nedenle, boşluk
oranındaki değişim
büyük önem
kazanmaktadır.

20
ÖDOMETRE (KONSOLİDASYON) DENEYİ
Dışarı çıkan su hacmi = zemin
BİR BOYUTLU SIKIŞMA iskeletindeki sıkışma

V
Vv
Vv2

V0
Vs Vs

e0 e
21
Sıkışmadan Önce Sıkışmadan Sonra
ÖDOMETRE (KONSOLİDASYON) DENEYİ

BİR BOYUTLU SIKIŞMA


V H

V0 H0

V Vs (1  e0 )  Vs (1  e) e0  e
 
V0 Vs (1  e0 ) 1  e0

V H e
 
V0 H 0 1  e0

22
ZEMİNLERİN SIKIŞMASI ve KONSOLİDASYON

1. Giriş
2. Kohezyonsuz ve Kohezyonlu Zeminlerde
Oturmalar
3. Konsolidasyonun Modellenmesi
4. Terzaghi’nin Bir Boyutlu Konsolidasyon Teorisi
5. Konsolidasyon Laboratuvar Sistemi
6. Konsolidasyon Parametrelerinin Belirlenmesi
7. Konsolidasyon Oturmalarının Hesaplanması
8. Konsolidasyon Sürecinde Zaman

23
KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ

Sıkışma
katsayısı,
e
av 
 '

24
KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ

Hacimsel
Sıkışma
modülü,

 v
mv 
 '
H / H 0
mv 
 '

av
mv 
1  e0
25
KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ

H / H 0
mv 
 '

H  S  H 0 .mv . ' (toplam sıkışma miktarı)

av ve mv, sıkışma eğrisinde değişken olduğu için, her


gerilme aralığı için yeni hesap gerekiyor.

26
KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ

x 10-3

Tipik mv değerleri (m2 / kN) 27


KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ

e - ’ grafiğinde,
’ ekseni
logaritmik olarak
ölçeklendirildiği-
nde, Boşluk Oranı, e

28
KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ
e - ’ grafiğinde, ’ ekseni logaritmik olarak ölçeklendirildiğinde,

Logaritmik ölçek 29
KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ

e - log’ eğrisinde, Bakir sıkışma bölgesinin doğrusal


kısmının eğimine sıkışma indisi (Cc) denir.

e1  e2 e
Cc  
log  2 ' log  1 ' 2' 
log 
 1' 

30
KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ

Cr
1

Logaritmik ölçek 31
KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ

e - log’ eğrisinde, boşaltma (veya yeniden yükleme)


bölgesinin doğrusal kısmının eğimine kabarma indisi
(=yeniden yükleme indisi) (Cr) denir.

e1  e2 e
Cr  
log  2 ' log  1 ' 2'
log 
 1' 

32
KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ

H e e
  H  .H 0
H 0 1  e0 1  e0

e   '  ' 
Cc   e  Cc . log 1 
2'  1' 
log 
 1' 

H0   1 '  '  (toplam


H  .Cc . log  sıkışma
1  e0  1'  miktarı)

Cc ve Cr, sıkışma eğrisinde sadece bir tanedir. Bu nedenle


toplam oturma hesaplanırken, her gerilme aralığı için yeni bir
hesap yapmaya gerek kalmıyor. 33
KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ

Cc ve Cr ile ilgili ampirik ilişkiler :

Terzaghi ve Peck (1948), normal konsolide killer için,

Cc  0,009wL  10

1 1 
Cr    Cc
 5 10 

34
JEOLOJİK KOŞULLARIN SIKIŞABİLİRLİĞE
ETKİSİ

Geçmişte Günümüzde

35
JEOLOJİK KOŞULLARIN SIKIŞABİLİRLİĞE
ETKİSİ

Şekilde B kilini düşünürsek, yani, geçmişte maruz kaldığı


gerilme, şuanda üzerindeki gerilmeden daha büyükse, bu
tür killere AŞIRI KONSOLİDE KİL (OCR) denir.

AŞIRI KONSOLİDE NEDENLERİ :


1. Aşınma, faylanma ile üst tabakaların ortadan kalkması,
2. YASS’nin düşmesi
3. Tektonik kuvvetler
4. Kıtasal buzul yüklerinin etkisi

36
JEOLOJİK KOŞULLARIN SIKIŞABİLİRLİĞE
ETKİSİ

Arazide, zemin
üzerindeki efektif
gerilmenin bu
noktada (yaklaşım
Boşluk Oranı, e

15 kPa) olduğunu
düşünelim,

37
JEOLOJİK KOŞULLARIN SIKIŞABİLİRLİĞE
ETKİSİ

Fakat bu zeminin
geçmişte üzerinde
olan gerilme
değeri
Boşluk Oranı, e

bugünkünden
daha büyüktü
(100 kPa). Bir
şekilde üzerindeki
gerilme azalmış
ve şuan da 15
kPa’lık gerilmeye
maruz.
38
JEOLOJİK KOŞULLARIN SIKIŞABİLİRLİĞE
ETKİSİ

Bu zemin
üzerinde yeni bir
yük oluşması
durumunda,
Boşluk Oranı, e

sıkışma, yeniden
sıkışma eğrisi
üzerinde
ilerleyecektir. Ve
Cr’nin eğimi küçük
olduğu için
sıkışma az
olacaktır.
39
JEOLOJİK KOŞULLARIN SIKIŞABİLİRLİĞE
ETKİSİ
0’ : Bügünkü gerilme

c’ : ÖNKONSOLİDASYON
BASINCI, Jeolojik
geçmişte almış olduğu
en büyük gerilme
Boşluk Oranı, e

 0’  c’

Aşırı Konsolidasyon Oranı

 '
OCR  c
 '
0
40
JEOLOJİK KOŞULLARIN SIKIŞABİLİRLİĞE
ETKİSİ

NORMAL KONSOLİDE
KİL (NL) :
Jeolojik geçmişinde
bugün almakta
Boşluk Oranı, e

olduğundan farklı
gerilme almamış kil.

O halde,
c’ = 0’ ve OCR = 1

41
JEOLOJİK KOŞULLARIN SIKIŞABİLİRLİĞE
ETKİSİ

Arazide, zemin
üzerindeki efektif
gerilmenin bu
noktada (yaklaşım
Boşluk Oranı, e

15 kPa) olduğunu
düşünelim,

42
JEOLOJİK KOŞULLARIN SIKIŞABİLİRLİĞE
ETKİSİ

bu zeminin
bugüne kadar
maruz kaldığı en
büyük gerilme de
Boşluk Oranı, e

aynı değer (15


kPa) ise,

43
JEOLOJİK KOŞULLARIN SIKIŞABİLİRLİĞE
ETKİSİ

Bu zemin
üzerinde yeni bir
yük oluşması
durumunda,
Boşluk Oranı, e

sıkışma, bakir
sıkışma eğrisi
üzerinde
ilerleyecektir. Ve
Cc’nin eğimi
büyük olduğu için
sıkışma fazla
olacaktır.
44
KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ

ÖNKONSOLİDASYON BASINCININ ÖDOMETRE


DENEYİNDEN BELİRLENMESİ :

1. Deney sonuçlarından
e-log’ grafiği oluşturulur.

45
KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ

ÖNKONSOLİDASYON BASINCININ ÖDOMETRE


DENEYİNDEN BELİRLENMESİ :

2. e-log’ eğrisi
B üzerinden maksimum
eğriliğin olduğu nokta
(B) belirlenir.

46
KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ

ÖNKONSOLİDASYON BASINCININ ÖDOMETRE


DENEYİNDEN BELİRLENMESİ :

3. B noktasından eğriye
B teğet [BT] çizilir.

47
KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ

ÖNKONSOLİDASYON BASINCININ ÖDOMETRE


DENEYİNDEN BELİRLENMESİ :
4. B noktasından yatay bir
çizgi [BY] çizilir.
B Y

48
KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ

ÖNKONSOLİDASYON BASINCININ ÖDOMETRE


DENEYİNDEN BELİRLENMESİ :
5. [BT] ve [BY]
doğrularının açıortayı
[BA] çizilir.
B Y

A
T

49
KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ

ÖNKONSOLİDASYON BASINCININ ÖDOMETRE


DENEYİNDEN BELİRLENMESİ :
6. e-log’
eğrisi
üzerinde,
bakir
P Y
sıkışma
bölgesinin
doğrusal
A
kısmı
yukarıya
T
doğru
uzatılır ve
açıortayla
kesiştirilir
(P noktası)
50
KONSOLİDASYON PARAMETRELERİ

ÖNKONSOLİDASYON BASINCININ ÖDOMETRE


DENEYİNDEN BELİRLENMESİ :
7. Kesişim
noktasını
n (P)
P Y apsisinde
ki değer,
önkonsoli
A dasyon
T basıncı
(c’)
değerini
verir.
 c’ 51
ARAZİ SIKIŞMA EĞRİLERİ

NORMAL KONSOLİDE KİL İÇİN :


1. Lab. Sıkışma eğrisi çiz.
2. Arazi e0 hesaplanır.
laboratuar
sıkışma eğrisi 3. e0’dan yatay çiz.
4. 0.42e0 değerini bul.
5. (0, e0) değeriyle 0.42e0
noktası birleştirilir.

52
ARAZİ SIKIŞMA EĞRİLERİ

NORMAL KONSOLİDE KİL İÇİN :

 0’
e0

Cc

53
ARAZİ SIKIŞMA EĞRİLERİ

AŞIRI KONSOLİDE KİL İÇİN :


1. A(0, e0) noktasını
belirle.
2. 0 bul.
3. A noktasından Cr’ye
paralel çiz.
4. X(c, e) noktasını bul.
5. 0.42e0 değerini bul (F).
6. X ile F birleştirilir.

54
ARAZİ SIKIŞMA EĞRİLERİ

AŞIRI KONSOLİDE KİL İÇİN :

 0’
e0 c’
Cr

Cc

55
ZEMİNLERİN SIKIŞMASI ve KONSOLİDASYON

1. Giriş
2. Kohezyonsuz ve Kohezyonlu Zeminlerde
Oturmalar
3. Konsolidasyonun Modellenmesi
4. Terzaghi’nin Bir Boyutlu Konsolidasyon Teorisi
5. Konsolidasyon Laboratuvar Sistemi
6. Konsolidasyon Parametrelerinin Belirlenmesi
7. Konsolidasyon Oturmalarının Hesaplanması
8. Konsolidasyon Sürecinde Zaman

56
KONSOLİDASYON OTURMALARI

H  S  H 0 .mv . ' Uygun gerilme aralığı için, mv

Normal Konsolide Killer için,

H0   0 '  ' 
H  .Cc . log 
1  e0  0' 

57
KONSOLİDASYON OTURMALARI

Aşırı Konsolide Killer için,


 0’ 0’+’  c’ ise,
0’+0’

Cr

H0   0 '  ' 
H  .Cr . log 
1  e0  0'  58
KONSOLİDASYON OTURMALARI

Aşırı Konsolide Killer için,


 0’ 0’+’ > c’ ise,
c’
Cr
0’+0’

Cc

H0   c '  H0   0 '  ' 


H  .Cr . log   .Cc . log 
1  e0   0 '  1  e0  c'  59
ZEMİNLERİN SIKIŞMASI ve KONSOLİDASYON

1. Giriş
2. Kohezyonsuz ve Kohezyonlu Zeminlerde
Oturmalar
3. Konsolidasyonun Modellenmesi
4. Terzaghi’nin Bir Boyutlu Konsolidasyon Teorisi
5. Konsolidasyon Laboratuar Sistemi
6. Konsolidasyon Parametrelerinin Belirlenmesi
7. Konsolidasyon Oturmalarının Hesaplanması
8. Konsolidasyon Sürecinde Zaman

60
ZEMİNLERİN SIKIŞMASI ve KONSOLİDASYON

1. Giriş
2. Kohezyonsuz ve Kohezyonlu Zeminlerde
Oturmalar
3. Konsolidasyonun Modellenmesi
4. Terzaghi’nin Bir Boyutlu Konsolidasyon Teorisi
5. Konsolidasyon Laboratuvar Sistemi
6. Konsolidasyon Parametrelerinin Belirlenmesi
7. Konsolidasyon Oturmalarının Hesaplanması
8. Konsolidasyon Sürecinde Zaman

61
KONSOLİDASYONUN MODELLENMESİ

62
KONSOLİDASYONUN MODELLENMESİ

Terzaghi, konsolidasyon olayını, su dolu bir silindirde,


üzerinde çok ince delikler olan ve bir yay üzerine oturan
piston düzeniyle modellemiştir.

Sistemin üzerinde bulunan küçük deliklerden veya


vanadan su çıkısını engeller ve sisteme =1
kg/cm2’lik bir ilave yükleme yapacak olursak (Şekil b),
suyun pratik olarak sıkışmaz olmasından dolayı bütün
gerilme su tarafından taşınacaktır. Bu durumda yay
hiçbir gerilme almayacaktır.

63
KONSOLİDASYONUN MODELLENMESİ

Vananın (küçük deliklerin) açıldığı anda (c) çok çok kısa


bir süre bu durum değişmeyecektir. Suyun dışarı
çıkmasına izin verdiğimiz için bir süre sonra (d), su
üzerindeki basınç bir miktar azalacak ve gerilmenin
azalan bölümü yay tarafından taşınmaya başlanacaktır.
Deliklerin küçük oluşundan dolayı suyun çıkışı çok
yavaş olacaktır. Zaman geçtikçe su üzerindeki ’lık
basınç, tamamen yay tarafından taşınır hale gelecektir
ve son olarak (e) su çıkışı sona erecektir.

64
KONSOLİDASYONUN MODELLENMESİ

Suya doygun bir tabakanın konsolidasyonunda da


benzer durum gözlenmektedir. Bu benzetmede

Pistondaki su, zemindeki boşluk suyuna,


Yay, zemin tane iskeletine,
Pistondaki ince delikler, zeminin düşük geçirgenliğine,
Pistonun düşey hareketi ise zeminin konsolidasyonuna
karşılık gelmektedir.

65
KONSOLİDASYONUN MODELLENMESİ

66
ZEMİNLERİN SIKIŞMASI ve KONSOLİDASYON

1. Giriş
2. Kohezyonsuz ve Kohezyonlu Zeminlerde
Oturmalar
3. Konsolidasyonun Modellenmesi
4. Terzaghi’nin Bir Boyutlu Konsolidasyon Teorisi
5. Konsolidasyon Laboratuvar Sistemi
6. Konsolidasyon Parametrelerinin Belirlenmesi
7. Konsolidasyon Oturmalarının Hesaplanması
8. Konsolidasyon Sürecinde Zaman

67
TERZAGHİ’NİN 1 BOYUTLU KONS. TEO.

Konsolidasyon problemini kuramsal olarak ilk defa inceleyen


Terzaghi (1925) olmuştur. Terzaghi’nin bazı basitleştirici
varsayımlar kullanarak geliştirdiği konsolidasyon teorisinin
hala geçerliliğini koruduğu kabul edilmektedir.

Terzaghi konsolidasyon denklemi olarak bilinen ve


uygulamada yaygın olarak kullanılan bağıntının elde
edilmesinde aşağıdaki varsayımların geçerli olduğu kabul
edilmektedir.

68
TERZAGHİ’NİN 1 BOYUTLU KONS. TEO.
1. Zemin homojendir.
2. Zemin tamamen suya doygundur (boşluklarda hava yok)
3. Danelerin ve suyun sıkışabilirliği, zemin iskeletinin
sıkışabilirliğine oranla çok küçüktür ve ihmal edilebilir.
4. Suyun çıkışında Darcy Yasası geçerlidir.
5. Sıkışmalar ve suyun zeminde hareketi tek yönde oluşur.
6. Sıkışabilirlik ve geçirimlilik zeminin aldığı gerilme
kademesinden bağımsızdır.
7. Boşluk oranı, efektif gerilmenin fonksiyonudur. av  e  '
8. Oluşan sıkışmalar kilin ilk kalınlığını oranla küçük
olduğundan ortalama özellikler ve ortalama boyutlar
kullanılabilir.
9. Gerilme artışı ani olarak uygulanır.
10.Zemin iskeleti hacim değişimine vizkos direnç göstermez.
69
KONSOLİDASYON DENKLEMİ

70
KONSOLİDASYON DENKLEMİ

71
KONSOLİDASYON DENKLEMİ

(2.6.)

72
KONSOLİDASYON DENKLEMİ

73
KONSOLİDASYON DENKLEMİ

74
KONSOLİDASYON DENKLEMİ

75
KONSOLİDASYON DENKLEMİ ÇÖZÜMÜ

I. Sınır Şartı : z = 0’da u=0


II. Sınır Şartı : z = Ht’de u=0
Başlangıç Şartı: t = 0’da u =  = u0 76
KONSOLİDASYON DENKLEMİ

Çift yönlü drenaj durumunda


tabaka kalınlığının yarısı, tek
yönlü drenaj durumunda ise
tabaka kalınlığı kadardır.

Denklem, Terzaghi’nin bir boyutlu konsolidasyon teorisinin


çözümü olarak sunulmaktadır. Bu seri çözümü sayesinde,
konsolidasyona uğrayacak bir kil tabakasında, boşluk suyu
basıncının, derinlik ve zamanla değişimi teorik olarak
belirlenebilmektedir. 77
OTURMA-ZAMAN İLİŞKİSİ

Herhangi bir z derinliğinde, konsolidasyonun başlamasından (t)


kadar süre geçtikten sonra, konsolidasyon yüzdesi
(konsolidasyon oranı);
u ( z, t )
U z (t )  1 
u0 ( z , t )

Hesaplamalarda, tüm tabaka boyunca ortalama konsolidasyon


yüzdesi;
H
U (t )   U z (t ).dz
0

t zamanındaki sıkışma sc (t )
U (t )  
nihai sıkışma s
78
OTURMA-ZAMAN İLİŞKİSİ

Farklı derinliklerde, farklı zamanlarda konsolidasyon


79
derecesinin değişimi
OTURMA-ZAMAN İLİŞKİSİ
Uniform bir yükleme için, ortalama konsolidasyon yüzdesinin,
boyutsuz zaman faktörüyle değişimi şekilde gösterilmektedir.
Grafik, uygulamada, oturma miktarının hesaplanmasında
yaygın olarak kullanılmaktadır.

80
OTURMA-ZAMAN İLİŞKİSİ
U – Tv İlişkisi
Konsolidasyonun
başlamasından belli bir
süre sonra, bütün
tabaka için ortalama
konsolidasyon yüzdesini
hesaplamak için, önce
zaman faktörünün
hesaplanması, sonra U
değerinin okunması
gerekiyor. Bu süre
sonundaki oturma ise;

sc (t )  s .U (t )
81
KONSOLİDASYON KATSAYISI

Konsolidasyon katsayısı (cv), ortalama konsolidasyon


yüzdesi - boyutsuz zaman faktörü (U-Tv) arasındaki teorik
ilişkinin, laboratuvar konsolidasyon deneyinde,
konsolidasyon oturması - zaman ilişkisine benzerliğinden
yararlanarak belirlenebilir.

Çözüm grafiksel metotlarla yapılmaktadır. Genellikle tercih


edilen yöntemler, logaritma-zaman ve karekök-zaman
metotlarıdır.

82
KONSOLİDASYON KATSAYISI

Logaritma zaman metodu (Casagrande, 1940)

83
KONSOLİDASYON KATSAYISI

Logaritma zaman metodu (Casagrande, 1940)

1. log (zaman) - deformasyon grafiği çizilir.

2. Eğrinin üzerinde herhangi bir t1 zamanı göz önüne alınır


ve eğri üzerindeki B noktası belirlenir.

3. t2 = 4.t1 olmak üzere t2 zamanı ve A noktası belirlenir.

4. B ve A noktaları arasındaki düşey fark z1 uzunluğu


bulunur ve B noktasının üzerine z1 uzunluğu eklenerek
C noktası bulunur. C noktasından yatay bir doğru
çizilerek d0 okuma değeri bulunur.
84
KONSOLİDASYON KATSAYISI

Logaritma zaman metodu (Casagrande, 1940)


5. Birincil konsolidasyonun doğrusal kısmı ve ikincil
konsolidasyonun doğru kısımları uzatılır ve bu
doğruların kesiştiği T noktası belirlenir. T noktasından
yatay bir doğru çizilerek d100 okuma değeri bulunur.
d 0  d100
d 50 
6. 2 formülünden d50 okuma değeri bulunur.
d50’ye karşılık gelen zaman değeri t50 belirlenir.
c v .t
Tv 
7. denkleminden ve Uav =2 %50 için Tv = 0,197
2
H dr
değerinden yararlanarak, c v  0,197.H dr formülünden
t 50
konsolidasyon katsayısı hesaplanabilir.
85
KONSOLİDASYON KATSAYISI

Karekök zaman metodu (Taylor, 1948)

86
KONSOLİDASYON KATSAYISI

Karekök zaman metodu (Taylor, 1948)

87
UYGULAMA

6 m kalınlığındaki bir kil tabakası üzerinde bir yapı inşa


edilecektir. Zemin profili aşağıda gösterilmiştir.
a) Kil tabakasının ortasında, yapıdan gelecek ortalama
düşey gerilme artışının 150 kPa olması durumunda,
b) Kil tabakasının ortasında, yapıdan gelecek ortalama
düşey gerilme artışının 300 kPa olması durumunda kil
tabakasının kondolidasyon oturmasını hesaplayınız.

Zeminle ilgili ödometre deneyinde elde edilen bilgiler :


’c = 300 kPa [önkonsolidasyon basıncı]
Cc = 0.33 [sıkışma indisi]
Cr = 0.06 [tekrar sıkışma indisi]
e0 = 0.960 [başlangıç boşluk oranı]
88
UYGULAMA

a)  = 150 kPa
b)  = 300 kPa

Anakaya
Zemin Profili 89
UYGULAMA

Kil tabakasını orta noktasındaki efektif gerilme,

 0 '  2  20  3 17  3  19.48  9.81  120 kPa

Zemin üzerindeki mevcut yük , ön konsolidayon


basıncından küçük (0’ < c’) olduğu için bu zemin aşırı
konsolidedir.

90
UYGULAMA

91
UYGULAMA

Biraz önceki sorunun b şıkkı için,


Oturmanın %50’sinin tamamlanması için ne kadar süre
geçecektir.

cv = 3.10-3 cm2/s

92
UYGULAMA

sc (t )  s .U
sc (t )  21.2  0.50  10.6 cm

cv .t
Tv  2
H dr
Tv .H dr2 0.197  6002
t  3
 23640000 s = 9.12 ay
cv 3 10

93
ÇALIŞMA SORUSU
sc(t) = 17 cm’lik oturmanın gerçekleşmesi için ne kadar
süre geçecektir.

Cevap : 2.16 yıl

94

You might also like