GENEL FARMAKOLOJİ

t-----------------------------------------------------------------------------">
• İlacın iyonizasyon derecesi (noniyonize form lar
FARMAKOKİNETİK membranlardan daha kolay geçerler)
(ABSORBSİYON, DAĞILIM, METABOLİZMA, • İlacın uygulandığı dokudan geçen kan akımı hızı
ELİMİNASYON) • Em ilim in g e rçekle şece ği m em branın alanı ve
v._________________________________________ . geçirgenliği

1. Aşağıdakilerden hangisi p asif difüzyonla emilen “A b s o rb s iy o n u e tk ile y e n fa k tö rle r” başlıklı tabloya

ilaçların absorbsiyonunu etkileyen faktörlerden bakınız.
d e ğ ild ir?
L ip o filite ve İy o n iz a s y o n :
A) ilacın molekül büyüklüğü
Farmakolojik açıdan maddeler lipofilik ve hidrofilik olmak
B) ilacın uygulandığı yerdeki konsantrasyonu
üzere ikiye ayrılır. Lipofilik dem ek, ya ğd a ç ö z ü n ü r
C) İlacın lipid/gaz partitisyon katsayısı demektir. Hidrofilik ise suda çözünür anlamına gelir.
D) ilacın iyonizasyon derecesi
• Lipofilik olan, yani yağda çözünen maddeler lipid
E) ilacın uygulandığı dokudan geçen kan akımı hızı yapıdaki membranları kolaylıkla geçerlerken; hidrofilik
olanlar, yani suda çözünen maddeler lipid membranı
P a sif d ifü z y o n la em ilen ila çla rın a b s o rb s iy o n u n u
daha az geçerler.
e tk ile y e n fa k tö rle r:
• Lipofilik ya da hidrofilik olmak, ortamın p H ’sına göre
• İlacın molekül büyüklüğü değişiklik gösterir.
• ilacın uygulandığı yerdeki konsantrasyonu
Asidik ilaçlar ortam a hidrojen iyonu vererek, bazik
• ilacın lipid/su partitisyon katsayısı (lipofilik ilaçlar
ilaçlar ise ortam dan hidrojen iyonu alarak iyonize
membranlardan daha kolay geçerler)

l A b so rb siyo n u e tk ile y e n fa k tö r le r
F a k tö r Ö rn e k / Ö z e llik
• İlaç Konsantrasyonu Konsantrasyon farkı artışı absorbsiyonu olumlu etkiler
P- glikoprotein aktivitesinin azalması, absorbsiyonu arttırırken, tam tersine
• P Glikoprotein Ekspresyonu
artışı absorbsiyonu azaltır
Katı formlar zor, sıvılar kolay absorbe olur.
• ilaç Molekülünün Katı veya Sıvı Oluşu Absorbsiyon hızları:
Çözelti > emülsiyon > süspansiyon > kapsül > tablet
ilaç pKa değeri absorbsiyon bölgesindeki pH değerine yaklaşırsa absorbsiyon
• İlacın Pka (İyonizasyon Sabiti) Değeri
olumlu, uzaklaşırsa olumsuz etkilenir
• Plazma Proteinlerine Bağlanma Oranları Bağlanma oranı artarsa absorbsiyon azalır, azalırsa absorbsiyon artar
• Doku Kalınlığı Doku kalınlığı artarsa absorbsiyon azalır, azalırsa absorbsiyon artar

' ilaçların absorbe olabilmesi kanda belli oranlarının iyonize olması

• İlacın İyonizasyonu (Çözünürlük) gerekir.(Bununla birlikte iyonize ilacın membranları, noniyonize ilaçlara göre
daha zor geçtiği unutulmamalıdır)
• Lipofilite Lipofilite artışı absorbsiyonu olumlu etkiler
_... _ .. . _ ,
• İlacın Farmasötik Şeklinin Ve Çözücüsünün
Benzatin penisilin çözücüsünün özelliğinden dolayı yavaş absorbe olur
Fiziksel Özellikleri
• İlacın Verildiği Dokunun Kanlanması Kanlanma azalışı absorbsiyonu olumsuz etkiler tam tersi de doğrudur
Bağırsaklar, mideye göre daha büyük absorbsiyon alanı sundukları için ilaçlar
• Yüzey Alanı bağırsaklarda daha fazla absorbe olurlar. Metoklopramid ve domperidon mide
boşalma hızını arttırarak diğer ilaçların absorbsiyonunu arttırır.
• Absorbsiyon Alanı İle Temas Süresi Süre azalırsa absorbsiyon azalır (örn: diare)
• İlaçlar Arası Etkileşim Antiasidlerin diğer ilaçların absorbsiyonunu azaltması örnektir.
Intravenöz uygulama en hızlı ve en verimli (biyoyararlanım %100) ilaç
• İlacın Veriliş Yolu
uygulamasıdır
 2

olurlar, ivonize ilaç demek; h id ro filik anlamına gelir. Bazı ila ç la r a s id ik bazı ila ç la r b a z ik tir:
Tam tersine non-ivonize ilaç ise; lip o filik demektir.
GENEL FARMAKOLOJİ

• Ö rneğin aspirin asidik bir ilaç olduğuna göre ‘ A s itle r B a zlar

iyonlaşabilmek için çevreye hidrojen iyonu vermesi • Fenobarbitat • Amfetamin / Kokain /
gerekmektedir. Mide içerisinde ortam yoğun bir • NSAİİ Opiyatlar
• Sulfonamidler • Nikotin
şekilde hidrojen iyonu içerm ektedir. Dolayısıyla
• Ampisilin (Penisilin) • Trisiklik
a spirin m ide içerisinde çevreye hidrojen iyonu antidepressanlar
• Sefalosporinler
veremez. Yani iyonlaşamaz. Buradan şu sonuca • Varfarin • Nöroleptikler
varmak gerekir. A sit madde asit ortam da çevreye • Teofilin • Antihistaminikler
hidrojen iyonu veremediği için iyonlaşamaz. Yani • Penisitamin • Striknin
noniyonize = lip o filik olarak bulunur. Bu nedenle • Levodopa • Lokal Anestezikler (LA)
aspirinin vücuda emilimi mide mukazasından başlar. • Mtx • Diazepam
Mukoza hücresine giren aspirin (mukoza hücresi nötr • Fenitoin • Atropin / Skopolamin
• Propiltiourasil • Fizostigmin / Pilokarpin
pH'a sahip olduğu için); Çevreye H iyonu vererek
• Klorpropamid / • Ktonidin
iyonlaşır, yani hidrofilik olur.
Tolbutamid • Propranolol
• Furosemid / Tiazid • Amiodaron
Peki aspirin molekülü mukoza hücresinden mide içerisinde
Etakrinik asid • Aminoglikozid /
geri dönüş yapabilir mi? Hidrofilik formda olduğuna göre Eritromisin
membranları geçemez ve mide içerisine geri dönemez. Her • Kinin / Kinidin /
gelen aspirin molekülü mukoza hücresi içerinde hapsolur Klorokin
kalır. Bu da daha sonra bahsedeceğimiz gibi iyon tuzağı • Prokainamid
mekanizmasıdır. • Sempatomimetik
aminler / Dopamin /
Anlaşıldığı üzere; m addenin lip o filik ya da h id ro filik Seratonin / Histamin
o lm a s ı o rta m ın p H ’sına g ö re d e ğ iş ik lik g ö s te rir. İdrar bazikleştirilirse, İdrar asitleştirilirse,
D eğişm eyen param etre ise pKa d eğ eridir ki tanım ı böbreklerden atılımları böbreklerden atılım ları
hatırlayalım. artar artar
İdrarı kalevileştiren İdrarı asitleştiren maddeler;
• pKa (iy o n iz a s y o n s a b iti): İlaç m o le k ü lle rin in
maddeler; • Asit
iy o n iz e ve n o n iy o n iz e fo rm la rın ın b irb irin e
• Sodyum bikarbonat • Amonyum klorür
e ş it o ld u ğ u pH d e ğ e rid ir. pK a d e ğ e ri ila ç • Sodyum laktat • Metionin
absorbsiyonunu etkiler. • Asetazolamid • Arginin hidroklorür

Bir ilacın absorbe olabilmesi için absorbe olacağı alana

(damar duvarı) kadar ulaşması gerekir, bu ise ilacın iyonize
özellikte ( hidrofilik) olması ile mümkündür. Damar duvarına
ulaşan ilacın absorbe olması için ise noniyonize (lipofilik)
olması gerekir. Özetlersek bir ilacın absorbe olabilm esi
için biraz lip o filik biraz da h id ro filik olması gerekir. Bu
ise ilaçların pKa değerinde oluşur. pKa değeri ilaçlar
için sabit değerdir ve ilacın absorbsiyona uygun olduğu
pH değerine yakın pH’ı gösterir.
‘‘İyonizasyonun absorbsiyon üzerindeki e tk is i" başlıklı
şekile bakınız.
• İyon tuzağından en fazla faydalanılan durum ilaç
zehirlenmeleridir.
* Ö rneğin asit b ir madde ile zehirlenm ede idrar
alkali y a p ılır. B öylelikle tübüler sistem de asit
maddenin iyonizasyonu artırılm ış olur. Yani asit
madde tübüler sistemde hidrofilik olarak bulunur.
Hidrofilik olduğu içinde vücuda reabsorbe edilemez
ve idrarla vücuttan atılır. (Aspirin zehirlenmesinde
NaHCO kullanım örneğinde olduğu gibi). Asit madde
ile zehirlenm enin tedavisinde idrarın alkali, alkali
madde ile zehirlenm enin tedavisinde idrarın asit
yapılmasının mantığı budur.

Doğru cevap: C

r ~\
Asidik ortam

Bazik ortam

İyonizasyonun absorbsiyon üzerindeki etkisi

 2. Fick kanunu aşağıdakilerden hangisini tanım lar?
Ö n e m li a s id ik v e b a z ik ila ç la r
A) Aktif transport

GENEL FARMAKOLOJİ
A sitler Bazlar
B) Pasif diffüzyon
• Fenobarbital • Amfetamin / Kokain /
C) Kolaylaştırılmış diffüzyon
• NSAİİ Opiyatlar
D) Pinositoz • Sulfonamidler • Sempatomimetik aminler
E) Reseptör aracılı endositoz • Ampisitin (Penisilin) • Antihistaminikler
• Sefalosporinler • Nöroleptikler / Trisiklik
Doğru cevap: B • Varfarin antidepressanlar
• Teofilin • Lokal Anestezikler (LA)
• Penisilamin • Nikotin
3. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin m olekül ağırlığı • Striknin
diğerlerine göre daha d ü şü ktü r? • Aminoglikozid /
Eritromisin
A) Dalteparin • Kinin / Kinidin / Klorokin
B) Heparin
idrar bazikleştirilirse, İdrar asidleştirilirse,
C) Fondaparinuks böbreklerden atılımları böbreklerden atılımları
D) Eritropoietin artar. artar.

E) Lityum
• Lityum m olekül büyüklüğü 7 kg dalton olan ilaçtır. Doğru cevap: B
Gündelik hayatta kullanılan ilaçların çoğu 100-1000
kg dalton arasındayken heparin gibi 15000 kilodaltona 5. Zayıf a sidik ve zayıf bazik ilaçların iyonizasyonu
varan ilaçlarda mevcuttur. Şıklardaki ilaçların çoğunun aşağıdaki denklem lerden hangisiyle hesaplanır?
molekül büyüklüğü 1000 üzerindedir.
• Molekül Büyüklükleri: A) Fick denklemi
• Heparin: 15000 kilodalton B) Hendelson-Hasstelbach denklemi
• D alte pa rin / T inza pa rin / E n oksip arin: 5000 C) Michaelis- Menten denklemi
kilodalton D) Schild denklemi
• Fondaparinuks: 1500 E) Hiçbiri

Doğru cevap: E
- Zayıf asidik ve zayıf bazik ilaçların iyonizasyonu
Handerson - Hasselbach denklemiyle hesaplanır.
4. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi ile zehirlenm e
durum unda idrarı asitleştirm ek, o ilacın idrar ile - PKa; ilaç moleküllerinin %50’sinin iyonize durumda
atılımını hızlandırır? olduğu PH değeridir.

Doğru cevap: B
A) Fenobarbital
B) Morfin
6. A sp irin pKa’sı 3.5 olan zayıf a sidik b ir ilaçtır.
C) Penisilin A sp irin pH’sı 2.5 olan m idede bulunduğu sırada
D) Heparin yağda çözünen kısmının yüzdesi yaklaşık olarak
E) Aspirin kaçtır?

Yine TUS’ta birkaç kez sorulmuş bir konudur. Burada temel A) %99 B) %90
husus; bazı ilaçlar asidiktir, bazı ilaçlar ise bazikdir (alkalidir).
C)%1 D) %10
Bu özellik, ilaçların itrahında, yani böbreklerden atılımında
önemlidir. Örneğin asit bir madde ile zehirlenmede idrar E) %50
alkali yapılır. Böylelikle tübüler sistemde asit maddenin Aspirin asidik ilaç olduğundan ortam ne kadar bazikse o
iyonizasyonu artırılm ış olur. Yani asit madde tübüler kadar iyonize olur ne kadar asidikse o kadar az iyonize olur.
sistemde hidrofilik olarak bulunur. Hidrofilik olduğu içinde Yani daha liposolübl olur, log (HA/A) = pKa-pH Henderson
vücuda reabsorbe edilemez ve idrarla vücuttan atılır; aspirin Hasselbalch eşitliğinden %90 bulunur.
zehirlenmesinde NaHCÖ3 kullanımı örneğinde olduğu gibi.
A s it madde ile zehirlenm enin tedavisinde idrarın alkali, Doğru cevap: B
alkali madde ile zehirlenmenin tedavisinde ise idrarın asit
yapılmasının mantığı budur.
I.
7. pK= 6 olan zayıf asidik b ir ilaç oral olarak veriliyor. 10. Aşağıdakilerden hangisi farm asotik eşdeğerliği
Midenin pH=3, kanın pH=7 kabul edildiğinde tanım lam aktadr?
GENEL FARMAKOLOJİ

aşağıdakilerden hangisi doğru olur?

A) İki farklı preparatın aynı etken maddenin aynı
A) İdrar asidik yapıldığında, ilaç çok hızlı ekstrete miktarını aynı veya benzer farmosötik şekiller
edilir içerisinde içermesi
B) Mide parankimindeki ilaç konsantrasyonu hiçbir B) İki farklı preparatın tedavide kullanılan dozlarının
zaman lümendeki ilaç konsantrasyo-nuna aynı olması
ulaşamaz C) Preparatların aynı dozda verilişten sonra
C) Dengede, kandaki çözünmemiş ilaç konsan­ biyoyararlanımlarının benzer olması
trasyonu çözünmüş ilaç konsantrasyonunun 10 D) ilaçların aynı farmasotik şekilde olması
katıdır
E) Bir ilacın diğer bir ilaçla aynı maddeyi içermesi ve
D) Dengede, kandaki çözünmüş/çözünmemiş ilaç aynı etkinlik ve güvenliği göstermesi
oranı yaklaşık 10’dur
Bu soruda B ve D şıklar çeldirici C şıkkı biyoeşdeğerliği, E
E) Dengede, midedeki çözünmüş ilaç oranı
şıkkı terapötik eşdeğerliği tanımlamaktadır.
çözünmemiş ilaç oranından 1000 kat fazladır
H enderson-Hasselbach denklem ine göre, çözünmüş D oğru cevap: A
ilaç=çözünmemiş ilaca eşit olduğunda pH = pKa dır. Kan
pH=7 olduğu durumda çözünmüş ilaç oranı çözünmemişin 11. Aşağıdaki ilaç uygulama yerlerinden hangisi için
10 katıdır. Midede pH=3, ilaç pKa=6 olduğu durumda biyoyararlam m ciddi b ir sorun olarak karşımıza
çözünm üş ilaç oranı çözünm em işin 1/1000’idir. ilaç çıkar?
rahat iyonize olduğu bölümde (kanda) biriktirilir. İdrarın
asidifikasyonu çözünmemiş ilaç miktarını dolayısıyla ilacın A) Oral B) Damar içi enfeksiyon
reabsorpsiyonunu artırır. Yani renal ekskresyon azalır. C) Kas içi enfeksiyon D) Transdermal

D oğru cevap: D E) Sublingual

Biyoyararlamm; ilacın veya metabolitinin sistemik dolaşıma
8. Bağırsak pH’sı düştüğü zaman bir ilacın absorpsiyonu geçiş oranıdır. Sistemik biyoyararlamm F simgesiyle ifade
azalıyor. edilir. Bu açıdan bakıldığında intravenöz, kullanım da
biyoyararlam m %100’dür. Aerosollerde de etkili yüzey
Bu ilaç için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? alanın genişliği dolayısıyle de biyoyararlamm yüksektir.
Oral yoldan verilen ilaçlarda ise biyoyararlamm önemli bir
A) Zayıf asid
problemdir.
B) Zayıf baz
C) Tersiyer amin Oral kullanımda biyoyararlanıma etki eden iki önemli faktör
vardır. Bunlar:
D) Nötral organik bileşik
- Absorbsiyon
E) Kuaterner bileşik
- Hepatik eliminasyondur.
Bağırsak pH’sı düştüğünde asidik ortam oluşacağı için ilaçlar
daha çok iyonlaşacak ve daha az absorbe edilecektir.

D oğru cevap: B

9. İlaçlar ile reseptör kom plekslerinin sayısı

aşağıdaki faktörlerden hangisine öncelikle
bağlıdır?

A) Efikasi
B) Potens
C) Renal Klerens

•
D) Afi nite
E) ilacın yarılanma ömrü
İlaç reseptör komplekslerinin sayısını, ilacın reseptöre
karşı olan afinitesi belirler.
Efikasi ilaç reseptöre bağlandıktan sonra, ilacın
reseptörü aktive edip etki oluşturma kabiliyetidir.
£ Çeşitli yollardan verilen b ir ilacın
biyoyararlam m oranına göre plazma
konsantrasyon p ro filin in değişimi

Doğru cevap: A
J
• ilacın atılımı ve yarılanma ömrü ise ilacın reseptör
afinitesini doğrudan etkilemeyen faktörlerdir.

Doğru cevap: D
 12. Aşağıdaki tanım lardan hangisi “ Biyoeşdeğerlik” i B iyoeşdeğerlilik: Etken maddesi aynı olan iki ilaç aynı
en ivi tanım lar? dozlarda oral yoldan uygulandıklarında oluşturdukları
b iy o y a ra rla n ım la r arasında fark olm am ası halinde

A) Aynı aktif maddeyi içeren müstahzarlar arasında
biyoeliminasyon açısından fark olmaması
B ) Aynı aktif maddeyi içeren müstahzarlar arasında
sanal dağılım hacmi açısından fark olmaması
C ) Aynı aktif maddeyi içeren müstahzarlar arasında
biyoyararlanım açısından fark olmaması
D) Farklı aktif madde içermesine rağmen aynı
reseptörler üzerinden etki gösteren müstahzarlar
E) Farklı aktif madde içermesine rağmen
fizyolojik etkiyi gösteren müstahzarlar
E Ş D E Ğ E R L İK
F arm a sö tik e şd e ğ e rlik
iki farklı preparatın aynı etken madde veya maddelerin aynı
miktarını aynı veya benzer farmasötik şekiller içerisinde
içermesi.
B iy o e şd e ğ e rlik
Farmasötik olarak eşdeğer olan preparatların aynı dozda
verilişten sonra biyoyararlanım (absorbsiyon hız ve oranı)
larının benzer olmasıdır.
GENEL FARMAKOLOJİ
(biyoyarlanımların %80-%120 aralığında olması) iki ilaç
biyoeşdeğer olarak kabul edilir.
Doğru cevap: C
14. Aşağıdakilerden hangisi oral yolla alınan ilacın
biyoyararlanım ını etkilem ez?
A) Böbreklerden atılan miktar
aynı B) Barsaklardan emilime uğrayan madde miktarı
C) ilacın barsakta ya da barsak duvarında metabolize
olması
D) İlacın portal dolaşım ya da karaciğerde metabolize
olması
E) İlacın safra yoluyla atılımı
ilacın biyoyararlanımını, oral yolla alman ve sistemik
dolaşıma ulaşabilen fraksiyonel ilaç miktarı verir. İntravenöz
alınan ilaçlar için biyoyararlanım yüksektir. Oral yolla
alınan bir ilaç için; absorpsiyon, biyotransform asyon,
safra ile atılım s is te m ik dolaşım a ulaşm adan önce
geçen olaylardır ve biyoyararlanımı etkileyen faktörlerdir.
Böbreklerden atılım ise genel dolaşıma ulaştıktan sonra
gelişen olaylardandır.

T era pö tik e şd e ğ e rlik Doğru cevap: A

Bir preparatın etkinliği daha önce belirlenmiş olan başka

bir preparat ile aynı maddeyi içermesi ve aynı etkinlik ve 15. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin oral
güvenliği göstermesidir. biyoyararlanım ı %98’den azdır?

Doğru cevap: C A) Valproik asid B) Salisilik asid

C) Lityum D) Lidokain
13. İki ilacın b iyo eşdeğerliliğini test etmek için E) Diazepam
aşağıdaki param etrelerden hangisi uygundur?
• Lidokain karaciğerde presistematik eliminasyonu
A) EAA + 1 1/2 + Cmax yüksek oranda uğruyan antiritm iktir. Oral yolla
B) Cmax + t V2. + tablet analizi k u lla n ıld ığ ın d a b iyo yara rlan ım ı yaklaşık% 35
oranındadır. Oral yolla kullanılmaz.
C) EAA + tmax + Cmax
• Oral biyoyararlanım ı %100 e yakın ilaçlar:
D) Tmax + 1 V2 + Cmin
E) Cmax + Cmin + tmax • D oksisiklin
• Minosiklin
F arm a ko kin e tikte , en ö nem li g ra fikle rd e n b irisi
konsantrasyon-zam an eğrisidir. Bu eğrinin matematiksel • Linezolid
olarak değerlendirilm esinde farm akokinetik olarak üç • İndometazin
parametre kullanılmaktadır:
• Lityum
• T m ax: İlaç uygulandıktan sonra Vabs = Velim
oluncaya kadar, yani kandaki ilaç konsantrasyonu • Metronidazol
maksimuma ulaşıncaya kadar geçen süreye denir. • Fenobarbital
• C m ax: İlacın kanda u la ştığ ı m aksim um • Salisilik asit
konsantrasyondur.
• Sülfometaksazol
• Eğri Altındaki Alan (EAA): ilaç konsantrasyonunun
zamana karşı çizdiği tüm eğrinin altında kalan • Trimetoprim
alandır. Absorbe edilerek sistemik dolaşıma geçen • Valproik asid
ilaç miktarını gösterir. Bu değerle uygulanan doz
• Diazepam
arasında doğru bir orantı bulunmaktadır.

Bu üç parametre b iyoyararlanım ve b iyo e şd e ğ e rlilik Doğru cevap: D

değerlendirmelerinde primer önemlidirler.
16. Oral kullanılan b ir ilacın hedef organa ulaşma
seviyesini en ivi gösteren farm akokinetik özellik
hangisidir?
A) Efikasi B) C max
C) T max D) Dağılım hacmi (Vd)
E) Eğri altında kalan alan (EAA)
Eğri altında kalan alan (EAA), ilacın absorbsiyonu, dağılımı,
metabolizması ve atılımı ile süreçlerin hepsini içeren tek
değerlendirm edir. Biyoyararlanım değerlendirilirken
kullanılan en önemli ve güvenli yoldur.
Klirens ve dağılım hacmi de ilacın hedef organa ulaşmasında
önemli parametrelerdir; ama en önemli ve güvenli yol, eğri
altında kalan alandır (EAA).
Konsantrasyon - zaman eğrilerinin matematiksel olarak
değerlendirilmesinde ve karşılaştırılmasında farmakokinetik
olarak 3 parametre kullanılmaktadır:
1. T m ax: ilaç uygulandıktan sonra Vabs = Velim
oluncaya kadar, yani kandaki ilaç konsantrasyonu
maksimuma ulaşıncaya kadar geçen süreye denir.
2. C m a x: ila cın kanda ula ştığ ı m aksim um
konsantrasyondur.
3. Eğri Altındaki Alan (EAA): ilaç konsantrasyonunun
zamana karşı çizdiği tüm eğrinin altında kalan
alandır.
Dağılım hacmi (Vd): ilacın vücutta dağıldığı varsayılan
hacim dir. İlaç dozunun, kan ilaç konsantrasyonuna
bölünmesiyle elde edilir.
Doğru cevap: E
17. İlaç; aşağıdaki uygulama yollarından hangisinde
ilk geçiş etkisine en fazla uğrar?
A) Intravenöz
B) Subkutan
C) Oral
D) Intramuskuler
E) Rektal
S İS T E M İK U Y G U L A M A Y O L L A R I
İlacın etkilemesi istenen bölge lokal uygulama yollarıyla
ulaşılamayacak bir yerleşimdeyse veya tüm organizma
düzeyinde bir etki gerekiyorsa, ilaç sistem ik olarak
uygulanır.
İlaçlar sindirim kanalına verilir. Oral, rektal ve sublingual
olm ak üzere üç şekli vardır.
1- Oral uygulam a: Oral yoldan alınan bir ilacın esas
em ilim yeri, absorbsiyon yüzeyinin geniş, kan
akımının fazla olması ve ilaçların kalma süresinin
mideye göre daha uzun olması (3-4 saat) nedeniyle
ince barsaklardır.
O ral u y g u la m a n ın P a re n te ra l u y g u la m a y a göre
dezavantajları şunlardır:
a) İlaçlar sistemik dolaşıma geçmeden önce karaciğerden
geçtikleri için ilk geçiş etkisine maruz kalabilir.
b) Besinler ve alınan bazı ilaçlar oral yoldan verilen
ilaçların etkisini azaltabilir.
c) İlaçlar mide-barsak mukozasını tahriş edebilir. Bu
şekildeki ilaçlar oral yoldan verilmez.
B iyoyararlanım ; uygulanan ilacın absorbsiyon hızı ve
oranıdır. Sistemik uygulamada ilacın ne kadarının işe
yaradığını gösterir.
Sistemik biyoyararlanım (F); dolaşıma geçen ilaç miktarının
ağızdan alınan doza oranıdır. Propranolol gibi yüksek
oranda absorbe edilmesine rağmen, karaciğerde ilk geçiş
etkisine maruz kalan ilaçların biyoyararlanımı azalmaktadır.
Örnek: propranolol. Ancak bu durum ilacın oral yoldan
kullanılmasına engel değildir.
İlacın plazma konsantrasyon zaman grafiğinde eğri altında
kalan alan (EAA), İlacın maksimum konsantrasyona ulaşması
için gerekli süre (Tmaks) ve Maksimum konsantrasyonu
(Cmaks) biyoyararlanımın göstergeleridir.
Referans: Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi
Sadece i.v. yoldan verilen ilaçların biyoyararlanımının
%100 olduğu kabul edilir. Diğer uygulama yollarında Biyo
yaradanım %100’den azdır.
2- Sublingual (dil altı) uygulama: Lipofilik, kısa sürede
absorbe edilebilen, barsak veya karaciğerde önemli
ölçüde ilk geçiş etkisine maruz kalma riski olan ilaçlar
bu yolla verilir. İlacın sistemik dolaşıma geçmesi için
karaciğerden geçmesi gerekmez, etki çabuk başlar.
Izoprenalin, buprenorfin, nifedipin, seks hormonları,
piroksikam gibi ilaçlar sublingual yolla uygulanabilir.
 J
3- Rektal uygulam a: Ağızdan ilaç vermenin zor olduğu 20. Yeterli plazma konsantrasyonu elde etmek için
durumlarda (bebekler), hasta aşırı bulantı kusmadan oral verilen doz, intravenöz verilm esi gereken
dolayı p.o. ilaç alamıyorsa, veya p.o. alındığında dozdan çok daha fazla ise bu ilaçla ilg ili aşağıdaki

GENEL FARMAKOLOJİ
şiddetli bulantı-kusma yapan ilaçlar rektal yolla ifadelerden hangisi en d o ğ ru d u r?
uygulanır. Rektumdan emilen ilacın bir kısmı (%60)
alt ve orta hemoroidal venlerle dolaşıma taşınır ve A) ilacın yarılanma ömrü uzundur
ilk geçiş etkisinden kurtulur. Rektal uygulama ile B) İlk geçiş eliminasyonu yüksektir
uygulanan maddenin özelliğine göre lokal veya C) IV dozun etki süresi kısadır
sistemik etki elde etmek mümkündür.
D) Karaciğer mikrozomal enzim indüksiyonu
Doğru cevap: C yapmaktadır
E) Karaciğer mikrozomal enzim inhibisyonu
18. Aşağıdaki değerlerden hangisi rektal uygulamada yapmaktadır
emilen ilacın yaklaşık ne kadarının ilk geçiş
Soruda tanımlanan özellik ilk geçiş etkisiyle ilişkilidir,
etkisinden kurtulduğunu gösterm ektedir?
presistemik eliminasyon da denilen bu durum ilacın hedef
A) % 90-100 B )% 80-90 dokuya varmadan önce başta karaciğer olmak üzere,
barsak mukozası, damar endoteli ve akciğerler gibi başka
C )% 50-60 D) % 10-20 organlarda da olmaktadır.
E) % 5-10
Presistem ik elim inasyon = oral alınan lip o filik ilaçlarda
Doğru cevap: C en fazladır.

19. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi belirgin rektal Presistem ik elim inasyona en belirgin olarak uğrayan
emilim e uğram az? ilaçlar;
- fJ-blokerler
A) Diazepam
- N arkotik analjezikler ve antagonistleri
B) Furosemid
- Seks horm onu ilaçlar
C) Tiopental
- Trisiklik antidepressanlar
D) Propranolol
- Lidokain
E) Sodyum salisilat
- Verapamil / Diltiazem
Bazı ilaçların rektal emilimleri belirgindir ve terapötik
olarak bu yolla uygulanabilirler. Bu yolla uygulamanın D oğru cevap: B
dezavantajı; lümendeki su miktarı az olduğu için ilaçların
rektum boşluğunda dissolüsyonu zordur ve dolayısıyla 21. Aşağıdakilerden hangisi bağırsak mukozasında
absorpsiyon daha kısıtlı olmaktadır. belirgin presistem ik elim inasyona uğrayan
ilaçlardan biri d e ğ ild ir?
Burada önemli bir husus, presistemik eliminasyon olayıdır.
Rektumun alt kısımlarını perfüze eden orta ve alt hemoroidal A) Metildopa
venler, doğrudan vena cava inferior’a açılırlar. Bu nedenle
B) Propranolol
ilaç ilk geçişinde karaciğere uğramaz ve ilk geçiş etkisinden
korunmuş olur. Fakat superior hemoroidal venler; vena C ) Levodopa
portae'ya döküldüğü için ilk geçiş etkisine uğrar. D) Testosteron
E) Klorpromazin
B e lirg in rektal e m ilim e uğrayan ilaçlar:
Soru kökünde ‘bağırsak m ukozasında’ p re siste m ik
• Tiopental / metoheksital
elim inasyonun sorgulandığına dikkat ediniz. Propranolol
• Diazepam / nitrazepam karaciğerde belirgin presistem ik elim inasyona uğrayan
• NSAİİ (aspirin, parasetamol, sodyum salisilat vb.) n onselektif beta blokördür.
• Pentazosin
P re s is te m ik E lim in a s y o n Ö rne kleri
• Propranolol
Karaciğerde presistemik eliminasyon örnekleri
Bir diüretik olan furosem idin belirgin rektal emilim i
bulunmaz • Beta blokörler: Propranolol, Labetalol, Metoprolol
• Narkotikler: Morfin
Doğru cevap: B
• Trisiklik antidepresanlar: Am itriptilin, İmipramin,
Nortriptilin
• Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar: Aspirin
• Steroidler: Kortizol, Budesonid
• Antianjinaller: Nitritler, Nitrogliserin
 8

B a ğ ırs a k m u k o z a s ın d a p re siste m ik e lim inasyon • E n a la p ril: Bir ACE inhibitörüdür. Değişmeden

örnekleri böbreklerden atılır.
GENEL FARMAKOLOJİ

• Metildopa, Levodopa • Heparin: Esas olarak RES’te metabolize edilir

• Progesteron, Testosteron Doğru cevap: C
• Klorazepat, Klorpromazin

D oğru cevap: B 24. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi prokinetik etki

olu ştu ru r?

22. Aşağıdakilerden hangisi özellikle bronş A) Propantelin B) Difenhidramin

m ukozasında presistem ik elim inasyona uğrar? C) İmipramin D) Klomipramin
A) Labetalol B) Morfin E) Eritromisin
C) Nikotin D) Amitriptilin • E ritrom isin mide boşalmasını hızlandırır. Pediatrik
vakalarda gastroözafagial reflü tedavisinde kulanılır.
E ) Levodopa
B ro n ş M ukozasında P re siste m ik E lim in a syo n M id e h a r e k e tle r in i e tk ile y e n ila ç la r
Ö rne kleri M id e b o şa lm a sın ı M id e b o şa lm a sın ı
• izoproterenol h ız la n d ıra n ila ç la r y a v a şla ta n ila ç la r
• Nikotin Eritromisin Morfin

D oğru cevap: C Metoklopramid Antihistaminikler

Antikolinerjikler (atropin,
Domperidon
propantelin)
23. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi diğerlerinden
daha fazla m iktarda enterohepatik sirkülasyona Betanekol Trisiklik antidepresanlar
uğramaktadır? Sisaprid

A) Furosemid Deksloksiglumid (kolesistokinin

A reseptör antagonisiti)
B) Digoksin
C) Dijitoksin
D) Enalapril “ QİS düzeyinde ilaç absorbsiyonunu etkileyen faktörler”
başlıklı tabloya bakınız.
E) Heparin
Bu s o ru y a ce vap ve rm e d e n ö n ce e n te ro h e p a tik D oğru cevap: E
sirkülasyon konusunda biraz bilgilenelim .
25. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi gastrointestinal
Faz II reaksiyon sonucunda glukuronat ve sülfat ile sistem de ilaç absorbsiyonunu azaltm az?
konjüge edilen ilaçlar bağırsaklara atılır. Bağırsaklarda
ilaçla konjügatı arasındaki bağı koparan sülfataz ve a- A) Sulfasazalin
glukuronidaz enzimi salgılayan bakteriler vardır. Bakteriler
B) Gabapentin
bu enzimler sayesinde ilacı konjügatından serbestleştirir ve
ilaç tekrar absorbe olarak dolaşıma geçer. Enterorohepatik C) Kaolin-pektin
sirkülasyon çoğu ilacın plazma konsantrasyonunun ve etki D) Kolestiramin
sürelerinin uzamasına neden olur. Sadece oral olarak E) Alüminyum hidroksid
alınan ilaçlar değil, parenteral olarak uygulanan ilaçlar da
enterohepatik sirkülasyona girer. • Gabapentin metabolize olmaz ve diğer ilaçlarla ilaç
etkileşim ine daha az girer. İlaç absorbsiyonunu
ENTEROHEPATİK SİRKÜ LASYO N A GİREN EN etkilemez.
ÖNEM Lİ İLAÇ LAR : • İlaç A b sorbsiyonunu Azaltan ilaçlar:
• Steroid yapılı ilaçlar • A ntiasidler (alüm inyum hidroksid , magnezyum
• Morfin hidroksid)
• Dijitoksin • Neomisin
• Karbamazepin • Kaolin - Pektin
• Rifampin • Kolestiramin
• Sulfasalazin
DİĞER SEÇENEKLER:
• Furosemid: Bir diüretiktir. Değişmeden böbreklerden Doğru cevap: B
atılır.
• D ig o k s in : H idrofilitesi yüksektir; büyük oranda
böbreklerden atılır.
 | QİS d ü z e y in d e ila ç a b s o rb s iy o n u n u e tk ile y e n fa k tö r le r

Mide-barsak kanalından absorpsiyon düzeyindeki ilaç etkileşm e mekanizmaları ve ilaç örnekleri

Etkileşme Mekanizması
Mide boşalma hızını
yavaşlatma
Etkileyen İlaç
Propantelin (antikolinerjı'k)
Antihistaminikler Trisiklik
antidepresanlar
GENEL FARMAKOLOJİ
Absorpsiyondaki Değişme Etkilenen İlaç
Sülfonamidler, fenilbutazon,
Absorpsiyon hızı azalması parasetamol, vb.
î !

Mide boşalma hızını Prokinetik ilaçlar:
arttırma metoklopramid ve domperidon
Barsak motilitesini Magnezyumlu antiasidler, Proton
hızlandırma pompası inhibitörleri, H2-
reseptör antagonistleri
Mide suyu pH sinde artma Proton pompası inhibitörleri H2
reseptör antagonistleri
Şelasyon yapma Antiasidler, demir sülfat,
sukralfat
Bağlama Kolestiramin, kaolin, pektin
Barsak çeperinde Ketokonazol, İtrakonazol,
P-glikoprotein enzim flukonazol, eritromisin,
inhibisyonu verapamil, diltiazem, kinidin
Absorpsiyon hızı artması Aspirin, Parasetamol,
Siklosporin
Azalma Çeşitli ilaçlar
Absorpsiyon hızı ve derecesinde Atervidin, ketokonazol, B12
azalma vitamini, demir preparatları
Absorpsiyonda azalma Fluorokinolonlar, tetrasiklinler,
izoniazid, kinidin,
fenotiazinler, digoksin, H2-
reseptör antagonistleri
Absorpsiyonda azalma Pravastatin, varfarin,
piroksikam, linkomisin
Absorpsiyon artması Midazolam, siklosporin,
terfenadin
i

Gastrointestinal kanala PAS, neomisin, kolşisin Absorpsiyon azalması Penisilin, rifamisin, izoniazid
toksik etki (malabsorpsiyon
sendromu)

26. Kanser kem oterapisinde m etotreksat kullanımı

sırasında, m etotreksatın kanser hücreleri
üzerinde to ksik etkilerini daha da arttırm ak
amacıyla kullanılan P-glikoprotein inhibitörü
aşağıdakilerden hangisidir?

A) Verapamil B) Etanol
C) Rifampin D) Propronalol
E) Ritonavir
P -g lik o p ro te in in h ib itö rle rin d e n bazıları (verapam il,
diltiazem ), ila ç d ire n c in i yenm ek iç in ku lla nıla bilen
ila çla rd ır ve bütün P- gliko protein inh ibitö rle ri, plazma
ilaç seviyelerinde artışa neden olurlar.
27. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi optim al etki için tok
Verapamil, P -glikoproteini inhibe ederek m etotreksatın karnına alınmasına gerek y o k tu r?
kanser hücrelerinden efluks yoluyla atılımını baskılar
A) Propronalol B) Alendronat
ve m etotreksatın kanser hücrelerindeki to ksik etkisini
arttırır. P-glikoprotein ilaçların bağırsak epitel hücrelerinden C) Dikumarol D) Fenitoin
aktif olarak lümene atılımında rol oynayan bir pompa E) Siklosporin
s is te m id ir. P -glikoprotein, ilaç m etabolizm asından
sorumlu bir başka enzim olan CYP3A enzimi ile birlikte • Bifosfonatlar (alendronat, etidronat vb) özafagus
bağırsakta yaygın olarak bulunur. Bu iki proteini inhibe eden motilite bozuklukları ve reflü özafajit yapabildikleri
ve indükleyen maddeler genelde aynıdır. P-glikoprotein için aç karnına alınması önerilir.
inhibisyonu ilaçların plazma seviyelerinde artışa neden
olabilir.

Verapamil ve diltiazem P-glikoproteini inhibe ederek kanser

ve protozoa infeksiyonlarının tedavisinde, kemoterapi ve
antiprotozoal ilaçlara karşı direnç gelişimini engellemek
amacıyla kullanılırlar.

Doğru cevap: A
 10

29. Aşağıdaki faktörlerden hangisi kan-beyin

Aç ka rn a a lınm ası g e re k e n ila ç la r bariyerinin geçirgenliğini azaltır?
GENEL FARMAKOLOJİ

• Bifosfonatlar (Alendronat, etidronat)

A) Radyoterapi B) Menenjit
• Penisilinler
C) Glukokortikoidler D) Alkol
• Sefalosporinler
E) Antineoplastik ilaçlar
• Tetrasiklinler
• izoniazid D oğru cevap: C
• Levodopa
• Midazolam
30. Aşağıdakilerden hangisi ilaçların dokulara
dağılım hızını etkileyen faktörlerden d e ğ ild ir?
• Penisilamin
• Klorambusil A) Doku perfüzyon hızı
• Melfalan B) Dokunun ilaca afinitesi
• Merkaptopurin
C) ilacın dozu
• Metotreksat
D) Plazma proteinlerine bağlanma oranı
• Rifampin
E) ilacın pKa değeri

İla çla rın d ağılım hızını e tkile ye n fa k tö rle r

Y e m e kte ve ya ye m e ğ e g ö re s a b it b ir zam anda Doku perfüzyon hızı: Kan akım hızının yüksek olduğu
a lınm ası g e re k e n ila ç la r yerlerde (karaciğer, böbrek) dağılım daha hızlı olur.
• Nitrofurantoin Pasif difüzyona elverişli ilaçlar dokuya daha rahat difüze
• Griseofulvin olur, ilaç ne kadar lipofilik, az iyonize ve ufak moleküllüyse
• Klorokin o kadar rahat diffüze olacaktır.
• Retinoidler
Plazma proteinlerine bağlanma: Oranın yüksek olması,
• Metoksalen
ilaçların dokuya geçişini azaltır.
• Dikumarol
• Dokunun ilaca afinitesi
• Fenitoin
• Lovastatin
• İlacın pKa değeri ve ortamın pH'sı.
• Siklosporin • ilacın dozu dağılımı etkileyen faktörlerden değildir.
• Propranolol D AĞ ILIM A Ş A M A S IN I ETKİLEYEN ÖNEMLİ
FAKTÖ RLER
D oğru cevap: B 1. Plazma proteinlerine bağlanma
2. Sekestrasyon
28. Crohn ve çölyak hastalığı olan hastalarda 3. Redistribüsyon
aşağıdaki ilaçlardan hangisinin absorbsiyonu
4. iyon tuzağı
azalır?
5. Organ büyüklüğü
A) Klindamisin B) Propranolol 6. Kan akımı
C) Trimetoprim D) Sulfametoksazol 7. Yaş ve cinsiyet
E) Asetaminofen 8. Difüzyon hızı
9. Doku perfüzyon hızı
C rohn ve ç ö ly a k h asta lığınd a ila ç
10. Lipofilite
a b s o rb s iy o n la rı
D oğru cevap: C
Crohn ve çölyak Crohn Çölyak
hastalığında hastalığında hastalığında
absorbsiyonu absorbsiyonu absorbsiyonu 31. İlaçların dağılımı ile ilg ili aşağıdaki ifadelerden
artmış ilaçlar azalmış ilaçlar azalmış ilaçlar hangisi doğru d eğ ild ir?

Klindamisin Metronidazol Amoksisilin A) Asidik ilaçlar plazmada özellikle albümine

bağlanırlar.
Propranolol Sefaleksin Penisilin V
B) Proteine bağlanma genelde reversibl bir olaydır.
Trimetoprim Metildopa Asetaminofen C) Serbest ilaç farmakolojik etki göstermez.
Sulfametoksazol Asetaminofen D) Proteinlere bağlı ilaç glomerüler filtrasyona
uğramaz.
E) Kronik karaciğer bozukluklarında albümin azalır,
Doğru cevap: E serbest ilaç fraksiyonu artar.
 11

Soru ilaçların plazmada bulunm a durum larını ve bu

durum ların fa rm akolojik anlamlarım sorgulamaktadır.
Albümine en fazla bağlananlar

GENEL FARMAKOLOJİ
İlaç plazmada serbest ve plazma proteinlerine bağlı olmak
• Amiodaron (%99.9) • Nifedipin
üzere temel olarak iki şekilde bulunur.
• Dikumarol / Varfarin • Klorpropamid /
(%99.6) Tolbutamid
L ip o filik ilaçlar, plazma proteinlerine hidrofilik ilaçlara göre
• Diazepam • Fluoksetin
daha fazla bağlanır. Çünkü sonuçta plazma bir hidrofilik
• Fenitbutazon • indometasin
ortamdır.
• Probenesid . TAD
Plazma proteinleri normal şartlarda glomerüler filtrasyona • Klorpromazin • Amfoterisin
uğramadığı için, plazma proteinlerine bağlı ilaçlar da • Furosemid • Propranolol
g lom erüler filtrasyo na uğramaz. Albüm ine en az bağlananlar

Asıl farm a kolojik etki gösteren serbest ilaç fraksiyonudur. • Lityum (% 0) • Aminoglikozidler
Bağlı fraksiyon rezervuar(depo) fonksiyonu görür. • Asetaminofen • Uvabain
• Alkol • Metronidazol
İlaçları plazmada en ço k taşıyan protein album indir. • Nikotin • Asiklovir
Albümine bağlanan ilaçlar asidik ilaçlardır. • Lizinopril • Gabapentin

Bu bağlanma non-selektif ve reversible(tersinir) olur.

K r o n ik k a ra c iğ e r h a s ta lığ ın d a albüm in sentezi
azalacağından varfarin gibi plazma proteinlerine fazla
bağlanan ilaçların dozu azaltılmalıdır.
P lazm a p ro te in le rin e b ağ la nm a :
• D ağılım ı b elirle yen prim er param etre plazma
proteinlerine bağlanma oranıdır. Bu bağlanma eı
fazla albüminle olur. Bağlanmanın en önemli özelliğ.
non selektif ve reversibl olmasıdır. İstisna olarak
a lkille yici ilaçlarla plazma proteinleri arasındaki
bağ kovalent bağdır (en kuvvetli bağ).
• Plazma proteinlerine bağlanan ilaçlar genelde lipofilik
ve zayıf a sidik yapıdadırlar. Lipofilik maddeler yağda
çözünürler; bu nedenle plazmada bir taşıyıcıya ihtiyaç
duyarlar
• Albümine bağlı ilaç farmakolojik olarak etki ortaya
çıkartmaz. Etki gösteren ilaç se rb e st formdur.
Sonuç olarak plazma proteinine bağlı ilaç etki
göstermez. Ancak bir depo şekildir. Serbest fraksiyon
kullanılıp tüketildikçe albümine bağlı ilaç bağlandığı
yerden ayrılır ve serbest form oluşturur.
İla ç la rın en fa z la bağlandığı p la zm a p ro te in le r i
• Albümin
• a 1-asit glikoprotein
• Lipoproteinler
• Gama-globülinler
• Plazma p ro te in le rin e b ağ la nm ış olan ila ç la r;
ilaç e tk ile şim in e ço k açıktır. Örneğin va rfa rin ;
fazla plazma proteinine bağlanan ila çtır (%99.6).
Serbest fraksiyonu %0.4’dür. Yani etkiyi bu %0.4’lük
kısım oluşturur. Varfarin tedavisi alan hasta, plazma
proteinlerine bağlanma eğilimi gösteren başka bir
ilaç aldığında (örneğin NSAİİ), varfarinin küçük bir
miktarı plazma proteinine bağlandığı yerden ayrılır.
Diyelim ki %0.4’lük küçük bir kısım daha ayrıldı ve
varfarinin serbest fraksiyonu %0.8’e yükseldi. Serbest
fraksiyonun %0.4’den %0.8’e çıkması demek, dozun
iki katına çıkması ve belki de to ksisite demektir.
Bu nedenle bir ilaç plazma proteinine ne kadar
fazla bağlanıyorsa, ilaç etkileşim ine o kadar açık
demektir. En fazla toksisite oluşturan ilaçlardan bir
tanesi bu nedenle varfarindir. Terapötik aralığı en dar
ilaçlardan biridir.
• Terapötik Aralık: İlacın minimal efektif konsantrasyonu
(MEK) ve m inim al toksik konsantrasyon (MTK)
aralığıdır.
T e ra p ö tik aralığı en d a r o la n üç ö n e m li ila ç
• Digoksin
• Varfarin
• Lityum
• Teofilin
Genel anestezikler Antiepileptiklerin çoğu Antiaritmiklerin
çoğu
• Aynı şekilde plazma proteinine bağlı ilaç metabolik
e tk ile şim e de açık dem ektir. Ö rneğin, kişide
karaciğer ye tm ezliği var ve yeterince albüm in
sentezleyemiyor veya böbrek yetmezliği var idrarla
a lb üm in kaybediyor. Bu g ib i h ip o a lb ü m in e m i
durum larında ilacın dozunu azaltmak gereklidir.
Çünkü plazma proteinine bağlanan miktar azalacağı
için serbest form artar ve toksisite riskinde artış
oluşur.
 12

antiagregan etkiler oluşturur.

a 1-asit
Lipoproteinlere y-globulinlere • Plazma proteinlerin veva enzimlerde kovalent bağı
glikoproteine
bağlananlar bağlananlar
GENEL FARMAKOLOJİ

bağlananlar oluşturan ilaçlar:

• Lidokain gibi • Siklosporin • Tubokürarin • Fenoksibenzamin
LA’Ier (LDL) • Pankuronium • Alkilleyici antineoplastikler (Siklofosfamid, Busulfan
• Kinin / Kinidin • imipramin • Morfin vb)
• Propranolol • Kinidin • Steroidler
• Metadon • Klorpromazin • Kodein • Aspirin
• Imipramin • imipramin • Non selektif MAO enzim İnhibitörleri
• Prazosin
• Ekotiofat / Isoflurofat / D iiso p ro p ilflo ro fo sfa t
• Klorpromazin
D oğru cevap: E

E ritro s itle re b ağ lanan ilaçlar:

34. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi plazma proteinlerine
• Esm oloi hiç bağlanmaz?
• Propranolol
A) Dijitoksin B) Vigabatrin
• Kinidin
C) Aspirin D) Valproik asid
D oğru cevap: C E) Diazepam

32. Aşağıdaki cüm lelerden hangisi yanlıştır? Plazma p ro te in le rin e bağlanm anın ö z e llik le ri:

A) Plazma proteinlerine bağlı olan ilaç serbest
kalıncaya kadar dokulara difüze olamaz.
B ) Asidik ilaçlar çoğunlukla plazma albuminine
bağlanır.
C) Plazma proteinlerine bağlı ilaç serbest ilaca göre
daha küçük sanal dağılım hacmine sahiptir.
D) Plazma proteinlerine bağlanan bir ilacın alımı
daha önce alınan ve büyük oranda bağlanan ilacın
etkisini değiştirir.
E) Genellikle ilaçlar plazma proteinlerine irreversibl
bağlanırlar.
Proteine bağlı ilaçlar dokulara difüze olamaz. Sanal dağılım
hacminde plazma konsantrasyonu önemli birfaktördür. Bağlı
olan ilaç plazma içinde olduğundan sanal dağılım hacmi
düşer. Sonradan alınan ilaç ilk alınan ve yüksek oranda
plazma proteinlerine bağlanan ilacın etkisini değiştirir. Bu
yolla ilk alınan ilacın plazma konsantrasyonu artar. A sid ik
ilaçlar album ine bazik ilaçlar da Beta1-asit glikoproteine
bağlanırlar. Plazma proteinlerine bağlanma reversibl bir
olaydır.
Doğru cevap: E
33. Aşağıdaki ilaçlardan hangileri, etkileşim e
girdikleri, reseptör, plazma proteinleri veya
enzim lerle kovalent bağ oluşturm azlar?
A) Fenoksibenzamin
B) Siklofosfamid
C) Aspirin
D) Busulfan
E) Diklofenak
• Diklofenak, siklooksijenaz enzimini reversibl bloke
eden non steroid antiinflamatuvar ilaçtır. Nonsteroid
a n tiin fla m a tu a r ila ç la r a ra sın d a irre v e rs ib le
siklo ksije n a z blokajı yapan tek ilaç a spirin dir.
Aspirin trombosit siklooksijenazını tersinmez olarak
bloke ederek trom boksan üretim ini baskılar ve
Genellikle, asidik ilaçlar albümine, bazik ilaçlar Alfa,-
asid glikoproteine, bağlanır. Siklosporin plazmada düşük
dansiteli lipoproteine bağlanır.
Albümine bağlanma non-selektiftir, geri dönüşlüdür, ilaçlar
birbirleriyle yarışır.
Proteine bağlı ilaç molekülleri etki gösteremediğinden
bağlanma oranı önemlidir ve ilacın konsantrasyonundan
bağımsızdır.
Proteinler ilaçlar için kanda bir rezervuar görevi görür,
serbest ilaç m olekülleri vücuttan u zaklaştırıld ıkça ,
albümine bağlı bir miktar ilaç serbestleşir ve kandaki
serbest ilaç konsantrasyonu sabit tutulmaya çalışılır.
Plazma proteinlerine yüksek oranda bağlanma ilaçların
glomerüier filtrasyon yoluyla atılımını yavaşlatır, tübüler
sekresyonu ise artırır.
Siroz, kron ik böbrek y e tm e z liğ i gibi durum larda
hipoalbüminemi oluşması nedeniyle ilaçların bağlanma
oranı düşeceğinden dozu azaltmak gerekir. Üremide
proteinlere bağlanma oranı düşer.
Yüksek oranda plazma proteinlerine bağlanan ilaçlar:
Bihidroksikumarin (%99.5), diazepam (%99), dijitoksin
(%97), klordiazepoksid (%97), nifedipin (%96), midazolam
(%95), valproik asid (%93), aspirin (%85).
Plazma proteinlerine hiç bağlanmayan ilaçlar: Etil alkol,
aminoglikozidler, gabapentin, lityum, vigabatrin.
Doğru cevap: B
35. G riseofulvinin keratinize dokulara afinitesinin
olması aşağıdakilerden hangine örnektir?
A) İyon tuzağı
B) Enterohepatik sirkülasyon
C) Presistemik eliminasyon
D) Redistribüsyon
E) Sekestrasyon
 13

S e ke stra syo n : • Tetrasiklinler, kalsiyumla şelasyon yaparak kemik ve

dişlerde birikir.
Vücuda alınan bir ilacın, belli b ir hücre veya dokuya

GENEL FARMAKOLOJİ
• Dışarıdan verilen noradrenalin, adrenerjik sinir
affınite gösterip o dokuda birikmesidir. Önemli sekestresyon
uçlarında ve adrenal medulladaki kromatin hücrelerde
örnekleri;
birikir.
s Glikozidlerin kas yapılarda toplanması • Kiorokin, retinada, karaciğerde ve cilt, iris gibi melanin
Y Klorokinin retina gibi m elanin içeren dokulara içeren dokularda birikir.
affinitesinin olması • Kardiyak glikozitler, kalp, böbrek, çizgili kas, yağ
s İyodun tiroid bezi içinde birikmesi dokusu ve karaciğerde birikir.
Y Griseofulvinin keratinize dokularda toplanması • İyot ve iyodürler, tiroid bezinde birikir.
Y T e tra siklin le rin kalsiyum içeren dokularda
Doğru cevap: E
toplanması
K Mepakrinin bazofilik hücrelerde toplanması
38. İlaç klirensi hakkında aşağıdakilerden hangisi
s Trisiklik antidepressanların akciğerde toplanması yanlıştır?
D oğru cevap: E
A ) Total sistemik klirens böbrek klirensi, hepatik
klirens ve diğer organların klirensleri toplamıdır
36. Aşağıdaki ilaçlar ve karşılarında yüksek oranda B) Kararlı durum konsantrasyonu total klirens ve doz
sekestre oldukları yapılarla ilg ili eşleşmelerden arasındaki ilişkiyle belirlenir
hangisi ya nlıştır?
C) Renal klirens böbrek eliminasyon hızının plazma
A) Digoksin-Miyokard konsantrasyonuna bölünmesi ile bulunur
B) Tiopental-Yağ dokusu D) Klirensi belirleyen en önemli faktörlerden biri
dolaşımdaki serbest ilaç konsantrasyonudur
C) Klorokin-Karaciğer
E) Kürensin en önemli belirleyicisi plazma
D) Tetrasiklin-Kemik dokusu
proteinlerine bağlı ilaç konsantrasyonudur
E) Penisilin-Prostat sıvısı
Böbreklerden elimine edilen ilaç plazmada serbest durumda
P e n is ilin le r absorbe edildikten sonra vücut sıvılarında bulunan ilaçtır. Total klirens değerini böbrek, karaciğer ve
dağılımları iyidir. Ancak p ro sta t sıvısı, BOS, göz ve diğer tüm organ ve sistemlerin klirensi toplamı verir. Renal
eklem lerde dağılımları zayıflatır. klirens böbreklerden itrah hızının plazma konsantrasyonuna
bölünmesi ile bulunur. Kararlı durum konsantrasyonu ilaç
D igoksinin miyokarddaki konsantrasyonu, plazmadakinin
atılımı ve emilimi arası denge ile sağlanır.
60 katı kadardır.
D oğru cevap: E
Kısa e tkili b arbitüratların yağ dokusunda birikimi çok
yüksektir.
39. Yanlanma ömrü (t 1/2 ): 10 saat olan b ir ilacın
K iorokin retina ve karaciğerde birikir. dağılım hacmi 40 litredir. Bu ilaç için klirens
değeri aşağıdakilerden hangisidir?
Tetrasiklinler kemiklerde ve dişlerde birikir.
A) 0.1 L /s a a t B ) 2 L /s a a t
Mepakrin (kinakrin), bazofilik hücrelerde (örn. karaciğer,
C) 2. 77 L / saat D) 3.35 U saat
düz kas) birikir.
E) 9.9 L /s a a t
D oğru cevap: E
Farm okirıetik form ülleri bilmek, bu konuyla ilg ili soruları
b a sit b ir şekilde yapmamızı sağlar.
37. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi bazofillerde birikme
özelliğine sahiptir? Yarılanma ömrünün formülü aşağıda gösterilmiştir. Bu
formüle göre, klirens ve dağılım hacmi (Vd) parametreleri
A) Tiopental hesaplanabilir. Soruda klirens sorulduğuna göre, elimizdeki
B) Griseofulvin parametreleri yerlerine koyduğumuzda, klirensi kolayca
hesaplarız.
C) Tetrasiklin
D) Karbamazepin 1 1/2 (Yarılanma ömrü) = 0, 693x Vd/ klerens
E) Mepakrin
Bu fo rm ü le göre
• M epakrin (kinakrin), bazofilik hücrelerde (örn.
• Klirens: = 0, 693 x V d / 1 1/2
karaciğer, düz kas) birikir.
• Klirens: = 0, 693 x 40 L / 10 saat
• Tiyopental, santral sinir sistemi ve yağ dokusunda
birikir. • Klirens: = 2.77 L /s a a t
• İmipramin ve selektif serotonin reuptake inhibitörleri, Doğru cevap: C
akciğerde birikir.
40. İlaç başlanacak b ir hastada yüklem e dozunun
form ülü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Dağılım hacmi (Vd) * Hedeflenen
konsantrasyonu / F (biyoyararlanım)
B) Yarılanma ömrü (t1/2) * Klerens
C) Dağılım hacmi (Vd) / Hedeflenen plazma
konsantrasyonu
D) Yarılanma ömrü (t1/2) / Klerens
E) Yarılanma ömrü (tl/2) * Hedeflenen plazma
konsantrasyonu
• Yüklem e dozu: Dağılım hacmi (Vd) * Hedeflenen
plazma konsantrasyonu / F (biyoyararlanım)
• Eğer hasta ilaç ku lla n ılırke n oluşan ilacın
konsantrasyonu (mevcut), istenilen (hedeflenen)
ko nsa ntra syon a u laşm adıysa, yüklem e dozu
aşağıdaki şekliyle hesaplanır;
• Yükleme dozu: Dağılım hacmi (Vd) * (Hedeflenen
plazma konsantrasyonu- mevcut konsantrasyon) / F
(biyoyararlanım)
Doğru cevap: A
41. Enfeksiyonu olan bir hastaya oral yolla antibiyotik
yüklemesi yapılacaktır. Antibiyotiğe ait farmakokinetik
özellikler aşağıda sıralanmıştır.
VçL(dağılım hacmi): 50 litre
Kİ (klerens): 25 mL / dakika
1 1/2 (yarılanma ömrü): 24 saat
F (biyoyararlanım): %50 (F:0.5)
Cp (hedeflenen plazma konsantrasyonu): 2 mg/L
Oral kullanılan bu ilacın hedeflenen plazma
konsantrasyonu ( Cp ) 2mg / Litredir. Bu ilaç
için uygun olan yüklem e dozu bu ilaç için kaç
m iligram dır?
A ) 50 mg B ) 100 mg
C ) 200 mg D )400 mg
E ) 600 mg
• Y ü k le m e d o z u : Cp (h e d e fle n e n p la zm a
k o n s a n tra s y o n u ) x V d _(d a ğ ılım h a c m i) / F
(biyoyararlanım )
• Yükleme dozu: 2mg / Litre x 50 litre / 0.5
• Yükleme dozu: 200 mg
D oğru cevap: C
42. Yeni doğan dönem iyle ilg ili aşağıdakilerden
hangisi ya nlıştır?
A) Vücutta yağ oranı düşüktür
B) Plazma proteinleri daha azdır.
C) Kan-beyi bariyeri tam olarak oluşmamıştır.
D) Kalp debisi düşüktür
E) Mide asid salgısı nötraldir.
Doğru cevap: D
43. İlaç m etabolizmasının özellikleri için
aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
plazma A) ilacın toksik etkilerini arttırabilir.
B) İlacın teratojenik etkileri biyotransformasyonla
artabilir.
C) Bazı konjugasyon reaksiyonlarında kovalent bağ
kullanılır.
D) Genelde ilacın su çözünürlüğünün azalmasına
neden olur.
E) İlacın organizmada etkinlik süresini artırabilir.
İla ç m e ta b o liz m a s ı ç o k k o m p le k s b ir s ü re ç tir,
ilaçların ina ktivasyo nu n un yanında aktivasyo nla da
s o n u ç la n a b ilir. M etabolizm a s ü re c in i iy i öğrenm ek
TUS sınavında çok önemlidir.
İlaç m etabolizm ası (biyotransformasyon) tüm vücutta,
ancak daha çok karaciğerde gerçekleşir. Bu olayda pek
çok enzimatik reaksiyon rol oynar (oksidasyon, redüksiyon,
hidroliz, konjugasyon). Bazı faz 2 re a k s iy o n la rd a
(k o n ju g a s y o n ) ir r e v e r s ib l o la n k o v a le n t b a ğ la r
kullanılabilir.
Metabolizma sonucunda ilaçlar; genellikle inaktif ve daha
polar (iyonize = hidrofilik) metabolitler haline getirilirler. Tam
tersine inaktif ilaçlar, biyotransformasyon reaksiyonu sonucu
aktifleşebilir ve etki süreleri uzayabilir. Bu tip ilaçlara ön
ilaç denir. Biyotransformasyon reaksiyonu sırasında ilaç
etkisi değişmeyebilir veya to ksik m etabolitler oluşabilir.
Biyotransformasyon sonucu, ilaç molekülleri genellikle
iyonize forma dönüşürler. Burada amaç su çözünürlüğünü
a rttıra rak böbreklerden atılımını kolaylaştırmaktır. Bu
oluşan metabolitler genellikle inaktiftir. Fakat bazen bu
metabolitler; aktif (ön-ilaçlar ve aktif metabolitler), toksik
ve teratojenik olabilirler.
D oğru cevap: D
44. İnsanlarda ilaç m etabolizması sonucu oluşan
m etabolitler için hangisi doğrudur?
A) Yüksek oranda hücre içine geçiş gösterirler.
B) Su çözünürlükleri prekürsör ilaca göre azalır.
C) Yağ çözünürlükleri, prekürsör ilaca göre azalır.
D) Renal yolla atılımları azalır.
E) Yağ çözünürlükleri, prekürsör ilaca göre artar.
M etabolizm aya uğrayan ilaçların ö ze llik le rin i bilm ek
çok önemlidir.
M etabolizm a reaksiyonları sırasında lipo filik ilaçlar,
genelde karaciğerde hidrofilik metabolitlerine dönüşürler.
B iyo tran sform asyo n sonucu, ila ç la rın o luşturduğu
metabolitlerin genellikle su çözünürlüğü artarken, yağ
çözünürlükleri azalır. Su çözünürlüğü artan metabolitlerin
renal atılımı artar. Yağ çözünürlükleri azaldığı için de bu
metabolitlerin hücre içine geçişi azalır.
Doğru cevap: C
 15

• Faz I reaksiyonları: Ö n -ila çla rı aktive etmek M e ta b o liz m a n ın e n z im a tik o la y la rı

için veya genellikle ilaçları inaktive etmek için
• Birinci Faz Reaksiyonları

GENEL FARMAKOLOJİ
kullanılan reaksiyonlardır
Oksidasyon
• Faz I I reaksiyonları: İla ç la rın polarizasyonunu Redliksiyon
(iyonizasyonunu= h id ro fîlite sin i) a rttıra n
Kopma
konjugasyon reaksiyonlarıdır.
• İkinci Faz Reaksiyonları
Konjugasyon
• Metabolizma esas olarak karaciğerde gerçekleştirilir.
M etabolizm anın asıl amacı; ilacı inaktif ve polar
(iy o n iz e ) şekle çevirmektir. Ancak bu durumun
istisnaları vardır. Yani metabolizma sonrası her zaman 45. İlaçların e tkisinin sonlanm ası ile ilg ili olarak
ilaçlar in a ktif şekle çevrilemez. aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
• Bazen ilaçlar vücuda alındıklarında inaktiftir ve A) İlaçların metabolizması sonucu her zaman ilaç
karaciğerde oluşan metabolitleri aktiftir. Bu ilaçlar etkinliği azalır.
ön-ilaçlardır.
B) İlacın plazma dışına çıkması etkisinin sonlanması
anlamına gelir.
Aşağıdaki tablodan anlaşılacağı üzrere bazı ilaçlar
tamamen ön-ilaçtır, bazı ilaçların hem kendisi hemde C) Metabolizma sonucunda ilaçların her zaman suda
metabolitleri aktiftir çözünürlüğü azalır
D) ilacın etkisinin sonlanması için vücut dışına atılmış
* Bazı ilaçlar ise vücutta hiç m etaboiize edilmez,
olması şart değildir.
yani değişm eden atılırlar.
E) Yüksek oranda plazma proteinlerine bağlanan
ilaçların etkinliği düşüktür.
V ü c u tta h iç m e ta b o iiz e e d ilm e d e n a tıla n
ila ç la r *• İlaçların büyük çoğunluğu metabolizma sonucu inaktive olur.
Bazı ilaçlar metabolizma sonucu etkin hale gelir; bunlara
• Diüretikler “ön ilaç” adı verilir. Kortizon bir ön ilaçtır; karaciğerde
• Aminoglikozidler metaboiize olarak aktif bir madde olan hidrokortizona
dönüşür. Alfa- ve Beta- karoten A vitamininin ön ilacıdır,
• Digoksin
kloralhidrat-trikloretanol, hint yağı-risinoleik asid, klofibrat-
• Penisilinler klofibrik asid, enalapril-enalaprilat, prednizon-prednizolon,
diğer ön ilaç ve bunların aktif metabolitleridir.
• Azot protoksid

• Kromoglikat Enzimatik reaksiyon sonucu oluşan metabolitler bazen

ana maddeye benzer şekilde etkinlik gösterebilir. Bu
• Amilorid
metabolitlere “ a k tif m etabolit” adı verilir. Bazı ilaçlar ve
aktif metabolitleri: amitriptilin-nortriptilin, kodein-morfin,
propranolol-4-hidroksipropranolol, aspirin-salisilik asid,
meperidin-normeperidin, imipramin-desmetilimipramin,
asetam inofeN-asetil -p-benzokinoninin klorprom azin-

r "\
Absorbsiyon Metabolizma Elimirıasyon

Faz I Faz II

ilaç ► Konjugasyon -
Modifiye aktiviteli
ilaç metaboliti — ► Konjugasyon"

ilaç
-K İnaktif
ilaç metaboliti ► Konjugasyon -

İlaç

Lipofilik Hidrofilik
7-hidroksiklorprom azin, diazepam -desmetildiazepam , l Faz-1 ila ç m eta bo lizm a sı' re a k s iy o n la rı
ilaçların bir kısmı ise değişmeden itrah edilir (azot protoksid, Propranolol,
I.Oksidasyonlar Aromatik
asetazolamid, amilorid, aminokaproik asid, kromoglikat, a. Sitokrom hidroksilasyonlar fenobarbital,
furosemid). p450 bağımlı fenitoin, amfetamin,
oksidasyon lar varfarin, fenil
D oğru cevap: A butazon
Alifatik Amobarbital,
46. Aşağıdakilerden hangisi bir oksidasyon örneği hidroksilasyonlar pentobarbital,
sekorbarbital,
d e ğ ild ir?
digitoksin, ibuprofen,
klorpropamid
A) Deaminasyon
Oksidatif Morfin, kodein,
B) S-demetilasyon deatkitasyonlar teofilin, kafein,
C) S-oksidasyon etilmorfin
D) Sülfoksit oluşumu N-oksidasyonlar Simetidin,
klorpromazin,
E) N-asetilasyon tioridazin
S-oksidasyonlar Simetidin,
FAZ 1 klorpromazin,
tioridazin
Oksidasyon: En sık görülen biokimyasal ilaç reaksiyonudur, Deaminasyon Amfetamin,
laca bir 0 2 molekülü eklenir veya H çıkarılır. Diazepam
Desutfirasyon Thiopental, Paration
Büyük bölümü karaciğer parankim hücrelerinde granülsüz
b. Sitokrom Flavin Klorpromazin,
endoplazmik retikulumda bulunan mikrozomal enzimler
P450’den monooksigenaz amitriptilin,
(sitokrom P450 veya NADPH sitokrom P450 redüktaz) bağımsız nortriptilin,
tarafından gerçekleştirilir. oksidasyonlar desipramin, propil
thiourasil, metimazol
Örnek: Alifatik (amobarbital, sekobarbital) veya aromatik Amin oksigenazlar Epinefrin
h alkala rın h id ro ksille n m e si (fen itoin , p ro p ra n o lo l),
Dehidregenasyonlar Etanol, kloral hidrat
feenobarbital
2. Redüksiyonlar Azoredüksiyon Prontosil
• N-Dealkilasyon (morfin, aminopirin) Nitroredüksiyon Kloramfenikol,
klorazepam,
• O-Dealkilasyon (kodein)
dantrolen
• Epoksidasyon(Aldrin) Karbonil Metirapon, metadon,
redüksiyon nalokson
• s- Dealkilasyon (diazepam)
3. Hidroliz Ester Prokain, suksinil
• Sülfoksit oluşumu (klorpromazin) kolin, aspirin,
klofibrat
• Deaminasyon (amfetamin)
Amidler Prokainamid,
• Desülfürasyon (tiyobarbütal) lidokain, indometasin
• S-demetilasyon İD: 08t266 ||

• S-oksidasyon (fenotiyazin grubu nöroleptikler) D oğru cevap: E

Diğer faz I reaksiyonları mikrozomal olmayan oksidasyon,
redüksiyon, hidrolizdir. 47. M orfinin etkisinin azaltılmasında ana yol
hangisidir?
Faz il reaksiyonları konjugasyondur. İlaç molekülüne
veya metabolitine endojen bir substratın bağlanmasıdır. 6 A) Böbreklerden değişmeden itrah
şekilde meydana gelir. B) Konjugasyon
1. Glukronik asidle konjugasyon C) Redüksiyon
2. Sülfat ile konjugasyon D) Hidroliz
E) Oksidasyon
3. N-Q-S- metilasyon
4. N- asetilasyon İnsanlarda morfin konjugasyonla elimine edilir.

5. Glutatyon ile konjugasyon D oğru cevap: B

6. Glisin ve glutamin ile konjugasyon
48. Aşağıdakilerden hangisi b ir indirgenme
“ Faz-2 (sentetik) reaksiyonları” başlıklı tabloya bakınız. (redüksiyon) reaksiyonudur?

A) Ksantin oksidaz B) Dekarboksilasyon

C) Deaminasyon D) Desülfürasyon
E) S-oksidasyon
 ■
Faz-2 (s e n te tik ) re a k s iy o n la rı
Konjugasyon Reaktant Enzim (ve yeri) Örnek

GENEL FARMAKOLOJİ
UDP Glokuronil transferaz Morfin, asetaminofen, diazepam, digitoksin,
Glukuronidasyon UDP glukuronik asid
(mikrozom) digoksin, meprobomat
Sulfonamid, isoniazid, klonazepam, hidralazin,
Asetilasyon Asetil-CoA N-Asetil transferaz (Sitozol)
dapson, mescalin
GSH-S transferaz (sitozol,
Glutatyon (GHS) Glutatyon Etakrinik asid, bromobenzen
mikrozom)
Asetil CoA glisin transferaz Salisilik asid, nikotinik asid, kolik asid, benzoik
Glisin Glisin
I (mitokondri) asid
I
Fosfoadenozil Anilin Asetaminoten, östron, metildopa, hidroksi
Sülfat 1 Sulfotransferaz (sitozol)
Fosfosulfat kumarin
Metilasyon 2 S-adenozil metionin Transmetilaz (Sitozol) Dopamin, epinefrin, histamin, thiourasil, piridin
.
1. Sülfat vericisi, Fosffo adenosil fosfo sülfattır
2. Metil vericisi, S-adenosil metionindir
İD: 0 8 t2 6 7 1

Biyolojik aminlerin sentezinde rol alan dekarboksilasyon 1. M ikro zom al E nzim ler:
reaksiyonu bir indirgenme reaksiyonudur. Diğer şıklarda
yer alan reaksiyonlar oksidasyon örnekleridir. Bu enzimler karaciğer ve farklı yerlerde hücrelerin düz
e n d o p la z m ik re tik u lu m u üzerinde yerleşm iştir. Bu
D oğru cevap: B enzimlere monooksijenazlar denir.
• Sitokrom P450 (CYP)
49. Aşağıdaki ilaçların biyotransformasyonla • Flavin-içeren Monooksijenaz (FMO): Nikotin, simetidin
inaktivasyonuna ilişkin eşleştirmeler verilmiştir. ve klozapin’in yıkımından sorumludur.
Bu eşleştirm elerden uvaun olmayan
CYP enzimleri çok sayıda izomerden oluşan bir enzim
aşağıdakilerden hangisidir?
grubudur.
A) Debrizokin (antihipertansif) —> oksidasyon
CYP19 (Testesteronu östrojene çeviren aromataz enzimi)
B) VVarfarin (antikoagulan) —> hidroksilasyon
C) Tolbutamid (antidiabetik) —►ester hidroliz CYP1A2
D) İzoniazid (antitüberküloz) —> N asetilasyon CYP3A4
E) Dijitoksin (kardiyak glikozid) —> Böbrekten değiş­
meden atılım CYP2C9: Omeprazol, tolbutamid, varfarin; bu enzim ile
parçalanır.
Dijitoksinin ana eliminasyonu karaciğerde olur. Lipofilik bir
maddedir, enterohepatik siklusa girer. CYP2C19

D oğru cevap: E CYP2D6: indüklenebilir değildir. Bu enzimler arasında

en belirgin genetik polim orfizm gösterendir. Debrizokin,
50. Aşağıdakilerden hangisi oksidasyonda rol m etoprolol, propranolol, timolol, propafenon, fenformin,
oynayan m ikrozom al b ir enzim dir? k o d e in ,im ip ra m in bu enzim deki va rya syo n la rd a n
etkilenir.
A) Sitokrom p450
CYP2E1:
B) Monoamino Oksidaz (MAO)
C) Ksantin oksidaz Seçeneklerde bulunan diğer enzimler mikrozomal olmayan
D) Diamin oksidaz (histaminaz) enzimlerdir.
E) Tirozin hidroksilaz 2. M ikro zom al O lm ayan E nzim ler:
Soruda sorulan oksidasyon reaksiyonlarında rol oynayan en • MAO
önemli enzimlerden birisi; Sitokrom p450 enzimidir.
• Ksantin oksidaz: Şu 2 reaksiyonda rol oynar:
Oksidasyonda rol oynayan enzim ler başlıca 2 gruba Hipoksantin —> Ksantin —> Ürik asid
ayrılır:
• Tirozin hidroksilaz
1. Mikrozomal enzimler
• Histaminaz (diamin aksidaz)
2. Mikrozomal olmayan enzimle
• Hem peroksidazlar
• Alkol ve aldehit dehidrogenazlar

Doğru cevap: A
 18

51. İlaca (OH, NH2, SH) gibi fonksiyonel 53. Genetik polim orfizm nedeniyle CYP2C9 enzim
grupların eklendiği veya çıkarıldığı hepatik akivitesi düşük kişilerde kardiyotoksiteye
neden olan oral antidiyabetik aşağıdakilerden
GENEL FARMAKOLOJİ

biyotransform asyon reaksiyonu aşağıdakilerden

hangisidir? hangisidir?

A) Konjugasyon B) Glukoronidasyon A) Metformin B) Tolbutamid

C) Faz I reaksiyon D) Faz 2 reaksiyon C) Rosiglitazon D) Eksenatid
E) Sentetik reaksiyon E) Sitagliptin

- Faz 1 reaksiyonlarda ilaca (OH, NH2, SH) gibi
fonksiyonel gruplar eklenir veya çıkarılır.
- Konjugasyon Faz 2 reaksiyonlardandır (sentetik
reaksiyon)
- G lu k o r o n id a s y o n ila c ın g lu k o r o n ik
konjugasyonudur.
D oğru cevap: C
52. Terapötik dozların üstünde asetominofen alındığında
bunları inaktif metabolitlere dönüştürecek olan
faz 2 reaksiyonunun yetersizliği nedeniyle toksik
metabolitler vücutta birikmeye başlıyor.
Bu ajanın faz 2 reaksiyonunda gerekli olan hangi
b ileşiğin yetersiz kalması sonucu bu durum
oluşur?
A) Asetil koenzim A B) Glutatyon
C) Glisin D) S- adenozilmetiyonin
E) Üridindifosfat (UDP) glukronik asit
- Sayılan tüm bileşikler faz 2 reaksiyonlarında görev
alır.
- Fakat bu durumda yüksek doz parasetamol yüzünden
yetersiz kalan bileşik glutatyondur.
D oğru cevap: B
“ G e n e tik p o lim o rfiz m ö r n e k le r i” başlıklı tabloya
bakınız.
D oğru cevap: B
a s ite 54. İlaçların yıkım yollarındaki bozukluklar ve
sonuçları e şleştirilm iştir. Açıklam aya uygun
olmayan hangisidir?
A) Süksinilkolin, psödokolinesteraz eksikliği —* Apne
B ) Warfarin, hidroksilasyon bozukluğu —► Kanama
C) Tolbutamid, hidroliz bozukluğu —* Kardiyotoks-site
D) İzoniazid, N-asetilasyon bozukluğu -> Periferal
nöropati
E) Debrisokuin, ester hidroliz bozukluğu -»
Hipertansiyon
Debrisokuin yıkılamadığı durumda ortostatik hipotansiyon
olur. Genetik varyasyonlar nedeniyle psödokolinesteraz
eksikliğinde süksinilkolin apneye neden olur. VVarfarin
dozu kişiye özel olmalıdır. Çünkü genetik varyasyona
bağlı enzim aktivite miktarları farklıdır. Tolbutamid yıkımında
meydana gelecek bozukluklar bu ilacın birikmesine neden
olur ve kümülatif etki olarak hipoglisemi ve kardiyotoksisite
meydana gelebilir
Doğru cevap: E
 19

55. Lösemi tedavisi sırasında 6-merkaptopürin kullanan M ikro zo m a l enzim in h ib is y o n u yapan ila ç la r:
bir gut hastasında, yan etki olarak myelotoksisite
- Monoamin oksidaz (MAO) inhibitörleri
gelişmiştir.

GENEL FARMAKOLOJİ
- Kloramfenikol
M yelotoksisite genetik olarak hangi enzim
- Sim etidin: Doğrudan enzim inhibisyonunun yanında
e ksikliğine bağlı oluşm uştur?
karaciğer kan akımını da azaltır
A) Thiopurin metiltransferaz (TPMT) - Beta blokörler: Karaciğer kan akımını azaltır
B) İnozin monofosfat dehidrogenaz - *-- Kinidin, allopürinol, izoniazid***********
C) inozin monofosfataz - Ketokonazol, itrakonazol, eritromisin, klaritromisin
D) H? - K22- ATP’az (CYP3A4).
E) Dihidrofolat redüktaz - Etil alkol (akut kullanım)
• T io p ü rin m e tiltr a n s fe ra z (TP M T) enzim i 6- - Nöroleptikler (CYP2D6 - kompetetif inhibitör, - TAD’ın
Merkaptopürin (6-MP) metabolizmasında rol oynar. plazma düzeyini artırıyor)
TPMT enzim a ktivitesi düşü k hastalarda, 6-MP, - Nefazodon, Fluroksamin
6- tioguanine metabolize olarak m yelotoksisite, tam
tersine TPMT enzim aktivitesi yüksek hastalarda, “ S it P450 (CYP) enzim lerini etkile yen ” başlıklı tabloya
6-MP, 6- Metil- merkaptopürine metabolize olarak bakınız.
hepatotoksisite oluşturur.
D oğru cevap: D
D oğru cevap: A
58. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi m ikrozom al enzim
56. B ir ilacın aktif m etaboliti olan ve bu hali ile oral inhibisyon u nu n yanısıra karaciğer kan akımım da
ilaç olarak da kullanılabilen ilaç aşağıdakilerden azaltır?
hangisidir?
A) Kloramfenikol
A) Propranolol B) Nitrogliserin B) Simetidin
C) İsosorbide mononitrat D) Amil nitrate C) Ketokonazol
E) Nifedipin D) Etil alkol (akut kullanım)
isosorbide mononitrat nitrat grubundandır. Aynı zamanda E) Allopürinol
isosorbit dinitratın aktif metabolitidir. Stabil anjina pektoris, K a raciğe r kan akım ını azaltarak e tkile şm e : Hepatik
stabil olmayan angina pektoris, akut myokard infarktusu, Klerens: Organı perfüze eden kandan alınıp elimine
variant angina tedavisinde kullanılan ajanlardır. edilme hızıdır. Karaciğerde vazokonstriksiyon yaparak kan
akımının azaltan (3-blokör ve simetidin gibi ilaçlar, hepatik
Doğru cevap: C
klerensi yüksek olan ilaçların inaktivasyonu azaltır. Hepatik
klerensi yüksek olan ilaçlar:
57. Aşağıdaki barbitürat türevlerinden hangisi
m ikrozom al enzim indüksiyonuna neden olmaz?

A) Tiyopental B) Amobarbital
• B-blokörler / Bunlar yüksek ekstraksiyon
C) Fenobarbital D) Sekobarbital Labetolol oranlı ilaçlardır. Bu ilaçlar
E) Hekzobarbital • Narkotik analjezikler karaciğer kan akım hızındaki
• Lidokain değişikliklerden fazla
M ikro zom al enzim in d ü k s iy o n u (MEİ) yapan ila çla r • TAD / INH etkilenirler. Karaciğer kan
• Verapamil akımı hızlanırsa, bu ilaçların
- Barbitüratlar (‘ Sekobarbital hariç) • Klorpromazin eliminasyonu artar.
- Glukokortikoidler
Düşük ekstraksiyon oranlı
- Varfarin ilaçlar: Bunlar karaciğerde
- Rifampin eliminasyonu yavaş olan
ilaçlardır. Karaciğer enzim
- Griseofulvin
indüksiyonu ve inhibisyonundan
- Fenitoin belirgin etkilenirler.
- Karbamazepin
- Spironolakton
- Aminoglutetimid Doğru cevap: B
- Etil alkol (kronik kullanım)

Bu ilaçlar mikrozomal enzimlerin aktivitesini arttırarak, bu

enzimler tarafından inaktive edilen ilaçların etkinliğini azaltır.
Örnek: Oral antikoagülan kullanan bir hastaya fenobarbital
verilirse bir süre sonra antikoagülan ilacın etkinliğinin
azaldığı görülür.
GENEL FARMAKOLOJİ

1
20
 21

59. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin hepatik klirensi Lidokain, Karbamazepin, Dikumarol, Prednizolon,
kalp hastalıklarında azalmaz? Benzodiazepinler, Barbitüratlar

GENEL FARMAKOLOJİ
A) Lidokain B) Verapamil D oğru cevap: D
C) Morfin D) Propranolol
E) Fenobarbital 61. B ir ilacın plazma konsantrasyonu b irinci derece
kinetiğine göre azalıyorsa aşağıdakilerden
Kalp hastalıkları karaciğerden elim inasyona uğrayan hangisini düşünürsünüz?
ilaçların atılımını büyük oranda azaltır. Hepatik metabolizma
karaciğere gelen kan akımına bağlıdır. Fenobarbitalin A) ilaç damarların dışına çıkmıyordur
eliminasyonu karaciğer kan akımından çok mikrozomal B) İlacın atılım hızının ilacın alınım hızına oranı
enzim aktivesine bağlıdır. sabittir
Doğru cevap: E C) İlacın atılımında sadece tek bir metabolik yol
vardır

60. B irinci derece kinetiğe göre elim ine olan ilaçlar D) İlacın yarı ömrü plazma konsantrasyonu ne olursa
ile ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? olsun sabittir
E) İlaç oral alımdan sonra hızla karaciğerde
A) Birim zamanda elimine edilen ilaç miktarı sabittir parçalanmaktadır. Bu nedenle plazmada düşük
B) İlacın yarı ömrü plazmadaki konsantrasyonuyla konsantrasyonlara ulaşmaktadır
orantılıdır
• Birinci derece kinetiğinde atılımın hızı bu eliminasyon
C) İntoksikasyonlarının tedavisi sıfırıncı derece organına gelen ilaç konsantrasyonu ile orantılıdır.
kinetiğe uyan ilaçlardan daha zordur Atılım hızının alınım hızına oranının sabit olduğu
D) Konsantrasyon ile orantılı eliminasyon hızı artışı durum kararlı durum konsantrasyonudur. S ıfır
bir süre sonra sabit bir seviyede sonlanır d e re c e k in e tiğ in d e b e lli zam a n a ra lık la rı
E) Alkol ve fenitoin eliminasyonu bunun kinetiğin içinde s a b it m iktarlarda ilaç atılır. Yani plazma
örnekleridir konsantrasyonunun önemi yoktur. Bu durumda
ilacın eliminasyon yarı ömrü konsantrasyona bağlı
Soru b irin c i ve sıfırıncı derece e lim in a syon kine tik olur. Etanol sıfır derece kinetiği gösteren ilaçlara
ş e k ille rin i so rg ula m a ktad ır. B irin c i derece kinetiğe en iyi örnektir.
uyan elim inasyon demek, konsantrasyon artışı ile doğru
orantılı b ir şekilde artan elim in a syon hızı dem ektir. Doğru cevap: D
Ancak bu artış sonsuza dek süremez. Çünkü vücudun
sonuçta b ir elm inasyon yapabilm e kapasitesi vardır. 62. Aşağıdaki ABC taşıyıcılardan hangisi
Konsantrasyon ile artan hız b ir süre sonra sa bit bir ksenobiotiklerin doğal detoksifikasyonunu
seviyeye oturacaktır. sağlar?
İlaçların K in e tik D avranışı A) MDR1 B) MRP1
• Genel Formül: Hız= K x C* C) ABCG5 D) BCRP

B irin c i D erece K in e tik (C1) E) BSEP

• Hız: Konsantrasyonla orantılıdır (= Değişken) İlaç a b s o rb s iy o n u , d ağılm ı ve e lim in a s y o n u n d a

o Konsantrasyon (C) arttıkça hız da artar g ö re v ala n ABC tr a n p o r te r ’ la r
• E lim in asyo n: Birim zam anda belli oranda Transporter Fizyolojik Fonksiyon
gerçekleşir ,.o r r ^ Ksenobiotiklere karşı doğal
MDR1 ABCC1) , t . .... f 5
detoksıfıkasyon
• Konsantrasyon arttıkça eliminasyon hızı da arttığı için
yarı ömür: Sabittir MRP1 (ABCC1) Lökositlerden lökotrien C4 sekresyonu
Safraya GSH ve bilirubin glukronid
• İlaçların büyük bir kısmında gözlenen kinetik davranış MRP2 (ABCC2)
atımı
biçimidir
MRP3 (ABCC3) ? (Bilinmiyor)
S ıfırıncı D erece K in e tik (C°) MRP4 (ABCC4) ? (Bilinmiyor)
MRP5 (ABCC5) ? (Bilinmiyor)
• Hız: Konsantrasyondan bağımsız (= Sabit)
MRP6 (ABCC6) ? (Bilinmiyor)
o Konsantrasyon (C) arttıkça hız değişmez, çünkü Eritrosit matürasyonunda heme
C° her zaman 1’e eşit olacaktır BCRP (MXR, ABCG2)
metabolizması ve transportu
• E lim in asyo n: Birim zam anda belli m iktarda MDR3 (ABCB4) Safraya fosfolipid atımı
gerçekleşir BSEP (ABCB4) Safraya safra tuzunu atımı
• Konsantrasyon artmasına rağmen eliminasyon hızı İntestinal lümene ve safraya bitkisel
A B C G 5 E ABCG8
sabit kaldığı için yarı ömür: Değişkendir sterollerin atımı

• Kısıtlı sayıda ilaçta gözlenir

• Örnekler: Alkol, Fenitoin, Salisilatlar (Yüksek dozda), Doğru cevap: A
 22

63. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi böbreklerden büyük Aminoglikozidler (amikasin, gentamisin vb) değişmeden
oranda değişm eden atılırlar? idrarla atılan ilaçlardandır. Bu nedenle sirotik hastada
GENEL FARMAKOLOJİ

klirensleri daha az oranda etkilenirler.

A) Benzodiazepinler B) Furosemid
C) Steroid yapılı maddeler D) Salisilik asit Seçeneklerde sıralanan diğer ilaçlar ise karaciğerde ileri
derecede metabolize edilen ilaçlar olup yıkım hızlarını
E) Trisiklik Antidepresanlar
belirleyen faktör, karaciğer kanlanmasıdır. Siroz, karaciğer
Daha çok karaciğerde gerçekleşen metabolizma sonucunda kanlanmasını azalttığı için bu ilaçların hepatik klirensleri
ilaçlar; genellikle inaktif ve daha polar (iyonize) metabolitler etkilenir. İlaçların yıkımları azalınca, biyoyararlanımları
hale getirilirler. Bir molekülü iyonize hale getirmekteki artabilir.
amaç; böbreklerden atılımını kolaylaştırmaktır. Bu oluşan
metabolitler genellikle inaktiftir, fakat bazen aktif (ön-ilaçlar ( ..........“ \
ve aktif metabolitler) olabilirler. Bazı ilaçlar ise vücutta hiç Büyük oranda Kc de metabolize edilen ilaçlar
metabolize edilmeden, yani değişm eden atılırlar: Opioidler
• Furosemid ve diğer diüretikler • M orfin
• Azot protoksid (solunum ile) • Pentazosin
• Aminoglikozidler • Propoksifen
• Meperidin
• Digoksin
Beta Blokörler
• Penisilinler
• Propranolol
• Klorpropamid
• Labetolol
• Lityum
T ris ik lik Antidepresanlar
• Probenesid
• A m itrip tilin
• Amfoterisin B
• Desipramin
Benzodiazepinler, trisiklik antidepresanlar ve salisilatlar • İm ipram in
yüksek oranda karaciğerde m etabolize olurlar. D iğerleri
Salisilatlar sadece %10 oranında böbrekten değişmeden • İzoniazid
a tılırke n , %90 ka ra ciğ e rd e d e ğ iş ik m e ta b o litle rin e • Lidokain
dönüştürüldükten sonra böbrekten atılırlar.
• Verapamil
Doğru cevap: B • Alprenolol

V J
64. Aşağıdakilerden hangisi plazma proteinlerine
düşük oranda bağlanan ve nefrotoksik etkisi olan D oğru cevap: B
antibiyotiklerden biri d e â ild ir?
66. Böbrek yetm ezliği olan bir hastada,
A) Vankomisin B) Ampisilin aşağıdakilerden hangsinin dozunun yeniden
C) Metisilin D)Amikasin düzenlenemesine gerek y o k tu r?
E) Azitromisin
A) Asiklovir
A z itro m is in lip o fifite s i yü ksek olan m akrolid grubu
B) Lizinopril
antibiyotiklerdendir.
C) Atenolol
H id ro filite s i Y ü kse k Olan A n tib iy o tik le r D) Propranolol
• Aminoglikozidler (Amikasin) E) Lityum
• Kinolonlar Soru dolaylı yoldan böbrekten elim ine olm ayan ilacı
• Beta-laktamlar (Ampisilin, Metisilin) sorguluyor. Propranolol lip o filite s i yüksek olduğu için
• Vankomisin karaciğerde yüksek oranda m etabolize olup, safradan
atılan non selektif beta blokördür.
D oğru cevap: E
H id ro lite s i Y ü k s e k & Renal Yoldan A tıla n İla ç la r
65. Sirotik b ir hastada aşağıdaki ilaçlardan hangisinin • A s iklo vir: HSV’de kullanılan antiviral ilaçtır
hepatik klirensi en az etkilenir? • L iz in o p r il: A n jio te n s in d önüştücü enzim
inhibitörüdür
A) İzoniazid B) Amikasin
C) Verapamil D) Meperidin • A tenolol: Hidrofilik beta blokördür
• Lityum : Antimanik ilaçtır
E) Propoksifen
K a r a c iğ e r k a n la n m a s ın ı b o z a n s iro z , ila ç Doğru cevap: D
m etabolizm asını etkileyen b ir h a s ta lık tır ve sıklıkla
so ru olarak sorulur.
 23

67. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin üriner yolla 69. Karaciğer yetm ezliği olan bir hastada hangisinin
atılım yüzdesi d ü şü ktü r? kullanılm ası sakıncalıdır?

GENEL FARMAKOLOJİ
A)Am ikasin B) Enalapril A) Atenolol B) Karteolol
C) Lityum D) İmipramin C) Sotalol D) Nadolol
E) Amoksisilin E) Propranolol
• İmipramin karaciğerde metabolize edilen trisiklik Atenolol, Sotalol, Carteolol, Nadolol böbreklerden elimine
antidepresandır, idrardan atılımı düşük orandadır. olur. Çünkü daha az lipofiliktir. Propranolol ise lipofiliktir ve
• Üriner atılımı düşük ilaçlar: karaciğerden elimine olur. Bisoprolol %50 karaciğerden
e lim in e olur. K a raciğe r y e tm e zliğ in d e pro pron olo l
• İm ipram in
sakıncalıdır. Çünkü normal koşullarda büyük ölçüde
• Nifedipin karaciğerde ilk geçiş etkisine maruz kaldığı için, yetmezlik
• Verapamil sistemik dolaşıma ulaşan miktarı çok fazla artar. Yalnız
siroza bağlı portal hipertansiyon tedavisinde beta blokörler
• Fenitoin
kullanılır. Bu iki kavram birbiriyle karıştırılmamalıdır.
• Propranolol
• Valproik asit D oğru cevap: E
• Ü riner atlımı yüksek ilaçlar:
• Lityum 70. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin m etabolizmasında
bağırsaklar rol oynamaz?
• Penisilin
• Digoksin A) Siklosporin B) Klorpromazin
• Atenolol C) Klonazepam D) Midazolam
• R anitidin E) Süksinilkolin
• A m ino glikozid ler (Tobramisin vb.) • Süksinilkolin psödokolinesteraz enzimi tarafından
• Vankomisin plazmada hızla inaktive edilir.
• Trimetoprim • Bağırsaklarda Metabolize Edilen İlaçlar:
• Aminoglikozidler • Siklosporin

D oğru cevap: D • Klorpromazin

• Klonazepam
68. N efrotik sendrom u ve sirozu olan bir hastada, • Katekolaminler
aşağıdaki ilaçlardan hangisinin dozu • Midazolam—►%50 oranında bağırsakta metabolize
azaltılm alıdır? olur.
• Penisilin—> Mide asitinde inaktive olur
A) Asiklovir B) Amikasin
• Tiramin
C) Eritromisin D) Uvabain
E) Lityum D oğru cevap: E
Soru dolaylı yoldan plazma proteinlerine yüksek oranda
bağlanan ilacı sorguluyor. Çünkü nefrotik sendromda 71. Aşağıdaki ilaçlar ve endojen m addelerden hangisi
p la z m a p ro te in k o n s a n tra s y o n u d ü ş e r. Y ü k s e k safra yolu ile en az oranda atılır?
oranda bağlanan ilacın etkisi artar, bu nedenle dozu
azaltılmalıdır. E ritrom isin plazma proteinlerine yüksek A) Seftriakson B) Sefaperazon
oranda bağlanan m akrolid grubu lip o filik ilaçtır. (‘Bu’ C) Furosemid D) Eritromisin
kelim esi büyük harf ile başlamalı) E) Rifampin

Plazm a P ro te in le rin e D üşü k O randa Bağlanan • Furosem id renal yolla değişm eden atılan loop
İla çla r grubu diüretiktir. Şıklardaki diğer ilaçlar safra yoluyla
vücuttan atılırlar.
• Antiviral (Asiklovir)
• S a fra Y o lu y la A tıla n E n d o je n M a d d e le r ve
• Aminoglikozid (Amikasin)
İlaçlar:
• Dijitallerden: Uvabain
• Seftriakson
• Antimanik (Lityum)
• Sefoperazon
Doğru cevap: C • Eritromisin
• Sulfonamidler
• Nafsilin
• Bilirubin
• Safra asitleri
 24

• Doksisiklin REÇETE YAZIMINDA KISALTMALAR

• Doksorubisin Kısaltm a Latincesi Türkcesi
GENEL FARMAKOLOJİ

• Rifampin ad lib.......... ...... Ad libitum......... ....arzu edildiği kadar

A d .............. ...... A d .................. ....ye kadar
D oğru cevap: C
A a .............. ...... a n a ................. ....her birinden
A d d ............ ...... a d d e ................ ....ilave ediniz
72. Aşağıdakilerden hangisi vücutta düşük oranda
m etabolize olan ilaçlardan biri d e ğ ild ir? P.O............. ...... p eros............... ....ağızdan
A c .............. ...... ante cibos......... ....yemekten önce
A) Lityum B) Furosemid P c .............. ...... post cibos......... ....yemekten sonra
C) Digoksin D) Metoksifluran B id ............. ...... bis in die........... ....günde 2 kez
E) Gabapentin Tid.............. ...... ter in d ie ........... ....günde 3 kez
Q id ............. ...... quater in d ie ...... ....günde 4 kez
Vücutta düşük oranda m etabolize olan ilaçlar genellikle
Q q d ................... quague d ie ........ ....günde bir
böbrekten atılan h id ro filite s i yü ksek olan ilaçlardır.
Q q h ............. ......quague hora....... ...saatte bir
M etoksifluran lip o filik yapıdaki b ir genel anestezik olup
vücutta yüksek oranda m etabolize edilir. Bu nedenle q q 3 h ........... ......quague 3 hora.... ...3 saatte bir
m e ta b o liz m a s ıy la en fazla o ra n d a flo r m e ta b o liti h s ............... ..... hora so m n i........ ...yatarken
oluşturan genel anesteziklerden biridir. M etoksifluranın s s ............... ..... sem is................ ...yarım
nefrotoksik etkisinden m etabolize olunca ortaya çıkan q r ............... ..... quantum rektum .. ...miktar doğrudur
flo r m etabolitleri sorum ludur. s .o .s ........... ......Si opus sit.......... ...gerektiği zaman
Gtt.............. ..... gutta................. ...damla
V ü cu tta D üşü k O randa M etabolize Olan İlaçlar
R p ................. ..... recipie............... ...alınız
• Antimanik: Lityum N o .............. ..... num erus............ ...adet
• Diüretik: Furosemid Rept............ ..... repetatur............ ...tekrar edilebilir
• Genel anestezik: Nitröz oksit Qs................. ..... guantum satis..... ...yeterli miktarda
• Antibiyotik: Aminoglikozidler, Penisilinler
D oğru cevap: B
• Pozitif inotropik: Digoksin
• Antikonvülzan: Gabapentin 75. İntravajinal yoldan uygulanan katı ilaçlara ne ad
ve rilir?
Doğru cevap: D
A) Övül B) Buji
73. Aşağıdaki ilaçlardan hangisini erkekler, bayanlara C) Losyon D) Draje
göre daha hızlı metabolize ederler?
E) Kolir
A) Primidon B) Fenitoin intravajinal yoldan uygulanan katı ilaçlara övül adı verilir.
C) Asetilkolin D) Fenobarbital Özellikle vajinal mantar infeksiyonlarının tedavisinde
E) Kinidin tercihedilen bir ilaç şeklidir. Buji üretra yoluyla, draje oral
• Erkeklerde Hızlı Yıkılan İlaçlar yoldan verilir, losyon cilt üzerine uygulanır. Kolir, göze
uygulanan damla ve pomatların genel adıdır.
• Kolin esterleri (asetilkolin, m etakolin,karbakol,
betanekol)
FARMASÖTİK ŞEKİLLER
• Süksinilkolin
• Etanol E m ülsiyon, birbirine birleşmeyen iki sıvının biri diğeri
• Kadınlarda Hızlı Yıkılan İlaçlar içinde küçük tanecikler halinde dağılmak üzere oluşturduğu
karışımlardır.
• Fenobarbital
• Primidon H azırlanm a Ş e kille ri
• Fenitoin
Eliksir: Berrak çözelti halinde tatlı kokulu ve sıvağı alkol-su
D oğru cevap: C karışımı olan sıvı şekillerdir. Şeker ve alkol oranı ortalama
% 20’ kadardır.
74. Reçetelemede kullanılan “ pc” ne dem ektir? Ş u ru p : İçinde % 6 0 ’dan fa zla şe ker içeren sıvı
preparatlardır. Şeker miktarı yüksek olduğundan bakteri
A) ..her birinden ve mantar üreyemez.
B) yemekten sonra
Posyon: Şeker oranı düşük olan ve magistral olarak 4-5
C) yarım günlüktür. ‘Sirop simple' da denir.
D) .... adet
Süspansiyon: Katı ilaçların bir sıvı içinde ufak partiküller
E) tekrar edilebilir halinde dağılması suretiyle elde edilen şekillerdir. Katı faz,
sıvı Faz içerisinde tam olarak çözünemez.

Lavman: Rektal yolla kullanılan solüsyon veya süspansiyon
halindeki preparatlardır. Boşaltıcı lavmanlar musluk suyu ile
hazırlanırlar. Hacmi 500 ml-1000 mİ arasında olmalıdır.
Ovul: Kadınlarda vajinal uygulamaya özgü hazırlanan, oda
sıcaklığında katı, vücut sıcaklığında ise sıvı hale geçen
ilaçlardır.
S u po zitu var: Rektuma uygulamaya özgü kakao yağı,
hidrojenlenmiş bitkisel yağlar, gliserin- jelatin- su karışımı
maddelerden oda sıcaklığında katı, vücut sıcaklığında
eriyen sıvılardır.
Kaşe: Bazı ilaçların içine konduğu nişastadan yapılmış
yassı silindirik şekilli muhafazalardır.
Pilül: Etkin maddelerin bal veya “reglise” ekstresi gibi inert
yapıştırıcı maddeler ile yoğrulduktan sonra küçük küreler
haline getirilmeleri ile elde edilen ilaçlardır.
Kapsül: Tadı ve kokusu hoş olmayan etken maddelerin
oral yoldan daha kolay alınmasını sağlamak için jelatinden
yapılan özel ilaç kaplarıdır.
K olir; Göze uygulanmak üzere hazırlanan sıvı veya yarı
katı ilaç şekilleridir.
Losyon; Cilde sürmek yoluyla kullanılan sıvı ilaçlardır.
D oğru cevap: A
76. Subkütan ilaç uygulaması için aşağıdaki
ifadelerden hangisi doğru d eğ ild ir?
A) Bu yolla ilaç emilimi genelde intramusküler yola
göre daha yavaştır.
B) İlaçla birlikte uygulanan adrenalin, dolaşımı
hızlandırarak ilaç emilimini arttırır.
C) İlaçların yağda çözünürlüğü arttıkça bu yolla
emilimleri hızlanır.
D) Uygulama bölgesinin ısıtılması emilimi hızlandırır.
E) Hyaluronidaz enzimi emilimi hızlandırır.
S u b k ü ta n (SC) ila ç u y g u la m a s ı p a r e n te ra l b ir
uygulamadır.
P arenteral u ygu la m a ç e ş itli ş e kille rd e ya p ıla b ilir:
• intravenöz (İV)
• Subkutan (SC): Verilecek sıvının hacmi 2 cc’yi
geçm em elidir. Yağlı so lü syo n la r c ilt altına
verilmezler.
• İM: Verilecek sıvının hacmi 5 cc’yi geçmemelidir.
• İntraarteriyal (anjiyografi amacıyla)
• Kemik iliği içine enjeksiyon
Parenteral yolla verilecek solüsyonların vücut pH’ına yakın
olması gerekir. İm ve sc uygulanmada absorbsiyon hızını
kısıtlayan en önemli faktör; ilaç uygulanan bölgedeki kan
akımıdır. İlaçla birlikte adrenalin uygulanması damarlarda
konstriksiyon oluşturacağı için, emilimi azaltır.
25
Seçeneklerde bulunan uygulama bölgesinin ısıtılması,
dam arları genişleteceği için em ilim i hızlandırır. Yine
h y a lu ro n id a z enzim k u lla n ım ı d oku y o ğ u n lu ğ u n u
GENEL FARMAKOLOJİ
azaltacağı için em ilim i hızlandırır.
D oğru cevap: B
77. İntravenöz uygulama ile ilg ili aşağıdaki
ifadelerden hangisi doğru d e ğ ild ir?
A) Biyoyararlanım çok yüksektir
B) Acil durumlarda tercih edilir
C) Lipofilitesi yüksek olan ilaçlarda iyi bir uygulama
şeklidir
D) Büyük molekül ağırlıklı ilaç uygulamalarında tercih
edilir
E) Tadı kötü olan ilaç uygulamalarında iyi tercihtir
L ip o filite s i y ü k s e k o la n ila ç la r in tra v e n ö z y o ld a n
uygulandığında plazma proteinlerine bağlanma oranları
hızla değişebilir. Buna bağlı p e k ço k ila ç e tk ile ş im i
ve yan e tki g elişebilir. Bu nedenle lip o filik ilaçlarda
intravenöz ugulam a iy i b ir seçenek değildir.
İNTRAVENÖZ UYGULAM A
• Yüksek biyoyararlanım (%100) söz konusudur
• Hızlı cevap gelişir (Acil durumlarda tercih edilir)
• İyi tercih: Geniş volümlü, yüksek molekül ağırlıklı irrite
edici ilaçların uygulanmasında
• Kötü tercih: Lipofilitesi yüksek olan ilaçlar
Doğru cevap: C
78. Aşağıdakilerden hangisi iki ayrı ilacın aynı
farm asötik form da b irleştirilm e sin in nedeni
olamaz?
A) Endikasyon artırımı
B) Yan etkide azalma
C) Sinerjistik etki elde etme
D) Farmasötik şekil sayısını azaltma
E) Bağımlılık potansiyelini azaltma
Birden fazla ilaç içeren müstahzarlara kombine müstahzarlar
adı verilir. Kombine müstahzarlarda şu özellikler aranır;
1- Sinerjistik etki elde etmek,
2- Yan etkileri azaltmak,
3- İlaç alimim kolaylaştırıp etkinliğini artırmak,
4- Endikasyonlarının sayısını artırmak,
5- İlacın bağımlılık potansiyelini azaltmak,
6- Maliyetin düşürülmesi.
Am aç farm asötik şekil sayısını azaltm ak olmamalıdır.
D oğru cevap: D
 26

—
• Protein kinazlara (PK) örnekler: cGMP için PKG,
cAMP için PKA, diaçilgliserol için PKC.
FARMAKODİNAMİ
GENEL FARMAKOLOJİ

• G proteinlerine bağlı ikin cil efektör sistem ler

(İLAÇ-RESEPTÖR İLİŞKİSİ,
KONSANTRASYON-ETKİ İLİŞKİSİ) • G proteinlerinin Gs, Gi, Go, Gq ve Gt alt tipleri vardır
ve hücre içindeki ikincil efektörleri stimule veya inhibe
s__________________________________________________________ ,
edebilir. G proteinlerine bağlı başlıca d ört ikincil
efektör sistem vardır:
1. Aşağıdaki kavramlardan hangisi ilacın vücut
• 1. Adenilat siklaz (diğer adı adenilil siklaz) ile ATP’den
üzerine etkisin i tanım lar?
cAMP oluşumu.
A) Farmakodinamik B) Sanal dağılım hacmi • 2. Fosfolipaz C ile inositol trifosfat (IP3) ve diaçilgliserol
(DAG) oluşumu; kısaca IP3-DAG yolu.
C) Difüzyon D) Farmakokinetik
• 3. Fosfolipaz A2 ile eikosanoidlerin oluşumu.
E) Sıfır derece kinetiği
• 4. İyon kanallarının kontrolü (bazı Na+, K+, Ca2+
İlacın vücut üzerine etkisi farmakodinamik özelliğidir. kanalları).
A bsorpsiyon, dağılım , m etabolizm a, itra h , plazm a
proteinlerine bağlanma gibi terim ler fa rm a k o k in e tiğ i • Tirozin kinaza bağlı ikin cil efektör sistem ler
belirleyen terim lerdir. • insülin reseptörü uyarılınca tirozin kinaz stimule olur
ve hücre içinde bir dizi olayı başlatır ve hücre içi cAMP
D oğru cevap: A miktarı azalır.
• Büyüme faktörleri ile uyarılan, hücre bölünmesi,
büyümesi ve farklılaşmasında önemli olan Ras/Raf/
2. İlaçların reseptör düzeyindeki etkileşm elerini Mek/MAP kinaz yolu.
ifade eden terim aşağıdakilerden hangisidir?
• Pek çok sitokin tarafından kontrol edilen ve birçok
A) Farmakodinamik B) Farmakokinetik inflamatuar mediatörün sentezi ve salgılanmasından
sorumlu Jak/Stat yolu.
C) Farmakogenetik D) Farmasötik
• R eseptör sonrası olayları ku llanarak etki eden
E) Kimyasal
fa rm akolojik ajanlara örnekler:
Doğru cevap: A • Pertusis to ksin i: Gi tipi G proteinleri inaktive eder.
• K o lera to k s in i: Gs’nin sürekli aktive kalmasını
sağlar.
3. İlaçların reseptörlere bağlanmasında en zayıf bağ
aşağıdakilerden hangisidir? • L ity u m : İn osito l trifo s fa tın ino sitole
dönüşmesiniengeller.
A) Van der VVaals bağları B) Hidrojen bağı • K a fe in : E n doplazm ik re tiku lu m d a ki kalsiyum
C) iyonik bağlar D) Kovalent bağ k a n a lla rın ı açar, bu şe kild e sito plazm a içine
kalsiyumun salgılanması artar.
E) iyon-dipol
• Tapsigargin: Endoplazmik retikuluma kalsiyumu geri
D oğru cevap: A4 pompalayan Ca2+-ATPaz pompasını inhibe ederek,
hücre içi Ca2+ düzeyinin yüksek kalmasını sağlar.
• F o rs k o lin : Adenilat siklazı, reseptörlerden ve G
4. Aşağıdakilerden hangisi adenilat siklazı
proteinlerinden bağımsız olarak direkt olarak uyarır.
reseptörlerden ve G proteinlerinden bağımsız
direkt olarak uyarır? • B. Hücre içindeki reseptörler
• Steroid hormonlar, D vitamini ve retinoik asitlerin
A) Forskolin B) Kolera toksini reseptörleri sitoplazmada bulunur ve bu maddeler
C) Pertussis toksini D) insülin önce hücre içine girmelidir. Bu hormonlar, sitoplazmik
E) Tapsigargin reseptörleri aracılığıyla ısı şoku proteinleri (heatshock
protein, HSP) ile etkileşerek hücre çekirdeğinde DNA
• A. Hücre m em branındaki reseptörler traskripsiyonunu etkilerler.
• Membranlardaki reseptörlerin hücresel etkilerine • Tiroid horm onlarının reseptörleri ise nükleusta
reseptörlere doğrudan bağlı iyon kanalları (örn. bulunur.
Na*, K+, Ca2+, Cl kanalları), G proteinleri aracılı ikincil
ulaklar, reseptöre doğrudan bağlı tirozin kinaz veya D oğru cevap: A
guanilat siklaz aracılık edebilir.
• İkincil efektör sistemler protein kinazlar aracılığıyla 5. G proteinlerinin aktive olm a yeteneğini azaltan G
veya doğrudan etkileriyle hücre içinde enzimler, protein kenetli reseptörlerin endositozuna neden
taşıyıcı proteinler, kontraktil proteinler veya iyon olan protein aşağıdakilerden hangisidir?
kanalları üzerinde etkili olabilir. İnositol trifosfat ise
esas olarak hücre içi serbest Ca2+ konsantrasyonunu A) Beta arrestin B) Beta tubulin
arttırır. C) Sinaptobrevin D) Sintaksin
E) Rab 3 A

- A r r e s tin ile ke n e tli re se p tö rle rin u yarılm ası
sonucunda stimülan G p roteinini (Gs) a ktivitesini
baskılayan ve aynı zamanda Gs kenetli reseptörlerin
membrandan endositozunu stimüle eden bir faktördür,
p - Arrestin Gs proteinini kenetli reseptörleri inhibe
eder.ve klatrin ile ilişkiye geçerek, reseptörlerin
endositozuna neden olan proteinlerdir.6
D oğru cevap: A
6. D iaçilgliserol (DAG) hangi protein kinazı aktive
eder?
A) Protein kinaz A B) Protein kinaz B
C) Protein kinaz C D) Tirozin kinaz
E) Kalsiyum kalmodulin bağımlı protein kinaz
Bu soruya cevap verebilmek için yine G proteinleri ile
ilişkili ikinci habercileri ve G proteinleri tarafından etkilenen
enzimleri hatırlamalıyız.
G -p ro te in le ri ile iliş k ili ik in c i h a b e rc ile r:
1. cAMP —> protein kinaz A’yı aktive eder.
2. Diaçilgliserol protein kinaz C’yi aktive eder.
3. İnozitol trifosfat (IP3) -» Stoplazmada IP4’e dönüşür
ve endoplazmik retikulumdan kalsiyum salınımına
yol açar. IP3 salındıktan sonra, fosfataz enzimi
tarafından inozitole parçalanır. İnozitol ise DAG ile
birleşir ve tekrar membrana geri döner. Bu bir döngü
biçiminde devam eder. Lityum bu döngüyü; IP3’ın
inozitole dönüşmesini engelleyerek kırar ve yıkılan
bu fosfolipidlerin hücre membranına geri gelmesini
engeller.
Doğru cevap: C
27
7. İnozitol-3-fosfat salımmını sağlayan enzim
aşağıdakilerden hangisidir?
GENEL FARMAKOLOJİ
A) Fosfolipaz-A1 B) Fosfolipaz-A2
C) Fosfolipaz-B D) Fosfolipaz-C
E) Fosfolipaz-D
Bu soru G proteinleri ile kenetli reseptörler ile ilgili bir sorudur.
Çünkü soruda belirtilen İnozitol-3-fosfat (IP3); G-protein ile
kenetli reseptörler aracılı salınan bir ikinci habercidir. Bu
reseptörler 2 enzim üzerinden etki gösterirler:
• Adenilat siklaz: ATP'yi parçalayıp cAMP oluşturur.
• Fosfolipaz C:İnozitoltrifosfat (IP3) ve diaçilgliserol
(DAG) oluşturur.
Dolayısıyla bu sorunun cevabı fosfolipaz C enzimidir. Buna
karşılık IP3 hakkında biraz bilgilenirsek; bu ikinci haberci
ER’den kalsiyum salınımına yol açmaktadır.
D oğru cevap: D
8. Verilen bir ilaç e tkisin i m ilisaniyeler içinde
gösterebiliyorsa bu ilacın aşağıdaki
reseptörlerden hangisini etkilem esi en o lasıdır?
A) iyon kanalına bağlı reseptör
B) G-proteinine bağlı reseptör
C) JAK-STAT reseptörü
D) Tirozin kinaz reseptörü
E) Steroid hormon reseptörü
S o ru m em bran re s e p tö rle rin in ç e ş itle rin i ve e tk i
m ekanizm alarını sorgulam aktadır.
Normal şartlarda hücre membranı dışarıdaki iyonlara
karşı geçirgen değildir. Fakat hücre zarında iyonları her iki
tarafa doğru seçici olarak geçirebilen, yani iyon giriş-çıkışını
sağlayan iyon kanalları bulunmaktadır.
Bu ka na lla r ya açık durumda ya da kapalı durumda
bulunurlar. Bir iyon kanalı, bu iki durum arasında rasgele
gider gelir.
Birim zamanda bu konumlardan hangisini ne oranda tercih
ettiği ve açıldığı zaman ne kadar iyon geçirebildiği, iyon
kanalının aktivitesini belirler.
En hızlı tepki veren reseptörler iyon kanalı ile kenetli
reseptörler iken; en geç tepki veren reseptörler ise steroid
horm on reseptörleridir.
Steroid hormonların etkisi geç ortaya çıkar. Bunların bir
latent periodu vardır. Steroid hormonların etkisinin ortaya
çıkması için DNA’dan yeni mRNA sentezi ve bu yani
mRNA’dan protein sentezi gerçekleştirilmelidir.
JAK-STAT, Tirozin Kinaz reseptörü, G -protein iliş k ili
reseptörler etkilerini hücre içi bazı enzimleri fosforile ya da
defosforile ederek gösterirler. Bu enzimlerin modifikasyonu
için gerekli süre bir iyon kanalının etkisini ortaya çıkarma
süresinden çok daha uzundur.
 28

Reseptörü iyon kanalı ile kenetli reseptörlerin hangi iyon - A denilat siklaz: ATP'yi parçalayıp cAMP oluşturur.
ile kenetli olduğu bilinm elidir. - Fosfolipaz C-Beta: Fosfatidilinozitol-4,5-bifosfat'ı
GENEL FARMAKOLOJİ

yıkıp, inozitol trifosfat (IP3) ve diaçilgliserol (DAG)'ün

Sodyum (Na) ve kalsiyum (Ca) kenetli reseptörler genelde
e k sita s y o n oluştururken; p ota syum (K) ve k lo r (Cl)
kenetliler genelde inhibisyon oluşturur.
K e n d isi iyo n kanalı n ite liğ in d e ola n rese p tö rle r;
• Nikotinik asetilkolin reseptörleri (NA)K kanalı)
• GABA ve glisin (Cl kanalı)
• Glutamat ve aspartat (NA)K-Ca kanal reseptörleri)
• 5-HT3 (NA)K kanal reseptörleri
D oğru cevap: A
serbestleştirilmesini sağlar.
G-proteinlerinden Gs ve Gi olanları adenilat siklaz enzimi
ile çalışırlar. Gs tipi olan reseptörler; adenilat siklaz enzimini
stimüle edip cAMP düzeyini arttırırken, Gi tipi olanlar ise;
adenilat siklaz enzimini inhibe ederek cAMP düzeyini
azaltmaktadır. Bu iki protein ile kenetli resptörlerden en
önemlileri tabloda özetlenmiştir..
G -p ro te in le ri ile k e n e tli r e s e p tö rle r
6-adrenerjik, D, 5, histamin H2,
Gs Adenilat siklaz
glukagon

9. Aşağıdaki reseptörlerden hangisinin agonist a2-adrenerjik, D2-3-4, 5-HT1,

tarafından uyarılması sonucu b iyo lojik etkiler Gi Adenilat siklaz opioidler, M2-4
diğerlerine daha geç başlar?

A) 5-HT3
D o la y ıs ıy la se çen eklerd e bulunan M2 m uskarinik
B) Tirozin kinaz reseptörler; olarak bulunur. Hidrofilik olduğu içinde vücuda
C) P2X reabsorbe Gi proteini ile kenetli reseptörlerdir.
D) İSIMDA
D oğru cevap: B
E) G A B A -A
Etkisi geç başlayan reseptörler; hücre içi reseptörler ve
tirozin kinaz reseptörleridir. 11. Aşağıdaki reseptörlerden hangisi Gq ile kenetli
d e ğ ild ir?
Etkileri ise en hızlı başlayan reseptörler iyon kanalı
reseptörleridir. A) M1 B)M 3 C)Alfa 1 D) Alfa 2 E) M5

İyon Kanalı re s e p tö rle ri: M1, M3, M5 ve alfal adrenerjik reseptörler Gq ile kenetli
olup alfa2, M2, M4 ve alfa2 reseptörler Gi ile kenetlidir.
• G A BAA -C Bu reseptörlerin uyarılması adenilat siklazı inhibe eder ve
• Glutamat’ın NMDA-AMPA- Kainat reseptörleri CAMP düzeyini düşürür.
• ATP- Adenozin P2X reseptörü
D oğru cevap: D
• 5-HT3 reseptörü
• Asetilkolin nikotinerjik reseptörü
• Glisin reseptörü 12. Aşağıdaki reseptörlerden hangisi G -proteini ile
kenetli tipte reseptördür?
• Muskarinik M2_tip reseptör

Doğru cevap: B A) Prolaktin reseptörü

B) Glutamat AMPA reseptörü
C) GABAB reseptörü
10. Adenilat siklaz inhibisyonunu sinyal ileti D) Glutamat NMDA reseptörü
mekanizması olarak kullanılan ko lin erjik reseptör
aşağıdakilerden hangisidir? E) Serotonin 5-HT3 reseptörü
G-roteini ile kenetli G proteini üç alt birimden (a, (3, y) oluşur.
A) M1
Bu proteinlere bağlı olarak da GDP bulunur. Agonist gelip
B) M2 reseptöre bağlandığı zaman a alt birimi kompleksten
C) M3 ayrılır ve GDP de GTP’ye dönüşür. Aktif hale gelen a-GTP
kompleksi hücre membranının diğer tarafında bulunan bir
D) M5
enzime gider ve enzimi uyarır veya inhibe eder. Enzimin
E) Nikotinik aktive olması durumunda, bir ikinci haberci oluşur ve
Adenilat siklaz enzim aktivasyonu ya da inhibisyonu bu ikinci haberci de gidip protein kinaz enzimini uyarır.
üzerinden etki oluşturan reseptör grubu; G-proteini ile Protein kinaz enzimi de hücre içi bazı proteinlerdeki serin
kenetli reseptörlerdir. G-proteinleri ile kenetli reseptörler en ve treonin rezidülerini fosforile eder ve konfigürasyon;
önemli reseptörlerden birisidir. Membranda G-proteinleri ile dolayısıyla fonksiyon değişikliği oluşturur. G proteini ile
çalışan 2 adet enzim bulunmaktadır: kenetli reseptörlerden 3 tanesi özellikle önemlidir: Gs, Gi
ve Gq.
 29

Seçeneklerde bulunan GABASreseptörü; Gi proteini ile kenetli

reseptördür.

GENEL FARMAKOLOJİ
G P ro te in K e n e tli R e s e p tö rle r
Gs Kenetli Gi Kenetli Gq Kenetli
reseptörler^) reseptörler(*) reseptörler (*)
Beta 1-2-3 Alfa 2 Alfa-1 adrenerjik
Dopamin 1-5 Dopamin 2-3-4 5-HT2A.,c
Glukagon Muskarinik 2-4 Muskarinik 1-3-5
5-HT 4-6-7 5-HT 1 Anjiotensin-1
H2 (Histamin) Somatostatin 1-5 Histamin - 1
İP (PGI ) Nöropeptid 1, 5 Bombesin D oğru cevap: C

EFY » <pge2) GABAB Taşikinin NK, 2 3

Opioid reseptörleri 13. Aşağıdakilerden hangisi m em brandaki guanilat
Nörotensin NTS, 2
(mü, delta, kappa) siklaz reseptörlerinin endojen ligandıdır?
Adenozin-> P1 A, 3,
Kolesisitokinin 1-2 A) Epitelyal kaynaklı büyüme faktörü
P2Y,2
Cys LT-1 rsp B) Atriyel natriüretik hormon
e p 3 (PGE2)
(Lökotrien D4) C) Nitrik Oksit (NO)
Cys LT-2 rsp
DP2 (PGD2-15dPGJ2**) D) insülin
(Lökotrien C4-D4)
E) Glukagon
TPa- 8 (TXA2) TPa- B <TXA2)
BLT, 2 (Lökotrien B4) EP, (PGE2) Soruda dikkat edilirse; m em brandaki guanilat siklaz
e p 3 (PGE2)
reseptörleri sorulmaktadır.
BLT2 (Lökotrien B4)
---------------------- 1 Guanilat siklaz reseptörlerinin en önem li özelliği, tirozin
kinaz reseptörleri gibi hem reseptör hemde enzim aynı
DİĞER SEÇENEKLERİ İRDELEYELİM: yapı üzerindedir. Enzimatik bölge; guanilat siklaz aktivitesi
göstererek GTP’yi cGMP’ye çevirir. Oluşan cGMP bir
• Prolaktin reseptörü: JAK-STAT tipi reseptördür. Bu ikinci habercidir ve protein kinaz G’yi aktive eder.
reseptörler 2 kısımdan oluşur. Bu reseptörde reseptör
kısmına mobil JAK proteini bağlıdır ve bu mobil kısım Bu rese ptö ri uyararak etki gösteren 2 tane önem li
transkripsiyon molekülünü (STAT) aktifleştirir ve endojen madde bulunm aktadır:
STAT molekülü nükleusa gider. Diğer JAK-STAT tipi
• Atriyel Natriüretik Hormon
reseptörler kutucukta verilmiştir:
• Guanilin
• N M D A ve A M P A r e s e p tö r le r i: G lutam atın
reseptörleridir. Bunlar iyon kanalı özelliği taşıyan Seçeneklerde bulunan NO burada önemli bir çeldiricidir.
reseptörlerdir. Ancak NO’nun stoplazmadaki guanilat siklaz üzerinden etki
• 5-HT3 reseptörü: Bu da iyon kanalı özelliği taşır. gösterdiği unutulmamalıdır.
Kendisi iyon kanalı niteliğinde olan diğer reseptörler “N itrik o k s it - cGMP y o la ğ ı" başlıklı şekile bakınız.
kutucukta verilmiştir:
Doğru cevap: B

14. Aşağıdaki horm onlardan hangisi diürez,

hipotansiyon, kardiyak fibrozisde baskılanma
gibi etkiler o luşturur?

A) BNP B) Tiroid hormonu

C) insülin D) Anjiotensin
E) Büyüme hormonu

N a triü re tik P e p title rin E tk ile ri:

• ANP-> Diürez, hipotansiyon
• BNP—* Diürez, hipotansiyon, kardiyak fibrozisi
inhibisyonu
• CNP-» Uzun kemiklerde boyuna uzama

D oğru cevap: A
 30

“\
Asetilkolin _ ^ Ca2+Î
Bradikinin
GENEL FARMAKOLOJİ

Kalmoduiin - ^ CajJ+Kalmodulin
ya2i+Kalmodulin
-----------
V A ktifN O S , '« < -------------------- Inaktif NOS

Nitrat
Nanitroprussid

L-Arginin NO

ANP- Guanilat Siklaz

Myozin hafif zincirinde

Sildenafil cG M P t defosforillenme

T
Düz kas gevşemesi

15. Aşağıdakiierden hangisinin reseptörü G 16. M etilli ksantinler (kafein / te ofilin) hücre içi cAMP
p roteinleri ile kenetli bir reseptördür? artışına bağlı aşağıdaki etkilerden hangisini
oluşturm azlar?
A) insülin benzeri büyüme faktörü (IGF-1)
B) Nikotinik A) Protein kinaz aktivasyonu
C) Tiroid sitimülan hormon (TSH) B) Bağırsak düz kasında gevşeme
D) Glutamat C) Vazokonstriksiyon
E) Atriyel natriüretik hormon D) Kalpte stimülasyon
TSH; peptit yapıda bir hormondur ve G proteinleri ile kenetli E) Böbreklerde su tutulumu artışı
etki gösterir. Metilli ksantinler düz kasları ve damarları c AMP birikimine
bağlı gevşetirler. İstisna olarak serebral dam arları
Seçeneklerde bulunan İnsülin-like grovvth faktör; tirozin
kasabilirler.
kinaz reseptörleri üzerinden etki gösterir. N iko tin ik ve
glutam at reseptörleri; iyon kanalları ile kenetlidir. cA M P ’nin F iz y o lo jik E tk ile ri;
A triye l natriüretik hormon ise; guanilat siklaz reseptörleri • Protein Kinaz A aktivasyonu
üzerinden etki gösterir. • Yağ dokuda lipoliz artışı
D oğru cevap: C • Renal su tutulumunda artış

G -p ro te in le ri ve G -p ro te in le ri ile k e n e tli.re s e p tö rle r

Efektör Etki Reseptöre örnek
Gs Adenilat Siklaz Stimülasyon (cAMP t) B-adrenerjik, D, 5, Histamin H2, glukagon
Adenilat Siklaz İnhibisyon (cAMP 4) a2-adrenerjik, D2-3-4, 5-HT1, opioidler, M2-4
Gi
Reseptör bağımlı K kanalları Aktivasyon
cij-adrenerjik, 5-HT2, M I 33, Histamin H1,
Gq Fosfalipaz C/A2 Stimülasyon (IP3 ve DAG t)
bombesin
Golf Adenilat Siklaz Stimülasyon (cAMP t )
Gt Fosfodiesteraz cGMP 4 Fotonlar
Go ? ? Santral Sinir Sistemi
 31

• Kalpte + inotropi, + kronotropi, + dromotropi 19. Tirozin kinaz a ktivitesini baskılayarak etki
• Glikojenoliz gösterm eyen ilaç aşağıdakilerden hangisidir?

GENEL FARMAKOLOJİ
• Düz kaslarda gevşem e (b ro n ko d ila ta syo n , A) Bendamustin
vazodilatasyon)
B) Cetuksimab
• Mide asid sekresyonunda artış
C) Trastuzumab
• Seks steroidlerinin üretiminin regülasyonu
D) Gefitinib
• Kalsiyum dengesinin sağlanması
E) Erlotinib
D oğru cevap: C
• B e n d a m u stin a lk ille y ic i tip n e o p la s tik ilaçtır.
Şıklardaki diğer ilaçlar tirozin kinaz reseptörlerinin
antagonistleridir.
17. Özellikle gözde bulunan ve fotonların etkisine
aracılık eden G-proteinleri hangisidir?
T iro z in k in a z in h ib itö r le r i
A) Go B) Gt C) Gq D) Gs E) Gi BCR-ABL Tirozin Kinaz
K linik Kullanım
G proteini ile çalışan reseptörler ve bazı G proteinlerinin İn hibitörleri
bulundukları spesifk yapılar: Kronik myelositik Lösemi
imatinib
(KML)
• Gs: (3-adrenerjik, D1-5, histamin gibi bazı otakoidler,
glukagon gibi bazı hormonlar. Kronik myelositik Lösemi
Dasatinib
(KML)
• Gi: a2-adrenerjik, D2-3-4, 5-HT1, opioidler, M2-4
Kronik myelositik Lösemi
• Gq: a1-adrenerjik, 5-HT2, M1-3-5 Nitotinib
(KML), Hipereozinofili
• Go: Olfaktör epiteli
Epidermal Grovth Faktör
• Gt: Gözdeki fotonlar Tirozin Kinaz Reseptör K linik Kullanım
D oğru cevap: B İn hibitörleri
Non small celi Akciğer
Gefitinib
kanseri, pankreas kanseri
18. Aşağıdakilerden hangisi ikin cil haberci olarak Non small celi Akciğer
Erlotinib
kinaz veya fosfataz sistem lerini kullanm az? kanseri, pankreas kanseri
Metastatik kolon kanseri,
A) Atrial natriüretik faktör Cetuksimab
Baş, boyun kanserleri
B) Büyüme hormonu
Metastatik kolorektal
C) Oksitosin Panitumumab
kanseri
D) Koryonik somatomammotropin T r a stu z u m a b (H E R 2 /n e u
Metastatik meme kanseri
E) Prolaktin İn h ib itö rü )

L a p a tin ib (H E R 2 /n e u
K in az veya fo sfa ta z s is te m le rin i ku lla n a n la r Metastatik meme kanseri
İn h ib itö rü )
• Atrial natriüretik faktör (ANF)
• Büyüme hormonu (GH)
Doğru cevap: A
• Epidermal büyüme faktörü (EGF)
• Fibroblast büyüme faktörü (FGF)
• İnsülin, insülin benzeri büyüme faktörü 1 (IGF-1) 20. DNA bağlanarak, genlerin transkipsiyonunu
düzenleyen reseptör grubu aşağıdakilerden
• Koryonik somatomammotropin
hangisidir?
• Prolaktin
• Sinir büyüme faktörü (NGF) A) G proteini kenetli (metabotrop) reseptörler
• Trombosit kaynaklı büyüme faktörü (PDGF) B) İyon kanalı reseptörleri
• Oksitosin, IP3 diaçilgliserol sistemini kullanır. C) İntrasellüler reseptörler
D) Guanilat siklaz reseptörleri
Soru ve açıklama Prof. Dr. Öner Süzer, Premium Farmakoloji
kitabı temel alınarak hazırlanmıştır. E) Sitokin reseptörleri

• H ücre iç i re s e p tö rle rin o rta k ö z e lliğ i DNA ya

Doğru cevap: C
bağlanarak transkipsiyonunu etkilemektir. Bunun
sonucunda oluşan proteinler aracılığla fizyolojik
etkileri oluştururlar. Hücre içi reseptörleri etkileri geç
başlar ve geç biter.
 32

22. Beta adrenerjik reseptörlerin desensitizasyonu

en sık aşağıdaki olaylardan hangisi sonucu
GENEL FARMAKOLOJİ

meydana gelm ektedir?

A) Reseptör yapımında azalma

B) Reseptör siklusunda azalma
C) Reseptör down regülasyonu
D) Reseptör internalizasyonu
E) Reseptör fosforilasyonu
Sürekli agonist varlığında beta adrenerjik reseptör beta
adrenerjik reseptör kinaz tarafından fosforile edilir. Beta
arrestin adı verilen bir protein reseptöre bağlanır ve
reseptörün Gs tarafından uyarılmasını önler.

Down regülasyon daha nadir rastlanılan bir desensitizasyon

mekanizmasıdır.

D oğru cevap: E

23. Aşağıdakilerden hangisi reseptör tirozin kinaz

ailesi sınıflandırm asına dahildir?

A) GABA-A reseptörü
B) Beta-adrenerjik reseptör
C) İnsulin reseptörü
D) Nikotinik II reseptör
E) Hidrokortizon reseptörü
H ü c re iç i re s e p tö r ö rn e k le ri
R eseptörler d ört ana grupta sınıflandırılabilir:
• Steroid reseptörü
• Androjen reseptörü 1) iyon kanalı reseptörler,
• Aldosteron (mineralokortikoid) reseptörü 2) G proteinlerine kenetli reseptörler,
• Östrojen reseptörü 3) Tirozin kinaz aktivitesi gösteren reseptörler,
• Tiroid hormonu reseptörü
4) Nükleer reseptörler. Pek çok durumda, reseptör
• D vitamini reseptörü
aracılığıyla etki eden ilaçlar farklı mekanizmalar
• Retinoik asid (A vitamini) reseptörü
yardımıyla bilgiyi hücre içine aktaran hücre dışı
• Progesteron reseptörü
reseptörlere bağlanırlar. Aktive olan iyon kanal
• PPAR a,8,Y reseptörü
reseptörleri hücre dışı iyonların hücreye girişini
• Farnesoid X reseptörü (FXR)
artırır; örneğin n ikotinik-ll kolinerjik reseptörler
• Karaciğer X reseptörü (LXR)
sodyum iyon kanalını, GABA a reseptörü klorür
kanalını açar. Guanin nükleotit bağlayıcı proteinler
(G proteinleri) iyon kanalını açarak veya bazı
( _ \ enzimleri aktive veya inhibe ederek (örn, Beta-
• Deksametazon, rifam pin gibi enzim indüksiyonu
adrenerjik re-septör stimülasyonu hücrede adenilat
yapan ilaçların bu e tk ile rin e s te ro id -tiro id -re tin o id
ailesinin b ir üyesi olan pregnan x reseptörü (PXR) siklaz aktivitesini artırır) etki oluşturur. Tirozin kinaz
aracılık etm ektedir. Tahmin edilebileceği gibi bu aktivitesi gösteren reseptörler uyarıldıklarında hücre
reseptör b ir nükleer reseptördür membranından iyon ve besin transportunu artınrlar.
Örneğin, insulin reseptörü bu şekilde çalışır ve insuline
V j bağımlı dokularda glukoz transportunu artırır. Steroid
hormon reseptörleri diğerlerinden farklıdır. Çünkü bu
D oğru cevap: C reseptörler hücre çe-kirdeği ile temastadır ve hormon
(örn., hidrokortizon) hücreye girerek bu reseptörleri
21. Aşağıdaki maddelerden hangisinin reseptörlerinin aktive eder. Bu reseptörler DNA ile etkileşerek genetik
uyarılması hücrede transkripsiyonu aktive eder? transkripsiyonu artırır.

A) Asetilkolin B) Adrenalin Doğru cevap: C

C) Serotonin D) Tiroksin
E) Histamin
Doğru cevap: D
 33

24. Kuvantal doz doz cevap eğrisindeki ED50’yi en ivi

Hücre membranına bağlanan ilaçların tanım layan ifade aşağıdakilerden hangisidir?
ve endojen maddelerin hücre içi etki

GENEL FARMAKOLOJİ
mekanizmalarına örnekler A) Maksimum yanıtın (efikasi) yarısını oluşturan ilaç
dozudur
Adenilat siklaz/cAMP sistemini kullananlar
B) Maksimum yanıtın yarısını oluşturan ilaç
• Adrenokortikotropik hormon (ACTH)
konsantrasyonudur
• Beta-agonistler
C) İlacın etkin dozudur
• D, D5-agonistler
• Folikül stimule edici hormon (FSH)
D) Populasyonun %50’sinde etkin olan dozdur
• Glukagon E) Deneklerin yarısında yan etki oluşturan dozdur
• Histamin (H2) Burada dikkat edilmesi gereken kuvantal ve kademeli
• insan koryonik gonadotropini (HCG) doz cevap eğrilerinde ED50 olabileceğidir. İkisinin tanımı
• Kalsitonin birbirinden farklıdır.
• Kortikotropin salgılatıcı hormon (CRH)
K u van ta l d oz-cevapta d e n e kle rin %50’s in d e e tk iy i
• Lipotropin (LPH)
oluşturan doz belirlenir. Buna “Medyan doz” ya da diğer
• Luteinizan hormon (LH)
adıyla “Etkin doz” (ED50) denir.
• Melanosit stimule edici hormon (MSH)
• Paratiroid hormon (PTH) Kademeli doz-cevap : ilacın oluşturduğu maksimum yanıtın
Serotonin (5-HT„, 5-HT5, 5-HT6, 5- HT7) (efikasi) yarısını oluşturan ilacın molar konsantrasyonuna
• Tiroid stimule edici hormon “EC50” denir. Eğer ilaç doz cinsinden verildiyse efikasinin
yarısını oluşturan ilacın dozuna “ED50” denir.
• V2-reseptör agonistleri

cAMP düzeyini azaltanlar Kuvantal Doz - Cevap Eğrisi

• a2-agonistler
• D2-, D3-, D4-agonistler
• M2-, M4-agonistler
• Opioidler
• Serotonin (5-HT,)
• Somatostatin

Guanilat siklaz/cGMP sistemini kullananlar

• Atrial natriüretik peptit (ANP)
• Nitrik oksit (NO)

IP3 diaçilgliserol sistemini kullananlar

• 0,-agonistler
• 5-HT2
• Anjiotensin II (AT,)
• Bombesin
• Gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH)
• Histamin (H,)
• M,-, M3- ve M5-agonistler
• Oksitosin
• P maddesi
• Tirotropin salgılatıcı hormon (TRH)
D oğru cevap: D
• Trombosit aktive edici faktör (PAF)
• V,-reseptör agonistleri (ADH)

Kinaz veya fosfataz sistem lerini kullananlar

• Atrial natriüretik faktör (ANF)
• Büyüme hormonu (GH)
• Epidermal büyüme faktörü (EGF)
• Fibroblast büyüme faktörü (FGF)
• İnsülin, insülin benzeri büyüme faktörü 1 (IGF-1)
• Koryonik somatomammotropin
• Prolaktin
• Sinir büyüme faktörü (NGF)
• Trombosit büyüme faktörü (PDGF)
 34

pD2 (agonistin potens değeri):Kademeli doz-cevapta potens

Kademeli ve kuvantal doz cevap eğrilerinin
değeri olan EC50 ve kuvantal doz-cevapta potens değeri
karşılaştırılması
GENEL FARMAKOLOJİ

ED50’nin logaritmasıdır.
K a d e m e li D O Z
K u v a n ta l d o z c e v a p e ğ r is i PA2: Kompetetif antagonistin potens değeridir.
c e v a p e ğ r is i
Kademeli yanıt ilişkisi mevcut
Kademeli yanıt ilişkisi f \
değil. Yanıtlar ya hep ya hiç
mevcut Potens p aram etreleri
kuralına göre alınır.
• p harfi: Potensi gösterir. Örneğin;
Tek bir kişide
Populasyonda hesaplama yapılır. - pH: H idrojen verme potensi
hesaplama yapılır.
- pKa: İyonize&Noniyonize olma potensi
Potens değeri
Potens değeri hesaplanır (ED50) - pD2: Agonist potensi
hesaplanır (EC50/ED50)
Maksimum yanıt Maksimum yanıt (Efikasi) - pA2: Antagonist potensi
(Efikasi) hesaplanır hesaplanmaz. • Kademeli doz-cevap ilişkisinde potensi göstermede
kullanılan: EC50
İlaçların selektivitesi İlaçların selektivitesi hakkında bilgi
hakkında bilgi verir verir. - Agonistin potens parametresi: pD2 (-log EC50
agonist)
Kuvantal doz cevap ilişkisi
bir popülasyonda, ilaca olan - Yarışmalı farm akolojik antagonist için potens
duyarlılıktaki varyasyon parametresi: pA2 (-log EC50 antagonist)
_______________________ hakkında bilgi verir. - Yarışmasız fa rm akolojik antagonist için potens
parametresi: Yoktur
• Kuantal doz-cevap ilişkisinde potensi göstermede
kullanılan: ED50
25. Konsantrasyon zaman grafiğinden aşağıdaki ■ Genel anestezikler için: MAC (= Minimum alveolar
konsantrasyon) kullanılır
verilerden hangisi elde edilem ez?
• Bu param etreler ne kadar düşük ise, ilaç o kadar
A) C maks B) Eğri altında kalan alan güçlüdür
C) T maks
E) Efikasi
D) t V2
V J
• Konsantrasyon zaman grafiğinden ilacın efikasisi,
EC50, ED50 değerleri, p ote ns ve terapotik indeks
hesaplanamaz.
“Konsantrasyon -zaman ve Doz-cevap grafik özellikleri”
başlıklı tabloya bakınız.

D oğru cevap: E

26. PD2’nin en ivi tanımlayan ifade aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Kompetetif antagonistin potens değeridir

B) Non kompetetif antagonistin potens değeridir
C ) Agonistin potens değerinin negatif logaritmasıdır
D) Reseptörlerin %50'ni işgal eden ilacın molar
konsantrasyonun logaritmasıdır
E) Maksimum agonist yanıtının %50’ni oluşturan ilaç
dozudur

Konsantrasyon -zaman ve Doz-cevap grafik özellikleri

Konsantrasyon Zaman Grafiğinden K a d e m e li D o z C e v a p Grafiğinden K u v a n ta l D o z C e v a p Grafiğinden Bulunan
Bulunan Parametreler Bulunan Parametreler Parametreler
Cm aks EC50 ED50 / T D50 / LD50

T m aks P o t e n s d e ğ e r i (E C 5 0 ) P o te n s d e ğ e r le r i (E C 5 0 / T D 5 0 / L D 5 0 ))

E ğ r i a ltın d a k a la n a la n E fik a s i T erap otik in d e ks: IT D 5 0 / E D 5 0 ve ya L D 5 0 / E D 5 0 )

İlacın selektivitesi İlacın selektivitesi

Biyoyararlanım Populasyonda ilaca karşı olan duyarlılık

Doğru cevap: D
27. Aşağıdaki durum lardan hangisi doğrudur?
A) Bir ilacın maksimum efikasitesi direkt olarak onun
potensi ile koreledir.
B ) Terapötik indeks LD50 (TD50)nin ED50’ye
bölümüdür.
C) Bir parsiyel agonistin başka bir ilaç var olmadıkça
reseptörü üzerinde etkisi yoktur.
D) Kademeli doz-yanıt bilgileri ilacın toplum
çalışmalarındaki duyarlılığının standart deviasyonu
hakkında bilgi sağlar.
E) Kuantal doz-yanıt eğrileri bir ilacın efikasitesi
hakkında bilgi sağlar.
Terapötik indeks: LD50 / ED 50veya TD50 / ED50’dir.
ED50 : (Medyan etkin doz): Deney grubunun % 50’sinde
istenilen etkiyi gösteren minimum ilaç dozudur.
LD50 : (Medyan letal doz): Deney grubunun % 50’sinde
letal etki gösteren minimum ilaç dozudur.
TD50 : (Medyan to ksik doz): Deney grubunun % 50’sinde
toksik etki gösteren minimum ilaç dozudur.
Bu oran ne kadar büyükse ilaç o kadar güvenilirdir.
Potensin göstergesi EC50 ve konsantrasyon yanıt eğrisinin
eğimidir. EC50’si düşük ilaç daha potensdir. Emax efikasiteni
göstergesidir.
Parsiyel agonist: Agoniste benzer biçimde tek başlarına
yanıt oluşturabilen ancak agonistle beraber verildiğinde
oluşan yanıtı baskılayan maddedir.
K adem eli d o z-ya n ıt iliş k ile r i: Özel reseptör-efektör
sisteminin bir ilaca yanıtı ilacın artan konsantrasyonlarına
karşı ölçüldüğünde; ilaç konsantrasyonu veya dozuna karşı
yanıt grafiğine kademeli doz-yanıt eğrisi denir. Efikasite
(Emax) ve potens (EC50) bu verilerden hesaplanır.
35
Kuantal doz-yanıt ilişkileri: Belirli bir insan grubunun her
bir üyesinde özel bir yanıt oluşturmak için gerekli minimum
doz saptandığında kuantal doz-yanıt ilişkisi tanımlanmış
GENEL FARMAKOLOJİ
olur. ED50, TD50, LD50 değerleri bu şekilde yürütülen
deneylerden elde edilir.
D oğru cevap: B
28. EC50’nin tanımı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Maksimal etkinin % 50’sini oluşturan ilaç dozudur.
B) Reseptöre olan maksimum bağlanımın ve
maksimum etkinin %50’sini oluşturan ilaç
konsantrasyonudur.
C) Reseptöre olan maksimal bağlamanın %50’sini
oluşturan ilaç dozudur.
D) Reseptöre olan maksimal bağlamanın %50’sini
oluşturan ilaç konsantrasyonudur.
E) Maksimal etkinin % 50’sini oluşturan ilaç
konsantrasyonudur.
Ö z e llik le g e n e l fa rm a k o lo jid e tanım s o ru la rı TUS
iç in m a lz e m e o lm a k ta d ır. EÇSO’d e k i ‘ C ’ h a r fi
ko n sa n tra s y o n u n kısaltm asıdır. A ş ık k ın d a k i tanım
ED50’n in tanımıdır.
Bazı Ö nem li T anım lar
• EC50, ilacın oluşturduğu en yüksek cevabın %50’sini
oluşturan ilaç konsantrasyonudur ve potensin
göstergesidir.
• Potens ilacın etki gücüdür.
• Aynı etkiyi oluşturan iki ila ç ’tan EC50’si küçük
olanın potensinin daha büyük olduğu söylenir.
• İlacın etkisinin başladığı plazma konsantrasyonu,
m inim um etkin konsantrasyonu (MEK)
• ilacın yan e tk ile rin in ortaya çıktığı plazm a
konsantrasyonu, m inim um to ksik konsantrasyonu
(MTK) Deney grubunun %50’sinde, teratopik etkiyi
oluşturan ilaç dozu median etkin dozdur. (ED50)
• Deney grubunun %50’sinde, ölüme yol açan ilaç dozu
medyan letal dozdur. (LD50)
• Teratopik indeks LD50/ED50’dir.
• Terapötik indeksi küçük olan ilacın (örn. digoksin)
dozunda hafif bir değişiklik toksik etki yapabilir.
• Terapötik indeks bir ilacın güvenilirliğini gösterir.
• Yüksek teropötik indeks değerleri etkin doz ile toksik
doz aralığının geniş olduğu anlamına gelir.
• B ir ilacın belli bir terapötik etki yönünden maksimum
(en fazla) etkinliğine o ilacın efikasitesi denir.
• İlacın oluşturduğu maksimum yanıt (Emaks) efikasiteyi
gösterir.
• Potens ilaç seçiminde (Tek başına) bir kriter olamaz.
Maksimal etkin dozda verilen iki ilaçtan etkisi fazla
olanın efikasitesi de fazladır.
 36

• Yani, maksimum etkisi büyük olan ilacın efikasitesi de

büyüktür. Aynı efikasiteye sahip ilaçlardan medyan Agonistler
GENEL FARMAKOLOJİ

etkin dozu olanın potensi büyüktür. (Örneğin, epinefrin)

• A finite, ilacın reseptörüne bağlanma kuvvetidir. (3, ve p2 reseptör

• D isosiasyon sabiti (Kd) reseptörün %50’sini işgal

eden agonist konsantrasyonudur.

D oğru cevap: E
p, ve p2 reseptörler uyarılır

29. Parsiyel agonistler

hangisi yanlıştır?
hakkında aşağıdakilerden \
Antagonistler
A) Etkileri kompetitif antagonistlerle önlenebilir (Örneğin, Propranolol)
B) Yüksek konsantrasyonlarda bile reseptörlerin Epinefrin
%100’ünü işgal edemezler
C) Aynı reseptör bölgesini etkileyen tam agonistlerin
etkisini azaltırlar
u .
D) Etkileri nonkompetitif antagonistlerle önlenebilir
E) Yüksek konsantrasyonlarda bile tam agonistlerden
alınan cevaba ulaşılamaz
\m ------------------k
p, ve p2 reseptörler bloke
Parsiyel agonistler reseptörlerle etki için interaksiyona girer
ancak etkileri yüksek konsantrasyonda bile tam agonistler olur ve aktlve edilemezler

kadar olmaz. Yüksek konsantrasyonlarda reseptörlerin

%100’ünü kapatabilirler. Klasik işgal teorisine göre düşük Parsiyel agonistler
efikasiteli parsiyel agonist düşük intrinsik aktivite gösterir. (Örneğin, pindolol ve asebutolol)

P a rsiye l a g o n is t ö z e lliğ i ta şıya n ila ç la r

• P-blokörler (pindolol, asebutolol)

• Opiyatlar (nalorfin, nalbufin, butorfanol, buprenorfin,
♦
pentazosin)
• Ergot alkaloidleri
• a-blokör olan fentolamin
p, ve p2 reseptörler parsiyel olarak
• Saralazin (anjiotensin reseptör blokörü) aktive edililerler ancak daha güçlü
• Tamoksifen / Klomifen (östrojen reseptör blokörü) katekolaminlere yanıt veremezler

• Metizerjid (5-HT2 reseptör blokörü)

• Oksotremorin / Arekolin (M, reseptör agonisti)
V
HÜCRESEL ETKİLERDE AZALMA

• Buspiron (5-HT1Areseptör agonisti)

Beta-adrenoseptör için agonist,
• Z opiklon / Zolpidem (benzo dia zep in reseptör
antagonist ve parsiyel agonistlerin
agonisti)
karşılaştırılması
Siproteron (DHT reseptör blokörü)agonist

Doğru cevap: B
 37

30. Pindolol diğer ilaçların yokluğunda beta reseptörlerini 33. K om petetif antagonist ilaçların gravim etrik etki
aktive ederek kalp atım hızını arttırıyor. Ancak güçlü gücünü gösteren parametre aşağıdakilerden
beta reseptör stimülanların varlığında doz bağlı hangisidir?

GENEL FARMAKOLOJİ
olarak kalp hızında geri döndürülebilen bir düşmeye
neden oluyor. A) EC50 B) ED50
C ) pD2 D ) pA2
Bu durum da pindolol hakkında aşağıdakilerden E) Emax
hangisi söynebilir?
Kompetetif antagonizmanın gücünü gösteren parametre
A) Kimyasal antagonisttir pA2 sabitidir.
B) Parsiyel agonisttir p A 2 ’n in tanım ı:
C) irreversibl antagonisttir
D) Fizyolojik antagonisttir f ^
E) Boş reseptörler için agonisttir • Agonistin oluşturduğu e tk iy i % 50 oranında
azaltan antagonist konsantrasyonudur.
Pindolol hem agonist hem antagonist etki yaptığından
ve etkisi reversibl olduğundan parsiyel agonisttir. V J
Doğru cevap: B
Farmakolojik Antagonizma
Etken Farm akolojik antagonistler
31. Tek başına reseptöre bağlandığında agonistin
tam tersi b ir etki oluşturan maddelere ne ad Narkotik analjezikler Nalokson
verilir? Muskarinik ilaçlar ve
Atropin
antikolinesterazlar
A) Agonist B) Parsiyel agonist
C) Ters agonist D) Antagonist Sempatomimetik Alfa-adrenerjik reseptör
vazokonstriktörler blokörleri
E) Ligand
Atropin Fizotigmin
Bazı reseptörler ortamda yokken bile aktif durumdadır, yani
ortamda agonist yokken de bir etkinlik vardır. Ters agonistler Histamin Antihistaminikler
inaktif durumdaki reseptörlere bağlanarak aktif durumdaki
reseptör sayısını azaltır ve varolan etkiyi azaltır. Neostigmin ve diğer bazı
Nöromusküler bloke edici
antikolinesterazlar (indirekt
ve benzeri
Beta karbolinler benzediazepin reseptörlerin invers antagonist)
agonistidir. Diazepam ve diğer
Flumazenil
benzodiazepinler
D oğru cevap: C

Kompetitif antagonizma; bir farmakolojik antagonizmadır

32. Aşağıdakilerden hangisi kannabinoid CB,
reseptörünün invers a gonistidir? Farm akolojik Antagonizm alar: Bu tip antagonizmada
agonist ve antagonist tek bir cins reseptör üzerinden
A) Difenhidramin B) Olanzapin etkileşim e girerler. 2 gruba ayrılır:
C) Rimonabant D) Beta-karbolin 1. K o m p e te tif a n ta g o n iz m a : Bu tü r m addeler
E) Klobenpropit re se ptö re bağlanm ak için a g o n ist m adde ile
K a n n a b in o id C B 1 re s e p tö rü n ü n te rs a g o n is t y a rış ırla r ve re s e p tö rle re bağlanıp, a go nist
r im o n a b a n t’tır. A lk o l i liş k ili d a v a ra n ış la rın maddenin bağlanmasını engellerler. Burada agonist
inhibisyonunda kullanılır ile antagonist arasında bir yarışma söz konusudur.
Ortamda hangisinin konsantrasyonu yüksek ise,
Ters A g o n is t Ö rn e kle ri yarışı o kazanacak ve reseptörlere o madde daha
fazla miktarda bağlanacaktır. Bu tür antagonizmada
v' Beta a d re n e rjik re se p tö rle r için: B etaksolol,
özellik; antagonist maddenin reseptöre reversibl
Metoprolol
olarak bağlanmasıdır. Kompetetif maddelerle oluşan
s Histamin H1 reseptörü için : Bazı antihistaminikler bu antagonizm a; bir yarışa dayanm aktadır. Bu
Histamin H3 reseptörü için: Klobenpropit tür antagonizma bir yarışa dayandığı için, oluşan
S GABA-A reseptörü için: Beta-karbolin blokajın ortadan kaldırılması için ortamdaki agonist
madde derişimi arttırılmalıdır.
J Kannabinoid CB1 reseptörü için: Rimonabant
2. N on-kom petetif antagonizm a: Burada bir yarışma
v' Serotonin 5-HT2A reseptörü için: Atipik antipsikotikler söz konusu değildir. Çünkü antagonist madde
(Klozapin, Olanzapin..) reseptöre irreversibl olarak bağlanır. Bu nedenle
Doğru cevap: C ortam daki agonist m iktarını ne kadar arttırısak
 38

arttıralım, agonist hiçbir zaman reseptörü işgal eden 34. N onkom petitif antagonizm a ile ilg ili aşağıdaki
antagonisti kovup onun yerine geçemez. Dolayısıyla ifadelerden hangisi doğru d e ğ ild ir?
GENEL FARMAKOLOJİ

antagonist maddenin bağlandığı reseptörler artık bir

daha kullanılamaz, yani ortamdaki reseptör sayımız A) Antagonistin dozu arttıkça agonistin efikasitesi
azalmıştır. Bu nedenle agonist konsantrasyonunu ne artar
kadar arttırırsak arttıralım, ortamda antagonist varsa, B) Antagonistin potens parametresi yoktur
agonist madde hiçbir zaman, ortamda antagonist C) Agonistin etkisinin geri dönmesi için yeni reseptör
yokken oluşturduğu maksimum cevabı bir daha sentezlenmelidir
oluşturamaz.
D) Antagonist reseptöre kimyasal bağ ile bağlanır
f \ E) Agonistin dozunu arttırmak etkiyi geri döndürmez
• Non - ko m p ete tif antagonizmanın b ir potens NONKOMPETİTİF (= YARIŞMASIZ) ANTAG ONİZM A
ölçüsü yoktur.
• Etkiyi geri döndürm e: Yeni reseptör sentezi gerekir.
Agonist konsantrasyonunu arttırm ak etkiyi geri
V J döndüremez.
3. “ Negatif Antagonizm a (Ters agonist): Normalde • Etki-konsantrasyon grafiğindeki değişim : Emax’ta
reseptörlerin bir bazal sinyal aktivitesi bulunur. Negatif düşme gelişir. Çünkü kullanılabilir, uyarılabilir toplam
antagonistler de aynı kompetetifler gibi reseptöre reseptör sayısı azalmıştır
bağlanır ve etki oluşturmazlar
Doğru cevap: A
Seçeneklerde bulunan EC50, ED50 ve pD2 ise; agonizmanın
potens ölçüsüdür.
35. Aşağıdakilerden hangisi nonkom petetif
antagonistlerin b ir etkisidir?
Kompetitif Ve Non-kompetitif Antagonist
Karşılaştırılması A) Reseptörde agonistin bağlandığı yere bağlanr
K o m pe titif N on-kom petetif B) Agonistin potensini değiştirir
antagonistler antagonistler
C) Agonistin oluşturduğu maksimum cevabı düşürür
Örnek izoprenalin Nifedipin D) Agonistin etki mekanizmasını değiştirir
Reseptöre E) Agonistin ED50 değerini değiştirir
Reverzibl irreversibl
bağlanma
• N on-kom petetif antagonizm a Antagonist reseptöre
Sistemdeki reseptörleri
Reseptör Reseptör miktarında irre v e rs ib l olarak bağlanır. Agonistin bağlandığı
etkin şekilde ortadan
üzerine etki seyrelme yerin dışında bir yere bağlanır. Konsantrasyon-yanıt
kaldırır.
eğrisindeki kayma paralel değildir. Antagonist ortama
Doz-yanıt
konduğunda agonistin oluşturduğu maksimum yanıt
eğrisi Paralel sağa kayma Paralel sağa kaymAZ
üzerine etki
azalır. Ortamdaki agonist konsantrasyonun artması
aynı yanıtın elde edilmesini sağlamaz.
Azalma yok-bu
Azalma var-Bu durum
Doz-yanıt durum agonistin Eğer non-kompetetif antagonist varlığında eğri yine de
daha yüksek agonist
eğrisinde daha yüksek paralel kayma oluyor ve maksimum yanıt değişmiyorsa
konsantrasyonlarıyla
maksimum konsantrasyonlarında dokuda “YEDEK RESEPTÖR” vardır.
inhibisyonun üstesinden
yanıt inhibisyonunun
gelinemediğini
üzerine etki yenilebilir olduğunu D oğru cevap: C
göstermektedir.
göstermektedir
Düşük
konsantrasyonlarda, doz- 36. Yedek reseptörün bulunm adığı b ir dokuda,
Kompetitif yanıt eğrisinde maksimum reseptörüne irreversible olarak bağlanan bir
antagonistin yanıt baskılanmadan sağa antagonist; agonist konsantrasyon- etki eğrisini
tamamen reverzibl parale bir kayma ede
nasıl değ iştirir?
Diğer bir etki yaptığı edilebilir, irreversibl.
özellikler kabul edilirse, antagonistlerin sistemdeki A) EC50’yi düşürür, EMAKS’ı değiştirmez.
pA1 antagonist Kd reseptör sayısını azalttığı
değerinin negatif göz önüne alındığında, B) EC50’yi düşürür, EMAKS’ı düşürür.
logaritmasına eşittir. bu belli sayıda yedek C) EC50’yi yükseltir EMAKS'ı değiştirmez.
reseptörün var olduğunu
D) EC50’yi yükseltir, EMAKS’ı düşürür.
gösterir.
E) EC50’yi değiştirmez, EMAKS’ı düşürür.
- Antagonist madde reseptöre irreversible bağlandığı
Doğru cevap: D ve ortamdaki agonistin bağlanacağı reseptör sayısını
azalttığı içi maksimum etki azalır.
- Agonist konsantrasyonun arttırılması aynı yanıtın elde
edilmesini sağlamaz.

Doğru cevap: E
 39

37. Reseptörüne geri dönüşüm lü, kom petetif olarak

bağlanan b ir antagonist, agonist “ konsantrasyon KİMYASAL ANTİDOTLAR
- etki eğrisin i nasıl değ iştirir? MADDE 1ANTİDOT

GENEL FARMAKOLOJİ
Cıva,arsenik, altın, Dimerkapro! (i.m.),
A) EC50’yi düşürür, maksimum etkiyi değiştirmez. bizmut, krom dimerkaptosüksinik asid (oral)
B) EC50’yi ve maksimum etkiyi düşürür.
Parasetamol N-asetilsistein (p.o., i.v.)
C) EC50’yi yükseltir,maksimum etkiyi değiştirmez.
Demir tuzlan Deferoksamin (i.v.)
D) EC50’yi yükseltir, maksimum etkiyi düşürür.
Heparin Protamin sülfat (i.v.)
E) EC50’yi değiştirmez, maksimum etkiyi düşürür.
Penisilamin (p.o.), trientin
Bakır
EC50’yi yü kseltir, m aksim um etki değişm ez. Çünkü dihidroklorür (p.o.)
agonist konsantrasyonunu artırarak aynı etkiyi elde etmek Siyanür, sodyum Hidroksikobalamin (i.v.)
mümkündür. nitroprussiyad Amilnitrit (inhalasyon)

D oğru cevap: C Asetaminofen N-asetilsistein

Nitritler
Metilen mavisi
(methemoglobinemi)
38. B ir a ntagonist h içb ir reseptör veya post reseptör Talyum Ditizon (p.o)
olay söz konusu olmadan direk agonistle
Penisilamin (p.o.) (kronik
etkileşiyorsa bu ne tip b ir antagonizm adır?
Kurşun zehirlenme), Ca Na2 EDTA(i.m.)
(akut zehirlenme)
A) Kimyasal antagonizma
B) Kompetetif antagonizma
C) Nonkompetetif antagonizma 39. Aşağıdaki ilaç kom binasyonlarından hangisi
fiz y o lo jik antagonizma gösterm ez?
D) Farmakolojik antagonizma
E) Fizyolojik antagonizma A) Bronşiyollerde izoproterenol ve histamin
Kimyasal antagonizmada antagonist, direkt agonist ilaçla B) Bronşiyollerde izoproterenol ve propranolol
kimyasal reaksiyona girerek etkileşir. Bu tür antagonistlere C) Bronşiyollerde izoproterenol ve anafilaksinin
daha çok kim ya sal a n tid o t denir. H ep arin-pro tam in yavaş etkili maddeleri (SRS-A)
arasında kimyasal bir antagonizma vardır. D) Kalpte asetilkolin ve adrenalin
Doğru cevap: A E) Pupillerde fenilefrin ve fizostigmin
Bronşiyollerde izoproterenol (izoprenalin) (32 reseptörlerini
uyararak dilatasyona sebep olur. H is ta m in ise H1-
reseptörleri aracılığıyla konstriksiyon oluşturur.

Antagonist dozu Antagonist dozu

Kompotetif ve nonkompotetif antagonist varlığında agonist doz yanıt eğrileri. İlaç konsatrasyonunu logaritmik
ölçlide gösterildiğine dikkat ediniz. A. Ortalama geri dönüşlü antagonist konduğunda agonist yanıt eğrisi sağa |
paralel kayar. B. Ortalama non kompotetif antagonist agonist yanıt eğrisi aşağıya doğru baskılar.
 40

S lo w re a c tin g s u b s ta n c e o f a n a p h y la x is (SRS-A) 41. Aşağıdakilerden hangisi fiz y o lo jik antagonistin

bronşiyollerin potent konstriktörüdür. Astmatik kişilerde tek başına kullanıldığında gücünü gösteren
GENEL FARMAKOLOJİ

SRS-A ile oluşan bu durumu gidermek için izoprenalin param etredir?

kullanılır.
A) pA2
A s e tilk o lin ö ze llikle sin o a triya l düğüm de bulunan B ) pD2
muskarinik reseptörleri uyararak kalp hızını ve kasılmayı
C) MAK
azaltır. Adrenalin ise (3-reseptörlerini uyararak her ikisinin
de artmasına yol açar. D) pH
E) KD
Fenilefrin bir a-uyarıcı olarak pupillanın dilate olmasını • F iz y o lo jik a n ta g o n is tle r te k b a ş la rın a e tk i
sağlar. Fizostigm in ise kolinesteraz inhibisyonu ile pupiller ettikleri reseptörde agonist etki oluştururlar. Bu
konstriksiyona sebep olur. nedenle potens param etreleri pD2’d ir Kimyasal
a n ta g o n is tle rd e reseptöre bağlanmadıkları için
Fizyolojik Antagonizma agonist etki oluşturmazlar.

Etken F izyolojik A ntagonistler Doğru cevap: B

Amfetaminler
Vazokonstriktör ilaçlar
Fenotiazinler ve diğer
nöroleptikler
Beta-adrenerjik blokerler
İzoniazid
Trisiklik antidepresanlar
Klorpromazin ve diğer
nöroleptikler, beta-blokörler
42. A ilacı ve B ilacı arasındaki etkileşmeden
Nitrovazodilatörler ve diğer bahsedilirken, b irlikte verildiklerinde
vazodilatörler o luşturdukları etki, aynı dozda tek başlarına
ve rild ikle ri etkinin toplam ından fazla ise bu
Santral etkili antikolinerjik
etkileşim e ne ad verilir?
ilaçlar (sadece ekstrapiramidal
belirtilere karşı)
A) Sumasyon
Glukagon (50-150 pg/kg IV), B) Sinerjizma
atropin (40 pg/kg IV)
C) Agonist
Piridoksin D) Revers agonist
Fizostigmin E) Farmakokinetik etkileşme

Konvülsiyon yapıcı Diazepam (IV), genel 1. S u m asyo n (A d itif E tkileşm e):

(striknin vb.gibi) anestezikler (inhalasyon)
Benzer etkiyi oluşturan ilaçlar, birlikte verildiklerinde
oluşturdukları kom bine etki, bunların tek başlarına
Doğru cevap: B verildikleri zaman yaptıkları bireysel etkilerin cebirsel
toplamına eşit ise; bu etkileşim aditiftir. Bu tür etkileşime
örnek ilaç kombinasyonları;
40. Aşağıdakilerden hangisi tek başına a go nisttir
ancak başka b ir ilacın antagonisti o labilir? (harf Etkileşen
hataları) Etkileşen ilaç Etki
ilaç
A) Kimyasal antagonist Alkol Hipnosedatifler Aşırı sedasyon

B) Fizyolojik antagonist Nefrotoksik

Aminoglikozidler Furosemid
etki
C) Kompetitif antagonist
ACE inhibitörleri
D) Nonkompetitif antagonist K tutucu diüretikler Hiperkalemi
Süksinil kolin
E) Farmakolojik antagonist
Aminoglikozidler Po
F iz y o lo jik a n ta g o n is tle r b a ğ la n d ık la rı re se p tö rd e limiksinler Linkozamidler
Kürar Kas felci
a g o n ist etki g ö ste rirle r. A n cak başka b ir a go nistin GA Kinidin ve Kinin
e tk is in i sö n d ü rü rle rse o ilacın fiz y o lo jik anta go n ist Diüretikler
olarak adlandırılırlar. Aspirin Sulfonilüreler Hipoglisemi

• F a rm a k o lo jik a n ta g o n itle r (K o m p e titif, Insülin ve OAD B-blokörler Hipoglisemi

N o n k o m p e titif) reseptörde uyarı oluşturm az,
dolayısıyla agonist olamazlar.
2. S in e rjiz m :
Doğru cevap: B
İki ilaç b ir arada verildiğinde o luşturdukları kombine
e tk in in m iktarı, bireysel olarak oluşturduklarıetkilerin
toplamından fazladır. Fakat burada her iki ilaç ta etkilidir.
Örneğin alkol ve karbon tetraklorür; her ikiside hepatotoksiktir,
ancak birlikte verildiklerinde oluşturduklarıetki aritmetik
toplamdan çok daha fazladır.

3. P o ta n siya liza syo n :
İki ilaç b ir arada verildiğinde oluşturdukları kombine
etkinin m iktarı, bireysel olarak oluşturduklarıetkilerin
to p la m ın d a n fa zlad ır. Fakat burada bir ilaç aslında
diğeri olmadan etkisizdir. Bu olaya örnek, kokainin (tek
başına etkisizdir) katekolaminlerin etkisini potansiyalize
etmesidir. Ayrıca bir ilaç, diğer bir maddenin reseptörlerinin
sıklığınıarttırıp etkisini potansiyalize edebilir. Örneğin
tiroksin tedavisi (tek başına herhangi bir katekolaminerjik
etkisi yoktur), kalpte (3-adrenerjik reseptör sıklığını arttırıp
katekolaminlerin etkisini potansiyalize eder.
Etkileşim Tipi Matematiksel Model
Additif 1 + 1=2
Sinerjizm 1 + 1=3
Potansiyalizasyon 1+0 = 2
D oğru cevap: B
43. Aşağıdaki örneklerden hangisi
potansiyalizasyondur?
A) Katekolaminler + kokain
B) insülin + Beta-blokör
C) Aminoglikozid + Furosemid
D) Süksinilkolin + Toplayıcı tubüle etkili diüretikler
E) Dimerkaprol + arsenik
İlaç etkileşim tipleri
Etki mekanizması aynı olan iki ilaç eşit
A d itif e tki etkin dozlarda birlikte kullanıldığında
elde edilen etki, ilaçların bireysel
etkilerinin toplamına eşittir.(Aspirin+a
setaminofen) 1+1=2
Tek başına etkisi olmayan ilaç,
diğerinin etkisini artırır, (sulbaktam +
Potansiyalizasyon
ampisilin veya imipenem + silastatin)
0+1 >2
ilaçların tek tek etkilerinden daha
Sinerjizma fazla bir etki oluşur. (Trimetoprim+sulf
ametoxazol)1+1>2
İlaç, diğerinin etkisini inhibe eder, üç
tipi vardır:
a. Fizyolojik: Agonist ve antagonist
farklı reseptörlere etki eder (Asetil
kolin-adrenalin)
Antagonizma
b. Farmakolojik: Aynı reseptöre etki
ederler (propranol-isoproterenol)
1+1=0
c. Nötralizasyon: iki ajan kompleks
oluşturur, (protamin sulfat-heparin)
İD: 08İ007
Doğru cevap: A
41
44. Non kompetetif antagonist uygulaması sonrasında,
dokudaki respetörlerin tümü non kompetetif
antagonist tarafından işgal edilmiş ve agonist
GENEL FARMAKOLOJİ
tarafından ortamdaki reseptörlerin tümünün
uyarılması engellenmiştir.
Takiben, yüksek dozda agonist verilerek,
m aksimum yanıt (efikasi) tekrar elde edilebilm iştir.
Bu tablonun oluşmasına, ortam da hangi tip
reseptörün varlığı neden olm uştur?
A) Metabotrop reseptörler
B) Yedek (spare) reseptörler
C) Toll Like reseptörleri
D) İntrasellüler reseptörler
E) Sitokin reseptörleri
• Y edek r e s e p tö rle rin v a rlığ ı, non ko m p e te tif
antagonist uygulandıktan sonra agonist verilerek
tekrar maksimum yanıtın (efikasi) elde edilm esi
ile ka nıtla nır. Normal şartlarda non kom petetif
antagonistle reseptör bloke edildikten sonra agonist
bir uyarısı etkiyi artırmaz eğer agonist etkiyi artırıyorsa,
bu dokuda yedek reseptör olduğunun göstergesidir.
D oğru cevap: B
45. A gonisti belli olmayan reseptöre ne ad ve rilir?
A) Orfan reseptör
B) Metabotrop reseptör
C) Yedek reseptör
D) Nükleer reseptör
E) İyon kanalı reseptörü
Orfan reseptör agonisti belli olm ayan fa kat vücutta
bulunan reseptöre denir. Orfan ilaç ise nadir hastalıklar
için geliştirilmiş ilaca denir.
Toplumda nadir görülen ve az sayıda hastayı etkileyen,
hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlara orfan ilaç
denir.
D oğru cevap: A
46. A gonistle b irlikte aynı reseptöre bağlanan
ve agonistin etkisini, reseptöre agonistin
bağlanmasını engellemeden etkileyen (arttıran
veya azaltan) maddeye ne ad ve rilir?
A) Parsiyel agonist
B) Kompetetif tip farmakolojik antagonist
C) Allosterik madde
D) Fizyolojik antagonist
E) Kimyasal antagonist
• A llo s te rik m addeler rese ptö r üzerinde a go nist
ve k o m p e te tif a n ta g o n is t d ışın da ki bağlanm a
bölgesine bağlanan m addelere denir. Allosterik
m addeler a g o n is tin r e s e p tö r b a ğ la n m a s ın ı
 42

değiştirm eden reseptör aktivitesini artırıp azaltabilir. 48. R eseptörlerin ilaca sürekli maruz kalması
Allosterik inhibisyon agonist dozunu artırarak ortadan sonucu reseptör sayısı ve/veya reseptörün
GENEL FARMAKOLOJİ

kaldırılamaz. ilaca duyarlılığında azalma meydana gelmesi

aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çapraz tolerans
B) Taşiflaksi
C) Biyokimyasal tolerans
D) Farmakodinamik tolerans
E) Sekestrasyon
R e se ptörlerin ilaca sürekli m aruz kalm ası sonucu
rese ptö rle rin ilaca d u ya rlılığ ın d a azalm a meydana
gelmesi farmakodinamik toleranstır. Çapraz tolerans etki
mekanizması aynı olan ilaçlardan birinin etkisine tolerans
gelişmesi durumunda diğerine de tolerans gelişmesidir.

D oğru cevap: D

49. Çok m iktarda ve sık sık alkol alan b ir kişinin

anestezi işlem inin güç olması aşağıdakilerden
hangisi ile açıklanabilir?

A) Varyabilite B) Çapraz tolerans

C) Taşiflaksi D) Desensitizasyon
E) Patolojik durum
Tolerans: ilaçların uzun süreli kullanımında etkilerinin
giderek azalmasıdır. Aynı etkiyi sürdürebilmek için dozun
arttırılması gerekir. İlacın tedavi için gerekli etkilerinin
yanısıra, istenmeyen etkilerine karşı da tolerans gelişebilir.
Örnek : Opioid analjezikler.
Çapraz tolerans: Etki mekanizması aynı olan ilaçlardan
birinin etkisine tolerans geliştiğinde çoğunlukla diğerlerine
D oğru cevap: C de gelişir. Örnek: Alkoliklerde uyku ilaçlarına karşı görülen
tolerans.
Biyokim yasal (farm akokinetik) tolerans: Barbitüratlar,
47. Aşağıdaki ifadelerden hangisi dissasiasyon alkol ve karbamazepin kendilerini inaktive eden enzimleri
sabitesini (KD) tanım lar? indükleyerek, kendi metabolizmalarını hızlandırır. Bu ilaçlar
devamlı uygulandıklarında vücutta etkilerine karşı tolerans
A) Afinite B) EC50
gelişir.
C) Efikasite D) İlacın etki şiddeti
Farm akodinam ik tolerans: Flücrenin ve reseptörlerin ilaca
E) Maksimum etki
sürekli maruz kalması sonucu reseptör sayısı ve/veya ilaca
- KD: R eseptörlerin % 50’sini işgal eden agonist duyarlılığında azalma meydana gelir. Taşiflaksi ise, hızlı
konsantrasyonudur. Agonistin reseptörlere olan gelişen toleranstır.
afinitesini gösterir.
Sorudaki tablo çapraz toleransı ifade etmektedir.
- E fik a s ite : M aksim um e tkinin (EM AKS)
göstergesidir. D oğru cevap: B
- EC50: Maksimum yanıtın %50’sini oluşturan agonist
konsantrasyonudur.
- İlacın etki şiddeti: ilacın reseptörüne bağlanması ve 50. “ Denervasyon sonucu ilacın düşük dozlarına
etki göstermesiyle ilgili karakteristik özelliğidir. karşı gelişen hiperreaktivite” yi aşağıdakilerden
hangisi en ivi tanım lar?
Doğru cevap: A
A) Süpersensitivite B) Taşiflaksi
C) Tolerans D) Hiposensitivite
E) Anaflaksi
Anaflaksi, esas olarak immünoglobulin E (IgE) tarafından
oluşturulan bir akut hipersensitivite reaksiyonudur. Bu

antikorlarla bazı antijenlerin etkileşimi sonucu duyarlı
kılınm ış mast hücrelerinden histam in gibi vazoaktif
maddeler salıverilir. Penisiline karşı anaflaksi en iyi bilinen
örneklerden biridir. Anaflakside semptomların tedavisinde
seçilecek ilaç adrenalindir.
İlaca duyarlılıkta azalma veya tolerans, opiyatlar gibi bazı
ilaçlarla görülür ve genelde ilacın tekrarlayan uygulanması
sonrası gelişir.
Taşiflaksi ise, tam tersine oldukça hızlı gelişen toleranstır
ve genelde ilacın tek bir kez enjeksiyonu ortaya çıkması
için yeterlidir. Taşiflaksi bazen ilaç reseptörünün downre
regülasyonu (reseptör sayısında azalma) sonucu olabilir.
İlacın normalde kullanılana göre çok düşük bir dozunda
cevap veren kişiye hiperreaktif denir. Süpersensitivite,
sadece organ denervasyonu sonucu oluşan ilacın düşük
dozlarına karşı artmış cevaba denir.
S ü p e rs e n s itiv ite d e en az üç m ekanizm a
s o ru m lu d u r:
1) artmış reseptörler,
2) normal tonik aktivitede azalma,
3) nörotransmiter uptake mekanizmalarında azalma.
D oğru cevap: A
51. Aşağıdakilerden hangisi hastalarda çok nadir
gelişen, beklenm edik ilaç cevabıdır?
A) Hiperreaktif cevap B) Hiporeaktif cevap
C) İdiyosenkratik cevap D) Taşifilaksi
E) Tolerans
- Nadir görülen, beklenmedik ilaç cevabına idiosenkratik
cevap denir.
D oğru cevap: C
52. B ir ilacın yalnızca b ir iki kez uygulanm asından
sonra, ilaca olan cevapta hızlı b ir azalma
oluşm asına ne isim ve rilir?
A) Tolerans B) Dovvn-regülasyon
C) Taşiflaksi D) Desensitizasyon
E) Hiposensitivite
Toleransın çok çabuk gelişen şekline (bir iki kez uygulama
ile); taşiflaksi denir. Toleranstan farkı; ilacın dozu arttırılırsa
da etkisinin değişmemesidir.
Birkaç kavramı tekrar hatırlayalım:
• Tolerans: Bazı ilaçlar uzun süre devamlı kullanıldıkları
zaman, başlangıçtaki dozun etki şiddetinin giderek
azaldığı ve etki süresinin kısaldığı görülür. Aynı etkiyi
devam ettirebilmek için dozu gittikçe arttırmak gerekir.
Bu duruma tolerans denir.
• Taşiflaksi: Toleransın çok çabuk gelişen şekline denir.
Toleranstan farkı; ilacın dozu arttırılırsa da etkisinin
değişmemesidir.
43
GENEL FARMAKOLOJİ
• D o v v n -re g ü la s y o n / U p -re g ü la s y o n : A gonist
bir ilaç uzun süre u ygu la nd ığ ın da , e tk ile d iğ i
hücrelerde reseptör sıklığı giderek azalmaktadır
(dovvn-regülasyon). Antagonist bir ilaç uzun süre
uygulandığında, etkilediği hücrelerde reseptör sıklığı
giderek artmaktadır (up-regülasyon).
• D e s e n s itiz a s y o n : Reseptör sayısında azalma
(dovvn-regülasyon) olmaksızın, hedef hücrelerin
cevap verirliğinde azalmayı ifade eder.
Doğru cevap: C
53. A g on ist etkili b ir beta-adreno reseptörün
desensitizasyonu aşağıdaki mekanizmalardan
hangisiyle olur?
A) Reseptör biyosentezinde azalmayla
B) Reseptör resirkülasyonu azalmasıyla
C) Down regülasyonuyla
D) Reseptör sekestrasyonuyla
E) Reseptör fosforilasyonuyla
Reseptörün uyarılması beta-adrenerjik reseptör kinazaktive
olur ve reseptörü fosforiller. Beta-arrestin denilen protein de
fosforillenen reseptöre bağlanarak, onu bloke eder.
D oğru cevap: E
54. Az sayıda sağlıklı gönüllü kişide ilacın güvenli
doz aralığını saptam ak için yapılan çalışm alar ilaç
geliştirm e aşamalarından hangisinde yapılır?
A) Hayvan testleriyle B) Faz 1
C )Faz 2 D) Faz 3
E ) Faz 4
- Faz 1 çalışm alarda kısıtlı sayıda sağlıklı gönüllüler
üzerinde yeni ilacın güvenli doz aralığı saptanmaya
çalışılır. Aynı zamanda ilacın toksitesi de araştırılır.
D oğru cevap: B
55. Kısıtlı sayıda hasta kişi üzerinde, ilacın etkisini
saptamaya yö nelik yapılan çalışm alar hangi
aşamaya aittir?
A) Hayvan testleriyle B) Faz 1
C) Faz 2 D) Faz 3
E) Faz 4
- Kanser ve AIDS dışındaki ilaçlar için yapılan Faz 1
çalışmaları sağlıklı insanlar üzerinde yapılır.
 44

- Faz 2 çalışmalarında ise hasta insanlar kullanılır. • Uzun dönem yan etkiler, kom pliyans, ilaç-ilaç
etkileşimleri belirlenmeye çalışılır
D oğru cevap: C
GENEL FARMAKOLOJİ

D oğru cevap: E

56. Aşağıdaki ilaç geliştirm e aşamalarının hangisinde

‘ilaç işe yarıyor m u?’ sorusunun cevabı en 59. Aşağıdaki ilaç geliştirm e aşamalarının hangisi
o b je ktif şekilde değerlendirilir? ilacın güvenlik indeksini hesaplamada en uvaun
dönem dir?
A )Faz 0 B)Faz I
A) Faz 0 B) Faz I
C) Faz II D) Faz III
C) Faz II D) Faz III
E) Faz IV
E) Faz IV
Soru kökündeki ‘en o b je k tif’ ifadesine dikkat etmek
gerekir. En o b je k tif araştırm alar plasebo-kontrollü ve G üvenlik indeks araştırm alarında ilacın hangi dozda
çift-kö r yapılan çalışmalardır. Bu çalışm alar faz lll’de veya k o n s a n tra s y o n d a to k s ik a s y o n a veya ölüm e
yapılır. neden o ld uğ u saptanm aya çalışılır. Bu nedenle en
uygun dönem faz 0’dır.
Faz III K lin ik A ra ştırm a D önem i
Faz 0 (= P re k lin ik Faz)
• Denek: Geniş hasta gruplarıdır (1000-6000)
• Denek: Hayvanlar
• Belirlenen efikasite ve doz aralığı doğrulanmaya
• Deney insanlar üzerinde yapılmadığı için: Bir ‘klinik’
çalışılır
araştırma fazı değildir
• Başarı oranı ortalama: %25-50’dir
• Yanıtı aranan soru: Toksik mi?
• Gerekli süre ortalama: 3-5 yıldır
“ M e m b ra n la r ve lip id /p ro te irı o ra n ı” başlıklı şekile
• Yanıtı aranan sorular: Ne kadar işe yarıyor? (Plasebo bakınız.
ile karşılaştırma) Genel yan etkileri neler?
• Ruhsat işlemleri bu dönem sonunda yapılır D oğru cevap: A

D oğru cevap: D
60. Aşağıdaki ilaç geliştirm e aşamalarının hangisinde
en aenis gruplar üzerinde kontrollü deneyler
57. Aşağıdaki ilaç geliştirm e aşamalarının hangisinde yapılır?
ilaç hakkında en fazla ancak o b je ktif olmayan
veriler elde edilir? A) Faz 0 B) Faz I
C) Faz II D) Faz III
A)Faz 0 B) Faz I
E) Faz IV
C) Faz II D) Faz III
Soru kökündeki ‘kontrollü deneyler’ kelim erine dikkat
E) Faz IV
etmek gerekir. Hiç kuşkusuz ilaçların en fazla hasta
H asta ne kadar fazla ise ve ri o kadar fazladır. En tarafından kullanıldığı dönem faz IV’tür. Ancak faz IV’te
fazla bilgi faz IV’te elde edilir. Ancak veriler kontrollü kontrollü deney yapılmamaktadır. Bu nedenle cevap faz
deneylerin sonucu olmadığı için o b je ktif değildir. III olmalıdır.

D oğru cevap: E D oğru cevap: D

58. Aşağıdaki ilaç geliştirm e aşamalarının hangisinde 61. Emziren bir kadında hangi ilacın kullanılm ası
ilacın uzun dönem yan etkileri ve ilaç-ilaç bebek açısından bir sakınca yaratm az?
etkileşim leri belirlenm eye çalışılır?
A) Varfarin B) Lityum
A) Faz 0 B) Faz I C) indometazin D)Tetrasiklin
C) Faz II D) Faz III E) iyodür
E) Faz IV E m ziren kadınlarda k o n tre n d ik e ola n ila ç la r ve
Faz IV K lin ik A ra ştırm a D önem i bebekte o lu ş tu rd u ğ u yan e tk ile ri ş u n la rd ır:

• Dönem: ilaç piyasaya sürüldükten sonraki dönemdir A ntineoplastikler : Kemik iliği depresyonu
(Post-marketing)
K loram fenikol : Kemik iliği depresyonu
• Süre: Sınırsızdır
İndometazin : Konvülziyon
• ilaç: Reçete edilebilir
• Uzun vadede önemli yan etkiler gelişirse: İlaç Lityum : Hipotermi ve floppy baby sendromu
piyasadan toplatılır (Withdrawn) Tetrasiklin : Dişlerde renk değişiklikleri
 1
45

GENEL FARMAKOLOJİ
İyodür, Am iodaron : Tiroid bozukluğu 62. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin en fazla
teratojenite oluşturm a riski vardır?
Ö strojenler : Erkek bebeklerde jinekomasti
Ergotam in : Ergotizm tablosu A) Hidroklorotiyazid B) Gentamisin
C) Levodopa D) Digoksin
Vitam in A ve D : Hipervitaminoz
E) Metildopa
A m p isilin : Diare ve kandidiyazis
Burada “en doğru olan” bilgi sorulmaktadır. Seçeneklerde
Penisilam in : Hematolojik ve renal toksisite bulunan gentamisin, bir aminoglikoziddir. Aminoglikozidler
Antikoagülan ilaçlar, kalp glikozidleri ve rezerpin dışındaki kesin teratojen bir ilaç grubudur. Özellikle kulak ile ilgili
antihipertansif ilaçlar süte bebekleri etkileyecek düzeyde teratojen etkileri bulunmaktadır. Seçeneklerde bulunan
geçmezler. diğer ilaçlara göre daha fazla teratojen etki oluşturma riski
bulunmaktadır.
İnsan sütüne geçen ilaçların bebeği etkileme
İlaçların T era to je n ik R is k le rin e Göre
güçleri ____________ S ınıfla nd ırılm a sı:
Ciddi Orta derecede Minimal
etkileyenler etkileyenler etkileyenler A Kategorisi: Gebelerde en güvenilir ilaçlardır.
Diazepam Etanol Klorpromazin B Kategorisi: Bu ilaçların hayvanlarda teratojenik etkileri
olduğuna dair bir kanıt bulunamamıştır, ancak insanlarda
Radyoaktif iyot Fenitoin Kalp glikozidleri ko ntrollü ince lem e yoktur. G ebelerde g erekiyo rsa
Dikumarol / kullanılabilir.
Kloramfenikol Tetrasiklin
Varfarin
1 C Kategorisi: Hayvan incelemelerinde teratojenik etkileri
Heroin / Metadon Teofilin Penisilin bulunmuş, ancak insanlarda kontrollü inceleme yoktur.
Lityum Kodein D K a te g o ris i: İnsan fetusu üzerine za rarlı etkileri
gösterilmiştir. Fakat gebe kadında kullanılmasının yararının,
Propiltiyourasil İNH
fetusa zararına göre fazla olması sözkonusudur.
Tolbutamid X Kategorisi: Fötotoksik etkileri gösterilmiştir. Kullanımı
L_ ....| kontrendikedir.
Aspirin
1 ............. 1 D oğru cevap: B

Doğru cevap: A
 46

-------------------------------------------------------------.
ABSORBSİYON DÜZEYİNDE ETKİLEŞİMLER
İLAÇ ETKİLEŞİMLERİ • A drenalinle lokal anestezikler: Vazokontriksiyon
GENEL FARMAKOLOJİ

__________________________________________ sonucunda lokal anesteziğin sistem ik dolaşıma

absorbsiyonu azalır, lokal olarak etki süresi uzar,
1. Aşağıdakilerden hangisi farm akokinetik yan tesiri azalır.
etkileşm edir? • Metoklopramidle aspirin: Mide boşalması hızlanır ve
aspirinin absorbsiyonu artar. Sonuçta aspirinin etkisi
A) Benzodiazepin - alkol
daha hızlı ortaya çıkar.
B) Antasid - kalsiyum
• Kolestiram inle d ijito k s in : Kolestiramin, dijitoksinin
C) Beta blokörler - aerosol antiastmatikler enterohepatik sirkülasyonunu önler.
D) Simetidin - fenitoin • Omeprazol ile ketokonazol: Omeprazol mide pH’sını
E) Antidepresan - antimuskarinik yükselterek ketokonazolun emilimini azaltır.
İlaçlar arasındaki etkileşmeler: farmasötik, farmokokinetik • A ntasitler: Tetrasiklin, kinolon, azitromisin, izoniazid
etkileşmeler, farmokodinamik düzeyde olabilir. gibi ilaçlarla şelat yaparak emilimlerini azaltır.

Farm akokinetik etkileşm eler: D oğru cevap: D

Em ilim düzeyinde: Antikolinerjik ilaçlar (propantelin), GİS

kanalı motilitesini azaltıp parasetamolün emilimini azaltır. 3. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi sadece karaciğer
Tetrasiklinler süt ve süt ürünlerindeki kalsiyum ile bağlanır, kan akımını azaltarak birlikte kullanılan ilacın
tetrasiklinlerin emilimi azalır. m etabolizmasını yavaşlatır?

Metabolizma düzeyinde: Mikrozomal enzimleri indükleyen A) Propranolol B) Simetidin

ila çla r (B a rb itüratla r Varfarin, fenitoin, digitoksinin C) Allopurinol D) Etanol
metabolizmasını hızlandırarak etkinliğini azaltır). Mikrozomal
E) Nöroleptikler
enzimleri inhibe eden ilaçlar (simetidin Varfarinin, fenitoinin
metabolizmasını yavaşlatır). Propranolol çok lipofilik bir beta blokördür. Oral yoldan
kullanıldığında büyük bir kısmı emilir, fakat karaciğerden
Dağılım düzeyinde: Ora! kontraseptifler su-tuz tutulumunu
ilk geçiş emilinasyonuna uğrar. Propranolol karaciğer kan
artırm a ve dağılım hacmini artırma yoluyla fenitoinin
akımını azaltarak birlikte kullanılan bir ilacın metabolizmasını
etkinliğini azaltır. Furosemid hücredışı sıvı hacmini azaltır
yavaşlatır. Propranolol portal hipertansiyonda varis
ve plazma düzeyini yükseltir.
kanamalarının profilaksisinde kullanılır.
İtrah d üze yin de : Asetazolamid İdrarı alkalileştirerek
salisilatların atılımını hızlandırır. Kinidin Digoksinin atılımını İlaç etkileşimleri
azaltarak ve çizgili kasa bağlanmasını önleyerek plazma
düzeyini arttırır. Probenesid penisilinin atılımını azaltarak Terim [ Tanım
plazma konsantrasyonunu yükseltir. Etkileşen ilaç tartından bir ilacın
farmkokinetiğinde meydan getirilen
Farm akokinetik
D oğru cevap: D değişiklik Örn; bir hepatik enzim
indüzleyicisi ile
Etkileşen ilaç tarafından bir ilacın
2. Aşağıda verilen ilaç çiftlerinden hangileri Farm akodinam ik farmakodinamiğende meydan gelen
arasında absorbsiyon düzeyinde farm akokinetik etkileşim bir değişiklik örn, benzer etkilere
etkileşm e yo ktu r? sahip iki ilacın aditif etkisi
iki ilacın birlikte verilmesi
A) Metoklopramid - Aspirin durumunda elde edilen etkinin
A ddisyon (aditif
B) Omeprazol - Ketokonazol ilaçların ayrı ayrı verilmesi
etki) durumundaki etkilerinin toplamına
C) Antasitler - Kinolonlar eşit olması
D) Probenesid - Penisilin G
iki ilacın birlikte verilmesi
E) Kolestiramin - Dijitoksin durumunda ilde edilen etkinin
Antagonizm a ilaçların aynı dozlarının ayrı ayrı
Probenesidin a sit ilaçlarla etkileşim i son derece önem li verilmesi durumundaki etkilerinin
b ir fa rm a k o k in e tik e tk ile ş im ö rn e ğ id ir. S ına vla rın toplamına daha az otaması
değişm ez soruları arasındadır.
iki ilacın birlikte verilmesi
durumunda elde edilen etkinin
Probenesid, asit ilaçtır ve diğer asit ilaçlarla aynı taşıyıcı
Sinerjizma ilaçların ayrı ayrı verilmesi
protein tarafından, böbrek tübül lümenine sekrete edilir. durumundaki etkilerinin
Probenesid, penisilin gibi asit ilaçlarla birlikte uygulandığında, toplamından daha fazla olması
penisilinin, tü bü ler sekresyonunu baskılar ve penisilin İD: 08t256
plazma seviyesini arttırır. Bu, absorbsiyon düzeyinde
değil, sekresyon düzeyinde ilaç etkileşim idir. Doğru cevap: A
 47

4. Ketokonazol ve antiasitler arasında ne tip bir 7. Lityum ve d iü re tikler arasındaki etkileşim tipi
etkileşim vardır? hangisidir?

GENEL FARMAKOLOJİ
A) Bağlanma bölgelerinde yarışa girme A) Lityum diüretik metabolitlerinin birikmesine neden
(kompetisyon) olur
B) Artmış gastrointestinal pH ketakonazol B) Her ikisi de diürez yaptırıp dehidratasyona neden
absorbsiyonunu inhibe eder olurlar
C) Ketakonazolün mideyi hızla boşaltması antiasidin C) Lityumun kan seviyesi yükselir
etkisini azaltır D) Diüretiklerin itrahını lityum azaltır
D) Ketokonazol antiasid metabolizmasını arttırır E) Lityumun metabolizmasını diüretikler artırır
E) Ketokonazol ve antiasitler birbirine yapışır
Diüretikler, lityumun klirensini %25 azaltırlar. O nedenle
Ketokonazolün dissolüsyonu (çözünmesi) için asidik ortam diüretik lityumun kan konsantrasyonunu arttırır. Lityum
gerekir. Antiasidlerin alınması ilacın dissolüsyonunu ve toksisitesinden korunmak için beraber kullanıldıkları
dolaylı olarak absorpsiyonunu azaltır. durumda lityum un dozu azaltılmalıdır.

D oğru cevap: B Doğru cevap: C

5. Fenilbütazon ve tolbutam id arasında ne tip Aşağıdaki ilaçlardan hangileri p-glikoproteinine

etkileşim vardır? bağlanm ak için b irbiriyle yarışır?
A) Tolbutamid gastrointestinal sistemde fenil A) Probenesid-penisilin
bütazona bağlanır
B) Kinidin-digoksin
B) Fenilbütazon yüksek miktarlarda şeker
C) Aspirin-sodyum bikarbonat
içerdiğinden yüksek doz tolbutamid gerekir
D) Tikarsilin-amikasin
C) Fenilbütazon, tolbutamidin absorpsiyonu için
gerekli olan proteinleri inaktive eder E) Tiyopental-süksinilkolin
D) Tolbutamid fenilbütazonun metabolizmasını
TÜ BÜ LE R SEKRESYON
arttırır
E) Fenilbütazon, tolbutamidin bağlanma bölgelerine Aktif transport yoluyla meydana gelir. Proksimal tübülde
bağlanma işleminde yarışa girer meydana gelir. Glomerüler filtrasyona göre daha hızlıdır.
Tolbutamid ve diğer sülfonilürelerin etkisini şu ilaçlarla Asidik ve bazik ilaçlar için iki farklı taşıyıcı vardır.
beraber kullanım arttırır: dikumarol, fenil bütazon ve
Probenesid: Tübülde asidik taşıyıcıya bağlanır. Penisilin
salisilatlar.
ve sefalosporin gibi asidik ilaçların itrahını azaltarak plazma
D oğru cevap: E düzeylerini yükseltir.

Ürik asid reabsorbsiyonunu inhibe eder. Hiperürisemili

6. VVarfarin kullanan kimse yeşil yapraklı sebzeleri hastalarda kullanılır.
yemekten kaçınmalıdır.
P-glikoproteni: Proksimal tübülden kinidin ve digoksinin
VVarfarin ve yeşil yapraklı sebzeler arasında ne salgılanm asını kontrol eder. Bu ilaçlar bu taşıyıcıya
tü r b ir etkileşim vardır? bağlanabilmek içi birbirleriyle yarışır.

A) VVarfarin varlığında yeşil sebzeler sindirilemez D oğru cevap: B

B) Yeşil sebzelerdeki protein vvarfarinin bağlanma

bölgelerine bağlanır
C) Yeşil rengi veren pigment, VVarfarinin metaboliz­
masındaki enzimleri etkiler
D) Yeşil yapraklı sebzeler K vitamininden zengindir
E) Yeşil sebzeler VVarfarin tabletlerinin midede
çözünmesi (dissolüsyonu) ni engeller
Oral antikoagülanlar K vitamini antagonistleridir. Bu yolla
faktör 2-7-9-10’un pıhtılaşma kaskadında çalışması önlenir,
dolaylı olarak pıhtılaşma olmaz. Ayrıca C ve S proteinlerinin
aktivitesini de önlerler. Yeşil yapraklı sebzeler K vitamininden
zengin olduğundan Faktör 2-7-9-10 ve Gs proteinleri aktive
olurlar ve antikoagülanlar etkisiz kalır.

Doğru cevap: D
 OTONOM SINIR SİSTEMİNİ
ETKİLEYEN İLAÇLAR
C '
OTONOM SİNİR SİSTEMİ 3. A drenerjik reseptörlere etki eden
nörotransm itterlerin Beta 2 reseptörlere olan
FARMAKOLOJİSİNE GİRİŞ afinitesi en yüksekten en düşüğe hangi seçenekte
V_________________________________ ________________________________ en doğru şekilde sıralanm ıştır?
1. Aşağıdaki enzimlerden hangisi norm etanefrin
A) isoproterenol > Noradrenalin »Adrenalin
oluşum unu sağlar?
B) Noradrenalin = İsoproterenol > Adrenalin
A) Tirozin hidroksilaz
C) Noradrenalin = Adrenalin > İsoproterenol
B) Dopamin-P-hidroksilaz
D) Adrenalin > Noradrenalin > isoproterenol
C) Feniletanolamin-N-metil transferaz
E) isoproterenol > Adrenalin > Noradrenalin
D) Monoamino Oksidaz (MAO)
E) Katekol O-Metil Trasferaz (COMT) ADRENERJİK RESEPTÖRLER
A d re n a lin , COM T enzim i ta ra fın d a n m etanefrine;
Alfa-adrenerjik reseptörler
Noradrenalin ise, COMT enzimi tarafından normetanefrine
çevrilir. Bu 2 metabolit ise, MAO enzimi tarafından Valin K a te k o la m in le rin e tki g ücü ;
Mandelik Aside (VMA) dönüştürülür. VMA; katekolaminlerin
idrardaki en önemli metabolitidir. Seçeneklerde bulunan adrenalin>noradrenalin>izoproterenol.
d iğ e r enzim le r; sentez a şam ala rın da rol oynayan
enzimlerdir. Katekolaminlerin sentezini hatırlarsak; Alfaadrenerjik reseptörler (alfa 1A, alfa 1B, alfalD)
- Postsinaptik yerleşimlidir.
f \
- A gonistleri: Fenilefrin, metoksamin, meteraminol
L-Fenilalanin -» Tirozin -» Dopa -> Dopamin -»
NA -> Adrenalin - A nta go nistle ri: Prazosin, doksazosin, terazosin,
tamsulosin
v J
Bu reseptörlerin uyarılması IP3 ve DAG sentezini uyarır ve
f \ hücre içi Ca+2 artar.

1. T iro zin H idroksilaz: Hız kısıtlayan basamaktır. Alfal adrenerjik reseptörlerin uyarılması sonucu meydana
gelen etkiler:
2 Dopa Dekarboksilaz:Pridoksin bağımlıdır.
- Düz kas kasılması
3. Dopamin (b-Hidroksilaz: Bu enzim vezikül içinde
bulunur (TUS). NA'i sentezleyen bu enzim sinir - Pupil dilatör kasında kasılma (Midriyazis)
ucundan NA ile b irlik te salınır. Bu enzimin plazma - Piloerektör kaslarda kasılma
düzeyi sempatik aktivitenin iyi b ir göstergesidir. - Prostatta kasılma
4 . Feniletanolamin N -M e tiltra n s fe ra z (PNMT): - Kalbin kasılma gücünde artış
Bu enzim yalnızca adrenal medulla ve beyinde
- Dalak kapsülünde gerilme
bulunur. Bu enzimi ste ro id le r aktive eder.
Adrenal medulladaki ste ro id düzeyi; adrenalin Alfa2-adrenerjik reseptörler (alfa^ alfa2B alfa2C)
sentezinin m ajör b e lirle yicisid ir.
Postsinaptik reseptörler ise:

V J Kan damarlarında vazokonstriksiyondan sorumludur, alfal

reseptörlerden farklı olarak bu reseptörlerin uyarılması daha
D oğru cevap: E yavaş, uzun süreli ve kalsiyum kanal blokörleri tarafından
önlenebilen bir kasılma oluşturur.
2. A drenerjik ve kolin erjik s in ir uçlarından
tran sm itter salıverilm esine neden olan madde Trombosit agregasyonunu uyarır.
aşağıdakilerden hangisidir?
Santral sinir sisteminde bulunur. Vazomotor merkezde alfa2
A) 6-hidroksidopamin B) Rezerpin adrenerjik reseptörlerin uyarılması kan basıncını düşürür.
C) alfa-latrotoksin D) Vezamikol
Yağ hücrelerinde bulunan reseptörlerin uyarılması lipolizin
E) Amfetamin
inhibisyonuna neden olur.
Doğru cevap: C
 49

insülin salgısını azaltır. Sadece sem patik innervasyona sahip organlar: Kan
damarları (Endotel hariç ), adrenal medulla, böbrekler,

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

Bu reseptörlerin uyarılması, adenilat siklazın inhibisyonuna p ilo m o to r kaslar, te r b ezleri, d alak kapsülü, kalp

ETKİLEYEN İLAÇLAR
neden olur ve cAMPdüzeyi düşer. ventrikülü
A lfa 2 -adrenerjik a go nistleri: Klonidin, alfa-metildopa, Sadece parasempatik innervasyona sahip olan organ:
guanabenz, guanfazin. oksimetazolin Gözde sirküler kas, parotis bezi
A lfa2 -adrenerjik antagonistleri: Rovolsin, yohimbin Doğru cevap: E

Beta a d re n e rjik re s e p tö rle r

4. Aşağıdakilerden hangisi uptake 1 inhibitörü
• Betal reseptörler d e ğ ild ir?
• Betal adrenerjik reseptör aracılı etkiler:
A) Fenoksibenzamin B) İmipramin
• Kalp: + inotrop ve + kronotrop etki, AV iletimde
hızlanma C) Kokain D) Glukokortikoidler

• Göz: aköz hümör oluşumu E) Anoksi

• Barsak: tonus ve motilitede azalma
• Yağ dokusu: lipolizin uyarılması
• Renin salgısında artış
• Vazopressin salgısında artış
A g o n is tle r i: izopreterenol, dobutam in, ksam oterol,
denopamin/Antagonistleri: Propranolol, betaksolol
Uptake 1 (nöronal uptake) noradrenalinin adrenerjik sinir
ucuna geri alınması olayıdır. Kokain trisiklik antidepresanlar
fenoksibenzamin, anoksi ve uvabain uptake 1’i inhibe
eder. Glukokortikoidleri mineralokortikoidler, östrojen,
finoksibenzamin ve teofilin uptake 2 (ekstranörana uptake)
inhibitörüdür.
D oğru cevap: D

Beta2 re se p tö rle r

A g o n is tle r i: P ro kate ro l (en se le k tif), te rb u ta lin /

A ntagonistleri: Butoksamin

Beta2 adrenerjik reseptör aracılı etkiler

• Kalp: + inotrop ve + kronotrop etki, AV iletimde
hızlanm a, ko ro ne r d am a rla r ve iske le t kası
damarlarında dilatasyon
• Glikojenoliz
• Bronkodilatasyon, mukus sekresyonunda artış
• Göz: Silyer kasta gevşeme
• Barsak: tonus ve motilitede azalma
f a'ac^renoseP,ör V H
• Safra kesesinde gevşeme -e-+ I I " 'C / | antagonistleri

Uptake 2
• Dalak kapsülünde gevşeme O 03
• Mesane: Fundusta gevşeme Postsinaptik hücre

• Uterus: Gevşeme
• İnsülin ve glukagon salgısında artış
• Renin salgısında artış

Beta3 reseptörler: Lipolizi arttırır, bazal metabolizmanın

hızlanmasına neden olur.
5. Kokain kullanan bir hastada hipertansif kriz, taşikardi
Beta4 reseptörler: Kalpte stimülasyona neden olur. ve epiieptik nöbet gelişmiştir.

Tüm beta adrenerjik reseptörlerin uyarılması adenilat siklazı Kokainin, h ipertansif krize neden olma
uyararak cAMP düzeyinin artmasına neden olur. mekanizması aşağıdakilerden hangisidir?

Katekolam inlerin etki gücü: A) Direkt a1 adrenerjik reseptör stimülasyonu

B) Direkt a2 adrenerjik reseptör stimülasyonu
b etal ve beta2 adrenerjik reseptörler için: ISP>A>NA
C) Kalpte (B adrenerjik reseptörlerin direkt
beta3 adrenerjik reseptörler için: NA=ISP>A stimülasyonu
D) Adrenerjik nörondan sinaptik aralığa katekolamin
O rganlar genellikle bu iki sistemden birinin kontrolü deşarjı
altındadır. Örneğin kalp hızını belirlemede vagus daha E) Noradrenalin nörona geri aliminin (uptake 1)
baskındır. Ancakbazı organlarda sadece sempatik veyaa inhibisyonu
parasempatile lifler tarafından uyarılır.
 1
50

İn d ire k t e tk ili sem p ato m im e tik m adde olan kokain, 4- Dopamin beta hidroksilaz: Plazma düzeyi vücuttaki
OTONOM SINIR SİSTEMİNİ

katekolam in b iriktirerek e tkilerini oluşturur. Etkilerini sempatik aktiviteyi gösterir. **1. ve 2. enzimlerden
bilm ek TUS sınavı için hayatidir. farklı olarak vezikül içerisinde bulunur. Kofaktör:
ETKİLEYEN İLAÇLAR

A sko rbik asid İn h ib itö r : D isülfira m . A ile s e l

Kokain katekolaminlerin nörona geri alimim (uptake 1) bloke disotonom ia: Bu enzimin eksikliğine bağlı olarak
ederek, aktivitelerini arttırır. Direkt reseptörleri uyarmaz, gelişen hastalıktır.
indirekt etkili sempatomimetik maddedir.
5- Feniletanolam in N-metil transferaz: Bu aşama
A, B ve C seçeneklerindeki d irekt uyarı ifadesine dikkat sadece adrenal medullada kromatin hücrelerde
ediniz. Kokain indirekt etkili maddedir. ve SSS’de var. Dönüşüm sitoplazmada meydana
geldikten sonra adrenalin ve noradrenalin vezikül
D seçeneğinde belirtilen sin a p tik aralığa katekolam in içerisinde toplanır. Glukokortikoidlerbu enzimin güçlü
deşarjı ise amfetaminin etki mekanizmasıdır. aktivatörüdür. Kofaktör: S-adenozilmetiyonin
Doğru cevap: C
Uptake-1 in h ib itö rle ri:
- Trisiklik antidepresanlar (TAD) 8. H em ikolinyum etkisini hangi yolla gösterir?
- Kokain
A) Kolinesterazın inaktivasyonu
- Amfetamin
B) Asetil kolin ve reseptörünün etkileşmesinin
- Fenoksibenzamin
önlenmesi
- Metaraminol
C) Asetilkolin etkisinin taklidi
- Uvabain
D) Asetilkolin salınımının önlenmesi
D oğru cevap: E
E) Kolinerjik uçlarda kolin toplanmasından sorumlu
transport sisteminin bloke edilmesi
6. Sem patom im etik etkili ilaçların köken aldığı
prekürsör madde aşağıdakilerden hangisidir? Hemokolinyum presinaptik uçta kolin reuptakesini inhibe
eder. Etkisini bu yolla gösterir.
A) Metilfenidat B) Atomoksetin
D oğru cevap: E
C) Feniletilamin D) Dopamin
E) Metoksamin
F e n ile tila m in katekolam inlerin (izoproterenol vb) ve
sempatamimetik aminlerin (metoksamin vb.) prekürsorü
olan maddedir.
D oğru cevap: C

7. Disülfiram aşağıdakilerden hangisinin

inhibitörüdür?

A) Tirozin hidroksilaz
B) Dopa dekarboksilaz
C) Dopamin beta hidroksilaz
D) Feniletanolamin n-metil transferaz
E) Alkol dehidrogenaz1
3
2

K a te ko la m in le rin Sentezi;

1 2 2 4 5
3
Fenilalanin Tirozin -> Dopa -> Dopamin Noradrenalin —» Adrenalin
-

1- Fenilalanin hidroksilaz
2- Tirozin hidroksilaz: Hız kısıtlayıcı enzim. İnhibitör:
alfa-metil paratirozin (metitirozin)., alüminyum.
K ofaktör: T e tra h id ro b iyo p te rin A k tiv a tö r:
fenoksibenzamin 9. Aşağıdakilerden hangisi a setilkolinin veziküller
3- Dopa d e k a rb o k s ila z (L-arom atik am inoasid içerisine alınmasını inhibe eder?
dekarboksilaz): Kofaktör: piridoksin (B6 vitamini).
İnhibitörler: Benserazid, karbidopa A) Vezamikol B) Botulinum toksini
C) Rezerpin D) Hemikolinyum
E) Sinaptobrevin
 51

K o lin e r jik s in ir u c u n d a a s e tilk o lin in s e n te z

salıverilm esini etkileyen maddeler ve etki mekanizmaları Yalancı n ö r o tr a n s m itte rle r v e p re k lir s ö r le r i

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

şunlardır: i
Prekürsör Oluşturduğu yalancı nörotransm itter

ETKİLEYEN İLAÇLAR
H e m ik o lin y u m : Kolinin sinir ucuna alınmasını bloke Metildopa Metilnoradrenalin
eder. Tiramin Oktopamin
Guanetidin /
Vezamikol: Asetilkolini vezikül içerisine sokan taşıyıcıyı Guanetidin / Guanadrel
Guanadrel
bloke eder. ■ ■ ■ ■ ■ ■
Botulinum to ksini: Vezikül ile kolinerjik sinir ucu membranı D oğru cevap: C
arasındaki birleşmeyi sağlayan sinaptobrevinin yapısını
bozarak asetilkolinin salıverilmesini engeller. 12. Aşağıdakilerden hangisi parasem patik sinir
sistem inde ko-transm itter olarak fonksiyon
A s e tilk o lin e s te r a z : S in a p tik a ra lıkta a s e tilk o lin in görür?
parçalanmasını sağlar.
A) Nöropeptid-Y B) ATP
Vezikül ile s in ir m em branının füzyonunda rol oynayan
proteinler: C) Adrenalin D) VIP
E) Noradrenalin
S in ap to brevin : Vezikül membranında bulunur. Vezikül
ile sitoplazma membranının birleşmesini ve asetilkolinin Adrenerjik sinir uçlarından noradrenalin ve kolinerjik
salıverilmesini sağlar. sinir uçlarından asetilkolin ile birlikte salgılanan ve bu
m ediatörlerin sinapslarda ve kavşaklardaki etkilerini
Sintaksinler: Sitoplazma membranında bulunur. modifiye eden maddelerdir. Ö rnek: Vazoaktif intestinal
peptid (VİP) asetilkolinin; ATP, somatostatin ve nöropeptid
Sinaptotagm in: Ca+2 bağlayan ve vezikül membranında Y noradrenalinin ko-transmiteridir.
bulunan düzenleyici bir protenidir.

Sinapsin I ve II: Veziküller içerisindeki yedek havuz ve

salıverilebilir havuz arasındaki dengeyi sağlar. Normalde
yedek havuzda ACh miktarı daha yüksektir. Uyarı geldiğinde
salıverilebilir ACh molekülü sayısı artar.
D oğru cevap: A

10. N-tipi kalsiyum kanalları aracılığı ile ko linerjik

s in ir ucuna giren kalsiyum , hangi proteine K o -tra n s m ite rle r, Nörotransmitterlerden farklı olarak
bağlanarak a setilkolin salınımına neden olur? sadece hiperaktivasyon durumlarında salıverilir.

A) Sinaptotagmin Ko-transmiterler sinir uçlarında tek başlarına etkili değildir

(nöropeptid Y hariç). Nöropeptid Y V azokonstriktördür,
B) Beta arrestin
noradrenalin ile birlikte salıverilir ve presinaptik reseptörler
C) Forskolin aracılığıyla noradrenalin salıverilmesini inhibe eder.
D) Tapsigargin
Doğru cevap: D
E) Botulinum toksin
Aksiyon potansiyeli oluşumu sonrası N -tipi kalsiyum 13. Aşağıdaki etkilerden hangisi B2 adrenerjik
kanalları aracılığı ile k o lin e r jik s in ir u cu n a g ire n reseptörler tarafından o luşturulm az?
kalsiyum sinaptotagm in ile ilişkiye girerek asetilkolin
salınım ına neden olur. Botulinum toksini sinaptotagmin A) Mesane fundusunda gevşeme
ve sinaptobrevin gibi füzyon proteinlerini parçalayarak B) Gözde aköz hümör oluşumu
nörotransmitter (asetilkolin) salim inim baskılar. C) Bronkodilatasyon
Doğru cevap: A D) Dalak kapsülünde gevşeme
E) İnsülin salgısında artış
11. Tiram in tarafından oluşturulan yalancı B e ta la d re n e rjik re s e p tö r aracılı e tk ile r:
nörotransm itter aşağıdakilerden hangisidir?
• Kalp: (+) inotrop ve (+) kronotrop etki, AV iletimde
A) Metildopa B) Tirozin hızlanma
C) Oktopamin D) Guanadrel • Göz: aköz hümör oluşumu
E) Adrenalin • Barsak: tonus ve motilitede azalma
• Yağ dokusu: lipolizin uyarılması
T ira m in , y a la n c ı n ö ro tra n s m itte r olan oktopam in
oluşturur.
 52

R enin sa lg ısın da artış 16. Aşağıdaki reseptörlerden hangisinin uyarılması

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

adrenal bezden katekolam in salınımma yol açar?

• Vazopressin salgısında artış
ETKİLEYEN İLAÇLAR

• Aaonistleri: izopreterenol, dobutamin, ksamoterol, A) Muskarinik B) Alfal

denopam in / A n ta a o n is tle ri: P ropranolol,
C) Alfa2 D) Nikotinik
betaksolol
E) Beta 2
Beta2 a d re n e rjik re s e p tö r aracılı e tk ile r - Adrenal bezdeki nikotinik reseptörlerin uyarılmasıyla
• Kalp: (+) inotrop ve (+) kronotrop etki, AV iletimde katekolomin salınımını artar. Dolaşımdaki epinefrin
hızlanm a, ko ro ne r d a m a rla r ve iskele t kası düzeyi yükselir.
damarlarında dilatasyon D oğru cevap: D
• Glikojenoliz
17. T rom bosit agregasyon artışından sorum lu
B ro n k o d ila ta s y o n , m u ku s s e k re syo n u n d a artış
katekolam in reseptörü aşağıdakilerden
• Göz: Silyer kasta gevşeme hangisidir?
• Barsak: tonus ve motilitede azalma
A) Dopamin-5
• Safra kesesinde gevşeme
B) Alfa-2
• Dalak kapsülünde gevşeme
C) Beta-1
• Mesane: Fundusta gevşeme
D) Dopamin-1
• Uterus: Gevşeme
E) Beta-2
İn s ü lin ve g lu ka g o n sa lg ısın d a artış Alfa-2 reseptör uyarısı sonucu trombosit agregasyonu
Beta3 reseptörler: Lipolizi arttırır, bazal metabolizmanın aktive olur.
hızlanmasına neden o lu r.
A lfa -2 R ese ptör U yarısı S onucu O lu şan E tkiler:
Beta4 reseptörler: Kalpte stimülasyona neden olur.
• Vazokonstriksiyon
Doğru cevap: B • Bağırsak düz kaslarında gevşeme
• S em patik a ktivite azalm ası (beyin sapındaki
14. Aşağıdaki reseptörlerden hangisinin etkileri)
uyarılmasıyla bradikardi gelişir? • Trombosit agregasyon artışı
• İnsülin sekresyonunda azalma
A) Alfal
• Noradrenalin ve asetilkolin sekresyonunda azalma
B) Alfa2
C) Nikotinik D oğru cevap: B

D) Beta 1
18. Aşağıdaki “ reseptör-etki” eşleştirm elerinden
E) Tip 2 muskarinik (M2)
hangisi ya nlıştır?
Kalpteki M2 muskarinik reseptörlerinin uyarılmasıyla
potasyum kanalları açılır ve adenilat siklaz inhibe A) Damar endotelinden nitrik oksid salıverilmesi
olur. Böylece kalp hızı yavaşlar. - M3
Doğru cevap: E B) iris radyal kasında kasılma-alfal
C) A -V iletimde yavaşlama-M2
15. Aşağıdaki reseptörlerden hangisinin D) Uterusta gevşeme-beta2
uyarılmasıyla vazokonstriksiyon gelişir? E) insülin ve glukagon salgısında artış-alfal

A) Alfal D oğru cevap: E

B) Alfa2
C) Nikotinik 19. Aşağıdaki nöronlardan hangisi genellikle
ko lin erjik d e ğ ild ir?
D) Beta 1
E) Muskarinik A) Pregangliyonik presinaptik sempatik nöronlar
Derideki düz kaslarda baskın olan alfal reseptörlerinin B) Pregangliyonik presinaptik parasempatik nöronlar
uyarılmasıyla düz kaslar kasılır ve periferik direnç artar. C) Presinaptik somatik nöronlar
Doğru cevap: A D) Postgangliyonik presinaptik parasempatik nöronlar
E) Postgangliyonik presinaptik sempatik nöronlar

P o stgangliyonik presinaptik sem patik nöronlar, yani

h ed ef d o k u y u uyaran s e m p a tik s in ir le r g e n e llik le
norepinefrin salgılayan adrenerjik nöronlardır.
 53

23. Aşağıdaki reseptörlerden hangisi santral

s in ir sistem indeki bir noradrenerjik nöronal

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

sinapsta presinaptik olarak bulun ur ve inh ibitö r

ETKİLEYEN İLAÇLAR
otoreseptör fonksiyonu yapar?

A) Alfa 1 B) Alfa 2
C) Beta 1 D) Beta 2
E) Beta 3

Alfa-2 reseptörler SSS’de pressinaptik olarak bulunurlar

ve bu reseptörlerin noradrenalin tarafından uyarılması,
katekolamin salınımmın inhibisyonuna yol açar. Bu tür
reseptörlere otoreseptör denir.

Seçeneklerde bulunan diğer sempatik reseptörlerin en

önemli etkileri tabloda verilmiştir.

S e ç e n e k le rd e k i s e m p a tik r e s e p tö rle r
ı------------
| Düz kaslar ve dam ar yapılarda
Alfa 1
konstriksiyon

Doğru cevap: E Kalp

Kalpte (+) inotrop ve kronotrop
Beta 1 Böbrek Yağ
Böbrekten renin salınımı Lipoliz
hücreleri
20. Aşağıdakilerden hangisi vezikül ile hücre ■
m em branının birleşm esini sağlayan selüler bir Vasküler ve diğer düz kaslarda
proteindir? gevşeme
Karaciğerde glukojenoliz ve
A) Atropin B) Botulinum toksini Beta 2 Karaciğer
glukoneogenez
C) Hemikolinyum D) Sinaptobrevin Glukagon salınım ı —>■ İnsülin salınımı
E) Vesamikol Hipopotasemi
- Vezikül membranmda bulunan sinaptobrevin ve Yağ
sinaptotagmin kalsiyumu bağlayarak vezikül ve Beta 3 Lipoliz
hücreleri
hücre membranının birleşmesini sağlar.
D oğru cevap: D Doğru cevap: B

21. Aşağıdaki reseptörlerden hangisinin 24. Aşağıdakilerden hangisi otoreseptördür?

uyarılm asıyla böbrek damarlarında dilatasyon
olur? A) Adrenerjik alfal B) Adrenerjik alfa2
C) Adrenerjik beta2 D) Muskarinik M1
A) Dopamin D1 reseptörleri
E) Dopamin D1
B) Dopamin D2 reseptörleri
C) A lfal reseptörleri P re s in a p tik R ese ptörler

D) Alfa2 reseptörleri • Etkileri: Genellikle inhibisyondur

E) Betal reseptörleri • Otoreseptörler: Alfa2, Dopamin D2, Muskarinik M2/4,
Serotonin 5-HT1A/1B/1D
Düşük doz dopam in böbrekteki D1 reseptörlerini
• H eteroreseptörler: P re sin ap tik parasem patik
uyararak adenilat siklazı aktive eder. Böylece
nöronda bulunan Alfa2; Presinaptik sem patik
damarlarda dilatasyon ve renal perfüzyonda artış
nöronda bulunan Muskarinik2 (M2), Muskarinik4
olur.
(M4)
D oğru cevap: A
Doğru cevap: B

22. Merkezi s in ir sistem inde hangi reseptörün

25. Aşağıdaki “ reseptör uyarısı-aracı olduğu etki”
uyarılması arteriyel basıncı düşürür?
eşleştirm elerinden hangisi ya nlıştır?
A) a, adrenoreseptör B) a2 adrenoreseptör
A) Alfa -1 adrenerjik reseptör - vazokontriksiyon
C) P1 adrenoreseptör D) p2 adrenoreseptör
B) Beta 2 adrenerjik reseptör - vazodilatasyon
E) Muskarinik reseptör
C ) Alfa - 2 adrenerjik reseptör - sinir son ucundan
MSS’de a2 adrenoreseptörlerinin uyarılması kan basıncını norepinefrin salınımında azalma
düşürür. a 2 a dren o re se p tö r postsin ap tik yerleşim li D) Beta 2 adrenerjik reseptör - uterus düz kasında
ve adenilat siklazla negatif kenetlidir. Agonist madde gevşeme
bağlanınca adenilat siklaz inhibe olur.
E) Alfa -1 adrenerjik reseptör - miyozis
Doğru cevap: B
 Alfa - 1 adrenerjik reseptörlerin aracı olduğu etkiler 29. Aşağıdakilerden hangisi hem asetikolinin hem de
şunlardır: Vazokonstriksiyon, periferik damar rezistansının norepinefrinin kotransm itteridir?
artm ası, kan basıncında artma, m id riy a z is , insülin
salınımının inhibisyonu. A) Nöropeptid Y
B) Adenozin trifosfat
Görüldüğü gibi Alfa - 1 a d re n e rjik rese ptö r uyarısı
gözde irisin d ila tö r (Radial) kasının uyarılmasına bağlı C) Kolesistokinin
midriyazis oluşturur. D) P maddesi
D oğru cevap: E E) Magnezyum

ATP ve fo s fa t hem n ore p in e frin hem de a se tilko iin

26. Aşağıdakilerden hangisi
parasem patik s in ir sistem inin kontrolündedir?
A) Terleme
B) Ejekülasyon
C) Piloereksiyon
D) Penil ereksiyon
E) Mentai berraklık
otonom ik olarak taşıyan veziküllerde bulunur ve bu nörotransm itterler
ile b irlikte sina ptik aralığa salınır.
• P m addesi ve e n k e fa lin sero ton inin
kotransmitterleridir.
• K olesistokinin dopaminin kotransmitteridir.
• N öropeptid Y norepinefrinin kotransmitteridir.
“ K o lin e rjik s in a p s” başlıklı şekile bakınız.

K a rıştırılm a m ası G ereken O to n o m ik O laylar D oğru cevap: B

• Terleme: S em patik uyarı ile oluşur

30. Aşağıdakilerden hangisi nörondan asetilkoiin
• Tükrük: P arasem patik uyarı ile oluşur salınımını engelleyen ilaçlardan biri d e ğ ild ir?
• Ereksiyon: Parasem patik uyarı ile oluşur
A) Hemikolinyum
• Ejekülasyon: S em patik uyarı ile oluşur
B) Botulinun toksini
• Piloereksiyon: S em patik uyarı ile oluşur C) Magnezyum
D oğru cevap: D D) Aminopridin
E) Veratridin
27. Aşağıdaki otonom ik reseptörlerden hangisi
V e ra trid in ka sta a k s iy o n p o ta n s iy e li o lu ş u m u n u
damarları indirekt etki ile gevşetir?
engeller.
A) Alfal D oğru cevap: E
B) Beta2
C) Nikotinik 31. Otonom s in ir sitem inde a setilkoiin ve
D) Muskarinik noradrenalin salınımını inhibe eden kotransm itter
aşağıdakilerden hangisidir?
E) Musküler nikotinik
M3 rese ptö r dam ar end ote lin d en n itrik o k s it açığa A) Adenozin trifosfat (ATP)
çıkararak damarları gevşetir. Damarlar üzerinde direkt B) Vazoaktif intestinal peptit
etkisi yoktur. C) Substance P
Alfa ve beta reseptörler direkt etki ile damarı etkiler. D) Kolesistokinin
E) Nöropeptit y
N ikotin ik reseptörler ise damarlarda bulunmaz.
Adenozin trifosfat (ATP), asetilkoiin ve noradrenalin salınımını
D oğru cevap: D otonom sinir sisteminde inhibe eden kotransmitterdir. ATP,
aynı zamanda santral sinir sisteminde ekstatör etkiler
28. Prensinaptik nöronda asetilkoiin veziküle oluşturan nörotranmitterdir.
taşınırken aşağıdaki iyonlardan hangisini
vezikülden sitoplazm aya çıkar? Doğru cevap: A

A) Kalsiyum 32. Aşağıdakilerden hangisi s in ir term inalinde

B ) Sodyum kalsiyum kanal blokajı yaparak nörotransm itter
C) Potasyum salınımını inhibe eder?
D) Hidrojen A) Botulinum toksini B) Bungarotoksin
E) Magnezyum C) Latrotoksin D) Tetradoksin
D oğru cevap: D E) Konotoksin
 55

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

ETKİLEYEN İLAÇLAR
Diğer reseptörler

r
Miyelin Tetradoksin
kılıf' X
‘ Sinir Batrakotoksin
Akson--------- r- aksiyon potansiyeli Lokal anestezikler
0 Hemikolinyum
Ranvier Veziküler Botılinum toksini
nodu ------ asetilkolin Prokain.Mg
salınımı Aminopiridin
schwann
hücre 0 _ Kalsiyum eksikliği
Depolarizasyon -----C Aşırı kalsiyum
subnöronal
alan — B (EPP, Kurar alkaloidler
— Na & K *_ Yılan atfa-toksin
geçirgenlik artışı)* -
--■TSüksinilkolin
Terminal _
membran
0
Kolinesteraz He ■ü Oekametonyum
asetîikolin Antikolinesterazlar
postjunctional hidrolizi -*C
membran Kalsiyum
mitokondri -
a
Kas aksiyon * ~ C.Veratridin
potansiyeli *— UzJ~Kınin
0 ^ İ _ Tetradoksin
sarkoplazma Eksitasyonun Metabolik zehir
kasa yıyılması Kalsiyum eksikliği
£ Prokaın
Kas kontraksıyonu Dantrolen
— Arttırma
■ X - Blokaj
— Depolarizasyon &
faz II blok
 56

O to n om S in ir S iste m in e E tkili T o ksin le r 35. N ikotinik ve m uskarinik reseptörler hakkında

OTONOM SINIR SİSTEMİNİ

aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?

• Kolinerjik veziküllerden n örotransm itersalınım ı
ETKİLEYEN İLAÇLAR

engelleyen: Botulinum toksini A) Nikotin, kolinerjik reseptörlere hem stimülan hem

S in ir te rm in a lin d e k a ls iy u m k a n a l b lo k a jı de inhibitör etkide bulunur
ile n ö ro tra n s m itte r s a lın ım ın ı e n g e lle y e n : B) Atropin, asetilkolinin eksitator muskarinik etkilerini
K onotoksin bloke eder, inhibitör muskarinik etkilerini bloke
etmez
Doğru cevap: E
C) Pirenzepin selektif olarak M1 muskarinik
reseptörleri bloke eder
33. Aşağıdakilerden hangisi s in ir aksonunda sodyum
kanal blokajı yapar? D) Otonomik ganglion ve iskelet kasındaki nikotinik
reseptörler farklı yapıdadır
A) Konotoksin B) Latrotoksin E) Otonomik ganglion hücresinde hem nikotinik hem
C) Ergotoksin D) Saksitoksin muskarinik reseptörler vardır
E) Botulinum toksini Bir muskarinik kolinerjik antagonist olan atropin inhibitör,
O tonom S in ir S iste m in e E tkili T o ksin le r eksitatör ayrımı yapmadan tüm muskarinik reseptörleri
bloke eder. Nikotin başlangıçta stimülan sonra bloke
• K o lin e r jik ve a d r e n e r jik v e z ik ü lle r d e n edici etki gösterir. Nikotinik reseptörler periferde nikotinik
n ö r o tr a n s m itte r s a lın ım ın ı a r ttır a n : ganglionik (Nöron tipi), nikotinik nöromusküler (çizgili kas
Latrotoksin alt tipi) diye ayrılırlar.
• S in ir a k s o n la rın d a s o d y u m k a n a l b lo k a jı Doğru cevap: B
yapanlar: Tetradoksin, S aksitoksin ,loka l ane
ste zikler(lidokain,artikain,prokain,kokain vb.) 36. Aşağıdaki bölgelerden hangisi n iko tin ik reseptör
D oğru cevap: D içerm ez?

A) Bronş düz kasları

34. İskelet kasındaki n iko tine rjik reseptörü bloke
B) İskelet kası
ederek çizgili kaslarda felç oluşturan madde
aşağıdakilerde hangisidir? C) Renshavv hücrelerinin eksitatör reseptörleri
D) Parasempatik ganglion
A) Atropin B)Trimetafan
E) Sempatik ganglion
C) Mekamilamin D) Pentolinyum
Nöromusküler kavşak ve tüm ganglionlar nikotiniktir. Bronş
E) Bungarotoksin
düz kasları muskarinik reseptörler içerir. Renshavv hücreleri
Alfa bungarotoksin yılanlardan elde edilen zehirdir, iskelet asetilkoline cevap verdiği gösterilen ilk santral sinir sistemi
kasındaki nikotinerjik reseptörü bloke ederek kas felcine hücrelerindendir.
neden olur. Trimetafan, mekamilamin, pentolinyum gibi
D oğru cevap: A
maddeler ise gangliyonlardaki nikotinerjik reseptörü bloke
ederek sempatik deşarjı engellerler. Atropin muskarinik
reseptör blokeridir. 37. Ter bezlerine giden p ostganglionik sem patik sinir
ucundan aşağıdakilerden hangisi salgılanır?
K o lin e rjik r e s e p tö rle r ve a n ta g o n is tle ri A) Dopamin
R e s e p t ö rle r A n t a g o n is tle r B) Epinefrin
C) Norepinefrin
Muskarinik Atropin / Skopolamin
D) Asetilkolin
Tubokürarın E) GABA
Nikotinerjik reseptör Pankuronyum
Muscle /Kas tip Mivakuronyum Ekrin ter bezlerine giden postganglionik sempatik sinirler
(NM) Atrakuryum kolinerjiktir. Sempatik sinir sistem inin postganglionik
sinirlerinin kolinerjik olduğu diğer yapılar kan damarları ve
a-Bungarotoxin a-Conotoxin
iskelet kaslarıdır. Ancak bunlar oldukça sınırlı olduğundan
Trimetafan pek önemi yoktur.
Nikotinerjik reseptör Mekamilamin
“ T esp it edilen ya da k lo n la n a n k o lin o s e p tö rle r ve
Nöronal/ Ganglion tip Heksametonyum
(NNi)
m ekanizm aları’’ başlıklı tabloya bakınız.
Klorizondamin
d-Conotoxin Doğru cevap: D
Nikotinerjik reseptör
Mekamilamin
SSS tip
a-Bungarotoxin d-Conotoxin
(NSSS)

D oğru cevap: E
 57

Tespit edilen ya da klonlanan kolinoseptörler ve mekanizmaları

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

R e s e p t ö r T ip i D iğ e r İsim le ri G P ro te in i P o s tre s e p tö r M e k a n iz m a la r

ETKİLEYEN İLAÇLAR
M, M, Gq ÎIP 3 , DAG kaskadı

m 2 M2a, kardiyak M2 Gi 4-c AMP, üretimi

m 3 M 2b, glandüter M2 G p ÎIP 3 , DAG kaskadı

m 4 — Gi 4-cAMP, üretimi

m 5 ... G p flP3, DAG kaskadı

N« Son plak reseptörü G proteini ile kenetli değil Na*/K* depolarizasyon akımı

nn Ganglion reseptörü G proteini ile kenetli değil Na*/K* depolarizasyon akımı

İD: 08t108
İHHH
38. Aşağıdakilerin hangisinin innervasyonunda
sem patik baskınlık vardır? O to n o m s in ir s is te m in in te k tip in n e rv a s y o n lu
organ ve d o k u la rı
A) İrisin dilatatör kası
Sempatik sistem Parasempatik sistem
B) Alt özefagus sfinkter kası
C) İrisin silier kası • Gözde radial kaslar (a,) • Gözde sirküler kaslar

D) İskelet kasları • Ekrin ter bezleri (lifler • Gastrointestinal

E) Mesane detrüsör kası sempatik, fakat ileti ve sistem (baskın olan
reseptör kolinerjiktir) parasempatiktir)
O to n om s in ir s is te m in in k o m p o n e n tle ri h e d e fle ri
• Apokrin ter bezleri (a) • Parotis
d o ğ ru ltu s u n d a h e d e f o rg a n la rı d eğ işe n o ra nla rd a
innerve ederler. • Ventrikül kası (P)

Gözde silie r ve sirkü ler kasları parasempatik, dilatatör • His-Punkinje lifleri (P)
(radial) kası uyaran ise sempatik sistemdir. • Dalak kapsülü (a,, P2)

İskelet kasları çizgilidir, istemli hareketlerden sorumludur. • Arter ve venler (sempatk

Somatik sistem ile inerve olur. baskındır)

• Veziküla seminalis /
Mide ve mesane düz kaslarının inervasyonda parasempatik
Vas deferens
sistem baskındır.
• (1 -> ejekülasyon)
D oğru cevap: A
• Karaciğer (a,, P2)

39. Aşağıdaki yapılardan hangisi hem sem patik • iskelet kası (P2)
hemde parasem patik innervasyona sahiptir?
• Yağ dokusu (<x2, p,, p3)
A) Apokrin bezler • Pineal bez / Nörohipofiz (P)
B) Gözde sirküler kaslar • Trombositler (a2)
C) Bronş düz kasları
D) Trombositler
Tabloyu ince led iğ im izd e; bronş düz ka sla rının tek
E) Vas deferens
innervasyon değil, hem sempatik hem de parasempatik
Otonom sinir sisteminin 2 komponenti bulunmaktadır, innervasyona sahiptir. Örneğin parasempatikler muskarinik
sem patik ve parasem patik sistem. Bu kom ponentler reseptörler üzerinden bronşlarda kasılma oluştururken,
bütün organlarda birlikte bulunurlar. Bu iki komponentin sempatik sistem beta-2 reseptörler üzerinden bronşlarda
birbirlerini dengeleyici etkileri vardır. Ancak bazı organ ve gevşeme oluşturur.
dokularda sadece bir komponent baskındır ve bu tek tip
Doğru cevap: C
innervasyon olarak tarif edilir. Bu yapıların örnekleri aşağıda
tablolaştırılmış şekildedir:
 40. SSS’de noradrenalinin m ajör m etaboliti Sem patik e tkinliği olan m addeleri yıkan iki ana enzim
aşağıdakilerden hangisidir? s is te m i, m o n o a m in o k s id a z (M AO) ve k a te k o l-0
m etiltransferaz (COMT)’tur. Soruda sorulan MAO ve
A) 3-metoksi-4-hidroksifenil glikol (MHPG) COMT in h ib itö rü olm ayan ilaçtır. Rezerpin dışındaki
B) Vanilmandelik asit seçenekler MAO ve COMT enzim ihibitörleridir.
C) Melatonin
R ezerpin, n öronlarda v e z ik ü lle ri irre v e rs ib l olarak
D) Adrenalin bloke ederek, biyojenik aminlerin (adrenalin, dopamin,
E) 5-HİAA noradrenalin, serotonin vb.) depolanmasını engeller.
Depolanmayan bu biyojenik aminler de nöronlarda MAO
Katekolaminerjik nöronların SSS’de en fazla bulunduğu yer;
tarafından yıkılır. Sonuçta rezerpin nörıotransmitterlerin
locus coeruleus’dur Adrenalin’in santral sinir sisteminde
yıkılımım hızlandırır.
en fazla bulunduğu yer; medüller retiküler formasyon’dur.
N oradrenalinin SSS’deki m ajör m etaboliti MHPG (3-
m eto ksi-4 -h idroksife n ilg liko l)’dir. MAO ENZİM İNHİBİTÖRLERİ

N onselektif MAO inh ibitö rle ri: MAO A ve MAO B’yi aynı
anda inhibe eder.
• Nialamid
• Tranilsipromin
• Pargilin
• Fenelzin
• Isokarboksazid

Selektif MAO A tip enzim inh ibitö rle ri: Sadece MAO A yı
inhibe ederler.
• Moklobemid
• Pirlindole
• Toloksanton
• Brofaromin
D oğru cevap: A • Klorjilin (İrreversibl)

41. Aşağıdaki m addelerden hangisi otonom ik efektör Selektif MAO B tip enzim inhibitörleri: Parkinson hastalığı
hücre m em branında yerleşm iş reseptörleri tedavisinde kullanılır.
etkiler? • Selegilin
• Rasagilin
A) Norepinefrin B) Klonidin
C) Kokain D) Tiramin MAO A= S erotonin (5-HT), n orad re na lin, adrenalin,
E) Trisiklik antidepresan d o p a m in ve tir a m in in m e ta b o liz m a s ın d a n
sorum ludur.
Kokain, tiramin gibi indirek etkili ajanları postganglionik
sempatik sinir ucunda etkili olurlar. Trisiklik antidepresanlar MAO B= Dopam in ve tira m in i m etabolizm asından
ve kokain uptake 1’i inhibe ederler. Klonidin ana etkisini sorumludur.
postsnaptik a2 reseptörleri üzerinde gösterir. Norepinefrin
sempatik sinir sisteminin postganglionik sinirlerinin ucundan COMT ENZİM İNHİBİTÖRLERİ
salgılanan direk etkili yani postsinaptik reseptörleri etkileyen
sempatomimetikbir ajandır. Entakapon / Tolkapon: Parkinson hastalığı tedavisinde
D oğru cevap: A kullanılır.
D oğru cevap: E
42. Aşağıdaki etken maddelerden hangisi adrenerjik
s in ir sistem indeki nörotransm itterlerin yıkılımım 43. A setilkoiin aşağıdaki hangi reseptör üzerinden
inhibe etmez? gastrik asid sekresyonunu ve intestinal m otiliteyi
arttırır?
A) Pargilin
B) Fenelzin A) Muskarinik kolinerjik reseptör
C) Selegilin B) Nikotinik kolinerjik reseptör
D) Tolkapon C) a1 adrenoreseptör
E) Rezerpin D) a2 adrenoreseptör
E) (31 adrenoreseptör
 59

Asetilkolinin etkidiği iki tip reseptör vardır. S em patik n öron larda ve zikü lde n s in a p tik aralığa
noradrenalin ile birlikte salınan k ro m o g ra n in A ve

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

1. M uskarinik ko linerjik reseptör, (kalp, düz kas, dış
salgı bezlerinde) dopam in p h id ro ksilaz enzim i sem patik a ktiviten in

ETKİLEYEN İLAÇLAR
iyi göstergeleridir. Krom ogranin A sem patik aktivitenin
2. N ik o tin ik k o lin e r jik re s e p tö r. S em patik ve göstergesi olarak, dopamin p hidroksilaz enziminden
parasempatik gangliyonlarda, adrenal medullada ve daha üstündür.
nöromusküler kavşakta bulunur. Mide ve bağırsak
üzerindeki etkisini de m uscarinik reseptörler Doğru cevap: B
üzerinden yapar.
D oğru cevap: A
46. Spinal kordun dorsal boynuzunda (substansiya
44. Aşağıdaki adrenerjik s in ir ucunda, vezikül jelatinoza) bulunan nöronlarda, Substance P
içerisinde noradrenalinle b irlikte depolanan salınımmı baskılayarak analjezik etki oluşturan
m addelerden hangisinin antibakteryel ve nörotransm itter hangisidir?
antifungal aktivitesi bulunm aktadır?
A) Glutamat
A) Askorbik asit
B) Glisin
B) Kromofungin
C) Enkefalin
C) ATP
D) Prostasiklin (PGI2)
D) Prokromasin
E) Nitrik oksid (NO)
E) Vazostatin -I
E n ke fa lin e n d o je n o p io id peptittir. Ağrı iletiminden
NAveziküllerde; askorbik asid, ATP, dopamin B-hidroksilaz, sorumlu, Substance P salınımmı substansiya jelatinoza
enkefalin, nöropeptit Y ve Kromogranin A ile kompleks da baskılayarak, analjezi oluşturur.
oluşturarak depolanmaktadır. Kromogranin A: Kromofungin,
vazostatin I ve II, Prokromasin , Kromasin I ve II gibi H iperaljezi O lu ştu ra n veya A ğ rı İleten M ed ia tö rle r:
fragmanlardan oluşur. Özellikle vazostatin I kromagranir
• Prostasiklin (PGI2)
A’nın N-terminal fragmanıdır. Antibakteryel ve antifunga.
aktivitesi bulunmaktadır. • Prostaglandin E
• Nitrik oksid (NO)
“ a ve p adrenoseptörlerin a ra cilik e ttiğ i temel e tkile r”
• Substance P
başlıklı şekile bakınız.
• Serotonin
D oğru cevap: E
D oğru cevap: C

45. Sinaptik kavşakta katekoam inerjik aktivitenin en

iyi göstergesi nedir?

A) ATP
B) Kromogranin A
C) Dopamin p hidroksilaz
D) Ca2+
E) Steroid

ADRENO RESEPTÖ RLER

a, ) a2
- Vazokonstriksiyon
- Periferik dirençte artış
- Kan basıncında artış
- Midriyazis
L- Mesanenin iç sfinkferinde
tonus artışı
l P, ı T ı r
-Norepinefrin -Vazodilatasyon
salıverilmesinin -Taşikardi
inhibisyonu -Periferik damar direncinde *--Lipolizde artış
-Lipolizde artış
hafif düşme
Mnsülin salgısında
inhibisyon - Myokard
kontraktilitesinde artış - Bronkodilatasyon
Kas ve karaciğer
glikojenolizinde artış
■Glukagon salgısında artış

■Uterus düz kasında gevşeme

 60

------------------------------------------------------------
OTONOM SINIR SİSTEMİNİ
ETKİLEYEN İLAÇLAR

DBH------► Dopamin fi Hidroksilaz

NE----- ► Noradrenalin 8s1036

Katekolam inlerin depolanması ve

senkresyonu 48. Kalp kasındaki M2 reseptörlerinin aktivasyonu
sonucu aşağıdakilerden hangisi gerçekleşm ez?

A) SA noddan çıkan uyarı sayısı azalır

47. Aşağıdakilerden hangisi hem parasem patik hem
de sem patik uyarı alm aktadır? B) Kalp kasılma gücü azalır
C) Kalp atım sayısı azalır
A) Adrenal medulla B) Pilomotor kaslar
D) Adenilat siklaz aktive olur
C) Böbrekler D) Ter bezleri
E) K+ akımını artırır
E) Bronşioller
M1 ve M3 reseptörlerinin uyarılması fosfolipaz C’yi akif hale
Organların çoğu çift innervasyon alır. Bu çift innervasyonla getirirken M2 reseptörlerinin (kalpte) uyarılması adenilat
beraber genellikle bir sistemin etkisi daha baskındır. siklazı inhibe ederek K+ akımını arttırarak kalp hızı ve
kasılma gücünde b ir azalma meydana getirir.
Sadece sem patik innervasyonu olan organlar;
D oğru cevap: D
* Böbrekler
* Adrenal medulla
* Pilomotor kaslar
* Ter bezleri
* Vasküler yapılar (Kan basıncı)
* Sadece parasempatik: Gözde sirküler kas, parotis
bezi

Bronşioller sempatik etki ile dilatasyona parasempatik etki

ile bronkospazma uğrarlar.
Doğru cevap: E
 61

r ' 3. Aşağıdaki beta, adrenerjik reseptör

agonistlerinden hangisi alfa, adrenerjik

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

SEMPATOMİMETİK İLAÇLAR reseptörleri de uyarır?
V____________________________________________________

ETKİLEYEN İLAÇLAR
A) Dobutamin
1. Aşağıdakilerden hangisi katekolam inlerin
m etabolik etkilerinden b irisi d e ğ ild ir? B) Prenalterol
C) Ksamoterol
A) Metabolik asidoz
D) Butopamin
B) Lipoprotein lipaz stimülasyonu
E) Terbutalin
C) Kan laktat düzeyinde artış
D oğru cevap: A
D) Hiperglisemi
E) Plazma potasyum düzeyinde azalma 4. Aşağıdakilerden hangisi bronkoselektif b ir beta
Katekolaminlerin metabolik ve hormonal etkileri TUS (p) adrenerjik reseptör a go nistidir?
sınavında çok sorulmaktadır. Bu nedenle bu etkileri iyi
A) Ksamoterol B) Salbutamol
bilmek gerekir. Katekolaminlerin metabolik etkilerinin
genel özelliği; glukoz, laktik asid ve yağ asidi düzeyini C) Dopeksamin D) Nilidrin
yükseltmeleridir. E) Ritodrin
Katekolam inlerin m etabolik ve horm onal etkileri şu D irekt ezber gerektiren b ir soru!
şekildedir:
Beta reseptörler sempatik sisteme ait bir reseptör grubudur.
Sempatomimetik aminler; alfa mimetik ve beta mimetik
olarak sınıflandırılır. Sınıflandırma aşağıda belirtildiği
gibidir.

S e m p a to m im e tik a m in le r re s e p tö r ü z e rin e
e tk ile r in e g ö re s ın ıfla n d ırılırla r

a -M im e t ik p -M im e tik

1. Antihip otansifler: Vazodilatatörler (P2):

Efedrin, Fenilefrin, Nilidrin
Mitodrin, Metoksamin, Bronkodilatatörler (P2):
Metaram inol Terbutalin, Salbutamol vb.
2. Dekonjestanlar: Tokolitikler (p2):
Psödoefedrin, Ritodrin
Fenilproponalamin
Kard iyostim ü la n la r ((3,):
3. SSS stim ülanları: Prenalterol, İbopamin,
Am fetam inler Ksameterol vb.
4. Santral Sem p atolitikle r
“B” seçeneğinde bulunan; “lipoprotein lipaz” aktivasyonu (a 2-agonistler): Klonidin,
olursa, plazma lipit düzeyi azalır. Metildopa, Guanfasin,
Guanabenz
D oğru cevap: B

2. Aşağıdaki etken maddelerden hangisi beta 1 Yukarıda görüldüğü gibi beta-mimetik am inler etkilerine
ve beta 2 adrenerjik reseptörleri e şit oranda göre 4 alt gruba ayrılırlar:
agonistik etki o luşturur?
1. B R O N K O D İLA T A T Ö R LE R (p2 a g o n is tle r ) :
A) Albuterol B) İzoproterenol Terbutalin, Salbutamol (Albuterol), Metaproterenol
C) Terbutalin D) Metaproterenol (Orsiprenalin), Fenoterol, Karbuterol, Protokilol,
İzoetarin (bir katekolamindir ve katekol O-metil
E) Ritodrin
transferaz (COMT) tarafından yıkılır), Rimeterol,
Pirbuterol, Salmeterol, Formoterol, Bitolterol.
İla ç la rın b e ta a d r e n e r jik r e s e p tö rle ri e tk ile m e
g ü ç le ri ( f \
6 1= 6 2 8 1> 6 2 6 2> 6 1 Salm eterol / Form eteroh Bronkodilatatör etkisi
en uzun sürenlerdir. Bu nedenle noktürnal astım
izoproterenol, Dobutamin, Terbutalin, tedavisinde kullanılırlar. Adrenalin: Bronkodilatatör
adrenalin noradrenalin ritodrin, terbutalin, e tkisi en kısa sürendir.
metaproterenol
J
D oğru cevap: B
 62
2. VAZODILATATÖRLER (02 agonistler): Nilidrin
DNOM SINIR SİSTEMİNİ
f \
ETKİLEYEN İLAÇLAR
Daha çok çizg ili kas dam arlarım g e vşe tir. C ilt
damarlarında e tkisi yoktur. Bu nedenle reynaud
fenomenine karşı çok e tk ili değildir.
v J
3. KARDİYOSTİMÜLANLAR: Prenalterol, Ksamoterol,
İbopamin, Butopamin, Denopamin
4. TOKOLİTİKLER (02 agonistler=uterus gevşetici):
Ritodrin, Terbutalin, Salbutamol
Dopeksamin, intrinsik dopaminerjik aktivitesi olan bir beta-2
agonisttir. Kalp yetmezliği, septik şok ve sepsisde faydalı
olduğu gösterilmiştir.
D oğru cevap: B
5. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin verilm esi, daha
sonra verilen adrenalinin kan basıncı üzerine
olan beklenen etkisini tersine döndürür?
A) Enalapril
B) Fentolamin
C) Asetilkolin
D) Noradrenalin
E) Efedrin
Adrenalin hem alfa (vasokonstrüksiyon oluşturur) hem beta
(vasodilatasyon oluşturur) reseptörleri uyarır.
/ \
A d re n a lin ; Düşük dozlarda dilatasyon, yüksek
dozlarda konstrüksiyon yapar.
V J
Fentolamin bir alfa-blokördür. Önce fentolamin arkasından
adrenalin verilirse: fentolamin alfa reseptörleri bloke
ede ceğ in d en a drenalin sadece beta ları u yarır ve
vasodilatasyon olur.
Doğru cevap: B
6. Aşağıdakilerden hangisinde sem patom im etik bir
ajan tercih edilm ez?
A) Dar açılı glokom B) Anaflaktik şok
C) Midriyazis oluşturmak için D) Hipotansiyon
E) Kardiyak arrest
SEMPATOMİMETİKLERİN ENDİKASYONLARI
- Genel anestezi, gangliyon blokörü veya spinal
anesteziye bağlı hipotansiyon
- Lokal anesteziklerle beraber
Nazal dekonjestan olarak: efedrin
- Periferik damar hastalıkları (Raynaud, akrosiyanoz):
Izoksüprin, nilidrin
- Kardiyak arrest: adrenalin
- Aşırı duyarlılık reaksiyonları ve anaflaktik şok:
adrenalin
- Erken doğum eylem inin durdurulm ası: Ritodrin
- Midriyatik olarak (göz muayenesi, üveitte, cerrahi
girişim) ve açık açılı glokomda)
- Enürezis nokturna
- AV blok, kardiak arrest
- Bronşiyal astma, anaflaktik şok
D oğru cevap: A 7
Konu açılmışken diğer se m p ato m im e tikle rin etki
mekanizmalarından da kısaca bahsedelim:
Noradrenalin: sadece alfa reseptörlerini uyarır. Beta’ lara
etkisi yok denecek kadar azdır.
İzoproterenol: sadece beta reseptörlere etkilidir.
Dopamin:
—>Düşük dozlarda sadece D1 reseptörlerini uyararak böbrek
kan akımını artırır.
/ Biraz daha yüksek dozlarda b e ta l’leri uyarır, kardiak
kontraktiliteyi artırır.
/ Çok daha yüksek dozlarda a lfa ’ larıda uyararak
vasokonstriksiyon yapar.
Dobutamin: Betal’ leri uyarır.
7. Epinefrin h iç b ir histam in reseptörünü
etkilem ediği halde, histam inin birçok etkisin i geri
çevirir. Bu durum , epinefrinin hangi özelliği ile en
yakından iliş k ilid ir?
A) Histaminin kompetetif bir inhibitörudür.
B) Histaminin non-kompetetif antagonistidir.
C) Histaminin fizyolojik antagonistidir.
D) Histaminin kimyasal antagonistidir.
E) Histaminin metabolik inhibitörüdür
Fizyolojik antagonist farklı bir reseptöre bağlanarak
ilacın oluşturduğu etkinin tersine bir etki oluşturan ilaçtır.
Bundan dolayı ilacı inhibe ederken aynı reseptörle
etkileşen farmakolojik antagonizmadan farklıdır. Epinefrinin
bronkodilatatör etkisi (B-adrenerjik reseptörler aracılığıyla)
aracılığıyla histaminin bronkokonstriktöretkisinin antagonize
edilmesi buna iyi bir örnektir.
 63

Histamin ve asetilkolin birkaç farklılık dışında etkileri ve 10. Aşağıdaki sem patom im etik am inlerden hangisi
yan etkileri açısından birbirlerine çok benzer. Ancak yan sadece ind ire kt mekanizma ile etki gösterir?

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

etki olarak Histamin hipotansiyon yaparken asetilkolin

ETKİLEYEN İLAÇLAR
hipertansiyon yapar. Bunun dışındaki etkiler ortaktır. A) Tiramin B) Fenilefrin
C) Efedrin D) Nilidrin
Kısaca akılda kalması için alttaki tabloyu ezberlemek
yeterlidir. E) Salbutamol

f % S e m pa tom im e tik a m inle rin pek çok sın ıfla nd ırm a

parametreleri bulunmaktadır. Bu parametreleri üç başlık
Histam in -> Asetilkolin + Hipotansiyon altında toplayabiliriz:

v J •
•
Reseptörler üzerine olan etkilerine göre
Sinaptik aralıktaki etki gösterme mekanizmalarına
D oğru cevap: C göre; direkt - indirekt - mikst etkililer
• Sempatomimetik aminlerin etki profillerine göre;
8. Aşağıdaki enzim lerden hangisinin eksikliği adrenaline benzeyen - noradrenaline benzeyen
ailesel d isotonom iye yol açar? L.
Bu sınıflandırma parametreleri üzerinden sempatomimetik
A) Dopamin B hidroksilaz aminlerin en önemlilerini tablolarda bulacaksınız.

B) Fenilalanin hidroksilaz
Sempatomimetik aminlerin reseptörler
C) Tirozin hidroksilaz
üzerinden sınıflandırılması
D) Feniletanolamin - N metil transferaz
Alfa-M im etik Beta-Mimetik
E) Dopa dekarboksilaz
Dopamin B hidroksilaz dopamini noradrenaline dönüştüren 1. Antihipotansifler: 1. Vazodilatatörler (p2):
Efedrin, fenilefrin, Nilidrin
enzimdir. Bu enzim adrenerjik sinir ucunda veziküller içinde
mitodrin, metoksamin, 2. Bronkoditatatörler (p2):
yerleşmiş olan tek enzim olup, vücuttaki sempatik aktivitenin
metaraminol Terbutalin, salbutamol vb.)
bir göstergesidir.
2. Dekonjestanlar: 3. Tokolitikler (P2): Ritodrin
D oğru cevap: A Psödoefedrin,
4. Kardiyostimülanlar (p,):
fenilproponatamin
Prenalterol, ibopamin,
9. O ftalm oloji kliniğinde fu nd us muayenesi yapılmak ksameterol vb.)
istenen b ir terzinin m esaisini engellememek
için tercih edilebilecek en uvaun m idriatik ajan
aşağıdakilerden hangisidir?
Sempatomimetik aminlerin etki şekillerine
A) Atropin B) Fenilefrin göre sınıflandırılması
CjSkopolamin DjTropikamid
D irekt e tk ilile r İn direkt e tk ilile r Mikst e tk ilile r
E) Pilokarpin
Fenilefrin (a,) Tiramin Efedrin
Soru dolaylı yo ld an yakın görm eyi bozm ayan, yani
p-mimetikler Amfetaminler Metaraminol
s ik lo p le y i ya p m a y a n m id r ia tik a ja n ı s o rg u lu y o r.
S em patom im etikler s iklo p le yi yapm adan radial kası Modafinil
kasarak m id ria zise neden olur. F enilefrin sem patik Metoksamin
ajandır. Seçeneklerdeki diğer tüm ilaçlar parasempatik Mitodrin
sistem i inhibe e ttiği için siklop le jiye neden olabilir.

Sempatomimetik aminlerin etki

Akomodasyon spektrumlarına göre sınıflandırılması
ilaç M idriyazis
felci (sklopleji)
Etki kalıbı adrenaline Etki kalıbı Noradrenaline
Antimuskarinik İlaçlar benzeyen (a ve B reseptörler benzeyen (a reseptörler
(Atropin, tropikamid, Oluşur Oluşur üzerinden etki oluşturan) üzerinden etki oluşturan)
siklopentolat, homatropin)
Efedrin Fenilefrin
Sempatik İlaçlar
(Fenilefrin, Oluşur Oluşmaz Mitodrin
hidroksiamfetamin) Metoksamin

D oğru cevap: B
Seçenekler incelenirse; bu sorunun cevabının “tiramin”
olduğu anlaşılacaktır
Doğru cevap: A
 11. A drenerjik nöron blokeri (guanetedin) uygulanm ış 13. Indirekt e tkili sem patom im etiklerin etkisini
b ir hastada aşağıdaki etken maddelerden azaltmayan aşağıdakilerden hangisidir?
hangisinin h ip erta nsif etkileri tamamen ortadan
kalkar? A) Fenelzin B) Sempatik denervasyon
C) Rezerpin D) İmipramin
A) Amfetamin B) Noradrenalin
E) Kokain
C) Fenilefrin D) Efedrin
İndirekt e tkili sem patom im etikler: Adrenerjik sinir ucuna
E) Metoksamin
nöronal uptake mekanizması (uptake 1) ile girerek burada
A d re n e rjik nöron b lo k e rle ri so n ra sın d a uygulanan sitoplazmada depolanmış noradrenalin salıverilmesine
d irek e tkili sem patom im etik ilaçların etkileri değişmez, neden olur (tiramin ve -feniletilamin) Etkileri vezikülden
indirek etkililerin etkileri tamamen ortadan kalkar, m iks ekzositozu gerektirm ez ve kalsiyumdan bağımsızdır.
e tkililerin ise etkileri azalır fakat devam eder. Daha düşük oranda vezikül içerisinde depolanmış olan
nöroadrenalinide boşaltır.
A m fe ta m in in d ir e k e tk ili se m p ato m im e tik ilaçtır.
Reseptörleri kendisi uyarmaz, vezikülü boşaltarak etki Nöronal uptake inhibitörleri (rezerpin, kokain, imipramin) ve
gösterir. sempatik denervasyon indirek etkili sempato mimetiklerin
etkisini azaltır. Fenelzinin böyle bir etkisi yoktur. Alfa
D oğru cevap: A adrenerjik reseptör blokörüdür.
D oğru cevap: A
Sempatik maddelerin etki kalıpları
14. Katekolamin olmayan sem patom im etik ilaçların
Direk İndirek E tkilile r Miks E tkililer
katekolam inlere olan üstünlüğü hangi klinik
E tkilile r
avantajlarından dolayıdır?
Tüm Amfetamin Efedrin
katekolaminler A) Santral sinir sistemini daha az stimüle etmeleri
B) Etki sürelerinin daha uzun olması
Fenilefrin Tiramin Metaraminoln
C) Akut allerjik reaksiyonların tedavisinde daha etkili
6 reseptör MAO inhibitörleri Mefentermi olmaları
agonistleri: D) Vücutta doğal sentezlerinin olmaması
Terbutalin vb.
E) Parenteral uygulanabilmeleri
Metoksamin COMT Hidroksiamfetamin
- Bu ilaçların tercih edilmelerinin en önemli sebepleri
inhibitörleri
oral kullanılabilm eleri ve etki sürelerinin uzun
Midodrin Up take olmasıdır.
inhibitörleri -> - Efedrin gibi bazı türlerinin vücutta doğal sentezi
Kokain, Trisiklik yapılabilmektedir.
antidepresanlar
- Allerjikreaksiyonlarıtedavietmedekatekolaminlerden
Modafinil daha etkili değillerdir.
D oğru cevap: B

12. A tropinize deney hayvanında asetilkolinin 15. Düşük adrenerjik aktivasyon durum unda
h ipertansif etkisini aşağıdaki ilaçlardan hangisi aşağıdaki ilaçlardan hangisinin düşük dozlarda
bloke eder? uygulanm ası böbrek kan akımını arttırır?

A) Trimetafan B) Rezerpin A) Kokain B) Dopamin

C) Prazosin D) Kokain C) Epinefrin D) Renilefrin
E) Mekamilamin E) Tiramin
Kokain indirek etkili sempatomimetik ilaçtır. Asetilkolinin Düşük doz dopaminin böbrek D1 reseptörlerini
se m p atik otonom ik g anglion stim ulasyo n u sonucu uyarmasıyla vasodilatasyon ve kan akımında artma
postganglionik sinir uçlarında noradrenalin sekresyonunu olur.
baskılamaz. - Dopamin dozunun arttırılmasıyla kalpteki betal-
reseptörleri aktive olur ve p ozitif inotrop etki
Gangliyonların asetilkolin tarafından uyarılmasına bağlı gösterir.
sempatik deşarj ve hipertansiyonu, ganglion blokerleri
Daha yüksek dozlarda ise yüzeyel damarlardaki
(trimetafan / mekamilamin vb.), adrenerjik nöron blokerleri
alfa 1-reseptörlerin uyarılmasıyla periferik direnç
(rezerpin)ve a adrenerjik reseptör blokerleri (prazosin)
artar.
antagonize eder.
Doğru cevap: B
D oğru cevap: D
 65

16. Aşağıdaki ajanlardan hangisi kardiyak 18. Aşağıdakilerden hangisi katekolam in olmayan
stim ülasyon yapmadan periferik direnci arttırır? sem patom im etik b ir ilacın katekolam inlerin

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

yerine tercih edilm esinin nedenlerinden biridir?

ETKİLEYEN İLAÇLAR
A) Kokain
B) Dopamin A) Nonkatekolaminlerin etki süresinin kısa olması
C) Epinefrin B) Katekolaminlerin sadece oral kullanılabilmesi
D) Fenilefrin C) Nonkatekolaminlerin çok hızlı metabolize olmaları
E) Tiramin D) Katekolaminlerin sinir sonlarına girip norepinefrin
salınımına yol açtıkları için indirek etkili ajanlar
Fenilefrin deri vasküler yatağındaki alfal-adrenerjik olması
reseptörleri selektif olarak uyararak periferik direnci
E) Nonkatekolaminlerin santral sinir sisteminde daha
arttırır. Refleks bradikardiye neden olur.
fazla etkilerinin olması
D oğru cevap: D
- N onkatekolam inler MAO ve COMT tarafından
e n zim a tik ina ktivasyo na uğram aya karşı
17. Aşağıdaki reseptörlerden hangisinin aşırı dayanıklıdırlar. Bu sayede etki süreleri uzundur.
uyarılması nöronal hasara (iskem iye bağlı
nekroza) sebep olur? - Sadece oral olarak alındıklarında etkilidirler.
- Adrenerjik sinir sonlarından norepinefrin salınımını
A) Dopamin (D1) reseptörleri uyardıkları için indirek etkili ajanlardır.
B) NMDA reseptörleri - Santral sinir sistemine kolay penetre olurlar.
C) GABA-A reseptörleri D oğru cevap: E
D) Metabotropik glutamat reseptörleri
E) GABA-B reseptörleri 19. A drenerjik s in ir uyarımıyla vezikül içinden dışarıya
salınan enzim aşağıdakilerden hangisidir?
G LU T A M A T N M D A , (N -M E T İL-D -A S P A R T A T )
R E S E P T Ö R LE R İ A) KOMT
B) Dopamin beta hidroksilaz
Na-K+Ca kanal tip i reseptördür. Fensiklidin bu reseptörün
C) MAO
selektif antagonistidir. Beyin ve omurilikte bulunup eksitatör
bir madde olan glutamat ortaya çıkması NMDA sayesinde D) Fenilatolamin N-metiltransferaz (FNMT)
olmaktadır. NMDA reseptörlerin uyarılması ile nöron içine E) Tiroid hormonları (TH)
aşırı Ca girer ve iskemiye bağlı nekroz gelişmektedir. NMDA
- Dopamin adrenerjik sinir ucundaki vezikül içine
reseptörlerinin aktivasyonu ile NO salınarak; öğrenme
girdiğinde dopamin beta hidroksilaz tarafından
ve bellek oluşum unda rol oynar.
norepinefrine dönüştürülür.
M eta bo trop ik g lu ta m a t re se p tö rle ri d iğ er glutam at - Adrenerjik sinir uyarım ıyla vezikülde bulunan
reseptörlerinden farklı olarak iyon kanalı değildir ve G norepinefrin ve dopamin beta hidroksilaz dışarıya
proteini kenetlidir. salınır.
Doğru cevap: B
Glutamatın NMDA, AMPA ve KAİNAT reseptörleri iyon
kanalına kenetli yani iyonotropik reseptörlerdir
20. Aşağıdaki enzimlerden hangisi norm etanefrin
GLUTAMAT NMDA RESEPTÖR BLOKERLERİ o luşturur?
• Magnezyum
A) KOMT
• Fensiklidin
B) Dopamin beta hidroksilaz
• Felbamat
C) MAO
• Ketamin
D) Fenilatolamin N-metiltransferaz (FNMT)
• N20
E) Troid hormonları (TH)
• Biperiden
N orep ine frin KOMT (katekol-O-metiltransferaz)
• Metadon
enzim i ta ra fın da n y ık ıla ra k n orm e ta ne frin
• Dizosilpin oluşturulur.
• Dekstrometorfan - Epinefrin de KOMT tarafından yıkılarak metanefrin
• Alkol oluşturulur.
• Ksenon Hem metanefrin, hem de norm etanefrin MAO
• Memantin (m o n o a m in o -o ksid a z) enzim i ta ra fın d a n
vanililmandelik asite (VMA) çevrilir.
• Riluzol
Doğru cevap: A
D oğru cevap: B
 66

21. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi MAO inh ibitö rü alan - T erbutalin (in ha lasyo n / oral / subkutan
enjeksiyon)
OTONOM SINIR SİSTEMİNİ

hastada h ip erta nsif krize neden o labilir?

- Albuterol (inhalasyon / oral)
ETKİLEYEN İLAÇLAR

A) Ibuprofen B) Kaptopril
Formoterol (inhalasyon)
C) Propranoloi D) Efedrin
- Salmeterol + Flusitazon (inhalasyon)
E) Minoksidil
- Salbutamol (INH/IV)
MAO in h ib itö rü olan h asta larda ind ire k e tk ili
Astımdaki ana etkileri düz kasların (32 -adrenoreseptörlerine
sempatomimetiklerin etkisi artar. Efedrin, adrenalin gibi
direkt etki ederek bronşları genişletmektir.
a ve (3 mimetiktir. Esas etkisi adrenerjik sinir uçlarından
noradrenalin salıvermesine bağlıdır. Adrenaline göre etki
Yan e tk ile ri:
gücü düşüktür ancak etki süresi uzundur. Ayrıca oral
kullanılabilir. Efedrin uzun süre kullanıldığında taşiflaksi • Tremor
gelişir. • Taşikardi
D oğru cevap: D • Kardiyak disritmi

2. SEMPATOMİMETİK ETKİLİ DİĞER İLAÇ LA R

22. Alfa 2 adrenerjik, M2 m uskarinik asetilkolin, 01
dopam in, S1 serotonin reseptörlerine etki eden Bronkodilatasyon oluştururlar.
ilaçların ortak mekanizması hangisidir? • Adrenalin
A) Membrana bağlı guanilat siklaz aktivasyonu • Efedrin
B) Agonistlerle olan adenilat siklazın inhibisyonu • İzoproterenol
CJTransmembraner Na+ (sodyum) kanallarının 3. METİLLİ KSANTİNLER
açılması
• Teofilin (oral / parenteral)
D) Adenilat siklazca yapılan siklik AMP miktarının
artması • Teobromin

E) Siklik GMP fosfodiesteraz aktivasyonu • Kafein

a 2 adrenerjik, S1 serotonerjik, M2 muskarinik kolinerjik, D1 E tk ile ri:

dopaminerjik reseptörler G: proteinini aktive ederler, o da • A ntiastm atik: Metilksantinler bronkodilatör olarak
agonistlerle olan adenilat siklaz aktivitesini azaltır. kullanılır.
D oğru cevap: B • Santral s in ir sistem i: Uyarırlar; tremor, sinirlilik,
uyku düzeninde bozulma ve solunuma stimülan
23. Astım tedavisinde kullanılan ilaçlardan hangisi etki yaparlar.
iskelet kaslarında trem ora neden olur? • K a rd iy o v a s k ü le r s is te m : Kalbi uyarırlar,
pozitif kronotrop ve inotrop etki yaparlar. Genel
A) Siklesonid B) Omalizumab vazodilatasyon yaparken, serebral kan damarlarında
C) Albuterol D) Tiyotropiyum konstriksiyon yaparlar.
E) Kromolin sodyum • Böbrek: Metilksantinler zayıf diüretiklerdir.

Astım tedavisinde kullanılan (32 reseptör agonistleri yan
etki olarak iskelet kaslarında trem or yaratırlar.
ASTIM TEDAVİSİNDE KULLANILAN B2
RESEPTÖR AGONİSTLERİ
E tk i m e k a n iz m a la rı: F osfodiesteraz izoenzim lerini
inhibe ederek cAMP ve/veya cGMP'yi arttırır ve böylece
düz kaslarda relaksasyon sağlar. Adenozinin, adenozin
A1 ve A2 reseptörlerinde kompetetif antagonizması da
bronkodilatasyonda etkilidir.

Salmeterol / form oterol: Uzun etki, astım profilaksisi. Yan e tk ile ri:
• Disritmi (fatal olabilir)
Albuterol, fenoterol, terbutalin, salbutam ol: Kısa etki,
akut astım atağı tedavisi. • Astım tedavisi için kullanıldığında diğer etkileri
(yukarıda yer alan SSS, KVS, GIS, ve diüretik)
istenmeyen yan etkileridir.
BRONKODİLATÖRLER
4. MUSKARİNİK RESEPTÖR ANTAGONİSTLERİ
Bronkodilatörolarak kullanılan ana ilaçlar P2-adrenoreseptör
agonistleridir. Diğer bronkodilatörler ise sempatom im etik ipratropiyum (Aerosol / Nazal sprey)
e tk ili ilaçlar, ksantinler, s is te in il lö ko trie n reseptör Tiyotropiyum (Aerosol)
antagonistleri, m uskarinik reseptör anta go n istle rid ir
ve diğer sempatomimetik etkili ilaçlardır. 5.SİSTEİNİL LÖKOTRİEN RESEPTÖR
ANTAGONİSTLERİ
1. P-ADRENORESEPTÖR AGONİSTLERİ Zafirlukast (Oral)
- Metaproterenol (inhalasyon) Montelukast (Oral)
- Pirbuterol (inhalasyon)
 67

6. LÖKOTRİEN SENTEZ İNHİBİTÖRLERİ C lenbuterol kas gücünü artırm ak amacıyla kullanılan

anabolik e tkili beta -2 reseptör agonistidir.

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

- Z ile u to n (A s tım te d a v is in d e k u lla n ıla n 5-
lipooksijenaz inhibitörüdür. Lökotrien sentezini

ETKİLEYEN İLAÇLAR
Beta -2 re s e p tö r a g o n is tle rin in K lin ik K u lla n ım la rı:
baskılar.)
• Clenbuterol: A nabolik etki
7. AN Tİ-IG E M O N O KLO N AL AN TİK O R LA R
• Terbütalin / Salbutamol: Bronkodilatasyon
- Omalizumab (subkutan enjeksiyon) • R itodrin: Erken doğum eylem inin durdurulm ası
8. AN TİİN FLAM ATU VAR A JA N LA R D oğru cevap: C
- G lu kokortikoidler: Glukokortikoidler bronkodilatör
değildir ancak kronik astımın ilerlemesini engellerler 27. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi tris ik lik
ve akut ciddi astım da e tk ilid irle r. Ö z e llik le antidepresanlarla kullanıldığında etkileri artar?
inhalasyon yoluyla kullanılanlar: Beklometazon,
budesonid, flutikazon, mometazon, flunisolid, A) Propranolol B) Atropin
triamsinolon ve siklenosiddir. Siklenosid bir ön C) Fentolamin D) Adrenalin
ilaçtır. Sistemik toksisite riski az olan inhale steroid E) Klonidin
preparatıdır. Steroidler astım tedavisinde inhalasyon
yolu ile kullanılabilir. İnhale steroidlerin yan etkisi T risiklik antidepresanlar katekolamin geri alimim bloke
azdır. Orofaringeal kandidiazis, adrenal süpresyon ederek adrenalin ve noradrenalinin etkilerini potansiyalize
önemli yan etkilerindendir. eder.

9. M AST HÜCRE STABİLİZATÖRLERİ F entolam in ve fe no ksibe nza m in feokromasi-tomada

- K rom oglikat ve nedokrom il. K rom oglikat mast p re o p e ra tif dönem de h ipertansiyon ve ta şikardin in
hücre stabilizatörü olup mast hücrelerinden histamin önlenmesinde kullanılır.
salınımını baskılar
K lonidin, m etildopa ve guanabenz santral postsinaptik
Doğru cevap: C a 2 reseptör agonistidirler ve sempatik tonusu düşürerek
tansiyon düşmesine neden olurlar.
24. Aşağıdakilerden hangisi m ukosiliyer transportu D oğru cevap: D
bozmaması nedeniyle astma olgularında tercih
edilir?
28. Bir ilaç tek başına verildiğinde kalp hızında
A) Glikopirolat B) Butilskopolamin yavaşlama yapıyor. Ganglion blokeri ile
verildiğinde kalp hızında herhangi bir d eğ işiklik
C) Propantelin D) Atropin
yapmıyor. Bu ilaç aşağıdakilerden hangisi
E) ipratropium olabilir?
D oğru cevap: E
A) Terbütalin B) Fenilefrin
25. Prem atür doğum eylem ini baskılamak amacıyla C) Epinefrin D) Norepinefrin
kullanılan ilaç hangisidir? E) Izopreterenol

A) Terbütalin B) Dobutamin Saf a agonist olan fenilefrin vazokonstrüksiyonla kan

C) Metaraminol D) Fenilefrin
E) Albuterol
R ito d rin ve te r b ü ta lin p re m a tü r doğum e ylem ini
engellemek için kullanılan (32 reseptör agonistidir.
R itodrin, terbütalin, arbuterol, bitolterol ve metaproterol
ayrıca oldukça selektif P2 agonisttirler.
M eteproterenol bronkodilatasyon yanında vazodilatasyon
da yaparak kalpte refleks sempatik aktivasyona neden
olabilir.
F enilefrin ve m etaram inol a-reseptör agonistidirler ve
periferal resistansın artışına neden olur.
D oğru cevap: A
basıncında artış yapar bu da vagal refleks ile bradikardi
yapar. Ancak ganglion blokeri ile vagus bloke olduğundan
kalbe herhangi bir refleks etki olmaz.
D oğru cevap: B
29. N orepinefrinin orta derecede vazokonstrük-
siyon yapan dozundan önce atropin verilirse
aşağıdakilerden hangisi olur?
A) Kalpte inairek reflex etki ile hızlanma olur
B) Kalp hızın da değişme olmaz
C) Kalpte direk etki ile yavaşlama olur
D) Kalpte direk etki ile hızlanma olur
E) Kalpte indirek refleks etki ile hızlanma olur

26. A n abolik etkiyle kas gücünü artırm ak Normal bir kimsede norepinefrin kalpte hızlanma ve kan
amacıyla kullanılan Beta -2 reseptör agonisti basıncında artış yapar bu da baroreseptörlerce refleks
aşağıdakilerden hangisidir? olarak vagus üzerinden bradikardi yapar. Ancak bu kimsede
atropinle vagus bloke edildiğinden norepinefrinin sinüs
A) İzoproterenol B) Butoksamin noduna direk etkisi ile kalpte hızlanma olur.
C) Clenbuterol D) Ritodrin Doğru cevap: D
E) Dobutamin
30. Aşağıdakilerden hangisi katekolam iniere karşı Amfetamin ve tiramin sinir sonlarından noradrenalin ve
gelişen desensitizasyonda rol oynam az? dopamin salınımına neden olarak indirek sempatomimetik
etki gösterir.
A) cAMP yapım hızının artması
D oğru cevap: E
B) G proteinlerindeki değişiklik
C) Reseptörlerin fosforilasyonu
34. Aşağıdaki maddelerden hangisi kaslardaki
D) Reseptörlerin internalizasyonu dam arlarda dilatasyon, deri damarlarında
E) Silkil nükleotid fosfodiesteraz (3’-5’ fosfodiesteraz) konstrüksiyon yapar, ayrıca kalbe p o z itif inotrop
daki değişim ve kronotrop etkilerde bulunur?
Beta adrenerjik reseptörlerde sinyal iletimde bazı durumlarda A) Epinefrin B) Norepinefrin
cAMP artışı rol alır. Sinyal iletimindeki diğer basamaklar
C) izopreterenol D) Asetilkolin
olan G proteini, fosfodiesteraz da desensitizasyonda rol
alabilir. Reseptör fosforilasyonu ve internalizasyon da E) Metapreterenol
diğer desensitizasyon mekanizmalarıdır. Etkiler a, (31, (32 reseptörlerin aktivasyonu ile oluşan
D oğru cevap: A etkilerdir. Bu etkilere sadece epinefrin sahiptir.
D oğru cevap: A
31. Am fetam in tip i m addelerin obesite tedavisinde
kullanım ı için hangisi söylenebilir? 35. Oral yolla kullanılabilen indirek e tkili uzun süre
etkisi devam eden sem patom im etik hangisidir?
A) Metabolik hızı arttırarak etki eder
B) Ventromedial tokluk merkezini stimüle ederek etki A) İzopreterenol B) Dobutamin
eder C) Fenilefrin D) Epinefrin
C) Lateral hipotalamik açlık merkezini baskılayarak E) Efedrin
etki eder
F e n ile frin ve e fedrin bu ila ç la rın içinde oral yolla
D) Oldukça başarılı bir yöntemdir
kullanılabilen ilaçlardır. Fenilefrin direk etkilidir ve kısa
E) Sadece kilo artışı başlarken etkilidir etki sürelidir. Efedrin indirek etkili ve etkisi uzun süren bir
Amfetaminler besin alimim azaltarak yani iştah kapatarak sempatomimetiktir.
kilo azalmasını indirek yolla sağlarlar. Ancak hızla gelişen D oğru cevap: E
tolerans nedeniyle bu etki devam etmez. Amfetaminin
metabolizmaya önemli etkileri yoktur. Amfetaminlerin
36. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi akut astma
obesite tedavisinde kullanılması tercih edilmez. Çünkü bu
atağındaki bro nko kon striksiyo nu önlem ek için
illegal kullanıma taşabilir.
kullanılan Beta2 se le ktif agonisttir?
Doğru cevap: B
A)Teofilin B) Adrenalin
32. Bir egzersiz sırasında sem patik s in ir sistem inin C) Norepinefrin D) izopreteronol
tam olarak uyarılması ile aşağıdakilerden hangisi E) Terbutalin
meydana gelmez?
M eta pro tere no l, a lb uterol ve te rb u ta lin (32 s e le k tif
A) Bronkodilatasyon agonistlerdir ve bu nedenle bronkodilatasyon yaparlar.
B) Taşikardi D oğru cevap: E
C) Midriyazis
D) Barsak hareketlerinde azalma 37. B ir ilaç tek başına verildiğinde kalpte yavaşlama
yapıyor. Ancak atropin, fenoksibenzam in veya
E) Böbrek kan akımında artma
heksam etonyum ile beraber verildiğinde kalpte
Sempatik uyarım böbrek rezistans damarlarında kasılmaya hızlanma oluyor. Bu ilaç aşağıdakilerden hangisi
yol açar. Yani böbrek kan akımında düşme olur. Ciddi ola bilir?
ekzersiz ve hipotansiyona olan tipik cevap budur.
A) Norepinefrin B) Asetilkolin
Doğru cevap: E
C) Nitratlar D) Neostigmin
E) İzoproterenol
33. Dopamin ve norepinefrinin s in ir uçlarından
salınımına neden olarak indirek etki gösteren ilaç Atropin ve heksametonyum vagusu bloke edip taşikardiye
hangisidir? neden oluyor. Vazokonstriksiyonla refleks bradikardi yaparak
kalbi yavaşlatan ilaç norepinefrindir. Fenoksibenzamin de
A) Reserpin B) Metirozin a bloğuyla norepinefrinin vazokonstrüksiyon yapıcı etkisini
C) Kokain D) Propranolol bloke eder ve norepinefrin kalbi stimule ettiğinden taşikardi
E) Amfetamin yapar.
Doğru cevap: A
 69

38. Adrenalin kullanım ının kontrendike olduğu s------------------------------------------------------------------------------------------------s

durum hangisidir?
SEMPATOLİTİK İLAÇLAR

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

V____________________________________________________

ETKİLEYEN İLAÇLAR
A) Anafilaktik şok
B) Kardiyak arrest 1. Otonom s in ir sistem indeki reseptörler
farm akolojik antagonistleri ile b irlikte verilm iştir.
C) Açık açılı glokom
Aşağıdaki eşleştirm elerden hangisi doğru
D) Lokal anestezikle kombinasyon d e ğ ild ir?
E) Konjestif kalp yetmezliği
A) A lfal reseptörü - Prazosin
A d re n a lin te da vide ,
B) M1 reseptörü - Prenzepin
* Bronkospazm tedavisinde C) Betal reseptörü - Metoprolol
* Glokom tedavisinde D) Nöronal tip nikotin reseptörü - Heksametonyum
* Anafilaktik şok tedavisinde E) Alfal reseptörü - D-tubokürarin
* Anesteziklerle birlikte kullanılır.
Bir ikili soru örneği. Bu tip sorular sp ot ve direk bilgi
A d re n a lin in yan e tk ile ri; ölçen sorulardır.
* SSS bozuklukları F arm ako lo jik antagonizm a aynı rese ptö r üzerinden
* Kanama gerçekleşir.
* Kardiyak aritmi • M1 re s e p tö rle ri nöronlarda ve gastrik parietal
* Pulmoner ödem hücrelerinde bulunur. Pirenzepin, telenzepin selektif
olarak M 1 muskarinik hücreleri inhibe eder.
D oğru cevap: E
• B e ta l reseptör blokerleri; Metoprolol, Atenolol,
Asebutolol ve Praktolol’dür.
39. Oral olarak kullanıldığında yakın görme
odaklam asında zorluğa yol açan hangisidir? • A lfa l rese ptö r b lo k e rle ri; Prazosin, alfuzosin,
indoramin, terazosin, doksazosin, trimazosin’dir.
A) Efedrin B) Propranolol • Nöronal n ik o tin rese p tö rle ri; Heksametonyum
C) Betanekol D) Guanetidin tarafından antagonize edilir.
E) Atenolol • A lfa 2 r e s e p tö r le r i; Y o h im b in , r o v o ls in ve
piperoksan tarafından antagonize edilir.
Efedrin rese ptö rle ri uyarm ası nedeniyle etki kalıbı
bakımından adrenaline benzeyen fakat etkileri ona göre Doğru cevap: E
zayıf, etki süresi daha uzun olan bir ilaçtır. Adrenerjik sinir
uçlarından noradrenalin salıvererek indirek etki de yapar. 2. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi sem patik tonüsü
Oral olarak kullanılır. ortadan kaldırarak o rtostatik hipotansiyona
neden olm az?
D oğru cevap: A
A) Prazosin B) Hidroksiamfetamin
40. Aşağıdakilerden hangisinde sem patik sistem C) Terazosin D) Doksazosin
beta2 adrenerjik stim ülasyonun net etkisini
E) Tamsulosin
gevşeme şeklinde gösterir?
Soru Benign Prostat Hiperplazisinde(BPH) kullanılan
A) Cilt damarı B) Splenik bölge damarı alfa adrenerjik reseptör blokörlerin bilinen en önemli yan
C) İris radial kası D) Mukoza damarları etkisi olan o rtostatik hipotansiyonu sorgulamaktadır.
E) İskelet kası damarları Soruda H idroksiam fetam in dışındaki tüm ila çla r b ir
alfa-1 blokördür.
P adrenerjik reseptörler en önemlisi bronş ve damar
düz kasları olmak üzere diğer yerlerde de bulunur. p2 Hidroksiamfetamin santral sinir sistemine geçen keyif verici
reseptörlerin uyarılması iskelet kaslarında arterlerin amfetamin türevi, sempatomimetik bir ajandır. Pürperiferik
dilatasyonuna neden olur. Gözde ise radial göz kasını a1 etkili olmasından dolayı bir periferik sempatolitik sorun olan
kasarak pupilin genişlemesine (midriasis) yol açar, p ise Horner Sendromu tedavisinde kullanılır.
siliyer kas gevşemesine yol açar.
S e le k tif alfa-1 b lo k ö rle ri kan basıncının p o s tu ra l
Doğru cevap: E hemostazından sorum lu alfa-1 reseptörleri bloke ettiği için
ortostatik hipotansiyona, ilk doz senkopuna yol açarlar.

g-A D R EN E R JİK RESEPTÖR BLO KÖ R LER İ

• Sempatik tonüsü ortadan kaldırarak vazodilatasyon
yaparlar. Hem arteriyolleri hem de venülleri gevşetir
ve şiddetli ortostatik hipotansiyon oluştururlar
• Kan basın cın ın p ostüral h om eostazını alfa-
reseptörler sağlar.
 70

• Vazodilatasyona bağlıkan basıncını düşürdükleri için Prazosin gibi a1 selektif blokörler; düşük dansiteli lipoprotein
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

refleks olarak su ve Na retansiyonu oluştururlar. Su (LDL) ve çok düşük dansiteli lipoprotein (VLDL) düzeyini
ve tuz retansiyonu kendi yaptıkları hipotansiyonu düşürürler, buna karşılık yüksek dansiteli lip o p ro te in
ETKİLEYEN İLAÇLAR

azaltır (tolerans). (HDL) düzeyini ise arttırırlar. Bu nedenle anti-aterojenik

• Vazodilatasyon yapmaları ve P-reseptörleri bloke etkilidirler.
etmemeleri nedeniyle taşikardi oluştururlar.
P razosin kan basıncını d ü ş ü rd ü ğ ü iç in ayrıca;
• Vazodilatasyona bağlı konjesyon oluştururlar (=
Burun tıkanıklığı) • Kalpte belirgin refleks taşikardi,
• Myozis • Kardiyak kontraktilite ve output artışı ( = 0 2
tüketiminde artış),
• Ejekülasyon inhibisyonu ve aspermi oluştururlar.
• Renin ve aldesteron salınımında artış ve buna bağlı
• Apokrin ter bezlerinin salgısını azaltır.
su-tuz tutulumu oluştururlar
• Sedasyon ve yorgunluk oluştururlar.
A lfa l blokörlerin en önem li yan etkilerinden birisi; ilk
• Kolinerjik sistemin baskın olduğu GIS’de belirgin
doz senkopu oluşturm alarıdır.
bir etkinlikleri yoktur. Fakat reserpin gibi nöron
b lo k ö rle rin in G IS ’de oldukça fazla e tk ile ri D oğru cevap: D
bulunmaktadır (motilite ve tonüsü, ayrıca mide asit
salgısınıda arttırır).
5. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi BPH tedavisinde
• Selektif alfa-1 reseptör blokörleri lipid profilini olumlu kullanılan se lektif alfa 1 reseptör blokeridir?
etkilerler. Bu grubun primer endikasyonu benign
prostat hiperplazisi tedavisidir. A) Yohimbin B) Silodosin
C) Fentolamin D) Fenoksibenzamin
I cç s e le k tifle r a 2 s e le k tifle r N o n -s e le k tifle r E) Labetolol
P ra z o s in Y o h im b in F e n o k sib e n z a m in
S e le k tif a lfa 1 re s e p tö r b lo k e r le r i ve
Terazosin Korinantin Fentolam in k lin ik k u lla n ım la rı
Doksazosin Rovolsin Ergot Kalp
İlaç H ip e rta n siy o n BPH Raynaud
Y e tm e zliğ i
Tamsulosin ldazoxan Tolazolin
Prazosin
Labetolol (â+ 8 Fluparoxan Azapetin r * * * *
blokör)
Doksazosin + +
Trimazosin Setiptiline Timoksamin
Tamsulosin +
Alfuzosin Piperoksan
Alfuzosin + I
indoramin
Silodosin +
Urapidil
Terazosin + +
Bunazosin
— indoramin + +

D oğru cevap: B Urapidil +

Bunazosin +
3. En uzun varı ömre sahip olan se le ktif a lfa l blokör I
aşağıdakilerden hangisidir? Ketanserin +

A) Prazosin B) Terazosin
D oğru cevap: B
C) Doksazosin D) Trimazosin
E) Tamsulosin
6. Yetmiş iki yaşında erkek hasta, sık idrara çıkma
D oğru cevap: C
ve idrar yaparken zorlanma şikayeti ile hastaneye
başvuruyor. Fizik muayenesi sırasında tansiyonu 180
4. Aşağıdakilerden hangisi prazosine a it bir özellik /1 0 0 mm Hg ölçülüyor.
d e ğ ild ir?
Lipid profilinde hafif bozukluk te spit elden bu
A) A lfa l reseptörleri üzerinde kompetetif antagonist hastada en uvaun a ntih ip erta nsif aşağıdakilerden
etki hangisidir?

B) Su ve tuz tutucu etki A) Metoprolol B) Klonidin

C) Refleks taşikardi c ) Hidralazin D) Mekamilamin
D) Aterojenik etki g) Terazosin
E) İlk doz senkopu
 71

M iksiyonda zorlanan, hip erta nsif yaşlı erkek hastayı • E sm olol(pi)

soruda görünce aklımıza gelecek prim er ilaç grubu

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

s e le k tif a1 reseptör antagonistleridir. Ö z e llik le r

ETKİLEYEN İLAÇLAR
• p-Blokerler, kan basıncını düşürürler.
Terazosin, doksazosin, prazosin: a, reseptör selektif
antagonistleridir. Benign prostat hiperplazisinin (BPH) • Fenoksibenzamin, a reseptörlere kovaient bağlanan
sem ptom atik tedavisi ve hipertansiyon tedavisinde ve etkisi geri dönüşsüz olan tek blokerdir.
kullanılırlar, a, reseptör selektif blokerler kronik kullanımda • N on-selektif a-blokörlerin baroreseptör refleks
lipid profilinde düzelm e yaratırlar. Sıklıkla ortostatik ile refleks taşikardi oluşturucu etkisi, selektif a
hipotansiyon ve daha az oranda ejekülasyon bozuklukları blokörlere göre daha fazladır.
yaratabilirler. • Prazosin, terazosin ve Doksazosin a1-reseptörleri
s e le k tif inhibe ederler. En uzun e tk ili olan
M e to p ro lo l: S e le k tif b eta 1 reseptör a ntagonistidir. doksazosindir. En kısa etkili olan prazosindir.
Antihipertansif etkilidir, kalp yetmezliğinde mortaliteyi
azaltır. • Prazosin ve terazosin ilk doz senkop’una neden
olabilir.
K lonidin: Santral sinir sisteminde beyin sapında bulunan • p-Blokörler, hipertansiyon, anjina pektoris, kardiyak
a 2 reseptör agonistidir. Antihipertansif etkilidir, sedasyon ve a ritm ile r, m yokard e nfa rktüsü ve g lo k o m ’un
ağız kuruluğu oluşturur. tedavisinde kullanılırlar.
• P -B lokörlerin d iğ e r ku lla n ıld ığ ı alan m igren
H idralazin: Arterleri selektif gevşeten antihipertansiftir.
profilaksisidir.
Refleks taşikardi, su ve tuz retansiyonu oluşturabilir.
• ISA (+) p-Bloker ilaçların parsiyel agonistik etkileri
Mekamilamin: Omurilik zedelenmesi tedavisinde kullanılan de vardır.
otonomik gangliyon blokeridir. • ISA (+) ilaçlar pindolol, asebutolol, alprenolol,
Doğru cevap: E oksprenolol, penbutolol, seliprolol ve karteololdür.
• ISA (+) ilaçlar kalp hızı artmasını bloklarken istirahat
7. Aşağıdaki adrenerjik antagonistlerden hangisi kalp hızını deprese etmezler,
Alfa reseptörlere kovaient bağlanır ve etkisi geri • Fentolamin ve fenoksibenzamin feokromasitomanın
dönüsüm süzdür? p re o p e ra tif dönem inde h ip erta n siyo n u n
önlenmesinde kullanılır.
A) Fenoksibenzamin B) Fentolamin
• Labetalol alfa ve beta blokördür. Feokromasitoma
C) Doksazosin D) Prazosin tedavisinde kullanılabilir.
E) Yohimbin • En kısa etkili esmololdür.
• Nadolol idrarda değişmeden atılır ve en uzun yarı
ADRENERJİK ANTAGONİSTLER
ömre sahiptir.
1. a -B lo k e rie r • Yohimbin a 2 blokördür
• Asebutolol, alprenolol karvedilol, m etoprolol,
• Fenoxibenzamin (a1, a2)
oksprenolol ve timolol gibi lipofilik ilaçlar kan-beyin
• Fentolamin (a1, a2) bariyerini geçer.
• Doksazosin (a1) • Propranolol ve metoprolol karaciğerde aşırı bir
• Prazosin (a1) şekilde metabolize olur.
• Terazosin (a1) Doğru cevap: A
• Yohimbin (a2), rovolsin (alfa2)
8. Aşağıdaki ajanlardan hangisi vücutta karbonyum
2. p -B lo k e rle r
türevlerine dönüşür?
• Propranolol 0 1 , P2)
• Betaksolol (P1) A) Butoksamin B) Karvedilol

• Asebutolol (P1) C) Fenoksibenzamin D) Prazosin

• Bisoprolol (P1) E) Salmeterol

• Metoprolol (P1) - Fenoksibenzam in selektif olmayan alfa adrenerjik

• Alprenolol (P1, P2) bir reseptör blokerdir.

• Timolol (P1, P2) - Vücutta karbonyum türevlerine dönüşür, bu türevler

reseptöre geri dönüşüm süz kovaient bağlarla
• Karteolol (P1, P2) bağlanır, bu nedenle etkisi uzun sürer.
• Pindolol (P1, P2) - Antineoplastik ilaçlardan nitrojen m ustardlara
• Penbutolol (P1, p i) benzerler.
• Nadolol (P1, P2) Doğru cevap: C
• Labetolol (a, p)
 72

9. Fenoksibenzam in aşağıdakilerden hangisinin 11. Feokrom ositom a tanısı alan 42 yaşında bayan
OTONOM SINIR SİSTEMİNİ

tedavisinde kullanılır? hastaya operasyon planlanmaktadır. Operasyon

öncesi ve operasyon sırasında hipertansiyon
ETKİLEYEN İLAÇLAR

A) Esansiyel hipertansiyon tedavisinde kullanılan ilaçlarla ilg ili şıklardan

B) Raynaud fenomeni hangisi yanlıştır?
C) Sistemik mastositozis
A) Fenoksibenzamin, inoperabl vaya metastazı olan
D) Feokromasitoma feokromositomalı hastaların kronik tedavisinde
E) Karsinoid tercih edilir.
F enoksibenzam in taşikardi ve ortostatik hipotansiyon B) Feokromositoma bağlı hipertansiyonun preoperatif
ya p tığ ın d a n e san siye l h ip erta nsiyo n te d a vis in d e tedavisinde alfa reseptör antagonistleri en faydalı
kullanılmaz, ilaç reynoud fenomeninde kullanılır ancak ilaçlardır
bunun etkinliği tartışmalıdır. C) Feokromositoma operasyonu sırasında oluşan
hipertansiyonun tedavisinde nitroprussid, alfa
reseptör antagonistlerine göre daha iyi tercihdir.
A lfa b lo k ö rle r
D ) Adrenerjik nöron blokörü metitirozin, alfa 1 tip
İrreversibil adrenerjik blokörleri ve kalsiyum kanal blokörleri
- Fenoibenzamin: reseptöre de Feokromositomaya bağlı hipertansiyon
tedavisinde kullanılabilirler.
- Kovalent bağlanır
E) Beta reseptör blokörü kullanımını takiben alfa
-Alfa 1 lere effinitesi daha yüksek
adrenerjik blokör kullanımı, Feokromositomaya
Reversibl bağlı hipertansiyonun tedavisinde kullanılan
- Fentolamin: Non selektif yöntemdir
- Tolazolin: Biraz Alfa 2 selektif Feokrom ositoması olan hastalarda alfa ve beta blokerler
- Doxazosin, Prazosin ve kombine kullanılmakla birlikte, beta blokerler tek başına
- Terazosin: Alfa 1 selektif veya alfa blokerlerden önce kullanılmaz.
- Yohimbin: Alfa 2 selektif s F eo kro m o sito m a Tedavisi:
— IMI'I IH'I ■ • Nitroprussid —► İn trao pe ra tif durum larda tercih
D oğru cevap: B e dilir
• Fenoksibenzam in —► K ro n ik te d a v id e te rc ih
10. Aşağıdaki alfa-blokörlerden hangisi yeni doğanda e dilir
pulm oner hipertansiyon tedavisinde kullanılır? • Fentolamin

A) Fenoksibenzamin B) Fentolamin • Labetolol

C) Tolazolin D) Prazosin • Alfa 1 blokerler
E) Yohimbin • Kalsiyum kanal blokerleri
• M etitirozin —> İnoperabl, m etastatik hastalarda
F e n o k s ib e n z a m in , fe n to la m in , to la z o lin ve ergot
tercih e dilir
deriveleri non selektif alfa blokerlerdir
Doğru cevap: E
Tolazolin yeni doğanlarda görülen persistan pulmoner
hipertansiyon tedavisinde kullanılan n onselektif alfa-1
12. Hipertansiyon tedavisinde kullanılan ilaçlardan
reseptör antagonistidir
hangisinin renin salıverilm esi üzerine bir etkisi
Prazosin ise alfa-1 selektif reseptör blokeridir y o k tu r?

Y o him bin ise erektil disfonksiyonda kullanılan alfa -2 A) Kaptopril B) Propranolol

reseptör antagonistidir. C) Alfuzosin D) Klorotiazid
E) Hidralazin
P ulm oner hiperta nsiyo nd a ayrıca NO, s ild e n a fil,
d ih id r o p ir id in g ru b u K a ls iy u m ka n a l b lo k e r le r i Kaptopril: ACE inhibitörüdür. Renin salgısını artırabilir.
ve b ir e n d o te lin re s e p tö r b lo k e ri olan B osentan
kullanılm aktadır Propranolol: Beta blokördür, renin salınımını azaltır (beta
agonistler renin salınımını arttırırlar).
D oğru cevap: C
Hidralazin: Etkili birvazodilatördür. Renin salınımını refleks
olarak arttırır.

A lfu z o s in : Bir alfa-1 blokördür. Selektif olmayan alfa

blokörler renin salgısında artış yaparlar ama alfuzosinin
renin salınımı üzerine bir etkisi yoktur.
Doğru cevap: C
 73

13. A ş ağ ıd a ki ilaçlard an h a n g isin in ve rilm es i, daha

s o n ra ve rilen ad re n a lin in kan b asın cı ü zerin e
A d re n o re s e p tö r a n ta g o n is tle rin in sık görU len

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

o lan beklenen etkisini te rs in e d ö n d ü rü r? yan e tk ile r i

ETKİLEYEN İLAÇLAR
A ) Enalapril B) Fentolamin
Alfa blokörler

C) Asetilkolin D) Noradrenalin - Taşikardi

E) Efedrin - Ortostatik hipotansiyon

- Vertigo
Adrenalin hem alfa (vazokonstrüksiyon oluşturur) hem
de Beta (vazodilatasyon oluşturur) reseptörleri uyarır. - Seksüel disfonksiyon
Fentolamin gibi bir alfa blokörler verilirse, adrenalin Beta b lokörler
sadece Beta reseptörlerini uyarabilir ve sonuçta dilatasyon
- Hipotansiyon
oluşur.
- Sedasyon
D oğru cevap: B - Bradikardi
- Depresyon
14. A ş ağ ıd a ki alfa-1 a d re n e rjik re se p tö r
- Yorgunluk
b lo kö rlerin d en h an g isin in etk is i n is p e ten prostata
- Sersem lik
sp es ifik tir?
İD: 081031
A ) Terazosin B) Alfuzosin D oğru cevap: A
C) Prazosin D) Doksazosin
E) Tamsulosin 16. En uzun e tkili beta b lokör aşağıdakilerden
Prazosin: Alfal adrenerjik reseptör blokörüdür, alfa2 lere hangisidir?
afinitesi düşüktür. Hipertansiyon tedavisinde kullanılır
A) Nadolol B) Praktalol
arteriyel ve venöz dilatasyona neden olur. En önem li
yan e tk is i ilk doz senkobudur. Bu nedenle tedaviye C) Pindolol D) Esmolol
düşük dozlarda başlanır ve doz giderek artırılır. Raynauo E) Propranolol
sendromunda ve benign prostat hipertrofisinde yararlıdır. ***En uzun e tkili beta b lo k ö rle r: Nadolol, betaksolol

Terazosin: Selektif alfal adrenerjik reseptör blokörüdür. ***En kısa e tkili beta b lo kör : Esmolol
Prostat hipertrofisinde ve hipertansiyonda kullanılır.
Böbrek kan akımını artıran : Pindolol
Doksazosin: Selektif alfal adrenerjik reseptör blokörüdür.
S u'tuz retansiyonu y a p m a ya n la r: Nadolol ve tertatolol
Hipertansiyon tedavisinde ve benign prostat hipertrofisinde
tercih edilir. Doğru cevap: A

T am sulosin: Diğer ilaçlardan en öne m li fa rkı a lfa lA

re s e p tö rle rin e s e le k tif etki göstermesidir. Bu özelliği
sayesinde prostat üzerinde etki gösterirken sistemik kan
basıncında değişikliğe neden olmaz. (Prostata se le ktif
etki)
D oğru cevap: E
15. A lfa b lo kerlerin yol aç tığ ı ta ş ik a rd in in
aş ağ ıd a kile rd en h an g isid ir?
A ) Alfa2 adrenerjik reseptörlerin blokajı
B) Beta adrenerjik reseptör
eliminasyonu
C) Kolinerjik innervasyonu inhibe etmeleri
D) Yatan hastadaki refleks aktiviteyle
E) Adrenal bezden epinefrin salınımıyla
- Ne beta reseptörlerin ne de muskarinik reseptörlerin
aktivitesi değişmez
- Epinefrin salınımı da yalnız ayaktaki bir hastada
beklenir. Yatan bir hastada bu refleks aktivite
görülmez.
17. K ronik ko n je stif kalp yetm ezliğinde beta
adrenerjik ajanların kullanım ıyla ilg ili ifadelerden
hangisi d o ğ ru d u r?
A) Beta blokörler kalbin kasılma gücünü
baskıladığından dolayı kullanılmamalıdır
B) Beta blokörler taşikardi gelişmesini önlerler
sebebi C) Betal selektif antagonistler aritmi gelişmesini
önlerler
D) Betal agonistler kardiyak outputu korurlar
E) Bu ajanlar kalsiyum kanal blokörlerinin toksik
aktivitesinin
etkilerini önlerler
K a rd iy o v a s k ü le r s is te m ik ilg ili ç e ş itli param etre lere
beta b lo k ö rle rin e tk is i :
Koroner kan a kım ı.....................................o veyaJ.
Venöz dönüş.......................................o
Ortalama kan basıncı.........................o veya J. (hafif)
Total periferik döner rezistansı........ o veya |
Kontraktilite......................................... j
Sol ventrikül büyüklüğü......................t
Sol ventrikül diyastal sonu basıncı... f
Myokard içi sistolik gerilim ................ |
 Atış hızı............................................... I vazokonstrik siyan ve uçlarda daha az soğuma
D e b i.....................................................i yaparlar.
Kalbin yaptığı i ş ..................................4 3) Diyabetli kimselerde insulin enjeksiyonuna bağlı
h ip o p lis e m in in norm ale dön m e sini daha az
Oksijen tüketim i................................. 4
geciktirirler ve hipoglisemi belirtilerini daha az
A-V iletim hızı...................................... 4 maskelerler
* Aşağı dönük oklar azalmayı, yukarı dönük olanlar artmayı Angina pektoris, hipertansiyon ve aritmilere karşı teropotik
ve o belirgin bir değişme olmadığını gösterir. etkinlik bakımından kardiyoselektif olan ilaçlarla, selektif
olmayanlar arasında birfark yoktur. Şurasıda vurgulanmalıdır
BETA BLOKÖRLERİN ENDİKASYONLARI ki; selektifliğin nisbi olması nedeniyle kardiyoselektif ilaçların
astıma ve yukarıda sayılan diğer hastalık durumlarında
A) K a rd iy o v a s k ü le r siste m le ilg ili e n d ik a s y o n la r daha güvenli oluşları mutlak değildir.
Hipertansiyon • B e t a l : Kalpte hız ve kasılma gücünü uyarır
- Aritmi • Ju xtoglom erüler hücrelerde Renin salım m ını
Hipertrofin obstrüktif kardiyomyopati uyarır.
- Angira pertarin profilaksisi • Beta2: Respiratuar, uterin ve damar düz kaslarını
- Myokard infarktüsü gevşetir.
Portal hipertansiyon • Karaciğer (insan) glikojenalizi uyarır.
- Kronik ko n je stif kalp yetm ezliği (D ilate KMP • Pankreatik beta hücreler insülin salımmını uyarır.
ve d iya sto lik fonksiyon bozukluğu olanlarda • Beta3: Yağ hücreleri lipolizi uyarır
kullanılmalıdır.
“ \S-biokörierin klinik uygulamaları” başlıklı tabloya bakınız
B) D iğe r E n dika syon ları
Doğru cevap: D
Açık açılı glokom
Hipertiroidi 18. G en el o la ra k d e ğ e rle n d irild iğ in d e aşağ ıdaki
Anksiyete d u ru m la rd a n h a n g is in d e tek b aşın a beta bloker
k u lla n ım ı ko n tre n d ik e d e ğ ild ir?
Alkol yoksunluğu
Migren profilaksisi sendromu A) A-V blok
Beta blokörlerini kardiyoselektiflikleri mutlak değil, nisbidir B) Feokromasitoma
ve doza bağımlıdır. Düşük dozlarda kardiyoselektifliler C) MI geçirmiş olan hipertansif hasta
belirgindir, yüksek dozda kardiyoselektif olan ve olmayan D) Raynoud hastalığı
ilaçlar arasındaki etkinlik kalıbı farkı kaybolur.
E) Astım
Klinik uygulama yönünden kardiyoselektif ilaçların, selektif BETA-BLOKERLER
olmayanlara göre başlıca üstünlükleri şunlardır;
1) Astıma ve diğer tür obstrüktif akciğer hastalığı olan G e n e l Ö z e llik le ri (H e p s i ç o k ö n e m li !..)
kimselerde non selektif blokörlere göre daha az • Kalp hızını ve debisini azaltır, sistolü uzatırlar
bronkokonstriksiyon yaparlar.
• Total koroner kan akımını ve oksijen tüketimini
2) Periferik damar hastalığı olanlarda daha az periferik azaltırlar.

p -b lo k ö rle rin k lin ik u y g u la m a la rı

Uygulama İlaçlar Etki
Propranolot, metoprotol, trimolol, Azalm ış kardiyak output, azalm ış renin
Hipertansiyon
diğerleri sekresyonu
Anjina pektoris Propranolol, nadolol, diğerleri Azalm ış kalp hızı ve gücü
Tüm kardiyak pacem akerların
Mi sonrası a ritm i profilaksisi Propranolol, metoprolol
otom atisitelerinde azalma
Supraventriküler taşıkardiler Propranolol, esmolol, asebutolol Yavaşlamış AV iletim hızı
H ipe rtro fik kardiyomyopati Propranolol Kalp kontraksiyonunun hızında yavaşlama
K onjestif kalp yetm ezliği Karvedilol, labetalol, diğer Mekanizm a anlaşılam adı
Migren Propranolol Profilaksik; m ekanizma belirsiz
Ailesel trem or, diğer trem o r tip le ri, Nörom üsküler transm isyonun azalm ış 62
Propranolol
perform ans anksiyetesi değişimi; m uhtemel SSS etkileri
Azalm ış kalp hızı ve aritm ojenik etki; diğer
T iroid fırtınası, tirotoksikoz Propranolol
m ekanizm alar dahil edilebilir
Glokom Timolol, diğerleri Azalm ış Aköz humor sentezi
İD: 081122
 75

• AV düğümde iletiyi yavaşlatır, EKG’de PR aralığını • MI enfarktüsü sonrası ani ölüm sıklığını azaltan tek
uzatırlar. (AV blokta kontrendikedir) ilaçlardan biridir.

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

• Ağır bradikardiler, konjestif kalp yetmezliği, Aort • Angina pektorisi olan veya MI geçirmiş olan veya

ETKİLEYEN İLAÇLAR
stenozu, kardiak şok ve perikardit gibi düşük debili migreni olan veya hiperkinetik dolaşım durumu olan
durumlarda kontrendikedirler. veya senil tremoru olan hipertansif hastalarda ilk
• Periferal vazokonstriksiyon yaparlar. (Raynaud seçenek ilaç -başka bir kontrendikasyon yoksa-P-
hastalığında kontrendikedirler) Blokerlerdir.
• Böbrekte renin salınımını inhibe eder, Na atılımını • P-Blokaj gücü en yüksek olanı Tertalolol’dür.
baskılarlar. • Lokal anestezik etkisi oldukça yüksek olan p-Bloker
propranololdür.
Beta b lo k e r le r in bazı ö z e llik le r i • Propranolol özellikle tirotoksik kriz tedavisinde (T4-
T3 dönüşümünü engelleyici), Fallot tetralojisindeki
M e m b ra n hipoksik spellerin önlenmesinde, Portal basıncı
S e le k ti vi İSA
sta b iliz a s y o n u düşürdüğü için özefagus varis kanamalarının
Propranolol 61 ve B2 yok ++ profilaksisinde, MI sonrası sekonder profilakside
kullanılır.
Oksprenolol 61 ve 62 ++ • En kısa ömürlü p-Bloker Esmolordür.(Yarılanma
++ ömrü 8 d.)
Pindolol 61 ve 62 Minimal
• İlk geçiş eiiminasyonu en yüksek ve en lipofilik p-
Sotalol 61 ve 62 yok Bloker propranololdür.
Nadolol 61 ve 62 yok Yok • Göz-deri sendromu (kornea delinm esi+deride
p sö ria sis b enzeri durum ) en sık praktalol
Timolol 61 ve 62 yok Yok kullanımında görülür.
Metoprolol 61 yok minimal • P1 selektif —► metaprolol, asebutolol, betaksolol,
bisoprolol, atenolol, esmolol, seliprolol
Atenolol 61 yok Yok
• P2 selektif —»butoksamin alfa-metilpropranolol
Asebutolol 61 ++ • p 1 = P2 (non selektif) —* propranolol, timolol, nadolol,
alprenolol, pindolol, sotalol, karteolol, penbutolol.
Labetalol 61 ve 62 ve a yok Minimal
• P1, P2 ve a antagonistik etkisi olan — Labetolol,
Esmolol 61 yok Var karvedilol (Feokromasitomada kullanılabilir)
Betaksalol 61 yok Yok • Sotalol aynı zamanda Class III antiaritmiktir.
• En güçlü intrinsik sempatomimetik aktivitesi olan
Bisoprolol 61 yok Yok
pindolol’dür.
Seliprolol 61 + Yok
En ö n e m li p B lo k e r ku lla nım alanları:
Tertalolol 61 ve 62 yok Yok • Hipertansiyon, MI sonrası, sekonder profilaksi,
Bazı kardiyak aritmiler, Obstrüktif kardiyomyopati,
Dissekan aort anevrizması, Açık açılı glokom,
• Kan trig lise rid düzeyini yükseltir, depresyon Tiroid krizi, Migren ve profilaksisi, Tremor tedavisi,
ya p a b ilirle r. (D e pre syon lu hastalarda Özefagus varis kanaması profilaksisi, Bazı anksiyete
kullanılmamalıdır) durumları, Alkol yoksunluğu sendromu
• K esilm e sendrom u ve rebound o layına yol
açabilirler. isa: intrinsik sempatomimetik aktivite (parsiyel agonist)

• Non selektif olanlar kardiyakpi reseptörler yanında D oğru cevap: C

pulmoner p2 reseptörleri de bloke ederek pulmoner
basıncı artırıp astım atağını başlatabilirler. (Non 19. Aşağıdakilerden hangisi alfa (a2) reseptörlerini
selektif olanlar astımda kontrendikedir) uyarmaz?
• İnsülininhipoglisemiketkisini artırırken hipogliseminin
periferik etkilerini önleyerek hipoglisemi tanısını A) Klonidin B) Metildopa
m askelerler. (D ia be tiklerde kısıtlı ve dikkatli C) Guanabenz D) Yohimbin
kullanım) E) Guanfasin
• Glukagon sekresyonunu ve glikojenolizi inhibe
D ir e k b ilg i s o r u s u . S o ru a d r e n e r jik s is te m in b ir
ederler.
o toreseptö rü olan A lfa 2 reseptö r agonistlerini bilm enizi
• F eo krom asito m a te d a visin d e tek başına istiyor.
kontrendikedirler (alfa bloker etkisi de olan Labetolol
hariç) O toreseptörler p resinaptik m em branda bulunur. Alfa
• Genç, astım ı ve kalp ye tm e zliğ i olm ayan adrenerjik sistemin oto reseptörü Alfa 2 reseptörlerdir.
prim er hipertansiyonlu hastalarda ilk seçenek
antihipertansiflerdir. Alfa 2 reseptör agonistleri g e n e ld e a n ti-h ip e r ta n s if
amaçlarla kullanılırlar.
 76

Bu tip re se p tö rle rin u ya rılm a sıyla p re s is n a p tik Beta blokerleri kan basıncını kardiak outputu ve renin
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

m em brandan n ö ro tra s m itte r salım ı azalır. Bir nevi salınımını inhibe edrek düşürürler.
presinaptik nöronun el freni gibi davranırlar. - Bu ilaçlar kalsiyum kanalı blokajı, nitrik oksit üretimi,
ETKİLEYEN İLAÇLAR

A lfa 2 R ese ptör A a o n is tle ri anjiotensin reseptör blokajı ve vagal stimülasyon

yapmazlar.
• Klonidin: Antihipertansif
Doğru cevap: A
• Metildopa: Antihipertansif
• Guanabenz: Antihipertansif
22. A ş a ğ ıd a k i n ö ro m u s k ü le r b lo ke ed ici ajanlardan
• Guanfasin: Antihipertansif
h an gisi vu cu tta sp o ntan o la ra k lad an ösin e
• B rim onidin: Antiglokomatöz
d ö n ü şü r?
• Tizanidin: Miyorelaksan
A lfa 2 R ese ptör A n ta a o n is tle ri A) Atraküryum B) Metokürin

• Yohim bin, alfa 2 reseptör blokörü olup bir dönem C) Pankuranyum D) Rapaküranyum
erektil d isfonksiyon tedavisinde kullanılmıştır. E) Tubakürarin
• Mianserin: Antidepresan - Ladanosinin nöromusküler bloke edici etkisi çok
• Mirtazapin: Antidepresan azdır.
D oğru cevap: D - Yarı ömrü çok uzundur.
- Yüksek konsantrasyonlarda konvülsiyon gelişimine
20. Aşağıdakilerdenhangisi intrinsiksem patom im etik yol açabilir.
aktivitesi olan beta-adrenerjik b ir antagonist “Adrenoseptör blokerleri ilaç liste si" başlıklı tabloya
seçilm esinin nedenini en iyi açıklar? bakınız.
A) intrinsik sempatomimetik aktivitesi olmayan D oğru cevap: A
ajanların ilk geçiş etkisine uğramaları
B) Daha uzun etkili olmaları 23. A ş a ğ ıd a k ile rd e n han gisi b eta2 a d re n e rjik
C) Reseptörlerine kovalent bağlamalarından dolayı re se p tö rlerin s e le k tif b lo kö rü d ü r?
çok uzun etkili olmaları
AjAtenolol B) Butoksamin
D) Kalp üzerindeki deprese edici etkilerinin az
olması C) Seliprolol D) Tripitramin
E) Refleks taşikardiyi önlemeleri E) Oksprenolol
- Bu ilaçların deprese edici etkileri daha azdır. Doğru cevap: B
- Refleks taşikardiyi önleyici etkileri diğer beta
agonistlerden fazla değildir. 24. İlacını h er gün alm a sın d a n ş ü p h e ettiğ im iz,
h afızası za y ıfla m ış bir h astaya h an gi ö zellikte bir
D oğru cevap: D
beta b lo ke r ve rilm eli ki fayda g ö rü lsü n ?

21. Beta adrenerjik blokerler aşağıdaki A ) Kardiyoselektif

mekanizmalardan hangisiyle esansiyel B) Beta2 selektif
hipertansiyonu tedavi ederler?
C) Uzun etkili
A) Kardiak outputu ve renin salınımını inhibe ederek D) İntrinsik sempatomimetik aktiviteli
B) Kana kalsiyum geçişini inhibe ederek E) Nonselektif
CjVagal stimulasyonla asetil kolin salınımını İn tr in s ik s e m p a to m im e tik veya p a rs iy e l a g o n is t
artırarak a k tiv ite s i olan a janların kulla nım ları aksatıldığında
D) Anjiotensin reseptörlerini bloke ederek rebound hipertansiyon oluşturm a etkileri daha azdır.
E) Nitrik oksit üretimini artırarak ilaç alimim aksatacağından şüphelendiğimiz hastaya böyle

A d re n o s e p tö r b lo k e r le r i ila ç lis te s i
A lt g ru p P ro to tip A n a v a r y a n t la r D iğ e r ö n e m li a ja n la r
A lfa B lo k ö rle r N o n s e le k t if Fenoksibenzam in Fentolamin

a1 -S e le k tif Prazosin Terazosin, doksozosin

II
a l -S e le k tif Yohimbin Rovolsin

B e ta B lo k ö rle r N o n s e le k t if Propranolol Timolol, Nadotol Karveditol, labetatol

P,-S e le k tif Metoprolol Atenolol, esmolot

P2-S e le k tif Butoksamin

İD: 08t123|
 77

bir ajan vermek daha uygundur. Noradrenalin hem alfa hem beta reseptörleri üzerinden
etkiler oluşturur. Alfa 1 ve alfa 2 reseptörlerini uyararak

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

D oğru cevap: D
damarlarda vazokonstriksiyon, beta reseptörlerini uyararak

ETKİLEYEN İLAÇLAR
da kardiyak etkiler oluşturur. Karvedilol hem alfa hem beta
25. B ro n şiyal astım h ikayesi olan atriy al aritm isi reseptör blokajı yapan bir beta blokerdir. Noradrenalinin
g eliş m iş h a sta ya a ş ağ ıd a ki hangi ö zelliğ e sahip hem vasküler hem kardiyak etkilerini böke eder.
b eta b lo ke r v e rilm e lid ir?
* Karvedilol a lfa l ve beta adrenerjik reseptörlere
A ) Kardiyoselektif e tkili nonselektif bir blokördür.
B) Beta2 selektif * Kalbi katekolominlerin yol açtığı anormal ritimlerden
korur.
C) Uzun etkili
* Periferik direnci düşürerek kan basıncını azaltır ve
D) İntrinsik sempatomimetik aktiviteli
kardiyak outputu arttırır.
E) Nonselektif
* Aynı zamanda anti-oksidan özelliği vardır.
Kalbe selektivitesi olan betal bloker seçilmelidir.
D oğru cevap: C
Bu tür ilaçların düşük dozları hava yolu düz kaslarını
etkilemeden yalnız kalp üzerinde etki gösterir.
29. (3 blo körler aşağıdaki ilaçlardan hangisi ile
D oğru cevap: A
beraber kullanıldığında dikkatli olunm alıdır?

26. A m e liy a t e s n a s ın d a aritm isi g eliş m iş hastaya A) Fluoksetin B) Magnezyum oksit

aş a ğ ıd a k i h an gi ö zelliğ in d en dolayı beta C) Doksisiklin D) Insülin
b lo ke rlerd e n biri olan e s m o lo l verilir?
E) Asetaminofen
A ) Kardiyoselektif olması p adrenerjik blokörler insülinin yaptığı hipoglisem ik
B) Beta2 selektif olması reaksiyonun semptomlarını bloke eder. Bu da bazen hayatı
C) Kısa etkili olması tehdit edebilir.

D) İntrinsik sempatomimetik aktiviteli olması D oğru cevap: D

E) Nonselektif olması
30. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi uterus düz
- Esmolol 10 dakika gibi kısa bir etki süresine sahip
kaslarında kasılmaya yol açarak kanamaların
olduğu için ameliyat esnasında aritmisi gelişen
durdurulm asında kullanılır?
hastaya intravenöz olarak verilir.
Esmolol ester yapılı bir ajan olduğu için plazma A) Ergotamin B) Ergonovin
esterazları tarafından çabuk hidrolize edilir. Etki C) Fentolamin D) Pindolol
süresi kısalır.
E) Propranolol
D oğru cevap: C
Bir ergot alkaloidi olan ergonovin postpartum kanama
tedavisinde kullanılır. Ergotamin ise migren tedavisinde
27. A ş a ğ ıd a k i aja n lard a n h an gisi p eriferik d iren ci kullanılan bir ergot alkaloididir.
d ü ş ü rd ü ğ ü ve ka lp te o lu şa ca k an o rm al ritim leri
ö n led iğ i için h ip ertan siyo n ve ko n je s tif kalp E rgot a lk a lo id le rin in fa rm a ko lo jik e tk ile ri: adrenerjik
y e tm e zliğ in d e tercih ed ilir? blokaj, parsiyel serotonerjik agonist etki yaparlar. Damar
ve uterus düz kaslarında kontraksiyona neden olurlar.
A) Butoksamin B) Karvedilol
D oğru cevap: B
C) Tamsulasin C) Prazosin
E) Salmeterol
31. Terapötik dozlarda vazokonstriktör etkisi en
Doğru cevap: B belirgin olan ergot alkaloidi aşağıdakilerden
hangisidir?
28. N o ra d ren alin in yaptığ ı v a s k ü le r ve kard iyak
etkileri aş ağ ıd a ki se çe n e k le rd e verilen ilaçlardan A) Bromokriptin
h an gisi tü m ü y le b lo ke ed er? B) Ergotamin
C) Ergokristin
A ) Asebutolol B) Esmolol
D) Dihidroergotoksin
C) Karvedilol D) Doksazosin
E) Ergonovin
E) Prazosin
Ergot alkaloidleri, çavdarmahmuzu denilen doğal
Katekolaminlerden noradrenalinin etkilediği reseptörler maddelerdir. Bu maddelerin pek çok tipi bulmaktadır.
ve bu reseptörlerin sorgulandığı bir soru tipi. Bu soru Örneğin, bromokriptin bile bir ergot alkaloididir.
ve benzerleri TUS sınavında çok sorulm uştur.
 78

Ergot alkaloidlerinin en önemli farmakolojik özelliği parsiyel Kan basıncı artışı baroreseptörlerden çıkan stimulus
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

agonist olmalarıdır. 3 tane belli başlı ergot alkaloidi vardır: sayısını arttırır. Baroreseptör duyarlılığındaki azalma
vazomotor merkezin uyarımını azaltır. Bu da sempatik
ETKİLEYEN İLAÇLAR

• B rom okriptin: Dopaminerjik reseptör agonistidir.

Parkinson h a sta lığ ın d a ku lla n ıla n ergot
alkaloididir.
• E rg o ta m in : Vazokonstriktör etkisi en belirgin
olandır ve migren krizlerinin tedavisinde kullanılır.
Dihidroergotamininise, venler üzerinde büzücü
e tkisiço k b e lirg in d ir. Bu nedenle derin ven
trombozunun proflaksi ve tedavisinde kullanılır.
• Ergonovin: Uterus kasıcı etkisi belirgindirve uterusu
kasmak için kullanılır.
Yukarıdaki açıklamadan da anlaşılacağı üzere bu sorunun
cevabı; ergotam indir.
çıkışta azalma yapar. Bu da kan basıncını azaltır.
D oğru cevap: B
34. Fentolam in ve tolazolin hakkında aşağıdakilerden
hangisi söylenebilir?
A) Hipertansiyon yaparlar
B) Taşikardi yaparlar
C) Yüksek dozlarda vazokonstriksiyon yaparlar
D) Hem a hem p reseptörleri bloke ederler
E) Oral yolla kullanımları yoktur

E rg o ta m in in en ö n e m li y a n e tk ile ri ş u n la rd ır: F en to la m in ve to la z o lin selektif olmayan a reseptör

• Bulantı-kusma en sık oluşturdukları yan etkidir.
• Bradikardi ve asit salınımında artış oluşturur.
• Prolaktin salınımını inhibe eder.
• Kapiller duvarı zedeleyerek mikrotrombüs oluşturur.
Bağırsaklarda infarktüsle, ekstremitelerde parestezi
ve gangrenlere neden olur.
Doğru cevap: B
32. A ş ağ ıd a ki ilaçlard an h a n g isin in sıvı re tan siyo n u,
kıllanm a ve p erik ard ial e fü zyo n gibi yan etkileri
vard ır?
A ) Metildopa B) Timolol
C) Minoksidil D) Labetolol
E) Ergotamin
M in o k s id il venlerde minimal etkide bulunarak sadece
arterlerde vazodilatasyon yapar. Su ve tuz retansiyonuna
neden olur.Kalbi stimüle eder. K ılla n m a y a p a r bu kellik
te d a v is in d e ku llan ılan b ir ö zelliktir. Bu amaçla topikal
olarak kullanılır. M inoksidilin toksisite ve yan etkisini
azaltmak için a adrenerjik bloker ve diüretikle kombine edilir.
Minoksidil şiddetli hipertansiyon tedavisinde kullanılır.
blokörleridir. a reseptörlere parsiyel agonist benzeri etki
yaparlar, p reseptörleri ve H2 reseptörleri aktive ederler
ayrıca parasempatomimetiktirier. a bloker olduklarından
hipotansiyon yapar bu da refleks sem patik aktivasyon
ile taşikardiye neden olur.
Doğru cevap: B
35. Propranolol aşağıdaki durum lardan hangisinin
tedavisinde kontrendikedir?
A) Anjina pektoris
B) idiopatik hipertrofik subaortik kardiyomyopati
C) Parsiyel atrioventriküler kalp bloğu
D) Hipertansiyon
E) Feokromasitoma
Atrioventriküler bloku olan hastalarda propranolol kullanımı
kontrendikedir. p blokerler feokromasitoma tedavisinde
kesinlikle tek başlarına kullanılmamalıdır, p ve a blokerler
feokrom asitom ada hastayı ameliyata hazırlamak için
beraber kullanılırlar. İdiyopatik subaortik stenozun klasik
tedavisi p blokerler ile yapılır.
D oğru cevap: C

D oğru cevap: C
36. A drenerjik reseptör blokörlerinde kullanımı
sınırlayan yan etki aşağıdakilerden hangisidir?
33. Kan b asın cın ın o to n o m ik d ü ze n len m e si hakkında
aş ağ ıd a kile rd en han gisi sö y le n e b ilir? A) P blokerlerle oluşan kan şeker düzeyi bozuklukları
B) p blokerlerle oluşan uyku bozuklukları
A ) Baroreseptör sensitivitesini azaltan durumlarda
sempatik sistem aktive olur C) p blokerlerle oluşan intraoküler basınçta artış

B ) Atım volümü ve ortalama kan basıncı D) P blokerlerle oluşan bronkokonstrüksiyon

kardiyak output (kalp çıkışıj’u belirleyen ana E) p blokerlerle oluşan konjestif kalp yetmezliği
parametrelerdir
Kan şeker bozuklukları ve bronkokonstrüksiyon p blokörlerin
C ) Kan basıncında artış aldosteron salınımında artış yan etkisidir. İntraoküler basınçta artış a blokerlerin etkisidir.
yapar P blokerler ko njestif kalp yetm ezliği yapabilir. Uyku
DjArteriyel basınç arttığında baro reseptör bozuklukları da p blokerlerin yan etkisidir.
stimulusları azalır
Doğru cevap: E
E) Kardiyak output (kalp debisi) hemodinamik
faktörlerin yokluğunda sabit olarak devam eder
 79

BETA-BLOKERLER 37. Propranolol aşağıdaki etkilerden hangisini bloke

eder?

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

Genel Ö zellikleri (Hepsi çok önemli !..)

ETKİLEYEN İLAÇLAR
- K a lp h z ın ı ve debisini azaltır sistolü uzatırlar (kalp yetmezliği A) Nikotinle oluşan hipertansiyon
hastalarında genellikle kullanılmazlar)
- Total koroner kan akımını ve oksijen tüketimini azaltırlar. B) Norepinefrinle oluşan insülin salınımının azalması
- AV düğümde iletiyi yavaşlatır, EKG'de PR aralığını uzatırlar. (AV blokta C) Atropinle oluşan miyozis
kontrendikedir)
■ Ağır bradikaridler, konjestif kalp yetmezliği, Aort stenozu, kardiak şok ve D) Norepinefrinle oluşan bradikardi
perikardit gibi düşük debili durumlarda kontrendikedirler. E) Metakolinle oluşan taşikardi
- Pe rife ra l v a z o k o n strik siy o n yaparlar. (Raynaud hastalığında
kontrendikedirler) Norepinefrinleoluşan bradikardi pblokerlerleengellenemez.
- Böbrekte renin salınımını inhibe eder, Na atılımını baskılarlar.
N ikotinle oluşan hipertansiyon ve norepinefrinle oluşan
- Kan trigliserid düzeyini yükseltir, depresyon yapabilirler. (Depresyonlu
hastalarda kullanılmamalıdır) insülin salınımında azalma a reseptörlerle olduğundan
- Kesilme sendromu ve rebound olayın yol açabilirler. bunlar da p blokerlerle etkilenmez. Metakolin damarlarda
- Non selektif olanlar kardiyak 8, reseptörler yanında pulmoner B2reseptörleri vazodilatasyon yapar ve sempatik sistem stimülasyonu
de bloke ederek pulmoner basıncı artırıp astım atağını başlatabilirler. (Non ile refleks taşikardiye neden o lu r ve bu p reseptörler
selektif olanlar astımda kontrendikedir)
- insülinin hipoglisemik etkisini artırırken hipogliseminin periferik etkilerini üzerinden yapılır, p bloker bu etkiyi ortadan kaldırır.
önleyerek hipoglisemi tanısını maskelerler. (Diabetiklerde kısıtlı ve dikkatli
kullanım) D oğru cevap: E
- Glukagon sekresyonunu ve glikojenolizi inhibe ederler.
- Feokromasitoma tedavisinde tek başına kontrendikedirler (alfa bloker
38. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi postural
etkisi de olan Labetolol hariç)
- Genç, astımı ve kalp yetmezliği olmayan primer hipertansiyonlu hastalarda hipotansiyon yapm az?
ilk seçenek antihipertansiflerdir.
- MI enfarktüsü sonrası ani ölüm sıklığını azaltan tek ilaçlardan biridir. A) Diürez yaptırarak kan volümünü azaltan ilaçlar
- Angina pektorisi olan veya MI geçirmiş olan veya migreni olan veya
B) Venlerde dilatasyon yapan ilaçlar
hiperkinetik dolaşım durumu olan veya senil tremoru olan hipertansif
hastalarda ilk seçenek ilaç -başka bir kontrendikasyon yoksa- 6- C) p blokajı yapan ilaçlar
Blokerlerdir.
- B-Blokaj gücü en yüksek olanı Tertalolol'dür. D) a reseptör blokajı yapan ilaçlar
- Lokal anestezik etkisi oldukça yüksek olan B-Bloker propranololdür. E) Ganglion blokajı yapan ilaçlar
- Propranolol özellikle tirotoksik kriz tedavisinde (T„- T3 dönüşümünü
engelleyici), Fallot tetralojisindeki hipoksik spellerin önlenmesinde, a adrenerjik reseptörler üzerindeki sempatik tonusu kaldıran
Portal basıncı düşürdüğü için özefagus varis kanamalarının profilaksisinde, tüm ilaçlar postural hipotansiyon yapar. O nedenle p
MI sonrası sekonder profilakside kullanılır.
- En kısa ömürlü B-Bloker Esmolol'dür. (Yarılanma ömrü 8 d.) blokerler postural hipotansiyon yapmaz.
- ilk ge çiş e lim in a syo n u en yü k se k ve en lip o fillik B-Bloker
D oğru cevap: C
propranololdür.
- Göz-deri sendromu (kornea delinmesi+deride psöriasis benzeri durum) en
sık praktalol kullanımında görülür. 39. Aşağıdakilerden hangisi vazodilatatör ilaçların
- B, selektif ..................... -» metaprolol, asebutolol, betaksolol, yaptığı önem li ancak sık karşılaşılmayan
bisoprolol, atenolol, esmolol, seliprolol
durum lardan biri d e ğ ild ir?
- B2selektif ..................... -> butoksamin alfa-mitilpropranolol
- B, = B2(non selektif) ....... -> propranolol, timolol, nadolol, alptenolol,
p in d o lo l, s o ta lo l, k a rte o lo lo , p e n b u to lo l. A) Nitroprussidlerle oluşan siyanür toksisitesi
- 8 ,, B2 ve a an ta g o n istik e tkisi olan -> L a b e t o lo l, k a r v e d ilo l B) Minoksidille oluşan perikardial yan etkiler
(Feokrom asitom ada k u lla n ıla b ilir)
- Sotalol aynı zamanda Class III antiaritmiktir. C) Hidralazinle oluşan sistemik lupus eritematozus
- En güçlü intrinsik sempatomimetik aktivitesi olan pindolol'dür. tablosu
- Klinikte kullanılan en selektif p, Bloker, NO salınımına ve vazodilatasyona
neden olan- Nebivolol’diir.
D) Prazosinle gut hastalığının artması
E n ö n e m li p B lo k e r k u lla n ım a la n la r ı E) Verapamille atrioventriküler blok ve azalmış kalp
H i p e r t a n s iy o n , MI s o n ra s ı, s e k o n d e r p r o f la k s i, B a z ı k a r d iy a k debisi
a r it m i le r , O b s t r ü k t if k a r d iy o m y o p a t i, D is s e k e n a o r t a n e v r iz m a s ı,
A ç ık a ç ı lı g lo k o m , T ir o id k r iz i , M ig r e n v e p r o f ila k s is i, T r e m o r t e d a
P razosin a b lo kerd ir. Serum ürik asit düzeylerinde p
v is i, Ö z e fa g u s v a r is k a n a m a s ı p r o f la k s is i, B a zı a n k s iy e t e d u r u m la r ı , blokerler artış yapar a blokerler bu tip etki yapmaz, p
A lk o l y o k s u n lu ğ u s e n d ro m u blokerlerle bile ürik asit artışı çok çok nadir karşılaşılan bir
B e t a B l o k e r l e r i n b a z ı ö z e lli k le r i durumdur. Diğerleri bu tip ilaçlarla oluşan ciddi ve nadir
S e le k t iv ite İSA m e m b ra n s ta b iliz a s y o n u
görülen yan etkilerdir.
Propranolol.... B1 v e B 2 ................. y o k ............ ++
oksprenolol.... B1 v e B 2 ................ + ............... + Doğru cevap: D
p in d o lo l ............ B1 v e B 2 ................ + + ..............m in im a l
so ta lo l ................ B1 v e B 2 ................ y o k .............y o k
na d o lo l .............. 81 v e B 2 ................ y o k ...........y o k 40. p1 ve P2 adrenoreseptörlerini stim üle eden bir
tim olol ................ B1 v e B 2 ................ y o k ...........y o k ilaç alımında aşağıdakilerden hangisi beklenir?
m e to p ro lo l ___ 81 ............................. y o k ...........m in im a l
a te n o lo l ............ B1 ............................. y o k ...........y o k A) Renin salınımında azalma
ase b u to lo l ....... 8 1 ................................ + ................+
la b e to lo l ........... B1 v e B2 v e a . . . . y o k ........... m in im a l B) Total periferal rezistansda azalma
esm olol .............. 6 1 ............................. y o k .............v a r
C) Hava yolları düz kaslarının konstraksiyonu
b e ta k sa lo l ....... B 1 ............................. y o k .............y o k
biso pro lo l .........81 ............................. y o k ............. y o k D) Kalp hızında azalma
seliprolol ........... 81 ............................. + ................y o k
o lo l ....................... B1 v e 6 2 ................ y o k .............y o k E) Lipolizin azalması
İsa: in tr in s ik s e m p a to m im e tik a k t iv ite (p a rs iy e l a g o n is t)
İD: 08İ056
 80

(31 reseptörleriyle lipoliz, renin salımmı ve kalp hızı artar. D e ksm e d e to m id in

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

(32 reseptörleriyle de bronkodilatasyon olur. [32 reseptörleri

• Dekstrom etorfan antitussif olarak kullanılan opioid
üzerinden damarlarda vazodilatasyon olur ve total periferal
ETKİLEYEN İLAÇLAR

türevidir.
direnç düşer.
• D e k s a m e ta z o n uzun ve güçlü e tkili steroid
D oğru cevap: B preperatıdır.
D oğru cevap: E
41. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi MSS’ye en az girer?

A) Metil dopa B) Propranolol 45. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi guanetidinin etkisini

bloke eder?
C) Efedrin D) Guanetidin
E) Klonidin A) Reserpin B) Diazoksid
Guanetidinin etkisi periferaldir. C) Kaptopril D) Kokain
E) Propranolol
D oğru cevap: D
K o kain ve tr is ik lik a n tid e p re s a n la r u p ta ke ’i inhibe
42. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi dobutam inin direkt ederler. G u a n e tid in etkisini göstermek için uptake’e
kardiak e tkisin i bloke eder? uğrayarak adrenerjik sinir ucuna alınmalıdır. Kokain ve
tr is ik lik a ntid e p re sa n la r upta ke ’i inhibe ettiklerinden
A) Prazosin B) Metoprolol guanetidin etkisiz kalır.
C) isoproterenol D) Klonidin D oğru cevap: D
E) Pralidoksim
Metoprolol p i adrenoreseptör antagonistidir. Dobutaminin 46. Rauvvolfia serpentina adlı bitkin in köklerinden
P1 adrenoreseptör üzerine etkisini bloke eder. elde edilen b ir alkaloid olan reserpin hakkında
aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
D oğru cevap: B
A) Gastrointestinal motilite ve salınım fonksiyonlarını
43. Klonidin ve m etildopanın a 2 adrenoreseptör azaltır
üzerine ago nistik etkisi hangisine sebep olur? B) Sempatik sistemi bloke eden ilaçların en
güvenlisidir
A) intestinal motilite artar
C) Depresyona yol açabilir
B) Bronkokonstriksiyon gelişir
D) Hiperglisemiyi kontrol etmek için yüksek dozlarda
C) Myokardiyal kontraktilitede artış kullanılır
D) Merkez sinir sisteminde sempatik aktivitede azalma E) Kan basıncını düşürdüğünden kalpte refleks
E) Arteriyal kan basıncı artar taşikardi yaparlar

Klonidin ve metildopa her ikiside antihipertansif olarak Reserpin hiperglisemi kontrolünde kullanılmaz. Reserpin
kullanılır. d o p a m in in v e z ik ü lle re a lın m a s ın ı in h ib e e d e re k
n o ra d re n a lin in s in ir u c u n d a n s a lın ım ın ı d o la y lı
Doğru cevap: D o la ra k a za ltır. Bu da kalp ve dam arlarda sempatik
sistemin etkinliğini kaldırır o nedenle taşikardi oluşmaz.
44. Yoğun bakım hastalarında sedasyon oluşturm ak Sempatik sistemi bloke eden ilaçların en güvenlisi değildir.
için kullanılabilen alfa adrenerjik reseptör Depresyona ve intihara neden olabilir.
agonisti ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
D oğru cevap: C
A) Brimonidin B) Klonidin
C) Dekstrometorfan D) Deksametazon 47. Aşağıdakilerden hangisi rezerpinin yan
etkilerinden biri d e ğ ild ir?
E) Deksmedetomidin
Soru isim b e n ze rlikle ri k u lla n ıla ra k zo rlaştırılm a ya A) Bradikardi B) Kabızlık
çalışılm ış. D eksm edetom idin alfa2, se m p ato litik etki C) Depresyon D) Parkinsonizm
ile oluşturur. E) Peptik ülser
A lfa 2 agonistler: Rezerpin konstipasyona değil, diyareye neden olur.

M orfin yo ksun lu k sendrom tedavisinde tercih edilen:

Klonidin
Glokom tedavisinde kullanılan: Brimonidin
A n k s iy e te te d a v is in d e , yo ğ u n bakım h asta ların da
veya anestezi hastalarında sedasyon oluşturm ak için
kullanılan:
R E ZE R P İN İN E T K İLE R İ
* N oradrenalin azalm asına bağlı: Hipotansiyon,
bradikardi.
• Serotonin azalmasına bağlı: Santral sinir sistemi
toksitesi, depresyon ve sedasyona neden olur.
Depresyon gelişen hastalarda ilaç kesilmelidir.
 81

Depresyonlu hastalarda kullanımı kontrendikedir. (-------------------------------------------------------------------------------

* D o p a m in a za lm a sın a b a ğ lı: Ekstraplram idal
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

yan etkiler, parkinsonizm , distoni ve prolaktin V____________________________________________________/

ETKİLEYEN İLAÇLAR
artış bulguları gelişebilir. Bu nedenle Parkinsonlu
hastalarda kullanılmamalıdır
K o lin e rjik a g o n is tle r
G astrik asit salınımında artış & Diyare: Bu nedenle peptik
ülserli hastalarda kullanılmamalıdır. 1. D irekt etkililer
- Asetilkolin
D oğru cevap: B
- Lobelin
- Nikotin
48. Aşağıdakilerden hangisi adrenerjik s in ir ucundan
- Betanakol
norepinefrin salim inim inhibe eder?
- Oksotremorin
A) Bretilyum B) Glukokortikoidler - Karbakol
- Pilokarpin
C) Metirozin D) Rezerpin
2. İndirekt etkililer (reversbl)
E) Trisiklik antidepresanlar
- Neostigmin
Bretilyum ; NA (sodyum) kanallarını bloke eden lokal - Fizostigmin
anestetik bir maddedir. - Takrin
- Adrenerjik sinir ucundaki norepinefrin salınım - Edrofonyum
mekanizmasını felce uğratır. - Pridostigmin
D oğru cevap: A - Rivastigmin
- Am benonyum
- Distigmin
49. Reserpin aşağıdaki durum ların hangisinde
- Doprepezit
ko ntrind iked ir?
3. indirekt etkililer (irreversbl)
A) Hipertansiyon - izoflurofat - Paration
B) Mani - Ekotiyofat - Matation
4. Ase tilko lin esteraz aktivatörleri
C) Petit mal epilepsi
- Pratidoksim, obidoksim
D) Peptik ülser
Ö zellikler
E) Hipertiroidi - F iz o s t ig m in tersiyer’dir. SSS’ne neostigminden daha
Reserpin; bir nöron blokörü olan sempatolitik bir maddedir. iyi geçer.
V e ziküle r amin pom pasını irreversibl bloke ederek - N e ostigm in quarternerdir. S S S ’ne geçem ez fakat
nöronlarda NA, dopamin ve serotonin depolanmasını irreversibl etki yapan organik fosfatların etkisi daha
engeller. Katekolamin depolanmasını bloke ettiği için uzundur.
sempatolitik yan etkiler oluşturur: En u z u n r e v e r s ib le in h ib it ö r d ist ig m in d ir.
En k ıs a e t k ili E d r o f o n iu m ’dur.
- Hem arter hem de venüllerde vazodilatasyon
Direkt etkili kolinerjik agonistlerden karbakol hem
ve dolayısıyla şiddetli ortostatik hipotansiyon
nikotinik hem de muskarinik reseptörleri etkiler. Oysa
oluşturur
B e t a n a k o l s a d e c e m u s k a r in ik le r i e tk ile r.
- Vazodilatasyona bağlı kan basıncını düşürdüğü için B e t a n a k o l, id r a r r e t a n s i y o n u g a s t r o ö z o f a j e a l
refleks olarak su ve Na retansiyonu oluştururlar r e flu k s v e n ö r o j e n ik ile u s t a kullanılabilir.
- Taşikardi P ilo k a r p in v e k a r b a k o l ise gtokom ’da siliar kasda

- V a zo d ila ta syo n a bağlı konjesyon (= burun
tıkanıklığı)
Miyozis
- Apokrin ter bezlerinin salgısını azalma
Ejekülasyon inhibisyonu
Yukarıda belirtilen yan etkilere ilaveten bu ilacın önemli
bir yan etkisi ise sem patik sistem i baskıladığı için
parasempatik sistemi baskın hale geçirmesidir. Dolayısıyla;
Gl motilitesinde artış (diyare) ve asit / gastrin salgısında
artış ortaya çıkartır. Dolayısıyla bu ilacın aktif peptik ülserde
kullanılması kontrendikedir.
- E d ro fo n y u m
Doğru cevap: D
spazm oluşturarak iridokorneal açıyı genişletir ve göz
içi basıncını düşürür.
- E d ro fo n y u m , a m b e n o n y u m , n e o s t ig m in ve
piridostigmin ise Myasteria Gravis ve nörom üsküler
blok’un kaldırılm asında kullanılır.
- Pratidoksim, asetilkolin esteraz’daki inorganik fosfor
kısmına bağlanarak inhibe kolinesterazdan organik
fosforu koparır. Böylece enzimi aktif hale getirir.
- P r a lid o k s im alkillenen enzim (aging) yaşlanmadan
önce v e rilirse etki e d e r a yrıca bu ilaç S S S ’ne
geçemez.
P a r a tio n v e m a la t io n p r o d r u g d u r ve paraoksan ve
malaoksana dönüşür.
m y a s t e n ia g r a v is h a s t a la r ın d a
k o lin e r jik k riz ile m y a s te n ik k riz a y ırım ın d a
kullanılır.
 1. Aşağıdaki etkilerden hangisi otonom s in ir
sistem inin parasem patik bölüm ünün uyarılması
sonucu oluşm az?
A) Vazodilatasyon
B) Bronkokonstriksiyon
C) Atriyoventriküler ileti azalışı
D) Siliyer kasta gevşeme
E) Terleme artışı
Otonom s in ir siste m i sorularının önem li b ir bölüm ü
reseptör etkilerine dayanır.
Parasem patik uyarı sonucu gözde s iliye r kas muskarinik
rese ptö rle r aracılığı ile k a s ılır ve yakın görme için
odaklanma gerçekleşir.
S e m p a tik le r ise P2 reseptör aracılığı ile siliyer kası
gevşeterek, gözün uzağa odaklanmasını sağlarlar.
Atropin ve benzeri antikolinerjik etkili maddeler ise siliyer
kaslarda felç yaparak (akomodasyon felci - sklopleji) ani
başlayan yakın görme kaybı yaratırlar.
Seçeneklerdeki diğer etkiler ise parasempatik sistemde
muskarinik reseptörlerin uyarılması sonucu oluşur.
K O L İN E R J İK İL A Ç L A R IN K U L L A N IM
E N D İK A S Y O N L A R I
• P a ra litik ile u s: Bu ilaçlar bağırsak motilitesini
arttırırlar.
• Mesaneatonisi ve nörojenik mesane bozuklukları:
Miksiyonu kolaylaştırırlar.
• Reflü özofajit: Gaströsefagial bileşkeyi kasarak,
asidin reflüsünü azaltırlar.
• M y a sth e n ia g ra v is : Bu ilaçlar Ni reseptörler
üzerinden kas kasılmasını stimüle ederler.
• Glokom: Özellikle pilokarpin, hem açık hemde dar
açılı glokom tedavisinde kullanılır.
• Alzheim er hastalığı: Santral etkili bazı kolinerjik
m addeler, alzheim er hastalığının tedavisinde
faydalıdırlar.
• A tro p in , TAD ve fe n o tiy a z in le r le ola n
zehirlenm elerin tedavisi
Ancak seçeneklerde bulunan P a rk in s o n h a s ta lığ ı;
k o lin e rjik ilaçlar için b ir endikasyon d eğildir. Çünkü
Parkinson hastalığında bazal gangliyonlarda kolinerjik
aktivitede, ister gerçek anlamda ister relatif olarak, bir
artış söz konusudur. Bu nedenle Parkinson hastalığının
tedavisinde antikolinerjik ilaçlar kullanılır.

P a ra se m p a tik ve s e m p a tik s is te m in s is te m le r D oğru cevap: A

ü z e rin e e tk ile r i
3. Aşağıdaki ko lin erjik maddelerden hangisi
O rg a n P a ra se m p a tik Etki S e m p a tik Etki
asetilkolinesteraz enzimi tarafından parçalanır?
Damarlar Vazodilatasyon Vazokonstriksiyon (*)
A) Metakolin B) Pilokarpin
Bronş Bronkokonstriksiyon Bronkodilatasyon C) Lobelin D) Betanekol
düz kası E) Muskarin
Mesane Detrusör kas Detrusör kas Asetilkolin, metakolin, karbakol ve betanekol; kolin esteri
kasılması gevşemesi olan kolinerjik maddelerdir. Metakolin; asetilkolinesteraza
Bağırsak M otilite artışı Motilite azalması d a ya n ıksız, fa ka t p s ö d o k o lin e s te ra z enzim ine
dayanıklıdır.
Göz Myozis Midriazis
M u ska rin ik e tkisi k a rd iy o v a s k ü le r s is te m (K V S )’de
Göz Siliyer kas kasılması, Siliyer kas gevşemesi asetilkolin’den daha güçlüdür. KVS üzerinde en güçlü etki
akom odasyon spazmı (uzak görüş) oluşturan kolin esteridir.
(yakın görme)

Kalp Negatif inotropi Pozitif inotropi

Negatif kronotropi Pozitif kronotropi Kolinesteraza Muskarinik N ikotinik
Negatif dromotropi Pozitif dromotropi duyarlılık e tki etki
Asetilkolin ++++ ++ / +++
(*) Sem patik etkinlik sonucu iskelet kası arteriyollerinde -
beta adrenerjik tip 2 ve m uskarinik tip 3 reseptör uyarısı Metakolin + + ++ + /-
sonucu vazodilatasyon oluşur.
Karbakol + + ++
Betanekol -
D oğru cevap: D
Muskarin ++++ -
2. Aşağıdakilerden hangisi kolin erjik ilaçların Pilokarpin - +++ -
kullanım ı için b ir endikasyon d e ğ ild ir?

A) Parkinson Seçeneklerde bulunan pilokarpin, muskarin ve lobelin;

B) Reflü ösefajit alkaloid olan kolinerjik maddelerdir.
C) Flask tip nörojenik mesane Doğru cevap: A
D) Paralitik ileus
E) Alzheimer
 83

4. Aşağıdakilerden hangisi betanekol için yanlıştır?

H ip e ra k tif m esane te d a v is i

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

A) Sadece muskarinik reseptörler üzerinden etki
• Tolterodin

ETKİLEYEN İLAÇLAR
oluşturan parasempatomimetik ilaçtır.
• Trospium klorit
B) Gastrointestinal Sistem ve mesane üzerine en
güçlü etkiyi oluşturur. • Darifenasin
• Solifenasin
C) Kolinesterazlara dayanıklıdır.
• Fesoterodin
D) Hipertansiyona yol açacağından intravenöz (IV)
kullanılmaz. • Oksibutinin (antikolinerjik yan etkileri fazladır)*6
7
E) Nörojenik mesane ve reflü özofajit tedavisinde oral
olarak kullanılır. Doğru cevap: B

K O LİN E S T E R LE R İ
6. Aşağıdaki parasem patom im etik maddelerden
hangisi kolinesteraz enzimi tarafından
A s e tilk o lin
yıkılm aktadır?
• M u ska rin ik ve n iko tin ik e tkisi ya kla şık aynı
güçtedir. A) Metakolin B) Soman
• Kolinesterazlara en duyarlısıdır. C) Lobelin D) Betanekol
E) Muskarin
B e ta ne kol
Kolinesteraz enzimi a setilkolin ’i parçalayan enzimdir.
• Oral ve sc kullanılır. Kardiyak arreste neden
A s e tilk o lin h a ric in d e , p a ra s e m p a tik ila ç la rd a n
olabileceği için im ve iv kullanılm az. Sadece
m eta ko lin ’de bu enzim tarafından yıkılm aktadır. Bu
m uskarinik reseptörler üzerinden etki oluşturur.
ilaç bir kolinesteridir.
• Kolinesterazlara dayanıklıdır.
• GIS ve mesane üzerine en güçlü etki oluşturur. Kolin e sterleri 4 tanedir. Bunların isim leri ve başlı
özellikleri:
• Nörojenik mesane ve reflü özofajit tedavisinde oral
olarak kullanılır. • A s e tilk o lin : K olinesterazlara en duyarlısıdır.
M u ska rin ik ve n ik o tin ik e tk is i y a k la ş ık aynı
K a rb a ko l güçtedir.
• N iko tin ik e tkisi m uska rin ik e tkisin d e n daha • M etakolin: Asetilkolinesteraza dayanıksız, fakat
güçlüdür. psödokolinesteraza dayanıklıdır. KVS üzerinde en
• Sistemik kullanıldığında nikotinik etki ile adrenalin güçlü etki oluşturur.
salınımına yol açar ve hipertansiyona yol açar. • Betanekol: Kolinesterazlara dayanıklıdır. Sadece
• Kolinesterazlara dayanıklıdır. muskarinik reseptörler üzerinden etki oluşturur. GIS
ve mesane üzerine en güçlü etki oluşturur. Nörojenik
■ Sadece oftalm ik olarak kullanılır.
mesane ve reflux özofajit tedavisinde oral olarak
M eta ko lin kullanılır.

• Muskarinik etkisi KVS’de Ach’den daha güçlüdür. • Karbakol: Kolinesterazlara dayanıklıdır. Nikotinik
etkisi muskarinik etkisinden daha güçlüdür. Sadece
KVS üzerinde en güçlü etki oluşturur. Asetilkolinesteraza oftalmik olarak kullanılır.
dayanıksız, fakat psödokolinesteraza dayanıklıdır.
Seçeneklerde bulunan diğer ilaçlan da irdeleyelim :
D oğru cevap: D
• Som an: S in ir g a z ıd ır ve k o lin e s te ra z
enzimininirreversibl blokörüdür.
5. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi h iperaktif mesane
• Lobelin: Bir gangliyon stimülanıdır.
tedavisinde kullanılm az?
• M uskarin: Mantarda bulunan alkaloid yapıda bir
A) Trospiyum B) Betanekol alkaloiddir.
C) Solifenasin D) Oksibutinin Doğru cevap: A
E) Tolterodin
H ip e ra k tif m esane te d a v is in d e k u lla n ıla n ila ç la r, 7. Aşağıdakilerden hangisi bronş hiperaktivite
a n tik o lin e rjik e tki ile m iksiyo nd a azalma yaratırlar. tanısında öncelikle tercih edilen ko linom im etik
K o lin e rjik ilaç betanekol ise, mesane detrüsör kasında ilaçtır?
kasılma yaratarak, m iksiyonu arttırır.
A) Nadolol B) Pranlukast
Betanekol (kolin esteri) ve neostigmin (kolin esteraz C) Metakolin D) Aminofilin
enzim inhibitörü) kolinerjik etkili ilaçlardır. Bu iki ilaç E) Karbakol
atonik mesane ve ileus tedavisinde kullanılır. Mesane ve
bağırsakta peristaltizmi arttırdıkları için, hiperaktif mesane A s tım ta n ıs ı ş ü p h e li o la n k iş ile r d e k ıs a e tk ili
tedavisinde durumu daha da ağırlaştırırlar. b ro n ko ko n striktif ajanlar provokasyon testi amacıyla
kullnılabilm ektedir.
 84

• Parasem patom im etiklerin özel endikasyonları: Ekotiofat iridokorneal açıyı genişleterek göz içi basıncı
düşürür. Hem açık açılı hem de dar açılı glokomun
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

> Bronş hiperaktivitesi tanısında provokasyon

testinde kullanılan kısa etkili: tedavisinde kullanılabilir.
ETKİLEYEN İLAÇLAR

M etakolin D oğru cevap: E

> Öğrenme ve belleği güçlendiren / Alzheimer
tedavisinde kullanılan: Arekolin
10. Gözde üveiti olan b ir hastada, m id riya tik amaçla
• P ra n lu k a s t: Lökotrien D4 re se p tö r biokörü kullanılm ayan ilaç hangisidir?
bronkodilatasyon yapan astım ilacıdır.
• A m inofilin: Metilksantin türevi ve adenozin reseptör A) Skopolamin B) Ekotiofat
biokörü astım ilacıdır. C) Hidroksiamfetamin D) Siklopentolat
• N a d o lo l: N o n se le ktif beta blokördür, E) Fenilefrin
bronkokostriksiyon oluşturur.
Ekotiofat, irrevesibl kolinesteraz enzim inhibitörüdür.
Karbakol: Bir kolinomimetiktir. Ancak nikotinik etkisi K o linerjik etki ile m iyozis o lu ştu ru r ve göz içi basıncı
fazla olduğu için sistemik olarak kullanılmaz azaltır. Glokom tedavisinde kullanılır.
D oğru cevap: C
Seçeneklerdeki diğer ilaçlar antikolinerjiklerdir, gözde
midriyazis ve akomodasyon felci yaratırlar. Midriyatik etki
8. Aşağıdakilerden hangisi parasem patom im etik ile üveitte oluşan sineşiyi engellerler.
ilaçların tedavide kullanım alanlarından d e ğ ild ir?
Fenilefrin ve hidroksiam fetam in de sempatik etkinlik
A) Glokom B) Paralitik ileus ile gözde m idriyazis yaratarak, üveitte oluşan sineşi
C) Reflu özefajiti D) Bulantı kusma tedavisinde kullanılabilirler
E) Nörojenik mesane
Ü v e itte sine şi te d a v is i
P A R A S E M P A T O M İM E T İK İL A Ç L A R IN TED AV İD E
Atropin, skopolamin,
K U L L A N IM A L A N L A R I Antikolinerjikler
siklopentolat, tropikam id
• Entoksikasyonlar (atropin, fenotiazin, antihistaminik
ve trisiklik antidepresan) Sem patikler (a
Fenilefrin, hidroksiam fetam in
reseptör agonistleri)
• Glokom
• Mesane atonisi Topikal steroidler
• Myasthenia gravis
• Nörojenik mesane
• Paralitik ileus Bazı k o lin o m im e tik le r in k lin ik u y g u la m a la rı
• Reflü özefajiti
İlaç K lin ik u yg u la m a la rı E tki (A c tio n )
• Alzheimer hastalığı tedavisi
D ire k E tk ili A g o n is tle r
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLARIN YAN ETKİLERİ
Barsak ve
Postoperatif ve
• Salivasyon, terleme m esane düz
B e ta n e k o l nörojenik ileus,
• Bulantı, kusma kasım aktive
üriner retansiyon
eder.
• Bradikardi
• Hipotansiyon Gözün silier
• Bronkospazm ve pupiller
K a rb o ka l,
Glokom sfinkter
• Görme bulanıklığı) p ilo k a rp in kaslarını aktive
Doğru cevap: D9 eder.

S e v im e lin Sjögren sendromunda Salivasyonu

9. Aşağıdakilerden hangisi ekotiyofatın gözdeki (c e v im e lin e ) kuru ağız artırır.
etkisidir?
İn d ire k E tk ili A g o n is tle r
A) Siliyer kasta gevşeme Postoperatif ve Endojen asetil
B) Katarakt insidansında azalma N e o strig m in nörojenik ileus, kolini amplifiye
üriner retansiyon eder.
C) Göz içi basıncında artma
Endojen
D) Midriyazis
N e o strig m in , Myasteriya gravis, asetilkolini
E) Sikloplejinin geri döndürülmesi p rid o sig m in , Nörom uskuler bloğun amplifiye eder;
E ko tiyofat geri dönüşsüz bir kolinesteraz inhibitörüdür. e d ro fo n y u m geri çevrilmesi ? iskelet kası
G lokom o lg u la rın d a göz dam lası o larak ku lla nılır. gücü.
Antikolinerjiklerin oluşturduğu sikloplejiyi geri döndürür. P iz o stig m in , Ach etkilerini
Glokom
Siliyer kası kasar. Kolinerjik etkinliği artırdığı için gözde e k o tiy o fa t arttırır.
myozise neden olur. İD: 08t111
Doğru cevap: B

11. D iplopi, dizartri, yutma güçlüğü çekmekte olan
m yastenik krizdeki b ir hastayı geri çevirm ek için
en uvaun ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
A) Neostigmin B) Pilokarpin
C) Pralidoksim D) Süksinilkolin
E) Tubokürarin
Myastenia gravis tedavisinde antikolinesterazlar ve steroidler
primer ilaçlardır. Antikolinesterazlar nöromüsküler kavşakta
Ach birikimine yol açtıklarından çizgili kasları stimüle
ederler. Neostigmin reversibl kolinesteraz inhibitörüdür, en
kısa edrofonyumdur. Edrofonyum myastenia’da tanı testi
olarak kullanılır. En uzun etkili ise distigmindir. Santral
etkiden yoksundur ve iskelet kasları üzerinde en güçlü etki
gösterendir.
Pilokarpin: Parasempatomimetiktir. En belirgin etkisi ter
bezleri ve dış salgılar üzerinedir. Hem açık açılı hem de
dar açılı glokom tedavisinde kullanılır.
Pralidoksim : Kolinesteraz enzim reaktivatörüdür. insektisit
zehirlenmesinde kullanılır.
S üksinilkolin: Depolarizan grup nöromüsküler blokörüdür.
Tüm kas gevşeticiler içerisinde etkisi en çabuk başlayan
ve kısa sürendir. Çünkü plazmada psödokolinesteraz
tarafından parçalanır.
T u b o k ü ra rin : N onde po larizan grup n ö rom üskü ler
blokördür.
D oğru cevap: A
12. Parathiondaki fo sfo r atomuna yüksek affinite
duyduğu için insektisitlerle olan zehirlenm elerin
tedavisinde kullanılan ilaç hangisidir?
A) Neostigmin B) Tubokürar
C) Betanekol D) Pralidoksim
E) Skopolamin
Pralidoksim organofosfat insektisitlerdeki fosfor atomuna
yüksek affinite ile bağlanarak inaktive olan kolinesterazı
tekrar aktive eder.
Doğru cevap: D
13. Aşağıdakilerden hangisi santral s in ir sistem ine
yeterli oranda geçebilen kolinesteraz enzim
reaktivatörüdür?
A) Pralidoksim
B) Obidoksim
C) Atropin
D) Diazepam
E) Diasetilmonoksim
K la sik kolinesteraz rea kstivatö rle rin in (Pralidoksim ,
Obidoksim ) polar hid ro filik yapılarından dolayı santrale
geçişleri kısıtlıdır. Yeni üretilen diasetilm onoksim ise
santrale geçebilmektedir.
85
Diazepam benzodiazepin türevi hipnosedatif ilaçtır.
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ
A tro pin nonselektif antimuskariniktir.
ETKİLEYEN İLAÇLAR
Doğru cevap: E
14. En uzun etki süresine sahip olan kolinesteraz
inh ibitö rü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Neostigmin B) Distigmin
C) Ambenonyum D) Ekotiofat
E) Edrofonyum
Bu soruyu okuyan biri muhtemelen distigmin en uzun etkili
geri dönüşlü inhibitör ve ekotiofat (geri dönüşsüz inhibitör)
arasında kalacaktır. Geri dönüşsüz inhibitörlerin etki süresi,
geri dönüşlü inhibitörlerin hepsinden daha uzundur.
Doğru cevap: D
15. Aşağıdaki kolinesteraz inh ibitörlerinden santral
s in ir sistem ine en cok geçeni hangisidir?
A) Edrofonyum B) Demekaryum
C) Ambenonyum D) Donepezil
E) Neostigmin
Soruda bahsedilen kolinesteraz inhibitörleri, kolinerjik
maddelerdir. Çünkü bu ilaç grubu, asetilkolini parçalayan
kolinesteraz enzimini inhibe ederek, sinaptik aralıkta
asetilkolin birikmesine yol açarlar. Bu ilaçlar reversibl ve
irreversibl olmak üzere iki gruba ayrılırlar. Reversibl olanların
isimleri ve bazı önemli özellikleri şunlardır: EDROFONYUM:
En kısa etkilisidir. Miyastenia gravis teşhisinde kullanılır.
DİSTİGMİN: En uzun etkilisidir.
FİZOSTİGMİN: Merkezi sinir sistemine belirgin geçiş
gösterir. Bu nedenle; santral antikolinerjik ilaçlar (atropin
vb.) ve fenotiyazinler ile zehirlenmelerde kullanılır.
NEOSTİGMİN: Pür periferik etki ortaya çıkartır. Kürar ve
benzeri kompetitif nöromüsküler blokörlerin etkisini reverse
etmek
(geri çevirmek) için de kullanılır.
AMBENONYUM: Oldukça uzun etkilidir.
DONEPEZİL / RİVASTİGMİN / GALANTAMİN: Santral
etkili kolinesteraz inhibitörleridir. Alzheimer hastalığının
tedavisinde kullanılırlar.
Bu sorunun seçeneklerinde bulunan; donepezil, özellikle
Alzheimer hastalığının tedavisinde tercih edilir ve açıklama
okunursa bu sorunun cevabıdır.
Doğru cevap: D
 86

16. Acile getirilen üç yaşındaki bir çocukta bradikardi, Piridostigm in reversibl etkili kolinesteraz inhibitörü olduğu
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

kas fasikülasyonları, myozis, vvheezing ve aşırı için irreversibl kolinesteraz zehirlenm esi tedavisinde
derecede bol salya çıkarma tesbit ediliyor. Hikayede, kullanılmaz. P rid o s tig m in ve a tro p in kimyasal silah
ETKİLEYEN İLAÇLAR

babasının, havluya bilinmeyen bir haşare ilacı (som an, sarin) zehirle nm esin e karşı p r o fila k s i de
püskürttüğü öğreniliyor. kullanılır.
İntoksikasyon en muhtemel tanı olduğunda, bu K o lin e ste ra z in h ib itö rü (o rg a n o fo s fa t) Z ehirlenm e
haşare ilacın içerdiği en olası ajan aşağıdakilerden T edavisi:
hangisidir?
• Kolinesteraz Enzim aktivatörleri —> Pralidoksim
A) Organofosfat / O bidoksim / D iasetilm onoksim (DAM)
B) Klorofenotan (DDT) • Atropin
C) Sodyum siyanid • Diazepam
D) VVarfarin • Mekanik vetilasyon
E) Paraquat • Zehirlenme etkeni ile kontağın kaldırılması
Daralmış gözbebeklerine ilişkin klinik işaretler, bradikardi D oğru cevap: C
ve kas fasikülasyonları ani nörolojik semptomlar, progresif
solunum distresi, diaforez, diare ve aşırı derecede bol 19. Kronik temas halinde, nöronlarda NTE
salya çıkarma başlangıcı ile ilişkili olduğunda organofosfat (neuropathy target esterase) enzim inhibisyonu
zehirlenmesi tanısından şüphe edilmelidir. Organofosfat oluşturarak, üst ve alt ekstrem itelerde güçsüzlük
ajanların alınım ı, yeme, inhalasyon ya da deri veya ile karakterize akson dem iyelinizasyonuna
mukoza yoluyla absorbsiyonla olabilir. O rganofosfatlar neden olan organofosfat türevi aşağıdakilerden
a s e tilk o lin e s te r a z ve p s ö d o k o lin e s te r a z d a h il hangisidir?
k a rb o ksilik esteraz enzim lerini inhibe eder; toksisite
primer olarak asetilkolinesterazın inaktivasyonu ya da A) Paration
inhibisyonuna dayanmaktadır. Tedavi; zehir içilmişse B) Metrifonat
gastrik lavajdan veya temasla maruz kalınmışsa derinin
C ) Tabun
dekontaminasyonundan ibarettir. Yeterli ventilasyon ve
sıvı elektrolit dengesinin devam ettirilmesi de endikedir. D) Karbamat
Bütün semptomatik çocuklar atropin alm alıdır ve ağır E) Triortokresil fosfat
b ir şekilde etkilenm işlerse, ayın zamanda kolinestaraz
T rio rto k re s il fo s fa t kayganlaştırıcı yağlarda bulunan
re a k tiv e e d ic i o kzim de alm alıdırlar. M uskarin ve
lubrikandır. iki haftalık maruziyet sonrası n öron larda
asetilkolinin nikonite-benzer sinaptik etkilerini inhibe ederek
NTE (neuropathy target esterase) enzim inhibisyonu
kolinesteraz-reaktive edici okzimler süratli bir şekilde bilinci
oluşturarak, üst ve alt ektrem itelerde güçsüzlük ile
restore etmektedir. Kolinesteraz-reaktive edici okzim ler
karakterize akson dem iyelinizasyonuna neden olur.
pralidoksim k lo rit ya da obidoksim i içerm ektedir.
D oğru cevap: E
D oğru cevap: A

20. A se tilkolinin vazodilatör etkisi aşağıdaki

17. O rganofosfat zehirlenm esinde en muhtemel ölüm
mekanizmalardan hangisine bağlıdır?
nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kalsiyum kanallarını aktive edip, hücre içine
A) Gastrointestinal sistem kanaması
kalsiyum geçişini sağlaması
B) Hipertansiyon
B) Norepinefrin salınımını bloke etmesine
C) Solunum yetmezliği
C) Nitrik oksit (= nitrik oksit) salınımını arttırmasına
D) Konjestif kalp yetmezliği
D) Muskarinik reseptörleri uyarmasına
E) Kardiyak aritmi
E) Nikotinik reseptörleri uyarmasına
D oğru cevap: C
A s e tilk o lin in kan d a m a rla rın d a k i re s e p tö rle rin e
18. İrreversibl kolinesteraz inh ibitö rü olan kimyasal bağlanm asıyla cGMP s a lın ım ı a rta r ve e n d o te ld e n
silah (soman, sarin) zehirlenm esi tedavisinde n itrik o k s it salınımına yol açar. N itrik o k s it dam arlarda
aşağıdakilerden hangisinin yeri y o k tu r? vasadilatasyona sebep olur.

A) Pralidoksim
B) Atropin
C) Pridostigmin
D) Mekanik ventilasyon
E) Zehirlenme etkeni ile kontağın kaldırılması
 87

Asetil kolin çabuk hidrolize olduğu ve herhangi bir organa

P a ra se m p a tik s in ir s is te m i ü z e rin e spesifik etkilerinin olmamasından dolayı terapötik amaçlı

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

e tk i e de n ila ç la r kullanılmaz.

ETKİLEYEN İLAÇLAR
Muskarinik N ikotinik
İlaç Kullanımları
ı reseptörler I reseptörler
Kvs Gİ Nikotinik Kolinesterazlara
Ameliyat İlaç Mesane
etkileri Sistem etki dayanıklılık
sonrası barsak
Karbakol ++ +
ve mesane Asetil
++ ++ ++ ++
stimülasyonu kolin
Betanekol + +++ +++
Metakolin +++ + -
Metokolin +++ ++ ++ + +
Ameliyat
Karbakol + ++ ++ +++ +++
sonrası barsak
Betanekol +++ -
ve mesane
stimülasyonu Doğru cevap: A
Muskarin ++ + -
24. Başlangıçta etkisi neostigm inle artan ancak daha
Glokomda sonra etkisi neostigm inle azalan ilaç hangisidir?
göziçi
Pilokarpin ++ -
basıncını A) Suksinil kolin BjAtraküryum
azaltılması
C) Panküronyum D) Diazepam
İD: 08t093
E) Baklofen
D oğru cevap: C
Faz l’de neostigmin suksinil kolinin etkisini arttırır ancak
suksinil kolin Faz ll'de etkisi neostigminle azalır.
21. Aşağıdaki reseptörlerden hangisinin uyarılması
kalp kasındaki kontraksiyonu inhibe eder? Doğru cevap: A

A) Alfa 1 reseptörleri B) Betal reseptörleri

25. Etki bakımından fizostigm in ile asetilkolin
C) Beta2 reseptörleri D) Dopamin D1 reseptörleri arasındaki en önemli farklılık aşağıdakilerden
E) Muskarinik M2 reseptörleri hangisinde görülür?
Kalpteki muskarinik M2 re se p tö rle rin in uyarılm asıyla A) Mesane
potasyum kanalları açılır ve adenilat siklaz inhibe olur.
B) Tükrük salgısı
Böylece kalbin kasılma gücü azalır.
C) Peristaltizm
Doğru cevap: E
D) Trakeobronşiyal düz kas
E) Kan basıncı
22. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kardiyovasküler
sistem deki etkisi dolayısıyla kullanılır? A C h ’nin e njeksiyonu va zod ila tasyo n yapar ve kan
basıncını düşürür. Damarların parasempatik innervasyonu
A) Asetil kolin B) Karbakol olmadığı halde kolinerjik reseptörler bulunur. Etkisini
C) Betanekol D) Metakolin fosfoinositol sistemi üzerinden gösterir. Fizostigmin ise
asetilkolinesterazın inhibisyonu ile tüm vücutta kolinerjik
E) Kolin
aktivitenin artmasına neden olur. Damar yatakları böyle bir
- Metakolin nikotinik reseptörlerden çok muskarinik
innervasyonu olmadığından etkilenmez.
reseptörlere etkili parasempatomimetik bir ajandır.
Bu özelliğinden dolayı kardiyovasküler sistemde D oğru cevap: E
etkilidir.
Nonspesifik kolin esterazlara dirençlidir. 26. Aşağıdakilerden hangisi kolin erjik agonistler için
- A setil kolin esteraz tarafından asetilkolinden daha ya nlıştır?
yavaş hidrolize edilir.
A) En uzun etkili ambenonyumdur
Doğru cevap: D
B) En kısa etkili edrofonyumdur
23. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin çabuk hidrolize C) Fizostigmin SSS’ne geçebilir.
uğramasından ve nonspesifik olm asından dolayı D) Malation insektisid olarak kullanılır
terapötik kullanım ı yo ktu r? E) Pilokarpin myastenia gravis tedavisinde
kullanılabilir
A) Asetil kolin B) Karbokol
Doğru cevap: E
C) Betanekol D) Metakolin
E) Kolin
 88

27. Fizostigm in ve betanekol düşük dozlarda 30. Periferik e tkili antikolinesteraz ilaçlar aşağıdaki
OTONOM SINIR SİSTEMİNİ

aşağıdaki yerlerden biri hariç aynı etkiyi gösterir. k lin ik durum lardan hangisinin tedavisinde
Bu yer aşağıdakilerden hangisidir? kullanılm azlar?
ETKİLEYEN İLAÇLAR

A) Ter bezleri B) Tükrük bezleri A) Roküronyumun nöromusküler blokaj etkisinin

C) İskelet kası D) Mesane ortadan kaldırılması
E) Midede sekresyon yapan bezler B) Trisiklik antidepresan zehirlenmesi
C) Supraventriküler aritmi
Fizostigmin kolinesterazı inhibe eder. Bu yolla tüm kolinerjik
alanlarda asetilkolinin artmasına dolayısıyla kolinerjik etkinin D) Paralitik ileus
artmasına neden olur. Betanekol ise muskarinik agonist E) Miyastenia gravis
olduğu için iskelet kaslarında kolinerjik etkinin artmasına
T r is ik lik a n tid e p re s a n z e h irle n m e s in d e
neden olmaz.
a n tik o lin e s te r a z la rın k u lla n ım ı günüm üzde
D oğru cevap: C k o n tr e n d ik e d ir . B ir d ö n e m s a n tr a l e tk ili
a n tik o lin e s te r a z la r ( fiz o s tig m in ) bu a m a çla
28. Aşağıdaki ko linerjik maddelerden hangisi k u lla n ılm a k ta y d ı; ancak fiz o s tig m in in hastalardaki
öncelikle mvastenia gravis hastalığı tedavisinde m o r ta lite r is k in i b ilin m e y e n b ir m e k a n iz m a ife
kullanılır? a rttırd ığ ı g ö s te rild iğ i iç in g ü n ü m ü zd e bu am açla
kullanılmamaktadır.
A) Fizostigmin B) Rivastigmin
C) Demekaryum D) Takrin ANTİKOLİNESTERAZLARIN ENDİKASYONLARI
E) Neostigmin • Bağırsak ve mesane atonisi tedavisi (kolonun
Bu sorunun cevabı soruda da belirtildiği gibi kolinerjik psödo-obstrüksiyonu, abdom inal distansiyon,
m addelerdir. Çünkü sin ir-ka s kavşağında nikotinik paralitik ileus):
reseptörler bulunur ve asetilkolin nörotransmitterdir. Sinir- N eo stigm in, e d ro fo n y u m
kas kaşağına etki eden kolinerjik maddeler kas kasılmasını
stimüle ederler ve myastenia gravis tedavisinde kullanılırlar. • N o n d e p o ia riz a n n ö ro m u s k ü le r b lo k e rle rin
Bu endikasyonda reversibl antikolinesterazlar kullanılır. (roküronyum vb.) etkisini geri döndürm ek için:
Neostigmin, pridostigmin, edrofonyum
M YESTENIA GRAVIS’TE KU LLA N ILA N BAZI
Supraventriküler aritm i tedavisi: Edrofonyum
AN TİK O LİN E STER A ZLAR :
• Alzheim er tedavisi: Donepezil, rivastigmin, takrin,
• Edrofonyum : Teşhiste kullanılır.
eptastigmin, galantamin (santral etkililer)
• D istigm in: Uzun etkilidir.
• G lo k o m te d a v is i: E ko tio fa t, fizo stig m in ,
• Am benonyum demekaryum
• N eostigm in: Bunlar içerisinde SSS'ye geçmeyen • M y a s te n ia g ra v is te d a v is i: N eostigm in,
ve direkt nikotinik etkisi bulunan ilaçtır. piridostigmin, ambenonyum
D oğru cevap: E • Myastenia gravis tanısı: Edrofonyum
Doğru cevap: B
29. Myastenia Gravis tedavisinde aşağıdaki ilaçlar
veya yöntem lerden hangisinin tedavide etkinliği
31. Non-depolarizan bir blok nasıl ortadan
y o k tu r?
kaldırılabilir?
A) Plazmaferezis
A) Neostigmin B) Propranolol
B) İmmunglobulin uygulaması
C) Nitröz oksid D) Adrenalin
C) Asetilkolin
E) Atropin
D) Neostigmin
N on-d e po la riza n b lo k ö rle r;
E) Azatiopurin
- Tubokurarin - Metokarin
• Myastenia Gravis tedavisinde asetilkolin gibi direk
e tkili kolin erjik ilaçlar tedavide etkili değildirler. - Atrakurium - Pankuronium
• Myastenia Gravis Tedavisi: - Veküronium - Rocuronium
• İndirek kolinesteraz inhibitörleri—► Neostigmin, Non-depolarizanlarACh’nin etkisini kompetetif olarak inhibe
ambenonyum ederler. Bu ilaçlar cerrahide kas paralizisi ve gevşemesi
• Plazmaferezis sağlayarak genel anesteziyi desteklerler. Ancak genel
inhalasyon anesteziklerin nöromüsküler kas gevşetici
• Steroid etkileri olduğundan dozları azaltılarak kullanılmalıdır.
• Azatioprin
N o n -d e p o la riz a n la rın e tk is in i a s e tilk o lin e s te ra z
• İmmunglobulin inhibitörleri olan neostigmin, fizostigmin, pridostigmin ve
• Timus rezeksiyonu organofosfatlarla ortadan kaldırılabilir.
D oğru cevap: C Doğru cevap: A
 89

R ilu z o l: Am yotrofik lateral sklerozda(ALS) kullanılan

K o lin e r jik a g o n is tle r glutamat NMDA reseptör anlagonistidir

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

1. D irekt e tk ilile r

ETKİLEYEN İLAÇLAR
- Asetilkolin
ALZHEİMERDE TEDAVİ YAKLAŞIMLARI
- Lobelin
- Nikotin A s e tilk o lin esteraz in h ib itö rle ri:
- Betanakol
- Oksotremorin Tacrine: Hepatotoksittir. Hepatotoksik olduğundan dolayı
- Karbakol kullanımı kısıtlanmıştır.
- Pilokarpin
D o n e p e z il: Nöronal Asetil kolin esteraz spesifiktir.
2. İndirekt e tk ilile r (reversbl) Nefrotoksik olabilir. Non kompetitif reversible inhibitördür.
- Neostigmin
- Fizostigmin R ivastigm in: Asetil kolin esterazın reversible kompetetif
- Takrin inhibitörüdür. Buna ek olarak bütiril kolin esterazıda inhibe
- Edrofonyum eder. Alzheimer ilerledikçe butiril kolin esteraz aktiviteside
- Pridostigmin arttığı için bu etkisi tedavide önemlidir. Rivastigmin
- Rivastigmin nöronlarda (i-amiloid birikimini engellemektedir.
- Ambenonyum
- Distigmin G alantam in: Reversible kompetetif Asetil kolin esteraz
- Doprepezil inhibitörüdür. Allosterik nikotinik reseptör madülatörü olup
3. İndirekt e tk ilile r (irreversbl) presinaptik nikotinik reseptörlerin asetil koline yanıtını
potansiyelize eder. Terapötik penceresi 16-32 mg/gündür.
- izoflurofat
- Paration Bunun altındaki ve üstündeki dozlardaetkilidir.
- Ekotiyofat
- Malation D iğe rle ri:
4. Asetilkolinesteraz a ktiva tö rle ri S e lejilin : MAOB inhibitörüdür. Antioksidan özelliğinden
dolayı alzheimerde yararlı bulunmuştur.
- Pralidoksim, obidoksim
Ö zellikler M em antin: Glutamat NMDA reseptör antagonisti yeni
bir ilaçtır. Alzheimerde kilinik progresyonu yavaşlattığı
- Fizostigmin tersiyer'dir. SSS'ne neostigminden daha iyi
geçer. belirtilmektedir
- N e o stigm in quarternerdir. SSS'ne geçem ez fakat Ergotalkaloidleri, E vitamini, Ginkgo biloba, Selekoksib,
irreversibl etki yapan organik fosfatların etkisi daha Desfenoksamin, Östrojen gibi çeşitli ilaçlar Alzheimer’de
uzundur.
denenmektedir. Özellikle Beta amiloid metabolizmasına
En uzun reversible inhibitör distigmindir.
yönelik ilaçlar Alzheimer tedavisinde yeni hedef olarak
En kısa etkili Edrofonium'dur.
görülmektir.
- Direkt etkili kolinerjik agonistlerden karbakol hem
nikotinik hem de muskarinik reseptörleri etkiler. Oysa Doğru cevap: C
Betanakol sadece muskarinikleri etkiler.
- Betanakol, idrar retansiyonu gastroözofajeal refluks
33. Alzheim er tedavisinde kullanılan, hepatotoksik
ve nörojenik ileusta kullanılabilir.
yan etkiler oluşturan ilaç aşağıdakilerden
- Pilokarpin ve karbakol ise glokom da siliar kasda spazm
hangisidir?
oluşturarak iridokorneal açıyı genişletir ve göz içi
basıncını düşürür.
A) Takrin B) Memantin
- Edrofonyum, ambenonyum, neostigmin ve piridostigmin ise
Myasteria Gravis ve nöromüsküler blok'un kaldırılmasında C) Donezepil D) Fizostigmin
kullanılır. E) Arekolin
- Pralidoksim, asetilkolin esteraz'daki inorganik fosfor
kısmına bağlanarak inhibe kolinesterazdan organik fosforu Takrin hepatotoksik etkili Alzheim er ilacıdır.
koparır. Böylece enzimi aktif hale getirir.
- Pralidoksim alkillenen enzim (aging) yaşlanmadan önce A lz h e im e r T edavisi:
verilirse etki eder ayrıca bu ilaç SSS'ne geçemez.
Paration ve m alation p rod ru gd u r ve paraoksan ve Kolinesteraz İnhibitörleri —»Takrin, donepezil, rivastigmin,
malaoksana dönüşür. galantamin
Edrofonyum myastenia gravis hastalarında kolinerjik
kriz ile myastenik kriz ayırımında kullanılır.
Glutam at NMDA reseptör antagonisti—»Memantin
ID: 08İ026 Doğru cevap: A

32. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi Alzheimerde 34. Myastenia gravis tedavisinde m yastenik kriz yani
kullanılan aynı zamanda n iko tinik reseptör
yetersiz tedavi ile kolin erjik kriz yani fazla ilaç
m odülatörü özelliği de olan asetil kolin esteraz
alim ini birbirinden ayıran en ivi ajan hangisidir?
inhibitörüdür?
A) Edrofonyum B) Ekotiofat
A) Riluzol B) Memantin
C) Pralidoksim D) Atropin
C) Galantamin D) Tacrin
E) Fizostigmin
E) Rivastigmin
 Testler için kısa etki süreli ilaçlar tercih edildiğinden ve 39. Presinaptik membrandan re-uptake ile
edrofonyum da en kısa etki süreli kolinesteraz inh ibitö r uzaklaştırılm ayan nörom ediatör hangisidir?
olduğundan edrofonyum kullanılır.
A) Adrenalin B) Noradrenalin
D oğru cevap: A
C) Dopamin D) Serotonin
E) Asetilkolin
35. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi atropinle bloke
olabilen vazodilatasyona neden olur? N ö r o tra n s m itte rle r, re-up ta ke m ekanizm asıyla
sinaps aralığından uzaklaştırılarak etkisiz hale getirilir.
A) Trimetafan B) Tubokürarin Noradrenerjik, dopaminerjik ve serotonerjik sinapslarda
C) Neostigmin D) Betanekol esas bu mekanizma ile etki sonlandırılır. Fakat kolinerjik
E) Pralidoksim sinapslarda, ACH kolinerjik asetilkolinesteraz tarafından
yıkıldıktan sonra sadece kolin reuptake’e uğrar.
Betanekol damar endotelindeki muskarinik reseptörleri
aktive ederek vazodilatasyon yapar. Bu etki atropinle Doğru cevap: E
bloke olur.
40. Ter bezleri üzerinde stim üle edici e tkisi en belirgin
Doğru cevap: D
olan ilaç aşağıdakilerden hangisidir?

36. Bir ilaç tek başına verildiğinde taşikardi yapıyor. A) Pilokarpin B) Pirenzepin
Heksametonyumla bu ilaç beraber verilince C) Oksitremorin D) Metoklopramid
bradikardi oluyor. A tropinle bu ilacın etkisi
E) Aseklidin
ortadan kaldırılıyor ise bu ilaç aşağıdakilerden
hangisidir? P ilo k a rp in parasempatomimetik etkinlik gösteren bir
alkaloiddir. Pilokarpinin en b e lirg in e tk is i te r bezleri
A) Adrenalin B) Noradrenalin üzerindedir. Diğer dış salgı bezlerinin salgılamasını da
C) İzoproterenol D) Neostigmin artırır. Göze lokal uygulandığında myozis ve akomodasyon
E) Asetil kolin spazmı yapar.

A se tilkolin tek başına verilince damarlardaki muskarinik Doğru cevap: A

reseptörleri etkileyerek vazodilatasyon yapar. Bu da
refleks taşikardi yapar. Heksametonyumla sempatik refleks f ------------------------------------------------------------------------------- \
kalktığından bradikardi olur. Atropin de, asetilkolinin etkisini
bloke eder.
PARASEMPATOLİTİK
(ANTİKOLİNERJİK) İLAÇLAR
D oğru cevap: E ___________________________________________________________ ,

37. En uzun etkili geri dönüşlü asetil kolin esteraz 1. Aşağıdaki yan etkilerden hangisi antikolinerjik
inh ibitö rü hangisidir? ilaçlara a it olam az?

A) Edrofonyum B)AmbenonyumA) Üriner retansiyon B) Diyare

C) Pridostigmin D) Fizostigmin C) Ağız kuruluğu D) Taşikardi
E) Neostigmin E) Akomodasyon bozukluğu

Ambenonyum'un etki süresi 48 saattir ve en uzun etkili geri
dönüşlü kolinesteraz inhibitörüdür. Edrofonyum ise en kısa
etkili kolin esteraz inhibitörüdür.
D oğru cevap: B
38. A setilkolin esterazlarla irreversibl etkileşerek
ko lin erjik etkiyi artıran ilaç hangisidir?
A) Neostigmin B) Fizostigmin
C) Pralidoksim D) Edrofonyum
E) Diizopropil florofosfat
DFP orgonafosfat bileşiğidir. Yapısındaki fosfor atomu
kolinesterazla kovalent bir bağ oluşturur. Zam anla
fosforillenen asetilkolinesteraz yavaş yavaş izopropil
gruplarından birisini bırakır. Yaşlanmak (Aging) olarak
da adlandırılan bu durum da pralidoksim gibi ilaçlarla
bile bu bağın kırılması zordur.
Doğru cevap: E
Antikolinerjik ilaçların en önemlisi belladon alkaloidleridir.
Yani a tro pin ve sko po la m in ! Bu ila ç la r a s e tilk o lin
reseptörlerini bloke ederek etki gösterirler. Bu ilaçlar
damarlar haricinde asetilkolin’in tam tersi etki oluştururlar.
/ \
Antikolinerjik ilaçlara (atropin / skopolamin
gibi) ait yan etkiler:
• Cilt damarlarında dilatasyon (flushing) ve hipertermi
• Bradikardi / taşikardi
• M idriyazis / siklopleji
• Antispazmodik e tk i
• Mukozalarda kuruma
• Miksiyon güçlüğü
• Konstipasyon
v J
Doğru cevap: B
 91

2. Göz damlası ile tedavi edilen bir hasta; ilaç 4. Küçük b ir çocukta belladon alkaloidlerinin en
kullandıktan sonra ışıktan rahatsız olduğunu ve tehlikeli to ksik etkisi hangisidir?

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

birkaç gün yakındaki cisimleri görmekte zorlandığını

ETKİLEYEN İLAÇLAR
belirtiyor. A) Hipertermi B) Halusinasyon
C) İntraventrikuler kalp bloğu D) Dehidratasyon
Hasta m uhtem elen aşağıdakilerden hangisini
kullanm ıştır? E) Hipertansiyon
Atropin ve skopolam in halusinasyon, hiperterm i ve
A)Tropikamid B) Edrofonyum
intraventriküler kalp bloğu yapabilir. Küçük çocuklarda
C) Atropin D) Fenilefrin en te h lik e li etki h ip erte rm idir. Ç ocuklarda atropin
E) İsoflurofat uygulanmasından sonra ateş 42°C’in üstüne çıkabilir.
Atropin ve bunun gibi antikolinerjikler; sirküler kası Belladon alkaloidleri: atropin, skopolamin
gevşeterek midriyazis oluştururlar. Uzun süreli midriyazis
nedeniyle fotofobi oluşur. Antikolinerjik ilaçlar ayrıca; siliyer 2: Antispazmodikler: A:gis’e selektif olanlar: oksifensiklimin,
kası gevşetirler (akomodasyon felci = siklopleji) ve böylece disiklimin, piperolat
yakın görmede fokuslama bozulur. Siliyer kaslar gevşeyince
yakındaki cisimler bulanıklaşır (hipermetropi). B: Üriner sisteme selektif olanlar: darifenasin .tolterodin,
fosoterodin, solifenasin, flavoksat, oksibutinin
D iğer göze u yg u la n a n a n tik o lin e rjik ila çla r:
D oğru cevap: A
• Tropikamid
• Homatropin 5. Skopolam in ile atropinin etkileri arasındaki en
• Oksifensiklimin önem li fark aşağıdakilerden hangisidir?

Seçeneklerde bulunan tropikamid’de bir antikolinerjiktir. A) Midriyazis

Ancak çok soru olarak sorulan tropikamid; göz üzerindeki
etkileri en kısa süren antikolinerjik maddedir. Bu nedenle
bu soruda geçen “birkaç gün” ibaresi nedeniyle, bu soruya
cevap olamaz.
Fenilefrin, birsempatomimetik ilaçtır. Radial kası uyararak
midriazise neden olur ancak akomodasyon felci yapmaz.
E drofonyum , bir reversible kolinesteraz inhibitörüdür.
Gözde miyozise neden olur. Miyastenia Gravis tanısında
kullanılır(Tensilon Testi)
B) Siklopleji
C) Anhidroz
D) Sedasyon
E) Taşikardi
Skopolaminin periferik etkileri atropine benzer fakat SSS
üzerindeki etkileri daha güçlüdür ve daha uzundur. Kısa
süreli hafızayı bloke edebilmesinin yanında atropinin tersine
sedasyon sağlar fakat yüksek dozları huzursuzluk ve endişe
oluşturabilir. Klinikte taşıt tutması kullanılır.

İs o flu r o fa t, irre ve rsib l kolin esteraz inhibitörüdür. D oğru cevap: D

Organofosfat gurubu ilaç olup, insektisit olarak kullanılır.
6. Tek kullanım alanı oftalm opleji olan, siklop le ji ve
D oğru cevap: C
m idriazis yapan ilaç aşağıdakilerden hangisidir?

3. Yaşlılarda atropin kullanm ak neden risklid ir? A) Neostigmin B) Tensilon

C) Skopolamin D) Siklopentolat
A) Kadın yaşlılarda idrar retansiyonunu arttırabilir
E) Benztropin
B) Yaşlılarda atropin aşırı vazodilatasyon ve
hipotansiyon yapar Siklopentolat oftalmoplejide çabuk, siklopleji ve midriazis
C ) Glokomlu hastalarda atropin intraoküler basıncı yaptığından sık kullanılır. Neostigmin ve tensilon myastenia
arttırabilir gravisde kullanılan ajanlardır. Benztropin parkinson
tedavisinde kullanılan bir antikolinerjiktir.
D) Atropin sıklıkla ventriküler taşikardilere neden olur
E) Yaşlılar tehlike yapan hipertermiye daha D oğru cevap: D
yatkındırlar
7. Ü riner sistem i gevşetme amacıyla kullanılan
Yaşlılarda glokom gençlere göre daha sık görülür. Glokomlu
o ksib utin in etki mekanizması aşağıdakilerden
hastalarda atropin intraoküler basıncı arttırır. Yaşlı
hangisidir?
erkeklerde idrar retansiyonu daha sık olur çünkü prostatla
ilgili sorunları vardır. Yaşlılarda kalple ilgili ve hipertermi A) Asetilkolinesteraz inhibisyonu
yapan durumlar sık karşılaşılan durumlar değildir.
B) Nöromusküler blokaj
Doğru cevap: C C ) Alfa1 antagonizması
D) Muskarinik reseptörlere bağlanma
E) Beta2 reseptör agonizması
 92

O k s ib u tin in ö z e llik le ü rin e r s is te m e e tk ili 11. A cil servise getirilen b ir çocukta m idriazis,
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

p a ra s e m p a to litik a ja nd ır. Ü rin e r s is te m i g e v ş e tir. anhidrozis, salivasyonda azalma ve yüzünde

M uskarinik reseptörlere bağlanarak onları antagonize flu sh in g izleniyorsa bu hastada ne düşünülür?
ETKİLEYEN İLAÇLAR

eder. Üriner sistem e se le ktif a ntim uskarinik ilaçtır.

A) Kurşun zehirlenmesi
Üriner sisteme selektif antimuskarinikler (M3): B) Aspirin intoksikasyonu
Darifenasin, Tolterodin (Detrusitol®), Fosoterodin, C) Organafosfat zehirlenmesi
Solifenasin, Flavoksat, Oksibutinin (Uropan®) D) Atropin zehirlenmesi
• Endikasyonları: Üriner inkontinans, Spastik E) Alkali sıvı intoksikasyonu
mesane, Ürolojik cerrahi sonrası spazmlar
Atropin zehirlenmesi için; Kemik kadar kuru, yarasa kadar
D oğru cevap: D kör yancar karmızı, tabirini lütfen hatırlayınız.

8. Aşağıdakilerden hangisi atropinle bloke A tro p in z e h irle n m e s i

edilem ez?
f 1- GÖZ
A) Asetilkolin infüzyonu ile oluşan taşikardi
- Siktopteji
B) Neostigmin ile yapılan tükrük salmımında artma
- Akom odasyon kaybı
C) Nikotin zehirlenmesi ile oluşan artmış kan basıncı - Midriyazis
D) Vagal uyarımla oluşan bradikardi 2- KVS
E) Pilokarpin injeksiyonu ile oluşan terleme artışı - Kalp hızı artışı
Atropin muskarinik reseptörleri kompetetif bloke eder ve - Flushing, (yüzde)
parasempatik sistemin etkilerini bloke eder. Nikotin hem 3- GIS
sempatik hem de parasempatik sistemi uyarır bu ganglion
- Salivasyonda azalma
uyarıcı etki ile olur. Hipertansif etki sempatik stimulasyona
- Peristaltizm azalması
bağlıdır ve bu nedenle atropinle blok edilemez.
- Gastrik asit sekresyonunda azalma
Doğru cevap: C 4- Diğer
- Bronkodilatasyon
9. Aşağıdakilerden hangisi atropinin
- Mukus sekresyonunun azalması
kontrendikasyonlarm dan d e ğ ild ir?
- Üreter ve m esanede gevşeme
A) Dar açılı glokom - Üriner sfinkterde konstriksiyon
- Anhidrozis
B) Benign prostat hipertrofisi
- Hastanın görünümü: kemik kadar kuru, yarasa
C) ileus
kadar kör, pancar kadar kırmızı diye tarif edilir.
D) Myokard infarktusu İD: 08İ029
E) Mide atonisi D oğru cevap: D
D oğru cevap: D
12. Aşağıdakilerden hangisi skopolam inin etki
10. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin toksisitesi deride mekanizmasını en doaru şekilde tanım lar?
kuruluk, kızarıklık ve deriliyum yol açar?
A) Nikotinik reseptörlerin geri dönüşsüz
A) Muskarinik agonistler B) Antikolinerjik ajanlar antagonistidir.
C) Ganglion bloker ilaçlar D) Nikotinik agonistler B) Muskarinik reseptörlerin geri dönüşsüz
E) Nikotinik antagonistler antagonistidir.
C) Nikotinik reseptörlerin geri dönüşlü antagonistidir
A n tik o lin e rjik aja nla rd an ola n a tro p in
ze hirle n m e sin d e ; D) Muskarinik reseptörlerin geri dönüşlü
antagonistidir
Kalp atışında zayıflama ve hızlanma
E) Nikotinik reseptörlerin parsiyel agonistidir.
- Pupillerde dilatasyon
S k o p o la m in m uskarinik reseptörler için reversible
- Yüzde kızarıklık
kompetetif farmakolojik antagonistdir. Skopolamin de
- Ataksi görülür atropin gibi belladon alkaloidi olup parasempatolitik etki
- Atropin zehirlenm esi için “ Kem ik kadar kuru, gösterir. Atropinden farkı sedasyon yapması ve kısa
yarasa kadar kör, pancar kadar kırm ızı” tabiri süreli hafızayı bloke etmesidir. Flaster (TTS) şeklindeki
kullanılır. preparatları kulak arkasına yerleştirilmek suretiyle taşıt
- Atropin hem periferik hem de santral sinir sistemi tutmasında (ha re ket hastalığı) kullanılır. Oral yoldan
etkileri olan bir antikolinerjiktir. da kullanılabilir. Toksik dozlarda atropin ve skopolamin
ajitasyon ve konfüzyona neden olabilir.
D oğru cevap: B
Doğru cevap: D
 93

13. Ö zellikle tü krü k salim inim inhibe edici etkisi

oldukça güçlü olan a ntiko lin erjik madde A n tim u s k a rin ik ila ç la rın bazı k lin ik

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

aşağıdakilerden hangisidir? u y g u la m a la rı

ETKİLEYEN İLAÇLAR
O rg a n S iste m i İla çla r U yg u la m a
A) Glikopirolat
B) Pilokarpin Benztropin, Parkinson hastalığının
trihetifenidil, semptomlarını tedavi
C) ipratropium bromür
biperiden etm ek için
D) Tropikamid
SSS Taşıt tutmasını
E) Propantelin Skopolamin engellem ek ya da
S o ru n u n cevabı olan g lik o p iro la t ku va rte n e r amin azaltmak
tü re v i olan a n tik o lin e rjik b ir m addedir. K uvartener Atropin,
Midriyasis ve
amin türevleri ve özellikleri: hamotropin
Göz sikloplejiyi
siklopentolar,
oluşturm ak için.
Bunlar santral sinir sistemine girmezler. tropikamid
• M uskarinik reseptörlerden başka, sempatik ve Astma ve KO AH’da
parasempatik gangliyonlardaki nikotinik reseptörleri B ro n şla r ipratropium bronkodilatasyon
de bloke ederler. Nikotinik reseptörleride bloke yapm ak için.
e tm e lerind en dolayı se m p a to litik yan e tkile r Glikopirolat,
oluştururabilirler (= ortostatik hipotansiyon vb). G a stro in te stin a l Geçici hipermotiliteyi
disiklomin,
siste m azaltmak için.
• Yüksek dozlarda kürar benzeri nöromusküler blokaj metskopolamin
oluşturabilirler. Geçici sistiti,
Oksibutinin,
postoperatif
G e n ito ü rin e r glikopinolat,
İP R A T R O P İU M / O K S İT R O P İY U M / spazmları ya da
siste m disiklomin,
TİY O T R O P İY U M inkontinansı tedavi
tolterodin
etm ek için.
İD: 08t114
Bronşlara oldukça selektifetki gösterirler. Atropine en önemli
üstünlükleri; mukosilier aktiviteyi bozmamalarıdır. Doğru cevap: A
• En b r o n k o s e le k tif o la n ı ve u zun e tk ilis i:
Tiyotropium, 14. Aşağıdaki antikoiinerjiklerden hangisi astım
tedavisinde kullanılır?
HYOSİN-N-BUTİLBROM ÜR
A) Metantelin B) İpratropium
C) Propantelin D) Ökatropin
f ^
E) Homatropin
S a fr a k a n a lla rın a en güçlü e tk i g ö s te re n
antispazm odiktir. KUVATERNERAM İN BİLEŞİKLER İ
- Sentetik maddelerdir, SSS’ne giremezler.
v j
- Sempatik ve parasempatik gangliyonlardaki nikotinik
reseptörleri de bloke eder, postüral hipotansiyon,
PROPANTELİN
idrar retansiyonu ve impotens gibi belirtilere neden
olur.
Gangliyon blokör etkisi en belirgin olanıdır.
- Yüksek dozda nöromüsküler blok da yapabilir.
GLİKO PİR O LAT - B u tilskop ola m in : Mesane spazmı, GIS spazmı
ve biliyer spazm tedavisinde tercih edilir. Ayrıca
f % renal kolik ve gebeliğin ilk trim estrinde uterus
alt segm entinde gelişen spazmın tedavisinde
Tükrük salgısını inhibe edici etkisi atropinden bile kullanılır.
daha güçlüdür.
- Ipratropyum : Astım, kronik bronşit ve amfizemli
V J h astalarda kirz te d a v is in d e k u lla n ılır. D iğer
antikoiinerjiklerden farkı m ukosiliyer transportu
Pilokarpin ise, tükrük salınımını oldukça güçlü arttıran bir bozmamasıdır.
kolinerjik maddedir. - G likop iro lat: Tükrük salgısını inhibe edici etkisi
atropinden yüksektir. Atropine göre daha az taşikardi
Tropikamid, oftalmolojide midriatik amaçla kullanılan en yapar. Preanestezik medikasyonda i.v. uygulanır.
kısa etkili antikolinerjik ilaçtır.
- P ro p a n te lin : N örojenik m esane ve enürezis
nokturna tedavisinde kullanılır. Ganglion blokajı
etkisi en yüksek olandır.
Doğru cevap: B
 94

15. Anestezi alacak hastalarda sekresyonları K O L İN E R J İK A N T A G O N İS T L E R

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

azaltmak için kullanılan a ntiko lin erjik hangisidir?

1- ANTİM U SKR İN İK İLAÇ LA R
ETKİLEYEN İLAÇLAR

A) Glikopirolat B) Metantelin
- Atropin - Homatropin
C) İpratropiu m D) Butilskopolamin
ipratropiyum - Metskopolamin
E) Pirenzepin
- Skopolamin - Tropikamid
G likopirolat: Tükrük salgısını inhibe edici etkisi atropinden
yü ksektir. A tro p in e göre daha az ta şika rd i yapar. 2- GANG LİO N BLOKERLERİ
Preanestezik medikasyonda i.v. uygulanır.
Nikotin
Butilskopolam in: Mesane spazmı, GIS spazmı ve biliyer - Hekzametanyum
spazm tedavisinde tercih edilir. Ayrıca renal kolik ve
gebeliğin ilk trimestrinde uterus ait segmentinde gelişen - Trimetafan
spazmın tedavisinde kullanılır. Mekamilamin

İpratropyum : Astım, kronik bronşit ve amfizemli hastalarda 3- NÖROM USKULER BLO KER LER
kriz tedavisinde kullanılır. Diğer antikolinerjiklerden farkı
mukosiliyer transportu bozmamasıdır. - Tubokurarin
- Atrakuryum
P ro pa nte lin : Nörojenik mesane ve enürezis nokturna
tedavisinde kullanılır. Roküronyum

Doğru cevap: A Pankuronyum

- Süksinil kolin
16. Aşağıdakilerden hangisi santral s in ir sistem ine Mivakaryum
geçmez?
- Vekuronyum
A) Benztropin B) Skopolamin - Doksakuryum
C) Oksibutinin D) Propantelin Metokürin
E) Tridiheksetil - Gallamin
T e rsiye r am in g ru b u a n tim u s k a rin ik ila ç la r (santral
Nöromuskuler blokerler ile ilgili olarak aşağıda yer alan
s in ir sis te m in e g eçe rle r)
tablodaki bilgiler iyi bilinmelidir.Sınavlarda tablo sorusu
(adifenin, atropin, benzheksol, benztropin, disiklomin, olarak en sık gelen yerlerden birisidir.
flavoksat, homatropin, oksibutinin, oksifensiklimin, ökatropin,
D oğru cevap: A
siklopentolat, skopolamin, tridiheksetil, tropikamid)

K u a rte rn e r a m in g ru b u a n tim u s k a rin ik ila ç la r 19. Aşağıda verilen a ntiko lin erjik ilaçlardan hangisi
(san tral s in ir s is te m in e geçm ezler) kuarterner amin yapısında d e ğ ild ir?

(anizotropin, fenpiverinium, glikopirolat, heksosiklium, A) İzopropramid B) Disiklomin

hyosin-N-butil bromür, ipratropium, isopropamid, klidinium,
C) Glikopirolat D) ipratropiyum
mepenzolat, metantelin, metskopolamin, oksifenonyum,
pipenzolat, propantelin, tiyotropium, tolterodin, trospium, E) Telenzepin
valetamat Kuarterner amin yapısında olan a ntikolinerjikler santral
D oğru cevap: D s in ir sistem ine geçemez. Glikopirolat anestezi alacak
hastalarda sekresyonları azaltmak için, ipratropiyum kronik
obstrüktif akciğer hastalığı olanlarda nöbetlerin tedavisi
17. Aşağıdaki m addelerden hangisinin santral sin ir
amacıyla kullanılır. Telenzepin tip i muskarinik reseptör
sistem ine g irişi en azdır?
blokörüdür.
A) Atropin B) Rezerpin D oğru cevap: B
C) Amfetamin D) İpratropium
E) Efedrin 20. “ Darifenasin” aşağıdaki reseptörlerden hangisinin
D oğru cevap: D blokörüdür?

A) M1 B )M 2 C )M 3 D) M4 E) M5
18. Aşağıdakilerden hangisi nörom usküler bloker
d e ğ ild ir? S e ie k tif e tk ili p a ra s e m p a to litik le r:p ire n z e p in ve
te le n z e p in M ltrip itra m in k a lp te k i M2 d a rife n a s in
A) İpratropiyum B) Pankuranyum ve s o life n a s in ise g la n d la r ve düz k a s la rd a k i M3
C) Süksinil kolin D) Gallamin reseptörlerinin se iektif b lokörüdür
E) Metokürin
 95

M3 m u s k a rin ik re se p tö rle r ekzokrin salgı bezlerinde N itra tla r otonomik sistem reseptörlerini etkilemeden
salgıyı artırır; düz kaslarda kasılmaya neden olur ve vazodilatasyon ile hipotansiyona neden olur. Bu da refleks

OTONOM SINIR SİSTEMİNİ

damar endotelinden nitrik oksid salıvermesine yol açar. taşikardiye neden olur. Ancak heksam etonyum ile refleks

ETKİLEYEN İLAÇLAR
Darifenasin M3 reseptörlerin blokörüdür. gelişen sempatik aktivite artışı bloke edilir ve kalp hızında
değişme olmaz.
D oğru cevap: C
D oğru cevap: E
21. Aşağıdakilerden hangisi ganglion blokerleri ve
m uskarinik blokerlerin to ksisite sin i birbirinden 25. Bir x ilacının IV alımıyla kan basıncı artıyor ve
ayıran b ir belirtid ir? kalp hızı azalıyor. Eğer önce ganglionik n iko tin ik
reseptör antagonisti alınır, ardından x ilacı
A) Ağız kuruluğu alınırsa kan basıncı ve kalp hızı yükseliyor. x ilacı
B) Bulanık görme aşağıdakilerden hangisi ola bilir?
C) Midriyazis
A) Kürar B) İzoproterenol
D) Taşikardi
C) Terbutalin D) Norepinefrin
E) Postural hipotansiyon
E) Propranolol
Hem ganglion blokerleri hem muskarinik blokerler midriyazis,
G anglionik nikotinik reseptör antagonisti alınm adan
ağız kuruluğu, bulanık görme, konstipasyon, taşikardi
Norepinefrin refleks bradikardi oluşturur. Antagonist
yaparlar. Çünkü bunlar para sempatik sinir sisteminin
bir ajan varlığında norepinefrinin kalp üzerindeki direk
baskın olduğu yerlerdir. Postural hipotansiyon sempatik
etkisi baskılanamaz. Norepinefrin —► Kan basıncı f —»
sinir sisteminin blokajı ile olur. Bunu ganglionik blokerler
Baroreseptör merkez sempatik aktivite f —> vagotonik etki
yapar ancak muskarinik blokerler yapmaz o nedenle ayırıcı
-> bradikardi
tanıda kullanılabilir.
Doğru cevap: D
D oğru cevap: E

26. Otonom s in ir sistem indeki reseptörler

22. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi topikal kullanım ında
farm akolojik antagonistleri ile b irlikte verilm iştir.
siklo p le ji yapm az?
Aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?
A) Atropin
A) M1 reseptörü - pirenzepin
B) Skopolamin
B) (31 reseptörü - metoprolol
C) Homatropin
C) a1 reseptörü - prazosin
D) Fizostigmin
D) Nöronal tip nikotin reseptörü - heksametonyum
E) Ökatropin
E) a2 reseptörü - D-tubokürarin
A n tim u ska rin ik ila çla r siklop le ji yapar. Fizostigm in
kolinesteraz inhibitörü olduğundan akomodasyon spazmı M1 reseptörleri Nöronlarda ve gastrik parietal hücrelerinde
yapar. Fizostigmin indirek etkili sempatomimetiktir. bulunur. Prenzepin selektif olarak M1 muskarinik hücreleri
inhibe eder.
D oğru cevap: D
B e ta l reseptör blokerleri; metoprolol, Atenolol, Asebuto-
23. Aşağıdaki durum lardan hangisinde lol ve Praktolol’dür.
antim uskarinik ilaçlar kullanılm az?
A lfa l reseptör blokerleri; Prazosin, terazosin, doksazosin
A) Taşıt tutması ve trimazosin’dir.
B) Yolcu diyaresi
Nöronal nikotin reseptörleri; Heksametonyum tarafından
C) Parkinson hastalığı
antagonize edilir.
D) Postoperatif mesane spazmı
E) Hipertansiyon A lfa 2 re s e p tö rle ri; Yohimbin, rovalsin ve piperoksan
tarafından antagonize edilir.
Hipertansiyon antimuskarinik ilaçlara cevap vermez. Diğer
durumlarda antimuskarinik ilaçlar kullanılabilir. D oğru cevap: E

D oğru cevap: E

24. Aşağıdaki maddelerden hangisi heksame-tonyum

ile verildiğinde kalp hızında bir değişm e olmaz
ancak tek başına verildiğinde kalpte hızlanma
o lur?

A) Edrofonyum B) izoproterenol
C) Asetilkolin D) Norepinefrin
E) Nitratlar
 96

--------------------------------------------------------------
G A N G LİY O N B L O K Ö R L E R İ
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

GANGLİYON STİMÜLAN VE İSİMLERİ:

ETKİLEYEN İLAÇLAR

BLOKÖRLERİ • Trimetafan kamsilat

v _____________________________________________________________________________________ y
• Heksametonyum
1. Aşağıdakilerden hangisi ganglion blokörü
• Mekamilamin
d e ğ ild ir?
• Pentolinium
A) Tetraetilamonyum B) Panküronyum • Klorizondamin
C) Heksametonyum D) Mekamilamin
ETKİLERİ:
E) Trimetafan kamsilat
• Sempatik ve parasempatik sistemi bloke ederler
Otonomik ganglionlara etkili olan ilaçlar sempatik ve ve bütün otonom kontrolsistemlerinibozarlar. Bu
parasempatik ganglionlar ile adrenal medulladaki nikotinik nedenle Valsalva m anevrasına alman refleks
reseptörleri etkiler. cevapları azaltırlar.
U yarıcı e tki göste re n ila çla r: nikotin, lobelin, DMPP • Postüral ve egzersiz sonrası gelişen (kardiyak
(dimetilfenilpiperazinium) reflekslerin inhibisyonu) hipotansiyon yaparlar.
• Ereksiyon (parasempatik) ve ejekülasyon (sempatik)
B lo k ö r ila çla r: güçlüğü oluştururlar.
A) K o m p e te tif tip te b lo k a j y a p a n la r: • GİS’te tonüs ve motilite azalması (atoni) ve sonuçta
Tetraetilamonyum, heksametonyum, mekamilamin, paralitik ileus oluşabilir.
trimetafan kamsilat, klorisondamin. • Gözde kolinerjik kontrol kaybına bağlı siklopleji ve
B) D epola riza syon lu b lokaj yapanlar: Nikotin ve midriyazis yaparlar.
lobelin yüksek dozlarda verildiğinde ganglionlardaki • Dış salgı bezlerinin sa lg ısın da (anhidroz ve
ve adrenal medulladaki reseptörleri bloke eder. Bu kse ro stom i) ve mide a sit sa lg ısın da azalma
grubun terapötik değeri yoktur. meydana getirirler.
“ Ganglion blokerleri ilaç lis te s i” başlıklı tabloya bakınız. Doğru cevap: C
D oğru cevap: B2
3. Aşağıdaki etkilerden hangisi o tonom ik ganglion
blokörlerine ait d e ğ ild ir?
2. M ekamilam in aşağıdaki ilaç gruplarından
hangisine aittir? A) Midriazis B) İdrar retansiyonu
C) Ağız kuruluğu D) impotans
A) Nöromusküler kavşak blokörüdür.
E) Hipertansiyon
B) Muskarinik reseptör blokörüdür.
C) Otonom gangliyonlardaki nikotinik reseptör O T O N O M İK G A N G L İO N L A R A E T K İLİ İL A Ç L A R
blokörüdür.
D) Adrenerjik nöron blokörüdür. S em patik ve parasem patik g a n g lio n la r ile adrenal
E) Reversibl kolinesteraz inhibitörüdür. medulladaki nikotinik reseptörleri etkiler.

M ekam ilam in b ir gangliyon blokörüdür. U yarıcı e tki gösteren ila çla r: nikotin, lobelin, DMPP
(dimetilfenilpiperazinium)

G anglion b lo k e r le r i ila ç lis te s i

A lt s ın ıf P ro to tip A n a v a r y a n t la r D iğ e r ö n e m li a ja n la r
------------------------------------------------------ 1
M u s k a r in ik B lo k ö rle r Atropin Skopolamin, glikopirolat ipratropium, Hamotropin, m etskopolamin
N o n s e le k t if siklopentolot benztropin tropikamid, oksibutinin tolterodin

M 1 -S e le k t if Pirenzepin Telenzepin
.
N ik o tin ik B lo k ö rle r Heksametonyum Trimetafan, m ekamilamin
G a n g lio n B lo k ö rle ri

N ö r o m u s k u le r Tubokürarin Panküronyum, atroküryum

B lo k ö rle r

K o lin e st e ra z Pralidoksim
R e je n e ra tö rü
İD: 08t118
 97

B lo k ö r ila çla r:

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

a) K o m p e te tif tip te b lo k a j y a p a n la r:
Tetraetilamonyum, heksametonyum, mekamilamin,

ETKİLEYEN İLAÇLAR
trimetafan kamsilat, klorisondamin.
b) D epolarizasyonlu blo kaj ya pa nlar: Nikotin ve
lobelin yüksek dozlarda verildiğinde ganglionlardaki
ve adrenal medulladaki reseptörleri bloke eder. Bu
grubun terapötik değeri yoktur.

Yan e tkileri: Postural hipotansiyona neden olur.

Mide-barsak kanalının tonusunu ve motilitesini azaltır,

mide boşalma süresini uzatır. İdrar retansiyonu, dış salgı
bezlerinin salgısında azalma, cilt ve ağız kuruluğu. Gözde
midriyazis ve siklopleji, yakın görme bozulur. Ereksiyon
ve ejekülasyon güçlüğü, impotens. Sempatolitik etkilerine
L
karşı tolerans gelişirken, parasempatolitik etkilerine karşı
tolerans gelişmez.
D oğru cevap: E D oğru cevap: A

4. O tonom ik ganglionlarda depolarizasyonlu blokaj

yapan ilaç aşağıdakilerden hangisidir?

A) Klarisendamin B) Tetratilamonyum
C) Heksametonyunm D) Trimetafan
E) Lobelin
Nikotin ve lobelin ganglionlarda depolarizasyonlu blokaj
oluşturur. Bu maddeler aslında nikotinik reseptörlerin
agonistidir. Trimetafan en kısa etkeli ganglion blokörüdür.
“ OSS’de bazı önemli adrenoseptörler özellikleri” başlıklı
tabloya bakınız.
D oğru cevap: E

5. N ikotin tarafından sekresyonu azaltılan hormon

aşağıdakilerden hangisidir?

A) LH B) İnsülin
C) Beta endorfin D) Dopamin
E) Vazopresin

OSS’de bazı önemli adrenoseptörler özellikleri

R e se ptör Y e rle şim G P ro te in İk in c il h a b e rc i A n a fo n k siy o n la rı
alfal Efektör dokular; düz kas, bezler Gq İP DAG T Ca*2 kontraksiyona sekresyona yol açar.

Sinir sonlanmaları, bazı düz Transmitter salınımı kontraksiyona yol

alfa2 c, Camp i
kaslar açar.
Kalp kası, juxtaglom eruler Kalp hızını, gücünü ve renin salgısını
betal Gs cAMP artırır
aparat artırır

beta2 Düz kas, kalp kası Gs cAMP artırır Glikojenoliz, kalp hızını ve gücünü artırır

beta3 Adipoz hücreler (yağ hücreleri) Gs cAMP artırır Lipolizi artırır

D1 Düz kas Gs cAMP artırır Renal vasküler düz kası gevşetir

 98

f ------------------------------------------------------------------------------- glokomda gözde midriyazis oluşturan atropin benzeri

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

antikolinerjik ilaçlar kullanılmaz. Latanoprost prostaglandin

GLOKOM İLAÇLARI F2alfa analoğudur, aköz hümörün atılımını kolaylaştırır.
ETKİLEYEN İLAÇLAR

v____________________________________________________ > Diğer seçeneklerdeki ilaçlar, antikolinerjik etkiyle gözde

1 . İntraoküler basıncı artmış ve bir gözünde ağrı olan midriyazis ve sklopleji (yakın görme kaybı) yaratan ilaçlardır
dar açılı glokom hastasında, göz içi basınç artışı ve dar açılı glokomda kullanılmazlar.
tespit edilmiştir.
D oğru cevap: A
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi bu hastanın tedavisi
için uygundur?
2. Aşağıdakilerden hangisi glokom da endike olan
A) Latanoprost
sem patom im etik ilaçtır?
B) Atropin
C) Siklopentolat A) Alfal agonist ilaç

D) Tropikamid B) Alfa2 agonist ilaç

E) Homatropin C) Betal agonist ilaç

D) Beta2 agonist ilaç
Glokom tedavisinde beta blokerler, prostaglandin F2alfa
analogları, karbonik anhidraz enzim inhibitörleri ve gözde E) Beta3 agonist ilaç
miyozis yapan kolinerjikler yaygın kullanılır. Dar açılı

I G lo kom te d a v is in d e k u lla n ıla n ila ç la r

Mekanizma Ö zellikler
K o lin e rjikle r
- Pilokarpin (topikat) Silyer kas kasılması sonucu aköz Alkaloid yapıdadır.
- Fizostigmin (topikat) hümör out-flow artışı.
Antikolinesteraz yapıda ilaçlardır.
- Ekotiofat (topikat) (etki süresi
uzundur “ 10 0 saat” )
- Demekaryum (topikat)
- Karbakot Kolin esteri’dir.
D iüretikle r
- Asetozotamid (oral) Aköz hümör oluşumunda Beta blokörler ile kombine kullanımı
- Metazotamid (orat) bikarbonat inhibisyonu ite mevcuttur.
azalma.
- Dorzotamid (topikat)
- Brinzolamid (topikat)
Prostaglandin ler
- Latanoprost (topikat) Out-flow artışı. Glokom’da Beta blokörlerden önce ilk tercih
- ünoproston (topikat) edilecek ilaç grubudur.
- Bimatoprost (topikat)
- Travoprost (topikat) I
Alfa agonistler
- Adrenalin (topikat) Out-flow artışı. Dipivefrin, adrenaline dönüşerek
- Dipivefrin (topikat) katekolaminerjik yan etkiler oluşturabilir.

S elektif alfa2 agonistler

- Apraktonidin (topikat Aköz hümör sekresyonunda Apraktonidin SSS’e geçmez.
- Brimonidin (topikat) azalış. Aköz hümörün
Lipofilik kornea penetrasyonu iyidir.
uveoskteral out-flow artışı.
Beta b lokörler
- Betaksotol Aköz hümör sekresyonunda Betaksalol tek beta-1 selektif blo-kördür. Etki
- Timolol azalış. gücü en zayıf olandır. Beta-2 blokajı yapmadığı
için nefes darlığına neden olmaz.
- Karteotol
- Levobunotot
- Metipranolol
- Metapranolol
 99

S e m p a tik R e s e p tö rle re E tk ili G lo k o m İla ç la rı 5. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kolinesteraz

enzim ini sinaptik kavşaklarda irreversibl bloke

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

G lo k o m d a a m a ç g e n e llik le g ö z ta n s iy o n u n u ederek glokom tedavisinde terapotik etkinlik

ETKİLEYEN İLAÇLAR
düşürm ektir, bu am açla göz içindeki aköz h um or’u sağlar?
a zaltm ak istenebilir
A) Edrofonyum B) Piridostigmin
• A kö z hum or sekresyonunu a zaltm ak için: Beta
C) Ekotiofat D) Fizostigmin
antaaonistler (Tim olol) kullanılır
E) Neostigmin
• A kö z drenajını arttırm ak için: A lfa2 aaonistler
Ekotiofat glokom tedavisinde kullanılan irreversibl etkili
(Brim onidin, A p raklon idin ) kullanılır
kolinesteraz enzim inhibitörüdür. Şıklardaki diğer ilaçlar
D oğru cevap: B reversibl e tkili kolinesteraz enzim inhibitörleridir.
D oğru cevap: C
3. A ş a ğ ıd a k i ilaçlard an han gisi g lo ko m ted av isin d e
in tra o k ü le r b asın cı a za ltm a k için k u lla n ılm a z?
6. Glokom tedavisinde kullanılan ve adrenaline
A) Asetazolamid B) Timolol dönüşerek etki oluşturan etken madde
aşağıdakilerden hangisidir?
C) Neostigmin D) Pilokarpin
E) Suksinilkolin A) Dipiverfin B) Latanoprost
S u ksinilkolin genel anestezide iskelet kasını gevşetir C) Pilokarpin D) Apraklonidin
entubasyonu kolaylaştırır. E) Aseklidin
Pilokarpin........ —> muskarinik kolinerjik reseptör agonisti D ip iv e frin :
Timolol..............-> p reseptör antagonisti
Göz dokusunda adrenaline dönüşerek etki eder, glokom
Neostigm in...... —> kolinesteraz inhibitörü teavisinde kullanılır.

Asetazolamid....—» karbonik anhidrazı inhibe eder. “ Glokom tedavisinde kullanılan ila ç la r” başlıklı tabloya
bakınız.
D oğru cevap: E
Doğru cevap: A
4. A ş a ğ ıd a k ile rd e n h an gisi m id ria zis e neden
o la b ild iğ i için d a r açılı g lo ko m u o lan hastalard a 7. Glokom tedavisinde tim ololün propranolola
ku lla n ım ı ö n e rilm ey en an tip u riritik tir? tercih edilme sebebini aşağıdakilerden hangisi
en ivi açıklar?
A ) Levodopa
B) Doksepin A) Propranololün etki süresinin uzun olması
C) Siproheptadin B) Propranololün non-selektif olması
D) Atropin C) Propranololün kardiyak depresyon yapması
E) Latanoprost D) Timololün lokal anestetik etkisinin olmaması
D eğişik amaçlar için kullanılan sistem ik ilaçların oküler E) Timololün intrinsik sempatomimetik etkisinin
yan etkileri olabilir. olması
Doğru cevap: D
G lo k o m lu H a s ta la rd a K u lla n ılm a s ı Ö n e rilm e y e n
İlaçlar
8. Aşağıdakilerden hangisi sistem ik tansiyonu
• Antiepileptik: Topiramat düşürür, ancak göz içi basıncı yükseltebilir?
• G lukokortikoidler
A) Apraklonidin B) Timolol
• Levodopa: Midriazse neden olarak glokom krizini
tetikleyebilir C) Dorzolamid D) Fenoldopam

• D oksepin: Antipruritiktir (Liken simpleks, Atopik E) Mannitol

dermatit tedavisi) Midriazse neden olarak glokom
krizini tetikleyebilir
• A n tik o lin e rjik e tk ili ila çla rı midriazise neden
oldukları için: Dar açılı glokomu olan hastalarda
kullanılmamalıdır
Doğru cevap: B
Fenoldopam
Etki m ekanizm ası: Dopamin D, reseptör agonistidir.
Periferal arterlerde gevşeme ve natriürezise neden olur
Konjugasyon ile hızla metabolize edilir: Etki süresi 10
dakikadır. Bu nedenle parenteral (IV) uygulanır.
Yan etki: Taşikardi & intraoküler basıncı arttırır. Bu nedenle
glokomlu hastalarda kullanımı kontrendikedir.
 100

A p r a k lo n id in : Alfa 2 agonist etkili glokom ilacıdır. Asetazolamid diüretiktir. Ancak glokom tedavisinde de
OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

kullanılır. Asetazolamid oral diğerleri topikaldir.

• T im o lo l: Nonselektif beta blokördür.
ETKİLEYEN İLAÇLAR

• D o r z o la m id : K arbonik a n h id ra z enzim D oğru cevap: C

inhibitörüdür.
• M a n n i t o l : Osmotik diüretiktir. Beyin ödeminde ve 11. Dar açılı glokom tedavisinde aşağıdakilerden
glokomda kullanılır. hangisi kullanılm am alıdır?
D oğru cevap: D A) Karbakol
B) Homatropin
9. G lo ko m te d av isin d e ku lla n ılan ilaçlardan
C) Pilokarpin
h an g isi etkisini irid o ko rn ea l açıyı g en iş le tm e
y o lu y la g ö ziçi sıv ıs ın ın d ren ajın ı ko lay la ştıra rak D) Fizostigmin
g ö s te rir? E) Demakaryum

A) Apraklonidin B) Timolol Flomatropin midriyazis yaptırır bu da hastanın durumunu

daha da bozar ve körlüğe yol açabilir. Diğerleri göz içi
C) Asetazolamid D) Ekotiofat
basıncı düşürür.
E) Brimonidin
D oğru cevap: B
glokom tedavisinde göze lokal olarak uygulanan
E k o tiy o fa t
bir irreversibl kolinesteraz inhibitörüdür. Etki süreleri r------------------------------------------------------------------------------ \
reversibllardan daha uzundur. Kolinomimetiklerin diğer
endikasyonları aşağıdadır. NİTRİK OKSİT
V___________________________________________________________________ >
N ö ro je n ik m e s a n e : betanekol (idrar yollarında tıkanıklık
varsa kontrendikedir) 1. N itrik o k s it inhalasyonu aşağıdakilerden
hangisini oluşturm az?
K r o n i k a ç ı k a ç ı lı g l o k o m : En sık görülen glokom türüdür.
Tedavide blokörler, parasempatomimetikler (pilokarpin A) Bronkodilatasyon
en sık kullanılan ilaçtır, fizostigmin), adrenalin, karbonik B) Pulmoner hipertansiyon
anhidraz inhibitörleri kullanılır. Parasempatomimetikleriin C) Kardiyopulmoner fonksiyonda düzelme
buradaki etkisi siliyer kası kasmalarına bağlıdır.
D) Kanın oksijenizasyonunda artış
Dar a ç ılı irid o ko rn e a l açı d aralm ıştır,
g lo k o m : E) Solunum güçlüğünde azalma
parasempatomimetikler ve karbonik anhidraz inhibitörleri
NO akut respiratuar distres sendromu ve pulmoner
tercih edilir. Gerekirse cerrahi müdahale yapılır.
hipertansiyonu olan yenidoğanlara inhalasyon yolu
Atropin ve fenotiazin grubu nöroleptikler gibi santral ile uygulanmaktadır. NO inhalasyonu p u l m o n e r a r t e r
b a s ın c ın ı d ü ş ü r ü r v e k a n o k s ije n a s y o n u n u d ü z e lt ir .
etkili antikolinerjiklerle meydana gelen zehirlenmeler: i.v.
fizostigmin kullanılır. Böylece pulmoner direnç yükseldiği zaman NO inhalasyon
yo lu yla u ygu la nd ığ ın da v a z o d ila ta s y o n görülm esi
R e f l u ö z o f a j it : Betanekol (oral). Özofagus alt sfinkterini mümkündür. Akut respiratuar distres sendromunda NO
kasar. inhalasyonu faydalı görünmektedir. NO hava yollarında düz
kasların gevşemesinde rol oynar ve b ö y l e c e b r o n k o d i la t ö r
Postoperatif ileus ve mesane atonisi: Neostigmin ve a k t i v a s y o n g ö s t e r ir .
betanekol tedavide kullanılır.
Doğru cevap: B
Kom petetif tipte nörom uskuler blokaj yapan ilaçların
(kürar ve benzeri ilaçlar) etkisini ortadan kaldırmak için: 2. Sildenafil en etkin hangi endikasyonla kullanılır
Neostigmin, edrofonyum. ve hangi ilaç ile etkileşim e girm esi kullanım ını en
fazla kısıtlar?
A lz h e im e r h a s t a lığ ın ın e rk e n d ö n e m le r i: Fizostigmin.
D oğru cevap: D A) Pankreas yetmezliği - Dobutamin
B) Priapizm - Alprostadil
10. G lo ko m te d a v is in d e aş ağ ıd a ki ila çlard a n hangisi C) Empotans - Digoksin
k u lla n ılm a z? D) Alkol bağımlılığı -Atenolol
E) Erektil disfonksiyon - Nitratlar
A) Oral asetazolamid
B) Timolol Sildenafil (VIAGRA) erektil disfonksiyonlu birçok hastada
yararlıdır. Fosfodiesteraz tip 5 enzimini inhibe ederek hücre
C) izoproterenol
içi cGMP miktarını artırır. Nitratların etkisinin sildenafil
D) Epinefrin tarafından artırılmasının mekanizmasında nitrik oksit ve
E) Pilokarpin cGMP artışının rol oynadığı ve bunun sonucunda da
hipotansiyon geliştiği sanılmaktadır.
İzopreterenol aköz humor oluşumunu arttırarak glokomu
presipite eder. Diğerleri glokom tedavisinde kullanılır. D oğru cevap: E
 3. Aşağıdakilerde hangisi organik nitratların yan N it r a t la r ın e tk i m e k a n iz m a s ı:
etkilerinden d e ğ ild ir?

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

- Damar düz kas hücrelerinde sülfidril (-SH) grubu
içeren asetilsistein ve sistein gibi moleküllerle

ETKİLEYEN İLAÇLAR
A) Zonklayıcı tarzda baş ağrısı
birleşmeleri sonucunda oluşan S-nitrozotiol bileşikleri
B) Ortostatik hipotansiyon damar endotelinden nitrik oksid (NO) salıverilmesini
C) Bradikardi uyarır ve cGMP aracılı gevşeme meydana gelir.
D) Senkop Düşük dozlarda venodilatasyona neden olurlar.
E) Kızarma Kalbe venöz dönüş (preload) azaldığından sol
ventrikül diastol sonu basıncı ve kalp üzerindeki
O rga nik n itra tla rın yan e tk ile ri; yük azalır.
- Zanklayıcı tarzda baş ağrısı (en sık). Beyin - Yüksek dozlarda ise arteriyel dilatasyona yol açarak
damarlarındaki genişlemeye ve BOS basıncındaki (afterloadu azaltır) kalbin önündeki yükü azaltır.
artışa bağlıdır. Ortostatik hipotansiyon, sehkop,
Koroner dam arlarda dilatasyon yapması ikinci
taşikardi.
derecede önemlidir.
- Kızartma
- Nitratlar hipotansiyona neden olur, refleks taşikardi
- Göz içi sıvısının salgılanmasını artırıp glokom ortaya çıkar. Trombosit agregasyonunu azaltır.
nöbetlerine yol açabilir.
E n d ik a s y o n la r ı:
- Yüksek dozda oluşan nitrit iyonu hemoglobini
methemoglobine dönüştürür ve methemglobinemi
Stabil angina pektoris, Stabil olmayan angina pektoris, Akut
ortaya çıkar. myokard infarktusu, Variant angina.
Doğru cevap: C
Doğru cevap: A
4. Mikroorganizm a ve tüm ör hücresinde ölüme
neden olan a ntim itotik ve proinfiam atuar etkili 6. N itro g lis e rin le r için en etkin u yg u lam a yolu
otakoid aşağıdakilerden hangisidir? h an g isid ir?

A) PAF B) Endotelin A) Uzun süreli etki için subkutan uygulanmalı

C) Nöropeptid - Y D) Tromboksan A 2 B) Tolerans gelişimini önlemek için yüksek doz
uygulanmalı
E) Nitröz oksit
C) İntravenöz uygulanmalı
N itrö z O ksitin bazı e tkile ri:
D) Aktif metabolitine dönüşümünü arttırmak için oral
- L - a r j in i n d e n o l u ş u r . uygulanmalı
- Vazodilatasyon ve venodilatasyon yapar E) Karaciğerdeki ilk geçiş etkisinden korunmak için
- Tüm düz kasları ve sfinkterleri gevşetir sublingual uygulanmalı
- E r e k s i y o n ’a k a t k ı d a b u l u n u r
- Nitrogliserinin etki süresi çok kısadır (birkaç dakika).

- Sitoprotektif etkilidir. - Oral alındığında hızla inaktive edilir.

B a k t e r i y o s t a t i k e t k is i b u lu n m a k t a d ı r .
- En etkin uygulama şekli sublingual yoldur.

- Agregasyon ve adhezyon inhibisyonu yapar Doğru cevap: E

- Antimitotik etkisi vardır
7. N itro -v a zo d ila tö r aja n ların oral o la ra k etkin fo rm u
P ro-inflam atuvar bir m addedir, çok lipofiliktir,
h an g isid ir?
doğrudan hücre içine girer, solubl guanilat siklazı
aktive eder ve böylece c G M P ’y i a rtırır. A) Amil nitrit B) Gliseril trinitrat
- (-) inotropik etkisi vardır. C) İzosorbit dinitrat D) Nitrik oksit
Doğru cevap: E E) Nitrogliserin

5. Aşağıdakilerden hangisi nitratlar için yanlıştır? - izosorbit metabolitlerinin uzun yarı ömürleri olduğu
için oral kullanılanilirler.
A) Damar düz kas hücrelerinde sülfidril grubu
- Amil nitrit inhalasyon yoluyla kullanılır.
içeren asetilsistein ve sistein gibi moleküllerle
birleşmesi sonucu damar endotelinden nitrik oksid - Nitrogliserin ve gliserin trinitrat sublingual kullanılır.
salıverilmesi uyarılır ve cAMP aracılı gevşeme Nitrik oksit ise gazdır.
meydana gelir.
Doğru cevap: C
B) Venodilatasyona yol açar ve kalbe venöz dönüşü
azaltır.
C) Arteriyel dilatasyona neden olur ve kalbin
önündeki yükü azaltır.
D) En sık görülen yan etkisi baş ağrısıdır.
E) Hipotansiyona neden olur.
 102

8. Aşağıdakilerden seçeneklerden hangisi nitrik

OTONOM SİNİR SİSTEMİNİ

oksit sentaz (NOS) enzimi için kofaktör d e ğ ild ir?

ETKİLEYEN İLAÇLAR

A) NAD
B) FAD
C) Hem
D) Kalmodulin
E) Tetrahidropiyopterin

NOS iç in k o fa k tö rle r ş u n la rd ır;

FAD, tetrahidrobiyopterin, NADPH, hem ve kalmoludin dir.

NAD bir kofaktör değildir.

D oğru cevap: A

9. Aşağıdaki farm akoloji ile ajanlardan hangisi NOS

enzimin inhibe etmez?

A) glukokortikoidler
B) Aminoguanidin
C) TNF- alfa
D) L-nitroarjinin metilester (L-NAME)
E) 7-nitroindazol

G lu k o k o r tik o id le r NOS e n z im in in ö z e llik le

in d ü k le n e b ilir is o fo rm u olan NOS e n zim in i in h ib e
ederler. Aminoguanidin L-arginin'in yapısındaki guanido
azotunu bağlar ve enzimimi inhibe eder. L-NAME (nitro-
arjinin-metil ester) NOS’ı inhibe etmesi; özellikle sepsisin
ileri dönemlerinde NO’in meydana getirdiği hipotansiyonu
tedavi etmesi açısından ümit vericide olsa beklene etki
bulunamamıştır. 7- Nitroindazol de NOS enzim ini inhibe
eder. Fakat TNF alfa, endotoksin ve özellikle septik şok
dan sorumlu olan gr (-) bakterilerin lipopolisakkarit tabakası
NOS enzim ini aktive ederler.
D oğru cevap: C

10. Aşağıdakilerden hangisi b ir n itrik o ksit (NO)

danörleri d e ğ ild ir?

A) Furoksanlar
B) Sidnodiminler
C) Organik nitratlar
D) Glutatyon
E) Nitroprussid

NO d o n ö rle ri;
- Nitroprussid
- Organik nitratlar
- Furoksanlar
- Sidnoiminler dir.

Glutatyon ise fizyolojik şartlar altında NO ile birleşerek S-

nitrozoglutatyon’u oluştururki, bu molekül NO’İ daha stabil
kılar. Nitrozoglutatyon endojen uzun ömürlü bir NO taşıyıcısı
olarak görev alır. NO donörü değildir.
D oğru cevap: D
 KARDİYOVASKÜIER SİSTEM
FARMAKOLOJİSİ
—
2. Aşağıdakilerden hangisi s is to lik kalp
yetm ezliğinde kullanılan ilaçlardan biri d e ğ ild ir?
KONJESİF KALP YETMEZLİĞİ
TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR A) Dobutamin B) Karvedilol
C) Aliskiren D) Kaptopril
s____________________________________________________ J
E) Verapamil
1. Kan potasyum düzeyi 2.1 m Eq/lt olan bir dijital K a rd iy o s e le k tif kalsiyum kanal b o k ö rle ri (Verapamil,
to ksisitesi hastasında aşağıdakilerden hangisi D iltia z e m ) s is t o lik k a lp y e tm e z liğ i te d a v is in d e
uygulanm am alıdır? kontrendikedir. A n ca k d iy a s to lik kalp yetm ezliğinde
endikedirler.
A) İntravenöz potasyum B) İntravenöz lidokain
C) intravenöz atropin D) İntravenöz furosemid K A LP YETMEZLİĞİNDE KU LLA N ILA N İLAÇ LA R
E) Oral potasyum • Kardiyak glikozidler; Digoksin, Dijitoksin
Bu hastanın potasyum (K) değeri düşüktür. Hipopotasemi; • Beta agonistler; Dopamin, Dobutamin
dijetal duyarlılığını arttıran ve dijital zehirlenmesine neden • Beta blokörler: Metoprolol, Karvedilol, Bisoprolol
olan en önemli durumlardan birisidir. K düşüklüğü; çizgili • D iüretikler: Tiazidler, Furosemid
kasların ve myokardın dijital bağlama kapasitesini arttırır.
Henle kulpuna etki gösteren bir diüretik olan furosemid’in • Renin inh ibitö rü : Aliskiren, Remikiren
ise en önem li yan e tkile rin d e n b irisi hipopotasem i • A n jio te n s in d ö n ü ş tü rü c ü enzim in h ib itö rle ri:
yapmasıdır. Kaptopril, Enalapril
• Fosfodiesteraz V enzim inh ibitö rü : Sildenafil
D iü re tik le rin Genel Yan E tkile ri:
• Fosfodiesteraz III enzim inh ibitö rle ri: inamrinon,
Hipokalem i: Diüretiklerin en sık oluşturdukları yan etkidir Milrinon
(toplayıcı tubüle etki gösterenler hariç). • A n jio te n s in II AT reseptör blokörleri: Losartan,
Kandesartan
Hiponatremi
D oğru cevap: E
Hipokalsemi (özellikle loop diüretikler)

Hipomagnezemi
3. Aşağıdakilerden hangisi nötral endopeptidazı
Hipokloremi (—> hipokloremik alkaloz) inhibe eden kalp yetm ezliği ilacıdır?

H iperglisem i: Oluşan hipokalemi dolayısıyla pankreastan A) Karperitid

insülin salınımı azaltırlar (özellikle tiyazid ve furosemid B) Nesiritid
grubu). C) Kandoksatrilin
H iperlipidem i: LDL düzeyini î, HDL düzeyini J, (özellikle D) Kandesartan
tiyazid ve furosemid grubu) E) Tezosentan

H iperürisem i: Ürik asidin tübüler sekresyonunu inhibe K a n d o k s a n tr ilin A N P y ık ım ın ı s a ğ la y a n n ö tra l

ederler (özellikle furosemid). endopeptidaz inhibitörüdür.

A z o te m i: Hemen hem en tüm d iü re tik le r bu etkiyi K alp Y e tm ezliği İlaçları

oluşturur. • Karperitid ANP analoğudur.
• Nesiritid BNP analoğudur.
Amonyak retansiyonu (özellikle asetozolamid)
• Kandesartan anjiotensin IIAT 1 reseptör blokörüdür.
Doğru cevap: D
Tezosentan endotelin reseptör blokörüdür

Doğru cevap: C
 4. Böbrekte su ve tuzun absorbsiyonunu direk 6. Aşağıdaki durum lardan hangisi dijita l kullanımı
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM

olarak inhibe ederek kalp yetm ezliğinde etkinlik için kontrendikasyon oluşturm az?
sağlayan n atriüretik peptit aşağıdakilerden
hangisidir? A) Idiopatik Hipertrofik Subaortik Stenoz (IHSS)
FARMAKOLOJİSİ

B) Paroksismal atriyal taşikardi (PAT)

A)AN P B) Endotelin peptit
C) Semptomlu Wolf Parkinson VVhite (WPW)
C) CNP D) CGRP sendromu
E) Ürodilatin D) Akut miyokardit
N atriüretik peptitler ANP, BNP, CNP ve Ü rodilatinden E) Miyokard infarktüsü
oluşur. Bu p e p title rin h ep sin in v a z o d ila ta tö r ve
Bu soru vasıtasıyla dijitallerin kullanım endikasyon ve
natriüretik etkileri olmakla birlikte böbrekte tuz ve su
kontrendikasyonlarını hatırlamakta fayda var.
rearbsorbsiyonunu direk inhibe eden natriüretik peptit
ürodilatindir. Ürodilatin distal tübül epitelinde oluşur ve D ia ita lle rin K u lla n ım E n dika svon ları:
sodyum rearbsiyonunu baskılar. Akut kalp yetmezliğinde
dramatik olarak kardiyovasküler parametreleri düzeltir, • Düşük debili sistolik kalp yetmezliği
diürezi arttırır. Renal fonksiyonlarda bozulmaya neden • Atriyum fibrilasyonu ve flatter tedavisi
olmaz. Ürodilatinin preperatı ularitid’tir. • Paroksismal atriyal taşikardi
D oğru cevap: E Görüldüğü üzere, “B” seçeneğinde geçen “paroksismal
atriyal taşikardi (PAT)”; bir kontrendikasyon değil, bilakis
endikasyondur.
5. Aşağıdakilerden hangisi p o zitif inotrop etkili bir
madde d e ğ ild ir? D ia ita lle rin K u lla n ım K o n tre n d ik a s v o n la rı:
• Idiyopatik hipertrofik subaortik stenoz (IHSS) gibi
A) Ksamoterol B) Dopeksamin
diyastolik kalp yetmezlikleri
C) Amrinon D) Amilnitrit
• Semptomlu WPW sendromu
E) Milrinon
• Akut miyokarditler
D ijita l h aricinde başka pek çok p o z itif inotrop ilaç • Kalp blokları
bulunmaktadır.
• Yüksek debili konjensif kalp yetmezliği
D ijita l dışı in o tro p ilaçlar: • Miyokard İnfarktüsü
• Bu grup ilaçlar; sağ ve sol ventriküler disfonksiyona D oğru cevap: B
bağlı ciddi kalp yetm ezliğinin akut tedavisinde
kullanılırlar.
7. Aşağıdakilerden hangisi d ijita lle rin tübüler
D ob utam in / D opam in / D op eksa m in / K sa m o te ro l:
sekresyonunu azalttığı için duyarlılık artışına
• Kalpteki (31-adrenerjik reseptörleri (Gs tipi reseptörler) neden olur?
selektif olarak aktive ederek cAMP düzeyini arttırırlar
ve pozitif inotropik etki oluştururlar. A) Ketokonazol
B) Spironolakton
İn a m rin o n / M ilrin o n / V e sna rin on / E n o ksim o n :
C) Furosemid
Mortalite insidansını arttırırlar. D) Verapamil
• Fosfodiesteraz III enzimini inhibe ederler (böylece E) Eritromisin
cAMP düzeyi artar ve pozitif inotrop etki oluşur).
• Arteryal ve venöz dilatasyon oluştururlar. D ijita l e tk in liğ in i a rttıra n ila ç la r
ilaç M ekan izm a
P im obendan:
Dijitalin klerensini azaltırlar (P-
• F o sfo d ie ste ra z in h ib itö rü ve kalsiyum (Ca) Verapamil, Dittiazem
glikoprotein pompayı inhibe ederek)
duyarlaştırıcı bir ilaçtır. Mortaliteyi artırmaktadır.
Dijitalin tübüler sekresyonunu
Spironolakton
Levo sim e nd an : azatırlar

• Troponin C’ye bağlanarak Ca duyarlılığında artış Hipokalemi veya hipomagnezemi

Furosemid, Tiazid
oluşturur. Ayrıca ATP bağımlı potasyum kanallarını oluştururlar
açarak vazodilatasyon oluşturur. Ketokonazol,
Karaciğerde mikrozomal enzimleri
Makrolidler
Seçeneklerdeki amilnitrit ise; anjina tedavisinde kullanılan inhibe ederler
(Eritromisin)
vazodilatasyon oluşturan bir maddedir.

Doğru cevap: D Doğru cevap: B

 10 5

8. D igoksin kullanan hastada bulantı kusma • Baş ağrısı, ishal ve halüsinasyonlar gibi non-spesifik
ve cisim leri sarı renkte görme gibi bulgular

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
belirtiler
saptanm ıştır. Plazma digital seviyesi ölçüm • En erken görülen kardiyak belirti birinci derece A-V
sonucu yüksek te spit edilen ve kardiyak bloktur.

FARMAKOLOJİSİ
bulgusu olm ayan bu hastada en uvaun tedavi
• Ventriküler bigemini ve trigeminiler
aşağıdakilerden hangisidir?
• AV ileti blokları
A) Digital aliminin kesilmesi • Görme bozuklukları (bulanık görme, sarı ve yeşille
B) Lidokain infüzyonu ilgili diskrom atopsi)
C) Potasyum replasmanı • Akut mezenterik iskemi gibi yan etkiler oluşur.
D) Digital dozunun azaltılması
Ayrıca dijital vücutta östrojene dönüştüğü için; endometryal
E) Digibind uygulaması hiperplazi ve erkeklerde ise jinekomasti oluşturur.
GIS ve görm e ile ilg ili b u lg u la rd a d ig ita l dozunun D oğru cevap: E
azaltılm ası yeterlidir. Kardiyak bulgular oluşunca daha
ciddi tedaviler gerekir.

D ig ita l Z e h irle n m e si Tedavisi: 11. K o nje stif kalp yetm ezliği nedeniyle digoksin
kullanan bir hastada aşağıdaki hangi etkinin
• Önce ilaç alımı kesilir oluşması beklenmez?
• Serum digital ve potasyum seviyesi ölçülür.
A) Kalp kasılabilirliğinde artma
• Antiaritmik olarak i. v. lidokain ve fenitoin uygulanır.
B) Sinüzal kalp hızında artma
• Dijitoksin zehirlenmesinde kolestiramin ve aktif kömür
verilir. (Digitoksin enterohepatik sirkülasyona girer) C) EKG’de PR aralığında uzama
• Elektrolit bozuklukları düzeltilir. D) EKG’de QT aralığında kısalma
• Ağır zehirlenmede digoksin Fab segmentleri antikoru E) Otomatisitede artma
digibind kullanılır. Dijital, TUS’ta oldukça çok sorulm uş b ir ilaçtır. Dijitaller,
• Otomatisite baskılanırsa geçici kardiyak pacemaker ö zellikle s is to lik yetm ezliğe bağlı kalp yetm ezliğinin
kateter uygulanır tedavisinde kullanılırlar. Kullanım ları için ön şart, kalp
• Kalsiyumu bağlamak için EDTA ile şelasyon tedavileri yetm ezliğinin düşük d e b ili olmasıdır.
kullanılabilir.
DİJİTALİN K A L P Ü Z E R İN D E K İ E T K İL E R İ
D ijitale bağlı a ritm i tedavisinde elektriksel konversiyon
kullanılm ası kontrendikedir. • Pozitif inotrop etkilidirler.
• Ufak dozlarda SA üzerinde vagal tonüsü arttırıp
D oğru cevap: D
(pa ra sem p ato m im etik e tki) sinü zal b radikardi
yaparlar.
• Y üksek dozlarda ise se m p ato m im e tik etki ile
9. Dijital zehirlenm esinde en önemli ölüm nedeni
ventriküler taşikardi oluştururlar.
aşağıdakilerden hangisidir?
• AV iletimi yavaşlatırlar (negatif dromotrop etki =
A) AV blok EKG’de P-R uzaması).
B) Supraventriküler taşikardi • Atriyumda iletim hızını arttırlar.
C) Hiperpotasemi • Atış volümünü arttırdıklarından sistolik basıncı
D) Ventriküler taşikardi yükseltirler.
E) Hipertansif kriz • Diyastolik basıncı düşürürler

D oğru cevap: D Dijital özellikle kalp hızı üzerinde belirgin etki oluşturur.
Terapötik dozlarda indirekt olarak parasempatik sistem
üzerinden bradikardi oluşturmaktadır. Yani sinüzal bir
10. Aşağıdakilerden hangisi dijital zehirlenm esine ait bradikardi oluşturur. Kalp hızında sinüzal bir artış, dijital
b ir bulgu d e ğ ild ir? için geçerli değildir

A) Bulanık görme B) Başağrısı D oğru cevap: E

C) Halüsinasyon D) Kusma
E) Endometriyal atrofi 12. Kalp yetersizliği tedavisinde kullanılabilen
Dijital zehirlenmesinin yan etkileri iyi bilinmelidir. TUS’da en aşağıdaki ilaçlardan hangisi fosfodiesteraz
çok soru çıkan yerlerden birisidir: inhibitörüdür?

Dijital zehirlenm esinde en erken bulgu; iştahsızlık ve A)Amrinon B) Digoksin

bulantı-kusma’dır. Bunun dışında; C) Spirinolakton D) Karvedilol
E) Levosimendan
 106

Fosfodiesteraz inhibitörleri her zaman sorulma potansiyeli Fosfodiesteraz VI enzimi retina bulunur. Bu enzimi inhibe
taşır!... edebilen sildenafil bu nedenle mavi diskrom atopsiye
neden o la b ilir solol’dür
FOSFODİESTERAZI (PDE) İNHİBE EDEN İLAÇ LAR
FARMAKOLOJİSİ

D oğru cevap: E
> Amrinon ve Milrinon (fosfodiesteraz tip III inh)
> Metilksantinler (PDE tip III ve IV)
> Sildenafil, tadalafil, verdenafil (PDE tip V) 15. Ağır d ijita l zehirlenm esinin tedavisinde ilk olarak
> Dipiridamol, aşağıdakilerden hangisi yapılm alıdır?
> Pentoksifilin A) Dijital antikorları B) Lidokain infüzyonu
> Papaverin
C) Potasyum replasmanı D) Atropin infüzyonu
D oğru cevap: A E) Yalnızca destekleyici tedavi
Dijital zehirlenmesinde ilk yapılması gereken ilacı derhal
kesmektir. Zaten bu eski TUS sorusudur. İlaç kesildikten
13. Sildenafil hangi enzimi inhibe eder?
sonra hastanın potasyumuna bakılmalı ve eksik elektrolitler
A) Siklooksijenaz 2 yerine konmalıdır.

B) Nitrik oksit sentaz 2 D ijita l z e h irle n m e s in in te d a v is in i te k ra r g özden

C) Fosfodiesteraz 5 geçirirsek;
D) Kallikrein • İlk önce ilaç kesilir.
E) Solübl guanilat siklaz • Serum potasyum düzeyi ölçülür. Hipokalemi varsa,
oral veya parenteral olarak K verilir. K verilmesine
D oğru cevap: C
rağmen belirgin bir düzelme olmuyorsa; magnezyum
eksikliği olabilir.
Sildenafil; ereksiyon oluşturmak için kullanılan bir maddedir. • Aritmi tedavisi için lidokain ve fenitoin kullanılmalıdır.
cGMP’yi parçalayan fosfodiesteraz 5 enzimini inhibe eder. Ventrikülertaşikardilerde propranolol kullanılabilir (AV
Dolayısıyla kavernöz cisimleri innerve eden parasempatik blok varsa kullanımları kontrendikedir).
sinir uçlarından salınan NO’nun etkinliğini arttırır. • Sinüs b ra d ik a rd is i ve AV blok varsa; atropin
kullanılabilir.
S ild e n a fil ile ilg ili ö n e m li ö ze llikle r:
• Digitoksin enterohepatik sirkülasyona uğradığı için
• Mavi diskromatopsi yapabilir. zehirlenmesinde kolestiramin yararlıdır.
• Nitratlarla birlikte kullanılmamalıdır. • Ca’u bağlamak için metal şelatörleri kullanılabilir
• Kontrolsüz hipertansif hastalarda kullanılmamalıdır. (EDTA gibi)
• A ğır dijita l intoksikasyonunda; d ijita l antikorları
D iğe r seçenekler:
(digibind) ilk tercih olmalıdır.
• Siklooksijenaz enzimi: İnflamasyonda rol oynayan
bir enzimdir. Bu enzimi inhibe eden yeni NSAİİ’ler Doğru cevap: A
geliştirilmiştir.
• N itrik o k s it se nta z (NOS) 2: indüklenebilir bir
16. Kronik ko n je stif kalp yetm ezliği olan hastada
enzimdir. Bu enzim özellikle patolojik süreçlerde rol
oynar. Steroidler bu enzimin blokörüdür. aşağıdaki ilaçların hangisinin kullanımından
kaçınmak gerekir?
• K a llik re in : Bradikinin sentezinde rol oynayan
enzimdir. Bu enzimin inhibitörü olan aprotinin isminde A) Tiyazid grubu B) Bumetanid
bir madde akut pankreatit tedavisinde kullanılmıştır.
C) Mannitol D) Spironolakton
• S o lü b l g u a n ila t s ik la z e nzim i: NO bu enzimin
E) Etakrinik asit
aktivatörüdür.
Sorunun cevabı bir osmotik diüretik olan mannitol’dur.
D oğru cevap: C Osmotik diüretikler; hem henle kulpu hemde proksimal
tubüle etki gösterirler. Osmotik diüretikler; ekstrasellüler
sıvı hacmini genişletirler ve pulmoner ödem oluşturabilirler.
14. S ildenafil’in mavi diskrom atopsiye neden Renin salmımını azaltırlar.
olm asının nedeni aşağıdaki enzimlerden
hangisini inhibe etmesine bağlıdır? Ama en önemli özellikleri; serum osmolaritesini arttırıp,
böylelikle hücrelerden, beyin omurilik sıvısı (BOS)’dan ve
A) Fosfodiesteraz II aköz hümörden su kaybına neden olur. Bu etki artmış göz
B) Fosfodiesteraz III içi veya kafa içi basıncın düşürülmesinde yararlıdır. Ancak
C) Fisfodiesteraz IV intravasküler hacmi arttırdığı için m an n ito l KKY olan
hastalarda kötüleşmeye yol açabilir.
D) Fosfodiesteraz V
• En ö nem li k u lla n ılış y e rle ri; akut b ö b re k
E) Fosfodiesteraz VI
yetm ezliği’dir.

Seçeneklerde bulunan s p iro n o ia k to n ; konjestif kalp
yetmezliği olan hastalarda yaşam süresini uzatan tek
diüretiktir.
D oğru cevap: C
17. Kalp g liko zitle rin in hücresel etki mekanizması
için hangisi doğrudur?
A) Miyokard hücre membranındaki sodyum
- potasyuma bağımlı ATPaz enzimini inhibe
ederler.
B) İntraselüler serbest kalsiyum düzeyinin azalmasına
neden olurlar.
C) Kalp glikozitleri sodyumun hücre dışına atılması
ve potasyumun hücre içine girişini sağlarlar.
D) Asıl endikasyonu diyastolik kalp yetmezliğidir.
E) Pozitif kronotrop etkilidirler.
D ijita lle r in K K Y T e d a v is in d e E tk ile ri ve
Mekanizmaları:
1. Na-K-ATPaz pompasını (bu pompa 3 Na atılmasına
karşılık 2 K’u hücreye sokar) inhibe edip intrasellüler
Ca düzeyini arttırarak gösterirler.
2. Ayrıca dijitaller sarkoplazmik retikulumdan Ca’un
salınımını arttırırlar ve kontraktil proteinlere daha
fazla Ca bağlanmasımsağlarlar.
Hem kas kontraksiyonun hızını, hem de maksimum kasılma
gücünü arttırırlar. Sonuçta kalp atış hacm ini ve debisini
107
arttırırlar. Digoksinin altın standart endikasyonu sistolik kalp
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
yetmezliğine atrial fibrilasyonun eşlik ettiği durumdur.Burda
hem kardiyak kontraktilite artar hem de Atriyal fibrilasyonda
ventriküler hız kontrolü sağlanır.
FARMAKOLOJİSİ
Digoksin intoksiyonunda gold standart tedavi ise digibind’tır.
Bu bir kimyasal antagonizma örneğidir.
D oğru cevap: A
18. K onjestif kalp yetm ezliği nedeniyle digoksin
kullanan bir hastada aşağıdakilerden hangisinin
oluşması beklenm ez?
A ) Sinüzal taşikardi
B) Kalp kasılabilirliğinde artma
C) EKG’de PR aralığında uzama
D) EKG’de QT aralığında kısalma
E) Otomatisitede artma
E tk i
Bu soruya cevap verebilmek için dijitalin kalp üzerindeki
etkilerini bilmek gerekir:
D ijita lin K a rd iy a k E tkile ri:
• Pozitif inotrop etkilidirler.
• Ufak dozlarda SA üzerinde vagal tonüsü arttırıp
(pa ra sem p ato m im etik e tki) sinü zal b radikardi
yaparlar.
• Yüksek dozlarda ise se m p ato m im e tik etki ile
ventriküler taşikardi oluştururlar.
 108

• AV iletimi yavaşlatırlar (negatif dromotrop etki = 20. Aşağıdakilerden hangisi en uzun plazma
KARDIYOVASKULER SİSTEM

EKG’de P-R uzaması). yarılanm a ömrüne sahip kardiyak g liko zittir?

• Atriyumda iletim hızını arttırlar.
A) Digoksin B) 3-metil digoksin
FARMAKOLOJİSİ

• Atış volüm ünü arttırdıklarından sistolik basıncı

C) Digitoksin D) Lanatosid C
yükseltirler.
E) Oubain
• Diyastolik basıncı düşürürler
D oğru cevap: C
D ijita lle rin EKG Ü zerine E tkile ri:
1. ST segmenti ve T dalgasında depresyon (Glikozidlerin
etkisine en duyarlı segment: ST segmenti ve T 21. M orfinin akut akciğer ödemi tedavisinde
dalgasıdır). kullanıldığında aşağıdaki etkilerinden hangisi
2. Q-T intervalinde kısalma kalp yetm ezliğini rahatlatıcı rol oynar?
3. P-R intervalinde uzama A) Analjezik etkiler B) Flistamin salıvermesi
Açıklamadan da anlaşılacağı üzere; dijital kalpte sadece C) Oddi sfinkteri spazmı D) Sedatif etkiler
sinüzal bradikardi yapmaktadır. Bu nedenle “A” seçeneği E) BOS üzerine etkiler
yanlıştır. Dijital kalpte sinüzal taşikardi ve mobitz tip 2 blok
oluşturmaz. D oğru cevap: B

22. Aşağıdaki ko n je stif kalp yetm ezliği tedavisinde

kutlanılan vazodilatör ilaçlardan hangisinin
arte rio dilatör etkisi daha baskındır?

A) İsosorbit dinitrat B) Losartan

C) Lisinopril D) Hidralazin
E) Sodyum nitroprussit

K ro n ik k o n je s tif ka lp y e tm e z liğ in d e k u lla n ıla n

[ v a z o d ila tö rle r
Arteriyodilatörler Kombine vazodilatörler Venodilatörler 1
Hidralazin ACE inhibitörleri
Anjiotensin reseptör
Minoksidil Nitratlar
blokerleri
1
r - - Sodyum nitroprussit

D oğru cevap: A
D oğru cevap: D

19. Enoksim on için hangisi yanlıştır?

A) Fosfodiesteraz enzim inhibitörüdür
B) Akut konjestif kalp yetmezliğinde IV yolla kullanılır
C) İnodilatördür.
D) Uzun dönem kullanımında mortalite ve morbiditeyi
azalır
E) Fosfodiesteraz izoenzim 3 ü spesifik olarak inhibe
eder
Fosfodiesteraz izoenzim III inhibitörleri (bipiridinler)
A m rin o n (in a m rin o n ), m ilr in o n , e n o k s im o n :
Fosfodiesteraz izoenzim l l l ’ü spesifik olarak inhibe
ederler. Bu şekilde hücre içinde cAMP konsantrasyonu
yükselir. NaVK+- ATPaz ve 3-adrenerjik reseptörler üzerine
etkileri yoktur. Akut konjestif kalp yetmezliğinde İV yolla
kullanılırlar. Vazodilatör etkilerinden dolayı inotrop ve
vazodilatör sözcüklerinin birleşimi olan “inodilatörler" diye
de adlandırılırlar. Kullanımlarının uzun dönemde mortalite
ve morbiditeyi azalttığına dair kanıt yoktur.
23. Terapötik dozu aralığında d ijita l kullanan hastanın
EKG’sinde aşağıdaki değişikliklerden hangisinin
görülm esi en olasıdır?
A) QT aralığı uzar
B) PR aralığı uzar
C) T dalgasında simetrik sivrilik oluşur
D) QRS kompleksi genişler
E) ST segmenti yükselir
T era pö tik dozda d ijita l ku llanan hastanın genel
elektrokardiyogram paterninde PR aralığında artma,
ST segmentinde depresyon ve çökme ve bazen de T
dalgasında bifazi veya inversiyon gözlenir. T dalgasında
simetrik sivrilik oluşan olguların çoğunda hiperkalemi veya
iskemi gözlenir. QT aralığının uzaması yerine kısalması
dijital tedavisinin karakteristik bulgusudur.
Doğru cevap: B

D oğru cevap: D
 T09

24. K o n je stif kalp yetm ezliği tedavisinde oral Görme netliğini azaltır, sarı-yeşil renkleri ayırdetmede
kullanılan vazodilatör ilaçlardan hangisi özellikle güçlük, cisimler etrafında hale görülmesi

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
preload’u azaltarak (venodilatör) etki g öste rir ve
pulm oner konjesyon nedeniyle dispnesi olan SSS: Konfüzyon, deliryum, halüsinasyon.

FARMAKOLOJİSİ
hastalarda belirgin b ir iyileşm e sağlar?
Erkeklerde jinekom asti, kadınlarda meme bezlerinde
A) Nitrogliserin B) Hidralazin büyüme.
C) Dopamin D) Sodyum nitroprussiyad N evralji
E) Prazosin
Hastalarda en önemli ölüm nedeni ventriküler taşikardi ve
V A Z O D İLA T Ö R LE R ventriküler fibrilasyondur.

KKY’li hastalarda renin-anjiotensin-aldosteron sisteminin D ijita l z e h irle n m e s in d e te da vi

ve sem patik s in ir sistem inin hiperaktivitesi sonucu artan
damar direncini azaltmak amacıyla dijital ve diüretikiere
yanıt vermeyen vakalarda ve akut KKY’de kullanılır.
Özellikle diastolik fonksiyon bozukluğu olan ve ventrikül
dolma basıncının önemli ölçüde arttığı, sinüs ritmindeki
olgularda etkilidir.
K ro nik KKY için oral yoldan alınan vazodilatörler
a) A fterloa d ’u azaltanlar (Arteriyel dilatörler)
Hidralazin, nifedipin, fentolam in : Bu gruptaki ilaçlar
senkop gelişen hastalarda tercih edilir.
b) Preload’u azaltanlar (Venodilatörler)
N itrogliserin, izosorbid dinitrat: Bu ilaçlar pulmoner
konjesyon nedeniyle dispnesi olan hastalarda
kullanılır.
c) Preload ve afterload’u azaltanlar
Prazosin (Kronik KKY’de en fazla tercih edilen
vazodilatör)
1 - İlaç kesilir.
2- Serum K+ düzeyi ölçülür. K+ düzeyi düşükse ve
AV b lok yoksa düzenli aralıklarla EKG çekilerek
ve kan potasyum düzeyi ölçülerek i.v. yolla KCI
verilir. Magnezyum düzeyi kontrol edilmeli, düşükse
magnezyum verilmelidir.
3 - V e n trik ü le r ta ş ia ritm ile rd e i.v. yo lla lidokain
uygulanır.
4- Dijitoksin kullananlarda, bu ilaçenterohepatiksiklusa
uğradığı için oral yoldan kolestiramin veya aktif kömür
vermek ilacın emiliminin azalmasını sağlar.
5- Digoksine spesifik antikor fragmanları kullanılır.
6- Kalsiyum disodyum EDTA: deneme döneminde.
Kardiyoversiyon kontrendikedir.
İlk olarak potasyum verilmez. Çünkü dijital zehirlenmesinde
AV blok görülebilir. Eğer hipopotasemi yoksa vereceğimiz
potasyum AV bloğu arttırabilir. İlk olarak ilaç kesilmelidir.

A k u t KKY te d a v is i için i.v. yo ld a n alınan Potasyum düşüklüğü yapan bazı ilaçlar:

v a z o d ila tö rle r - D iüretikle r
a) V a zod ilatö r ve + in o tro p ilaçlar: (d iğ e r ilaçlara - Ğ lukokortikoidler
diren çli olgularda) - Glukoz infüzyonu
Dopamin, dobutam in, dopeksamin, prenalterol, - A m foterisin B
salbutamol. - Beta-agonistler
b) Afterload ve preload’u azaltan ilaçlar V J
Sodyum nitroprussiyad, nitrogliserin, fentolamin.
K o n je s tif ka lp h a s ta la rın d a k u lla n ıla n ila ç la r
D oğru cevap: A Ana Diğer önemli
A lt sınıflar Prototip
varyantlar ajanlar
25. Dijital intoksikasyonunda ilk adım potasyum kullanımı Kalp Digoksin
olmamalıdır. glikozidleri
D iüretikle r Furosemid Spironolakton Hidroktortiyarid
Bunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir? ACE Enalapril,
Kaptopril
in h ib itö rle ri lisinopril
A) Atrioventriküler blok oluşmasına neden olabilir
Pozitif
B) Otomasite artabilir ino trop ik,
Dobutamin
C) Kalp krizine neden olabilir D ijita l yerine amnion Milrinon, teofilin
D) Potasyumun alımı zordur kullanılan
ilaçlar
E) Mağnezyum potasyuma göre daha iyi bir
seçenektir Beta Atenolol,
Kar-edilol
b lokörler labetolol
D ijital zehirlenm esi; Kalp: Bigemini veya trigemini nabız Nitrogliserin Isosorbid
(en sık rastlanılan kardiyak bulgu), AV blok, ventriküler Vazodilatörler Nitroprussid Hidrolazin dinitrat, teofilin
taşikardi ve fibrilasyon, PAT. İD: 08t130

Ş id dd etli bulantı kusma, baş ağrısı, işta h sızlık ve D oğru cevap: A

yorgunluk (en sık rastlanılan ve genellikle ilk ortaya çıkan
ekstrakardiyak bulgu)
 110

26. K o nje stif kalp yetm ezliği tedavisinde kullanılan 27. K ardiyoaktif dijital g likozidier e tkilerini aşağıdaki
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM

ilaçlardan hangisi böbrek kan akımını artırır? m akrom oleküllerden hangisini hedefleyerek
gösterirler?
A) Fentolamin B) Nitrogliserin
FARMAKOLOJİSİ

C) Hidralazin D) Prazosin A) Enzimler B) Nükleik asitler

E) Metoprolol C) Regulatuvar proteinler D) Yapısal proteinler
E) Taşıyıcı proteinler
H id ra la zin : Endotelden NO salıverilmesi, damar düz
kas hücrelerinde hiperpolarizasyon, hücre içi depolardan Dijital glikozidier etkilerini taşıyıcı proteinlerden Na+/
kalsiyum salıverilmesinde azalmaya neden olur. K+ATPaz’ı inhibe ederek gösterirler.

Arteriyollerde gevşemeye neden olurken venülleri etkilemez D oğru cevap: E

dolayısıyla ortostatik hipotansiyon görülmez.

Antihipertansif ilaçların (özellikle de sempatolitiklerin) aksine 28. Digoksine bağlı gelişen a ritm ilerin mekanizmasını
böbrek kan akımını artırır. Diğer artıranlar: Kalsiyum kanal hangisi en ivi açıklar?
blokörleri, ACE inhibitörleridir.
A) Aksiyon potansiyelinin eşik değerini değiştirirler
Gebelik sırasında gelişen pre-eklam psi ve eklampsi B) Potasyum kanallarını bloke ederler
olgularının acil tedavisinde kullanılır. C) Kalsiyum yüklenmesine yol açarlar
D oğru cevap: C D) Kalp hızını yavaşlatır
E) Sodyum iyon akışını hızlandırırlar
Digoksin Na+-K+ ATPazı inhibe ettiği için miyokard
hücresinde kalsiyum iyonlarının artmasına neden olur. Bu
da repolarizasyonu geciktirir.
D oğru cevap: C

0 NO RM AL KALP 0 DİJİTAL İLE TEDAVİ

• Normal sınırlar içerisinde kalp kası
girildiğinde kasılma gücü artar ve
böylece kalp debisi artar
• Ancak venfrikül normalden fazla
gerilirse kasın kasılma gücü üzerindeki
etki azalır
• Q Sağlıklı kalpte normal çalışma
noktasıdır.
Dijital uygulaması ile ventrikül fonksiyon
eğrisi normale yaklaşır.
Kontraktilitede artış S den [D ye) kalp
debisini artırır.
Sempatik reflekslerde azalma ve vasküler
tonusda düşüş ventrikülde diyastol sonu
basıncın (Elden Q ye) azalmasını sağlar

Yetersiz debiye bağlı

semptomlar, örneğin
yorgunluk

KOMPANZE KALP YETMEZLİĞİ

• KKY’ne bağlı olarak kontraktilitede,
başlangıçta görülen düşüş ( O d a n Oye).
• Düşük kalp debisine bağlı semptomlar
gelişir, örneğim dispne ve ödem.
Yeterli kalp debisini sağlamak için gelişen
olaylar sonucu ventrikülde diyastol sonu
basınç artar ( Q den Q ye).
Ventrikülde diyastol sonu basınçta artış
konjesyona bağlı dispne gibi
semptomlara yol açar.

Normal Kalpte, Konjestif Kalp Yetmezliğinde (Kky) Ve D ijita l ile Tedavi Edilen Kky’de V entrikü le r
Fonksiyon Eğrileri
 111

29. Aşağıdakilerden hangisi digoksinin 32. Aşağıdakilerden hangisi digoksinin

ekstrakardiyak etkilerindendir? absorbsiyonunu azaltır?

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
A) Direk vazodilatasyon ve periferik dirençte azalma A) Tetrasiklin B) Potasyum

FARMAKOLOJİSİ
B) Disoryentasyon ve halusinasyon C) VVarfarin D) Kolestiramin
C) Görme netliğinin arttırılması E) Efedrin
D) Kemoreseptörtriggerzonun inhibisyonuyla bulantı Fazla s e lü lo zlu b itkile r, k o le stira m in , neom isin,
ve kusmanın engellenmesi m etoklopram id, magnezyum ve alüm inyum digoksin
E) Östrojen reseptölerinin blokajıyla meme absorpsiyonunu azaltır.
boyutlarında küçülme
- D igoksin to ksik dozlarda d iso rye n ta syo n a ve Doğru cevap: D
halusinasyonlara yol açar.

D iğ e r yan e tkile ri: 33. Uzun süre d igital kullanan bir kişide aşağıdaki
- Jinekomasti bulgulardan hangisi görülm ez?

- Bulantı -kusma A) Jinekomasti B) Sarı görrme

- Sarı -yeşil renkleri ayırt etmekte güçlük C) Kilo kaybı D) Diyare
- Kom pansatuar m ekanizm ayla periferik direncin E) Delirium
azalması
D İG İTA L İN T O K S İK A S Y O N U B E L İR T İL E R İ
D oğru cevap: B
1- Erken b e lirtile r
30. A ku t ko n je stif kalp yetm ezliği tedavisinda - Anoreksi (en sık)
aşağıdaki ajanlardan hangisi kullanılm alıdır? - Bulantı-kusma (ilk)
- Diyare
A) Digoksin B) Vasodilatör
- Konfüzyon
C) Metilksantin D) Oral milrinon
- Depresyon
E) Selektif betal agonisti
- Vertigo
- CAMP miktarını arttıran ilaçlar kronik kullanımda
- Insomnia
m ortaliteyi arttırrılar. Bu ajanlar beta adrenerjik
a g o n is tle r ve fo sfo d ie te ra z in ih ib itö rle rid ir -Aritmi (en ölümcül)
(metilksantinler milrinon). - Senkop
- A ku t o la yla rd a ise intra ve n ö z m ilrino n ve
2- Geç b e lirtile r (k ro n ik ku lla nım )
dobutamin (betal agonisti) uygulamasından fayda
görülmektedir. - Kalp yetmezliği
- Kilo kaybı
D oğru cevap: E
- Kaşeksi
- Jinekomasti
31. Kronik ko n je stif kalp yatm ezliğinde beta - Delirium
adrenerjik ajanların kullanım ıyla ilg ili ifadelerden
- Sarı görme
hangisi doğrudur?
Doğru cevap: D
A) Beta blokörler kalbin kasılma gücünü
baskıladığından dolayı kullanılmamalıdır
B) Beta blokörler taşikardi gelişmeaini önlerler 34. K o njestif kalp yetm ezliği ve atrial fibrilasyonu
C) Betal selektif antagonistler aritmi gelişmesini olan hastaya dijita l ve rilince hangisinin
önlerler oluşmasını beklersiniz?
D) Betal agonistler kardiyak outputu korurlar
A) Kalp hızı düşer ve bu primer etkidir
E) Bu ajanlar kalsiyum kanal blokörlerinin toksik
B) Ventriküler etkinlik azalır
etkilerini önlerler
C) Vagal etki ve direk etki ile ventriküller yavaşlar
- Beta blokörler katekolaminlerin yol açtığı fatal aritmiler
önlerler. D) Kardiyak output değişmez
E) Kardiyak output azalır
Doğru cevap: C
Dijitaller atrioventriküler iletim zamanını vagal yolla ve
direk yolla uzatır. Kardiyak outputu ve ventriküler etkinliği
arttırır.
 112

37. K o nje stif kalp yetm ezliğinde vazodilatör kullanımı

| Digoksin ile Digitoksin’in Karşılaştırılması
İYOVASKULER SİSTEM

hakkında hangisi söylenebilir?

D ig o k sin D ig ito k sin
A) Vazodilatörler kalbin kontraktil gücünü arttırır
FARMAKOLOJİSİ

Biyoyararlanım (oral) (%) 60-85* 100 B) Vazodilatörlerin ana etkisi venlerin düz
Yarı öm ür saat
kaslarınadır
40 168
C) Kalbin pre ve afterloadını azaltarak etkili olurlar
Karaciğer>
Em ilinasyon yolu Böbrek D) Nitroprussidin etkisi cGMP oluşumunu inhibe
böbrek
eder
Klerens ml/dk/70 kg 130 32 E) Kalbin kontraktil gücüne azaltıcı yönde etki
Sanal dağılım hacmi (litre/70 gösterirler
140 36
kg) Vazodilatörler kardiyak outputu kalbin üzerindeki yükü
Teropatik plazma azaltarak arttırırlar. Vazodilatörlere çabuk tolerans gelişir
0,5-1,5* 10-25* ancak akut kullanımında pre ve afterloadı azaltarak hızlı
konsantrasyonu (ng/ml)
etkili olurlar. Nitroprussid cGMP’yi arttırarak etki eden bir
Tedavi dozu mg/gün/70 kg 0,125-0,5* 0,05-0,2* antihipertansiftir.
Maksim um etkinin olduğu
3-6 saat 6-12 saat Doğru cevap: C
zaman
I
Toksik plazma konsantrasyonu
>2 >35
(ng/ml) 38. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi herhangi bir
nedenle oluşan kalp yetm ezliğinin tedavisinde
Plasma proteine bağlanma (%) 20-40* >90
kullanılm az?
İD: 08t051 II
A) ACE inhibitörleri
D oğru cevap: C
B) a reseptör agonistleri
C) Ş reseptör agonistleri
35. D igoksin için aşağıda verilen ifadelerden hangisi D) Dijitaller
ya nlıştır?
E) Tiyazid grubu diüretikler
A) Digoksin karaciğerle metabolize olur Alfa reseptör agonistler vazokonstriksiyon yapar ve refleks
B) Digitoksinin etki süresi digoksine göre daha yolla vagusu aktive ederler. Bu da kalp yetmezliğini daha da
uzundur. kötüleştirebilir. Diğerleri herhangi bir tip kalp yetmezliğinin
C) Digitoksin oral yoldan alındığında enterohepatik tedavisinde kullanılan ilaçlardır. 3 agonistler koroner
siklusa girer. yetmezliği olanlarda kullanılmamalıdır. Çünkü kalbin oksijen
kullanımını arttırırlar ancak diğer tip kalp yetmezliklerinde
D) Dijitoksin plazma proteinlerine yüksek oranda kullanılabilirler.
bağlanır.
E) En kısa etkili dijital uvabaindir. Doğru cevap: B

D oğru cevap: A

39. Myokard infarktüsü ile akut gelişen ciddi konjestif

36. K o nje stif kalp yetm ezliği şüphesi olan b ir hastada
acil durum yoksa hangisini tercih edersiniz?
A) Sürekli kullanım dozlarında digoksin idamesi
B) Sürekli kullanım dozlarında dijitoksin idamesi
C) Dijitoksinle dijitalizasyon
D) Digoksinle dijitalizasyon
E) İntravenöz sedilanit verilmesi
A cil bir durum olm adığı durum larda digoksin tercih
edilen tedavi olmalıdır. Digoksinin bu kullanımı sürekli
uygulanmalıdır, intravenöz tedavi acil durumlarda yapılır.
Doğru cevap: A
kalp yetm ezliğinin tedavisinde aşağıdakilerden
hangisi kullanılm az?
A) Propranolol B) Nitroprussid
C) Dobutamin D) Digoksin
E) Furosemid
Akut ciddi konjestif kalp yetmezliğinde perifer ve akciğerdeki
intravasküler basıncı düşürmek için vazodilatör ilaçlar
kullanılır. Nitroprussid vazodilatasyon yapar. Digoksin ve
dobutamin konjestif kalp yetmezliğinin tedavisinde klasik
olarak kullanılan ilaçlardır. Çünkü pozitif inotropik etkileri
vardır. Bazı kardiyomyopatilerle oluşan kalp yetmezliği
durumları hariç 3 blokerler genellikle kontrendikedir.
Doğru cevap: A
 113

40. A ku t ko njestif kalp yetm ezliğinin tedavisinde 43. K o nje stif kalp yetm ezliğinde oral yoldan alınan
kullanılan 0 1 se lektif agonist aşağıdakilerden b ir madde ile akut zehirlenm e olursa bağırsaklara

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
hangisidir? geçen zehirin uzaklaştırılm ası amacı ile aşağıdaki
pürgatiflerden hangisi verilir?

FARMAKOLOJİSİ
A) Metaprolol B) Salbutamol
C) Dobutamin D) Propranolol A) Magnezyum sülfat B) Sodyum sülfat
E) Izopreterenol C) Sıvı vazelin D) Hint yağı
E) Gliserin
Dobutamin sıklıkla akut ko njestif kalp yetm ezliğinin
tedavisinde kullanılan 01 selektif agonisttir. Kalpte kuvvetli Bağırsaklara geçmiş olan zehirin uzaklaştırılması için
pozitif inotrop etki yapar. Akut myokard infarktüsünde mideyi boşalttıktan sonra aktif kömür bulamacı ile birlikte
oluşan akut konjestif kalp yetmezliğinde infarkt alanını purgatif ilaç olarak magnezyum sülfat tercih edilir. Sodyum
genişletmeden digoksinden daha kuvvetli inotropik etki sülfat sodyum yüklemesine neden olacağı için konjestif
yapar. kalp yetm ezliği veya hipertansiyonu olan hastalarda
kontrendikedir.
D oğru cevap: C
A N T İH İP E R T A N S İF İL A Ç L A R

41. Aşağıdakilerden hangisi dopam in reseptör

A rıti H ip e rta rıs if İla ç la r:
aktivatörü a ntihipertansif ilaçtır?
1. Diüretikler
A) Domperidon B) Fenoldopam 2. Adrenerjik nöron blokörleri
CjApomorfin D) Diltiazem 3. a1 reseptör blokörleri
E) Minoksidil 4. P-blokörler
Fenoldopam dopam in aktivatörü a ntih ip erta nsif ilaçtır, 5. a+0 blokörler
s is te m ik ta n siyo n u d üşü rü r, ancak göz içi basıncı 6. Santral etkili sempatolitikler (a2 agonistler)
yü kselte bilir
7. Kalsiyum kanal blokörleri
8. ACE inhibitörleri
Vazodilatatörler
9. Direkt vazodilatatörler (Hidralazin)
Potasyum A ktivatörü Dopamin A ktivatörü 10. K+ kanal açıcı ilaçlar (Minoksidil / Diazoksit)
11. Hipertansif kriz sırasında kullanılanlar (Nitroprusiyat
0 Minoksidil 0 Fenoldopam
/ Diazoksit / Trimetafan)
0 Diazoksid
“A n tih ip e rta n s if s e ç im i” başlıklı tabloya bakınız.

Doğru cevap: B Doğru cevap: A

42. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi periferik direnci en

az etkileyerek m yokardial ko ntraktilite yi artırır?

A) Karbakol B) Dobutamin
C) Terbutalin D) Fenilefrin
E) Epinefrin
Dobutamin myokardial kontraktiliteyi artırır ve total periferal
direnç üzerine etkisi çok azdır. Epinefrin ve terbutalin iskelet
kası damarlarındaki 0 2 adrenoreseptör üzerinden periferal
direnci düşürür. Fenilefrin a adrenoreseptörleri etkileyerek
periferik direnci artırır. Karbakol m uskarinik kolinerjik
reseptörleri aktive ederek vazodilatasyon yapar.

D oğru cevap: B
 114

I A n tih ip e r ta n s if se ç im i
KARDIYOVASKULER SİSTEM

Ek Sorun İyi Tercih / Daha Etkin Kötü Tercih / Kontrendike

FARMAKOLOJİSİ

Anjiotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörü

Miyokard infarktüs öyküsü Anjiotensin reseptör blokörü (ARB) Kalsiyum kanal blokörü
Beta blokör Direkt etkili vazodilatatör
Beta blokör
Anjina Pektoris Direkt etkili vazodilatatör
Kalsiyum kanal blokörü
Diüretikler Kalsiyum kanal blokörü
Dekompanse kalp yetmezliği
ACE inhibitörü, ARB Beta blokör
ACE inhibitörü Nonselektif beta blokör
Diyabetus mellitus
Anjiotensin reseptör blokörü Diüretikler
ACE inhibitörü
Skleroderma renal krizi
Anjiotensin reseptör blokörü
Peiferik vasküler hastalık Kalsiyum kanal blokörü
Nonselektif beta blokör
Reynauld sendromu Üçüncü nesil beta blokör
Astım, Kronik obstrikif akciğer
Beta, selektif blokör Nonselektif beta blokör
hastalığı (KOAH)
Prostat hiperplazisi (BPH) Alfa, blokör
Dislipidemi Alfa, blokör Diüretikler
Gut Diüretikler
Osteoporoz Tiazid türevleri
Beta selektif blokörler (Labetolol)
Aliskiren
Kalsiyum kanal blokörü (Nifedipin)
Gebelik ACE inhibitörleri, ARB’ler Diüretikler
Santral antihipertansifler (Metildopa)
Non-selektif beta blokörler
Hidralazin, İndepamid
Kalsiyum kanal blokörü ACE inhibitörü
Yaşlı Hasta
Diüretikler Santral etkili antihipertansifler
Beta blokör
Genç Hasta
ACE inhibitörü
 115

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 'v 2. Henle kulpunda sodyum ve klor reabsorpsiyonunu

inhibe eden ilaç aşağıdakilerden hangisidir?

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
OİÜRETİKLER
-------------------------------------------------------------------------------- * A) Hidroklorotiyazid B) Mannitol

FARMAKOLOJİSİ
C) Spironolakton D) Asetozolamid
1. Aşağıdaki diüretiklerden hangisi toplayıcı E) Etakrinik asid
kanalların esas hücrelerinin ium inal
m em branındaki sodyum kanallarını bloke ederek Etakrinik asid, furosemid, bumetanid ve civalı diüretikler;
etki gösterir? henle kulpuna etki gösteren diüretiklerdir. Bu ilaçlar yoğun
diüreze neden olurlar.
A) iindapamid B) Bumetanid
D iü re tik le rin S ınıfla nd ırılm a sı
C) Etakrinik asid D) Triamteren
E) Asetozolamid 1. Proksim al tübülde etki gösterenler:
Seçeneklerde bulun an Triamteren toplayıcı tubülde • Asetazolamid
aldesterondan bağımsız etki gösteren bir diüretiktir. Diğer • Osmotik etkili diüretikler (mannitol)
toplayıcı tubüle etki gösteren diüretikler:
• Ksantin türevleri (Aminofilin, Kafein)
• Amilorid
2. Henle kıvrımı üzerinde etki gösterenler:
• Triamteren
• Furosemid
• Spironolakton (aldesteron antagonisti)
• Bumetanid
Amilorid ve triamteren; Sodyum kanal blokörleridir.
• Etakrinik asid
• Liddle sendromunun tedavisinde kullanılırlar. • Civalı diüretikler
• A m ilo r id ; lityum un to p la yıcı tu bü lle rde n
absorbsiyonunu inhibe eder ve lityuma bağlı nefrojenik 3. Distal tübül üzerinde etki gösterenler:
diapedes insipidus tedavisinde kullanılır. • Tiyazid ve benzerleri
İndapamid, distal tübüle etki eden bir diüretiktir. • Metolazon
• İndapamid
Bumetanid ve Etakrinik asit, henle kıvrımı üzerine etkili bir
diüretiktir. 4. Toplayıcı tübül üzerinde etki gösterenler:
• A ld o ste ro n a n ta g o n is tle ri (S p iro n o la kto n ve
Asetazolamid, karbonik anhidraz enzim inhibitörüdür. Kalevi
Kanrenon)
diürez sağlar.
• Triamteren
“D iüretiklerin e tki y e rle ri” başlıklı şekile bakınız. • Amilorid

Doğru cevap: D D oğru cevap: E

NaHCO Distal tübül

Proksimal
tübül

Glomerül

Diüretikler
© Asetazolamid(KAH)
©Ozmotikler (Mannitol
© Loop diüretikler
©Tiazidler
© Aldesterom antagonistleri ©
© AD H antafonistleri
(Conivaptan)
 T16

3. Aşağıdakilerden hangisi karbonik anhidraz 4. Ürik asit taşlarının tedavisinde kullanılan diüretik
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM

inhibitörü diü re tik ilaçlar için ya nlıştır? aşağıdakilerden hangisidir?

A) Antihipertansif etkilerine en hızlı tolerans gelişen A) Mannitol B) Spironolakton

FARMAKOLOJİSİ

ilaçlardır. C) Ksantin diüretikler D) Asetozolamid

B) Yükseklik hastalığının tedavisinde kullanılır.
C) Metabolik alkaloz yapar.
D) Böbrekte kalsiyum taşı oluşumuna neden olurken,
ürik asit ve sistin taşı tedavisinde kullanılır.
E) Glokom tedavisinde kullanılır.
S o ru b ir k a rb o n ik a n h id ra z enzim in h ib itö rü olan
asetozolam idin etki m ekanizm asını sorgulam aktadır.
K arbonik anhidraz enzimi vücutta birçok yerde görevli
olduğundan asetazolam idin kullanım endikasyonları
çeşitlidir.
ASETO ZO LAM İD
Bu enzim inhibe olduğunda vücutta hidrojen retansiyonu
ve buna karşılık idrarla bikarbonat atılım artışı oluşur (kalevi
diürez).
Bu ilaçlarla tedaviye başlandıktan çok kısa süre sonra
diüretik etkilerine karşı tolerans gelişir.
Yaptıkları hidrojen retansiyonu nedeniyle, bir süre sonra
sodyum değiş tokuşu için yeterli hidrojen birikimi olur.
Yani bu ilaçların etkileri kendi oluşturdukları asidoz ile
azalmaktadır.
K u lla n ım E n d ika syo n la rı
• Yükseklik hastalığı: Asetozolamid asitoz oluşturup,
hem respiratuvar alkalozu düzeltir hem de BOS
oluşumunu azaltır.
• İdrar alkalinizasyonu: Ürik asit ve sistin gibi asitik
maddelerin atılımını arttırmak ve Ürik asit -sistin
taşlarının tedavisinde kullanılır.
• M etabolik alkaloz tedavisi
• Glokom tedavisi (aköz humor salimim inhibe eder):
Bu endikasyonda lokal etkili olan dorzolamid tercih
edilir.
E) Civalı diüretikler
Sorunun cevabı olan asetozolamid ürik asit ve sistin
taşlarının tedavisinde kullanılmaktadır. Radyopak olmayan
taşların, ürik asit taşlarının, tedavisinde idrar alkalileştirilir.
Radyopak taşların, kalsiyum okzalat taşlarının tedavisinde
idrar asiteştirilir. Asetozolamid proksimal tubüle etki eden bir
diüretiktir. Asetozolamid’in endikasyon ve yan etkileri:
K u lla n ım e n d ik a s y o n la rı:
• Yükseklik hastalığı: Asetozolamid asidoz oluşturup,
hem respiratuvar alkalozu düzeltir hemde beyin
omirlik sıvısı oluşumunu azaltır.
• İdrar alkalinizasyonu: Ürik asid ve sistin gibi asidik
maddelerin atılımını arttırmak ve ürik asit - sistin
taşlarının tedavisinde kullanılır.
• Metabolik alkaloz tedavisi
• Glokom tedavisi (aköz humor salınım ını j.): Bu
endikasyonda lokal etkili olan dorzolamid tercih
edilir.
• Absens nöbetleri
• Familyal Periyodik Paralizi
Yan E tk ile ri:
• Kalevi diüreze ve hidrojen retansiyonuna bağlı olarak
asidoz
• A m onyak reta nsiyo nu (siro zda ku lla nım ları
kontrendikedir).
• Kalsiyum alkali idrarda daha az çözünmektedir. Bu
nedenle böbrek taşı oluşumu
• GFR'yi azaltan tek diüretiklerdir.
Mannitol, bir ozmotik diüretiktir.
Spironolakton, antiandrojenik etkileri bulunan bir aldosteron
antagonisti diüretiktir.

• Absens nöbetleri Cıvalı diüretikler, henle kıvrımı üzerine etkili kardiyotoksik

• Familyal Periyodik Paralizi bir diüretiktir.

Yan E tkile ri Diüretikler genel olarak ürik asit retansiyonuna yol açmakta
ve hiperürisemi oluşturmaktadır (özellikle tiyazidler).
• Kalevi diüreze ve H+retansiyonuna bağlı olarak asidoz
(Bütün diüretikler alkoioz yapar) D oğru cevap: D
• A m onyak reta nsiyo nu (siro zda ku lla nım ları
kontrendikedir).
5. Aşağıdaki diüretiklerden hangisi akut böbrek
• Kalsiyum alkali idrarda daha az çözünmektedir. Bu
yetm ezliğinde böbrek perfüzyonunu belirgin
nedenle böbrek taşı oluşumu
derecede arttırır?
• Sirotik, Kronik obstrüksif akciğer hastalığı(KOAH) ve
asitozlu hastalarda kullanılması kontrendikedir. A) Triamteren B) Amilorid
C) Klortalidon D) Hidroklorotiazit
Doğru cevap: C
E) Furosemid
 117

LOOP DİÜRETİKLERİ 7. Asetazolam id aşağıdaki durum lardan hangisinde

kullanılm am alıdır?

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
(azosemid, bumetanid, etakrinik asit, furosemid, muzolimin,
piretanid, torsemid, tripamid) A) Kronik metabolik alkaloz B) Glokom

Bu ilaçlar vücuttan Na+ ve C r ’un uzaklaştırılmasında
en yüksek e fik a s ite y e sa h ip tir. Henle kulpunun
çıkan kolonundaki lum inal membranda Na+/K +/2 C I-
kotransportunu inhibe ederler. Nefronun bu kısmı reabsorbe
edilen NaCI’nin %25-30’undan sorumdur.
Daha distalde kalan bölümler lümen içinde kalan fazla
Na+’u kom panse edem eyeceği için çok efektiftirler.
Loop diüretikleri sayesinde filtre edilen Na+’un yaklaşık
%20’si atılır. Böbrek fonksiyonları çok bozuk hastalarda
bile işlevlerini gerçekleştirirler. Loop diüretikleri Na+
reabsorbsiyonu düşürdükleri için toplayıcı kanallarda Na+/K+
değişimi artar ve bu şekilde renal potasyum ekskresyonu
artar. Na+, KL Ca2*, Mg2+ ve H+’in idrarla atılımını arttırırlar.
Renal vasküler rezistansı düşürürler ve renal kan akımını
arttırırlar. Eliminasyon yarılanma ömürleri kısadır (0.8-3.5
saat). Aralarında torsemid en uzun eliminasyon yarılanma
ömrüne sahiptir (3.5 saat).
Doğru cevap: E
6. A ku t k o n je stif kalp yetm ezliği gelişen b ir hastada
öncelikle hangi d iü re tik tercih edilm elidir?
A) Furosemid B) Triamteren
C) Spironolakton D) Hidroklorotiazid
E) Mannitol
En güçlü diüretiklerdir. Sülfonamid türevleri aynı zamanda
zayıf karbonik anhidraz enzim inhibitörüdür. Furosemid
(Lasix) Diüretik etkisi 2 yolla oluşur:
1- Henle kulpunun çıkan kolunun kalın kısmında Na+
/K+/ 2CI- kotransportunu önler.
2- B öbrekte a ffe re n t a rte riyo ld e PGE2 aracılı
vazodilatasyona neden olur ve glomerüler filtrasyon
hızını artırır. Indometazin, aspirin ve diğer non-steroid
antiinflamatuarlarfurosemidin diüretik etkisini azaltır. D oğru cevap: E
Kalsiyum ve magnezyumun geri emilimini önleyerek
idrarla kalsiyum ve magnezyum atılımını artırır.
8.
E n d ika syo n la rı:
FARMAKOLOJİSİ
C) Dağ hastalığı profilaksisi D) Epilepsi
E) Siroz
K A R B O N İK A N H İD R A Z İN H İB İT Ö R L E R İ
Bu g ru p ta k i ila çla r:
- Asetazolamid
- Dorzolamid
• Diüretik olarak pek kullanılmazlar
• Glokom tedavisinde en yararlı ilaçlardır
• Asetazolamid, Humör aközde HC03 oluşum hızını
azaltıp oküler basıncı azaltır.
• Diüretik etkiyi proximal tübülde gösterirler
• Bikarbonat diürezi olur. HC03 azaldığı için metabolik
asidoz gelişir.
• Karbonik anhidrazların diürez etkisi se lf lim ited bir
etkidir.
• H um or aköz’deki azalma s e lf lim ited değildir.
• Y ü ksekle rd e ortaya çıkan dağ h a s ta lığ ın ın
profilaksisinde kullanılır. Güçsüzlük, nefes darlığı,
baş d ö n m e s i s e re b ra l ve a k c iğ e r ödem g ib i
b elirtileri önler
• Asetazolamid bazen epilepsi tedavisinde de kullanılır,
sıklıkla antiepileptik ilaçların etkilerini arttırmak için
kullanılır.
• Asetazolamid sirozda kontrendikedir. Hiperamonemive
neden olur.
• Asetazolamid kronik metabolik alkaloz’un tedavisinde
kullanılır.
• Karbonik anhidraz inhibitörleri idrarda Na+, K+, H C 0 3
ve H20 atılım ını arttırırken CL absorbsiyonunu
arttırırlar.
• idrarı alkalileştirmeleri nedeniyle aspirin gibi asidik
ilaçların atılımını hızlandırır.
Aşağıdakilerden hangisi pankreastan insulin
salgısının azalmasına yol açar?

H iperkalem i: Beraberinde NaCI ve su uygulanarak K+ A) Triamteren B) Klorotiyazid

atılımını artırması sağlanır.
A kut akciğer ödemi: i.v. yoldan uygulanır. Venodilatasyon
yaparak pulmoner kapiller basıncını düşürür.Siroza bağlı
ödem Zehirlenme durumlarında zorlu diürez oluşturmak
için
H ipe rka lsem i: Serum fizyolojik infüzyonu ile beraber
uygulanmalıdır.
Doğru cevap: A
C) Etakrinik asit D) Klortalidon
E) Amilorid
Tiyazid diüretikleri (örn., klorotiyazid) hiperglisemiye neden
olabilir. Hiperglisemi, tiyazid benzeri ilaçlar (klortalidon ve
metolazon) ve yüksek tavanlı diüretikler (etakrinik asit,
furosemid ve bum etanid)ile de gözlenir. Hiperglisemi
oluşmasının mekanizması pankreastan insulin salgısının
azalmasıdır. Ayrıca, glikojenolizin artması, glikojenezin
azalması ve proinsulinin insuline dönüşümünün azalması
hiperglisemi oluşmasına katkıda bulunur. Diüretik olmayan
tiyazid, diazoksit, bazı durumlarda hipoglisemi tedavisinde
kullanılır. Fakat diazoksitin en sık kullanıldığı durum
hipertansif acillerdir.
 118

9. İleri derece böbrek yetm ezliğinde bile kullanıla­

T ia z id le rin yan e tk ile r i
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM

bilen tiazid grubu d iüretik aşağıdakilerden

1- Hipokalemi (en sık) hangisidir?
FARMAKOLOJİSİ

2- Metabolik alkaloz
3- Parestezi
4- Hiperglisemi
5- Hiperürisemi
6- Hiperlipidemi
7- Hiperkalsemi
8- Hiponatremi
9- Allerjik reaksiyonlar
10- Hipomagnesemi
11- Pankreatit
- İki nedeni vardır.
- Tiibülün proksimal kısmında tiyazidlerin sodyum geri
emilimini önlemesi toplayıcı kanallara gelen sodyum
miktarını artırır ve burada sodyum-potasyum değiş
tokuşu artar.
- Refleks olarak renin salgısı artar.
- H ip e rglise m i, h ip o ka le m iye bağlı ola ra k in sü lin
salıverilmesindeki azalmaya bağlıdır, genelde diabetiklerde
gelişir.
- Hiper ürisemi organik asit atılımını sağlayan sistemlerin
etkisini azaltarak ürik asit düzeyinin artmasına neden
olur.
- Hipokalemi ve hiponatremi sonucundaki elektrolit imbalansı
sonucunda konfüzyon, sersemlik ve kas güçsüzlüğü gibi
yan etkilerin oluşmasına neden olabilir.
- Tiazidler distal tübülden kalsiyum geri emilimini artırır.
Hiperkalsemi tedavisinde kontrendikedir, ancak idiopatik
kalsiüri ve kalsiyum taşlarının tedavisinde tercih edilir.
İD: 08İ059
T ia z id d iü r e tik le r ve g e n e l ö z e llik le ri
- Tiazidler böbrek fonksiyonları normal ise hipertansiyon
tedavisinde tercih edilen diüretiklerdir.
- Tiazidler, furosemid, bumetanid ve asetazolamidlerin yapısı
sülfanamidlere benzer.
- Tiazidler, distal tü bü ler başlangıcın da Na* ve Cl
transportunu inhibe eder.
- Tiazidler ve furosemid "Na*" atılımını artırırken aynı anda
"Li" tutulumuna neden olur.
- Tiazidler Ca** reabsorbsiyonunu distal tübülde artırdığı için
idiopatik kalsiüri ve vakalarında kullanılabilir.
- Metalazon ileri derece böbrek yetmezliğinde bile etkinliğini
korur. Bu yüzden böbrek yetmezliğinde kullanılabilir.
- Tiazidlerin en sık yan etkisi hipokalemidir.
- Tiazidler diabetiklerde hiperglisemiye yol açabilir.
- Tiazidler, nefrotik sendromda tek başına değil yardımcı
ilaç olarak kullanılabilir.
- Tüm tiazidler böbreklerden organik asit atılımını sağlayan
sistemler yardımıyla atılırlar.
- Hidroklortiyazid karbonik anhidrazı klortiazide göre daha
az inhibe eder ve daha potent'dir.
- İndapamid'in düşük dozlarda diüretik etkisi düşük
vazodilatör etkisi yüksektir.
- Tiazidler nefrojenik tip diabetes insipidus vakalarının
tedavisinde kullanılır. Ancak lityum kullanan hastalarda,
lityumun plazma düzeyini yükselteceğinden dikkatli
kullanılmalıdır.
ID: 08İ060
Doğru cevap: B
A) Politiazid B) Hidroklortiazid
C) Metolazon D) Triamteren
E) Amilorid
- Tiazidler böbrek fonksiyonları normal ise hipertansiyon
tedavisinde tercih edilen diüretiklerdir.
- Tiazidler, furosemid, bumetanid ve asetazolamidlerin
yapısı sülfinamidlere benzer.
- Tiazidler, distal tübül başlangıcında Na+ ve Ch
transportunu inhibe eder.
- Tiazidler ve furosemid “Na*” atılımını artırırken aynı
anda “Li” tutulumuna neden olur.
- Tiazidler Ca** reabsorbsiyonunu distal tübülde artırdığı
için idiopatik kalsiüri ve nefrojenik Dİ vakalarında
kullanılabilir.
- Indapam id ve M e to la z o n ileri derece böbrek
yetmezliğinde bile etkinliğini korur. Bu yüzden böbrek
yetmezliğinde kullanılabilir.
- Tiazidlerin en sık yan etkisi hipokalemidir.
- Tiazidler diabetiklerde hiperglisem iye yol açabilir.
- Tiazidler, n e fro tik sendrom da tek başına değil
yardım cı ilaç olarak kullanılabilir.
- Tüm tiazidler böbreklerden organik asit atılımını
sağlayan sistemler yardımıyla atılırlar.
- Hidroklortiyazid karbonik anhidrazı klortiazide göre
daha az inhibe eder ve daha potent’dir.
- İndapamid’in düşük dozlarda diüretik etkisi düşük
antihipertansif etkisi yüksektir.
D oğru cevap: C
10. O rganik asit transportunun inhibisyonunda
aşağıdaki ilaçlardan hangisi kullanılır?
A) Tiazidler B) Mannitol
C) Verapamil D) Furosemid
E) Probenesid
Probenesid: Proksimal tübülü etkileyerek ultrafiltrattaki
üratların reabsorbsiyonunu azaltır, böylece ürikozürik etki
gösterir ve ürisemiyi azaltır. Antiinflamatuvar etkisi yoktur.
Gut nöbetlerinin proflaksisi için devamlı olarak kullanılır.
GİS’de tahrişe bağlı belirtiler ve ciltte döküntülere yol
açabilir. Metotreksat, penisilin ve sefalosporinlerin plazma
düzeyini artırır. “ C u tis la x a ” başta olmak üzere cilt
bulgularına yol açar.
D oğru cevap: E
11. D ijitale bağlı aritm i olm a potansiyeli, aşağıdaki
diüretiklerden hangisinde görülm ez?
A) Etakrinik asid B) Klortiazid
C) Spiranolakton D) Furosemid
E) Merkaptomerin
 119

S p iro n o la k to n : Aldosteron reseptörlerinin kompetetif

antagonistidir. Hiperkalem i yaparlar. Böbrek yetmezlliği • N a triü re tik e tk is i en fa z la olan: Furosemid

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
ve diabet olgularında hiperkalemiye eğilimi arttırırlar. • N a triü re tik e tk is i en az olan: Osmotik
Dijitale bağlı aritmi potansiyeli spiranolakton kullananlarda d iü re tik le r

FARMAKOLOJİSİ
hiperkalemi etkisinden dolayı düşüktür. Çünkü dijitalin • En potent d iü re tik : Bumetanid
aritmojenik etkisi hipopotasemi de daha belirgindir. • En az potent d iü re tik : Klorotiazid Triam teren
D oğru cevap: C v J
Doğru cevap: B
12. Aşağıdakilerden hangisi renin inhibitörüdür?
15. İlerlem iş karaciğer hastalığı sonucu asit ve
A) EDTA B) Epsilon aminokaproik asit ödem gelişm iş hastada hangi d iü re tik tercih
C) Pepstatin D) PGD2 edilm elidir?
E) Saralazin
A) ADH antagonistleri
RENİN İNHİBİTÖRLERİ B) Kıvrım düretikleri
C) Potasyum tutucu diüretikler
P e p s ta tin : Renin inh ibitö rü bir m addedirve peptid
D) Osmotik diüretikler
yapıdadır.
E) Tiyazidler
R e m ik ire n / E n a lk ire n : N o n -p e p tittirle r ve oral
- Potasyum tutucu diüretiklerden olan aldosteron
kullanılabilirler.
antagonistleri siroz ve kronik böbrek yetmezliğine
D oğru cevap: C bağlı ödem ve asit tedavisinde kullanılabilirler.

D oğru cevap: C

13. Y irm idört yaşında, m oto rsikle t kazasında kafa

travm ası geçiren bayan hastaya kafa içi basıncı 16. Aşağıdaki diüretiklerden hangisi sodyum
azaltmak için aşağıdaki diüretiklerden hangisi bikarbonat em ilim ini önler?
verilm e lid ir?
A) Karbonik anhidraz diüretikleri
A) Loop diüretikleri B) Osmotik diüretikler
B) Karbonik anhidraz inhibitörleri C) Aldosteron antagonistleri
C) Tiyazidler D) Tiyazidler
D) Osmotik diüretikler E) Kıvrım düretikleri
E) Potasyum tutucu diüretikler
- Karbonik anhidraz inhibisyonu bikarbonat depolarının
- O sm o tik d iü re tik le r glomerüllerden süzüldükten tükenmesine yol açar.
sonra tübüllerden reabsorbsiyonu çok az olan veya hiç
- Prototipi asetozolamid aköz humor ve BOS yapımını
olmayan, idrar ozmolitesini yükseltmesi sonucunda
azaltır, diürez sağlar.
lümenden su ve sodyum reabsorbsiyonunu azaltan
ilaçlardır. D oğru cevap: A
- Su atılımını tuz atılımına göre daha fazla arttırır.
- Hücre içi ve vücut boşluklarında bulunan sıvıyı
17. Aşağıdaki ilaç-üriner e le ktrolit karşılaştır­
dolaşıma çeker.
m alarından hangisi doğrudur?
- Kafa içi basıncının arttığı durumlarda kullanılır.
A) Asetozolamid- yüksek sodyum
Doğru cevap: D
B) Asetozolamid - düşük bikarbonat
C) Furosemid - yüksek sodyum
14. Hiperkalem i tedavisinde seçilecek en uvaun D) Hidroklorotiyazid- yüksek bikarbonat
d iüretik aşağıdakilerden hangisidir? E) Spironolakton- yüksek potasyum
A) Osmotik diüretikler Lüm endeki e le ktrolit m iktarında değişiklikler;
B) Kıvrım diüretikler - K a rb o n ik a n h id ra z in h ib it ö r le r i- yüksek
C) Tiyazidler bikarbonat
D) Karbonik anhidraz inhibitörleri - Loop diretikleri- yüksek sodyum
E) Potasyum tutucu diüretikler - Tiyazidler- potasyumda hafif yükselme
- Potasyum tutucu d iüretikler- düşük potasyum ve
- Kıvrım d iü re tik le rin , berab erind e NaCI ve su
bikarbonat
uygulanarak K+ atılımını arttırması sağlanır.
Doğru cevap: C
 120

18. Aşağıdakilerden hangisi loop d iüretiklerinin yan 19. Aşağıdakilerden hangisi K* tutucu d iü re tikler için
KARDIYOVASKÜLER SİSTEM

etkilerinden biri d e ğ ild ir? yanlıştır?

A) Hiperkalsemi B) Hipovolemi A) Spironoiakton yapısal aldosteron analoğudur.

FARMAKOLOJİSİ

C) Hiperürisemi D) Ototoksisite B) Spironoiakton karaciğerde metabolize olur.

E) Hipersensitivite C) Hiperkloremik metabolik alkoloza neden olur.

L o o p d iü re tik le rin yan e tk ile ri; D) Hiperkalemi yaparlar

E) Böbrek fonksiyonları azalmış hastalarda
- Hipovolemi
kontrendikedir.
- Hipokalemi
Potasyum tutucular hiperkalemik metabolik asidoz yaparken
- Alkaloz
loop diüretikler hipokalemik metabolik alkaloz; asetazolamid
- Ototoksisite hipokalemik metabolik asidoz yapar.
- Hipersensitivite
D oğru cevap: C
- GIS rahatsızlıkları
- Hiponatremi
- Hiperglisemi 20. A ku t pulm oner ödem tedavisinde m orfin gibi
esas sekonder bir etki için kullanılabilen ilaç
- Hiperürisemi
hangisidir?
Furosemid ototoksisite ve hipokalsemi yaparken tiazidler
hiperkalsemi yapar. A) Mannitol B) Triamteren
C) Klortiazid D) Spiranolakton
j D iü r e tik le r ile ilg ili ta n ım la r
E) Furosemid
Terim Tanım
S e le k t if o la r a k sodyum b ik a r b o n a t
Furosemid potent bir diüretiktir. Akut pulmoner ödem
Bikarbonat tedavisinde sadece diürez etkisi nedeniyle değil aynı
a tılım ım a rtıra n b ir d iü r e tik . Ö rn e k ;
D iüretik b i r k a r b o n i k a n h id r a z i n h i b i t ö r ü . zamanda direkt vasodilatör etkisi nedeniyle de kullanılır.
S o lu t y ü k ü n ü s u s u z o l a r a k u z a k la ş t ı r a n Mannitol, osmotik bir diüretiktir. Hızlı verildiği takdirde
b i r n e f r o n s e g m e n t i; k a lın ç ık a n a y a k intravasküler volümü artırarak akut pulmoner ödeme neden
Dilusyon yapıcı
v e d i s t a l k ı v r ı m l ı t ü b ü l s u y a g e ç ir g e n olacağından kendisi tedavisinde kullanılmaz.
segment o lm a y a n , a k t if tu z a b s o rb e e d ic i
b ö l g e l e r d ir .
f
A rtm u ş k lo r , a z a lm ış b ik a r b o n a A k u t pu lm o n e r ö d e m t e d a v is i
H iperklorem ik
k o n s a n tra s y o n u ve kan P H ’s ın d a b ir O tu r u r pozisyon
m etabolik a z a lm a y ı da ih tiv a e d e r. Vücudun O ksije n
asidoz e l e k t r o l i t v e PH d e n g e s in d e b i r k a y m a .
Furosem id
S e ru m p o ta s y u m u n d a b ir a z a lm a
H ipoklorem ik M o rfin (venöz dönüşü a z a ltır)
ve kan P H ’s ın d a b ir a r tı ş ı d a iç e r e n
m etabolik v ü c u t e l e k t r o l i t v e P H d e n g e s in d e b i r
V a zo d ilatatö rle r
alkaloz d e ğ iş im . Am inofilin

N efrojenik
A n tid iü r e t ik h o rm o n a (A D H m e v c u t) V J
cevap v e rm e m e n e d e n iy le b ö b re k te
Diabetes D oğru cevap: E
id r a r ı k o n s a n tr e e tm e y e t e n e ğ in in
in s ip id u s k a y b ı.

Santral 21. M annitol hakkında verilenlerden hangisi

A n h id iü r e tik h o rm o n (A D H y o k )’ un
(p itü ite r) ya nlıştır?
e k s ik liğ i n e d e n iy le b ö b re k te id r a r
Diabetes k o n s a n t r e e t m e y e t e n e ğ i n in k a y b ı .
insipidus A ) Glomerüler filtrasyona uğrar ancak böbrek
tübüllerinden az miktar geri emilime uğrar
T o p la y ı c ı tü b ü ld e sodyum y e r in e
p o ta s y u m d e ğ iş im in i a z a lta n b ir B) Glomeruler filtrasyon hızını ölçmede kullanılabilir
Potasyum
d iü r e tik ; sodyum a tılım ım a rtır a n ,
tutucu d iü re tik C) Kronik pulmoner ödem tedavisinde tercih edilir
p o ta s y u m a tılım ın a z a lta n b ir ila ç .
Ö r n e k : A l d o s t e r o n a n t a g o n is t i. D) Düşük glomerüler filtrasyon hızı varlığında diürez
Ü r ik a s it s e k re s y o n u n u a r tır a n b ir sağlar
Ürikozürik d iü r e tik , g e n e llik le p r o k s im a l t ü b ü l d e E) Asit-baz dengesinde az miktar değişiklik yapabilir
d iü re tik ü r i k a s i t r e a b s o r b s iy o n u n u in h ib e e t m e k
s u r e t iy le , ö r n e ğ in : E t a k r in ik a s it. Mannitol intravenöz verildiği için diüretik olarak kullanımı
İD: 08t1311| oldukça sınırlıdır. Hipertonik solüsyon olarak alındığında
kafa içi basıncı rebound etki o lm a ksızın düşürür.
Doğru cevap: A Ekstraselüler sıvıda da bir artışa yol açabildiği için kardiak
dekompansasyonda kullanımı kontrendikedir.

Doğru cevap: C
 121

22. Kıvrım (lup, loop) diüretiklerde to ksisiteyi 26. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi distal kıvrımlı tübüle
etkiyen tiyazid benzeri d iüretiktir?

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
azaltm ak için hangisi kom bine edilir?

A) Klortiazid B) Triamteren A) Desmopressin B) Etakrinik asit

FARMAKOLOJİSİ
C) Asetazolamid D) Etakrinik asit C)Amilorid D) Klortalidon
E) Spiranolakton E) Triamteren
Tiazidler, kıvrım diüretiklerinin ototoksik etkisini azaltır. Klortalidon, klopam id, kinetazon ve metalazon tiyazid
Ayrıca bu kombinasyon refrakter (te d a viye d ire n ç li) benzeri d iüretik ilaçlardır ve yan etkileri de tiyazidlere
ödemde etkilidir. benzerdir.

D oğru cevap: A D oğru cevap: D

23. Güçlü ve hızlı diürez yaptırdığı ve düz kaslarda 27. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi uygunsuz ADH
gevşemeye neden olduğu için pulm oner ödem sendrom unun tedavisinde kullanılan bir ilaçtır?
tedavisinde kullanılan ilaç aşağıdakilerden
hangisidir? A) Demeklosiklin B) Desmopressin
C) Furosemid D) Mannitol
A) Triamteren B) Asetazolamid
E) Triamteren
C) Furosemid D) Spiranolakton
D em eklo siklin ve lityu m ADH’nın etkisini antagonize
E) Klortiazid
ederler. U ygunsuz ADH sendrom u te d a v is in d e o
Furosemid hızla etkiye başlar ve güçlü diüretik etkiye nedenle demeklosiklin kullanılır. Lityum yan etkilerinin
sahiptir. Furosemid özellikle pulmoner damarlarda belirgin fazlalığı nedeniyle uygunsuz ADH sendromu tedavisinde
düz kas gevşetici etkiye sahiptir. kullanılmaz.

D oğru cevap: C Doğru cevap: A

24. Tekrarlayan kalsiyum taşlarının tedavisinde en 28. Vazopressin aşağıdaki durum lardan hangisinde
kullanışlı ilaç aşağıdakilerden hangisidir? tedavi amacıyla kullanılabilir?

A) Asetazolamid B) Hidroklorotiyazid A) Glokom

C) Mannitol D) Spiranolakton B) Diabetes insipitusun bazı formlarında
E) Furosemid C) Hipertansiyonda
T iyazidler böbreklerde kalsiyum atılım ını önlerler o D) Konjestif kalp yetmezliğinde
nedenle tekrarlayan kalsiyum taşlarında en kullanışlı E) Pulmoner ödem
ilaçtır. Furosemid gibi kıvrım diüretikler böbrekten kalsiyum
Vazopressin antidiüretiktir. Glokom, hipertansiyon, konjestif
atılımını arttırdığından taş oluşumunu arttırır. Mannitol akut
kalp yetmezliği ve pulmoner ödemde kullanılamaz. ADH
olaylarda kullanılır.
sensitif diabetes insipitusta kullanılır.
D oğru cevap: B
Doğru cevap: B

25. Tiazidlerin hipertansiyon tedavisinde sürekli

29. Renin salımmını aşağıdakilerden hangisi
kullanılm asında aşağıdakilerden hangisi o lu ş­
artırm az?
maz?
A) Sempatik aktivitenin stimulasyonu
A) idrarla kalsiyum atılımında azlama
B) Distal tubuldeki Na+ artması
B) Ototoksisite
C) Kan basıncının azalması
C) Kan volümünün azalması
D) Böbrek kodeksinde Na+’un azalması
D) Plazma ürik asit seviyesinde artma
E) Angiotensin II
E) Vaskuler rezistansda azalma
Renin Angiotensin I salınmasını sağlar. Ang l’de enzimatik
Tiazid grubu diüretikler ototoksisiteye neden olmaz.
olarak Ang II ve Ang lll’e dönüştürülür. Ang II aldosteron
Ototoksisite kıvrım diüretiklerinin etkisidir.
salımmını kontrol eder.
D oğru cevap: B
"R e n irı-A n jio te n sin -A ld o ste ro n s is te m in e e tk i eden
a n tih ip erta nsifle r” başlıklı tabloya bakınız.

Doğru cevap: E
 122

R e n in -A n jio te n s in -A ld o s te ro n s is te m in e e tk i e d e n a n tih ip e r ta n s ifle r

KARDIYOVASKÜLER SİSTEM

i
—

D irekt renin ACE Ca kanal Beta

ARB D iüretikler
FARMAKOLOJİSİ

in h ib itö rle ri in h ib itö rle ri blokörleri blokörler

PRC t î t t i

PRA 1 t t t i

Ang I 4 t î T -

A n g II 4 i <-> 4

ACE 4
**
j!
--------------------------------- fl
B r a d i k in i n T
1!
| 'I
<->
AT, re s e p tö r
« J in h ib i s y o n
______________________ 1
AT2 re s e p tö r o S t im ü la s y o n
_____________ i

PRC: Plazma renin konsantrasyonu, PRA: Plazma renin aktivitesi, ACE: Anjiotensin dönüştürücü enzim, ARB: Anjiotensin reseptör
blokörü, Ca: Kalsiyum, A n g : Anjiotensin

30. Aşağıdakilerden hangisi spironolaktonun yan 32. D irekt vazodilatör etkisi de olan diüretik
e tkisid ir? hangisidir?

A) Bronkospazm A) indapamid B) Etakrinik asit

B) Periferal nörit C) Klorpropamid D) Spiranolakton
C) Jinekomasti E) Triamteril
D) Stevens-Johnson sendromu İndapam id yapıca tiazidlere benzer ve diüretik tesiri ile
E) Pozitif coombs testi beraber vazodilatör tesiri de olan bir ilaçtır. Bu etki düz kas
hücresine kalsiyum girişini engelleyerek olur. Ayrıca deney
Spironolaktonun yan etkisi jinekom astidir.
hayvanlarında serbest radikalleri nötralize ettiği ve tiazidler
D oğru cevap: C gibi vazodilatör PG sentezini arttırdığı gösterilm iştir.

D oğru cevap: A

31. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi tiazid türevi

diü re tiklerin a ntih ip erta nsif ve d iüretik etkinliğini
33. Furosem id ile tiazid grubu diüretiklerin ortak
azaltabilir?
yan etkilerinden olm ayan aşağıdakilerden
A) Aspirin B) Kodein hangisidir?
C) Digoksin D) Rezerpin A) Hiperglisemi B) Hiponatremi
E) Metildopa C) Hiperürisemi D) Sülfonamid allerjisi
Salisilatlar ufak dozlarda verildiklerinde böbreklerden E) Hipermagnesemi
ürik asid itrahmı azaltarak bu m addenin kan düzeyini
y ü k s e ltir. Günde 5gr ve yukarı dozlarda ürikozürik L o o p d iü re tik le ri ve ö z e llik le ri
etki yaparlar. Aspirin ve NSAİD’lar böbrekte PGE2 ve Bu gruptaki ilaçlar:
prostasiklin sentezini inhibe ederek glomerüler filtrasyon
hızını ve böbrek kan akımını azaltabilirler. Antinatriüretik - Furosemid
etkileri vardır. Tiazidler, furosem id ve benzeri d iüretik - Etakrinik asit
ilaçların n atriüretik etkilerine renal prostoglandin E2 ve - Bumetanid
p rostasiklin sentezini artırm alarının katkısı vardır. Bu
- Torsemid
nedenle Aspirin ve diğer NSAİD’larla bu ilaçların alınması
ilaçların natriüretik, diüretik ve antihipertansif etkinliklerini - Henlerin çıkan kolunun kalın kısmında aktif Na+ ve
azaltır. Cl- reabsorbsiyonunu inhibe ederler.
- Loop-diüretikler en potent diüretiklerdir.
Doğru cevap: A
- Na+ ve Cl- reabsorbsiyonunu azaltırken K+, Ca+ ve
Mg++ un itrahmı artırırlar
- F urosem id, akut p ulm oner ödem te da visin de
sadece diüretik etkisi nedeniyle aynı zamanda direkt
vazodilatör etkisi nedeniyle kullanılır.
 123

- Furosemid özellikle böbrek fonksiyonları kötü olan 34. Aşağıdaki tiazid grubu diüretiklerden en uzun

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
hastalarda hipertansiyon tedavisinde kullanılır. yarı ömre sahip olan hangisidir?
- Loop diüretiklerden en fazla ototoksik olan etakrinik
A) İndapamid B) Hidroklortiazid

FARMAKOLOJİSİ
asittir.
C) Metolazon D) Klortalidon
- Akut hiperkalsemi tedavisinde zorlu diürez amacıyla
furosemid kullanılabilir. E) Klortiazid
- Furosemidin en sık görülen yan etkisi hipovolemidir. D oğru cevap: D

F u ro se m id - tia z id le rin o rta k yan e tk ile ri;

- Hiponatremi 35. Aşağıdaki diüretiklerden hangisine karşı tolerans
- Hipokalemi gelişim i hızlıdır?

- Fliperglisemi A) Furosemid B) Klortiazid

- Hiperürisemi C) Asetazolamid D)Triamteren
- Sülfonamid allerjisi E) Demeklosiklin

- Etakrinik asit, GIS rahatsızlıkları yapabilir. Proksimal tübülde etkili ilaçlara karşı tolerans gelişim i
h ız lıd ır. K a rb o n ik a n h id ra z in h ib itö r le r i e tk is in i
D oğru cevap: E proksim al tübülde gösterir.

“ D iü re tik le rirı e tk i m e k a n iz m a la rı” başlıklı şekile

bakınız.

Doğru cevap: C

D iüretiklerin e tki mekanizmaları

 -------------------------------------------------------------

B BLOKÖRLER
_________________________________________

1. Aşağıdaki beta bloker için verilen ifadelerden

hangisi ya nlıştır?

A) Su ve tuz retansiyonu oluşturabilirler.

B) Özellikle plazma trigliserit düzeyini yükseltirler.
C) Antitrombositik etkileri bulunmaktadır.
D) İmpotans oluşturabilirler.
E) Portal ven basıncını düşürürler.
Beta b lo k ö rle r; hem selektiviteleri hemde yan etkileri Doğru cevap: A
nedeniyle çok sorulurlar. Bu nedenle çok iyi bilinmesi
gereken bir konudur.
2. Aşağıdaki maddelerden hangisi beta blokör
Beta b lo k ö rle rin genel van e tkile ri: zehirlenm esinde kardiyak stim ülan olarak
♦ Tüm damar yataklarında kan akımını azaltırlar. kullanılır?
Portal ven basıncını düşürürler, bu nedenle varis
A) insülin B) Glukagon
kanamalarının tedavisinde faydalıdırlar.
C) Atriyel natriüretik peptid D) Human grovvth faktör
♦ O iya b e tu s M e llitu s (DM )’lu hastalarda dikkatli
kullanılm alıdırlar. Çünkü bu ilaçlar hipoglisem i E) Adrenalin
komasında oluşan sempatik aktivasyon bulgularını
Bu soru birçok kereler TUS sınavında soruldu. Bu nedenle
suprese ederek, hipoglisemi komasını maskelerler.
tekrar hatırlatmakta fayda var.
♦ T rig lise rit düzeyini arttırırlar.
♦ T4’ü T3’e (etkin form) çeviren 5-deiyodinazı inhibe Beta blokör zehirlenmesinde glukagon kullanılmaktadır.
ederler. Bunun nedeni; beta-blokör zehirlenm esinde ağır bir
depresyon olması ve glukagon’un ise buna karşılık belirgin
♦ Hiperkalemi yapabilirler.
(+) inotrop ve kronotrop etkisinin olmasıdır.
♦ Antitrombositik etkileri vardır.
♦ Uzun süre kullanımda bazı hastalarda impotans Doğru cevap: B
gelişebilir.

Dikkat edilirse böbrek üzerine belirgin bir yan etkileri 3. Aniden kesildiğinde rebound hipertansiyon
yoktur. gelişm esine yol açan antihipertansif
aşağıdakilerden hangisidir?
(3-RESEPTÖR B LO K Ö R LE R İ
A) Kalsiyum kanal blokerleri
B-Reseptörlerin Etkileri:
B) Beta blokerler
C) Kaptopril
D) Prazosin
• K a lp t e k o n t r a k t i l i t e , o t o m a t i s i t e v e i l e t i m
h ız ın d a a r tm a E) Losartan
81 • S in ü s d ü ğ ü m ü h ı z ı n d a v e A - V i l e t i m h ı z ın d a Beta adrenerjik reseptör blokerlerinin uzun süreli kullanımı,
a r tış
bu reseptörlerin sayısının artmasına (up-regülasyon) neden
• R e n in s a lg ı la n m a s ı n d a a r t ı ş olur. Beta blokör kullanan hastaların ilacı aniden kesmesi
• A r t e r i y o l v e v e n ü l l e r d e v a z o d ila t a s y o n sonucu hipertansiyon ortaya çıkabilir. Bu nedenle ilaçların
• B r o n ş la r d a v a z o d ila t a s y o n
dozu kademeli olarak azaltılmalıdır.
• G IS ’ d e g e v ş e m e
f \
82 • U te ru s ta g e v ş e m e

• K a r a c iğ e r d e g l i k o j e n o l i z
En kısa etkili Esm olol

I 63 + 61
•

•
G lu k a g o n s a lı n ı m ı n d a a r t ı ş

S i li y e r k a s ın g e v ş e m e s i

L i p o li z
En
En
En
uzun etkili -» N adolol
güçlü -» T e rtato lo l
iyi biyoyararlanım -> Penbutolol>Pindolol

J
 125

4. P arsiyel A g o n is tik E tkile rin e G öre S ınıflandırm a: 2. B iy o y a ra rla n ım :

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
s Bu ilaçların bir kısmı İntrinsik Sempatomimetik Aktivite
(= parsiyel agonist) gösterir.
f Propranolol ve labetolol; gıdalarla b irlik te

FARMAKOLOJİSİ
Bu etki en fazla pindololdedir alınırlarsa biyoyararlanım ları a rta r.
Alüminyum tu zla rı ve kolestiram in; f>-
ISA (+) ISA (-) blokörlerin emilimini a z a ltır.

Pindolol
Asebutalol
•
•
Propranolol
Atenolol
V J
Labetolol • Metoprolol
Penbutalol • Nadolol En fazla En az
Karteolol • Sotalol • Penbutalol • Propranolol
Seliprolol • Timolol • Pindolol (TUS) • Karvedilol
Oksprenolol • Tertatolol • Labetolol
• Betaksolol
• Esmolol
1 Etki Süresi

f Lokal Anestezik Etki

\ En kısa En uzun
Beta-blokörler «£=-------n . ProDranolol • Esmolol (TUS) • Nadolol
“ Na..
Sedasyon

Antihistaminiklemcz T> D ifenhidram in^ ‘‘Ü çüncü N e s il /3 -b lokö rle r (V a z o d ila tö rle r)” başlıklı
tabloya bakınız.
V J
Doğru cevap: B
2 ,LA E tkiye (m em bran s ta b iliz a s y o n u ) Göre
S ınıfla nd ırm a
5. Pindololün p ro pran olo l’e üstünlüğünü aşağıdaki
LA ( + ) LA (-) ifadelerden hangisi en ivi açıklar?
• Propranolol • Atenolol A) Pindolol parsiyel bir agonisttir
• Asebutolol • Nadolol
• Metoprolol • Sotalol B) Pindololün etki süresi uzundur
• Labetolol • Timolol C) Pindolol selektif bir ajandır
• Pindolol • Penbutolol
• Esmolol D) Pindolol kısa etkilidir
• Celiprolol E) Propranolol membran depresyonu yapar
• Carteolol
• Bisoprolol
- Pindolol intrinsik sempatomimetik aktivitesi vardır.
Bundan dolayı kardiyak depresyon yapmaz ve kadiyak
fonksiyonları azalmış hastalarda yararlı olabilir.
- Kesildiğinde çok nadir rebound etkisi gösterir.

Hem LA e tkisi olduğu, hem de lipoftlik olduğu * Pindolol sahip olduğu parsiyel agonist etkiden
için SSS'ye en fa zla geçen ve bu nedenlerden dolayı bradikardisi olan hastalarda seçilecek Beta
ö türü en fa zla sedasyon, en fa zla depresyon, en blokerdir.
fa z la santral yan e tk i o rta ya çıkartan (b-blokör; * Ayrıca p in d o lo l’ün unutulm am ası gereken bir
Propranolol diğer önemli özelliği böbrek kan akımını artıran
tek Beta Bloker olmasıdır.
v j
Doğru cevap: A

Ü çüncü N esil B -b lo k ö rle r (V a z o d ila tö rle r)

K kanal Antioksidan /
NO salınımı 8 agonizm a antagonizm Ca kanal blokajı
akt. a n tip ro life ra tif
• Nebivolol • Seliprolol • Karvedilol • Karvedilol • Tilisolol • Karvedilol
• Seliprolol • Karteolol • Labetolol • Betaxotol
• Karteolol • Bopindolol • Bucindolol • Bevantolol
• Bopindolol • Bevantolol
• Nipradilol • Nipradilol
 126

6. Oral biyoyararlam m ı son derece yüksek olan ve

f \
KARDIYOVASKULER SİSTEM

santral s in ir sistem ine geçebilen lip o filik beta

bloker aşağıdakilerden hangisidir? III. K u ş a k B e t a B lo k ö r le r
FARMAKOLOJİSİ

0 Nebivolol
A) Propranolol
0 Selipro lo l
B) Penbutolol
0 Karvedilol
C) Atenolol
D) Nadolol 0 Labetalol

E) Esmolol 0 Tilisolol

SSS’e Geçen L ip ofilik Beta Blokerler: v J

• Penbutolol —> Oral biyoyararlam m ı en yüksek D oğru cevap: C
• Propronalol —> Oral biyoyararlam m ı düşük

D oğru cevap: B 9. Aşağıdakilerden hangisi bronkokonstriksiyona

neden olm adığı için astımlı hastalarda kullanımı
daha uygundur?
7. Aşağıdakilerden hangisi ikinci kuşak beta
blokörlerden b iridir? A) Propranolol B) Nadolol
C) Seliprolol D) Karvedilol
A) Labetalol
E) Timolol
B) Atenolol
C) Propranolol Beta b lo k ö rle rin bazıları beta2 a g o n is t e tk ilid irle r.
Bu n e d en le b ro n k o d ila ta s y o n a neden o la b ilirle r.
D) Timolol
S e lip r o lo l b u n la rd a n b ir id ir . S e ç e n e k le rd e k i
E) Pindolol d iğ e r ila ç la r n o n s e le k tif beta b lo k ö r o ld u ğ u için
bronkokonstriksiyona neden olabilirler.
İk in ci kuşak demek, beta, s e le k tif b lo k ö r dem ektir.
S e ç e n e k le rd e k i te k ik in c i k u ş a k b eta b lo k ö r
Ü çüncü K u şa k Beta B lo k ö rle r
a ten olo l’dur
• Beta,’! bloke eden ancak Beta 2 agonist etkili olanlar:
/ \ Seliprolol, Bopindolol, Karteolol
Betal Selektif Blokörler • Bronşları gevşetebilecekleri için: Astımlı, KOAH’lı
hastalarda avantajlı olabilirler
0 Atenolol (Tensinor®)
0 Asebutolol D oğru cevap: C

0 Seliprolol
0 M etoprolol (Beloc®) 10. Aşağıdakilerden hangisi lupus benzeri tabloya
0 Nebivolol (Vasoxen®) neden olabilen beta blokördür?
0 Esmolol A) Hidralazin
0 Bisoprolol B) İzoniazid
0 Betaksolol C) Pindolol
l J D) Proktalol
E) Nebivolol
D oğru cevap: B 8
Ö z e llik li Beta B lo k ö rle r
• Biyoyararlammı yüksek olanlar: Penbutolol, Pindolol,
8. Aşağıdailerden hangisi üçüncü kuşak beta Sotalol, Bisoprolol
blokörlerden biri d e ğ ild ir? • B iyo ya ra rla m m ı düşük / B e lirg in p re sistem ik
eliminasyona uğrayanlar: Propranolol, Karvedilol
A) Nebivolol
• Oral yoldan absorbsiyonu yüksek olanlar: Penbutolol,
B) Seliprolol
Metoprolol
C) Sotalol
• Plazma proteinlerine bağlanma oranı düşük olan:
D) Labetalol Seliprolol
E) Tilisolol • Göz-Deri Sendromu yan etkisi olan: Proktalolol
Ü çüncü nesil demek, d eğ işik etki m ekanizm aları ile • Lupus benzeri tablo oluşturabilen: Pindolol
vazodilatasyon yapabilen beta b lokör demektir. Sotalol
g ru p III a n tia ritm ik ila ç olan beta b lo k ö rle rd e n d ir, Doğru cevap: C
üçüncü nesil değildir.
 127

11. Aşağıdaki beta-adrenerjik reseptör blokörlerinden e-----------------------------------------------------------------------------%

hangisi ka rd iyo se le ktif etki gösterir?

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
SANTRAL ETKİLİ
A) Asebutolol B) Propranolol SEMPATOLİTİKLER

FARMAKOLOJİSİ
C) Pindolol D) Oksprenolol >._________________________________________________ j
E) Timolol
S A N T R A L E T K İL İ S E M P A T O L İT İK L E R
D oğru cevap: A
0 I3> 2 a g o n istle r; p erife rd e a -m im e tik etki
(vazokonstriksiyon) yapmaksızın, sadece SSS’de
a2-agonist e tkin lik gösterirler. Santral sem patik
12. Aşağıdakiierden hangisinin m embran stabilize
aktiviteyi azaltarak sedasyon, uyku ve renal yolla
edici etkisi y o k tu r?
renin salınım ında azalmaya neden olurlar.
A) Metoprolol
B) Labetalol
C) Asebutolol
D) Atenolol
E) Pindolol
A te n o lo l görece h id ro filik tir, nöron lara e tkisi (lokal
anetezik e tkisi) kısıtlıdır.

Lokal Anestezik (LA) Etkiye Beta Blokörler: LA pozitif

/ LA negatif
• Lokal anestezik etki (= Membran stabilize edici etki)
nöronlarda sodyum kanallarını da bloke etmelerinden
kaynaklanır
• LA pozitifler: Propranolol, Pindolol, Metoprolol,
Labetalol, Asebutolol
1. Alfa-M etil-dopa kullanan b ir hastada aşağıdaki
• LA pozitif beta blokörler genellikle lipofilik oldukları
yan etkilerden hangisinin görülm e olasılığı en
için sedasyon da yaparlar
d ü şü ktü r?
• Taşiaritmi ve miyokard infarktüsü gibi sedasyon lokal
anestezik etki istenen durumlarda bu nedenle öncelikli A) Hepatit
tecih: Propranolol'dür B) İlaç ateşi
D oğru cevap: D C) Ajitasyon
D) Lupus tablosu
E) Coombs testi pozitifliği
13. Propranolol gibi p bloker b ir ajanın anjina
sırasında kullanılm ası hangisinde kontrendike Yan E tk ile ri:
d e ğ ild ir? - Ekstrapiram idal yan etkiler ve prolaktin düzeyininde
artış (SSS’de dopamin sentezini azalttığı için).
A) Konjestif kalp yetmezliği
- C o o m b s te s tin i p o z it if le ş t ir ir (ila cıkesm e
B) Astım
endikasyonu değildir). Oto-immün hem olitik anemi
C) İnsüline bağımlı diyabet oluşturabilmektedir (ilacı kesme endikasyonudur).
D) Hipertansiyon - Sepsise benzer “ ilaç a te ş i” (titreme ve yüksek
E) Periferik dolaşım bozukluğu ateş)

P ro p ra n o lo l’ ün te d a v id e k u lla n ım ı: H ipertansiyon - Diğer a2 agonistler gibi; belirgin sedasyon (mental

tedavisinde, angina pektoris profilaksisinde, supraventriküler
ve ventriküler aritmilerin profilaksisinde, myokard enfarktüsü
geçirmiş ve enfarktüs riski altında bulunan hastalara uzun
süreli profilaksi için, hipertrofik obstrüktif kardiyomyopatilerin
tedavisinde myokardın kasılma gücünü azaltmak için,
hipertiroidizm ve anksiete durumlarında kalp hızını azaltmak
için ve migren tipi başağrılarının profilaksisinde kullanılır.
Doğru cevap: C
Doğru cevap: D
d epresyon ve som nolans o lu ştu ra ca k kadar)
oluşturur.
- B e lirg in sedasyon yaptığı için p re e k la m p s i
tedavisinde ilk tercihtir.
- Kronik hepatit ve pankreatit tablosu
- Lupus tablosu, miyokardit, retroperitoneal fibrozis
 2. Depresyonu olan hastada hipertansiyon şikâyeti
başlamıştır.
Bu hastada hangi a ntih ip erta nsif uygun d e ğ ild ir?
A) Amlodipin
B) Kaptopril
C) Losartan
D) Klortiazid
E) Metildopa
M e tild o p a , p re e k la m p s i te d a v is in d e te rc ih e d ile n
b ir s a n tra l e tk ili sem patolitiktir. Fetusa zararlı e tk is i
olm adığı için ve sedasyon olu ştu rd uğ u için gebelerde
te rc ih edilir. S o ru d a ki hastada d ep re syon h ik â y e s i
o ld u ğ u için m etildopa g ib i sedasyon ve depresyon
o luşturabilen a ntih ip erta nsifle r kullanılmazlar.
M E T İL D O P A
Merkezi sinir sistemine geçer ve dopa-dekarboksilaz
enzimini inhibe eder. Ön ilaçtır. Adrenerjik sinir uçlarında
metilnoradrenaline dönüşür. Ekstrapiramidal yan etkiler
ortaya çıkartır. Mental depresyon ve somnolans oluşturacak
kadar belirgin sedasyon oluşturur. Belirgin sedasyon yaptığı
için; preeklampsi tedavisinde ilk tercihtir. Coombs testini
pozitifleştirir. Oto-immün hemolitik anemiye yol açabilir. İlaç
ateşi oluşturabilir. Kronik hepatit ve pankreatit tablosuna
neden olabilir.
D oğru cevap: E3
4. Aşağıdaki yan etkilerden hangisinin klonidin
ile yapılan b ir antih ip erta nsif tedavi sırasında
oluşm ası beklenmez?
A) Sedasyon B) Bradikardi
C) Burun tıkanıklığı D) Ağız kuruluğu
E) Diyare
K lo n id in ; alfa2 ve im idazol reseptörlerini uyararak
sem patolitik etki oluşturan bir maddedir. Bu nedenle
bradikardi ve sedasyon oluşturur. Ayrıca opiyat benzeri
e tkile rin in olm ası da önem lidir. K lonidine ait diğer
özellikler:
• Alkol, tütün ve morfin bağımlısı kişilerde ilacın
kesilm esi ile oluşan yo ksun lu k sendrom unun
tedavisinde kullanılır.
• Renin salgılanımını inhibe eder.
• Kserostomi oluşturur. Belirgin ağız kuruluğu yaptığı
yaptığı için; anestezide tercih edilir.
• Konstipasyon oluşturur. Diyabetli hastalarda otonom
nöropati nedeniyle oluşan diyareyi düzeltebilirler.
• GH salınımını arttırır (test amacı ile kullanılır).
Klonidin belirgin konstipasyon yapmaktadır. Bu nedenle
diyarelerin tedavisinde kullanılmaktadır.
D oğru cevap: E
5. Kronik olarak tedavi edilen hipertansiyonda
aşağıdaki ilaçlardan hangisi en fazla ortostatik
hipotansiyon yapar?

A) Klonidin B) Guanetidin
3. En önem li yan etkisi hepatit ve Coombs(+)
C) Hidralazin D) Prazosin
hem olitik anemi olan a ntih ip erta nsif hangisidir?
E) Propranolol
A) Propranolol B) Verepamil • K lonidin: Santral etkili sempatolitiklerdendir. Santral
C) Metildopa D) Amlodipin etkili sempatolitiklerin periferik etkili sempatoliklerden
E) Hidralazin farkı o rto sta tik hipotansiyona daha nadir neden
o lm a la rıd ır. K lonidin rebound hipertansiyona
M etil dopa, santral etkili sempatolitiktir. SSS’de post neden olabilir. Bu durumda klonidine devam edilir,
sinaptik a2 reseptörleri aktive ederek Metil dopa hepatit ve veya alfa veya beta blokör verilir. Klonidin beta
Coombs(+) hemolitik anemi yapabilir. blokörlerle beraber kullanılmaz, kullanılırsa rebound
hipertansiyon belirginleşir.
H e m o litik anem iye neden o la b ile n ila çla r;
• Guanetidin: Adrenerjik nöron blokörüdür. Ortostatik
- Metil dopa hipotansiyon, diare, ejekulasyon gecikmesi veya
- Kinin retrograd ejekulasyon gibi yan etkilerinin fazlalığı
- Sulfonamid nedeniyle artık tercih edilmiyor.

- İzoniazid • Hidralazin: Arteriyolleri genişleterek sistemik damar

direncini azaltır. Venülleri etkilmediği için ortostatik
- Fenotiazinler hipotansiyon görülmez.
- Penisilinler • Prazosin: a1 adrenerjik reseptör blokörüdür. En
- Sefalosporin önemli yan etkisi ilk doz senkobudur. Bunu önlemek
için tedaviye düşük dozlarda başlanır ve doz yavaş
Doğru cevap: C
yavaş yükseltilir.

“A r te r iy e l k a n b a s ın c ı r e g u la s y o n u n d a r o l
a la n te m e l m e k a n iz m a la r (k o y u ç iz g ile r)
ve a n tih ip e rta n sif ilaçların etki y e rle ri (açık çizgiler)”
başlıklı şekile bakınız.

Doğru cevap: B
 129

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
FARMAKOLOJİSİ
A rte riye l kan basıncı regulasyonunda rol alan tem el mekanizmalar (koyu çizgiler)
ve a ntih ip erta nsif ilaçların e tk i y e rle ri (açık çizgiler)
NA: Noradrenalin; AL: Anjiotensin I; AlkA njiotensin II; ACE: Anjiotensin Dönüştürücü Enzim

6. Santral etkili sem patolitiklerden biri olan klonidin
aşağıdaki sistem lerden hangisi üzerinden kan
basıncında düşm eye neden olurlar?
A) Damardaki alfa reseptörleri
B) Sempatik ganglionlar
C) Sempatik sinir uçları
D) Vasomotor merkez
E) Jukstaglomeruler hücrelerdeki beta reseptörleri
- Klonidin vazomotor merkezdeki postsinaptik alfa2
reseptörleri uyararak vasomotor merkezi inhibe eden
parsiyel bir agonisttir.
Gerek yohimbin gereksede yohimbinin diastereozomeri
olan korinantin pre ve post-sinaptik alfa - 2 reseptörlerini
bloke ederek klonidinin antihiper tansif etkisini antagonize
ederler. Antidot olarak kullanılmazlar.
M orfin yo ksun lu k sendrom unun tedavisinde klonidin
kullanılır. Aslında son zamanlarda bu endikasyon için
hipotansif etkisi dahaz olan lofeksidin tercih ediliyor.
K lonidin entoksunda m orfin kullanım ının yer yoktur.
İmipramin ise bir trisiklik anti-depresandır. TAD’lar pre-
sinaptik alfa-2 reseptörlerin duyarlılığını azaltarak klonidinin
anti-hipertansif etkisini kısmen antagonize ederler.

- Bu uyarıyla sempatik aktivite azalır. D oğru cevap: E

D oğru cevap: D7

8. Aşağıdakilerden hangisi im idazolin reseptör

agonisti a ntih ip erta nsif ilaçtır?
7. Aşağıdakilerden hangisi klonidin zehirlenm esinde
sp esifik antidot olarak kullanılır? A) Rilmenidin B) Rezerpin
A) Yohimbin B) İmipramin C) Sakinavir D) Ranolazin
C) Morfin Sülfat D) Korinantin E) Brimonidin
E) Nalokson S oru, is im b e n z e rlik le ri k u lla n ıla ra k zo rla ş tırılm a y a
ça lışılm ıştır.
Opioid antagonisti olan Naloksan klonidin zehirlenmelerinde
spesifik antidot olarak kullanılır. • M oksonidin, R ilm enidin: Santral s in ir sistem inde
v a z o m o to r to n u s e tk ile rin d e n s o ru m lu olan
 130

imidazolin reseptörlerine bağlanarak etki eden L-tipi kanlar = M iyosit membranında bulunur
KARDIYOVASKULER SİSTEM

antihipertansiflerdir.
• K ardiyoselektifler= Nondihidropiridin gurubu
• Rezerpin: Veziküler amin kapı blokeri antihipertansif
o Verapamil
FARMAKOLOJİSİ

ilaçtır.
o Diltiazem
• Sakinavir: Proteaz enzim inhibitörü anti-HIV ilaçtır.
• Vazoselektifler = Dihidropiridin gurubu
• Ranolazin: Yağ asidi oksidasyon inhibitörü antianjinal
ilaçtır. o G lom erüler otoregülasyonu ortadan kaldırırlar.

• B rim o nid in: Glokom tedavisinde kullanılan alfa-2 o Amlodipin

adrenerjik reseptör agonistidir. o Felodipin
o Nimodipin
D oğru cevap: A
o Nikardipin
o Nifedipin
9. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi şiddetli depresyona
sebep o labilir? S a r k o p la z m ik re tik u lu n d a b u lu n a n k a ls iy u m
k a n a lla rı (R y a n o n id re s e p tö rle ri)
A) Guanetidin B) a metildopa • Bu kanal antagonistleri= M align H ip e rte rm i ve
C) Rezerpin D) Propranolol N öroleptik Malign Sendrom tedavisinde kullanılır.
E) Terbutalin • Ryanodin Reseptör Antagonistleri
Pek çok ilacın yan etkisi minör depresyondur, mesela o Dantrolen
propranololun. Ama rezerpin alımı şiddetli depresyon yapar o Ryanodin
ve depresyon hikayesi olanlarda kontrendikedir.
K a ls iy u m K a n a l B lo k ö rle rin in Ö n e m li Ö z e llik le ri
• Genellikle Ltipi kanalları bloke ederler.
• N im odipin özellike serebral vazodilatasyon yapar.
En kısa etkili Kalsiyum kanal blokeridir.Subaraknoid
kanama tedavisinde kullanılır.
• Verapamil kanal blokörleri arasında en az selektif
olandır. En sık etkisi kabızlıktır.
• Verapamil anjina, supraventriküler taşi-aritmiler ve
D oğru cevap: C migren’de kullanılabilir. Verapamil’in betablokörlerle
kom binasyonu blok riski taşıdığı için kombine
e d ilm e m e lid ir. Verapam il kalp ye tm e zliğ in d e
r-----------------------------------------------------------------------------\
kontrendikedir.
CA KANAL BLOKÖRLERİ • Bepridil, hem potasyum hem kalsiyum kanallarına
V__________________________________________________ S etki eden ve uzun QT sendromuna yol açandır.
• Diltizem, verapamilden daha düşük (-) inotropik etkiye
1. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi b ir kalsiyum kanal sahiptir.
blokeri d eğ ild ir? • A m lo d ip in , en u zun e tk ili ka lsiyu m kanal
blokeridir.
A) Verapamil B) Felodipin
• Kalsiyum kanal blokörlerinin önemli bir yan etkisi
C) Diltiazem D) Nifedipin
pretibial ödemdir.
E) Hidralazin
D oğru cevap: E
K alsiyum ka na lla rı b irç o k yerde bulunm asından dolayı
ka lsiyu m kanal b lo k ö rle ri çok d e ğ işik endikasyonlarla
ku lla nıla bilm e kte dir.
2. Serebral vazospazmda ve subaraknoid kanamayı
H id ra la z in , d ire k e tk ili v a z o d ila ta tö r ilaçtır. Etki izleyen infarktta aşağıdaki hangi kalsiyum kanal
mekanizması tam bilinmemekle birlikte NO üzerinden blokürü tercih edilir?
olduğu tahmin edilmektedir.
A) Bepridil B) Nimodipin
K a lsiyu m K analları ve B lo k ö rle ri C) Isradipin D) Nikardipin
E) Verapamil
T-tipi kanallar = Nöronlarda bulunur
• Bu kanal blokörleri antiepileptik olarak kullanılırlar. B e p rid il:

• Valproik asit Hem Ca hem de K kanal blokörüdür.Kardiyotoksiktir. Uzun

• Etosüksimid QT sendromuna yol açar.
 131

N im o d ip in : 4. Hem Potasyum kanal hem de Kalsiyum kanal

blokörü olan ilaç aşağıdakilerden hangisidir?

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
S e re b ra l d a m a r y a ta k la rın a s e le k tiv ite s i olduğu
için, serebrovasküler bozukluklarda kullanılır. Özellikle A) Diltiazem B) Amlodipin

FARMAKOLOJİSİ
su ba ro kno id kanam a sonucu gelişen vazospazm C) Selodipin D) indapamid
tedavisinde kullanılır.
E) Bepridil
En kısa etki süreli kalsiyum kanal blokörüdür. B e p rid il; bir kalsiyum kanal blokörüdür. Esas olarak
a ntiaritm ik ve antianginal olarak kullanılır. B e lirg in
A m lo d ip in : potasyum kanal blokörü etkisi de bulunm aktadır.
En uzun etki süreli kalsiyum kanal blokörüdür. D oğru cevap: E
N iz o ld ip in / N ik a rd ip in :

N ito ld ip in ; biyoyararlanım ı en az olandır. Vasküler 5. A ş a ğ ıd a k ile rd e n h an gisi an a lje zik etkisi olan
selektiviteleri en yüksektir (kalbi en az etkileyen) ka lsiyu m kanal b lo kö rü d ü r?

N ik a rd ip in : A ) Ketamin
B) Lidokain
Özellikle koroner damarlara selektiftir.
C ) Zikonotid
İs ra d ip in : D) Gabapentin
E) Nikotin
SA nodda in h ib itö r e tkisi nedeniyle, refleks taşikardi
oluşturmaz. S o ru k ö k ü n d e k i e tk i m e k a n iz m a s ın a d ik k a t e tm e k
g ere kir. K eza s e ç e n e k le rd e a n a lje zik etk is i o la n pek
Dihidropridin grubu kalsiyum kanal blokörlerinin önemli bir ç o k ilaç b ulu nm aktadır. A n c a k ka lsiyu m kanal blokörü
yan etkisinin pretibial ödem olduğunu unutmayalım. olan zik o n o tid ’dir.

D oğru cevap: B 3 A n a lje z ik E tk is i O la n İla ç la r

• Nonsteroid antiinflamatuar İlaçlar
3. Kalsiyum kanal blokerleri için aşağıdakilerden • Opoidler
hangisi ya nlıştır? • Genel anestezik: Ketamin
• Antiaritmikler: Lidokain, Meksiletin
A) Verapamil konstipasyon oluşturur.
• Kalsiyum kanal blokörü: Zikonotid
B) Nifedipin miyokard infarktüsü riskini arttırır.
• GABAerjikler: Gabapentin, Pregabalin
C) Verapamil sitokrom p450 enzimlerini indükler.
• Nikotin
D) Diltiazem P glikoprotein inhibisyonu yaratır.
E) İsradipin bradikardik etki oluşturur. D oğru cevap: C

Kalsiyum kanal blokeri ilaçların klinik kullanımlarını ve

etkilerini değerlendiren tipik bir kardiyovasküler sistem
sorusu. Verapamil ve diltiazem sitokrom p450 enzimini
ve P glikoproteinini inhibe ederler. Sitokrom p450’yi
inhibe ettikleri için ilaç metabolizmasını yavaşlatır ve
ilaçların plazma seviyesini arttırırlar. P glikoprotein
inhibisyonu yarattıkları için ilaçların efluks yoluyla vücuttan
uzaklaştırılmasını azaltarak yine ilaç plazma seviyelerinde
artışa neden olurlar. Bunun dışındaki seçeneklerdeki
verapamilin konstipasyon oluşturduğu doğru bir bilgidir.
Nifedipin, arteryal selektif vazodilatatör bir maddedir ve
refleks taşikardi oluşturduğu için miyokard infarktüsünde
kullanılmaması gereken kalsiyum kanal blokeridir. isradipin
ise vazoselektif olmakla birlikte sinoatriyal nodu baskıladığı
için refleks taşikardi oluşturmaz.
Doğru cevap: C
6. Aşağıdaki kalsiyum kanal blokörlerinden
hangisininin d iüretik etkisi vardır?
A) Nifedipin B) Verapamil
C) Diltiazem D) Sinarizin
E) Bepridil
D ihidro pirid in türevleri: Nifedipin,nikardipin, nitrendipin,
nizoldipin, amlodipin, felodipin, nimodipindir.
Dihidropiridin türevleri vazoselektiftir, damarları gevşeten
dozlarda kalp üzerinde belirgin etki oluşturmaz.
Avantajları kan basıncını düşürmelerine rağmen böbrek ve
serebral kan akımını azaltmamalarıdır (Diüretikler ve beta
blokörler azaltır). D ihidropiridin türevleri aynı zamanda
d iü re tik ve n atriüretik etki gösterir. Bu nedenle refleks
olarak su-tuz tutulum unu artırmazlar. Vazoselektifliği en
fazla olanlar amlodipin, felodipin ve lasidipindir. Şıklardan
sadece nifedipin dihidropiridin grubundandır.

Doğru cevap: A
 132

7. K alsiyu m kanal b lo kö rleri ile ilgili ifad elerden 10. Variant anjinası olan hastalarda aşağıdaki
KARDIYOVASKULER SİSTEM

h an gisi d o ğ ru d u r? ilaçlardan hangisi iskem ik dönem lerin önlenmesi

ve geçirilm esinde en e tk ilid ir?
A) İnsülin salmımını arttırırlar
FARMAKOLOJİSİ

B) infarkt boyutunu sınırlarlar A) Nifedipin

C) Subaraknoid kanama sonrası morbiditeyi B) İzosorbit mononitrat
arttırırlar C) Propranolol
D) Kısa etkili olanların çok düşük negatif inotropik D) Enalapril
etkisi vardır E) Sodyum nitroprusiyat
E) Hiçbiri
Variant anjina tedavisinde kalsiyum kanal blokörlerinin
- Kalsiyum kanal blokörleri kalsiyum girişini engelleyerek nitratlara göre daha üstün olduğu düşünülmektedir. Çünkü
infarktı sınırlarlar. bu tip anjina koroner arterlerde bir vazospazm sonucu
- insülin salmımını inhibe ederler. oluşmaktadır ve koroner arterlere belirgin etkisi bulunan
nifedipin gibi vazoselektif kalsiyum kanal blokörleri bu
- Subaraknoid kanamada morbiditeyi azaltırlar. durumda en etkilidir. Bu nedenle bu sorunun cevabı;
- Kısa etkililerin negatif inotropik etkisi vardır. vazoselektif bir kalsiyum kanal blokörü olan nifedipindir.
Bu ilaçlar ayrıca hipertansiyon proflaksi ve akut tedavisinde
D oğru cevap: B
de önemlidirler.

8. K alsiyu m kanal b lo keri ve an tih is ta m in ik etkisi
olan ilaç aş a ğ ıd a k ile rd e n h an g isid ir?
A) Nifedipin B)Amlodipin
C) Diltiazem D) Gallopamil
E) Flunarizin
S in a rizin ve flu n a rizin ka lsiyu m kanal b lo ke edici etkisi
d e o lan a n tih is ta m in ik ila ç la rd ır. Periferik vazodilatör
olarak serebral dolaşım bozukluklarında kullanılırlar.
D oğru cevap: E
9. İsk em iye b ağlı o lm ak sızın sol v e n trik ü le r sis to lik
d is fo n ks iy o n u g eliş m iş olan h astad a aşağ ıdaki
ilaçlardan han gisi ku lla n ılab ilir?
A) Amlodipin
B) Flekainid
C) Verapamil
D) Diltiazem
E) Disopiramid
S is to lik kalp ye tm e zliğ ind e k a lb i deprese eden ila ç la r
g e n e llik le te rcih edilm ezler. K ullanılm am ası gereken
ila ç la r a ra s ın d a ö n c e lik le k a rd iy a k d e p re s y o n u
ço k yapan verapam il, d iltia ze m g ib i ka lsiyu m kanal
b lo k ö rle ri ve d iso p ira m id ite fle k a in id g ib i a n tia ritm ik
ila ç la r sa yılab ilir.
Sistolik ventriküler disfonksiyonu olan kalp yetmezlikli
hastalarda kalsiyum kanal blokörü kullanımında dikkatli
olunmalıdır. Özellikle verapamil ve diltiazem, bu hastalarda
negatif inotrop etkilerinden dolayı tercih edilmez. Bu tip
hastalarda en fazla tercih edilebilecek kalsiyum kanal
blokerleri vazoselektif grubun üyeleri olan a m l o d i p i n daha
sonra da f e l o d i p i n ve i s r a d i p i n d i r .
Doğru cevap: A
Seçenekleri irdeleyelim :
- İzosorbit mononitrat: Anjina tedavisinde kullanılan
en uzun e tk ili n itra ttır. Tüm a njina tü rle rin d e
kulla nıla bilir. Ayrıca A k u t MI tedavisinde de ilk
kullanılacak ilaçlardandır.
- Propranolol: Non-selektif bir beta reseptör blokörüdür.
En önemli kullanılış endikasyonu; hipertansiyon’dur.
Ayrıca MI tedavisinde de önemlidir.
- Enalapril: BirACE inhibitörüdür. Hipertansiyon, kalp
yetmezliği ve MI tedavisinde ilk tercih ilaçlardır. Ancak
hamilelerde kullanımları kesinlikle kontrendikedir.
- Na n itro p ru s iy a t: Sadece hipertansiyonun akut
tedavisinde tercih edilen bir ilaçtır.
D oğru cevap: A
11. Aşağıdakilerden hangisi kalsiyum kanal
blokörlerinin endikasyonları arasında d eğ ild ir?
A) Hipertansiyon
B) Angina pektoris
C) Aritmiler
D) Diffüz özofagus spazmı
E) Dijital zehirlenmesi
Kalsiyum kanal blokörleri; voltaj-bağım lı L tipi yavaş
kalsiyum kanallarını (alfa 1 alt birimini) bloke ederler.
Bu ilaçlar vazoselektif ve kardiyoselektif olarak iki gruba
ayrılırlar.
• V a z o s e le k tif o la n la r: D ilatatör etkileri özellikle
arteriyollerde belirgindir. Verapamil ve diltiazem gibi
kalsiyum kanal blokörlerinin etkileri ise, kalpte daha
belirgindir.
• Kardiyoselektif ilaçlar: Kalpte (-) intropik, kronotropik
ve dromotropik etki ortaya çıkartırlar. Yani kardiyak
depresyon oluştururlar.
Bu ilaçlar sadece damar ve kalp değil, ayrıca diğer düz
kaslarda da tonusu baskılarlar.
 133

KALSİYU M K A N A L BLO KÖ R LER İN İN YARARLI Ü çüncü K uşak Beta B lo k ö rle r

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
OLDUĞU BAZI EN D İKASYO N LAR: • A lfa , blokaj ya pa nlar: L ab eta lol, B usindolol,
• Hipertansiyon Bevantolol, Nipradilol

FARMAKOLOJİSİ
• Angina pektoris • A lfa, blokörü + Kalsiyum kanal blokörü olan:
• Supraventriküler aritmiler (PAT gibi) Karvedilol
• idiyopatik hipertrofik subaortik stenoz • Kalsiyum kanal blokajı yapanlar: B etaksolol,
Bevantolol
• Reynaud fenomeni
• Antioksidan etkili olan: Karvedilol
• Miyotoni
• N itrik o ksit (NO) salan: N ebivolol, S elip rolol,
• Diffüz özofagus spazmı
Bopindolol, Nipradilol, Karteolol
Seçeneklerde bulunan dijital zehirlenmesinde, kalsiyum • Beta,’i bloke eden ancak Beta2 agonist etkili olanlar:
kanal blokörü ilaçların herhangi bir kullanım endikasyonu Seliprolol, Bopindolol, Karteolol
yoktur.
Potasyum kanallarını açan: Tilisolol dur
D ijita l ze hirle nm esin de öncelikle, bir antiaritmik olan,
lidokain tercih edilm ektedir. D oğru cevap: C
D oğru cevap: E

14. Aşağıdaki kalsiyum kanal blokörlerinden

hangisinin kalsiyum kanallarına afinitesi en
12. A tria l s e p ta l d efekti olan h astada şant
yü ksektir?
g eçiş i a rttıra b ile c e ğ i için tercih ed ilm eyen
a n tih ip e rta n s ifle r a ş a ğ ıd a k ile rd e n h an g isid ir? A)Amlodipin B) Felodipin
A ) Verapamil - Propranolol C) Nizoldipin D) Nimodipin

B) Minoksidil - Kaptopril E) Lasidipin

C) Losartan - Metildopa D oğru cevap: C
D) Klonidin - Fosinopril
E) Asetazolamid - Furosemid
15. Aşağıdaki kalsiyum kanal blokerlerinden hangisi
K a r d iy o s e le k t if K a ls iy u m K a n a l B lo k ö r le r i (Verapamil, serebral damar yatağında se le ktif etkisinden
Diltiazem) dolayı Subaraknoid kanamalarda refleks
• Negatif inotropi oluşturdukları için: Dekompanse kalp vazospazmı çözmek amacı ile kullanılır?
yetmezliğinde
A) Verapamil B) Nimodipin
• Şant geçişi arttırdıkları için: Atrial septal defekt
C)Amlodipin D) Nizoldipin
/ Ventriküler septal defektte uygun olmayan ilaç
seçeneğidir. E) Nikardipin
N im o d ip in en kısa e tkili kalsiyum kanal blokeridir.
N o n -s e le k tif B e ta B lo k ö r (Propranolol, Nadolol)
Subaraknoid kanama da erken dönemde oluşan refleks
• Bronkokonstriksiyon yaptıkları için: Astımda, Kronik vazospazmı çözmek için kullanılır. En uzun etkili kalsiyum
obstriktif akciğer hastalığında kanal blokeri ise Am lodipindir. Verapamil ise kalp üzerinde
• Şant geçişi arttırdıkları için: Atrial septal defektte, etkisi en belirgin olan Ca kanal blokeridir. N ikardipin ve
Ventriküler septal defektte uygun olmayan ilaç N iz o ld ip in vasküler selektivitesi en yüksek Ca kanal
seçeneğidir. blokerleridir.

D oğru cevap: A D oğru cevap: B

13. Aşağıdakilerden hangisi doksazosin ve nifedipin 16. Aşağıdakilerden hangisi a ntihipertansiflerin yan
kom binasyonun oluşturduğu etkiyi tek başına etkilerinden biri d e ğ ild ir?
o lu ştu ra b ilir?
A) Hidralazin, lupus benzeri bir sendroma neden
A) Labetalol olabilir
B) Metoprolol B ) Diazoksid, pankreasdan insülin salınımı inhibe
C) Karvedilol eder
D) Tilisolol C) Klonidin, diüretik kullanımı gerektiren sıvı
retansiyonuna neden olabilir
E) Asebutolol
D) Rezerpin, parasempatik aktivitenin azalmasına
Doksazosin a lfa1 blokördür. N ifedipin kalsiyum kanal bağlı sempatik etkileri artırır
blokörüdür. Karvedilol, alfa1ve kalsiyum kanallarını da
E) Kaptopril, öksürük ve bronkospazma neden
bloke edebilen beta reseptör antagonistidir.
olabilir.
 I
ı: 34İ
mmmnamm

R ese rp in, se m p atik a k tiv ite y i a zaltm asın a bağlı 2. Aşağıda b ildirilen yan etkilerden hangisi
KARDIYOVASKULER SİSTEM

parasempatik etkileri artırıp bradikardi, gastrointestinal anjiotensin dönüştürücü enzim(ACE) inhibitörü

aktivitede artma ve m iyozise neden olur. Diazoksid, kullanım ına bağlı olamaz?
pankreastan insülin salınımını inhibe eder. Klonidin sıvı
FARMAKOLOJİSİ

retansiyonuna neden olduğundan, sıklıkla birlikte diüretik A) Öksürük B) Hipotansiyon

tedavisini gerektirir. Kaptopril öksürüğe ve bronkospazma C) Hipopotasemi D) Teratojenik etki
neden olur. E) Anjionörotik ödem
D oğru cevap: D ACE inh ibitö rle rin i en ö n e m li v e s ık y a n e tk ile r i;
h ip erp o tas em i ve ö ksü rü ktü r. B unun dışında;

ACE İNHİBİTÖRLERİ VE ARB
1. A n jio te nsin dön üştü rücü enzim (ADE) inhibitö rle ri
aşağıdaki klin ik durum lardan hangisinde kon-
trendikedir?
A) Hipertansiyon B) Diabet
C) Konjestif kalp yetmezliği D) Hipopotasemi
E) Bilateral renal arter stenozu
A N J İO T E N S İN D Ö N Ü Ş T Ü R Ü C Ü E N Z İM (A D E )
İN H İB İT Ö R L E R İ
Benazepril (C ibacen), enalapril (Enalap, Konveril),
fosinopril, kaptopril (Kapril), kinapril (Accuzide), lisinopril
(Sinopryl, Acerilin), perindopril (Coversyl), ramipril (Delix),
silazapril (Inhibace), trandolapril (Gopten)
E tki m e ka n izm a sı: Anjiotensin l ’in anjiotensin l l ’ye
dönüşümünü inhibe ederek periferik damar direncini
azaltır, aldosteron sentezini inhibe edip su-tuz tutulumunu
azaltır, bradikininin yıkımını önler (ADE=kininaz II). Kinin
peptidler nitrik oksid (NO) ve prostaglandin sentezini
artırdığı için, ADE inhibitörleri böbrekte indirekt olarak NO
ve prostaglandin I2 aracılı vazodilatasyona neden olur.
Arteriyel ve venöz diiatasyona yol açar. Hipertansiyon
dışında preload ve afterloadu azaltması nedeniyle konjestif
kalp yetmezliği, akut MI gibi hastalarda da kullanılır.
Diğer endikasyonları: ADE inhibitörleri efferent arteriolü
afferent arteriole göre daha fazla gevşettiklerinden glomerül
içi basıncı düşürür. Bu nedenle diyabetik nefropatide
yararlıdır (proteinüriyi azaltır) ve yine bu nedenle böbrek
kan akımını artırmalarına rağmen GFH’nı artırmaz. Akut
myokard infarktusu (iskemik alan çapının büyümesini ve sol
ventrikül dilatasyonunu) önler ve konjestif kalp yetmezliği
olgularında erken dönemde tedaviye başlanması mortaliteyi
önemli ölçüde azaltır.
K o n t r e n d ik a s y o n la r ı:
- Bilateral renal arter stenozu
- Tek böbreği olan kişilerde gelişen renal arter
stenozu
- Gebelik (fötal hipotansiyon, anüri, böbrek yetmezliği,
malformasyon ve ölüme neden olabilir) ve laktasyon
- Potasyum tutucu diüretik kullanan hastalar
D oğru cevap: E
• M a kü lp a p ü le r d ö k ü n tü le r ve anjioödem e yol
açabilirler.
• Ürikozürik etki oluştururlar.
• İlk doz senkopu yapabilirler.
• Kesin teratojeniktirler.
• Nötropeni
• Tat bozukluğu
• N onsteroid a ntiinlfla m a tu ar ila çla r(N S A İİ)’larla
beraber kullanılmamalıdırlar (NSAİİ’lar prostaglandin
oluşumunu önleyerek bradikinin etkisini bozarlar).
• Sodyum kaybına karşı gelişen aldesteron yanıtını
baskıladıkları için; diüretiklerin etkilerini arttırırlar.
r *3
Hiperkalemi Yapan Antihipertansifler
- Potasyum tutucu d iü retikle r
- B e ta-b lo k ö rle r
- ACE inhibitörleri
J
D oğru cevap: C
3. Myokard infarktüsü geçirm iş ve diyabetik
nefropatisi bulunan b ir hastada aşağıdaki
antihipertansiflerden hangisi öncelikle tercih
edilm elidir?
A) Metoprolol B) Ramipril
C) Hidroklorotiyazid D) Amlodipin
E) Doksazosin
M etoprolol: Kardiyoselektif betablokerdir.Konjestif kalp
yetmezliğinde mortaliteyi azaltır.
Ramipril: ACE inhibitörüdür. Arteriyo ve venodilatatör özelliği
vardır. Nefropati, proteinüri gelişen hastalarda ve metabolik
sendromlu olgularda öncelikle ACE inhibitörleri veya ARB’ler
öncelikle tercih edilmelidir. ACE İnhibitörlerinin klinik olarak
en sık görülen yan etkisi kuru öksürüktür. Bilateral renal
arter stenozu mutlak kontrendikasyonlarıdır. Günümüzde
kardiyovasküler farmakolojinin köşe taşı ilaçlarıdır.
H idoklorotiyazid: Adı üzerinde tiyazid grubu diüretiktir. En
önemli endikasyonları hipertansiyon,nefrojenik diyapedes
insipidus ve kalsiyum taşlarının tedavisidir. Tiyazidler
hiperkalsemi yapar...
A m lodipin: Dihidropridin grubu kalsiyum kanal blokörüdür.
Arteriyodilatasyon özelliği olduğu için kalpte refleks
 135

taşikardiye neden olabilir bu nedenla betablokerlerle Ön ilaç olm ayanlar: kaptopril, lizinopril
kombine edilir.Önemli bir yan etkisi ayak bileği ödemidir.

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
S ü lfidril (-SH) grubu içeren: kaptopril
D o k s a z o s in : En uzun etkili se le ktif a lfa -1 reseptör

FARMAKOLOJİSİ
blokörüdür. Hipertansiyondan ziyade primer endikasyonu Yan e tkile r:
benign prostat hiperplazisidir.
S ülfidril grubu içerm esi nedeniyle sadece kaptopril
D oğru cevap: B kullanan hastalarda görülen yan etkiler : Cilt döküntüsü,
tad duyusu kaybı, nefrotik sendrom, kemik iliği depresyonu
(nötropeni).
4. A ş a ğ ıd a k ile rd e n h an gisi peptid ya p ılı b ir
ADE inhibitörlerinin genel yan etkileri: hiperpotasemi,
A n jio te n s in D ö n ü ştü rü cü Enzim in h ib itö rü d ü r?
a n jiy o ö d e m ,***ö k s ü rü k (en s ık g ö rü le n yan e tk i),
A) Teprotid B) Silazapril hipotansiyon
C) Losartan D) Saralazin ADE inhibitörlerinin endikasyonları: Hipertansiyon, konjestif
E) Pepstatin kalp yetmezliği, diyabetik nefropati: Efferent arteriyoldeki
gevşetici etkileri daha belirgin olduğu için glomerül içi
ANJİOTENSİN ANTAGONİSTLERİ basıncın yükseldiği diabetik nefropati tedavisinde oldukça
yararlıdır.
1. R e n in in h ib itö rle ri:
a) P e p s t a tin : Klinikte kullanılmaz, peptid yapılıdır. ADE inhibitö rle ri bilateral renal arter stenozu olanlarda
ve hiperpotasem ide kontrendikedir.
b) Remikiren ve enalkiren insanlarda kullanılan peptid
yapılı olmayan preparatlardır. D oğru cevap: A
2. A D E in h ib itö rle ri:
a ) P e p t i d y a p ı lı : teprotid (i.v. kullanılır). 5. Aşağıdaki a ntih ip erta nsif ilaçlardan hangisi
b) P e p t id o lm a y a n la r :kaptopril, enalapril, lizinopril, bradikinin seviyelerini arttırır?
benazepril, silazapril, perindopril, rimapril.
A) Beta blokörler
3. A n jio te n s in re s e p tö r b lo k ö rle ri: B) Alfa blokörler
a) P e p t id o lm a y a n : losartan ve valsartan (AT1 C) ADE inhibitörleri
blokörü) D) Anjiotensin reseptör antagonistleri
b ) P e p t id y a p ılı:saralazin (Sar1-Ala8-anjiotensin II) E) Diüretikler
(parsiyel agonist).
- Anjiotensin dönüştürücü enzim (ADE)anjiotensin
ANJİOTENSİN DÖNÜŞTÜRÜCÜ ENZİM 1 ’i a nh io te n sin 2 ’ye çe virir. Aynı zam anda
Bradikardininkini de inaktif bileşiklerine dönüştürür.
(ADE-PEPTİDİL DİPEPTİDAZ) İNHİBİTÖRLERİ
- Enzimin inhibisyonuyla bradikardinin seviyesi artar.
ADE e n f a z l a akciğerde damarların endotel hücrelerinde - ADE in h ib itö rle rin n yol a çtığ ı ö ksü rü kte n bu
bulunur. Çinko içeren bir enzimdir. mekanizma sorumludur.

A D E in h ib itö r le rin in e tk ile ri: D oğru cevap: C

- Plazma ve dokularda Ali düzeyini azaltır. Dışarıdan
verilen anjiotensinin etkilerini azaltmaz.
6. H ipertansiyon tedavisinde kullanılan anjiotensin
- Plazma renin düzeyini yükseltir, plazma aldosteron reseptör blokörleri ile ilg ili aşağıdaki ifadelerden
düzeyini azaltır. hangisi doğru d e ğ ild ir?
- ADE, kinin peptidlerin yıkımından sorumlu olan
kininaz II enzimi ile aynı olduğundan, ADE inhibitörleri A) Plazma renin konsantrasyonunu arttırırlar
bradikininin etkilerini ve dokudaki düzeylerini artırır. B) Anjiotensin I konsantrasyonunu arttırırlar
Bu ilaçların yaptığı öksürük ve anjioödemin kinin
C) Anjiotensin II konsantrasyonunu arttırırlar
peptidlerin düzeylerinin artmasına bağlı olduğu
düşünülmektedir. D) AT2 reseptörleri inhibe ederler

- Vazodilatasyon ve kan basıncında azalmaya neden E) Bradikinin aktivitesini etkilemezler

olur. H ipertansiyon te d a visi için ku lla nıla n A R B ’le r A T /i
- Böbrekte diüretik ve natriüretik etki yapar. Bu etkileri, b lo ke eder, ayrıca v a z o d ila ta tö r e tk is i olan AT2’yi
aldosteron sentezinin inhibisyonuna, böbreklerde stim üle eder.
va zodilatasyona ve böbrekte P G E 2 s e n t e z i n i
a r t ı r m a l a r ı n a b a ğ lıd ır .
Doğru cevap: D
- Aldosteron sentezinin azalm asına bağlı olarak
h ip e r p o t a s e m iy e y o l a ça r.
 136

7. PPAR-gama reseptörlerini uyardığı için 2. Aşağıdakilerden hangisi kalp hızım arttıran bir
KARDIYOVASKULER SİSTEM

antidiyabetik etkisi de olan anjiotensin II AT1 ilaçtır?

reseptör blokörü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Propranolol B) Reserpin
FARMAKOLOJİSİ

A) Kandesartan C) Hidralazin D) Klonidin

B) Telmisartan E) Verapamil
C) Valsartan
Bazı antihipertansifler kalp hızını azaltırken bazıları ise
D) Bosentan arttırmaktadır. Kalp hızını azaltan en önemli antihipertansif
E) Remikiren ilaç grubu beta blokörler ve kalsiyum kanal blokörleridir.
Tem isartan a ntidiyabetik etkisi de olan AT1 reseptör
blokörüdür.

Ö zellikli A n jio te nsin II A ^ Reseptör Blokörleri

• Kısa etili olanlar: Losartan, Eprosartan
• Uzun etkili olan: Telmisartan
• Yüksek oral biyoyararlanıma sahip olan: ibresartan
• Tümü oral yoldan etkilidir, istisnai olarak peptid
yapıda olduğu için paranteral uygulanması gereken:
Saralazin
• Tromboksan A 2 antagonisti olduğu için antiagregan
etkisi de olan: Losartan (Cozaar®)
• Karaciğer ve böbrek yetmezliğinde doz ayarlaması
gerekmeyen: Olmesartan
• Y üksek oranda kara ciğ e rd en atılan , böbrek
yetmezliğinde güvenli olan: Telmisartan
• PPAR reseptörlerini etkileyerek antidiyabetik etki de Hidralazin etkisini sadece damarlar üzerinden gösterdiği
oluşturan: Telmisartan için oluşturduğu vazodilatasyona sekonder refleks taşikardi
D oğru cevap: B gelişir.

Diğer antihipertansif ilaçlar etkilerini kalp hızını değişik

(------------------------------------------------------------- mekanizmalarla azaltarak gösterirler.
DİREK VAZODİLATATÖRLER D oğru cevap: C
s______________________________________________________________________________

1. Venlerde dilatasyona yol açmayan hangisidir? 3. Aşağıdaki a ntih ip erta nsif ilaçlardan hangisinin
kullanımı sırasında plazma volüm ünde artış
A) Sodyum nitroprussiyad B) Nitrogliserin
oluşm az?
C) izosorbid dinitrat D) Prazosin
E) Hidralazin A) Fenoldopam B) Losartan

H id ra la z in in v a z o d ila tö r e tk is in in m eka nizm aları: C) Minoksidil D) Diazoxid

Endotelden NO salıverilmesi, damar düz kas hücrelerinde
h ip e rp o la riza syo n , hücre içi d epolardan kalsiyum
salıverilm esinde azalmadır. Arteriyollerde gevşemeye
neden olurken venülleri etkilemez dolayısıyla ortostatik
hipotansiyon görülmez. Antihipertansif ilaçların (özellikle
de sempatolitiklerin) aksine böbrek kan akımını artırır.
.. . '
Sadece A r te r iy o lle r i Gevşeten İla ç la r
E) Hidralazin
Losartan kullanımı sırasında plazma volümü değişmez.
Arterlerde dilatasyon oluşturan antihipertansif ilaçların
kullanımı sırasında plazma volümünde artış ve refleks
sempatik atktivite artışı oluşabilir.
Sadece A rte rle ri D ilate Eden A n tih ip e rta n s ifle r:
\
• Fenoldopam

• Kalsiyum kanal blokörleri • Minoksidil

• H idralazin • Diazoxid
• M ino ksidil • Hidralazin
• D ia z o k sit • Ca2* kanal blokerleri
v J D oğru cevap: B
Doğru cevap: E
 137

4. Aşağıdaki antihipertansif ajanlardan hangisi yaptığı vazodilatasyon sonucu tansiyon düşer.

taşikardiye neden oiur? Tansiyon düşünce aktive olacak sistem; sempatik

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
sistemdir. Bu nedenle vazodilatörlerle birlikte 0-
A) Alfa 1 blokörler blokör verilmesi; hem tansiyon düşmesi sonucu

FARMAKOLOJİSİ
B) Betal blokörler oluşan sempatik aktivasyonu baskılar hemde refeks
C) Selektif olmayan alfa blokörler taşikardiyi önler.
D) Anjiotensin reseptör blokörleri D oğru cevap: D
E) ADE inhibitörleri

- S e le k tif olm ayan alfa b lo körler p eriferik a İfa 1 (-------------------------------------------------------------------------------

reseptörleri bloke ederek vasküler tonusu azaltırlar.
Aynı zamanda myokarddaki alfa2 reseptörleri de bloke
POTASYUM KANAL AÇICILAR
V____________________________________________________ )
ederler. Bunların blokajıyla norepinefrin salınımı artar
ve taşikardiye neden olan betal reseptörleri uyarılır.
1. Aşağıdaki a ntih ip erta nsif ilaçlardan hangisi
D oğru cevap: C ATP duyarlı potasyum kanallarını aktive ederek
arteryel düz kasları gevşetir?

5. Hidralazine benzer bir etki ile hipertansiyon A) Diazoksid B) Nifedipin

tedavisinde kullanılan ancak uzun dönem C) Atenolol D) Lizinopril
kullanım da hirsutism us da yapabilen E) Rilmenidin
a ntih ip erta nsif hangisidir?
P otasyum kanal a k tiv a tö rü a n tih ip e rta n s if ila çla r:
A) Diazoksit B) Talazolin
M in o k s id il:
C) Minoksidil D) Trimetafan
E) Klonidin Bir ön-ilaçtır (karaciğerde sulfotransferaz enzimi tarafından
aktif olan sülfat türevine dönüştürülür). Sadece arteriyolleri
H idralazin ve m inoksidil direkt vazodilatör ajanlardır
gevşetir. Diğer ilaçlara cevap vermeyen ağır hipertansiyonda
(Arteriol). Minoksidil kullanımında birbeta-blokörvediüretik
kullanılır. Birdiüretik ve p-blokörle birlikte kullanılmalıdır. En
kullanımı gerektirecek kadar baroreseptöre refleks uyarımı
önemli yan etkisi hipertrikozistir.
yapabilir.

H irsu tism u s yapabilir, erkek tipi ke llik teda visin de D iazo ksit:
kullanılmaya başlamıştır.
Hipertansif krizde kullanılmaktadır.
SLE benzeri se nd ro m o lu ş tu ra n en ö n e m li ila çla r
K ro m o k a lim :
• Prokainamid
Vazodilatör ve bronkodilatör etkisi vardır.
• Hidralazin
• Penisilamin Seçeneklerde bulunan rilmenidin’i özel olarak hatırlamak
• INAH gerek; sadece imidazol reseptörleri üzerinden etki gösteren
tek antihipertansiftir.
• Fenitoin
• Primidon Lizinopril, birACE inhbitörüdür.
• Labetolol
Atenolol, bir beta blokördür.
• Asebutolol
• Metildopa Nifedipin, kalsiyum kanal blokörüdür.
• Sulfonamidler
Rilmenidin, imidazol reseptörleri üzerinden etki gösterir.
D oğru cevap: C
D oğru cevap: A

6. Güçlü vazodilatatör ilaçlara bağlı gelişen

2. M inoksidil ile ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi
taşikardinin engellenmesi için aşağıdakilerden
en d o ğ ru du r?
hangisi kullanılır?
A) Diürezi uyarır.
A) Tiyazid B) Kaptopril
B) Kellik tedavisinde kullanılır.
C) Diazoksit D) Propranolol
C) Sadece intravenöz ve topikal etkilidir.
E) Prazosin
D) Venlerde vazodilatasyon yapar.
• Güçlü vazodilatatör ilaçlar; şiddetli refeks taşikardi
E) Kalp hızında belirgin azalma yapar.
oluşturur. Bu ilaçlar, refeks taşikardiyi önlemek için bir
P-blokör ile b irlikte kullanılmalıdır. Vazodilatörlerin
 138
M İN O K S İD İL
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
• M inoksidil verilerde minimal etkiye sahiptir.
• A rteriyel vazodilatatör olduğundan refleks olarak
FARMAKOLOJİSİ
sem patik aktiviteyi arttırır. Sonuçta kalp hızında
artış olur.
• Kullanımı sırasında su ve so dyu m tu tu lu m u n a
neden olduğu için bir diüretikle kombine edilir.
• Minoksidil, oral ve topikal yolla alınabilir.
• Saç oluşumunu arttırıcı yönde etkisi olduğu için erkek
tipi frontal kellik tedavisinde lokal solüsyon halinde
kullanılır.
• Erkek tipi frontal kellik tedavisinde kullanılan diğer bir
ilaç ise 5a redüktaz inhibitörü olan finasterid’tir.
D oğru cevap: B
-------------------------------------------------------------
HİPERTANSİF KRİZDE
KULLANILAN İLAÇLAR
s____________________________________________________ -
1. Kırk dört yaşında erkek bir hasta hipertansif atak
nedeni ile, bilinci kapalı olarak acil servise getiriliyor.
Hastaya damar yolu açılarak acil hipertansif kriz
tedavisinde kullanılan bir antihipertansif intravenöz
yolla uygulanıyor. Uzun süre IV infüzyonla bu ilacı
alan hastada belli bir süre sonra siyanür zehirlenme
semptomları ortaya çıkıyor.
Hastaya parenteral olarak uygulanm ış olan
a ntih ip erta nsif ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
A) Sodyum nitroprussid B) Fenoldopam
C) Diazoksid D) Hidralazin
E) Esmolol
Sodyum n itro p ru s s id : H ip e rta n s if k riz tedavisinde en
sık ku llanılan çok kısa e tk ili ilaçtır. Sodyum n itro p ru s s id
kısa e tk i s ü re s i ve s iya n ü r seviyelerinde a rtış yaratm ası
nedeniyle so ru la b ile ce k sorulardandır.
H İP E R TA N S İF K R İZ TE D A V İS İN D E
K U L L A N IL A N İL A Ç L A R
• Sodyum nitroprussid
• Fenoldopam
• Nitrogliserin
• Diazoksit
• Hidralazin
• Kalsiyum Kanal Blokerleri
• Esmolol
SODYUM NİTROPRUSSİD
E tki s ü re s i ç o k kısa d ır. Hem a rte riyo lle ri hem de
venülleri gevşetir. Vücutta NO ve siyan ür iyonu salar.
Siyanür oluşumu nedeniyle; laktik asidoz, tiyosiyonat
oluşumu nedeniyle; hipotiroidizm oluşturabilir. NO salınımı
nedeniyle m ethem oglobinem i oluşturur. Bu nedenle,
nitratlar gibi, KOAH’lı ve siyanotik hastalarda kullanılması
kontrendikedir.
FENOLDOPAM
Dopamin 1 reseptör agonistidir. Vazodilatasyon oluşturur,
tansiyonu düşürür. Hipertansif krizde kullanılır.
DİAZOKSİD
Hipertansif krizde kullanılan ilaçtır. Arterleri gevşetir.
HİDRALAZİN
Sadece arterleri gevşetir, kalpte iskemi riskini arttırır.
Hipertansif krizde kullanılır.
ESM O LOL
Selektif beta blokerdir, acil durumlarda, hipertansif krizde
kullanılır.
D oğru cevap: A
2. Aşağıdakilerden hangisi sodyum n itroprussiyat
için doğru d e ğ ild ir?
A) Yalnızca parenteral kullanılır, etki süresi çok
kısadır.
B) Vücutta nitrik oksit ve siyanür salgılar.
C) Kronik obstrüktif akciğer hastalığında endikedir.
D) Laktik asidoz ve hipotiroidizm yan etkileridir.
E) Miyokard infaktüsü ve dissekan aort anevrizması
tedavisinde kullanılır.
Soru bir a n tia niina l ilaç olan n itra p ru s s iv a t’ ın etki
mekanizması ve van etkilerini sorgulamaktadır.
S o dvu m N itro p ru s iv a t
• Bu ilaç sadece parenteral kullanılır ve etki süresi çok
kısadır
• Vücutta nitrik oksit(NO) ve siyanür iyonu salar.
• Hem arteriyolleri hem de venülleri gevşetir.
• Siyanür iyonu; sitokrom oksidaz enzimini inhibe
eder. Bu nedenle sitotoksik tipte hipoksi oluşturur.
Ayrıca salınan siyanür, hem oglobin ile birleşir
ve siya n o m e th e m o g lo b in o lu ştu ru r. S iyanür
iyonu karaciğerde ro d a n a z enzim i tarafından
tiyosiyanat’a dönüştürülerek inaktive edilir. Siyanürün
zehirlenmesinde; Na tiy o sü lfa t / sodyum nitrit veya
a m iln itrit inhalasyonu tedavide kullanılır, intravenöz
hidroksikobalam in infüzyonuda yararlıdır.
• Anestezi sırasında kontrollü olarak kan basıncını
düşürmek, disekan aort anevrizm ası ve miyokard
infarktüsünde ise kısa süreli tedavide kullanılır.
• Siyanür oluşumu nedeniyle; laktik asitoz, tiyosiyanat
oluşumu nedeniyle; toksik psikoz ve hipotiroidizm
oluşturabilir.
• Nitrik oksit salınımı nedeniyle methemoglobinemi
olu ştu ru r. Bu nedenle K O A H ’ lı ve s iy a n o tik
hastalarda kullanılm ası ko ntre n d ike d ir (nitratlar
gibi).
D oğru cevap: C
 139

3. Sodyum nitroprussiyad verilen bir hastada hangi Damar düz kas hücrelerinde nitrik oksid (NO) salıverilmesine
yan etki görülm ez?

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
neden olarak, arteriyol ve venüllerde genişlemeye neden
olur NO G uanilat siklazı uyarır ve cGMP düzeyi artar.
A) Görme bulanıklığı B) Hipotansiyon

FARMAKOLOJİSİ
C) Methemoglobinemi D) Hipotiroidi Sadece i.v. infüzyon şeklinde uygulanır.
E) Siyanür zehirlenmesi Sodyum nitroprussiyad eritrositlere alınarak siyanüre
D oğru cevap: A metabolize olur. Methemoglobinemi, hipotrioidi (siyanür
vücutta mitokondrial bir enzim olan rodanaz ile tiyosülfata
dönüşür. Bu madde tiroide iyodür uptake'ini azaltır). Uzun
4. Vücutta siyanür oluşum una yol açan süren infüzyonlarda veya infüzyon hızı artırıldığında,
a ntih ip erta nsif aşağıdakilerden hangisidir? *s iy a n ü r ze h irle n m e sin e (m e ta b o lik asidoz, aritm i,
hipotansiyon) neden olur.
A) Sodyum nitroprusiyat B) Hidralazin
Tedavide; Sodyum tiyosülfat solüsyonu (sülfür verici, ilacın
C) Metildopa D) İndapamid metabolizmasını hızlandırarak tiyosiyanta dönüşümünü ve
E) Diazoksit inaktivasyonunu kolaylaştırır), hidroksikobalam in (siyanid
ile birleşip siyanokobalam ine dönüşür) veya a m iln itrit
Akut durumların tedavisinde kullanılan anti-hipertansif bir ilaç
inhalasyonu kullanılabilir.
olan Na nitroprusiyat; vücutta siyanür salınımına yol açar.
S iyanür dokularda sitokrom oksidaz enzim ini inhibe D oğru cevap: D
eder. Bu nedenle sito to ksik tip te hipoksi oluşturur.

A yrıca salınan siyanür, hem oglobin ile b irle ş ir ve

6. A cil hipertansiyonda Nk tercih edilen ilaç
siyanomethemoglobin oluşturur. Siyanürün zehirlenmesinde;
Na tiy o s ü lfa t/ sodyum n itrit veya a m iln itrit inhalasyonu hangisidir?
tedavide kullanılır. Ayrıca; siyanür oluşumu nedeniyle;
A) Kaptopril B) Propranolol
laktik asidoz, tiyosiyanat oluşumu nedeniyle; toksik psikoz
ve hipotiroidizm oluşturabilir. C) Sodyum nitroprussid D) Diazoksit
E) Klonidin
Na n itro prusiya t; ayrıca Nitrik oksit (NO) salınımına yol
açar. NO salınımı nedeniyle methemoglobinemi oluşturur. intravenöz alınan sodyum nitroprussid arter ve venlerde
Bu nedenle kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve hızlıca vazodilatasyon yaparak kan basıncını düşürür.
siyanotik hastalarda kullanılması kontrendikedir (nitratlar Diazoksit tüm acil vakalarda kullanışlı değildir. Diğer ilaçlar
gibi). ise oral alındığından acil kullanımları sınırlıdır.

H id ra la z in , g ua nilat siklaz e nzim ini aktive ederek D oğru cevap: C

arteriyollerin düz kaslarını gevşetir.

M etildopa, alfa-2 agonisti santral etkili sempatolitiktir. 7. H ipertansif kriz olgularında intravenöz
infüzyon yapılması m üm kün olm ayan şartlarda
İndapam id, distal tübüle etkili nontiazid bir diüretiktir. aşağıdakilerden hangisi tercih edilm elidir?
Diazoksit, arteriyoler vazodilatasyon yapan hipertansif kriz A) Sodyum nitroprussiya B) Trimetafan
tedavisinde kullanılan birtiazid gurubu ilaçtır.
C) Diazoksid D) Hidralazin
D oğru cevap: A E) Noradrenalin
D oğru cevap: C

5. Sodyum nitroprussiyad zehirlenm esinde

aşağıdakilerden hangisi tercih edilir?
8. Kısa süreli kontrollü hipotansiyon oluşturm ada
A) Efedrin B) Adrenalin hangisi kullanılır?
C) Nitrogliserin D) Hidroksikobalamin A) Trimetafan B) Reserpin
E) Ergot bileşikleri C) Epinefrin D) Prazosin
S o dyu m n itro p ru s s iy a d : E) Klonidin

Potasyum kanallarını açarak hiperpolarizasyona neden Ganglionik blokerlerin çok fazla yan etkileri olduğundan
olur. kullanımları malign hipertansiyon tedavisi ile sınırlıdır.
Ancak trimetafan hipertansif krizde ve kontrollü hipotansiyon
Reseptör bağımlı kalsiyum kanallarından kalsiyum girişini yapmada kullanılır. Trimetafanın hipotansiyon yapıcı etkisi
bloke eder. 15 dakika kadar sürer.

Doğru cevap: A
 140

------------------------------------------------------------------------------- ^ diltiazem), serotonin 2 reseptör antagonistleri (ketanserin)

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM

kullanılabilir.
PERİFERİK VAZODİLATATÖRLER
D oğru cevap: E
FARMAKOLOJİSİ

1. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi periferik damar

hastalıklarında ve interm ittan kladikasyo 3. Hangi periferik vazodilatör klodikasyo interm itans
tedavisinde kullanılm az? tedavisinde kullanılır?

A) Aspirin A) Pentoksifilin B) Nilidrin

B) Klopidogrel
C) Pentoksifilin
D) Propranolol
E) Silostazol
C----------------------------------------------------------------------------- \
N o n s e le k tif beta blokerler, dam ar d iren cind e artış ve
v a z o k o n s tru k s iy o n o lu ş tu ra b ilirle r. B u nu n n ed en i,
dam arı gevşeten beta2 re s e p tö rle ri blo ke etm eleridir.
v___________________________________________________ ,
D olaşım b ozu klu ğu olan hastalarda beta b lo k e rle rin
ö z e llik le n o n s e le k tif tip le ri kullanılm az.
Nonselektif beta blokerler periferik vasküler hastalıklarda
kullanılmazlar. Aspirin ve klopidogrel antitrombositer etki
ile periferik vasküler hastalıkların tedavisinde kullanılır.
Pentoksifilin fosfodiesteraz inhibitörüdür, antiagregan etki ile
intermittan kladikasyo tedavisinde kullanılır. Benzer şekilde
silostazol de fosfodiesteraz tip 3 enzimini inhibe ederek
antiagregan etki ile intermittan kladikasyo tedavisinde
kullanılabilir
C) Niasin D) Rezerpin
E) Papaverin
D oğru cevap: A
ANTİ ARİTMİKLER
1. Ellialtı yaşında iskemik kardiyomiyopatili erkek
hastanın ventriküler taşikardi nedeniyle bir yıldır
antiaritmik ilaç kullanıdığı öğreniliyor. Dispne ve
görme bulanıklığı şikayeti olan hastaya yapılan
solunum fonksiyon testlerinde restriktif tip akciğer
hastalığı ile uyumlu bulgular saptanıyor. Hastanın
Tiroid fonksiyon testleri hipotiroidi ile uyumlu geliyor.
Ayrıca ALT düzeyi normalin üç katı yüksek olarak
tespit ediliyor.

Periferik vd ilaçların hepsi fosfodiesteraz inhibitörüdür

Aşağıdakilerden hangisinin bu tabloya yol açması
F o sfo d ie ste ra z in h ib itö rle ri en olasıdır?

• Sildenafil (fosfodiesteraz 5) A) Adenozin B) Amiodaron

• Metil ksantinler(fosfodiesteraz 3,4) C) Bretilyum D) Sotalol
• Amrinon/Milrinon (fosfodiesteraz 3) E) İbutilid
• Silositazol(fosfodiesteraz 3) Soru grup III a ntiaritm ik ilaçlardan am iodaron’un yan
• Pentoksifilin etkilerini sorgulam aktadır.
• Papaverin
AMİODARON
• Dipiridamol
• Oral ve iv olarak kullanılır.
D oğru cevap: D • Potasyum, kalsiyum ve sodyum kanal blokörüdür.
• Ayrıca GABA transam inaz inhibitörüdür.
2. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi Raynaud hastalığı • En geniş spektrumlu antiaritmiktir. En uzun etkili
tedavisinde kullanılm az? antiaritmiktir.
• En önemli kullanılış endikasyonu; diğer ilaçlara
A) Prazosin d ire n ç li v e n tr ik ü le r ta ş ik a rd i ve fib rila s y o n
B) Ketanserin tedavisidir.
C) Nifedipin
Yan E tkile ri
D) Diltiazem
• Pulmoner alveolit ve fibrozis
E) Ergotamin
• Korneada mikroopasiteler
E rgotam in va zoko n striksiyo n yapan e rg o t a lk a lo itid ir. • Ciltte mavimsi diskolorasyon
K a n la n m a b o z u k lu ğ u o la n k iş ile rd e k u lla n ılm a z .
• Atropine dirençli AV blok ve kardiyojenik şok
R a y n a u d h a s ta lığ ı is e ö z e llik le e lle rin y ü z e y e l
dam arlarında dolaşım ın bozulm ası sonucu oluşur. • Yapıca tiroksine benzer. Bu nedenle tiroid fonksiyon
bozuklukları oluşturur. Guatrojen olabilir
Raynaud hastalığında, cilt damarlarının kasılmasına bağlı • Hipo / hipertiroidili hastalarda kullanılmamalıdır.
ellerde morarma ve kanlanma azalması izlenir. Tedavide alfa
• Karaciğerde yağlı infiltrasyon
blokörler(doksazosin), kalsiyum kanal blokörleri (nifedipin,
• Periferik nöropati ve proksimal kas güçsüzlüğü
 141

• Amiodaron g üçlü s it p450 enzim inhibitörüdür. 4. Sadece acil durum larda, özellikle lidokain ve
kardiyoversiyona cevap vermeyen ventriküler

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
Kinidin ve digoksin gibi bazı diğer antiaritmiklerin
düzeyini yükseltebilir. fib rilasyo n tedavisinde İV yolla kullanılan,
başlangıçta noradrenalin salgılanm ası arttıran

FARMAKOLOJİSİ
Adenozin, atrioventriküler düğümün iletkenliğini en fazla daha sonra deprese eden Sınıf 3 antiaritm ik ilaç
baskılayan en kısa e tkili antiaritm iktir. aşağıdakilerden hangisidir?
B re tily u m , a d re n e rjik nöron b lokörüdür. D ijita l A) Amiodaron B) Morisizin
in to k s ik a s y o n u n a b a ğ lı g e liş e n a ritm ile rd e
C) Sotalol D) Bretilyum
kullanılm am alıdır.
E) Dofetilit
Sotalol, bir beta blokör antiaritmik ilaçtır.
Bretilyum : Sadece acil durumlarda, özellikle lidokain ve
İb u tilid , potasyum kanal blokörü ve sodyum kanal kardiyoversiyona cevap vermeyen ventriküler fibrilasyon
aktivatörüdür. Özellikle atrial flu tte r tedavisinde etkilidir. tedavisinde İV yolla kullanılır. Endojen noradrenalin
sa lg ıla n m a s ın ın b aşlan gıçta yaptığı stim ulasyo n u
Antiaritmik İlaçların Sınıflandırılması depresyon izler. Özellikle iskemik hücrelerde aksiyon
potansiyeli süresini uzatır. Bu etkileriyle ventriküler aritmiler L.
IA IB ıc r II III IV ortaya çıkartabilir. Uzun süre kullanımı pulmoneralveolitve
Kinidin Lidokain Flekainid Propranolol Amiodaron Verapamil fibrozis, ayrıca tükürük bezinde şişme yapabilir. Ventriküler
Prokainamid Fenitoin Enkainid Asebutolol Sotalol Diltiazem taşikardi ve ventriküler fibrilasyon tedavisinde İV yolla 150
Dizopiramid Meksiletin Propafenon Esmolol Bretilyum Bepridil mg’lık başlangıç dozunu takiben 1-4 mg/dakika dozunda
İmipiramin Tokainid Lorkainid Atenolol Dofetilide infüzyonla idame ettirilir.
Moricizin Metoprolol ibutilide
D oğru cevap: D

D oğru cevap: B
5. Aşağıdakilerden hangisi kardiyak kontraktilite
bozuksa özellikle tercih edilen b ir antiaritm ik
2. Aşağıdaki a ntiaritm ik ilaç ve yan etki ajandır?
eşleştirm elerinden hangisi doğru d e ğ ild ir?
A) Amiodaron B) Morisizin
A) Kinidin - Tinnitus C) Diltiazem D) Propranolol
B) Prokainamid - Lupus benzeri sendrom E) Verapamil
C) Vernakalant - Taşikardi Am iodaron: Antiaritmik olarak çok sık kullanılan bir ilaçtır.
D) Digoksin - Diskromatopsi Oral ve İV yolla kullanılabilir. Etkilerinin, tüm sınıflardan
E) Amiodaron - Tiroid disfonksiyonu antiaritmik ilaçların etkilerine benzerliği vardır. Tüm aritmiler
üzerine etkili olsa da özellikle başka ilaçlara rezistan
V e rn a k a la n t, a m io d a ro n g ib i m u ltik a n a l b lo k ö rü ventriküler ekstrasistol ve atrial fibrilasyon tedavisinde
a n tia ritm ik ajandır. A m iodarondan farklı olarak kalp kullanılır. Kardiyopulmoner resüsitasyonda v e n trik ü le r
hızını etkilemez. fib rila s y o n d e fib rile e d ild ik te n so n ra k u lla n ıla c a k
• Kinidin: Tinnitus ve çinkonizme neden labilen grup en önem li ilaçlardandır. Miyokardı deprese etmemesi
IA antiaritmik ilaçtır. bir avantajdır. Kardiyak kontraktilite bozuksa (ejeksiyon
• Prokainamid: Lupus benzeri sendroma nedn olabilen fraksiyonu <%40) ilk seçilecek antiaritmik ilaçtır. En uzun
grup IA antiaritmiktir. plazma yarılanma öm rüne sahip antia ritm ik ilaçtır ve
kararlı durum konsantrasyonuna çabuk ulaşmak için önce
• Digoksin: Sarı-yeşil diskromatopsiye neden olabilen
yükleme dozu verilir, sonra idame dozuna geçilir.
pozitif inotropik ilaçtır.
• A m iodaron: Tiroid disfonksiyonu yapabilen geçiş
spektrumlu antiaritmiktir.
f \
En geniş spektumlu -» Aminodaron
D oğru cevap: C3 En dar spektrumlu -» Lidokain
En uzun etkili - f Aminodaron
3. Aşağıdaki antiaritm iklerden hangisinin antianjinal En kısa etkili —>Adenozin
etkinlik gösterir?

A) Kinidin V J
B) Lidokain Doğru cevap: A
C) Prokainamid
D) Tokainid
E) Amiodaron
D oğru cevap: E
 142
6. Aşağıdakilerden hangisi kinidinden beklenebilen
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
bir etki d e ğ ild ir?
A) Hasta sinüs nodlarım baskılama
FARMAKOLOJİSİ
B) Pozitif inotrop etki
C) Antikolinerjik etki
D) Tinnitus
E) Baş ağrısı
K inidin: Sınıf l a ’nın prototipidir. Oral ve İV kullanılır. Tüm
aritmi tiplerinde, kullanılabilir. Özellikle kronik kullanımlarda
tercih edilir, ancak uzun vadede yaşam süresini kısalttığına
dair klinik bulgular vardır. Hasta sinüs nodlarım baskılayabilir;
antikolinerjik ve direkt depresan etkidir. Baş ağrısı, vertigo,
tin n itu s , işitm e kaybı, bulanık görm e ile karakterize
çinkonizm ; ayrıca, kardiyak depresyon, gastrointestinal
irritasyon ve alerjik reaksiyonlara (örn. trombositopenik
purpura, lökopeni, dissemine intravasküler koagülasyon,
döküntüler) neden olabilir.
D oğru cevap: B
7. Aşağıdaki antiaritm iklerden hangisi yüksek
dozda verildiğinde çinkonizm yapabilir?
A) Verapamil B) Amiodaron
C) Propranolol D) Kinidin
E) Fenitoin
SINIF 1 A N T İA R İT M İK İL A Ç L A R
(SO D YU M K A N A L B L O K Ö R L E R İ)
Ortak özellikleri faz O'ı baskılamaları, yüksek dozda lokal
anestezik etki göstermeleri ve re-entry sonucu meydana
gelen aritmilerde tercih edilmeleridir. IA grubu belirgin
proaritmik etki gösterir (Torsades de pointes tipi aritmi).
IA GRUBU (K in id in , P ro kaina m id , D izop ira m id)
Faz O’ı yavaşlatır, faz 3’ü (QT mesafesi) ve aksiyon potansiyeli
süresini uzatır. Özellikle depolarize hücrelerdeki aktif Na*
kanalları üzerine etkilidir ve anormal ektopik pacemaker
aktivitesini baskılar.Kinidin (Longacor, Natisedine)Hücrelere
Na+ girişini bloke eder (faz 0 depresyonu), efektif refrakter
periyodu uzatır, faz 3’ü (EKG’de ÖTmesafesi) ve aksiyon
potansiyelini uzatır.
Yan e tkile r:
- Bradikardi, Atropin benzeri antikolinerjik etki ile
taşikardiye neden olabilir.
- AV blok.
- Yüksek dozlarda ventriküler taşikardi (torsade de
pointes- tedavisi: magnezyum, geçici pacemaker
takılması)
- Trombositopenik purpura
- Ç inkonizm : görme bulanıklığı, kulak çınlaması, baş
ağrısı, oryantasyon bozukluğu ve psikoz- nedeni
bilinmeyen bir aşırı duyarlılık reaksiyonudur
- Senkop
E n d ik a s y o n la rı: R e-entry’e bağlı aritm ilerde, atrial
fibrilasyon ve flatter, ventriküler taşikardi ve fibrilasyonda
kardiyoversiyondan sonra nüksü önlem ek için tercih
edilir, VVolIf-Parkinson VVhite sendromu (aksesuar AV
iletim). Düşük dozlarda antikolinerjik etkiyle A-V iletimi
hızlandırır, bu nedenle dijitalizasyon yapılmadan veya AV
iletimi yavaşlatan diğer ilaçlar verilmeden (verapamil, beta
blokör) kullanılmaz. ‘ Digoksinin kan düzeyini yükseltir. Dijital
zehirlenmesine bağlı ventriküler taşikardi ve fibrilasyonda
kullanılmaz.
Prokainam id: Endikasyonları kinidinle aynıdır. Kinidinden
en önemli farkı antikolinerjik etkisinin daha düşük olmasıdır.
Başlıca metaboliti olan N-asetilprokainamid sınıf III ilaçlara
benzer aktivite gösterir.
Yan etkile ri: Alerjik belirtilere, uzun süre kullananlarda
lupus sendromuna, akut glokoma ve idrar retansiyonuna
neden olabilir. ANA (+) leştirir, agranülositoza yol açabilir.
Dizopiramid (Norpace) Ventriküler ektopik atış ve taşikardide
kinidin ve prokainamidin alternatifidir. Belirgin (+) inotrop ve
kinidinden daha güçlü antikolinerjik etkinliğe sahiptir.
D oğru cevap: D
8. Altmış altı yaşındaki erkek bir hasta miyokart
infarktüsü sonrası yoğun bakımda izlenirken
ventriküler fibrilasyona giriyor. Medikal tedavi sonrası
ritmi düzelen hastada hipotansiyon, antinükleer
antikor (ANA) pozitifliği ve agranülositoz gelişiyor.
Bu tablo, aşağıdaki a ntiaritm ik ilaçlardan
hangisinin kullanım ına bağlı olarak gelişm iş
o labilir?
A) Prokainamid
B) Kinidin
C) Esmolol
D) Verapamil
E) Dofetilid
A n tia ritm ik ila ç la rın o lu ş tu rd u ğ u ö n e m li yan e tk ile r
b ilin m e s i gereken konulardandır. P rokainam id lupus
benzeri tablo o lu ştu ra n ila çtır. Soruda a nahtar kelim e
a n tin ü kle e r a n tik o r (ANA) p o z itifliğ id ir.
Prokainamid MI sonrası oluşan ventriküler aritmi tedavisinde
(fibrilasyon flatter) lidokainden sonra amiodarone birlikte
ikinci seçenek ilaçtır.
Prokainamid gangliyon blokajı da yaptığı için hipotansiyon
oluşturabilir. Diğer yan etkileri arasında lupus benzeri tablo,
antinükleer antikor (ANA) pozitifliği, hepatit, ateş, diare,
torsades de pointes tip aritmi ve agranülositozistir.
Esmolol, bir beta blokerdir ve kalsiyum kanal blokeri olan
verapamil ile birlikte daha çok supraventriküler aritmi
tedavisinde kullanılır.
Dofetilid, grup 3 antiaritmik ilaç olup atriyal fibrilasyonda
kullanılır
Doğru cevap: A
 143

9. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi hem atropin benzeri 13. Aşağıdaki antiaritm ik ilaçlardan hangisi normal

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
aktivite hem de o ksito ksik etki gösterir? m iyokardiyal dokuda relatif olarak çok az
e le ktrofizyo lojik etki oluştururken, iskem ik
A) Reserpin B) Kinidin m iyokardiyal dokunun aritm oje nik eğilim ini

FARMAKOLOJİSİ
C) Amiodaron D) Lidokain baskılar?
E) Fenitoin
A) Propranolol B) Prokainamid
Kinidin güçlü a n tiko lin e rjik etki gösterir. Kinidinin sahip C) Kinidin D) Lidokain
olduğu diğer etkiler oksitoksik etki, antimalarial etki ve
E) Dizopiramid
antipiretik etkidir. Kinidin kininin dizomeridir.
Lidokain genelde aksiyon potansiyeli devam süresini kısaltır
D oğru cevap: B ve dolayısıyla diyastol sırasında dokunun kendine gelmesi
için daha uzun süre geçirmesine olanak sağlar. Hem aktive,
hem de inaktive Na kanallarını da bloke eder. Bu, lidokainin
10. Şiddetli kinidin to ksisitesind e kullanılacak ilaç normal miyokarddaki etkisinin, depolarize iskemik dokunun
aşağıdakilerden hangisidir? tersine, az olmasına sebep olur. Dolayısıyla lid o k a in
m iyokard infarktüsü (Mİ) gib i iskem ik dönem lerden
A) Sodyum laktat B) KCI kaynaklanan aritm ilere karşı özellikle uygundur.
C) Nitroprussid D) Dijital
D oğru cevap: D
E) EDTA
Kinidin toksisitesinde en etkili ilaç sodyum laktattır. Bu
ilaç dokuyu alkali yaparak ilacın reseptörlere bağlanmasını 14. Aşağıdaki antiaritm iklerden hangisinin iskem ik
azaltır ayrıca iyonik gradienti artırarak sodyum akımını dokularda etkinliği daha fazladır?
arttırır. A) Lidokain B) Amiodaron
D oğru cevap: A C) Sotalol D) Enkainid
E) Verapamil
D oğru cevap: A
11. Aşağıdaki antia ritm ik ilaçlardan hangisi sodyum
kanallarını bloke ederek aksiyon potansiyelini
uzatır? 15. Torsades de pointes tip i aritm iye vol acmavan
ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
A) Amiadaron B) Lidokain
C) Metopolol D) Kinidin A) Kinidin B) Probukol
E) Verapamil C) Verapamil D) Terfenadin
- Kinidin sodyum kanallarını bloke eden 1a grubu E) Amiodaron
ilaçlardandır.
Grup IA (Kinidin, Prokainamid, Dizopiramid), amiodaron,
***1a: Aksiyon potansiyelini uzatırlar.
sotalol, ibutilid, terfenadin, astemizol, probukol, bepridil,
***1b: Aksiyon potansiyelini kısaltırlar. pimozid gibi ilaçlar Torsades de pointes tipi aritm iye yol
***1c: Aksiyon potansiyelini çok az etkilerler. açar. Tedavide ilk tercih magnezyumdur.

D oğru cevap: D D oğru cevap: C

16. A n tifu ng al kullanan b ir hastada sisaprid

12. Aşağıdakilerden hangisi ventriküler taşikardi verildiğ in de aritm i ortaya çıkıyor. Hasta
tedavisi için kullanılm az? aşağıdakilerden hangisini kullanm ış olabilir?
A) Kinidin B) Lidokain A) Amfoterisin B B)Klotrimazol
C) Adenozin D) Esmolol C) Flukonazol D)Griseofuvin
E) Amiodaron E) Ketokonazol
Adenozin: Paroksismal supraventrikülertaşikardinin sinüs Ketokonazol mikrozomal enzim inhibitörüdür.
ritmine çevrilmesi için kullanılır. Wolff-Parkinson-White
sendromunda olduğu gibi aksesuar baypas yollarının Terfenadin, astem izol ve sisaprid gibi ilaçlar Torsades de
bulunması durumunda da etkilidir. Etkisinin çok kısa pointes (EKG de QT uzaması) tipi aritmiye neden olur. Bu
süreli olması ve kardiyak depresan etkisinin bulunmaması etkileri Ketokonazol ile birlikte alındığında belirginleşir.
avantajdır. Öncelikle Valsalva manevrası gibi bir vagal
m anevranın denenm esi, m anevra sinüs düğüm üne QT m esafesini uzatan d iğ e r ila ç la r arasında kinidin,
dönmede başarılı olmazsa adenozin uygulanması önerilir. prokainamid, dizopiramid (grup IA), amiodaron, sotalol,
Kısa etkili olduğu için profilakside kullanılmaz. dofetilid, ibutilid (grup III), probukol, pimozid, trisiklik
antidepresanlar yer almaktadır.
Doğru cevap: C
D oğru cevap: E
 17. Aşağıdaki antiaritm ik ilaçlardan hangisi en dar yan e tk ile ri a rtırd ığ ı ve e p ile p tik n ö b e t g e liş im in i
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM

spektrum ludur? kolaylaştırdığı için artık kontrendikedir. Antiaritmik olarak

da lidokain kullanılır. Ayrıca kardiyak aritm iyi engellemek
A) Amiodaron B) Dizopiramid için IV NaHC0 3 uygulanm ası etkili bulunm uştur.
FARMAKOLOJİSİ

C) Lidokain D) Kinidin
E) Verapamil
Lidokain karaciğerde ilk geçiş etkisine maruz kalan ve
intravenöz yoldan kullnılması zorunlu olan bir antiaritmiktir.
Atriyoventriküler iletim hızını etkilemeyen lidokain bu
nedenle sadece ventrikül kaynaklı aritmilerde kullanılır ve
en dar spektrumlu antiaritmiktir.
Trisiklik antidepresan zehirlenmesinde kalbi en az depresse
eden ilaç olan lidokain kullanılır.
K in id in , d is o p ir a m id ve p ro k a in a m id grup 1a
antiaritmiklerdendir. Kardiyak depresyonu olan hastalarda
ve trisiklik antidepresana bağlı ritm bozukluğu tedavisinde
kullanılmazlar.

A m io d a ro n , en geniş etki spektrum una sahip olan F ieka in id grup 1c antiaritmiktir. Kardiyak depresyona
antiaritmiktir. Yarı ömrü en uzun olan ilaçtır. Hipotiroidi ve neden olabilir.
pulmoner fibrozise yol açabilir.
D oğru cevap: B
Verapamil AV iletimi yavaşlatması nedeniyle paroksismal
atrial taşikardi olgularının tedavisinde kullanılır.
20. EKG’de QT m esafesini uzatmayan ilaç
D oğru cevap: C aşağıdakilerden hangisidir?

A) Amiodaron B) Lidokain
18. Aşağıdaki antiaritm iklerden hangisi sem patolitik C) Terfenadin D) Bepridil
etkili d e ğ ild ir? E) Probukol

A) Lidokain B) Propranolol E K G ’de QT m e s a fe sin i uzatan ila ç la r ş u n la rd ır:

C) Propafenon D) Bretilyum IA grubu antiaritm ikler, amiodaron, sotalol, probukol,
E) Amiodaron terfenadin, astemizol, sisaprid, befridil, pimozid.
Sempatolitik etkili antiaritmikler, adenozin, amiodaron,
bretilyum, propafenon, propranolol, kinidin, ve verapamildir.
f _ ““...........“ \
Q T‘yi uzatan önemli ilaçlar:
Lidokain, sodyum kanal blokaj yapan IB grubu antiaritmiktir.
Sempatolitik etkisi yoktur. • Probukol
• Terfenadin / Astemizol
D oğru cevap: A
• Eritrom isin
• TAD (T ris ik lik antidepresanlar)
19. A m itrip tilin toksikasyonununda oluşan kardiyak
• Fenotiyazinler ve Haloperidol
aritm i tedavisinde kullanılabilecek antiaritm ik ilaç
aşağıdakilerden hangisidir? V J
A) Disopiramid D oğru cevap: B
B) Lidokain
C) Kinidin 21. A ntiaritm iklerden hangisi normal hücrelerde
D) Prokainamid refrakter periyodu kısaltıp depolarize hücrelerde
refrakter periyodun uzamasına yol açar?
E) Fiekainid
N o n s e le k tif tr is ik lik a n tid e p re sa n olan a m itrip tilin A) Kinidin B) Propranolol
toksikasyonunda, ajitasyon, konvülsiyon, antikolinerjik C) Amiodaron D) Lidokain
bulgular ve kardiyak ritm bozukluğu oluşur. Ölüm nedeni E) Propafenon
ventriküler aritmidir. Ventriküler aritmi tedavisinde intravenöz
Normal hücrelerde refrakter periyodu kısaltıp depolarize
yolla so dyu m b ika rb o n a t a n tid o t o la ra k uygulanır.
hücrelerde refrakter periyodun uzamasına yol açan ilaç
Lidokain de aritm i tedavisinde uygulanır.
lidokaindir.Lidokain Faz 0’a h a fif e tk ilid ir, faz 3’ü ve
dolayısıyla aksiyon potansiyeli süresini kısaltır, fibrilasyon
ANTİDEPRESAN ZEHİRLENMESİ:
eşiğini yükseltir. Dijital zehirlenmesi, kalp cerrahisi, kalp
• Antikolinerjik bulgular kateterizasyonu ve akut myokard infarktusu sırasında
• Ajitasyon ve konvülsiyon gelişen akut ventriküler aritmilerin önlenmesinde kullanılır.
• K ardiyotoksik etki Karaciğerde ilk geçiş etkisine maruz kaldığı (%70) için i.v.
olarak verilir. Tüm antia ritm ikle r içerisinde kalbe toksik
İntrakardiyak iletimde yavaşlama (QT intervalinde uzama) e tkisi en az olandır. A tria l ve nodal a ritm ile re karşı
oluştururlar. Ölüm nedeni ventriküler aritmidir. Zehirlenme etkisizdir.
durumunda; fizostigm in kullanılmasına rağmen kardiyak
Doğru cevap: D
 1

E 45
mtmmamm

22. Kırkbeş yaşında, a ritm isi olan bayan hastaya 26. Aşağıdakilerden hangisi a ntiaritm ik ilaçların etki
kinid in başlanıyor. Yüksek ventrikül hızıyla mekanizmalarından d e ğ ild ir?

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
acil servise getirilen hastanın bu durum unun
düzeltilm esine yö ne lik ne yapılm alıdır? A) Sodyum kanal blokajı

FARMAKOLOJİSİ
B) Kalsiyum kanal blokajı
A) Beta adrenerjik blokör verilmelidir
C) Efektif refraktör periyodun uzaması
B) Kolin esteraz inhibitörü verilmeli
D) Katekolaminlerin kalbe etkilerinin inhibisyonu
C) Amiodaron verilmeli
E) Aksiyon potansiyeli süresinin kısalması
D) Vagal aktiviteyi baskılamak için atropin verilmeli
Aksiyon potansiyeli süresinin kısalması refrakter periyodu
E ) Vagal tonusu arttırmak için düşük doz digoksin
kısaltır bu da aritmiye neden olur. A n ti-a ritm ik ilaçlar
verilmeli
aksiyon potansiyeli süresini uzatırlar bu yolla refrakter
- Kinidine bağlı gelişen ventriküler taşikardilerde
periyodu uzatırlar.
d igoksin uygulam ası en e tkili tedavidir.
- Bir kalsiyum kanal blokörü veya beta adrenerjik blokör D oğru cevap: E
uygulamasından da fayda görülebilir.

D oğru cevap: E
27. Prokainam id için aşağıdakilerden hangisi
ya nlıştır?

23. Böbrek yetm ezliği olan hastada, torsade de A) Trombositopeniye neden olur.
pointes aşağıdakilerden hangisinin birikim ine B) Kan basıncında yüksek derecede azalma
bağlı o luşur? yaparlar
A) Amiodaron B) Metoprolol C) N-asetil prokainamid adlı bir metaboliti antiaritmik
etki gösterir
C) Prokainamid D) Kinidin
D) Yapısındaki bir nitrojenin karbonla değiştirilmesi
E) Verapamil
sonucu prokain oluşur
- P ro kaina m id vü cutta m eta b o liti olan N-
asetilprokainamde dönüşür. Bu bileşiğin de tip 3 E) Prokainamid yavaş asetilleyicilerde SLE benzeri
antiaritmik etkisi vardır. sendrom yaparlar
- Birikimi sonucu to rsa de s de p ointes tip i aritm i Trombositopeni kinidinin yan etkisidir. Prokainamid bu tür
oluşur. etki yapmaz ancak SLE benzeri sendrom yapar.

D oğru cevap: C D oğru cevap: A

24. Kardiyoversiyona dirençli atrial aritm i tedavisinde 28. Acile getirilen bir hastada ventriküler kalp hızı
aşağıdaki ilaçlardan hangisi faydalıdır? hızlanarak 190 atım/dakikaya gelmiştir. Hastanın
eşine sorulduğunda eşinin digoksin ve hidroklorotiazid
A) Amiodaron B) Bretilyum kombinasyonunu kullandığı ve fazlaca muz yediği
C) İbutilid D) Kinidin öğreniliyor.
E) Verapamil
İbutilid veya dofetilidin intravenöz olarak uygulanması İlk yapılacak işlem hangisi olm alıdır?
elektriksel konversiyona dirençli atrial aritmi tedavisinde
A) İntravenöz magnezyum verilmesi
faydalıdır.
B) Kinidin kullanımı
D oğru cevap: C C) İntravenöz lidokain kullanımı
D) intravenöz potasyum kullanımı
25. Katekolam inlerin yol açtığı aritm ilere karşı etkili E) Oral prokainamid kullanımı
a ntiaritm ik hangisidir? Artmış ventriküler hızın kontrolünde en iyi ilaç lidokaindir.
Tiazid kullanımına bağlı görülen hipokalemi de bu tür
A) Lidokain B) Amiadaron
belirtiler verir ancak muzdaki potasyum fazlalığı bu ihtimali
C) Metoprolol D) Kinidin ortadan kaldırır. Sebze ve meyveler potasyumdan zengin
E) Verapamil besin maddeleridir.
- Beta blokör ajanlardan biri olan metaprolol sempatik
a ktiviten in arttığı heyecan, stres, egzersiz ve Doğru cevap: C
hipertiroidizm durumlarında ortaya çıkan aritmilere
karşı oldukça etkilidir.
- Faz 4 depolarizasyonu süprese eder.

D oğru cevap: C
 146

29. A n tia ritm ik ilaçlar için hangisi yanlıştır?

A n tia r itm ik le r le te d a v i
KARDIYOVASKULER SİSTEM

A) Propafenon SLE benzeri durum yapar

Sık görülen bazı a ritm ile rd e tedavi endikasyonları;
FARMAKOLOJİSİ

B) Simetidin enkainidin toksisitesinde artışa neden

olur 1- A triya l fla tte r
- Propranolol
C) 1C sınıfı ajanlar aritmojeniktir - Verapamil
D) Enkainid kalp hastalığından olan ani ölüm riskini - Kinidin (Alternatif)
arttırır - Digoksin (Alternatif)

E) Flekainid myokard infarktüsüne bağlı oluşan 2- A triya l fibrilasyon

- Propranolol
devamlı olmayan ventriküler aritmileri önlemede
- Kinidin (Alternatif)
etkilidir
- Amiodaron (Alternatif)
Class I (1. sınıf) antiaritmikler güçlü sodyum kanal blokeridir. 3- AV nod ree ntry
O nedenle tüm aritmilerde rutin olarak kullanılmaz. Bu - Propranolol
grup ajanlar hayatı tehdit eden ve ntriküle r aritm ilerde - Verapamil
kullanılır. - Digoksin (alternatif)
4- Akut supraventriküler taşikardi
- Adenozin
A n tia r itm ik le r ilk s e ç e n e k le r
- Verapamil
1. Atrial Aritmiler 5- Akut v e n trik ü le r taşikardi
a. Atrial flutter, fibrilasyon: Verapamil + digital - Kinidin
b. Paroksismal supraventriküler taşikardi: Verapamil - Sotalol
- Amiodaron
2. Ventriküler Aritmiler
6- V entriküler fibrilasyon
a. Akut ventriküler taşikardi (MI sonrası): Lidokain
- Epinefrin
b. Digilate bağlı aritmiler: Fenitoin, lidokain
- Lidokain
c. Aşırı refraktör aritmiler amiodarom
- Amiodaron
İD: 08i 134 - Bretilyum

D oğru cevap: E İD: 08İ050

D oğru cevap: B

30. Başka herhangi bir kalp rahatsızlığı olmayan 32. Lidokaine yapıca benzeyen ancak oral etkinliği
paroksism al atrial ta şikardili (PAT) hastaların olan ilaç hangisidir?
tedavisinde ilk tercih aşağıdakilerden
hangisidir? A) Bretilyum B) Amiodaron

A) Kaptopril B) Verapamil C) Prokainamid D) Tokainid

C) Propranolol D) Digoksin E) Disopramid

E) Klonidin Tokainid ve meksiletin lidokaine yapıca benzeyen ancak

oral etkinliği olan ilaçlardır. Bu iki ajan ventriküler aritmilerde
D oğru cevap: B kullanılan 1B sınıfı (class 1B ilaçlardandır. Prokainamid
prokainin amid türevidir. D isopram id a tropine benzer
antim uskariniketki yapar. Amiodaron III. sınıf antiaritmiktir.
31. Supraventriküler ta şikardiyi sonlandırm ada Bretilyum da III. sınıf antiaritmiktir.
oldukça e tkili olan ancak kısa etki süreli ilaç
hangisidir? D oğru cevap: D

A) Propranolol B) Adenozin 33. Aşağıda ilaç ve EKG’ye etkileri eşleştirilm iştir.

C) İzoproterenol D) Atropin Bunlardan vanlıs olan hangisidir?
E) Papaverin
A) Metoprolol —► PR aralığında artma
Adenozin klasik antiaritmik ilaçlardan değildir. Yarı ömrü 10 B) Flekainid —> QT aralığında azalma
saniye kadar olduğu için p ro fla ktik olarak kullanılm az
C) Kinidin —> QRS aralığında artış
ancak supraventriküler aritmileri sonlandırmada oldukça
etkilidir. Atropin ve izoproterenol bradiaritmi tedavisinde D) Verapamil —> PR aralığında artma
kullanılırlar. E) Lidokain —►EKG’ye pek etki yapmama
Flekainid IC grubu ilaçtır ve QT aralığına etkisi yoktur.
IA grubu ilaçlar PR-ORS ve QT aralığında artış yaparlar.
Lidokain 1B grubu ilaçtır ve EKG’ye pek etkisi yoktur.
Verapamil PR aralığını uzatır. QRS ve QT’ye etkisi yoktur.
Metoprololün EKG’ye etkisi verapamil gibidir.

Doğru cevap: B
 147

34. Aşağıdaki antiaritm iklerden hangisi sodyum hip ertiroidizm sem ptom larını düşürür. P ro p ra n o lo l
kanallarını bloke eden, aksiyon potansiyeli m em bran s ta b iliz e e d ic i ö z e lliğ i n e d e n iy le te rc ih

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
süresini çok az etkileyen ve a ritm ileri yüksek edilir.
insidensde başlatabilen ilaçtır?

FARMAKOLOJİSİ
D oğru cevap: C
A) Lidokain B) Meksiletin
C) Flekainid D) Kinidin
37. Tremoru olan hastalarda tercih edilmeyen
E) Verapamil
antiaritm ik ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
Flekainid, enkainid ve lorkainid gibi IC sınıfı ilaçlar sodyum
kanallarını bloke eder, aksiyon potansiyeline etkileri de çok A) Propranolol B) Verapamil
azdır. Bu sınıf ilaçlarda ilaçla oluşturulan aritmi insidansında C) Meksiletin D) Dizopiramid
artma olur.
E) Kinidin
M eksiletin, lido kain tü re vi a n tia ritm ik tir. V e ntrikü le r
aritm i tedavisinde kullanılır. Trem or oluşum una neden
olur.

“A n tia ritm ik ila ç la rın k o n tre n d ik a s y o n la rı” başlıklı

tabloya bakınız.

A n tia r itm ik ila ç la rın k o n tre n d ik a s y o n la rı

Hastalık Kontrendike Olan İlaç
Kalp yetmezliği Flekainid / Dizopiramid
Dijital / 3-blokör/ Ca-blokörleri /
AVN disfonksiyonu
Amiodaron
WPW sendromu Ca-kanal blokörleri / Dijital
infranodal ileti
Na-blokörleri / Amiodaron
bozukluğu
Aort stenozu Bretilyum
D oğru cevap: C MI hikayesi Flekainid
Kardiyak transplant Adenozin

35. A tria l flatterde kinidin tedavisine digital Diare Kinidin

eklenm esi uygundur. Burada digitalin fonksiyonu BPH ve glokom Kinidin / Dizopiramid
hangisidir?
Artrit Prokainamid

A) Kinidinin plazma konsantrasyonunu artırarak Akciğer hastalığı Amiodaron

etkinliğini artırır Konstipasyon Verapamil
B) A-V nodun iletimini azaltır Tremor Mexiletin / Tokainid
C) Preloadı azaltır
Astım / hipoglisemi B-blokör/ Propafenon
D) Kinidinin negatif inotropik etkisini kaldırır
E) Periferik vazodilatasyon yapar D oğru cevap: C
Digitaller kinidinin plazma konsantrasyonunu artırmaz ve
vazodilatasyon da yapmaz. A-V nodun iletimini azalttığı
için kinidinin atrial flatteri azaltıcı etkisini artırır. Kinidin 38. Aşağıdaki antiaritm iklerden hangisini pace maker
antikolinejik etkisi nedeniyle AV iletim i hızlandırabilir. aktiviteyi etkiler?

D oğru cevap: B A) Adenozin B) Dofetilid

C) Ibutilid D) Vernakalant
E) Sotalol
36. H ipertiroidiye bağlı oluşan aritm i aşağıdaki
ilaçlardan hangisiyle en ivi kontrol edilir? Pace m aker A k tiv ite y i E tkile m e yen A n tia ritm ik le r:
• Vernakalant
A) Tokainid B) Verapamil
• İbutilid
C) Propranolol D) Digitalis
• D ofetilid
E) Bretilyum
• Adenozin
H ipertirodizm görünüşte (3 adrenoreseptörleri artırır.
P adrenoreseptör antagonistler, örneğin propranolol Doğru cevap: E
 148

39. Aşağıdaki a ntiaritm ik ilaçlardan hangisinin r-------------------------------------------------------------------------------

KARDIYOVASKULER SİSTEM

kalpteki iyon kanalları üzerindeT-recovery süresi

diğerlerine göre daha uzundur? ANJİNA PEKTORİS TEDAVİSİNDE
KULLANILAN İLAÇLAR
FARMAKOLOJİSİ

A) Disopiramid B) Morisizin
v____________________________________________________,
C) Sotalol D) Kinidin
E) Flekainid 1. Aşağıdaki durum lardan hangisi nitrat kullanımı
TREC s ü re s i: Antiaritm ik ilaçların bağlandıkları iyon için kontrendikasyon d e ğ ild ir?
kanalından ayrılma hızına T-recovery (Trec) süresi denir.
A) Kor pulmonale
TREC süresi en kısa olan antiritmik Lidokain, en uzun olan
ise Flekainid’tir. B) Glokom
C) Idiyopatik hipertrofik subaortik stenoz
TREC S ü releri:
D) Siyanoz
• Lidokain: 0,1 sn - 0,2 sn
E) Variant anjina
• Fenitoin: 11 sn
A n iin a te d a v is in d e ku lla nıla n n itra tla rın en önem li
• Flekainid: 11 sn
ku lla nım e n d ik a s v o n la rı:
D oğru cevap: E • Stabil / stabil olmayan / variant angina
• Akut myokard infarktüsü tedavisinde
40. Kardiyak transplantasyon sonrası kullanılmaması • Kalp üfürümlerinin lokalizasyonunu ayırt etmek için
gereken anti a ritm ik aşağıdakilerden hangisidir?
Buna ka rşılık n itra tla rın k o n tre n d ik a s y o n la rı:
A) Prokainamid B) Vernakalant • Kafa içi basınç artışı
C) Sotalol D) Fenitoin • Glokom
E) Adenozin • Kor pulmonalede
A d e n o zin : • Siyanotik hastalıklar
• Kronik obstrüktif hastalık
Supra ventriküler aritmi tedavisinin en güçlü ilacıdır. P-R
• Hipertrofik obstrüktif kardiyomyopati
mesafesini en fazla uzatan antiaritmiktir.
Variant anjinada nitratlar kullanılabilmesine rağmen, ilk
Transplantasyon sonrası ve astımlı hastalarda kullanılması tercih kalsiyum kanal blokörleridir.
kontrendikedir.
D oğru cevap: E
Etki süresi en kısa antiaritmiktir.

D oğru cevap: E
2. N itratlar ile b irlikte beta-biokör verilm esi ile ilgili
olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Nitratlar ile birlikte beta-blokör verilmesi sempatik

aktivasyonu baskılar.
B) Nitratlar ile birlikte beta-blokör verilmesi nitratlara
gelişen toleransı önler.
C) Nitratlar ile birlikte beta-blokör verilmesi Nitirk
Oksit salınımını artırır.
D) Nitratlar ile birlikte beta-blokör verilmesi nitratların
etkisini uzatır.
E) Nitratlar ile birlikte beta-blokör verilmesi su tuz
tutulumunu önler.
N itra tların yaptığı va zod ila tasyo n so nu cu ta nsiyo n
d ü ş e r. T a n s iy o n d ü ş ü n c e a k tiv e o la c a k s is te m ;
sem patik sistem dir. Bu nedenle n itra tlar ile birlikte
P -blokör ve rilm e s i; hem ta n s iy o n d üşm esi sonucu
oluşan sem patik aktivasyonu baskılar hem de refleks
taşikardiyi önler. Nitratlar ise vazodilatasyona bağlı sempatik
stimülasyon yaptıkları için, p-blokörlerin kontraktiliteyi
azaltıcı etkilerini kompanse ederler.

Organik Nitratlar çok lipofilik ilaçlardır ve düz kas hücreleri

içine kolayca girerler. Hücre içinde sülfidril (-SH) grubu
 149

içeren endojen organik maddelerle (sistein ve asetilsistein 4. Hipertansiyon ve angina pektoris tedavisi gören bir
gibi) etkileşerek S-nitrozotiol türevlerine dönüşürler. Bu hasta acile taşikardi şikayetiyle geliyor.

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
dönüşüm sırasında NO salınır.

FARMAKOLOJİSİ
Hasta aşağıdaki ilaçlardan hangisini kullanıyor
Uzun süreli kullanımda tüm nitratların etkisine tolerans
o labilir?
gelişir. Bunun nedeni; ortamda nitratların uzun süre
bulunması sülfidrilli endojen maddelerin tükenmesine A) Verapamil B) Diltiazem
ve d o la y ıs ıy la NO o lu ş u m u n u n a z a lm a s ın a y o l
açmasıdır. C) Propranolol D) izosorbit mononitrat
E) Rezerpin
İz o s o rb id m o n o n itra t angina tedavisinde kullanılan
en uzun etki süresine sahip nitrat bileşiği olup refleks
NİTRAT Mekanizması taşikardiye neden olur. Nitrat grubu ilaçlar bu nedenle tek

a
başlarına kullanılmaz, genellikle bir beta adrenerjik reseptör
blokörü ile birlikte verilir. Nitratlar ayrıca, vazodilatör etkileri
nedeniyle konjestif kalp yetmezliği olgularını tedavisinde
Nitritler kullanılır.

Verapamil ve diltiazem kalsiyum kanal blokörüdür. Kalp

atım hızını düşürür.

Nitrik oksit
Rezerpin santral sinir sistemine geçebilme özelliğine sahip
bir adrenerjik nöron blokörüdür. En önemli yan etkileri
sedasyon, depresyon, Parkinson benzeri tablo, konvülsiyon
eşiğinde düşme ve mide asit salgısında artma sayılabilir.

D oğru cevap: D
a cGMP

a Miyozin hafif zincir

defosforilasyonu

Vasküler düz kas

5. Efor anjinası olan bir hastada n itrogliserinin
yarar sağlayıcı etkisini aşağıdakilerden hangisi
açıklam az?

A) Koroner arterlerin dilatasyonu rezistansı azaltır ve

iskemik dokuya koroner akımı arttırır
B) Periferik arteriollerin dilatasyonu sonucu
relaksiyonu afterload’un azalması
C) Sistemik venlerin dilatasyonu diastolik kardiak
büyüklüğü azaltır
D) Trombosit agregasyonunu azaltır
E) Taşikardi diastolik koroner akımı arttırır
N itratların içinde en önem lisi n itrogliserindir ve etki
süresi aralığı 8 - 1 0 saatten transdermal 1 0 - 2 0 dakikaya
D oğru cevap: A 3 (transdermal) kadar olan formları mevcuttur.

Çok kısa etki süreli (3-5 dakika) —►inhale amilnitrit

3. Aşağıdakilerden hangisi vazodilatör etkili, bir
Kısa etki süreli (1-30 dakika) —> sublingual nitrogliserin ya
ATP duyarlı potasyum kanal açıcısıdır?
da izosorbid dinitrat
A) Pinasidil B) Trimetazidin
Orta etki süreli (4-8 saat) —* oral regular ya da yavaş
C) Bepridil D) Ergotamin salınımlı nitrogliserin ya da izosorbid dinitrat
E) Fenoldopam
Uzun süreli (8-10 saat) —>transdermal nitrogliserin
ATP-duyarlı potasyum kanal açıcıları (örn. diazoksit,
minoksidil, kromokalim, pinasidil, nikorandil levosimendan):
M em brandaki K+ ka na lla rım açarlar, böylece I. NİTRATLAR
hiperpolarizasyona yol açarlar. Etkilerini insülin salgılayan
hücrelerde, nöronlarda ve düz kasta gösterirler. Etki m ekanizm ası

Doğru cevap: A Damar düz kas hücrelerinde, sülfidril (-SH) grubu içeren
asetilsistein ve sistein gibi m oleküllerle birleşm eleri
sonucunda oluşan, S -n itro z o tio l b ile ş ik le ri, dam ar
 150
endotelinden nitrik oksid (NO) salıverilmesini uyarır ve
KARDIYOVASKULER SİSTEM
cGMP aracılı gevşeme meydana gelir.
Düşük dozlarda venodilatasyona neden olurlar. Kalbe
FARMAKOLOJİSİ
venöz dönüş (preload) azaldığından sol venrtikül diastol
sonu basıncı ve kalp üzerindeki yük azalır.
Yüksek dozlarda ise arteriyel dilatasyona yol açarak
(afterloadu azaltır) kalbin önündeki yükü azaltır.
Koroner damarlarda dilatasyon yapması ikinci derecede
önemlidir.
Nitratlar hipotansiyona neden olur, refleks taşikardi ortaya
çıkar. Trombosit agregasyonunu azaltır.
D oğru cevap: E
6. Angina pektorisi şiddetlendirm esi en olası
a ntih ip erta nsif ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
A) Klonidin B) Guanetidin
C) Hidralazin D) Metildopa
E) Propranolol
Hidralazin direkt guanilat siklazı aktive ederek arteriyallerin
düz kaslarını gevşetir. Arteriyel dilatasyonu sonucu refleks
taşikardi, su ve tuz tutulumu, kardiyak kontraktilite ve output
artışı, renin ve aldosteron salınımında artış ve buna bağlı
su-tuz tutulumu oluşturur. Arteriyel dilatasyonu yapan
ilaçlar (minoksidil, hidralazin diazoksit gibi) bu nedenlerle
bir düretik ve |3 blokörler kombine edilmeli. Ayrıca hidralazin
epikardiyal koroner arterleri dilate etmez. Bu nedenle
koroner hastalığı olan hastalarda parenteral uygulanması
kontrendikedir.
A n jin a te d a v is in d e k u lla n ıla n ilaçlar;
- N itratlar: Düşük dozlarda venodilatasyon, yüksek
dozlard a a rte riy e l d ila ta syo n , ayrıca koroner
damarlarda dilatasyon yaparlar.
Kısa etkililer: Nitrogliserin, izosorbit dinitrat (sublingual),
amil nitrit (en kısa)
Uzun e tkililer: Pentaeritrol, tetranitral, eritritil tetranitrat,
izosorbit dinitrat (oral), izosorbit mononitrat (en uzun)
izosorbit dinitrat ve izosorbit mononitrat profilaktik olarak
anjina nöbetlerinin önlenmesi amacıyla kullanılır.
- p blokörler: Kalp hızındaki azalma sonucu kalbin
diastolde dolma süresini uzatır ve myokardin azalmış
olan perfüzyonunu düzeltir. Sol ventrikül diastol sonu
hacmini artırabilir. MI geçiren hastalarda yeniden
infarkt görülme şansını azaltırlar ve bu hastalarda
ömrü uzatırlar. Bu nedenle MI geçirmiş hastalarda
kullanılır.
- Ca+2kanal blokörleri: Arteriyalleri genişletir, sistemik
kan basıncını ve myokardin 0 2 tüketimini azaltır.
Koroner vazodilatasyon myokard kanlanm asını
artırır.
Anjina tedavisi sonrasında görülen reperfüzyon aritmilerinde
1. tercih Ca+2 kanal blokörüdür.
- D ih id ro p irid in tü re v le ri: N ifedipin, nikardipin,
nitrendipin, nizoldipin, amlodipin, felodipin, nimodipin,
vazoselektifler
- F e n ila lk ila m in tü r e v le r i: V e ra p a m il: K alp
üzerindeki etkisi en belirgin olan kalsiyum kanal
blokörüdür.
- Benzotiazepin türevleri: Diltiazem
D oğru cevap: C
7. Hangi ilaç antianginal olarak kullanılm az?
A) Nifedipin B) Propranolol
C) Pindolol D) Verapamil
E) İsosarbid dinitrat
A n tia n g in a l o la ra k k u lla n ıla b ile n bazı ila çla r:
1- O rganik nitratlar: isosorbit dinitrat
Nitrogliserin (transdermal yama olarak kullanılabilir.
2- p-bloker: Propranolol
3- C a " kanal blokeri: Diltiazem
N ife d ip in
Verapam il
- Kalsiyum kanal blokerleri (öze llikle nifedipin),
prinzmetal angina (varyant angina) ataklarının tedavisi
ve önlenmesinde en etkili ilaçlardır.
- Bazı beta blokerler ise parsiyel agonisttir, yani intrinsik
sempatomimetik aktivitesi vardır. Bu sebeple bunların
antianginal olarak kullanılması sakıncalıdır. Pindolol
ve asebutolol bu grup ilaçlara örnektir.
D oğru cevap: C
8. Ellibeş yaşında anjina pektorisi olan bayan hastaya
beta blokör başlanıyor.
Aşağıdakilerden hangisi beta blokör kullanımım
en ivi açıklar?
A) Diastol sonu volümü arttırıp kalp kontraktilitesini
arttırması
B) Kalp hızını, kan basıncını ve kalbin kasılma
gücünü azaltması
C) Myokardin oksijen ihtiyacını arttırması
D) Koroner arterlerde vasodilatasyon yapması
E) İskemik alanlara olan kan akımını arttırması
- Beta blokörler esas olarak kalp hızını, kan basıncını ve
kalbin kasılma gücünü azaltırlar. Böylece myokardin
oksijen ihtiyacı azalır.
- Vazodilatasyon yapmazlar.
Doğru cevap: B

9. K linik olarak kullanılan en se le ktif p i reseptör
antagonisti aşağıdakilerden hangisidir?
A) Esmolol B) Bupranol
C) Butoksamin D) Metoprolol
E) Nebivolol
E s m o lo l: Elim inasyon yarı ömrü en kısa olan beta
blokerdir.kısa yarı ömrü eritrosit esterazı tarafından
parçalanmasına bağlanmaktadır.
B upranol: Selektif (33 reseptör antagonistidir
Butoksam in: (32 selektif reseptör antagonistidir
M eto p ro lo l: p i selektiftir, karaciğerde yıkılımı genetik
polimorfizm gösterir
N ebivolol: Klinik olarak kullanılan en selektif p i reseptör
antagonistidir.özellikle NO salınımı belirgindir
D oğru cevap: E
10. Kırkaltı yaşında obez ve hipertansiyonu olan
erkek hastaya efor sonrası gelişen anjinası için
Beta b lo kör ajan başlanıyor. (Propranolol) Bir
m üddet sonra ilacın etkisi azalıyor ve hasta
yorgunluktan şikayet ediyorsa aşağıdakilerden
hangisi en uvaun tedavi seçeneğidir?
A) Tedaviye metaprolol eklemek
B) Tedaviye nifedipin eklemek
C) Aktivitesini azaltmayı önermek
D) Propranolol dozunu arttırmak
E) Tedaviyi beta blokör, kalsiyum kanal blokörü ve
nitrat kombinasyonuyla değiştirmek
- Bu durumda yapılacak en iyi şey başka bir grup ajan
kullanmaktadır. Kalsiyum kanal blokörü veya nitratlar
tercih edilebilir.
- Propranolol dozunu arttırm ak yorgunluğu daha
da arttırır. Aynı gruptan başka bir ajanın seçilmesi
(metaprolol) etkiyi değiştirmez.
Y E N İ A N T İA N J İN A L İL A Ç L A R
N icorandil: Hem no salınımına yol açar hem de k kanal
açıcı etkisi bulunmaktadır.
M olsido m in : Nitratlar gibi düz kaslarda guanilat siklaz
enzimini aktive ederek düz kasları gevşetir.
Ranolazin - Trim etazidin: Yağ asidi oksidasyonunu inhibe
ederek kalbin oksijen tüketimini baskılarlar.
İvabradin (coralan): Kalpde sinüs düğümünde bulunan If
akımının (içe yönelik Na akımının) spesifik inhibitörüdür.
Kalp hızını izole olarak düşürebilen ilaçtır.
Doğru cevap: B
151
A n tia n g in a l ila ç la r
KARDIYOVASKULER SİSTEM
Antianginal ilaçlar ve ö zellikle ri
FARMAKOLOJİSİ
1- Organik n itra tla r;
- Nitrogliserin
- Isosorbid dinitrat
- Amilnitrit
2- Kalsiyum kanal blokörleri;
- Verapamil
- Nifedipin
- Diltiazem
- Nikardipin
3- Beta blokörler;
- Propranolol
- Metaprolol
• A n tianjin al tedavide prensip m yokarddaki iskem ik
bölgedeki oksijen gereksinimiyle bunun temini arasındaki
dengeyi kurmakdır.
• Nitratlar nitrik asidin poliol esterleridir.
• Nitratlar etkilerini NO üzerinden gösterirler. Dokularda
sistein ve asetilsistein gibi sülfidril (-SH) grubu içeren
maddelerde birleşip nitrik oksid (NO) açığa çıkarır.
• NO, guanilat siklazı aktive eder. Sonuçla intrasellüler Ca”
azalır ve düz kas gevşemesi gerçekleşir.
• Aşırı miktarda nitrat alındığında thiol (SH) grubu tükenir ve
NO oluşmaz. Nitrat toleransı oluşur.
• Nitrat toleransından kaçınmak için 8:m ve 14:00 'de iki doz
halinde dinitrat formunda alınmalıdır.
• A s e til-s iste in , (SH) grubu sa ğ la y a ra k to le ra n sı
engelleyebilir.
• Nitratların en sık görülen yan etkisi başağrısıdır.
• Metilen mavisi NO'i bağlayarak nitratların vazodilatatör
etkilerini önler.
• En uzun etkili nitratlar izosorbid mononitrattır.
• En kısa etki ise sublingual nitrogliserin kullanımında
izlenir.
• Nitritler methemoglobinemi yapar, nitratlar yapmaz.
• Verapamil ve Diltiazem esas olarak kalbe direkt etkilidir,
kalbin hızını yavaşlatarak ve koroner damarları dilate ederek
antianginal etki yapar.
• Kalsiyum kanal blokörleri arterioler vazodilatasyon yaparak
myokardın oksijen tüketimini azaltır.
• Beta blokörler myokard oksijen tüketim ini azaltarak
antianjinal etki gösterir.
• Beta blokörler diyastol süresini uzatıp koroner damarlar
tarafından myokarda sunulan kan miktarını artırır.
• Beta blokörler varyant anjinada kontrendikedir.
• Varyant anjina tedavisinde ilk tercih kalsiyum kanal
blokörleridir.
• Stabil olmayan anjina olgularının tedavisinde nitrat ve
Beta-blokörlerin yanı sıra tedaviye heparin ve aspirinde
eklenir.
• Beta blokörler konjestif kalp yetmezliği ve astımda
kontrendikedir.
• Pindolol gibi ISA (+) blokörlerin antianjinal olarak
kullanılması sakıncalıdır. Çünkü intrinsik sempatomimetik
etki ile oksijen tüketimini artırırlar.
İD: 08İ052
 11. N itrogliserinin, anjina pektoris tedavisinde
kullanım ında yanlış olan hangisidir?
HİPERLİPİDEMİ TEDAVİSİNDE
A) Oral kullanım B) Sublingual kullanım KULLANILAN İLAÇLAR
C) İntravenöz kullanım D) Transdermal kullanım
E) Merhem olarak kullanım
Nitrogliserin oral kullanılabilir ancak karaciğerdeki organik Hipolipidemikler
redüktaz fazlalığı nitrogliserini inaktif hale getirir. Sonuç
olarak etkisiz bir tedavi olur. A n tihip erlip ide m ik ilaçlar
HMG CoA Redüktaz in h ib itö rle ri;
D oğru cevap: A
- Lovastatirı - Mevastatin
- Simvistatin - Provastatin
- Fluvastatin - Atorıastatin
12. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi efor anjinasının
Safra asidi reçineleri
p rofilaksisinde kullanılan ilaçlardan d e ğ ild ir?
- Kolestramin
A) Nadolol B) Diltiazem - Kolestipol
C) Amilnitrit D) Oral izosorbide dinitrate Lipoprotein klirensini artıranlar;
E) Transdermal nitrogliserin - Klofibrat - Fenofibrat Siprofibrat
- Gemfibrozil - Bezafibrat
Kalsiyum kanal blokerleri ve beta blokerler efor anjinasının
tedavisinde anjina ataklarının sayısını azaltırlar ve 4-8 D iğ e rle ri;
saat etki sü re lid irler. Amilnitrit ise oldukça kısa süren ■ Niasin - Neomisin
5 dakika kadar etki süresine sahiptir. O nedenle anjina ■ Probukol - Beta-sitosterol
proflaksisinde kullanılmaz. •Tiroksin
• S t a t in f e r , k o le s te r o l b iy o s e n te z in i H M G -C o A re d ü k ta z ı k o m p e t e t if
D oğru cevap: C o la r a k in h ib e e d e r e k e n g e lle r .

• K o le s t e r o l b iy o s e n t e z in in a z a lm a s ı k o m p a n z a t u a r o l a r a k
p la z m a d a n h e p a t o s i t l e r e k o l e s t e r o l ç e k ilm e s in e n e d e n o lu r.
LD L d ü z e y i d e d iğ e r LD L d ü z e y in i e n f a z la d ü ş ü re n ila ç la r d ı r .
13. İnhalasyonla kullanılan, hızla etkiye başlayan
• S t a t in l e r L D L d ü z e y in i d ü ş ü r ü r k e n , H D L d ü z e y in i d e a r t ı r ı r .
ancak çok kısa etki süresine sahip ilaç
• T e r a p ö tik o la r a k f a m ily a l v e n o n - f a m ily a l h ip e r k o le s t e r o le m ile r d e
aşağıdakilerden hangisidir?
k o le s te r o lü d ü ş ü r m e k iç in e t k il id i r .

A) Amil nitrit B) Nifedipin
C) Sublingual nitrogliserin D) İsosorbide mononitrate
E) Terbütalin
Amil nitrit oldukça uçucu olan bir sıvıdır. Ampuller içinde
olan ilaç, ampul kırılarak inhalasyonla kullanılır. Hemen
etkiye başlar ve etkisi 5 dakika gibi kısa bir süre devam
eder. Terbütalin de aerosol olarak kullanılır. Ancak anjinaya
neden olabilen bir ilaçtır. Amil nitrit ise antianjinaldir.
D oğru cevap: A
• S t a t in le r , a ile v i h ip e r k o le s t e r ile m is i o la n h o m o z ig o t h a s ta la r ın
C D L r e s e p t ö r le r i o lm a d ığ ın d a n ç o k a z y a r a r s a ğ la r la r .
• S t a t in le r in k u l l a n ı m ı n d a g ö r ü l e n toksisite myopati ve
rabdomyolizdir. En sık görülen yan etkileri, kabızlık ve karın
ağrısı gibi GIS şikayetleridir.
• S t a t in le r serum kumarın seviyesinde artışa y o l a ç a r la r.
• H a m ile v e e m z ir e n a n n e le r d e kontrendikedir.
• A n t i h ip e r l ip i d e m ik le r i n k u lla n ı m d a gastrointestinal irritasyon
sık g ö r ü lü r .
• Kolestiramin, bağırsaklarda safra asitlerine bağlayarak
e n t e r o h e p a tik d o la ş ım la k a r a c iğ e r e d ö n m e le r in i e n g e lle r. B ö y le c e
LD L s e n t e z i d ü ş e r v e k o le s t e r o l s a f r a a s i t l e r i n e d ö n ü ş ü r. En sık
g ö r ü le n y a n e t k is i k a b ı z lı k tı r . T ip 3 , 4 v e 5 't e k o n t r e n d ik e d ir .

• Klofibrat, lipoprotein lipaz aktivitesini artırarak p la z m a TA G 'da

a z a lm a s a ğ la r. G a s t r o in t e s t in a l v e h e p a t o b ili y e r n e o p la z iy e y o l
14. N itrogliserin neden sublingual ve rilir?
a ç m a s ı n e d e n iy le h a le n k u lla n ı lm a m a k t a d ır .

A) Kompliansı artırır • Niasin, karaciğerdeki TAG sentezini, s e r b e s t y a ğ a s id i m ik t a r ı n ı

sınırlar. En g e n iş s p e k t r u m lu a n t ih ip e r li p id e m i k t i r .
a z a lt a r a k
B) Koroner kan akımını artırır • N ia s in y a ğ d o k u s u n d a li p o l iz i in h ib e e d e r v e b ö y le c e k a r a c iğ e r
C) Karaciğerden ilk-geçiş eliminasyonu fazlaca TAG ü r e t m e k iç in ih t iy a ç d u y d u ğ u y a p ı t a ş la r ı n ı e n g e lle r . V LD L
s e n te z i d u ru r.
olduğundan
■ K a ra c iğ e r LD L 'y i d a h a ç o k s a fra a s id i s e n t e z in d e k u lla n ır . S t a t in le r
D) Renal atılımı düşürür h e p a t o s it le r d e k i LD L s a y ıs ın d a n e t b i r a r tı ş a n e d e n o lu r.
E) Başağrısı flushing gibi vazodilatör yan etkileri ■ P r o b u k o l L D L u p t a k e in i a r t ı r a r a k k o l e s t e r o l d ü z e y in i d ü ş ü rü r.
azaltır A n tio k s id a n e t k il id i r . T o rs a d e s d e p o in t e s t i p i a r it m i y e y o l a ç a r.
H D L 'y i d ü ş ü rü r.
N itratlar karaciğerde organik nitrat redüktazların çok • Niasin Tip I haricindeki tüm hiperlipidemilerde kullanılır.
olması nedeniyle çok fazla metabolize edilir. Sublingual ■ G e n fib r o z il k lo f i b r a t g ib i lip o p o r o t e in lip a z ı in d ü k le y e r e k V L D L
v e rild iğ in d e ka ra ciğ e rd e ilk g e çiş e lim in a syo n u n a v e t ir g li s e r i d d ü z e y in i d ü ş ü rü r. H D L d ü z e y in i k lo f i b r a t a g ö r e d a h a
uğramaz. f a z la y ü k s e lt ir y a n e t k il e r i n i a z o lm a s ı n e d e n iy le k lo f i b r a t a t e r c ih
e d ilir .

Doğru cevap: C

1. Kalp üzerinde en fazla yan etkiye sahip
hipolipidem ik ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
A) Lovastatin
B) Gemfibrozil
C) Nikotinik asid
D) Probukol
E) Kolestiramin
Seçeneklerde bulunan Probukol; kullanımdan kaldırılmış
bir hipolipidemik ilaçtır. Özellikle en önemli yan etkisi;
kalp üzerine olan etkisidir. Belirgin kardiyotoksik bir ilaçtır.
EKG’de QT intervalini uzatır.
• Karaciğer ve barsakta kolesterol sentezini azaltır.
Trigliserit düzeyini değiştirmez.
• L ip o p ro te in ta n e cikle ri içine g ire re k lipid
peroksidasyonunu, yani kolesterolün oksidasyonunu
inhibe eder (antioksidan etki).
♦ HDL düzeyini tüm diğer hipolipidemiklerden farklı
olarak düşürür.
♦ Vücut dokularında 6 ay kadar depolanır. Bu
nedenle kullandıktan sonra 6 ay kadar hamile
kalınmamalıdır.
Gemfibrozil, fibrik asit türevidir. Lipoprotein lipaz sentezini
arttırır.
Lovastatin, HMG coA redüktaz inhibitörüdür.
Nikotinik asif, HDL miktarını en fazla arttıran hipolipidemik
ilaçtır.
Kolestiramin, safra asidi bağlayan bir reçinedir.
D oğru cevap: D2
2. Yağ dokusunda lipolizi inhibe ederek etki
gösteren hipolipidem ik ilaç hangisidir?
A) Gemfibrozil
B) Dekstrotiroksin
C) Niasin
D) Lovastatin
E) Östrojenler
Oldukça geniş spektrumlu bir hipolipidemik olan Niasin’in
(nikotinik asid) 2 temel etki mekanizması bulunmaktadır:
• Primer etkisi; yağ dokusunda lipaz’i inhibe etmesi ve
sonuç olarak karaciğerde VLDL sentezini azaltmasıdır.
Çok düşük dansiteli lipoprotein(VLDL)’de azalma
sonucunda plazma düşük dansiteli lipoprotein(LDL)
düzeyi düşer.
• Lipoprotein lipaz aktivitesini arttırır.
Niasin ayrıca; en aterojenik lipoprotein olan lipoprotein
(a) düzeyini azaltır (östrojen ve neomisin gibi) ve yüksek
dansiteli lipoprotein(HDL) düzeyini belirgin yükseltir.
Seçeneklerde bulunan Gemfıbrozil’de Niasin gibi lipoprotein
lipaz enzimini aktive etmektedir.
153
Gemfibrozil, fibrik asit türevidir. Lipoprotein lipaz sentezini
arttırır. Lovastatin, HMG coA redüktaz inhibitörüdür.
KARDIYOVASKULER SİSTEM
D oğru cevap: C
FARMAKOLOJİSİ
3. R osuvastatin’in hipolipidem ik etkisi
aşağıdakilerden hangisine bağlıdır?
A) HMG-CoAsalınımını stimule eder.
B) HMG-CoA redüktaz enzimini inhibe eder.
C) VLDL’yi inhibe eder.
D) Safra asitlerine bağlanır.
E) Lipoprotein lipaz aktivitesini arttırır.
Statin gurubu ila ç la r HMG-CoA redüktaz enzim ini inhibe
ederek e tk i g ö ste rir. H ip o lip id e m ik ila ç la r genelde e tki
m ekanizm aları ile so ru lu rla r. Statinlerin en sık görülen
yan etkileri gastrointestinal sistem intoleransıdır.
S E R İV A S T A T İN (S T A T İN L E R )
Lovastatin ve simvastatin ön ilaçtır. Atorvastatin en uzan,
fluvastatin en kısa etkilidir. Kolesterol sentezinde hız
kısıtlayıcı enzim olan HMG- KoA(3-hidroksi-3-metilglutaril-
koenzim A) redüktaz enzimini inhibe ederler.Karaciğer
h ücrele rind e ko le ste ro l d üzeyinin azalm ası, hücre
yüzeyindeki LDL reseptörlerinin sayısını artırır. LDL bu
reseptörlere bağlanarak hücre içine alınır ve yıkılır. LDL
düzeyini en belirgin olarak düşüren ilaçlardır.
S o nu çta bu ila ç la r
a) Kolesterol sentezini azaltarak
b) LDL yıkımını artırarak kolesterol düzeyini düşürür.
Antiaterojenik etkisi bulunan HDL düzeyini artırır. En önemli
endikasyonları Tip 2A hiperlipidemiler ve nefrotik sendrom
ya da böbrek yetmezliğine bağlı hiperlipidemilerdir. Tip 3,4
ve 5’te diğer ilaçlarla beraber kullanılır.
- Gebelerde, em ziren kadınlarda ve çocuklarda
kullanılması kontrendikedir.
- S erivastatin g ra vim e trik gücü en yüksek olan
statindir.
Ön ilaç olanlar: Lovastatin ve simvastatin,
En uzun e tkili: Atorvastatin, En kısa e tk ili: Fluvastatin
Yan e tkileri: En sık gastrointestinal şikayetler (kabızlık,
diare, karın ağrısı). Uzun süreli kullanımda transaminazlarda
yükselme, rabdomyoliz, myozit benzeri sendrom.
En ciddi yan etkileri ise R a b d o m y o liz ve k a ra c iğ e r
fonksiyon testi bozukluğudur.
Statinler teratojendir. Gebelikte kontrendikedirler.
En aüçlüsü ve en uzun etkilisi: Rosuvastatin
En kısa etkilisi: Fluvastatin
Karaciğerde m ikrozom al enzim lerle parçalanm ayan
Pravastatin
 154

Ön ilaç olanlar: Sim vastatin, Lovastatin 4. Aşağıdaki statin çiftlerinden hangisinin

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM

m etabolitleri HMG CoA redüktaz inhibisyonu

Antioksidan özelliği belirgin olan: Atorvastatin yaratm az?
FARMAKOLOJİSİ

İç in d e HM G -CoA geçen e n zim le ri A) Simvastatin - Atorvastatin

• HMG-CoA redüktaz: Kolesterol sentezi B) Fluvastatin - Pravastatin
• HMG-CoA sentetaz: HMG-CoA sentezi C) Rosuvastatin - Lovastatin
• HMG-CoA liyaz: Keton sentezi D) Serivastatin - Simvastatin

VLDL salınımı nikotinik asitle inhibe olur. E) Rosuvastatin - Atorvastatin

Fluvastatin - Pravastatinin HMG CoA redüktaz inhibisyonuna
Kolestram in safra asitlerine bağlanır. neden olan aktif metabolitleri yoktur.
Lipoprotein lipaz stimulasyonu klofib ra t ile olur. D oğru cevap: B
“ D o k u la ra K o le s te ro l tra n s p o rtu ve lip o p ro te in
m etabolizm asını etkileyen ila ç la rın tem el e tk i y e rle ri ” 5. Heterozigot ailesel hiperkolesterolem i tanısı
başlıklı şekile bakınız. konm uş 8 yaşında çocuk hastada kullanılabilecek
lipid düşürücü aşağıdakilerden hangisidir?
D oğru cevap: B
A) Pravastatin
B) Gemfibrozil
C) Bezafibrat
D) Rosuvastatin
E) Klofibrat

D o k u la r a K o le s t e r o l t r a n s p o r t u v e l i p o p r o t e i n m e t a b o l i z m a s ı n ı e t k i l e y e n i la ç l a r ı n t e m e l
' e t k i y e r l e r i (C : k o le s t e r o l, C E : k o le s t e r o l e s t e r i, T G : t r i g l i s e r i d , M V A : m e v a l o n a t , H M G - C o A
r e d ü k t a z : 3 - h i d r o k s i- 3 m e t i l g l u t a r i l C o A r e d ü k t a z , V L D L : ç o k d ü ş ü k d a n s i t e l i li p o p r o t e i n ;
L D L ; d ü ş ü k d a n s it e li lip o p r o t e in , H D L ; y ü k s e k d a n s it e li lip o p r o t e in )
 155

Pravastatin 8 yaş sonrası familyal hiperkolesterolemisi olan

L ip o liz i in h ib e v e s tim u le ede n h o rm o n la ra

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
çocuk hastalarda kullanılabilen lipid düşürücüdür.
ö rn e k le r
Çocuk ve gebelerde fibrik asid türevleri kullanılmazlar. İnhibe edenler Stimule edenler

FARMAKOLOJİSİ
Ç ocu k hastada K u lla n ıla b ile c e k L ip id D ü şü rü cü le r: Adenozin B-Lipotropin
Gastrik inhibitör peptit GH
• Kolestiramin
• Pravastatin s 8 yaş insülin Glukagon

• Simvastatin, atorvastatin, lovastatin > 11 yaş Oksitosin Katekolaminler

Somatomedinler Prolaktin
D oğru cevap: A
Sekretin

6. Lovastatinin en sık görülen yan etkisi

aşağıdakilerden hangisidir? D oğru cevap: C

A) Kabızlık-diare B) Cilt döküntüsü

C) Myopati D) Baş dönmesi 9. Aşağıdaki a ntihiperlipidem ik ilaçlardan hangisi
kutanöz vazodilatasyon nedeniyle sıcak basması
E) Transaminazlarda yükselme
hissi yapabilir?
D oğru cevap: A
A) Niasin B) Probukol
C) Gemfibrozil D) Ezetimib
7. Safra kesesinde kolesterol taşı gelişim insidansını E) Lovastatin
arttıran hipolipidem ik ilaç aşağıdakilerden
hangisidir? Niasin kutanöz vazodilatasyon, sıcak basması hissi
yapabilir; bu yan etkiler prostaglandin aracılı olduğu
A) Klofibrat B) Kolestiramin için aspirinle önlenebilir. Ayrıca, bulantı, gastrointestinal
C) Niasin D) Lovastatin sıkıntılar, kaşıntı, döküntüler, cilt kuruması, akantosis
E) Probukol nigrikans yapabilir. Nadiren hepatotoksisiteye yol açtığı
için karaciğer fonksiyon testleri düzenli izlenmelidir, insülin
Bu soruya cevap olan klofibrat bir fibrik asit türevidir; rezistansı oluşturabildiği için karbonhidrat intoleransına
karaciğerden safraya kolesterol salgılanmasını arttırırlar. Bu sebep olabilir.
nedenle bu gruptaki ilaçlar safra kesesinde kolesterol taşı
oluşum insidansını arttırırlar. Ayrıca; belirgin antitrombositik D oğru cevap: A
- antikoagülan etkisi bulunmaktadır ve belirgin myozit
oluşturabilir (gemfibrozil gibi).
10. Aşağıdakilerden hangisi en aenis spektrum lu
Kolestiram in, safra asidi bağlayan bir reçinedir. Gebelerde antih ip erlipid em iktir?
ve çocuklarda güvenle kullanılabilir.
A) Lovastatin B) Niasin
Niasin, Niasin piyasada bulunan ve HDL’yi en fazla C) Bezafibrat D) Probukol
yükselten ilaçtır. Ayrıca kolesterilester transfer protein
(CTEB) in h ib ö tü rü olan to rc e tra p ib HDL’yi belirgin E) Neomisin
olarak yükseltir. Ancak bu etken maddenin atorvastatin N ik o tin ik a s it (N iasin):
ile kombine preparatları için yapılan Faz III çalışmaları
sırasında mortaliteye neden olması nedeniyle geliştirilmesi - En geniş spektrumlu antihiperlipidemiktir.
durdurulmuştur. - Adipoz dokuda trigliseridlerden yağ asidi dönüşümünü
sağlayan hormon sensitif lipazı inhibe ederek lipolizi
Lovastatin, HMG coA redüktaz inhibitörüdür. önler (c - AMP antagonisti). Aterojenik etkisi olan
lipoprotein (a) sentezini de azaltır.
P ro b u ko l, karaciğer ve barsakta kolesterol sentezini
- Lipoliz sonucu oluşan serbest yağ asidleri trigliserid
azaltır.
sentezinde kullanıldığı için, niasin lipolizi inhibe
D oğru cevap: A 8 ederek plazmada serbest yağ asidi miktarını azaltır
ve VLDL ve trigliserid sentezi azalır.
- LDL plazmada VLDL’nin yıkım ürünü olduğundan,
8. Aşağıdakilerden hangisi lipolizi stim üle eder? LDL sentezini de azaltarak kolesterol düzeyini de
düşürür.
A) Adenozin
- HDL d üze yin i b elirg in o la ra k artıran
B) İnsülin
antihiperlipidemiktir.
C) Prolaktin
D) Oksitosin
Doğru cevap: B
E) Gastrik inhibitör peptit
 156

11. A n tihip erlip ide m ik ilaçlardan hangisi HDL

f ' \
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM

düzeyini düşürür?
Hiperlipidemi Tedavisinde İlk Tercihler
A) Probukol B) Niasin
FARMAKOLOJİSİ

• Hiperkolesterolemi: S ta tin le r kolestiram in ve

C) Simvastatin D) Kolestiramin niasin
E) Gemfibrozil • HipertrigliseridemiıSemfibrozil ve niasin
* Probukol LDL’nin plazmadan uptake’sini artırarak
plazm a ko le ste ro l d üze yin i düşürür. Tip 2A • Kombine hiperlipidemi:N iasin ve sta tin le r
hiperlipidemide kullanılır. EKG’de QT m esafesini
uzatır (Torsade de pointes A ntioksidan etkilidir.
V J
Diğer antihiperlipidem iklerden farklı HDL düzeyini D oğru cevap: E
düşürür.

D oğru cevap: A 15. H ipertrigliseridem isi olan bir hasta için aşağıdaki
ilaçlardan en uvaun olanı hangisidir?

f 12. A ntiaterojenik olan lipoprotein aşağıdakilerden

A) Kolestipol B) Gemfibrozil
C) Niasin D) Simvastatin
hangisidir?
E) Lavostatin
A) Şilomikron B) HDL
Fibrik asit türevleri lipoprotein lipaz enzimini indükleyerek
C) IDL D) LDL VLDL’den trigliserit ayrılmasını ve trigliserit düzeylerini
E) VLDL düşürücü etki gösterirler.
- HDL antiatojenik bir lipoproteindir.
D oğru ce va p :B
- Damar duvarındaki kolesterolü alır ve karaciğere
taşır. 16. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi safra asitlerinin
- Aterojenik lipoproteinlerin oksidasyonunu inhibe absorbsiyonunu engelleyerek kolesterol
eder. seviyesini düşürür?

D oğru cevap: B A) Kolestipol B) Gemfibrozil

C) Nişin D) Simvastatin
E) Klofibrat
13. Yetişkin bir insanın kan kolesterol seviyeleri
hangi sınır altında tutulm alıdır? - Kolestiramin ve Kolestipol safra asitlerini bağlanma
yoluyla konjuge ederek enterohepatik dolaşıma
A )< 1 3 0 m g /d l B )< 1 5 9 m g /d l geçmelerini önler ve feçesle atılımlarını arttırır.
C) < 200 mg/dl D) < 239 mg/dl - Bu durumda kolesterol LDL ve sentezinde kullanılmaz
ve safra asitlerine dönüşür.
E) < 240 mg/dl
- Sonuçta LDL ve kolesterol düzeyleri düşer.
- Kan total kolesterol seviyelerinin 200’ün üstüne çıkması
koroner arter hastalığı için risk faktörlerindendir. D oğru cevap: A

D oğru cevap: C
17. Aşağıdaki a ntihiperlipidem ik ilaçlardan hangisi
kalp gliko zid lerinin, yağda çözünen vitam inlerin
plazma seviyelerini düşürür?
14. T rigliserit seviyesini düşürm ek için en uvaun
diyet metodu hangisidir? A) Kolestipol B) Gemfibrozil
A) Günlük 10g yağ içeren diyet C) Lavastatin D) Niasin
B) Statin kullanmak E) Klofibrat
C) Homosistein kullanmak Safra asitlerini bağlayan Kolestipol; birçok farmakolojik
ajanın, demirin, folik asidin, yağda çözünen vitaminlerin
D) Omega-6 yağ asidinden zengin bitkisel yağ içerikli emilimini azaltır.
diyet
E) Omega - 3 yağ asidi içeren diyet ( " "X
LDL Reseptörlerinin Sayısını Arttıran
- Omega -3 yağ asitleri balıkta bulunan ve trigliserit
seviyesini düşürücü özelliği olan bir gruptur. ilaçlar
- S ta t in le r
- Omega -6 yağ asitleri trigliserit seviyesini yükseltir.
- Kolestiram in
- Niasin ve fibratlar hipertrigliseritemide statinlerden
- D e k stro tiro k sin
daha etkilidirler
- Artmış şilomikron düzeyi için homosistein ve diyet yağ V J
içeriği azaltılmalıdır.
Doğru cevap: A
 7

18. Aşağıdakilerden hangisi statinlerin yan 21. Ciddi hipertrigliseridem i ve şilom ikronem isi
etkilerinden d e â ild ir? olan hastada eş zamanlı GUT hastalığı mevcutsa

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
önerilen lipid düşürücü aşağıdakilerden
A) Kabızlık B) Diyare hangisidir?

FARMAKOLOJİSİ
C) Kas ağrısı D) Sıcak basması
A) Probukol B) Omega - 3
E) Güçsüzlük
C) Fenofibrat D) Niasin
S ta tin le rin yan e tk ile ri;
E) Kolestipol
- Kabızlık
F en ofib rat ürikozik etki ile Miks d islip id e m is i olan
- Diyare
hiperürisemik hastalarda kullanılabilir.
- Karın ağrısı
- Transaminazlarda yükselme F ib rik A s it T ü re vle ri:
- Rabdomyoliz - G em fibrozil
- Myozit benzeri sendrom - F en ofib rat
D oğru cevap: D - K lo fib ra t
- C ip ro fib ra t
19. Ailesel kom bine hiperlipidem ide statinlerle hangi • B e zafib rat
ilacın kom binasyonu en iyi sonuç verir? - F ib rik a s it tü re v le ri (PPAR-a) üzerinden;
- E n d o te l k ö k e n li lip o p ro te in lip a z a k tiv ite s in i
A) Gemfibrozil B) Niasin
artırırlar.
C) Klofibrat D) Koletipal
- A d ipo z dokuda lipolizi inhibe ederler.
E) Kolestiramin
- Ö z e llik le tr ig is e r id y ü k s e k liğ i o la n lip id
A ile s e l kom bine h ip e rlip id e m id e s ta tin le rle niasin b ozukluklarında ku lla n ılırla r.
kombinasyonu tek ilaç kullanmaktan daha iyi sonuç verir. - M iks D is lip id e m i (Serum trigliserid ve kolesterolün

f _ \ -
aynı anda yüksekliği) tedavisinde kullanılır.
Fenofibrat ürikozik etki ile Miks Dislipidemisi olan
Ezetimib hiperürisemik hastalarda kullanılabilir.
Kolesterolün in te stin a l emilimini bloke e d e re k - Safra kesesi taşı oluşumuna neden olurlar.
e tk i g ö s te rir. J e ju n a l e n te ro s itle rd e kolesterolün
lümenden tra n s p o rtu n u sağlayan NPC1L1 proteini D oğru cevap: C
üzerinden e tk ilid ir . T o ta l ko lestero l ve LDL
seviyelerin i a z a ltır . B a rs a k ta glukronidasyona
u ğ ra r. S ta tin le r le kombine ku llanılır. İ k i nedenden 22. Niasin hakkında aşağıdakilerden hangisi
dolayı; söylenem ez?
1 ) Tek başına kullanılırsa karaciğerde kolesterol A) Kan basıncını düşürür
sentezi a rta b ilir ve sta tinle kombinasyonunda
LDL'yi daha da azaltır. B) VLDL sentezini azaltır
C) Lipolizi inhibe eder
2 ) B irlik te kullanımında s ta tin le rin dozu a z a ltılır ve
böylece rh abdom yoliz ris k i azalmış olur. D) Pellegra tedavisinde kullanılır

v J
E) Plazma trigliserid ve kollesterolünü düşürür
Niasin bir vitamindir ve hipolipidemik ajandır. Kan basıncına
D oğru cevap: B etkisi yoktur.

D oğru cevap: A
20. Aşağıdaki durum lardan hangisindeki
hiperlipidem i tedavisinde ilaçlardan önce diyet
önerisinde bulunulm alıdır? 23. K lofibrat aşağıdakilerden hangisine neden
olm az?
A) Familyal kombine hiperlipoproteinemi
B) Familyal disbetalipoproteinemi A) Lipoprotein lipaz aktivitesini artırır

C) Familyal hiperkolesterolemi B) Plazma kolesterol seviyesini düşürür

D) Familyal hipertrigliseridemi C) Dolaşımdaki trigliserid seviyesini düşürür

E) Primer şilomikronemi D) Lipolizi azaltır

Primer şilomikronemide diyetteki yağ miktarı düşürülerek
ilaç tedavisine gerek kalmadan sonuç alınabilir.
D oğru cevap: E
E) VVarfarinin plazma konsantrasyonunu artırır
Klofibrat lipoprotein lipaz aktivitesini artırır bu da lipolizi
artırır. Plazma kolesterolü üzerine çok az etkisi vardır.
Doğru cevap: D
 158

24. H ipolipidem ik etkisi olmayan hangisidir? 27. Hiperkolesterolemi nedeniyle lipid düşürücü ilaç
KARDİYOVASKÜLER SİSTEM

kullanan 56 yaşındaki erkek hastada miyopati ve

A) Gemfibrosil B) Lovastatin miyoglobinüri tespit edilmiştir.
FARMAKOLOJİSİ

C) D-tiroksin D) Nikotinik asit

E) Oral kontraseptifler Bu etkiyi yapması muhtemel lipid düşürücü çifti
aşağıdakilerden hangisidir?
H ip o lip id e m ik ila çla r;
• Nikotinik asit A) Nikotinik asit-A torvastatin
• HGM-CoA redüktaz inhibitörleri B) Gemfibrozil - Rosuvastatin
• Mevastatin, kolestiramin C) Ezetimib - Kolestiramin
• Lovastatin D) Neomisin - Nikotinik asit
• Simvastatin E) Kolestiramin - Lovastatin
• Klofibrat M iy o p a ti ve ra b d o m iy o liz yapan lip id d ü ş ü rü c ü le r
• Probukal s ta tin le r ve fib rik a s it tü re vle rid ir. Bu ik i g rubun ü yeleri
B seçeneğinde b ir arada ve rilm iş tir.
Oral kontraseptiflerin hipolipidemik etkisi yoktur.

D oğru cevap: E
M İYO PATİ V E R A B D O M İY O L İZ YAPAN LİPİD
DÜ ŞÜ RÜ CÜ LER

25. Aşağıdakilerden hangisi fib rik a sit türevlerinin FİBR İK AS İT TÜ REVLER İ:

yan etkilerinden biri d e ğ ild ir? • Gemfibrozil
• Fenofıbrat
A) Döküntü
• Klofibrat
B) Miyopati
• Bezafibrat
C) Aritmi
D) Hiperkalemi STATİNLER:
E) Gastrointestinal sistem intoleransı • Rosuvastatin
F ib rik a sit tü re vle ri sta tin le rin tersin e hipokalem iye • Atorvastatin
neden olabilm ektedir. • Fluvastatin
• Simvastatin
F ib rik A s it T ü re v le rin in Yan E tkile ri
• Lovastatin
• Döküntü
• Pravastatin
• Gastrointestinal sistem semptomları
• Miyopati D oğru cevap: B
• Aritmi
• Hipokalemi
28. Kolesterol safra taşları aşağıdakilerden
• Karaciğer fonksiyon testlerinde yükselme hangisinin oral kullanım ı ile e ritileb ilir?
Nadiren rabdomiyoliz A) Lovastatin B) Dehidrokolik asit
D oğru cevap: D C) Ursodiol D) Oktreotid
E) Omega 3
Ursodiol (ursodezoksikolik asit); bir safra asididir ve
26. G em fibrozilin en önem li van etkisi aşağıdakilerden kolesterol taşlarını eritir.
hangisidir?
D oğru cevap: C
A) Bulantı, kusma B) Lökopeni
C) Karaciğer hasarı D) Aritmi
E) Konvulsiyon 29. T üm ör nekrozis fa ktö r a seviyelerini azaltarak
dam ar endotel fo nksiyonunu düzelten ilaç
Gemfibrozil’in ana toksisitesi gastrointestinal rahatsızlık ve
aşağıdakilerden hangisidir?
deride kızarıklıklardır.
A) Rosuvastatin B) Gemfibrozil
Doğru cevap: A
C) Niasin D) Avasimibe
E) Ezetimibe
 159

A va sim ib e :

KARDİYOVASKÜLER SİSTEM
Acyl koenzim A kolesterol açiltransferaz inhibitörüdür
(ACAT).

FARMAKOLOJİSİ
ACAT barsak, karaciğer ve m akrofajlarda kolesterol
esterlerinin sentezini katalizler. A vasim ibe plazm a lip id
s e v iy e s in i ço k fazla etkilem eden tü m ö r nekrozis fa k tö r
a s e v iy e le rin i azaltarak dam ar e ndotel fonksiyo nu nu
düzeltir.

D oğru cevap: D

30. Aşağıdaki dislipidem i nedenlerinden hangisi,

kolesterol artışını trigliseride göre daha fazla
o lu ştu ru r?

A) Hipotiroidi
B) Yüksek doz kortizol kullanımı
C) Östrojen tedavisi
D) Diabetes mellitus
E) Alkol kullanımı

H ip o tir o id i ve o b s tr u k t if k a ra c iğ e r h a s ta lığ ın d a
kolesterol seviyesi, trig lise rid seviyesinden yüksektir.

L ip id b o z u k lu ğ u yapan h a s ta lık la r
H astalık
Diabetes Mellitus
Nefrotik sendrom
Alkol
Oral Kontraseptif
Östrojen Kullanımı
Glukokortikoldler
Hipotiroidizm
Obstruktif Kc hast
M ajö r Lipid Bozu klu ğu
Trigliserid »kolesterol
Trigliserid »kolesterol
Trigliserid »kolesterol
Trigliserid »kolesterol
Trigliserid»kolesterol
Trigliserid »kolesteroi
Kolesterol »trigliserid
Kolesterol »trigliserid

D oğru cevap: A
 HEMATOPOETIK SİSTEMİ
ETKİLEYEN İLAÇLAR
2. Aşağıdaki maddelerden hangisi kallikrein
enzim ini inhibe eder?
ANTİKOAGÜLAN İLAÇLAR
A) Aspirin - Anagrelid
1. Aşağıdaki çiftlerden hangisi fizyo lo jik B) Tripsin - C1-esteraz
antagonizm aya b ir örnektir? C) PAF - Dazoksiben
A) Heparin - protamin sülfat D) Kortizon - Kinin
B) PKurşun - EDTA E) Aprotinin- C1 esteraz
C) Arsenik - Dimerkaprol Aprotinin; kallikrein enzim inin in h ibitö rü dü r ve akut
D) EAsetilkolin - Atropin pankreatitin tedavisinde kullanılır.
E) Anjiotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörleri Endojen olarak bulunan 2 kalllikrein inh ibitö rü vardır:
- Nonsteroid antiinflamatuar ilaç (NSAİİ) 1. C1-esteraz
F izyo lo jik antagonizm a TUS sınavında birkaç kez
2. Alfa2-makroglobulin
sorulmuştur. Bu nedenle hem fizyolojik antagonizmayı
hemde antagonistik etkileşimler ile ilgili bilinmesi gerekenler Doğru cevap: E
yandaki tablodadır.
3. Heparin uygulam ası aşağıdaki durum lardan
Antagonistik etkileşimler; hangisinde kontrendike d e ğ ild ir?
1. Kimyasal Antagonizma: Agonistin, antagonistle
kimyasal olarak birleşmesi sonucu etkisiz hale gelmesi A) Aktif tüberküloz
olayıdır. Kimyasal antagonistlerin çoğu, çeşitli ilaç ve B) Bakteriyel endokardit
zehirlerle meydana gelen zehirlenmelerin tedavisinde
kullanılan maddelerdir. Bu antagonizmaya örnekler: C) Kontrol altına alınmamış hipertansiyon
• Dimerkaprol; başta civaolmak üzere bazı metallerle D) Dissemine intravasküler koagülapati
(arsenik, bizmut vb.) zehirlenmelerin tedavisinde E) Trombositopeni
kullanılır. Bu tü r metaller, vücuttaki proteinlerin
tiol gruplarına bağlanırlar. Dimerkaprolde bulunan HEPARİN
tiol gruplarının bu ağır metallere affinitesi daha
fazladır. Böylece metal atomu, dimerkaprol • Heparin glikozaminoglikan yapısındadır.
tarafından protein moleküllerinden koparılır. • Heparin güçlü bir anyondur. Vücutta sentezlenen
• Kimyasal antagonizmaya diğer bir örnek ise; asidik madde’dir.
heparin ile protamin sülfat (protamin sülfat, • Heparin hem in vivo hem de in vitro etkilidir, (varfarin
pozitif yüklüdür ve negatif yüklü heparini bağlar)
sadece in vivo etkilidir)
ve digoksin ile Digibind arasındaki etkileşimdir.
2. Fizyolojik Antagonizma: Bir maddenin etkisinin, • Plazmada a2 globulin fraksiyonunda Antitrombin lll’ü
ayrı bir reseptör ve mekanizma aracılığıyla ters aktive ederek şu faktörleri inhibe eder.
yönde etki yapan diğer bir ilaç ta ra f ından azaltılması • Faktör İla • Faktör IXa • Faktör Xa
veya ortadan kaldırılmasıdır. Bu tü r antagonizmada, • Faktör Xla • Faktör X İla • Kallikrein
antagonistlerin her biri tek başlarına verildiklerinde
aslında agonisttirler, fakat fizyolojik etkileri • Heparin faktör V lla ’ya karşı etkisizdir (faktör VII
birbirine zıttır. Buna örnek kolinerjik maddelerin kanda aktif olarak bulunan -aktive edilmeyen- bir
yaptığı vazodilatasyonun katekolaminler tarafından faktördür.)
ortadan kaldırılmasıdır. Ayrıca bazı doğal maddelerin • Antitrombin lll’ün diğer adı heparin kofaktörü’dür.
sentez, depolanma veya salınımını bozan ilaçlar, bu
maddeler aracılığı ile indirekt etki oluşturan ilaçların • Heparin etkisi açısından faktör VIla ve Xa en önemli
fizyolojik antagonistleri sayılır. Buna örnek; ACE faktörlerdir.
inhibitörleri ile N S A İİ'ların b irlikte kullanımıdır. ACE • Heparin takibinde aPTT (aktive parsiyel tromboplastin
inhibitörleri bradikinin birikimine yol açar, bradikinin zamanı) kullanılır, düşük molekül ağırlıklı heparin
ise P6I2 salınımı ile vazodilatasyon yapar. N S A İİ'la r takibinde ise faktör Xa aktivite testi kullanılır.
ise PĞ’lerin sentezini önleyerek ACE inhibitörlerinin
etkisini azlatırlar. • D am ar Endotel m em branında bir enzim olan
lipoorotein lipaz heparin tarafından aktive edilir.
3. Farmakolojik Antagonizma: Buna örnek; kompetetif
ve non-kompetetif antagonizmadır • Heparin aPTT’yi uzatmayacak kadar düşük dozlarda
antitrombositik etki gösterir.

Doğru cevap: E
 161

HEMATOPOETİK SİSTEMİ ETKİLEYEN

• Heparin yemek sonrası (postprandial) kanda artmış
olan lipoproteinlere bağlı ortaya çıkan kandaki
bulanıklığı (lipemi) berraklaştırır.
• Heparin plasentayı geçmez bu nedenle teratojenik
d e ğ ild ir. H eparin em ziren ka dın larda anne
Heparin yaygın intravasküler koagülopati tedavisi için kabul
edilebilir bir formdur. Düşük trombosit sayısı olan hastalarda
heparin kontrendikedir. Heparin kullanımı bakteriyel
endokardit, aktif tüberküloz ve bazı cerrahi tiplerinde de
kontrendikedir.

İLAÇLAR
sütüne geçmez (hamilelik heparin için relatif bir Doğru cevap: D
kontrendikasyondur fakat eğer antikoagülasyon
şartsa heparin varfarin’e tercih edilir)
4. H eparin için aş ağ ıd a b ild irilen lerd e n hangisi
• Heparinin vücuttan eliminasyonu için belli bir yol y a n lış tır?
yoktur. Esas olarak yoğunlaştığı hücreler olan
endotel ve RES’de yıkılır. A) Trombositopeni yapabilir.
B) Lipoprotein lipaz aktivasyonuna yol açar.
H eparin tü rle ri:
C) Osteoporoz oluşturur.
• Heparin sodyum
D) T4 tiroid hormon düzeyini azaltır.
• Heparin kalsiyum
E ) Aldosteron salınımını baskılar
• Düşük molekül ağırlıklı heparin
• Antitrombin etkisi düşük fakat anti faktör Xa aktivitesi Önemli bir antikoagülan ilaç olan heparin; anti-trombin
yüksektir. üzerinden trombin inhibisyonu oluşturmaktadır. Sonuçta
fibrinojenin fibrine dönüşmesi engellenmiş olur.
• Takipte aPTT değil anti Xa aktivite testi kullanılır.
• H e p a r in r e z is t a n s ı: Heparin kullanımının pek çok önemli yan etkisi bulunur:
- F a ktö r VIII d üze yin in norm alden yüksek
En önem li yan etkisi spontan kanamadır. Hematüri en
olmasına bağlı rezistans, bu hastalarda aPTT
erken oluşan bulgu olabilir. Trombositopeni oluşturabilir
çok kısadır.
- Heparin klirensinin artması (m asif akciğer Lipoprotein lipaz salınımı ve plazmayı berraklaştırıcı etki
embolisi)
- Antitrombin III eksikliği Paradoksik olarak trombotik komplikasyonlar
• Yan etkiler - Kanama: en sık ve en önemli yan etki Osteoporoz ve spontan kırıklar
- Ciltte nekroz
- Osteoporoz ve spontan fraktürler Aldosteron düzeyinde azalma ve hiperkalemi yapabilir.
- Alopesi
Seçenekler incelenirse; bu maddenin T4 hormon düzeyi
- Trombositopeni
üzerine herhangi bir etkisinin olmadığı görülebilir.
Erken(geçici) %25 hastalarda görülür sebep
heparinin yaptığı trombosit agregasyonudur. Doğru cevap: D
- Geç (ciddi) %5 hastada görülür. Anti heparin IgG
(+)’dir
5. H eparin ku lla n a n bir h asta d a aş a ğ ıd a k i yan
• Tromboembolik heparin aynı zamanda prostasiklini
e tk ile rd en h an g isin in g ö rü lm e si b e k le n m e z ?
de inaktive eder. Bu nedenle gizli bir trombotik etkisi
vardır. Bazen heparin kullanımında paradoksik A) Trombositopeni
tromboz görülür.
B) Osteoporoz
• A ş ır ı d o z
C) Tromboemboli
Heparin antidotu protamin sülfatdır. (varfarin’in
antidotu K vitaminidir) D) Oligüri
Heparin güçlü asit, protamin güçlü baz'dır. Bu E) Aşırı duyarlılık reaksiyonu
bir kimyasal antagonizma örneğidir.
H e p a rin in y a n e tk ile ri:
- Protamin sülfat en sık yan etkisi hipotansiyondur.
- Protamin sülfat da bir antikoagülandır. Yüksek - Kanama (en sık): hematüri, melena
dozda kanama yapar. - Aşırı duyarlılık reaksiyonları
• H e p a r in k o n t r e n d ik a s y o n la r ı
- Osteoporoz (D vit. Sentezini önler)
- Kesin kontrendikasyonları
- Erken trombositopeni: Geri dönüşlüdür.
- Aktif iç kanama- Serebral anevrizma
Malign hastalık- Heparine karşı anafilaksi - Geç trom bositopeni: Antiheparin antikorlarına
Relatif kontrendikasyonları bağlıdır. Doza bağlı değildir.
- Yeni geçirilmiş ameliyat - Trombemboli
Travma veya derin biyopsi H eparinin a n tid o tu p ro ta m in s ü lfa ttır. D iğer
- Gebelik ve postpartum dönem antidotları to ksidin m avisi ve heksadim etrin.
- Önceden var olan kanama eğilimi
- Kontrol altına alınmamış hipertansiyon
- Kanama riski olan diğer durumlar (aktif ve
geçirilmiş peptik ülser gibi)
 Î6 2
HEMATOPOETİK SİSTEMİ ETKİLEYEN

Heparin sıklıkla aşırı duyarlılık reaksiyonuna yol açan bir A N T İK O A G Ü L A N İL A Ç L A R

maddedir. D vitamini sentezini inhibe ederek oeteoporoza
yol açar. Heparinin diğer yan etkileri trombositopeni ve 1. HEPARİN
tromboembolidir.
Etki m ekanizm ası:
Doğru cevap: D
İLAÇLAR

a) Antitrombin lll’ü (heparin ko-faktörü) aktive eder.

6. Aşağıdakilerden hangisi diğer koagülasyon
faktörlerinden çok aktive fa ktö r X ’u inhibe eder?
A) Fraksiparin B) Heparin
C) Aspirin D) Klapidogrel
E) Tirofiban
- Heparin: Antitrombin III, trombin, faktör Xa başta
olmak üzere aktif merkezinde serin rezidüsü bulunan
bazı pıhtılaşma faktörlerini (faktör IXa, Xla, Xlla ve
kallikrein) inhbe eder.
- D üşük m olekül ağrırlıklı heparin: Antitrombin III-
trombin kompleksinde sadeceAT-IH’e bağlandıkları
için trombini inhibe edici etkinliği düşük, faktör Xa’yı
inhibe edici özelliği güçlüdür.
Antitrombin III, trombin (faktör İla) ve faktör Xa başta
olmak üzere aktif merkezinde serin rezidüsü bulunan
bazı pıhtılaşma faktörlerini (faktör IXa, Xla, Xlla ve
kallikrein) inhibe eder. A lll’ün arginin rezidüsü serin
rezidüsüne bağlanıp pıhtılaşma faktörlerinin inaktive
olmasına neden olur. Heparin fibrine bağlı durumda
bulunan trombine etkisizdir.
b) Lipoprotein lipazı aktive ederek, antikoagülan
etkisi ortaya çıkmadığı düşük dozlarda trombosit
adezyonunu önleyebilir.
c) Prostasiklini nötralize etmesine ve trombositlerden
ADP salıverilm esin i artırm asına bağlı olarak
tromboza neden olabilir.
2. HİRUDİN, LEPİRUDİN, DESİRUDİN

f Fondaparinuks
\ Spesifik trombin inhibitörüdür.

Heparinden farkı etkisinin antitrombin 11l’den bağımsız

• F a k tö r Xa'nın se n te tik ve sp e sifik inhibitörüdür. olmasıdır dolayısıyla fibrine bağlı trombini etkileyebilir.
• A I I I un FX a'yı inhibe etm e gücünü 3 0 0 kez
artırır. Trombosit fonksiyonlarını etkilemez.

• Kanama zam anına ve tro m b o sit aggregasyo nu na Heparin gibi parenteral yolla uygulanır ve PTT takip edilir.
etki etm ez, fib rin o litik e tk isid e yoktur. Şekle bakınız.

Doğru cevap: A

7. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi özellikle aktive

fa ktö r X’u inhibe ederek etki gösterir?

A) Heparin B) Varfarin
C) Fenindion D) Fraksiparin
E) Batroksobin
Fraksiparin; Enoxaprin, Dalteparin, Sertoparin vb gibi hafif
fraksiyon birheparindir. Etki mekanizması aktive faktör 10’u
inhibe etmektir.
Bunun dışında; kanda bu fraksiyonun etkisi anti-Xa aktivite
testi ile değerlendirilir. Ağır fraksiyona yaklaşık eşit olarak
antitrombotik etki gösterirler. Kanama ve hematüri yapıcı
etkileri daha azdır (bu ağır fraksiyona bir üstünlüğüdür).
Trombus oluşumu; fib rin o litik (tro m bo litik)
vWF ile daha az etkileşime girer. Endojen antiheparinik
sistemin koagülasyon kask ve trom bosit-
maddelerle daha az nötralize edilir. Daha az osteoporoz
aktivasyonu ile ilişkisi bu sistem leri modüle
ve lipoprotein lipaz salınımına yol açar.
eden ilaçların etkisi. (LHMS: düşük m oleküler
Doğru cevap: D ağırlıklı heparin) us oluşumu; fib rin o litik
(tro m b o litik) sistemin koagülasyon kask ve
8. Aşağıdakilerden hangisi antitrom bin lll’ten trom bosit-aktivasyonu ile ilişkisi bu sistemleri
bağımsız olarak etki eden bir spesifik trom bin modüle eden ilaçların etkisi. (LHMS: düşük
in h ibitö rü dü r? m oleküler ağırlıklı heparin)

A) Heparin kalsiyum B) Heparin sodyum

C) Fraksiparin D) Hirudin
Doğru cevap: D
E) Sodyum vvarfarin
 163

HEMATOPOETİK SİSTEMİ ETKİLEYEN

9. Aşağıdakilerden hangisi oral yoldan e tkili direkt
trom b in inh ibitö rü dü r?
Heparin LMYVH Fondaparinuks
A) Hirudin
Kaynak Biyolojik Biyolojik Sentetik
B) Lepirudin
Molekül Ağırlığı 15000 5000 1500

İLAÇLAR
C) Bivalirudin
Hedef Xa -11 a Xa - İla Xa
D) Ksimelegatran
E) Melagatran Retikülo-
Eliminasyon endotelyal Böbrek Böbrek
Soru kö kün de ki ‘oral yoldan e tk ili’ ifadesine d ikka t sistem
e d ilm e lid ir. Oral yoldan uygulanabilen d irektro m b in Protamin Protamin
in h ib itö rle ri ksim elegatran ve dabigatrandır. Antidot Yok
sülfat sülfat
Trombositopeni <%5 <%1 <561
D ire k t e t k ili tro m b in in h ib itö r le r i
Biyoyararlanım 30 90 100
Parenteral Uygulananlar Oral Uygulananlar
Gebelikte
Güvenli Güvenli Güvenli
0 Hirudin 0 Ksimelegatran Kullanım
0 Lepirudin (Refludan®) 0 Dabigatran eteksilat Anti Xa
Anti Xa aktivite
0 Desirudin (Iprivask®) E tkinlik testi a PTT aktivite
testi
testi
0 Bivalirudin (Anjiomax®)
0 Argatroban
0 Melagatran Doğru cevap: B

12. Aşağıdaki antikoagülan ilaçlardan hangisinin,

Doğru cevap: D koagülasyon faktörleri olan fa ktö r Xa ve Faktör
İla üzerinde in h ib itö r etkisi eşit oranda oluşur?
10. H irudin için aşağıda verilen ifadelerden hangisi
ya nlıştır? A) Heparin B) Tinzaprin
C) Fondaparinuks D) Dalteparin
A) Trombositler üzerine etkisi yoktur.
E) Ardeparin
B) Parenteral kullanılır.
C) Trombin inhibitörüdür. Heparin faktör Xa ve lla’yı eşit oranda inhibe ederken,
hafif molekül heparinler faktör Xa’yı lla ’ya göre 2-3 kat
D) Kanama zamanı değişmez.
fazla inhibe ederler. Fondaparinuks ise sadece faktör Xa
E) Antitrombin III aktivasyonu yapar. inhibisyonu oluşturur.
H irudin, lepirudin, desirudin, bivalirudin, melagatran,
a rg a tro b a n heparinden farklı olarak Antitrom bin III
aktivasyonu yapmadan direkt trom bini inhibe ederler Hafif
heparinin indüklediği trombositopenide kullanılırlar. Heparin Fondaparinuks
heparinler
Doğru cevap: E
Faktör Xa
Sadece faktör
/ faktör İla
11. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi antikoagülan 1 2-3/ 1 Xa inhibisyonu
inhibisyon
oluşturur
e tk in liğ in i sadece faktör Xa inhibisyonuna bağlı oranı
o lu ştu ru r?

A) Heparin Doğru cevap: A

B) Fondaparinuks
13. Aşağıdakilerden hangisi oral antikoagülan
C) Enoksiparin
ilaçların e tkinliğini artırır?
D) Dalteparin
E) Tinzaprin A) Barbiturat B) Simetidin
C) Rifampin D) Griseofulvin
Heparin ve hafif heparinler (LMVVH-* tinzaparin, daltepar
in,enoksiparin,ardeparin, fraksiparin) faktör antitrombin 3 E) Östrojen
aracılığı ile Xa ve lla’yı inhibe ederken, fondaparinuks Oral antikoagülanlar kullanım kolaylığı nedeniyle (Heparin
antitrombin 3 aracılığı ile sadece Xa inhibisyonuna bağlı İV kullanılır) günümüzde geniş bir hasta gurubu tarafından
antikoagülan etkinlik oluşturur. kullanılmaktadır. Oral antikoagülalar karaciğerde sitokrom
p450 enzimlerince metabolize edilmesinden ve plazma
proteinlerine yüksek oranda bağlanmasından dolayı birçok
ilaçla etkileşime girebilmektedir. Bu etkileşimler her zaman
soru değeri taşır!
 164
HEMATOPOETİK SİSTEMİ ETKİLEYEN

K vitam ini gama(y)-karboksilasyon yapan bir vitamindir.

Karaciğerde sentezlenen bazı pıhtılaşma faktörleri (2-7-9-
Antikoagülan Etkinliği A rttıra nla r 10) ve protein C; sentezlendikleri anda aktif değillerdir.
Çünkü bu faktörlerde bulunan g lu ta m a t re z id ü le ri
Proteine bağlanma Aspirin, fenilbutazon, kalsiyum bağlayamaz.
İLAÇLAR

yerinden kovma suifonamidler

Bu faktörler kalsiyum (Ca) b a ğ la ya m a d ıkla rı içind e
Sit p450 enzim Simetidin, Kloramfenikol, a k tif h a le g e ç e m e z le r. K v ita m in i, bu pıhtılaşm a
inhibisyonu metronidazol vb. faktörlerindeki glutamat rezidüleri karboksiller ve bu
rezidüleri gama-karboksi glutamat’a (Gla) çevirir. Gla; Ca
A n titrom bo sit e tki Aspirin
bağlayabilm ektedir ve bu pıhtılaşm a fa k tö rle ri artık
Barsak florasının aktifleşebilm ektedirler.
bozulması Pıhtılaşma Antibiyotikler Oral antikoagülanlar; K vitamini kullanıldıktan sonra, bu
fa k tö rle rin in sentezinde Androjenler
vitaminin yeniden aktifleşmesini sağlayan karaciğerdeki
azalma
epoksid redüktaz enzimini inhibe ederler. Bu enzim inhibe
Antikoagülan Etkinliği Azaltanlar olunca; K vitamininin rejenerasyonu önlenmiş olur.

Sit p450 enzim Barbiturat, rifampin, Sonuçta F. 2-7-9-10 ve p rotein C’ye bağlı glutam at
indüksiyonu griseofulvin r e z id ü le r in in y - k a rb o k s ille n m e s i e n g e lle n m iş
olm aktadır. Sonuçta karaciğerde K vitaminine bağımlı
OAK e tkin in ortadan faktörlerin (II, VII, IX ve X) sentezi ve aktivitesi engellenir.
K vitamini
kalkması
Oral antikoagülanlar; K vitamini kullanıldıktan sonra, bu
Pıhtılaşma fa ktö rle rin in Östrojen,oral vitaminin yeniden aktifleşmesini sağlayan karaciğerdeki
sentezinin artması kontraseptifler epoksid redüktaz enzimini inhibe ederler. Bu enzim inhibe
olunca; K vitamininin rejenerasyonu önlenmiş olur.
OAK ilaçların elim inin
Kolestiramin
azalması Sonuçta F. 2-7-9-10 ve p rotein C’ye bağlı glutam at
r e z id ü le r in in y - k a rb o k s ille n m e s i e n g e lle n m iş
olm aktadır. Sonuçta karaciğerde K vitaminine bağımlı
D o z u n a z a ltılm a s ı g e re k e n d u r u m la r faktörlerin (II, VII, IX ve X) sentezi ve aktivitesi engellenir.
• Yaşlılar
• Tirotoksikoz
• Böbrek bozuklukları
• Konjestif kalp yetmezliği

D o z u n a r ttır ılm a s ı g e re k e n d u r u m la r
• Hipotiroidi
• Gebelik
• Fazla K vitamini alımı
• S p o n t a n k a n a m a l a r a yol açabilirler. “Plantar
yüzeylerde ve ayak baş parmağında morarma”
sendromu görülebilir.
• P ro teinC ve S e k s ik liğ i ola nla rd a; c iltte
(mikrovaskülertromboz
a ğ r ıl ıe r i t e m a t ö z n e k r o z l a r
nedeniyle) oluşabilir.
• e tkisi (kon d ro p la zi p u n kta ta ’ya
T e r a t o j e n ik
benzeyen bir tablo) vardır, bu nedenle ilktrimesterde
kullanılmamalıdır.

Doğru cevap: B

14. O ral a n tik o a g ü la n la rın etki m ekanizm ası

a ş a ğ ıd a k ile rd e n h an gisid ir?
Doğru cevap: B
A) K vitamininin dejenerasyonunu önlerler.
B) K vitamininin rejenerasyonunu önlerler.
C) K vitamininin karboksilasyonunu önlerler.
D) K vitamininin metilasyonunu önlerler.
E) K vitamininin sentezini önlerler.
 165

HEMATOPOETİK SİSTEMİ ETKİLEYEN

15. Oral antikoagülanlar (OAK) ile tedaviye 17. Koroner yoğun bakımdaki b ir hasta 2 haftadır
başlandığında plazma düzeyi ilk düşen pıhtılaşma varfarin almaktadır. Bu tedavi sonucu hastada
faktörü hangisidir? aşağıdakilerden hangisi o luşabilir?

A) Protrombin A) Plazma faktör II aktivitesinde azalma

B) Fibrinojen
C) Faktör X
D) Faktör XII
E) Faktör VII
Oral antikoagülanlar, K vitamini kullanıldıktan sonra, bu
vitaminin yeniden aktifleşmesini sağlayan karaciğerdeki
e poksit redüktaz enzim ini inhibe ederler. Bu enzim
inhibe olunca; K vitamininin rejenerasyonu önlenmiş olur.
Sonuçta faktör II, VII, IX ve X ve protein C’ye bağlı glutamat
rezidülerinin y -karboksillenmesi engellenmiş olmaktadır.
Sonuçta karaciğerde K vitaminine bağımlı faktörlerin (II,
VII, IX ve X) sentezi ve aktivitesi engellenir. Tedaviye
başlandıktan sonra ilk önce faktör VII düzeyinde düşme
başlar. Bu nedenle etkileri “protrombin zamanı” ile takip
edilir. Bu test esas olarak faktör VII düzeyindeki değişmeleri
yansıtır.
Oral antikoagülan ilaçlar 2 gruba ayrılır.
K u m a rin T ü re v le ri
İLAÇLAR
B) Plazma faktör VIII aktivitesinde azalma
C) Plazma plazminojen aktivitesinde azalma
D) Doku plazminojen aktivatörü seviyesinde artma
E) Trombosit adenozin depolarında artma
O ral a n tik o a g ü la n la r karaciğerde de K Vitam inine
bağımlı aktivite gösteren pıhtılaşma faktörlerinin (faktör-ll/
protrombin, faktör VII, faktör IX, faktör X) ve antikoagülan
faktörlerin (protein C ve S) sentezini önler.
Doğru cevap: A
18. Pıhtılaşma bozukluklarında kullanılan ilaçlardan
hangisi oral yoldan kullanılm az?
A) Traneksamik asit B) Aminokaproik asit
C) Anistreplaz D) Fitomenadion
E) VVarfarin
Pıhtılaşma bozukluklarında;

• Varfarin Yalnız oral kullanılanlar; Tiklopidin, dipiridamol

• Dikumarol Oral ve p aren te ra l k u lla n ıla n la r; Am inokaproik asit,
• Fenprokumon traneksamik asit, fitomenadion ve vvarfarin
• Asenokumarol Yalnız paranteral kullanılanlar; Alteplase, antistreplase,
anti hemofilik faktör, enoksaparin ve heparin.
İn a n d io n T ü re v le ri

• Anisindion Araşıdonık
Hırudın | Serotonin PAF
• Fenindion Argatroban

Doğru cevap: E Tromboksan

Abciksimab
Tirofiban
A2 Eptifibatid

16. D ikum arol için aşağıdakilerden hangisi

GPIIB/IIIA GPIIB/IIIA
doğrudur? [fibrinojene [fibrojene
afinitesiz] yüksek
afiniteli]
A) Protaminle antagonize edilebilir
B) Pıhtılaşma faktörlerinin posttranslasyonel
Dipiridamol ADP
modifikasyonunu inhibe eder
C) VVarfarinden daha çok absorbe edilir
Tiklopidin, Klopidogrel
D) Hamilelik sırasında tercih edilecek
inaktif
antikoagülandır
E) Hemofili A’da güvenle kullanılabilir
Trombosit agregasyonunun
aş inhibitörleri
Dikum arol pıhtılaşma faktörlerinin posttranslas-yonel 'H rum un
modifikasyonunu inhibe eder. Dikumarol protaminle bloke
olmaz. VVarfarine göre daha az absorbe olur. Teratojen Doğru cevap: C
olduğundan gebelikte kullanılmamalıdır. Kanama eğilimi
yapan hastalıklarda kullanımı kontrendikedir.
Doğru cevap: B 19. A ntikoagülan e tkili ilaçlardan hangisi oral
kullanılabilir?

A) Heparin B) Fondaparinuks
C) Lepirudin D) Dabigatran
E) Tinzaparin
 166
HEMATOPOETIK SİSTEMİ ETKİLEYEN

Dabigatran oral kullanılan direk trombin inhibitörüdür. 21. Kalça değişim i am eliyatlarından sonra
Atriyal fibrilasyon tedavisinde kullanılır. görülebilen derin ven trom bozunun primer
proflaksisi amacıyla hangi ilaç kullanılır?
O ral K u lla n ıla n A n tik o a g ü la n İlaçlar:
A) VVarfarin B) Enoksaparin
İLAÇLAR

Varfarin /D ikum arol /F enprokum on/A cenokum arol-» C) Heparin D) Hiradin

«vitamini antagonistleri
E) Protamin
Dabigatran / Ksimelagatran-» Direk trombin inhibitörleri
Düşük molekül ağırlıklı (LMW), heparin fraksiyonlarından
Rivaroksaban—» faktör Xa inhibitörü biri olan enoksaparin, FDA tarafından, kalça değişimi
ameliyatlarından sonra derin venöz trombozun primer
Doğru cevap: D önlenmesi için kullanımına onay almıştır.

Enoksaparin daha az kanama oranları, daha fazla

20. A ntikoagülan e tkili ilaçlardan hangisi oral biyoyararlanım, gibi nedenlerle tercih edilir.
kullanılm az?
E noksaparin norm al heparin gibi dom uz bağırsak
A) Dabigatran B) Varfarin mukozazından ve sığır akciğerinden elde edilir. Ancak
C) Fondaparinuks D) Dikumarol dozları heparinin aksine miligramla ifade edilir. Heparin
E) Rivaroksaban dozları unit olarak ifade edilir.
Doğru cevap: B
P a ren tera l K u lla n ıla n A n tik o a g ü la n İla çla r
• Heparin
22. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi hem ofili kanama
• Hafif heparinler: Enoksaparin, tinzaparin vb. ataklarında kullanılabilir?
• Fondaparinuks
• Lepirudin, bivaluridin. argotroban A) Faktör 9 B) Protamin
C) Aminokaproik asit D) Tiklopidin
E) Doku plazminojen aktivatörü
= Aktivasyon
Varfarin tarafından Am inokaproik asit trom bolizi inhibe eder o nedenle
inhibe edilenler hemofilideki kanama ataklarının tedavisinde kullanılabilir.
Intrensek yol
Plazminojenin plazmine dönüşümünü inhibe eder.
Heparin tarafından
inhibe edilenler
Yüzeyle kontak
O ral a n tik o a g ü la n la rla fa rm a k o k ın e tik ve
fa rm a k o d in a m ik ila ç v ü c u t e tk ile ş im le ri
XII -► Xlla Ekstrensek yol

Doku faktörü F a rm a k o k in e tik F a rm a k o d in a m ik

XI - > Xla • Amiodaron • Aspirin
A • Simetidin • Sefalosporin
IX —► IXa Vlla ■*— VII
• Metronidazol • Heparin
/ \ \ \
• Fenilbutazon • Vücut faktörleri
0 - Villa ■ * Xa * • Sülfinpirazon • Karaciğer hastalığı
• TMP-SMX • Hipertiroidizm
Protrombin -+• Trombin • Barbitüratlar • Diüretikler
Va
• Kolestiramin • K Vitamini
A Stabilize
Fibrinojen —► Fibrin • Rifampin • Vücut faktörleri
Xllla fibrin
• Heredite
Rivaroksaban tarafından inhibe edilen • Rezistans
<^> Dabigatran ve Bivalirudin tarafından inhibe edilen • Hipotiroidizm
İD: 08t017 ||

Doğru cevap: C

23. Tüp ve kanüllerde pıhtılaşmayı önlem ek için

Doğru cevap: C aşağıdakilerden hangisi kullanılır?

A) Doku plazminojen aktivatörü

B) VVarfarin
C) Bishidroksi kumarin
D) Ürokinaz
E) Heparin
 167

HEMATOPOETİK SİSTEMİ ETKİLEYEN

Heparin intrinsik yolda (in ve in vivo vitral koşullarda) etkili Trom bosit Agregasyonunda ‘2’ler
olduğundan tüp ve kanüllerde kullanılır. VVarfarin sadece • Alfa2
invivo etkinlik gösterir. Bishidroksi kumarin de böyledir. • Prostoglandin E2
Ürokinaz pıhtı fibrinolitik etkilidir. • Prostoglandin D2

f \ • Prostoglandin F2a

Heparin kullanımına bağlı olarak zamanla A H İ
azalacağı için, tromboz riski a rta b ilir.
N e fro tik sendrom, siroz ve DIC (Dissemine
intravasküler koagülasyon) gibi hastalıklarda;
plazma A - I I I konsantrasyonu azalm ıştır ve bu
durum kazanılmış heparin rezistansına yol açar.
V J
Doğru cevap: E
ANTİAGREGAN İLAÇLAR
s_______________________________________________________________________ y
1. Aşağıdakilerden hangisi
agregasyona neden olm az?
A) Tromboksan A2
B) Prostoglandin E2
C) Serotonin 5-HT2 reseptörü
D) Alfa2 adrenerjik reseptör
E) Vazoaktif intestinal peptid
TUS çalışma sürecinde benzer b ilgileri toplam ak bazen
işim izi ve hatırlamayı kolaylaştırır.
İLAÇLAR
• Serotonin 5-HT2 reseptörü
• TromboksanA2
Doğru cevap: E
2. T rom bosit fonksiyonlarını baskılayan ilaç ve
etki mekanizması eşleştirm elerinden hangisi
ya nlıştır?
A) Absiksimab - Gp 2b3a antagonizması
B) Ketanserin - 5-HT 2 reseptör antagonizması
C) Prasugrel - Tromboksan sentaz inhibitörü
D) Aspirin- Tromboksan A2 üretiminin baskılanması
E) Klopidogrel - ADP P2Y12 reseptör antagonisti
Prasugrel trombositlerde ADP P2Y12 reseptör antagonisti
trom bositlerde
olan antiagregan ilaçtır.
A s p irin
Aspirin, siklooksijenaz tip i ve ll'y i irreversible şekilde
asetilleyerek TxA2 sentezini selektif ve güçlü bir şekilde
inhibe eder. Bu yolla trombus oluşması engellenir, kanama
zamanı uzar fakat duvara yapışma özelliğinde bir değişme
olmaz.
Yüksek dozlarda verildiğinde ise antiagregan etkili PGI2
oluşum u da inhibe ederek trom boz eğilim ini artırır.

A n titr o m b o s ite r ila ç la rın e tk i m e k a n iz m a la rı

İlaç E tki M e k a n iz m a sı Ö z e llik

I . I
T ik lo p id in /
ADP P2Y12 reseptörün indirek etkili
K lo p id o g re l / Ön ilaç, irreversibl etki
antagonistleri
P ra su g re l

ADP P2Y12 reseptörün direk etkili Direk etkili, reversibl.

C a n g re lo r / T ic a g re lo r
antagonistleri Ticagrelor oral kullanılır

A b s ik s im a b Glikoprotein 2b3a reseptörünün

(m o n o k lo n a l a n tik o r)
/ E p tifib a tid e /
T iro fib a n
Glikoprotein 2b3a reseptör antagonistleri,
antagonizması, trom bosit agregasyonunu
trom bositlerin fibrinojen ve von W illebrand
stimüle eden faktör ne olursa olsun
faktör tarafından uyarılmasını engellerler
antiagregan etki oluşturur

Trombosit siklooksijenazını baskılayarak,

A s p irin siklik endoperoksitlerin (PGH2-PGG2) ve
takiben trom boksan A2 üretimini inhibe eder

D a z o k s ib e n /
N ik tin d o l / A n e gralid / Tromboksan sentaz enzim inhibitörleri Tromboksan A2 (TXA2) üretimini baskılarlar
D a z m a g re l

K e t a n s e rin / Raynaud hastalığı tedavisinde kullanılır

Serotonin 2 (5-HT2) reseptör antagonistleri
R ita n se rin

Fosfodiesteraz inhibisyonu / Adenozin uptake Hücre içi c AMP artışına bağlı antiagregan etki
D ip irid a m o l oluşturur
blokajı
 168
EMATOPOETIK SİSTEMİ ETKİLEYEN

Geçici serebral iskemik ataklar ve anstabilanjına sıklığını K lo p id o g re l: ADP yolağını inhibe ederek tom bosit
azaltığından profilaksi amacıyla kullanılır. agregasyonunu önlerler. Klopidogrel aynı zamanda Gi ile
kenetli P2Y12 pürinerjik reseptörlerini inhibe ederler
En sık görülen yan etkisi gastrik intoleranstır.
S ilo s ta z o l: Vazodilatör ve trom bosit agregasyonunu
“A n titro m b o s ite r İlaçların E tki M ekanizm aları” başlıklı
İLAÇLAR

inhibe eden yeni birfosfodiesteraz inhibitörüdür. İntermitan

tabloya bakınız. cladicatio primer endikasyonudur
Doğru cevap: C Doğru cevap: E

3. Aşağıdakilerden hangisi d irekt trom boksan 5. Aşağıdaki ajanlardan hangisi trom bositlerdeki
sentetaz inhibitörüdür? ADP (adenosintrifosfat) reseptörlerini bloke
ederek antiagregan etki o luşturur?
A) Glukokortikoidler B) Asetaminofen
C) Niktindol D) Tranilsipromin A) Aspirin B)Dipiridamol
E) Heparin C) Absiksimab D) Eptifibatid
E) Klopidorel
En agregan m addelerden b iri olan tro m b o ks a n A 2
(TXA2) üretim ini baskılayan ilaçlar antiagregan etkiler K lo pid og re l ve tik lo p id in A D P ’nin tro m b o s itle rd e k i
oluştururlar. Bu maddeleri bilm ek önem lidir. reseptörlerine geri dönüşümsüz bağlanır. Agregasyonu
inhibe eder.
Tromboksan sentetaz inhibitörleri dazoksiben, anagrelid,
trifenagrel, n ik tin d o ld u r. Tromboksan A 2 sentezleyen Doğru cevap: E
enzimi direkt olarak bloke ederler.
6. İki gün önce trom boem bolik hastalık nedeni ile
A s p irin , dolaylı olarak siklooksijenazı baskılayarak geçici görme kaybı gelişen bir hastanın ayaktan
tromboksan A 2 (TXA2) üretimini baskılar ve antiagregan tedavisinde enuygun ilaç aşağıdakilerden
etkiler oluştururlar. hangisidir?
T rom boksan sentetaz in h ib itö rle rin in , siklooksijenaz
A) Reteplaz B) Heparin
enzimini inhibe eden ilaçlara göre üstünlükleri prostasiklin
(PGI2) sentezini inhibe etmemeleridir. C) Aminokaproik asit D)Klopidogrel
E) Streptokinaz
Heparin: Antitrombin-lll aktivatörü antikoagülandır.
Soru seçeneklerde bulunan hem antiagregan hem de
Tranilsipram in: Nonselektif MAO inhibitörüdür. Antidepresif oral yoldan ku lla nıla bilen ilacı so rg ulu yor. Ayaktan
etkiler oluşturur. p aran te ra l te da vi olm az. K lo p id o g re l ve tik lo p id in
tro m b o s itle rd e ADP P2Y12 re s e p tö r b lo k a jı yapan
Asetam inofen: A ntiinflam atuvar e tkili NSAİİ’dir antiagregan ilaçlardandır, oral yoldan kullanılabilirler.
G lukokortikoidler: Anneksin (lipokortin) sentezini arttırarak, • Reteplaz ve streptokinaz birer trombolitik tedavi
anneksin aracılığı ile fosfolipazı baskılarlar ilacıdır; tromboz anında kullanılır, atak geçtikten iki
gün sonra tedaviye katkıları azdır.
Doğru cevap: C
• H ep arin paranteral olarak kullanılır, ayaktan
hastalara verilemez.
4. Aşağıdaki antiagregan ilaçlardan hangisi bir a5p3
integrin olan vitronektin reseptörlerine bağlanır? • A m inokaproik asit antifibrinolitiktir.

Doğru cevap: D
A) Dipiridamol B) Klopidogrel
C) Tirobifan D) Silostazol 7. A n titro m b o tik ilaçlar hakkında aşağıdakilerden
E) Absiksimab hangisi söylenebilir?
A b s ik s im a b : Trom bositlerde agregasyonu sağlayan A) Selektif fibrinolizin inhibitörü etkili bir antiplatelet
g liko protein llb /lla reseptörlerine karşı g e liştirilm iş ajandır
monoklonal antikordur. Absiksimab reseptörüne irreversible
B) Tromboksan trombositlerde üretilen agregan bir
bağlanır, aynı zamanda trombositler, endotel ve düz kas
maddedir.
hücrelerinde yer alan a5p3 integrin olan vitronektin
reseptörlerine de bağlanır Tirobifan ve eptifibetid ise aynı C) Trombolitik ajanlar genellikle intramuskuler alınır
reseptörün kompetetif antagonistidirler D) Aspirinin antiplatelet aktivitesi prostasiklin
üretimine bağlıdır
D ip irid a m o l: Fosfodiesteraz enzim ini inhibe ederek
tombositlerde c E) Yüksek doz aspirin daha çok antiplatelet aktivite
gösterir
AMP konsantrasyonunu arttırarak trombosit içine kalsiyum
girişini önler. Dipiridamol aynı zamanda trombositlere Prostasiklin endotelden salgılanan en etkili antiagregandır.
adenozin re-uptake’ni inhibe ederek antiagregan özellik Yüksek doz aspirin tromboksan sentezi gibi prostasiklin
gösterir. Koroner vazodilatatör etki gösterir sentezini de inhibe eder o nedenle düşük doz aspirin sadece
antiagregan etki gösterir. Tromboksan plateletlerce üretilen
ve platelet agregasyonunda önemli bir ajandır.
 169

HEMATOPOETİK SİSTEMİ ETKİLEYEN

8. Aşağıdaki a ntitrom b ositik ilaçlardan hangisi
f \
g likoprotein llb / III a reseptörlerin antagonisti
Sülfinpirazon olan bir m onoklonal antikordur?
Ü rik o zü rik bir ilaçtır, âiklooksijenaz'ı reversibl
olarak inhibe eder. Hem an tiaderan hemde A) Aspirin B) Dipiridamol
antiagregan e tki g ö s t e r ir ve kısalm ış olan

İLAÇLAR
C) Tiklopidin D) Absiksimab
tro m b o sit ömrünü uzatır.
E) Tirobifan
S a s tr o in tis tin a l siste m kanamalarına sebep
olabilir. Burada "E ” şıkkına dikkat etmek gerekiyor... Tirobifan’da
Dipiridamol b ir g liko protein llb / III a reseptör a n ta g o n istid ir ama
m onoklonal b ir a n tiko r değildir.
T ro m b o sitle rd e fosfodiesteraz’ı inhibe ederek
c A M P düzeyini yü kse ltip hem adezyon ve Soru aslında zor gibi görünüyor ama çok kolay... Soru
agregasyonunu inhibe e d e r hem de ömürlerini cümlesindeki “ monoklal antikor” ifadesini etkin şekilde
uzatır. ya k a la rs a n ız zaten seçen eklerd e sadece bir tane
Kalp kapağı protezi takılan h a sta la rd a olası monoklanal antikor var.
tromboembolik olayları önlem ek için genellikle
asp irin yada oral an tikoagülanlarla kombine A N T İT R O M B O S İT İK (A N T İA G R E G A N ) İL A Ç L A R
edilerek, inmeli h a sta la rd a derin ven trom bozunu
önlem ek için kullanılır.
Kanama süresini uzatırlar.
Başlıca yan tesirleri, b aş ağrısı, baş dönmesi,
bulantı, hipotansiyon, senkop ve c ilt döküntüleri 1. ASPİRİN
oluşturabilir.
Düşük dozlarda trom bositlerdeki siklooksijenaz enzimini
Tiklopidin ve Klopidogrel irreversible olarak inhibe ederek TxA2 sentezini önler ve
ADP reseptörlerinin irreversible blokörüdürler. antiagregan etki oluşturur.
T ro m b o sit agregasyonunu belirgin şe k ild e inhibe
e d e rle r ve P G I2 ’nin inhibitör e tk isin i artırırla r. Daha yüksek dozlarda damarendotelindeki siklooksijenaz
Kanama zamanı ve tro m b o sit ömrünü uzatırlar.
enzimini de inhibe eder. Antiinflamatuar etkisi buna bağlıdır.
Aspirin ile sinerjistik etki gösterirler. Trombosit agregasyonunu azaltır, adezyona dokunmaz.
S t a b il olmayan anjinalı ve T IA 'lı h asta lard a Endikasyonları: Serebral iskemi, Ml’nin tekrarını önlemek
kullanılırlar. ve mortaliteyi düşürmek amacıyla kullanılır.
Tiklopidin'in yan etkileri; diyare, cilt döküntüleri,
En önemli yan etkileri gastrointestinal sistem şikayetleri ve
reversible nötropeni yapabilir. H e p atik enzimleri
kanamadır.
inhibe e d e re k antipirin, teofilin ve varfarin in
yarılanm a ömrünü uzatır. 2. DİPİRİDAMOL (D risen tin)
Klopidogrel'in yan etkileri; kanama, bulantı,
kusma, diyare, baş ağrısı, parestezi, kabızlık Koroner vazodilatör etkisi vardır.
oluşturabilir. Fosfodiesteraz enzimini inhibe ederek, trombositlerde cAMP
Trombosit Ğlikoprotin II b / IIIa Reseptör düzeyini artırarak trombositlere kalsiyum girişini önler.
Antagonistleri
Eritrositlerde adenozin geri alimim inhibe eder. Adenozin
Güçlü an tiagre gan etki oluştururlar. Yüksek riskli
de cAMP düzeyini artırır.
akut iskemik koroner sendromlarda, koroner
arter üzerindeki girişimlerde ve stabil olmayan P rotez kalp kapakçığı ta kılan h asta larda trom bus
anginada trombüs ile dam ar tıkanm asını önlemek oluşum unun önlenm esi amacıyla a s p irin veya o ral
için genellikle düşük doz heparin ve aspirin ile antikoagülanlarla beraber kullanılır.
b irlik te kullanılırlar.
Antikoagülan etkisi, adezyonu önleyici etkisine göre daha
Üç tipi vardır; güçlüdür.
- Antireseptör antikorlar (absiksimab); 3. TİKLOPİDİN (A g re tik, T iclid ), K lo p id o g re l
rekom binant D N A tekn olo jisi ile üretilirler.
E tk isi irreversible’dir. A n tik o r oluşturm ası (Her ikiside ön ilaçtır)
nedeniyle bir kezden fa z la kullanılmaz.
- Siklik heptapeptid RGD analogları ADP’nin trombositlerdeki reseptörlerine geri dönüşümsüz
(eptifibatid); aku t kro ner sen d rom lard a ve bağlanır.
perkütan koroner girişim le rd e kullanılır.
ADP yolağının inhibe ederek, tromsosit agregasyonunu
- Peptid olmayan R SD analogları (tirofiban ve inhibe eder.
lamifîban); küçük moleküllü peptid olmayan bir
an tago n isttir. Tiklopidin fibrinojenin trom bositlere yapışmasını bloke

V J
Doğru cevap: B
eder.
Karaciğer mikrozomal enzimlerini inhibe edebilir.
Tiklopidinin en sık görülen yan etkileri diare ve alopesidir.
Hemoraji ve lökopeni de görülebilir.
Koroner damarlara stent takılan hastalarda trombozu
önlemek için rutin olarak uygulanan ilaçlardır.
 170
HEMATOPOETIK SİSTEMİ ETKİLEYEN

4. A B S İK S İM A B A n t ia g r e g a n la r

G likoprotein llb/llla reseptörleri trombosit membranında Trom boksan A2 Sentezini Azaltanlar

bulunur ve fibrinojen trombin tarafından aktive edilerek
• T ro m b o s itle rd e fo s fo lip a z A 2 in h ib is y o n u
(fibrine dönüşerek) bu reseptörlere bağlanır ve trombositler
yapanlar: Steroidler
İLAÇLAR

b irb irle rin e çapraz bağla bağla na rak agregasyonu

oluşturur. • COX in h ib is y o n u y a p a n la r: N onsteroid
antinflamatuar ilaçlar
Absiksimab, Trombositlerde bulunan ve trombin tarafından • Trom boksan sentetaz inh ibitö rle ri: Dazoksiben,
aktive edilen glikoprotein llb/llla reseptörlerinin monoklonal Niktindol, Anagrelid
antikorudur. • T ro m b o k s a n A 2 re s e p tö r b lo k ö r ü o la n :
5. TİROBİFAN Sulotroban
T ro m b o s itle rd e cA M P D ü z e y in i A r ttır a n la r
G lik o p ro te in llb /llla r e s e p tö r le r in in k o m p e te tif
(Fosfodiesteraz inhibisyonu): Dipiridamol, Silostazoi
antagonistidir.
T ro m b o s itte Gi İle K e n e tli ADP R e s e p tö r B lo ka jı
Stabil olmayan anjina ve Q dalgasız MI olgularında erken
Yapanlar: Tiklopidin (Ticlid®), Klopidogrel (Plavix®),
dönemde kullanılır.
Prasugrel
6. D AZO KSİBEN, NİKTİNDOL, AN AG R ELİD, NİASİN
Doğru cevap: D
(A g g ra sta t)

Tromboksan sentetaz inhibitörüdür. r------------------------------------------------------------------------------\

7. EPOPROSTENOL TROMBOLİTİK İLAÇLAR

V_________________________________________________________________________,

PGI2 türevidir.
1. En kısa e tkili fib rin o litik hangisidir?
A n tiro m b o tik ilaçların endikasyonları
A) Streptokinaz B) Ürokinaz
Myokard infarktusu C) Anistreplaz D) Alteplaz
- Gebelikte preeklampsi tedavisi ve proflaksisi E) Absiksimad
- Koroner by-pass geçiren hastalarda greftlerin Alteplaz; İnsan tPA’sıdır. En kısa ömürlü fibrinolitiktir. Bu
açıklığını korumak için
ilacın etki süresi kısa olduğu için intravenöz infüzyon ile
- Geçici iskemik ataklarda (TIA) nüksün önlenmesi verilebilir.
- Protez kalp kapakçığı takılanlarda
- Derin ven trombozunun önlenmesinde D iğer fib r in o lit ik ila ç la r
- D iyabetik nefropatisi olan hastalarda böbrek F ib r in n o n -s p e s if ik F ib r in s p e s ifik
fonksiyonlarının korunması.
Streptokinaz A lteplaz
* Reperfüzyon aritmilerine yol açan mekanizmalar
Ürokinaz Anistreplaz
1- M yokard hücrelerine aşırı m iktarda kalsiyum
girmesi
P lazm in o je n
2- ATP düşm esi —* hipoksantinin ksantin oksidaz
ta ra fın d a n o ksid le n m e si sonucu süperoksdi A ktiva syo n İn h ib isyo n
oluşumunda artış D eğ işik u y a n la r

3- Myokardda iskemi sırasında TXA2 oluşumunun

artması Kan p ro a k tiv a to r
t ► Kan
a k tiv a tö r
* « - © - A n tia k tiv a tö rle r

Doğru cevap: D A m in o k a p ro ik
T-PA, ü rokin a z -(+ )-> -
asit
S tre p to kina z
9. Aşağıdaki ilaç ve etki mekanizması
eşleştirm elerinden hangisi doğru d e ğ ild ir?

A) Drotrecogin alfa - Rekombinant insan aktive

protein C
B) Antitrombin - Rekombinant insan antitombin
C) Rivaroksaban - FXa inhibisyonu
Fibrin yıkım
D) Deltaparin - Faktör X aktivasyonu ürünleri
E) Dicoumarol - Vitamin K antagonisti

D eltaparin ism inden de anlaşıla bile ceğ i g ib i düşü k

m o le k ü l a ğ ırık lı h e p a rin le rd e n b ir id ir . D M A H ’ la r
d ire kt olarak faktör X’u inhibe ederek koagülasyonu
Doğru cevap: D
engellerler.
 171

HEMATOPOETIK SİSTEMİ ETKİLEYEN

2. Fibrin sp esifik özelliği en yüksek olan fib rin o litik 5. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi fibrinojenin
aşağıdakilerden hangisidir? trom bositlere yapışmasını inhibe eder?

A) Streptokinaz B) Ürokinaz A) Tiklopidin B) Dipridamol

C)Alteplaz D)Absiksimab C) Aspirin D) Aminokaproik asid

İLAÇLAR
E) Anistreplaz E) Heparin

Fibrinolitik ilaçlar oluşmuş pıhtıyı eriten ilaçlardır. Bu ilaçlar - Tiklopidinin en sık yan etkisi daire ve alopesidir.
plazminojeni plazmine çevirirler. Endojen olarak oluşmuş D ip ird id a m o lü n ko ro ne r v a s o d ila ta tö r ve
fibrinin eritilm esi; bir p roteolitik enzim olan plazmin fosfodiesteraz inhibitörü etkiler vardır. Eritrositlere
(fibrinolizin) tarafından gerçekleştirilir. Plazm inojeni ad enozinin geri alanımını inhibe eder.
plazmine çeviren 2 aktivatör bulunmaktadır:
T ik lo p id in , fib rin o je n in tro m b o s itle re yapışm asını
1. Doku plazm inojen a ktiva tö rü (t-PA): Bir serin
önler. Dipridamol fosfadiesteraz inhibitörüdür. Aspirin
proteazdır ve dam ar endotelinde sentezlenir.
siklooksijenazı inhibe eder. Aminokaproik asid plazminojenin
Vücutta yaygın bir etkinlik gösterir. Plazminojen
plazmine dönüşümünü inhibe eder.
Aktivatör İnhibitör tarafından parçalanır.
2. Ü rokinaz: Sadece böbrek tubulüs hücrelerinde Doğru cevap: A
bulunur ve idrarla atılır.
6. Aşağıdaki ajanlardan hangisi trom bine fib rin
Bu ila çla r ya pıhtıya s e le k tiftir yada tüm vücuttaki bağlanmasını inaktive eder?
plazminojeni plazmine çevirirler.
A) Dalteparin B) Danaparoid
C) Dipiridamol D) Lepirudin
F ib rin n o n -s p e sifik F ib rin sp e sifik E) Ürokinaz
Streptokinaz Alteptaz
Lepirudin spesifik bir trombin inhibitörüdür.
Ürokinaz Anistreplaz
Doğru cevap: D

ALTEP LAZ / R ETEPLAZ / TENEKTEPLAZ:

7. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi fib rine bağlı
İnsan tPA’sıdır. En kısa ömürlü fibrinolitiktir. plazm inojeni aktive eder?

AN İSTREPLAZ: A) Heparin
B) Aminokaproik asit
Saflaştırılm ış insan plazm inojenidir. En uzun etkilidir.
Pıhtı içine up-take oranı % 95’dir. C) Ürokinaz
D) Doku plazminojen aktivatörü (tPA)
A bsiksim ab, Glikoprotein llb / İlla reseptör blokörü bir
E) Streptokinaz
antitrombotik ilaçtır.
Doğru cevap: E Doku plazm inojen a k tiv a tö rle ri p lazm inojen fib rine
bağlanınca daha çok etki gösterirler. Bu plazminojenin
fibrin selektif aktivasyonunu sağlar.
3. Aşağıdaki trom bolitiklerden hangisinin yarı ömrü
en uzundur? Doğru cevap: D

A) Doku plazminojen aktivatörü B) Streptokinaz 8. Ürokinaz için aşağıdakilerden hangisi

C) Ürokinaz D) Anistreplaz sö ylenebilir?
E) Hepsinin yarı ömrü eşittir.
A) Streptokinazdan üretilir
Doğru cevap: D4
B) Aktivitesi mevcut kalsiyum düzeyine bağlıdır
C) Direk plazminojeni aktive eder
4. A m inokaproik asidin kullanım ının kontrendike
D) Plazminojen bağlandıktan sonra onu aktive eder
olduğu durum aşağıdakilerden hangisidir?
E) Plazminojen aktive edilmeden önce ürokinaz
A) Hiperfibrinoliz fibrine bağlanmalıdır
B) DIC
Ürokinaz streptokinazın tersine direk plazminojeni aktive
C) Hemofili hastalarında diş çekimi eder. Streptokinaz ise plazminojeni iki kademede dolaylı
D) Dissemine intravaskuler koagülasyon olarak aktive etmez. Doku plazminojen aktivatörü fibrine
E) İntrakraniyal anevrizma bağlı plazminojeni aktive eder. Streptokinaz streptekoklardan
elde edilir. Ürokinaz insan böbrek hücre kültüründen elde
Aminokaproik asid plazminojenin plazmine dönüşümünü edilir ve streptokinaza göre daha iyi tolere edilir.
sağlayan antifibrinolitik etkili ilaçtır. DİC’de kullanımı
Doğru cevap: C
kontrendikedir.
Doğru cevap: B
 172
HEMATOPOETİK SİSTEMİ ETKİLEYEN

f------------------------------------------------------------------------------- ..
A n tifib r in o lit ik ila ç la r
ANEMİ TEDAVİSİNDE
Plazmin oluşumunu ve etkisini antagonize eden ilaçlardır.
T ro m b o litik ila çların sp e sifik a ntidotud urlar. Karaciğer KULLANILAN İLAÇLAR
h a sta lıkları gibi p rim e r h ip e rfib rin o liz d u ru m ların d a v___________________________________________________ /
İLAÇLAR

kullanılırlar.
D İC ’te k on tren dikedirle r.
1. K ronik böbrek yetm ezliğinde görülen aneminin
Am inokaproik Asit tedavisinde aşağıdaki ilaçlardan hangisi en
Lizin analoğudur. Lizin a n tim e ta b o liti gib i d a v ran ara k e tkilid ir?
p la z m in o je n ’in f ib r in o je n ’e b a ğ la n m a y e ri olan lizin
bölgesini kom petisyon su retiyle bloke eder. Ağız yolundan A) Eritropoetin B) Ferröz sülfat
ve rild iğin d e absorbsiyon u iyidir. V ü c u t ta m a ta b o liz e C) Folik asit D) Hidroksikobalamin
ed ilm e den böbreklerden itrah edilir. Böbrek yetmezliğinde
E) Demir dekstran
dozu ayarlanmalıdır. DİC’in eşlik etmediği aşırı fibrinolize
bağlı kanamalar, su b a rak n o id ve in trak ran iy al an e vrizm a A nem inin birçok nedeni ve çeşidi m evcuttur. En sık
k a n a m a la r ı, hem ofili hastaların da dış çekim eni bağlı nedeni de d e m ir e k s ik liğ id ir. A n ca k k ro n ik böbrek
kan a m a la rd a , h e m a tü rid e , m esane, prostat ve üretra ye tm e zliğ ind e gelişen anem i böb re kte sentezlenen
ü zerind eki cerrahi işle m le rd e n sonra oluşan kap ille r eritropoetinin eksikliğine bağlıdır.
kan a m a la rd a , s t r e p t o k in a z v e U r o k in a z t e d a v ile r i
sırasın d a o rtaya çıkan k an a m alard a kullanılabilir. E ritro p o e tin
Yan etk ileri; bulantı, dispepsi, diyare, cilt döküntüleri, • En ö nem li yan e tk ile ri h ip e rta n siyo n ve
e jakü lasyon b ozukluğu nazal konjesyon, konjonktival trombozdur.
hiperemi, o rtostatik h ipo tansiyon görülebilir. En ciddi yan
• Böbreklerden salgılanan ve kemik iliğinde eritrosit
etkisi h ip e rko agü lab ilite y ap m a sın a bağlı tro m b o em b olik
proliferasyonunu düzenleyen bir proteindir.
olaydır. H e m a tü ri n e d e n iy le te d a v i e d ile n h e m o fili’li
h a s t a la r d a u r e t e r d e p ıh t ı o l u ş m a s ın ı s a ğ la y a r a k
tık a n ık lığa bağlı b ö b re k y e tm e z liğ in e se b e p olabilir.

Traneksamik Asit
Aminokaproik asitin sikloben zil türevidir. O ndan daha güçlü
v e u zun etkilidir. Onun kullanıldığı endikasyonlarda ve
ila ve olarak p eptik ü lser kan am alarınd a v e m enorajilerde
kulla n ıla b ilir. Oral biyoyarlanım ı iyidir ve d e ğişm e d e n
b ö b re k te n itrah edilir. Gastrointestinal bozukluklar ve
alerji oluşturabilir. En ö n e m li y an e tk isi tro m b o e m b o lik
o lay la ra n eden olm asıdır.

A protinin (Trasylol)
58 a m in o asid li sığır a k c iğe rin d e n e ld e e d ilen bir kinin
antagonistidir. Kallikreini inhibe ederek plazma kininlerinin
oluşum unu engeller. P la z m in o je n a k t iv it ö r le r in in ve Ferröz sülfat ve dem ir dekstran demir eksikliği anemisinde
p laz m in in etk ilerin i in h ib e eder. Yüksek dozlarda trombin kullanılan preperatlardır.
oluşum unu da inhibe ederek antikoagülan etki oluşturur.
A ç ık kalp cerrah isi, k o ro n e r b yp ass, a k u t pan kre atit, F o lik a s it ve H id r o k s ik o b a la m in (V ita m in B12)
karsin oid kriz, a k u t p ro m y e lo sitik lö se m iy e v e y a m align megaloblastik anemi tedavisinde kullanılan vitaminlerdir.
tü m ö rle rin d ise ksiyo n u n a bağlı o lu şan hip e rfib rin olizin e
b a ğlı kan a m alard a ve t ro m b o litik te d a v isıra sın d a ortaya Doğru cevap: A
ç ık a n k a n a m a la r d a k u lla n ıla b ilir . Y ü k se k d o zla rd a
antikoagülan etki oluşturduğundan h e p a rin in e tk isin ia rtı 2. Aşağıdaki dem ir preperatlarından hangisi
rır. Bu nedenle birlikte kullanıldıklarında heparinin dozu parenteral kullanılabilir?
azaltılmalıdır.
A) Ferröz fumarat B) Ferröz glukonat
Yan etkileri, bulantı, kusm a, diyare, kas ağrısı, kan basıncı
değişikliği, nadiren a k u t siste m ik a n afilak si ve dissemine C) Ferröz sülfat D) Demir dekstran
intravasküler koagülasyon (DİC) yapabilir. E) Hepsi
Fibrinojen - Dem ir dekstran; ferrik hidroksit ve düşük molekül
ağırlıklı dekstranın kararlı bir kompleksididir.
İnsan plazmasından elde edilir. İ.V. infüzyonla fibrinojen
eksikliğinde veya DİC tedavisinde kullanılır. - Hem in tra m ü s k ü le r, hem de intra ven öz
uygulanabilir. Parenteral olarak kullanılabilen diğer
preparat demir süksinattır.

Doğru cevap: D
 I
\ı r3

HEMATOPOETİK SİSTEMİ ETKİLEYEN

3. Aşağıdaki durum lardan hangisinin tedavisinde M e g a k a ry o s it b ü y ü m e fa k tö rü : R om iplostim
g ra n u lo sit koloni stim üle edci fa ktö r (GM-CSF) (Trombositopeni tedavisi
v e rile b ilir?
Doğru cevap: D
A) Kronik böbrek yetmezliğindeki anemide

İLAÇLAR
B) Mikrositer hipokrom anemide 6. Meme kanseri nedeniyle tedavi edilen bir
hastada m iyelosupresyona bağlı nötropeni
C) Kanser kemoterapisine bağlı gelişen nötropenide
gelişm iştir. O p ortunistik enfenksiyonlara yatkın
D) Kanser kemoterapisine bağlı gelişen olan bu hastada, nötropeniyi önlem ek için
trombositopenide aşağıdakilerden hangisi kullanılabilir?
E) Hepsi
A) Amifostin B) Filgrastim
Kemoterapi sonrası gelişen myelosupresyonda
C) Sargramostim D) Oprelvekin
rekombinan GM-CSF verilmesi nötrofil sayısının
artmasını sağlar. E) Darbepoetin
- Eritrositleri ve trombositleri etkilemez. D arbepotein eritropetin stimülanıdır, anemi tedavisinde
kullanılır.
Doğru cevap: C
A m ifo stin sisplatini toksik etkileri sınırlamak için kullanılan
4. Aşağıdakilerden hangisinin elektronegatifliği adjuvandır.
karakteristik ö zelliğidir?
B ü yüm e F aktörleri
A) Ferröz demir • G-CSF: Filgrastim (Nötropeni tedavisi)
B) Heparin • GM-CSF: Sargramostim (Kök hücre naklinde)
C) Ferrik demir • IL-11: Oprelvekin (Trombositopeni tedavisi)
D) Doku plazminojen aktivatörü
Megakaryosit büyüme faktörü: Romiplostim (Trombositopeni
E) VVarfarin tedavisi)
Heparin intravenöz verildiğinde antikoagülan etki yapan Doğru cevap: B
bir mukopolisakkarit karışımdır. Bu aktivite elektropozitif
bir madde olan protaminle önlenir. 1 mg protamin 1 0 0
ünite heparini bağlar.
Doğru cevap: B5

5. A n tine o piastik tedaviye bağlı derin

trom b osito pe nisi olan 50 yaşındaki hastada
aşağıdaki ilaçlardan hangisi kullanılm alıdır?

A) Filgrastim
B) Sargramostim
C) Lökovorin
D) Oprelvekin
E) Eritropoetin
İnterlökin 11 analoğu oprelvekin, tro m b o sit üretim ini
uyarmada kullanılır.

H em atop oe tik S istem İle İlg ili İla çla r

• Demir preperatları: Ferröz sülfat (Parenteral), Ferröz
glukonat/fumarat (Oral)
• Demir şelatörleri: Deferoksamin, Deferasinoks
• V itam in B 12 p re p e ra tla rı: S iya no kob ala m in ,
Hidroksikobalamin
• Folik asit preperatları: Folasin
• Eritropoetin stimülanları: Epoetin, Darbepoetin
• Büyüme faktörleri
o G-CSF: Filgrastim (Nötropeni tedavisi)
o GM-CSF: Sargramostim (Kök hücre naklinde)
o IL-11: Oprelvekin (Trombositopeni tedavisi)
 ENDOKRİN SİSTEM HASTALIKLARI
TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
--------------------------------------------------------------
HÜCRE İÇİ RESEPTÖRLERE BA Ğ LAN AN
HORM O NLAR
GİRİŞ
(SINIFLANDIRMA, HİPOTALAMUS, ÖN • Glukokortikoidler
HİPOFİZ, ARKA HİPOFİZ HORMONLARI) • Mineralokortikoidler
• Progesteron
^__________________________________________
• Östrojen
• Androjen
HORMONLARIN SINIFLANDIRILMASI
• Tiroid horm onları
H o rm o n la r k im y a s a l y a p ıla rın a g ö re ü ç g ru p ta • Kalsitriol
incelenir: • Retinoik asit

Suda çözünen hormonlar plazma proteinlerine bağlanma Doğru cevap: A

özelliği göstermezken, yağda çözünen hormonlar (steroid
hormonlar ve tiroid hormonları) gibi plazma proteinlerine
yüksek oranda bağlanır. ***Plazm a proteinlerine en
fazla bağlanan tiroksin, en az bağlanan aldosteron dur.
Yağda çözünen hormonların reseptörleri hücre içindedir
(stero id lerin sitoplazm ada, tiroid horm onlarının ise
çekirdekte) ve etkilerini DNA üzerinden gösterir.
Yarı ömrü en uzun olan hormonlar tiroid hormonlarıdır (T4>7
gün, T3 >1 gün) ve D vitaminidir. D2’nin yarı ömrü T4’den
daha uzundur.
G likoprotein yapısında olan horm onlar: FSH, LH, TSH,
Koryonik gonadotropin, inhibin, Eritropoetin
Am inoasid yapısında olan horm onlar:
Tirozin kökenli olanlar; epinefrin, norepinefrin dopamin,
T3 ve T4
2. V azokonstriktör etkisi en fazla olan, son
zamanlarda hepatorenal sendrom tedavisinde
e tkinliği gösterilm iş olan, daha uzun etki süresi
ve yan etkilerinin azlığı nedeniyle özefagus
varis ve kolon d ive rtikü ler kanamalarının
durdurulm asında kullanılan a ntid iü retik hormon
(ADH) analoğu aşağıdakilerden hangisidir?
A) Vazopressin
B) Desmopressin
C) Terlipressin
D) Felipressin
E) Lipressin
A D H (A N T İD İÜ R E T İK H O R M O N , V A Z O P R E S S İN )

Triptofan kökenli olanlar; Serotonin, Melatonin ADH hipotalamus su prao ptik nukleusunda sentezlenir
ve aksonal transport ile hipofiz arka lobuna gelir. Hipofiz
Disülfür köprülü peptidler; GH, Prolaktin1 arka lobunda nörofizin II ile bağlı olarak depolanır
(herring cisim leri). ADH vazokonstriktör ve antidüretik
etkilidir. Antidiüretik etkisini distal ve toplayıcı tübülüslerde
bulunan V2 reseptörleri ile, vazokonstrüktif etkisini düz kas
1. Aşağıdakil horm onlardan hangisinin reseptörü
ve karaciğer dokusunda bulunan V1 reseptörleri aracılığıyla
hücre mem branında lokalizedir?
gerçekleştirir.
A) Glukagon
ADH ETKİLERİ
B) Androjen
• Distal ve toplayıcı tübüllerden su reabsorpsiyonu
C) Tiroid hormonları
(antidiüretik)
D) Kalsitriol
• Vazokonstriksiyon (özellikle splanknik damarlarda)
E) Retinoik asid
• Hipertansiyon
RESEPTÖRLER • Portal basınç düşmesi
• Bronkokonstriksiyon, uterus kontraksiyonu ve GIS’te
Suda çözünen horm o nla rın re se p tö rle ri (h id ro filik motilite artışı
oldukları için membranı geçemezler) hücre membranında • Glikojenoliz
bulunurken, yağda çözünen hormonların reseptörleri
• FVIII ve von VVİllebrand faktör sentezinin artışı
(lipofilik oldukları için membranı kolaylıkla geçerler) ise
hücre içinde bulunur.
 17r5

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

• ACTH ve GH salınımında artış (aynı etkiye oksitosin ADH ANALOGLARI
de sahiptir)

KULLANILAN İLAÇLAR
• tPA salınımında artış ve fibrinolizis V a zopressin / D esm op ressin - T e rlip re s s in /
• Bellek güçlenmesi F e lip re ssin / L ip re s s in

ADH salınımının azalması santral diabetes insipitusa ve
ADH reseptörlerinin desensitizasyonu periferik diabetes
insipitusa neden olur. Diabetes insipitusta p o liü ri ve
p o lid ip si olur.
ADH salınımının primer düzenleyicisi plazma osmolaritesidir.
Plazma osmolaritesinin artması salınımını uyarır.
ADH analogları vazokonstrüktör ve antidiüretik etkileri
nedeniyle özofagus varis kanamalarında, diabetes insipitus
ve enürezis noktürna tedavisinde kullanılırlar.
Vazopressinin antidiüretik etkisi belirgindir ancak etki süresi
kısa olduğundan diabetes insipitus tanısında kullanılır.
Vazopressinin tannat esteri daha uzun ömürlüdür.

ADH sa lınım ın ı a rttıra n la r D esm op ressinin vazokonstriktör etkisi ve dolayısıyla

yan etkileri oldukça azdır ve nazal sprey olarak enürezis
• Plazma osmolarite artışı (hipovolemi)
noktürna, nörojenik diabetes insipitus ve IV olarak hemofilide
• Orofaringeal stimülasyon (FVIII düzeyini artırmak için) kullanılır.
• Anjiotensin
Terlipressin vazokonstriktör etkisi en fazla olduğundan,
• Karbamazepin özefagus varis ve kolon divertiküler kanamalarında en fazla
• Klofibrat tercih edilen ilaçtır.
• Klorpropamid
F e lip re s s in vazokostriktör etkisi belirgin ancak kısa
• Nikotin etki sürelidir ve bu nedenle lokal anesteziklerle beraber
• Metiksantinler vazokonstrüksiyon yapmak için kullanılır.
• Opioidler L ip re s in :
• Progesteron
• Dİ tedavisinde kullanılır. Nasal sprey olarak
• Beta - agonistler kullanılır
• Antikolinesteraz
V a zop ressin a na lo gla rının yan e tk ile ri
ADH sa lınım ın ı a zalta nlar • Bulantı ve abdominal ağrı (en sık)
• Plazma osmolarite azalması (hipervolemi) • Sıvı retansiyonu ve hiponatremi
• ANP • Bronkokonstriksiyon ve astım atağı
• Tiazidler • Uterus kontraksiyonu ve pelvik ağrı
• Alkol • Koroner vazokonstriksiyon ve MI
• Lityum • Serebral vazokonstriksiyon ve migren atağı
• Nalokson
U ygunsuz ADH sendrom unda ADH sentezi artmıştır.
• Metoksifluran
Uygunsuz ADH sendromunun tedavisinde sıvı kısıtlaması
• Demeklosiklin ve ADH salınımını baskılayan demeklosiklin, lityum ve
• Alfa - agonistler naloksan kullanılır.
• Fenitoin Doğru cevap: C

KLİN İK K U LLA N IM ENDİKASYONLARI:

3. Aşağıdakilerden hangisi uygunsuz A nti-D iüretik
• Diabetes insipidus Hormon(ADH) sendrom u tedavisinde kullanılan
• Özofagus varis kanaması tedavisi V2 reseptör antagonistidir?
• Kolon divertikül kanaması
A) Vazopressin
• Hemofilide profilaksi amacıyla (dental girişim öncesi)
B) Desmopressin
ve von VVİllebrand hastalığı
C) Terlipressin
• Lokal a n a e s te z ik le rle b irlik te kullanım
(vazokonstriksiyon için) D) Konivaptan
• Enürezis nokturna tedavisi E) Lipressin
• Portal hipertansiyon tedavisi ve özofagus varis Uygunsuz ADH sendromunda, ADH’nın fazla salınımı
kanamalarında söz konusudur. ADH etkisinin azalması ise Diabetus
İnsipidus(DI) olarak bilinir.
Eğer seçeneklere bakarsak; ADH uterusu kastığı halde
o k s ito s ik amaçla b ir kullanımı yoktur Uygunsuz ADH tedavisinde= ADH antagonistleri

Santral Dİ tedavisinde= ADH agonistleri

N efro je n ik Dİ teda visin de = Tiazid tü re v i d iü re tik le r

kullanılır.
 176
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

AD H A n ta g o n is tle ri Fosfoinositol turnoverinde artma V1 reseptörleri üzerinden

• Tolvaptan/Konivaptan olur. Bu reseptörler karaciğer ve damar düz kaslarında
KULLANILAN İLAÇLAR

bulunur. Antidiüretik etkiyi V2 reseptörleri üzerinden

• Vazopressin V2 reseptör antagonistidir. gösterir. Bu olay adenilat siklaz aktivasyonu ile cAMP
• Elektrolit atılımını artırmaksızın sadece böbrekten üzerinden olur. Sonuçta toplayıcı kanal hücrelerinin suya
su atılımını sağlar.Bu grup ilaçlara ‘aquaretikler’ karşı permeabilitesi artar.
adı verilir. Özellikle uygunsuz ADH sendromunda
Doğru cevap: D
hiponatreminin tedavisi için geliştirilmişlerdir.
• U y g u n s u z ADH s e n d ro m u n d a ADH sentezi
artmıştır. Uygunsuz ADH sendromunun tedavisinde 7. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi, hipotalam usta
ayrıca sıvı kısıtlaması ve ADH salınımını baskılayan in h ib itö r e tkinliği nedeniyle ovulasyon
dem eklosiklin, lityum ve naloksan gibi ilaçlar indüksiyonu oluşturm ak için kullanılır?
kullanılır.
A) Flutamid B) Etinil östradiol
Doğru cevap: D C) Klomifen D) Noretidron

f 4. Aşağıdakilerden hangisi a ntid iü retik hormon V1

E) Dietilstilbestrol

reseptörünü daha se le ktif şekilde bloke eder? TUS sorusu olarak çıkma olasılığı çok yüksek!

• Klom ifen; östrojen reseptörleri üzerinde parsiyel

A) Relkovaptan
agonist etki gösteren bir maddedir.
B) Liksivaptan
• Hipothalam ustaki östrojen reseptörlerini bloke
C) Mozavaptan ederek, kanda dolaşan östrojenlerin GnRH salınımı
D) Tolvaptan üzerindeki frenleyici etkilerini ortadan kaldırır.
E) Konivaptan • Bunun sonucunda hipofizden aşırı bir lüteinize edici
hormon (LH) ve follikül stimüle edici hormon (FSH)
Ö ze llikli ADH R e se p tö r A n ta g o n is tle ri salınımı olur.
• V 1 reseptörüne daha selektif olan: Relkovaptan • Fazla gonadotropin salınımı ile överler aşırı stimüle
• V 2 reseptörüne daha selektif olan: Liksivaptan, olur. Bu nedenle kısırlık tedavisi için kullanılır.
Mozavaptan, Tolvaptan • Seçeneklerde bulunan flutamid; androjen reseptör
• V, ve V 2 reseptörüne etkili olan: Konivaptan blokörüdür.
• Diğerleri: Satavaptan, Nelivaptan, Demeklosiklin • Diğer seçenekler östrojenik maddelerdir.
• Özel e ndikasyonları: Uygunsuz ADH salınım Doğru cevap: C
sendromudur

Doğru cevap: A 8. Aşağıdakilerden hangisi o ksitosin salgılanmasını

azaltır?
5. Sentetik ADH analoğu olan hem ofili A ve A) Morfin B) Anjiotensin
Von-w illebrand hastalığında kullanılan ilaç
C) Noradrenalin D) Kolesistokinin
aşağıdakilerden hangisidir?
E) Vazoaktif intestinal peptid
A) Felipresin
O k s ito s in sa lg ılan m asın ın d üze nlen m esi
B) Vazopresin
C) Desmopresin Doğum, koitus ve meme başının uyarılması, kanama,
D) Terlipresin doym a h issi, b ağırsak h orm o nla rı, anjiote nsin ,
katekolaminler, duygusal stres ile salgılanması artar.
E) Lipresin
Opioidler salgılanmasını inhibe eder.
D esm op resin: Doğru cevap: A
• Faktör 8 düzeyini yükseltir.
• Hemofili ve VonVVillebrand hastalığında kullanılır. 9. K ortikotropin releasing horm on (CRH) hakkında
aşağıdakilerden hangisi sö ylenebilir?
Doğru cevap: C6
A) Dokularda hidrokortizonu potansiyalize eder
6. Aşağıdakilerden hangisi vazopressinin a nti­ B) Hipofizden ACTH salgılatır
d iü re tik etkisi d e ğ ild ir?
C) Somatostatin salgılatır
A) Adenilat siklaz aktivasyonu D) Tiroid bezinden tiroksin salgılatır
B) cAMP arttırması E) Böbrek üstü bezinden glukokortiokid salar
C) V2-reseptör stimulasyonu CRH hipofiz-adrenal aksını çalıştırarak kişinin strese
D) Fosfoinositol turnoverında artma cevabını düzenler. CRH k lin ik te g lu koko rtikoid
E) Toplayıcı kanal hücrelerinin suya karşı permea- bozukluklarının lokalizasyonunu saptamada kullanılır. CRH
bilitesinin artışı testi ile bozukluğun hipotalamusta mı yoksa hipofizde mi
olduğu ayrılır.
Doğru cevap: B
 177

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

10. A şağıdakiler arasında ACTH için vanlıs olan 13. Grovth hormon e ksikliğine bağlı gelişim geriliği
hangisidir? olan bir çocukta grovth hormona karşı antikor
oluşm uştur, bu çocuğun tedaviside aşağıdaki

KULLANILAN İLAÇLAR
A) Endojen ACTH, aynı zamanda kortikotropin olarak ilaçlardan hangisini kulanımı uygundur?
da isimlendirilir
B) ACTH, kortikosteroidlerin sentezini uyarır A) Pegvisomant B) Mecasermin
C ) ACTH salıverilmesi,kortizol tarafından inhibe C) Bromokriptin D) Ganireliks
edilebilir E) Pergolid
D) ACTH, adrenal yetersizlikte klinikte kullanılan en M ecasermin rekom binan IGF-1 ile rekom binan insan
yararlı tanı ajanıdır insulin benzeri grovth factor bağlayıcı protein 3’den oluşur.
E) Oral yol, ACTH uygulanmasında tercih edilen Grovth hormona karşı direnç durumlarında büyüme ve
yoldur gelişmeyi sağlamak için kullanılır.
ACTH, ağız yolundan uygulanmaz. Bir polipeptid hormon Doğru cevap: B
olduğundan parenteral yoldan veya çoğu kez intramusküler
verilir.
Doğru cevap: E

14. Büyüme horm onu (grow th hormon) salınım ını test

11. Aşağıdakilerden hangisi ACTH analoğudur, etmek amacıyla kullanılan ilaç aşağıdakilerden
infentil spazm tedavisinde ve adrenal korteksin hangisidir?
uyarılmasında kullanılabilir?
A) Medroksiprogesteron B) Sermorelin
A) Kosintropin B) Oktreotid
C) Protirelin D) Seglitide
C) Goserelin D) Desmopressin
E) Vapreotid
E) Leuprolid
G ro vth H orm on S alınım ını A rtıra n F a k tö r (GHRF /
Pituiter hormon analogları sorulmaya adaydır. OKTREOTİD; S o m ato re lin):
somatostatin analoğu, LEUPROLİD ve GOSERELİN;
GnRH reseptör agonisti, DESMOPRESSİN ADH analoğu, GHRF hipotalamusdan salınarak, anteriorhipofizden grovth
KOSİNTROPİN ise ACTH analoğudur. hormon salınımını arttırır. GHRF peptit yapıdadır, intavenöz,
Doğru cevap: A sc ve intranazal olarak kullanılır. Analoğu Sermorelin grovth
hormon salınımını test etmek amacıyla kullanılır.

12. Büyüm e horm onu için aşağıdaki ifadelerden Doğru cevap: B

hangisi ya nlıştır?

A) Etkilerini somatostatin ile ortaya çıkarırlar

B) Epifiz plaklarında kondrosit çoğalmasını stimüle 15. Aşağıdakilerden hangisi akrom egali tedavisinde
ederler kullanılan büyüm e horm onu reseptör
antagonistidir?
C) insülinin etkilerini antagonize ederler
D) Pozitif nitrojen dengesine yol açarlar A) Kabergolin B) Somatostatin
E) Serbest yağ asitlerini artırırlar. C) Sertralin D) Somatropin

Büyüme hormonu ön hipofizde yapılan peptid bir hormondur. E) Pegvisomant

Büyüme hormonu, adipoz dokudaki lipolizde ve insülinin
etkisinde direkt metabolik ve somatomedinler olarak bilinen
faktörler aracılığıyla indirekt anabolik etkilere sahiptir. İsim benzerlikleri kullanılarak zorlaştırılm aya çalışılm ış
diğer bir soru. Büyüme horm onu reseptör blokörü olan
Büyüme hormonu 191 aa’li bir peptiddir. Yapıca prolaktin’e yeni ilaç, pegvisom anttır.
ve plasental hormon human koriyonik somato mamotropine
çok benzer. • B ro m o k rip tin ve ka be rg olin dopamin reseptör
agonistidir. P arkinsonizm ve prolaktinom ada
GH’nun a na bo lik e tkisi; somatomedinler veya insülin kullanılır.
benzeri büyüme faktörleri gibi diğer bir sınıf peptid
• Som atostatin genel inhibitör etkili hormondur.
hormonlar aracılığıyla indirekt yoldandır. Somatomedinler
kartilaja sülfat alimini artırırlar ve kemik büyümesiyle birlikte • S o m a tro p in sentetik büyüm e hormonu (GH)
giden hücresel olayların medyatörüdürler. Bu büyüme analoğudur.
prolinin hidroksiproline dönüşümünün artışının yanı sıra • Sertralin SSRI grubu antidepresandır.
timidinin DNA’ya katılımının ve üredinin RNA’ya katılımı
şeklinde olur.
Doğru cevap: A
 178
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

17. Prolaktin hakkında aşağıdakilerden hangisi

H ip o ta la m u s ve h ip o fiz h o rm a n la rı ü z e rin e yanlıştır?
e tk ili ila ç la r
KULLANILAN İLAÇLAR

A) Prolaktin fazlalığı (hiperprolaktinemi) amenore ve

E tki
İlaç E n d ik a sy o n galaktore yapar
m e k a n iz m a s ı
B) Prolaktin grovvth hormonun bir antagonistidir
GHRH analoğu Sermorelin GH eksikliği C) Prolaktin için meme dışındaki dokularda da
Somatropin,
spesifik reseptörler vardır
GH analoğu GH eksikliği
somatotropin D) Bromokriptin prolaktin salınımını inhibe eder
E) Prolaktinin terapotik amaçla kullanımı yoktur
Ekzojen GH
IGF-1 analoğu Mesasermin tedavisine dirençli Grovvth hormon reseptörleri ile prolaktin reseptörleri yapıca
IGF-1 eksikliği birbirinin benzeridir. Grovvth hormon ve human plasental
GH antagonisti Pegvisomant (SC) Akromegali laktojen prolaktin reseptörlerinin agonistidir ancak prolaktin
grovvth hormon reseptörlerine bağlanamaz. Akromegali
olgularında sıklıkla hiperprolaktinemi görülür.
r--------------------------------------------------------------- n Doğru cevap: B
Hipotalamus

18. Prolaktinom a tedavisinde gebelerde tercih

edilm em esi gereken nonergot derivesi ve
dopam in D2 reseptör agonisti ilaç aşağıdakilerden
hangisidir?

A) Kabergolin
B) Kinagolid
C) Bromokriptin
D) Pegvisomant
E) Karbidopa

Soru kökünde ‘n on ergo t’ olan ilacın sorgulandığına

d ikkat ediniz.
• K a rb id o p a DOPA dekarboksilaz inhibitörüdür,
Parkinson tedavisinde kullanılır.
• P e g v is o m a n t büyüm e horm onu rese ptö r
antagonistidir.

P ro la k tin o m a Tedavisi
Periferik dokunun büyümesi
• Gebelikte tercih edilen: B ro m o krip tin ’dir

Growth Hormon Sekresyonunun • G e be likte te rcih e dilm e m e si gereken:

K inagolid’dir
Kontrolü ve İlaçların Etkileri
o Non-ergot D2 reseptör agonistidir
• Yüksek oranda karaciğerde presistemik eliminasyona
Doğru cevap: E
uğrayanlar: Bromokriptin, Kabergolin
• Kabergolin: Daha uzun etkilidir. D2 reseptöre daha
16. Aşağıdakilerden hangisi akrom egali tedavisinde yüksek selektivite ve affinite ile bağlanır. Hastalar
kullanılır? tarafından daha iyi tolere edilir, yan etkileri daha
azdır
A) Karbimazol B) Metimazol
• Yan Etkileri: Bulantı, Kusma, Baş ağrısı, Postural
C) Prednizolon D) Bromokriptin hipotansiyon
E) Hidrokortizon
Doğru cevap: B
Grovvth hormon salan ön hipofiz tümörlerinin bu etkisi
brom okriptin gibi agonistlerle önlenebilir. Çok fazla 19. Hipotalam ustan salıverilen horm onlar içerisinde
terlemenin azalması, yumuşak doku kalınlaşmasında peptid yapılı olmavan aşağıdakilerden
azalma, yüz özelliklerinde düzelme ve glukoz toleran-sında hangisidir?
düzelme gibi etkiler oluşturur.
A) Dopamin B) Somatostatin
Doğru cevap: D
C) TRH D) Gn-RH
E) GH-RH
 179

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

Dopamin hipotalamustan salıverilen diğer hormonların 23. Hamile kadınların idrarından elde edilen ve LH
aksine katekolam in ya pısınd ad ır. D iğer horm onlar benzeri etkilere sahip hormon hangisidir?
peptid yapılıdır. Dopamin prolaktin, büyüme hormonu ve

KULLANILAN İLAÇLAR
gonadotropinlerin yapımını inhibe eder. A) ACTH
B) p-endorfin
Doğru cevap: A
C) Oktreotid
20. Aşağıdakilerden hangisi gonadotropin salıverici D) hCG
horm on analoğu d e ğ ild ir? E) Östradiol

A) Buserelin hCG plasenta tarafından yapılır ve bu nedenle hamile

kadınların idrarından elde edilebilir. hCG güçlü LH benzeri
B) Goserelin
aktivite gösterir.
C) Naferelin
Doğru cevap: D
D) Ürofollitropin
E) Leuprolid

Gonadotropin salgılatıcı hormon, hipotalamusun arkuat

nükleusunda yapılır ve 3 tip pituiter hücreden FSH ve LH e-------------------------------------------------------------------------------
gonadotropinlerin salınımı kontrol eder. Bunlar FSH, LH ve
FSH/LH gonadotroplarıdır. TİROİD BEZİ FONKSİYON
Gn RH tüm memelilerde bulunan bir dekapeptitdir. GnRH
BOZUKLUKLARINDA KULLANILAN
analogları subkutan, intramüsküler ve nasal sprey şeklinde İLAÇLAR
verilebilir. Analoglar, GnRH reseptörlerinde afiniteyi artırır V____________________________________________________ >
ve yıkımına hassasiyeti azaltır.
1. Aşağıdakilerden hangisi tiro ksin in etkisi
En önemli GnRH analogları, löprolid, nafarelin, buserelin, d e ğ ild ir?
histrelin ve goserelin dir.
A) İştahta artış
Bu ila ç la r devam lı v e rild ikle rin d e p ro stat kanserli,
B) iskelet kaslarında hafif tremor
endometriozisli, polikistik över sendromlu yetişkinlerde
ve erken püberteye ulaşmış çocuklarda gonadotropin C) Glomeruler filtrasyon hızında azalma
salıverilmesinde azalmaya yol açar. D) Kalbin hızlanması
Bu gruptaki ilaçların nadir yan etkileri, başağrısı, karın ağrısı, E) Oksijen kullanımında artma
yüzde yanma sıcak basması ve osteoporoz riskidir. Tiroid hormonları glomerüler filtrasyon hızında artışa neden
Doğru cevap: D olurlar.
Doğru cevap: C
21. GnRH aktivitesi gösteren ancak GnRH’ya göre
uzun etki süreli ilaç hangisidir? 2. Graves hastalığı olan ve a ntitiro id tedaviye
gereksinim duyan hamile bir hastada en güvenli
A) Oktreotid
a ntitiroid ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
B) Menotropin
C) Kosintropin A) Potasyum iyodür
D) Leuprolid B) Propiltiourasil
E) Bromokriptin C) Potasyum perklorat
D) Metimazol
Leuprolid uzun etki süreli GnRH analoğudur.
E) Radyoaktif iyot
Doğru cevap: D
Etkisi kısa süren, süte ve plasentayı en az geçen a ntitiroid
ilaç; p ro p iltio u ra s il’dir. Bu nedenle p ro p iltio u ra s il
22. Aşağıdaki horm onlardan hangisi endokrin
hamile kadınlarda tercih edilmektedir.
yetm ezliklerin teşhisinde kullanılm az?
P ro piltiou ra sil’in 3 etki mekanizması bulunur:
A) Kosintropin
• İyodun tiroidde aktif hale gelmesini (tiroid peroksidaz
B) CRH
inhibisyonu ile) ve tirozine bağlanmasını inhibe
C) GnRH ederler.
D) TRH • Propiltiourasil periferde; Tip I 5-deiodinazı inhibe
E) Östron ederek T4’ün T3’e dönüşümünü inhibe eder (P-
blokörler ve amiodaron gibi).
Östron, östrojen hormonlardan bir tanesidir ve bu hormon
eksikliklerinin teşhisinde kullanılmaz. • DİT ve MİT’ın birbirleri ile kenetlenmesini inhibe
ederler.
Doğru cevap: E
 180
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE
Bu ila çla b irlik te en s ık ortaya çıkan yan etki;
m akülopapüler döküntülerdir. En ciddi yan etkisi ise;
KULLANILAN İLAÇLAR
agranülositozdur.
Doğru cevap: B
3. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi iyodotirozin
m oleküllerinin birleşm esini önleyerek tiroid
horm on sentezini bloke eder?
A) Deksametazon B) ipodat
C) Lityum D) Metimazol
E) Propranolol
ANTİTİROİD İLAÇLAR
• Tioam idler: Propiltiyourasil (PTU) ve metimazol, bir
çok mekanizmayla tiroid hormon yapımını inhibe eden
moleküllerdir. En önemli etkisi tiroglobulinin tirozin
re zid ü le rin in iyod ina syon un u bloke etm ektir.
Ayrıca bu ilaçlar DİT ve MIT kenetlenmesini bloke
edebilirler. Tiroid hormonun salınımından ziyade
sentezi inhibe olduğundan bu ilaçların aktivitelerinin
başlaması genellikle yavaştır ve sıklıkla tam etki
için 3-4 haftaya gereksinim vardır. Bununla birlikte
yüksek doz PTU, T4’ün T3’e dönüşümünü inhibe
eder. PTU plasenta ve süte metimazolden daha az
geçer ancak hamile ve emziren kadınlarda dikkatli
kullanılmalıdır. Toksik etkileri yaygın deri döküntüleri,
va skülit hipotrom binem i ve agranülositoz gibi
nadiren immün reaksiyonlarıdır. Bu etkiler genellikle
reversibldir.
• İyodür tuzlan ve iyod: organifikasyonu (tirozinin
iyodinizasyonunu) ve tiroid hormon salınımını inhibe
eder; ayrıca hiperplastik tiroid bezlerinin boyutunu
ve vaskülaritesini azaltırlar.
Tiroid hormon sentezi ve a n titiro id ilaçlar
• Radyoaktif iyod: Bezde ciddi hasara neden olur.
Cerrahsız tirotoksikozun kalıcı tedavisini yapabilir.
• İy o d lu ra d y o k o n tra s t m ad de ler: Bazı iyodlu
radyokontrast maddeler (örn; İpodat), karaciğer,
böbrek ve diğer periferik dokularda 5-de iyodinaz
aracılığıyla T4’ün T3’e dönüşümünü güçlü ve hızlı
olarak baskılar.
• Diğer ilaçlar: Tirotoksikozun tedavisinde kullanılan
diğer ajanlar Beta blokerlerdir. Proparandol da 5
deiyodinazı inhibe eder.
“ T iro id h orm on sentezi ve a n titiro id ila ç la r" başlıklı
şekile bakınız.
Doğru cevap: D
4. Tioürelerin direkt etkisi olmayan hangisidir?
A) İnorganik I ‘dan organik I’ a oksitlenmeyi inhibe
etme
B) Tirozine bağlanmayı inhibe etme
C) TSH ‘yı arttırma
D) Deiyodinazın inhibisyonu
E) Proteinden ayrılmanın engellenmesi
Tiyoüreler tiroid hormonlarının oluşumuna ve aktif hale
gelmesine engel olan preparatlardır Başlıca üç preparatı
metimazol, karbimazol ve propilti-ourasildir. En tehlikeli
yan tesirleri agranülositozdur. Ayrıca deri döküntüleri ve
ilaç ateşi görülür. Tiyoüreler direkt etkileri ile iyodinizasyonu,
kenetlenmeyi ve proteinden ayrılmayı engeller. TSH yı
direkt olarak arttırmaz. İndirekt olarak arttırabilir.
Doğru cevap: C
 181

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

5. İyodürün a ntitiroid etki mekanizması 7. Hafif hipertroidizm de m etim azolün günde 1
aşağıdakilerden hangisidir? kez kullanılm asının nedeni aşağıdakilerden
hangisidir?

KULLANILAN İLAÇLAR
A) Bezdeki iyodotirozin bağlanmasını bloke eder
B ) Beze iyot alimim kompetitif inhibe eder A) Tiroid bezinde biriktiği için
C) Periferal T4 ve T3 deiyonizasyonunu inhibe eder B) Aktif metabolitlerine dönüştüğü için
D) Tiroglobulin proteolizisini inibe eder C) Plasma proteinlerine çok sıkı bağlandıkları için
E) Hepsi D) Yarı ömrü 12 saat olduğu için

- İyo d ü rü n ana e tki m ekanizm ası tiro g lo b u lin E) Hiçbiri

prateolizisini inhibe ederek bezden tiroid hormon Metimazol tiroid bezinde birikir ve 30 mg’lık tek doz 24
salınımına engel olmaktır. saatten fazla etki gösterir.
Doğru cevap: D Doğru cevap: A

6. Potasyum perkloratın m ajör a ntitiroid

mekanizması aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tiroid bezinde iyodotirozinlerin
bloke eder
B ) Tiroid bezine iyot alimim kompetitif inhibe eder
C) Peroksidaz enzimini inhibe ederek, tiroid bezindeki
iyot organifikasyonunu bloke eder
D) Periferal T4 ve T3 deiyodinizasyonunu inhibe
eder
E) Tiroid bezinden hormon salınımını inhibe eder
8. P ropiltiyourasil hangi mekanizmayla a ntitiroid
etki gösterir?
bağlanmasını
A) Peroksidaz reaksiyonlarının inhibisyonuyla tiroid
bezinde iyod organifikasyonunu bloke eder
B) Tiroid bezinden hormon salınımını inhibe eder
C) iyodun tiroid bezine alınımını inhibe eder
D) Tiroid bezinin vaskülarizasyonunu azaltarak
hormon sentezini baskılar
E) Tiroid bezinde harabiyete neden olur

- Potasyum perklorat iyodun tiroid bezine alınmasını - Propiltiyourasil peroksidaz enzimini, iyodun tirozine
kompetetif bloke eder. bağlanmasını, MIT ve DIT’ın birbirleriyle birleşmesini
önleyerek T3 ve T4 sentezini önler.
- A p lastik anemi oluşturabilmeleri ve etkinliklerinin
düşük olması nedeniyle klinikte nadir kullanılır. - İyodun tiroid bezine a lim im veya salınım ını
etkilemez.
r
Plazma

S "N
s| Perklorat
1 Perteknetat -o - A k tif Transport M embran
s__ ___ /

F o llik ü l Hücresi
iyo t

P ropiltiyo u ra sil [ T iro peroksidaz j

O ksitlenm iş (aktif) iyo t

P ropiltiyo u ra sil T iro g lo b ü lin üzerindeki
İyodid ler tiro z in rezidüleri

M onoiyodotirozil (MIT)

O ksitlenm iş (aktif) iyo t

D iiyod otiro zil (DİT)

Doğru cevap: A

9. Periferde tiro id horm onu T4’ün T3’e dönüşüm ünü

engelleyen hipolipidem ik ilaç aşağıdakilerden
hangisidir?

A) Propranolol B) Kolestiramin
C) Fenofibrat D) Simvastatin
Kandaki Horm onlar (T3 ve TJ 08s230 E) İmatinib

Soru kökünde bu etkiye sahip olan ilacın hipolipidem ik

amaçla kullanıldığa dikkat ediniz. Cevap bu nedenle
sim vastatindir.

Doğru cevap: B
 182
)KRIN SİSTEM TEDAVİSİNDE

P e rife rd e T4-T3 D ön üşü m ün ü A za ltan İlaçlar 12. Tiroid horm onlarından T3 (triiyodotronin), T4
(tiroksin) ve rT3 (ters T3)’ün e tkinlikle rin in doğru
• Amiodaron: Antiaritmik ilaç
KULLANILAN İLAÇLAR

karşılaştırması aşağıdakilerden hangisidir?

• Propranolol: Nonselektif beta blokör
• Estrojen: Hormon A) T3 > rT3 > T4 B) rT3 > T3 > T4
• Etionamid C) T4 > T3 > rT3 D) T3 > T4 > rT3
• Tirozin kinaz inhibitörleri: İmatinib E) rT3 > T4 > T3
• L o va sta tin , S im vastatin : K o le ste ro l sentez T3’ün biyolojik etkinliği T4’e ve rT3’e göre daha yüksektir.
inhibitörleri
Doğru cevap: D
Doğru cevap: D
13. Tiroid horm onlarının yüzde kaçı plazmada
10. M etim azolün antitiroid etkisi ne kadar zamanda serbest halde bulunur?
başlar?
A) < %1 B) % 5-10
A) < 2 saat C) % 20-30 D) % 40-50
B) 3-4 saat E) > % 50
C) 3-4 gün
T4 (tiroksin)’ün yaklaşık % 99.96’sı, T3 (triyodotronin)’ün %
D) 3-4 hafta
99.6’sı plazma proteinlerine bağlı olarak bulunur.
E) 3-4 ay
Doğru cevap: A
- Tiyoamidlerden olan metimazol ve propilyourasil
hormon sentezini bloke eder. Hormonun salınımına \ Tlyoüreler j
bir etkisi yoktur.
Kandaki hormonlardan önce tiroid bezindeki hormon TSH bu taşıyıcının ---
gene ekspresyonunu iyot uptake'i
depoları baskılanmalıdır. Bu yüzden tiyoamidlerin stimüle eder ^KTiyoperoksidaz—.. '

etkileri genelde 3-4 haftada başlar.

iyodizasyon
Doğru cevap: D MIT MIT f ve bağlanma
DİT
k Protein
sentezi
11. İdame (yerine koyma) tedavisinde tercih edilen Endositoz
tiro id preperatı aşağıdakilerden hangisidir? ve sekresyon

T3
A) Kurutulmuş tiroid
B) Liyotironin
C) Protirelin Follikül hücresi

D) Levotiroksin
E) Liyotriks

Hipotiroidizm de idame-yerine koyma tedavi seçeneği

levotiroksindir (LT4). Plazma liyotironin (T3) düzeyi çok
inişli-çıkışlı olduğu için, LT4 verilmesinden sonra kanda 14. Aşağıdaki faktörlerden hangisi oral levatiroksinin
T4 ve T3 düzeyinin izlen-mesi daha kolaydır. Ayrıca, T3’ün absorbsiyonunu etkiler?
eliminasyon yarılanma ömrü daha kısadır. Liyotriks T4 ile
A) Alüminyum içerikli antiasitler
T3’ün 4:1 oranında karışımıdır, orantı tiroid bezi salgısındaki
miktarlara benzetilmiştir. Liyotriks verildiğinde, içerdiği B) Yiyecekler
T4 vücutta T3’e dönüşür ve aslında T3’e gerek yoktur. C) Demir
H ipotiroidizm tedavisinde liyotriksin LT4’e üstünlüğü D) Sükralfat
yoktur. Kurutulmuş tiroid ile hipotiroidizm tedavisinin
sonuçlan belirsizdir. Sentetik bir tripeptid olan protirelin,
E) Hepsi
kimyasal olarak tirotropin salıverilir hormona (TRH) benzer. L e v o tiro k s in in a b s o rb s iy o n u n u e tk ile y e n fa k tö rle r:
Hafif hipotiroidizm ve hipertiroidizm olgularının tanısında
- Yiyecekler
kullanılır.
- Alüminyum içerikli antiasitler
Doğru cevap: D
Bazı kalsiyum preperatları
- Sükralfat
- Demir
- Barsak florası

Doğru cevap: E
 183

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

15. Aşağıdaki ajanlardan hangisi tiro ksin in TBG Soru aslında a rtık m etim azol’ün de p ro p iltiy o u ra is l
(tiroksin bağlayıcı g lo b u lü n j’ye bağlanmasını gibi gebelerde güvenle ku lla nılabileceğini bilm em izi
arttırır? is tiy o r . V e n la fa k s in p e rin a ta l k o m p lik a s y o n la r ı

KULLANILAN İLAÇLAR
a rttıra b ile n a n tid e p re sa n (SNRI) ila ç tır. G ebelerde
A) Androjenler tercih edilm em elidir.
B) Östrojenler
G ebelerde G ü ve n li O lm ayan A n tid e p re s a n la r
C) Furosemid
• Venlafaksin: PEerinatal kompikasyonları arttırması
D) Glukokortikoidler nedeniyle
E) Salisilatlar • Paroksetin: Neonatal toksite nedeniyle
- Östrojenler tiroksinin TBG’ye bağlanmasını arttırır. Doğru cevap: E
Diğer seçeneklerdeki ajanların hepsi bu bağlanmayı
azaltır. 19. H ipertiroidideki radyoaktif iyot tedavisinin
Doğru cevap: B en önem li kom plikasyonu aşağıdakilerden
hangisidir?

16. Aşağıdakilerden hangisi hipertiroidide A) Kalp toksisitesi

oftalm opati riskin i azaltmak amacıyla kullanılan
B) Hipotiroidizm
im m ünm odilatör ilaçtır?
C) Böbrek toksisitesi
A) Verapamil D) Karaciğer toksisitesi
B) İmatinib E) Tiroid kanseri
C) Bapineuzumab - Radyoaktif iyot tedavisinin en önemli komplikasyonu
D) Amiodaron hipotiroididir.
E) Rituksimab - %80 oranında görülür.
H ip e rtiro id id e A d ju va n Tedavi Doğru cevap: B
• Kalsiyum kanal blokörleri: Taşikardiyi azaltmak için
• Steroidler (Deksametazon): inflamasyonu azaltmak 20. Yüksek doz iyot tuzu verildiğinde aşağıdakilerden
için hangisi görülm ez?
• İm m ünoterapi (R itu ksim a b ): O ftalm op ati
A) İyot 131 uptake’inde artma
progresyonunu azaltmak için tedaviye eklenebilir
B) Hormon salınımında azalma
İm atinib KML’de kullanılan tirozin kinaz inhiibtörüdür. C) Tirozin uçlarının iyodinasyonunda azalma
B a p in e u zu m a b A lzheim er’da kullanılan anti-am iloid D) Tiroid bezinde küçülme
monoklonal antikodur E) Tiroid bezinin vaskülaritesinde azalma
Doğru cevap: E Yüksek doz iyot vvolff-chaikoff etkisi ile antitiroid etki gösterir.
İyodürler hormon salınımını tiyoürelere göre daha hızlı
17. Sentetik T irotiropin Salınımını Arttıran Hormon inhibe ederler. İyodür 1131 uptakeini inhibe eder.
(TRH) analoğu horm on aşağıdakilerden Doğru cevap: A
hangisidir?

A) Kosinotropin B) Sermorelin 21. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi tiro id aktivitesinde

kalıcı azalmaya neden olur?
C) Lanreotide D) Protirelin
E) Gonadorelin A) Propiltiyourasil

Protirelin sentetik TRH analoğudur ve hipertiroidi veya B) Potasyum iyodür

hipotiroidi tanısı koymak için kullanılır. C) Lugol solüsyonu
Doğru cevap: D D) iyot 131
E) Metimazol
18. Aşağıdakilerden hangisi gebelerde Radyoaktif iyot tiroid fonksiyonunda kalıcı azalmaya yolaçan
kullanılm am alıdır? tek ilaçtır. Bu nedenle gerekirse tiroid hormon replasmanı
yapılır.
A) Propiltiyourasil
B) Metimazol Doğru cevap: D
C) Heparin
D) Kolestiramin
E) Venlafaksin
 184
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE
22. İlaç ve yaptığı to ksik etkiler k a rşıla ştırm ış tır.
Bunlardan uygun olm ayan hangisidir?
KULLANILAN İLAÇLAR
A) Metimazol —<•Agranülositoz
B) Radyoaktif iyot —» Överlerde radyasyona bağlı
hasar
C) Propiltiyourasil —> Lupus eritamatozus benzeri
belirtiler
D) iyodür iyonu —►deride akne benzeri döküntüler
E) Karbimazol —>tiroid bezinde büyüme
İyotun hemen hem en tam am ı tiro id ta ra fın da n
tutulduğundan diğer dokularda hasar yok denecek kadar
minimal düzeydedir. Tiyoürelerle tedavide guatr görülebilir.
O nedenle tiroiddeki büyümeyi önlemek için bu ilaçlardan
vazgeçilir ya da bu ilaçlarla beraber tiroid hormonu verilir.
Doğru cevap: B
23. Tirotoksikozda kalple ilg ili etkileri kontrol etmek
için hangi ilaç kullanılır?
A) Propiltiyourasil
B) Radyoaktif iyot
C) Propranolol
D) Disülfiram
E) Karbimazol
Şiddetli tirotoksikozda kalple ilgili etkileri kontrol için (3 bloker
kullanılır. Propranolol periferde T4’ün T3’e dönüşümünü
önlediği ve membran stabilize edici etkisi olduğu için için
tercih edilen ilaç olmalıdır.
Doğru cevap: C
24. Beta blokerler hipertiroidide neden kullanılır?
A) Sinirlilik ve halsizlik gibi semptomları ortadan
kaldırır
B) T3 ve T4 salınımını azaltır
C) Hiperkalemi semptomlarını ortadan kaldırır
D) Hipertiroidide oluşan bradikardiyi düzeltir
E) Periferde T3'ün T4 dönüşümünü artırır
H ipertiroidide birçok semptomlar katekolamin fazlalığına
bağlıdır. Bu semptomlar (3blokerlerle önlenebilir. Tirotoksikoz
olgularında ilk tercihtir. Periferde T4’ün T3’e dönüşümünü
de inhibe eder.
Doğru cevap: A
25. İyodun terapötik etkili dozlarının alımı için hangisi
söylenebilir?
A) Tiroid bezinin vaskülaritesini azaltır
B) Hipertroidinin uzun süreli tedavisinde kullanılır
C) Spesifik olarak tiroid bezini tahrip ederler
D) Tiroglobulinin iyodinasyonunu uyarırlar
E) Etkiye başlama süresi 5-7 gündür
İyot alınımı organın vaskülaritesini azaltır ve tiroidi sertleştirip
cerrahiye hazırlar o nedenle iyot cerrahi öncesi kullanılır.
Etkiye başlaması 24 saat içinde olur ve hipertiroidiyi suprese
etmede kullanılmaz.
Doğru cevap: A
26. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin yüksek dozları
ö tiro id ik ve h ip ertiroidik kim selerde tiroid
hormon sekresyonunda ani inh ibisyon yapar ve
bu etkisinden Graves hastalığının tedavisinde
yararlanılır?
A) Radyoaktif iyot
B) Propiltiourasil
C) Metimazol
D) Lugol solüsyonu
E) Propranolol
İyodun fazla olması vvolf-Chiakoff fenomeni ile paradoks
olarak antitroid etki gösterir. Tedavide lugol solüsyonu veya
potasyum iyodür kullanılır.
Doğru cevap: D
( \
ADRENAL KORTİKOSTEROİDLER
k____________________________________________________?
G L U K O K O R T İK O İD L E R
G EN E L B İLG İLER
• Glukokortikoidler, çoğu adrenal kortekste (Zona
Fasikulata) yapılan steroid yapılı bileşiklerdir (21
karbonlu)
• Hormon etkileri de vardır ve reseptörleri tiroid
hormonları gibi intraselülerdir. İn tra sito p la zm ik
re s e p tö re b a ğ la n ıp k o m p le k s o lu ş tu ru p
çekirdekteki DNA üzerindeki özel bölgeye etkir.
• Kısa Etkili olanlar: Kortizon (en kısa),hidrokortizon,
prednison, prednizolon, m e tilp re d n izo lo n ve
meprednizondur.
- P re d n iz o n ve p re d n iz o lo n v ü c u tta
üretilm ezler
• Orta E tkili o la n la r: Triamsinolon, parametazon
fluprednizolon, Mednizolon, prednizon
• Uzun Etkili olanlar: Betametazon ve deksametazon
(en uzun)
- Betam etazon a ntiin fla m a tu a r etki gücü en
yüksek steroiddir.
• M ineralokortikoid etkili olanlar: Fludrokortizon ve
deoksidortikosteron asetat (DOCA)
- DOCA s a f m in e ra lo k o rtik o id e tk ilid ir, hiç
antiinflamatuar etkisi yoktur.
- F ludrokortizon m ineralokortikoid a ktivitesi
en güçlü kortikosteroiddir, konjenital adrenal
hiperplazide ilk seçenek olarak kullanılır. Fakat
en p o te n t m in e ra lo k o rtik o id h o rm o n ise
aldosterondur.

• Topikal antiinflamatuar etkisi olmayanlar: Kortizon
ve prednisondur. Prednison vücutta prednizolona
çevrilerek a k tif hale gelir.
• Bütün steroid hormon sentezi yapan bezlerde öncül
madde progesterondur.
• Adrenal kodekste steroid hormon sentezinin ilk
basamağı kolesterolden pregnanolon sentezidir. Bu
basamağın enzimi desmolazdır. Desmolazı inhibe
eden aminoglutetimid, farmakolojik adrenalektomi
yapar. Bu e tkisi s e b e b iyle adren al kökenli
malignensilerde kullanılır.
• Adrenal kortekste kortikoid sentezi primer olarak
ACTH etkisindedir. ACTH’da CRH (kortikotropin
relea sing horm on) e tkisi a ltın d a d ır. ACTH
sekresyonu vazopressin (ADH) ile potansiyalize
edilir. ACTH aldosteron salmımını da arttırırken,
en fazla h idrokortizon salmımını stim ule eder.
• Temel olarak diabetojenik antiinsülin etkileri vardır.
• Vücudun strese uyum u için stress durum larında
artarlar.
• S a lg ıla n m a la rı gün içi ritim gösterir. Sabah
saatlerinde yüksek miktarlarda salgılanırken, akşam
saatlerinde düzeyleri düşer.
G LU KO KO R TİKO İD LER İN BAZI KULLANIM
A LA N LA R I
• A drenal Y e tm ezlik durum ları (ö ze llik le
fludrokortizon)
• K o nje nita l a dren al h ip e rp la zi (ö ze llik le
fludrokortizon)
• Akut Romatizmal ateş
• Nefrotik sendrom ve bazı böbrek hastalıkları
• Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı
• Transplantasyon sonrası rejeksiyonun önlenmesi
• Romatoid artrit ve bazı otoimmun hastalıklar
• Ağır allerjik reaksiyonlar
• Çeşitli cilt hastalıkları
• Bazı kollajen doku hastalıkları
• Astma ve Allerjik rinit tedavisi (Astımda özellikle
Beklametazon ve flunisolid)
• Antineoplastik olarak (özellikle lösemide)
• Anafilakside
• Bulantı-kusmanın önlenmesinde
• Bazı durumlarda fetal akciğer maturasyonu için
• Çocuklarda Krup’a bağlı solunum yetmezliğinde
G LU KO KO R TİKO İD ANTAG ONİSTLERİ VE
ETKİLERİ
• A m in o g lu te tim id - D esm olazı inhibe eder,
farmakolojik adrenalektomi yapar.
• Amphenon -11, 17 ve 21 Hidroksilazı inhibe eder.
• Metirapon - Adrenal bezde 11 Hidroksilazı inhibe
eder, h ip o fiz ü ze rin d e ki fiz y o lo jik feedback
inhibisyonu kaldırarak ACTH’yı yükseltir. Bu etkisi
ile bazı durumlarda adrenal ve pituiter hastalıkların
ayırıcı tanısında kullanılır. (Cushing hastalığı ilk
adrenokortikal tümör ayırıcı tanısında).
185
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE
• Mitotan - Adrenal atrofi yapar.
• Ketokonazol - Gonadal ve adrenal steroid sentezini
KULLANILAN İLAÇLAR
inhibe eder, antifungal olarak da kullanılır.
• Mifepriston - Hem glukokortikoid antagonisti hem
de antiprogesteron ajandır, reseptör seviyesinde
etkilidir.
• Spironolakton - Antiandrojen ve antialdosteron
etkilidir, Potasyum tutucu diüretik olarak kullanılır.
G LU KO KO R TİKO İD LER İN BAZI YAN ETKİLERİ
• Peptik ülser oluşumu
• Yara iyileşmesinde gecikme
• Enfeksiyon gelişmesinin kolaylaşması
• Ciltte atrofi, karın cildinde strialar
• Hiperglisemi ve diyabet oluşumu, poliüri, polidipsi
• Myopati ve kas atrofisi
• Büyüme ve gelişmenin bozulması
• iyatrojenik Cushing sendromu
- Aydede yüzü
- Ense, omuzlar ve karında yağ toplanması
- Su ve tuz reta nsiyo nu sonucu ödem ve
hipertansiyon
- Ciltte atrofi ve çizgiler (kırmızı stria oluşumu)
- Travma sonucu kolayca ekim oz meydana
gelmesi
- Akne, kıllanma, hirsutizm
- Osteoporoz (vertebra kollapsı ve kostalarda
kırıklar)
- Çizgili kasların erimesi
- Kadında ses kalınlaşması, saç dökülmesi, klitoris
hipertrofisi
• Psişik bozukluklar
• Ödem, hirsutizm
• Hipokalemi
• Katarakt (Posterior subkapsüler)
• Göz içi basıncında artış, bazen glokom krizi
• İntrakranial basınç artışı
• Hiperkoagülabilite
• Ateroskleroz
• Femur başı aseptik nekrozu
• Lenfopeni, eosinopeni
G LU KO K O R TİKO İD LER İÇİN
KO NTRENDİKASYO NLAR
• Kesin kontraendikasyonlar
- Aktif tüberküloz
- Gözde Herpes Simpleks enfeksiyonu
• Nisbi kontrendikasyonlar
- Gebelik
- Viral ve Fungal enfeksiyonlar
- Hipertansiyon
- DM
- Peptik ülser
- Osteoporoz
 186
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

- Psikoz eğilimi 4. G lu koko rtiko idler doku m akrofajlarının aşağıdaki

- Tromboflebit fonksiyonlarından hangisini azaltır?
KULLANILAN İLAÇLAR

- Böbrek yetmezliği
- Çiçek aşısı A) Mikroorganizmaları fagosite edip, öldürmelerini
B) İnterlökin-12 ve interferon-gama salgılamalarını
1. G lu kokortikoidlerin vasküler ve bronşiyal düz C) Tümör nekroz faktör-alfa, interlökin-1,
kaslardaki ana etkisi aşağıdakilerden hangisidir? metaloproteinaz ve plasminojen aktivatörü
salgılamalarını
A) Tonüslerini arttırır
D) Antijen ve mitojenlere olan cevaplarını
B) Bu dokuların insüline olan duyarlılıklarını arttırır
E) Hepsi
C) Bu dokuların katekolaminlerin gevşetici etkilerine
olan duyarlılıklarını arttırır - Glukokortikoidler doku makrofajlarının sayılan tüm
D) Tonüslerini azaltır özelliklerini inhibe eder.
E) Hiçbiri Lenfositlerden interlökin-12 ve interferon-gama
salınımını da inhibe eder.
- Glukokortikoidler vasküler ve bronşiyal düz kasların
Doğru cevap: E
katekolaminlerin gevşetici etkilerine olan duyarlılığını
arttırırlar.
5. G lu kokortikoidlerin aşağıdaki vitam inlerden
Doğru cevap: C hangisi üzerinde etkisi vardır?

2. G lukokortikoidler aşağıdaki hangi mekanizmayla A) A vitamini

lipogenezi arttırırlar? B) C vitamini
C) D vitamini
A) Lipoprotein lipaz üzerindeki direk etkileriyle
D) E vitamini
B) ACTH’nin yağ dokusundaki etkisiyle
E) K vitamini
C) Pankreastan insülin salınımını uyarmasıyla
D) Yağ dokusu hücrelerine glikoz girişini arttırarak - Glukokortikoidler D vitamininin gastrointestinal
sistemden kalsiyum absorbsiyonunu etkiler.
E) Hiçbiri
Doğru cevap: C
- Glukokortikoidler kan şeker düzeyini arttırarak insülin
salınmasına yol açarlar.
6. Prem atür doğum riski olan annelere, infantta
İnsülin de yağ ve diğer dokularda lipogenezi respiratuar d istres sendrom unu önlem ek için
arttırır. aşağıdakilerden hangisi ve rilm elidir?

f \ A) Betametazon
B) Dezoksikortikosteron
• Hipofiz bezinde b ir yetm ezlik söz konusu
ise; tedaviye ilk olarak k o rtiko ste ro id le r ile C) Fludrokortizon
(tiro id tedavisinden önce) başlanmalıdır. D) Levatiroksin
E) C vitamini
V J
- Betametazon fetüsteki akciğer maturasyonunu
Doğru cevap: C3
stimule eder.
- Doğum 34. haftadan önce bekleniyorsa anneye
3. G lukokortikoidler aşağıdaki dokulardan
betametazon verilmelidir.
hangisinde protein ve RNA sentezini arttırır?
Doğru cevap: A
A) Kemik B) Lenfoid dokusu
C) Çizgili kas D) Deri
7. Uzun süre g liko ko rtiko id kullanım ı sonrasında
E) Karaciğer aşağıdaki yan etkilerden hangisi görülm ez?
- Glukokortikoidler suprafizyolojik dozlarda
A) Ciltte atrofik değişiklikler
- Deride incelmeye
B) Glukoneogenezde artış
- Lemikte osteoporoza
C) Çizgili kas hipertrofisi
- Kaslarda güçsüzlüğe
D) Eritrosit sayısında artış
- Lenfoid dokuda baskılanmaya yol açar.
E) Kemik yapılarda porotik değişiklikler
Karaciğerde ise protein ve RNA sentezini stimule
eder.

Doğru cevap: E
 187

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

GLİKOKORTİKOİDLERİN ETKİ PROFİLLERİ 9. Kronik kortikosteroid kullanımı aşağıdakilerden
hangisine neden olm az?
• K a rb o n h id ra t m etabolizm ası: Glukoneogenez

KULLANILAN İLAÇLAR
enzimlerini indüklerler ve hücre içine glukoz girişini B) Hipofiz adrenal gland etkileşimini baskılar
azaltırlar; insüline zıt etki oluştururlar. C) Peptik ülsere yatkınlık
• Protein m etabolizm ası: Protein sentezini inhibe D) inflamatuar bağırsak hastalığına yatkınlık yapar
ederler; kas hücresine amino asit girişini azaltırlar.
E) Vücuttaki yağ dağılımını bozar
Ayrıca protein yıkımını da arttırırlar (katabolik etki).
Periferden karaciğere amino asit transferini ve İnflamatuar bağırsak hastalığına yatkınlık yapmaz. Özellikle
karaciğerdeki protein sentezini arttırırlar. tedavisinde kullanılır.
• Ç izgili kaslar: Protein katabolizmasını arttırdıkları
Doğru cevap: D
için özellikle proksimal ekstremite kaslarında erime,
fibrozis ve halsizlik oluştururlar.
10. Aşağıdakilerden hangisi steroidlerin iltihabı' yanıt
• Yağ m etabolizm ası: Lipoliz oluştururlar.
üzerindeki etkilerinden biridir?
• İm m ünsupresif etki: Hücresel immüniteyi bozarlar.
Makrofajlardan IL-1 ve aktive edilmiş T-lenfositlerden A) Lizozom membranların yıkılmasına neden olurlar
IL-2 salgılanmasını inhibe ederler. B) Kapiller permeabilite artışını sağlarlar
• H e m o p o e tik s is te m : Hemoglobin / eritrosit / C) Protein sentezini artırırlar
trombosit ve nötrofil yapımını arttırırlar; Cushing
D) Epitelizasyonu inhibe ederler
sendromunda polisitemi oluşur. Kanın koagülasyon
yeteneğini arttırırlar ve tromboembolizm eğilimi E) Fibroblastların proliferasyonunu artırırlar.
oluştururlar. Lenfosit, eozinofil ve bazofil sayısını S te ro id le rin a n tiin fla m a tu v a r e tki m ekanizm aları;
azaltırlar.
- Nötrofil, lökosit ve makrofajların migrasyonunu
• Kardiyovasküler sistem : Plazmada noradrenalinin
önler,
re-uptake’ini azaltarak sempatik ve vazokonstriktör
maddelere duyarlılığı arttırırlar. Nötrofiller tarafından doku plazminojeni aktivatörü
salgılanmasını inhibe eder,
• Kalsiyum m etabolizm ası: D vitamini antagonisiti
gibi davranırlar. Kem iklerde avasküler nekroz Lizozom membranlarını stabilize eder,
oluşturabilirler. Karaciğer hariç protein sentezini inhibe eder,
• B ö bre kle r: K, Ca, fosfat ve ürik asit itrahınıda - Yüksek dozda fibroblast proliferasyonunu inhibe
arttırırlar. eder,
• E n d o krin e tk ile r: Gonadotropin (-» amenore) - Bütün prostanoidleri inhibe edip kapiller permeabilite
ve TSH salınımını inhibe ederler. Ayrıca T4’ün artışını engeller,
T3‘e dönüşümünü azaltırlar. Sürfaktan sentezini Epitelizasyonu da inhibe eder.
uyarırlar.
• GIS: Mide asit salgısını arttırıp, mukus tabakasının Doğru cevap: D
koruyucu etkinliğini azaltırlar.
• C ilt: Hem e pide rm is hem de derm işte atrofi 11. G lukokortikoidlerin tedavide kullanıldıkları
oluştururlar. durum da hem atolojik sistem de aşağıdaki yan
etkilerden hangisine yol açması beklenm ez?
Doğru cevap: C
A) Monosit sayısında azalma
8. G lukokortikoidlerin 2 haftadan fazla kullanım ıyla B) Nötrofili
aşağıdaki etkilerden hangisi en az gözlenir? C) Trombositopeni
D) Eozinopeni
A) Kan glukoz düzeyinin artması
E) Lenfositopeni
B) İştah artması
C) Uykusuzluk
G lu k o k o rtik o id te d a v is in d e kan ta b lo s u
D) Yağın ekstremitelerde azalıp gövdede toplanması
A rta n la r A z a la n la r
E) Yüz değişiklikleri
I
- Glukokortikoidlerin sürekli kullanımı sonucu aydede Nötrofil Eosinofil
yüzü oluşur. Eritrosit Lenfosit
- Fakat bu ilaçların 2 haftadan fazla kullanılmasıyla Trombosit Bazofil
sayılan diğer tüm durumlar gelişir. Monosit
i
Doğru cevap: E
Doğru cevap: C
 188
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

12. Kortizon aşağıdakilerden hangisinde kontrendike A m p h e n o n e B:

d e ğ ild ir?
KULLANILAN İLAÇLAR

11 /1 7 / 21-Hidroksilaz enzimlerini bloke eder.

A) Peptik ülser
M itota n:
B) Keratit
C) Kongenital adrenal hiperplazi Adrenal bezi (özellikle zona retikülaris) tahrip ederek etki
D) Diabet gösterir.
E) Aktif tüberküloz K e to kon azo l:
- Hipertansiyon 3p-Hidroksisteroid dehidrogenaz, 11 p-hidroksilaz ve 17a-
Peptik ülser hidroksilaz (CYP17) enzimlerini inhibe eder.
- Herpes infeksiyonu: Keratitte hastalığın yayılmasını
S ip ro h e p ta d in :
hızlandırır.
- Konjestif kalp yetmezliği Hipofizden ACTH salınımını inhibe eder.
Psikozlar T rilo sta n :
Diabet
3p-hidroksisteroid dehidrogenaz enzimini inhibe eder.
- Osteoporoz (kemik oluşumunu azaltır)
Abirateron: 17a hidroksilaz ve 17, 20 liyaz enzimlerini bloke
- G lokom , göz tra vm a la rı (yara iyile şm e sini
ederek steroid sentezini adrenal bez ve gonadlarda baskılar.
geciktirir).
Prostat kanseri tedavisinde oral olarak kullanılan ön ilaçtır.
- Aktif Tbc
Etomidat: Steroid sentezini baskılayan genel anestezik
- Viral ve fungal infeksiyonlar ilaçtır
- Gebelik

f \ Hipotalamus

DİKKAT... Dördü yan e tki, birinde ise I

tedavisinde kullanılıyor... I
T I
CRF e
0 9 I
V i
Doğru cevap: C I
Kısa negatif
feed-back döngüsü
13.Aşağıdakilerden hangisi g lu kokortikoidlerin
t
sentezini azaltmak amacıyla kullanılm az? I
I
A) Mitotan B) Metirapon
C) Ketokonazol D) Aminoglutetimid
E) Danazol
Danazol; anti-androjenik bir ilaçtır. Steroid sentezi üzerine Renin-anjiotensir
belirgin etkisi yoktur. sistemi

Danazol; zayıf androjenik - progestasyonal - glukokortikoid

etki gösteren bir steroid türevidir. Güçlü anti-gonadotropik
etkinlik gösterir. 20,22 desmolaz, 3p-HD, 17a-HD, 17a-
Hidroksilaz, 11p-hidroksilaz ve 12P-hidroksilaz enzimlerin / Adrenal
inhibe eder. Ayrıca LH ve FSH pikini önler ve androjen korteks
- östrojenlerin periferik reseptörlere bağlanımını inhibe A A
Glukokortikoidler Mineralokortikoidler
eder.

Seçeneklerde bulunan steroid sentez inhibitörleri: Ekzojen glukokortikoidler Ekzojen mineralokortikoidler

(ör: prednizon) (ör: fludrokortizon)
M etirapon:
Selektif olarak 11 P-Hidroksilazı inhibe eder.
A m in o g lu te tim id :
J
Periferik etkiler
J
Su ve tuz metabolizmas
(metabolik, antiinflamatuar, üzerine periferik etkiler
20,22-D esm olaz e nzim ini (do la yısıyla kolesterolün immünosupresif)
08s274
p re gn en olo na dön üşü m ü nü ), arom ataz e nzim ini
(dolayısıyla androjenlerin ekstraadrenal dokularda östrojene
çevrilmesini) ve 11 p hidroksilaz (CYP11B1) enzimini inhibe
eder.
Doğru cevap: E
 189

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

14. Aşağıdaki ajanlardan hangisi steroid hormon Prednizolon prednizondaki 11 keto grubunun 11 hidroksi
sentezinde desmolazı inhibe ederek etki gösterir grubuna indirgenmesi ile oluşur. Bu iki bileşik birbirinin
ve farm a kolojik adrenalektom i yapar? yerine kullanılabilir. Antiinflamatuar ve su-tuz tutucu etkileri

KULLANILAN İLAÇLAR
birbirine yakındır.
A) Amfenon-B
Doğru cevap: A
B) Metirapon
C) Ketokonazol
19. Aşağıdaki glukokortikoidlerden hangisi en kısa
D) Mifepriston süreli etkiye sahiptir?
E) Aminoglutetimid
A) Kortizon
Doğru cevap: E
B) Deksametazon
C) Prednizon
15. 20-22 desmolaz enzim ini inhibe ederek
kolesterolden pregnenolon oluşum unu inhibe D) Triamsinolon
eden ilaç aşağıdakilerden hangisidir? E) Prednizolon

A) Metirapon B) Aminoglutetimid
G lu k o k o rtik o id le r in e lim in a s y o n
C) Mitotan D) Amfenon B y a rı-ö m L irle rin e g ö re s ın ıfla n d ırılm a s ı:
E) Abirateron
Kısa E tkililer Orta E tkilile r Uzun E tk ilile r
Doğru cevap: B
Kortizol Prednizon Betametazon
16. Aşağıdaki steroid preparatlarından hangisinin Kortizon Prednizolon Deksametazon
androjenik aktivitesi y o k tu r? Metilprednizolon

A) Medroksiprogesteron asetat Triamsinolon

Parametazon
B) Megestrol asetat
Fluprednisolon
C) Desogestrel
D) Noretindron
E) Norgestrel Kortizon ayrıca en zayıf anti-inflamatuvar etkiye sahiptir.
Doğru cevap: A
Progesteron preparatları belli oranda androjenik etkiler
o lu ş tu ra b ilirle r Androjenik etkisi olmayan progesteron
p re p a ra tla rı doğum ko ntrol h ap la rınd a ku lla nıla n 20. Aşağıdaki g lukokortikoidlerden hangisi en kısa
desogestrel, norgestimat, gestodendir. süreli etkiye sahiptir?
Doğru cevap: C A) Kortizon
B) Parametazon
17. Astım tedavisinde aerosol olarak kullanılan
steroid hangisidir? C) Deksametazon
D) Betametazon
A) Fluprednizolon B) Prednizon
E) Triamsinolon
C) Prednizolon D) Fludrokortizon
G lu kokortikoidlerin etki güçlerine ya da etki sürelerine
E) Beklometazon
göre sınıflandırm ası çok sorulm aktadır.
B eklom etazon aerosol olarak alındığında solunum
yollarında güçlü antiinflamatuar aktivite gösterir. E tk i s ü re le rin e g ö re s te ro id le r
İn h a la s y o n y o lu y la k u lla n ıla n k o rtik o s te r o id le r : Kısa e tk ilile r Orta e tk ilile r Uzun e tk ilile r
Budesonid, triamsinolon, beklometazon, flutikazon ve I
flunisoliddir. Hidrokortizon Triamsinolon Betametazon
Kortizon Parametazon Deksametazon
Doğru cevap: E
Prednizon Fluprednisolon
18. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi karaciğerde hemen Prednizolon
hemen aynı aktivitede bir bileşiğe indirgenir? Metilprednizolon

A) Prednizon
Doğru cevap: A
B) Prednizolon
C) Aldosteron
D) Deksametazon
E) Flunisolid
 190
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

21. Aşağıdaki sentetik steroidlerden hangisinin tuz 24. Düşük m ineralokortikoid aktivite gösteren ve
tutucu etkisi en fazladır? topikal olarak güçlü etki gösteren g lukokortikoid
KULLANILAN İLAÇLAR

hangisidir?
A) Betametazon B) Deksametazon
C) Fludrokortizon D) Fluprednizolon A) Prednizon B) Beklometazon
E) Prednizon C) Prednizolon D) Triamsinolon
- Fludrokortizon bir mineralokortikoiddir. Tuz tutucu E) Fludrokortizon
etkisi daha fazladır.
Triamsinolon ve deksametazon güçlü topikal aktivite
- Diğerleri ise glukokortikoiddir. gösterirler. Fludrokortizon mineralokortikoid aktivitelidir.
Kortizol topikal aktivite göstermez.
Mineralokortikoitlerin antiinflamatuvar ve
mineralokortikoit etki güçleri Doğru cevap: D
---------------------- |
j!
A n t i-in fla m a t u v a r M in e ra lo k o rt ik o id
25. Aşağıdakilerden hangisi oral kullanılan uzun etki
etki etki
süreli bir g lu koko rtikoidd ir?
Aldosteron 0.1 400
1
Fludrokortizon 10 250
A) Prednizolon B) Deksametazon
C) Flunisolid D)Aldosteron
Dezoksikorti­
0J
20
kosteron (DOC) E) Prednizon

Deksametazon ve betametazon oral kullanılan ve 3-4

Glukokortikoid preperatlarının günlük yarı ömre sahip olan ilaçlardır. ACTH supresyon
antiinflamatuvar ve tuz tutucu etki güçleri testinde kullanılır.
Kısa
O rta E tk ilile r U z u n E tk ilile r [M_______________
E tk ilile r I Kortizon
• Kortizol • Prednizon • Betametazon Dezoksikortikosteron
(1/1) (4 / 0.8) (25-40 / 0) Triamsinolon
• Kortizon • Prednizolon • Deksametazon
(0.8 0.8) (4/0.8) (30 / 0)
İV. İM
Beklometazon Deksametazon
• Metilprednizolon Hidrokortizon
Flunisolid
(5 / 0.5) Flutikazon Metilprednizolon
• Triamsinolon (5/0) Triamsinolon Prednizolon
aerosol olarak
• Parametazon
uygulanabilirler
(10/0)
• Fluprednisolon
(15/0) I

Doğru cevap: C Tüm kortikosteroidler

oral yolla uygulanabilirler
22. Aşağıdaki kortikosteroidlerden hangisinin ş u ­
tuz tutucu ve potasyum kaybettirici etkisi en
fazladır?
A) Betametazon B) Deksametazon
C) Hidrokortizon D)Metilprednisolon
E) Triamsinolon
- Hidrokortizonun(kortizol) mineralokortikoid etkisi Metabolitler,
özellikler glukuronidler
diğerlerinden daha fazladır.
veya sülfatlar idrarla ']
Doğru cevap: C atılırlar

23. Aşağıdaki g lukokortikoidlerden hangisi topikal

tedavide kullanılm az? Beklometazon
Deksametazon
A) Fludrokortizon B) Prednizolon Hidrokortizon
C) Deksametazon D) Prednizon Triamsinolon

E) Kortizol

Prednizon karaciğerde metabolize edilerek aktif formu olan

prednizolona dönüştürülür. O nedenle topikal kullanılmaz.
Doğru cevap: B
Doğru cevap: D
 191

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

26. A drenalinin vücutta en fazla bulunduğu yer K o rtizol de prednizon da oral olarak ku lla nıla bilir.
adrenal medulladır. Bunun nedeni; adrenal Prednizonun mineralokortikoid etkisi yoktur. Prednizon
m edullada katekolam in sentezleyen krom affin karaciğerde prednizolona dönüştürülerek etkili olur. Bu

KULLANILAN İLAÇLAR
hücrelerinin, yüksek oranda aşağıdaki yüzden karaciğer fonksiyonları bozuk olanlarda etkinliği
m addelerden hangisine maruz kalm asıdır? düşer.

A) Asetilkolin Doğru cevap: C

B) Kortikotropin
30. Adrenal korteks tarafından salıverilen, endojen
C) Dopa dekarboksilaz
kortikosteroidlerden olmayanı bulunuz?
D) Vazopressin
E) Kortizon A) Kortizol
B) Kortizon
N o ra d re n a lin i a dren aline çeviren fe n ile ta n o la m in
C) Beklometazon
N -M e tiltra n s fe ra z (PNMT) e n zim i yalnızca adrenal
medulla ve beyinde bulunur. Bu enzimin ko-faktörü; S- D) Aldosteron
adenozilm etiyonin’dir. Bu enzimi steroidler aktive eder. E) Kortikosteron
Bu nedenle adrenal medulladaki steroid düzeyi; adrenalin Kortizol, kortizon, aldosteron ve kortikosteron, adrenal
sentezinin majör belirleyicisidir. Bu nedenle doğru cevap korteks tarafından salıverilen endojen kortikosteroidlerdir.
seçeneklerdeki tek steroid olan kortizon’dur. Beklometazon, akut bronşiyal astımı tedavi etmek için
inhalasyon şeklinde kullanılmaya uygun olan ilk steroid
Doğru cevap: E
preparattır.

27. Aşağıdakilerden hangisi kortizol etkilerinin Doğru cevap: C

plazma yarılanm a öm rünü tem sil eder?
31. Aşağıdakilerden hangisi testesteronun
A) 0.25-0.5 saat dihidrotestesterona dönüşüm ünü engeller?
B) 1-1.5 saat
A) Flutamid
C) 4-6 saat
B) Siproteron asetat
D) 8-12 saat
C) Ketokonazol
E) 24-48 saat
D) Danazol
Kortizolün plazma yarılanma ömrü 1-1.5 saattir. E) Finasterid
Kortizol etkilerinin yarılanma ömrü 8-12 saattir. Beş alfa redüktaz enzimi testesteronu dihidrotestesteron’a
Doğru cevap: D çeviren enzimdir. Bu enzimin blokörü olan finasterid,
anti-androjenik bir ilaçtır. Pek çok anti-androjenik ilaç
bulunm aktadır. Ve bu ilaçlar sıklıkla TUS sınavında
28. K ortikosteroidlerden hangisi ön ilaçtır?
sorulmaktadır. Bu ilaçları hatırlarsak;
A) Kortizon
A N T İ-A N D R O J E N İK İL A Ç L A R :
B) Deksametazon
C) Betametazon F in a ste rid :
D) Hidrokortizon
Testesteron’u dihidrotestesteron’a çeviren 5alfa-redüktaz
E) Prednizolon
enzim inhibitörüdür.
Kortizon ve prednizolon ön ilaç özelliği gösteren steroid D anazol:
preparatlarıdır.
Zayıf androjenik - progestasyonal - glukokortikoid etki
Doğru cevap: A
gösteren bir steroid türevidir.

29. Prednizon, im m unsupresif tedavi uygulanan
hastalarda kortizole neden tercih edilir?
A) Karaciğer fonksiyonları düşük olanlarda daha
etkilidir
Güçlü anti-gonadotropik etkinlik gösterir. 20,22 desmolaz,
3(3-HD, 17a-HD, 17ct-Hidroksilaz, 11 p-hidroksilaz ve 12(3-
hidroksilaz enzimlerin inhibe eder.
S io ro te ro n asetat

B) Prednizonun metabolik etkileri daha büyüktür Testesteron reseptör blokörüdür.

C) Prednizonun mineralokortikoid etkisi daha azdır
D) Flipofiz-adrenal gland ilişkisini daha az suprese
eder
E) Kortizol oral alınamadığı için
Ş p iro n o la k to n
Aldosteron reseptör blokörüdür. Aynı zamanda testosteronun
sentezini ve reseptöre bağlanımımda inhibe eder.
 192
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

K e to ko n a zo l K u lla n ım E n dika syon ları:

Testosteron sentezleyen hücrelerde p450 sitokrom enzim • Idiyopatik Trombositopenik Purpura

KULLANILAN İLAÇLAR

sistemini inhibe ederek testosteron sentezini azaltır. • İndometriyozis

F lu ta m id / N ilu ta m id / B ika lu ta m id • Memenin kistik hastalığı
• Erkeklerde jinekomasti
Testesteron reseptör blokörüdür.
Doğru cevap: A
J e s to n o ro n

Androjenlerin hedef hücrelere girişini bloke eder.

G o s ip o l
DIABETES MEIUTUS TEDAVİSİ
S em inifer e piteli destrükte eder ve erkeklerde oral
kontrasepsiyonda kullanılır.
1. Glukagon için aşağıdaki ifadelerden hangisi
W ya nlıştır?
Ketokonazol

fSpiranolakton
ınoıaıaon
A) Katabolik bir hormondur.

Amino-
Kolesterol
4 i B) Glukagon, insulin salgılanmasını arttırır.
C) insulin, glukagon salınımını arttırır.
timit /TU
i Dezmolaz
giutetimit 'O '
D) Beta-bloker intoksikasyonlarında antidot olarak
~ 1 ~
ra
N 17-alfa-Hidroksi- kullanılabilir.
Pregnenolon
pregnenolon Dehidroepiandrosteron
55
-i£
n I ro E) Karaciğerde glikogenolizi arttırır.
Amfenon B

f
;u 3-beta-Hidroksisteroid □
Ketokonazol — * !E o
dehidrogenaz
Trilostan ?
M
N G LUKAGO N
r- ♦
17-alfa-Hidroksi-
Progesteron progesteron — —*• Androstenedion • Pankreasın Alfa hücrelerinden sentezlenir

21-alfa-hidroksilaz
• Antiinsulin bir hormondur
r- o -
• Glukagona benzer bir hormon mide ve duodenum
11-Deoksikortikosteron 11-Deoksikortizol mukozasından salınır
• Glukagon salınımı temel olarak hipoglisemi ile
Amfenon B I---------

Î Ketokonazol- M —
Metirapon f
11-beta-hidroksilaz

Kortikosteron
•
uyarılır
Katabolik bir hormondur,
• Primer hedef organı karaciğerdir (adrenalinin aksine
.___ J___ kas hücrelerinden glikojenolizi stimüle etmez)
18-alfa-hidroksilaz

i • K a raciğe rde g lik o je n o liz i a rttırır (cA M P ’yi

arttırarak)
• Yağ dokusunda lipazı aktive ederek lipolizi uyarır
• Glikoneojenik yolda bazı enzimleri indükleyerek
glikoneogenezi uyarır.
Doğru cevap: E
• Güçlü bir lipolitik ajandır, yağ hücresinde cAMP artar
böylece horm on-sensitif lipaz aktive o lu r
32. Zayıf androjenik, güçlü anti-gonadotropik etki
gösteren steroid türevi ilaç aşağıdakilerden • G lukagon düşük k o n s a n tra syo n la rd a bile
hangisidir? Beta hücreleri üzerindeki direk etkisiyle insülin
salgılanmasını arttırır
A) Danazol B) Kortizon asetat • En önem li ke to je n ik horm ondur, a setik KoA
C) Hidrokortizon asetat D) Prednizon Karboksilatı inhibe eder
E) Florokortizon asetat • Myokardın kontraktilitesini artırır, pozitif inotrop ve
pozitif kronotrop etkisi vardır, (ama muhtemelen
Zayıf androjenik etki gösteren steroid türevi ilaç Danazol
yüksek dozlarda bu etki belirgindir)
dür.
• Yüksek dozlarda mide, barsak ve safra kanallarının
G üçlü a n ti-g o n a d o tro p ik e tk in lik gösterir. S S S ’de tonus ve m otilitesini inhibe eder ve mide ve
gonodotropin otoreseptörlerine bağlanır. pankreasın dış salgısını azaltır, bu nedenle Gi kanal
Ayrıca androjen ve östrojenlerin periferik reseptörlere ve safra kanalının radyolojik ve MR incelemesinde
bağlanımını inhibe eder. ve Akut Pankreatit tedavisinde kullanılabilir.
 193

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

Glukagon saliminim arttıranlar; - insülinin aşırı salgılanmasının incelenmesi için test
amaçlı
- Açlık ve hipoglisemi

KULLANILAN İLAÇLAR
- Aminoasitler - Gastrointestinal ve safra kanalının radyolojik ve MR
görüntülemesinde diagnostik ilaç olarak
Sempatik stimülasyon
- Safra kanalı, oddi sfinkteri ve akut divertikülitle
- Vagus stimulasyonu ilişkili spazm ları çözmek için tedavi amacıyla
- Beta-etkili sempatomimetik ilaçlar kullanılabilir.
- Glukokortikoidler
“İn s ü lin salım m ım düzenleyen fa k tö rle r” başlıklı şekile
- GH bakınız.
- Egzersiz
Doğru cevap: C
- Stress
- Gastrin, GİP ve kolesistokinin, VİP
2. Aşağıdakilerden hangisi pankreastan insulin
- Serotonin, Dopamin ve Prostaglandinler
salgısının azalmasına yol açar?
- Teofilin
A) Triamteren
G lu k a g o n S a lım m ım in h ib e e d e n le r
B) Klorotiyazid
- Glukoz C) Etakrinik asit
Ketonlar D) Klortalidon
- Serbest Yağ asitleri E) Amilorid
- Somatostatin
Tiyazid diüretikleri (örn., klorotiyazid) hiperglisemiye neden
- Sekretin
olabilir. Hiperglisemi, tiyazid benzeri ilaçlar (klortalidon ve
- Alfa etkili sempatomimetik ajanlar metolazon) ve yüksek tavanlı diüretikler (etakrinik asit,
furosemidve bumetani d) ile de gözlenir. Hiperglisemi
G lu k a g o n u n te d a v id e k u lla n ım ı
oluşmasının mekanizması pankreastan insulin salgısının
- Hipoglisemi komasında, glukoz yoksa kullanılır, azalmasıdır. Ayrıca, glikojenolizin artması, glikojenezin
KC’de yeterli glikojen varsa etkilidir azalması ve proinsulinin insuline dönüşümünün azalması
Beta-Bloker ilaç intoksikasyonlarında antidot olarak hiperglisemi oluşmasına katkıda bulunur. Diüretik olmayan
(atropine cevap alınamamışsa) kullanılır tiyazid, diazoksit, bazı durumlarda hipoglisemi tedavisinde

İn s ü li n s a l ı m m ı m d ü z e n l e y e n f a k t ö r l e r
 194
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

kullanılır. Fakat diazoksitin en sık kullanıldığı durum 1. Sülfonilüreler

hipertansif acillerdir.
KULLANILAN İLAÇLAR

1. j e n e r a s y o n :
Doğru cevap: B
• Tolbutamid (en kısa etkili)
3. Aşağıdakilerden hangisi insüiinin iskelet kası • Klorpropamid (en uzun etkili)
dokusu üzerine etkilerinden d e ğ ild ir? • Tolazamid
• Asetoheksamid
A) Amino asit alınması f-
B) Protein sentezi 2. j e n e r a s y o n :

C) Gliserol sentezi f • Gliburid (Glibenklamid)

D) Glikojen sentezi f- • Glipizid
E) Glukoz alımı f- • Gliklazid
G lise ro l se nte zi î, in sü iin in yağ dokusu üzerine • Glimepirid
etkilerindendir.
2. kuşak sülfonilürelerin etki güçleri ve etkinlikleri birinci
Doğru cevap: C kuşağa göre daha yüksektir.

Disülfiram benzeri etki gösterenler; gliburid, klorpropamid

4. Aşağıdaki oral antidiabetik ilaçlardan hangisinin
diabetik nöropati ve retinopati oluşum unu E tki m e k a n iz m a la rı
engelleyici etkisi en yü kse ktir? a. ATP bağımlı K+ kanallarını bloke ederek beta-
h ü c rele rind e n glukoza ya n ıt o la ra k insülin
A) Akarboz
salıverilmesini artırır. K+ kanal proteinin yanında,
B) Repaglinid sulfonil üre reseptör (SUR) proteini bulunur.
C) Nateglinid b. İnsüiinin hedef doku ve reseptörlere bağlanmasını
D) Rosiglitazon artırır. Bunu insülin reseptörlerinin sayısını ve
E) Tolrestat insüiinin reseptöre afinitesini artırarak yapar.
c. Serum glukagon düzeylerinde azalmaya neden
Soru o ra l a n tid ia b e tik le rin (OAD) e tk i m ekanizm asını
olur.
ve g ö re c e li avan tajların ı sorgulam aktadır.
• Glukoz—»Sorbitol ( A ld o z R e d ü k ta z ) Böbrek veya ka ra ciğ e r ye tm e zliğ i olan hastalarda
kullanılmamalıdır.
• Sorbitol—»Furuktoz ( S o r b it o l D e h id r o g e n a z )
Plasentayı geçerek fetusta insülin deşarjına neden
S o rbito l DH vücutta bazı dokularda bulunm az. Bu
olabilirler. **Gebelerde insülin tercih edilmelidir.
dokular lens, retina ve vazo nevrorum gibi diabetin en
sık konmplikasyonlarının geliştiği yerlerdir. Bu dokularda 2. kuşak sülfonilürelerin efikasiteleri daha yüksektir.
glukozun aşırı arttığı durum larda sorbitol birikim i ve
sorbitolün kendiyle su çekmesine bağlı endotelyopati ve - En kısa etkili sülfonilüre: Glipizid (2-4 saat)
mikrotrombozlar gelişmektedir. - En hızlı em ilen oral a n tid iy a b e tik : G lipizid.
(Glucotrol)
Yeni nesil OAD ilaçlardan Aldoz redüktaz inhibitörleri sorbitol
üretimini kısıtlamalarından dolayı diabetik ve nöropati ve
retinopatiyi engelledikleri gösterilmişitr. Sülfonilüre Biguanid
■
Hipoglisemi +
O R A L A N T İD İY A B E T İK L E R
Lipoliz t t
NIDDM (Tip II) hastalarında ve diyet ile kontrol altına
Laktat kullanımı 4 4
alınamayan hastalarda kullanılır.

1- Sülfonilüre - Etki gücü en yüksek olan ve disülfiram benzeri

2- Sülfonilüre benzerleri (repaglinid, nateglinid) reaksiyon yapan sülfonilüre: Gliburid (Glibenklamid)
3- Biguanid (Metformin) (Dianorm, Gliben)
4- Alfa-Glukozidaz inhibitörleri (akarboz “glucobay”) - Antiagregan etkisi olan ve diabetik mikroanjiopatinin
ve retinopatinin gelişmesini geciktiren: Gliklazid
5- Tiazolidindion türevleri (Glitazon tür.) (troglitazon,
(Diamicron)
rosiglitazon)
• Klorpropamid (Diabinese)
6- Aldoz redüktaz inhibitörleri (tolrestat, sorbinil, • Etki süresi en uzun olan oral antidiyabetiktir
alrestatin) (48 saat).
• Diğer sülfonilürelerin aksine böbrek yoluyla
atılır.
 195

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

ADH’ın tübülde etkinliğini artırarak idrar çıkışında azalmaya - Insülin üzerine etkisi yoktur, hipoglisemiye neden
ve hiponatremiye neden olur.**Nörojenik tipte Dİ tedavisinde olmaz.

KULLANILAN İLAÇLAR
kullanılır. Nefrojenik tipte etkisizdir. - Tek başına, IDDM’lerde insülinle, NIDDM'de oral
S ü lfo n ilü re le rin Yan e tkile ri: antidiyabetiklerle beraber kullanılır.

• T ip II d ia b e tt e v e y a ş lıla r d a kullanılır.
**Hipoglisemi (en sık)
• İn fla m a tu a r barsak h a sta lığ ı ola nla rd a
- GIS şikayetleri kullanılması kontrendikedir
- Cilt döküntüsü
Y a n etk ileri: şişkinlik ve gaz (en sık), diyare.
- Kilo alımı
- Kemik iliği depresyonu: Lökopeni, trombositopeni, 5. G lita z o n tü re v le ri (T ro g lita z o n , R o s ig lita z o n ,
aganülositoz. P io g lita z o n )

lyod uptake’ini bozar ve guatr oluşumuna neden • Hedef hücrelerde insulin etkinliğini artırır..
olur. • Nükleer peroksizom proliferatör aktive reseptör
- Hipotansiyon gama (PPRA gama)’nın aktivatörleridir.
- Klorpropam id kolestatik sa rılığ a, asetaldehit
Hedef hücrelerde insülin duyarlılığını artırırlar.
sendromu, konfüzyon, halsizlik ve ataksiye yol
açar. • Trigliseridi düşürüp HDL ve LDL'yi yükseltirler.
• Karaciğer yetmezliği, kalp yetmezliği ve hamilelikte
1. S ü lfo n ilü re le rin e tk in liğ in i a rtıra n ila ç la r kullanılmamalıdır.

Plazma proteinlerine bağlanmasını azaltan ilaçlar: Klofibrat, • Biguanidler gibi antihiperglisemik etki yaparlar,
salisilat, sulfonamid, fenilbutazon. hipoglisemi yapmazlar.

İdrarla atılım ını azaltanlar: A llopürinol, probenesid, 6. A ld o z R e d ü k ta z in h ib itö rle ri (T o lre s ta t, s o rb in il,
fenilbutazon, salisilatlar, sulfonamidler. a lre s ta tin )
- Glukozun sorbitole dönüşümünü sağlayan bu enzimi
Karaciğerde yıkımı azaltanlar: Dikumarol, fenilbutazon,
inhibe ederler.
kloramfenikol, MAO inhibitörleri.
- Sorbitol hücrelere glukoz girişini artırır, böbrek, retina
2. S ü lfo n ilü re B enzerleri (G lin id le r) (R e pa g lin id ve periferik sinir hücrelerinin fonksiyonlarını bozar.
(N o von o rm ), N ateg lin id )
• D i a b e t ik n ö r o p a t i v e r e t in o p a t i g e l i ş i m i n i
ö n le m e k a m a c ıy la k u lla n ılır la r
Pankreas beta hücrelerinin ATP’ye
E tk i m e k a n iz m a s ı:
bağımlı K+ kanallarını SUR reseptörlerine bağlanarak ancak
D ia b e te b a ğ lı k o m p lik a s y o n la r ın te d a v is i:
sülfonilürelerden farklı bir mekanizmayla kapatır.
- D ia b e t ik n ö r o p a t i: Tedavide aspirin, indometazin,
Bu ilaçlar özellikle postprandiyal glisemiyi düşürür. imipramin, karbamazeprin, gabapentin sistemik
olarak, kapaisin ise lokal olarak kullanılabilir.
3. B ig u a n id le r (M e tfo rm in) (G luco ph ag e)
Doğru cevap: E
Glukoneogenezi inhibe eder.
E tk i m e k a n iz m a s ı:
- Etki süresi tolbutamide eşittir (8 saat).
5. Metabolik sendromlu bir hastada ilaç tedavisine
Insülin sekresyonunu uyarmaz, hipoglisemi daha başlandıktan 6 ay sonra ayaklarda ödem ve 1 - 2 kg
nadir görülür. kadar kilo alma gözleniyor.
- Kilo kaybına neden olması nedeniyle obez hastalarda
tercih edilir. Hiperlipidemiyi önler (LDL’yi düşürür,
Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin bu duruma yol
açma olasılığı en yüksektir?
HDL’yi yükseltir).

Yan e tkile ri A) Atorvastatin

B) Ramipril
En sık görülen GIS şikayetleridir (bulantı, kusma,
iştahsızlık, diare) C) Rosiglitazon
- B 12 vitamini eksikliği D) Klorpropamid
E) Metformin
L a k t ik a s i d o z : Fenformin bu yan etkiyi oldukça sık meydana
getirdiği için tedaviden kalkmıştır. Metabolik sendromdafizyopatolojinin merkezinde abdominal
obezite ve buna bağlı gelişen insülin direnci vardır..İnsülin
4. A lfa G lu kozida z in h ib itö rle ri (A ka rb o z , M ig lito l) direncini azaltmak için oral antidiyabetikler kullanılabilir.

E t k i m e k a n i z m a s ı : Barsak epitelindeki alfa-glukozidaz HMG-KoA redüktaz inhibitörü.statin grubu

e nzim in i inhibe eder. B öylece laktoz d ışın da ki
karbonhidratların emilimini azaltır.
- Kan şekerindeki postprandiyal artışı önler.
A t o r v a s t a t in :
ilaçlardan biridir. Kolesterol yüksekliğinde statinler ilk
tercihtir. En sık görülen yan etkileri gastrik intolerans ,en
ciddi yan etkileri rhabdomyoliz ve KCFT bozukluğudur.
Statinler teratojendirler.
 196
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

R a m i p r i l : ACE inhibitörüdür. Hipertansiyon,kalp yetmezliği S ü lfo n ilü r e g r u b u o r a l a n t id iy a b e t ik le r :

ve özellikle nefropati .proteinüri gelişen böbrek hastalıkları
1. j e n e r a s y o n : Tolbutamid , Klorpropamid (en uzun etkili),
KULLANILAN İLAÇLAR

önemli endikasyonlarıdır. ACE inhibitörleri bradikinin

birikimine bağlı kuru öksürük ve anjioödem yapabilirler.Terat Tolazamid, Asetoheksamid.
ojeniteri özellikle gebeliğin 2.ve3. trimesterinde belirgindir. 2. j e n e r a s y o n : Glimepirid, Glibürid, Glipizid, Gliklazid,
PPAR-y a gonisti oral a n tid iya b e tik
R o s ig lit a z o n :
Glibenklamid.
ilaçtır.Glitazonlar periferik insülin duyarlılığını artırarak Gliklazid antiagregan etkisi en fazla olan, Glibürid en güçlü
,insülin direncini azaltırlar.Ödem yaparlar bu yüzden ileri olan sülfonilüredir.
evre kalp yetmezliğinde kontrendikedirler.Ayrıca subkutan
yağ dokusu miktarını artırarak kilo aldırabilirler. Potasyum kanalı

K l o r p r o p a m i d : En uzun etkili sülfonilüredir.Aym zamanda

diyapedes insipidus tedavisinde kullanılır.Sülonilüreler
ATP bağımlı K kanalını bloke ederek insülin sekresyonunu
artırırılar.Bu yüzden hipoglisemiye neden olabilirler ve kilo
alımına yol açabilirler.Aynı zamanda disülfiram benzeri
tabloya yol açan ilaçlardan birisidir.

M e tfo r m in : Biguanid grubu oral antidiyabetik ilaçların

prototipidir.Periferik insülin duyarlılığını artırır.Lipolitik
etkilidir ve kilo kaybına neden olur.Bu yüzden obezlerlerde
öncelikli tercih edilmelidir.GIS intoleransı .Laktik asidoz,B12
ve Folat eksikliğine bağlı megablastik anemi önemli yan
etkileridir.

Tip 2 DM’de m akrovasküier komplikasyonları azaltır.

M etform in ayrıca P o likistik Ö ver S endorm unda
kullanılır.M etform in böbrekten atılır.Renal ve Hepatik
yetmezlikte kontrendikedir.
Doğru cevap: C
Doğru cevap: E
6. D iy a b e tik h a s t a la r d a k u lla n ıla n p io g lit a z o n
e t k il e r d e n h a n g is in i y a p a r ? 8. Aşağıdakilerden hangisi n örojenik tip diabetes
insipidus tedavisinde kullanılabilir?
A) Endojen insülin salgısını artırır
B) Kan glukagon düzeyini azaltır A) Klomifen
C) Karaciğerde glukoneojenezi artırır B) Glukagon
D) Hedef dokuların insuline duyarlılığını artırır C) İnsülin
E) Glukozun barsaktan absorpsiyonunu azaltır D) Klorpropamid

Pioglitazone bir thiazolidinedion’dur. E) Diazoksid

K lorpropam id: Etki süresi en uzun olan oral antidiyabetiktir

Bu grupta rosiglitozon’da vardır. Kas ve yağ dokusunda
(48 saat). Diğer sülfonilürelerin aksine böbrek yoluyla
insülin sensitivitesini artırarak etki gösterirler. Beta hücre
atılır.
fonksiyonlarında düzelmeye neden olurlar, insuline doku
duyarlılığını artırıcı etkisinde, peroksizom proliferatör ADH’ın tübülde etkinliğini artırarak idrar çıkışında azalmaya
aktive edici reseptörlere yüksek se çicilikte agonist ve hiponatremiye neden olur.**Nörojenik tipte Dİ tedavisinde
olarak bağlanması rol oynar. Bu reseptörler glukoz ve kullanılır. Nefrojenik tipte etkisizdir.
lipid metabolizmasının kontrolünde rol oynayan insuline
duyarlı genlerin transkripsiyonunu düzenler. Bu etkilerin Doğru cevap: D
sonuçlarından biri glikoz transportör sayısının artmasıdır.
9. Etki gücü en yüksek olan ve d isülfiram benzeri
Doğru cevap: D7
etkileri olan oral antidiabetik aşağıdakilerden
hangisidir?
7. S ü lfo n ilü r e g r u b u n d a n o lm a y a n o r a l a n t id iy a b e tik
a ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g is id ir ? A) Glibürid
B) Glipizid
A) Klorpropamid B) Tolbutamid
C) Gliklazid
C) Glibürid D) Glipizid
D) Repaglinid
E) Akarboz
E) Glimeprid
(miglitol gibi) oc-glukozidaz inhibitörüdür. Şişkinlik
A karb o z
ve gaz oluşumu en sık rastlanan yan etkisidir.
 197

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

ORAL ANTİDİABETİKLER 11. Aşağıdakilerden hangisi sü lfon ilü re ler arasında
en uzun etki süresine sahiptir?
NIDDM (Tip II) hastalarında ve diyet ile kontrol altına

KULLANILAN İLAÇLAR
alınamayan hastalarda kullanılır. Genel olarak 6 grupta A) Klorpropamid B) Tolazamid
incelenir: C) Talbutamid D) Asetoheksamid
1. S ü lfo n ilü r e le r (Tolbutam id (en kısa e tkili), E) Fenformin
K lo rp ro p am id (en uzun e tk ili), Tolazam id,
Böbrekler klorpropamidin oral tek dozunun %80-90’ını 4
Asetoheksamid, Gliburid (Glibenklamid), Glipizid,
günde itrah eder. Kararlı durum konsantras-yonuna erişmesi
Gliklazid, Glimepirid....vs)
için 5 gün ilaç almak gerekir. İlaç alımı kesildiğinde ilacın
2. S ülfoniiüre benzerleri (repaglinid, nateglinid) hepsinin atılımı için 20 gün gerekir. Klorpropamidin yarı
3. Biguanid (Metformin, fenformin...vs) ömrü 35 saat kadardır.
4. Alfa-G lukozidaz in h ib itö rle ri (akarboz, miglitol, Doğru cevap: A
vogliboz)
5. Tiazolidindion türevleri (Glitazon’tür.) (troglitazon, 12. Aşağıdakilerden hangisi klorpropam idin en
rosiglitazon....vs) önem li yan e tkisidir?
6. A ld oz redüktaz in h ib itö rle ri (tolrestat, sorbinil,
alrestatin...vs) A) Dilüsyonel hiponatremi
- D isülfiram benzeri etki gösterenler; gliburid, B) Laktik asidoz
klorpropamid C) Döküntü
- En kısa e tkili sü lfon iiü re : Glipizid (2-4 saat) D) Rebound hiperglisemi
- En hızlı em ilen oral a n tid ia b e tik : Glipizid.
E) Myokard depresyonu
(Glucotrol)
- Etki gücü en yüksek olan ve disülfiram benzeri Klorpropamid, sülfoniiüre grubundan olan bir oral anti
reaksiyon yapan sülfoniiüre: Gliburid diabetiktir. Yarı ömrü 32 saattir. Klorpropamid karaciğer ve
böbrek yetmezliği olanlarda kontrendikedir. Bu ilaçla tedavi
***Antiagregan etkisi olan ve diabetik m ikroanjiopatinin
gören yaşlı hastalar özel monitörize edilmelidir. Çünkü bu
ve retinopatinin gelişm esini geciktiren: Gliklazid
grup hastalarda uzamış hipoglisemik reaksiyonlar daha
- Klorpropam id (Diabinese): Etki süresi en uzun sık görülür.
olan oral antidiyabetiktir (48 saat).
Klorpropamidle gözlenen en sık yan etkiler dilüsyonel
Doğru cevap: A h ip on atre m i, s a rılık , a n tid iü re tik e tki, löko pe ni ve
trombositopenidir.
10. Aşağıdakilerden hangisi a ntidiyabetik ilaçlardan Doğru cevap: A
sü lfanilürelerin etki mekanizmasını en__ iyi
açıklar? 13. G liburidin tek başına antidiyabetik olarak
kullanılm ası sonucu karşılaşılan en sık yan etki
A) Nükleer proliferatör- aktive reseptör gama
aşağıdakilerden hangisidir?
(PPARö)’nın agonisti gibi davranarak insülinden
sorumlu genleri aktive ederler A) Gastrointestinal yan etkiler
B) Karaciğer enzimlerini direk etkileyerek B) Hipertansiyon
glukoneogenezi inhibe ederler
C) Hipoglisemi
C) Karaciğer enzimlerini direk etkileyerek glikojenin
D) Gastrointestinal sistemden kalsiyum emiliminin
depolanmasını sağlarlar
bozulması
D) Pankreas beta hücrelerine ATP bağımlı potasyum
E) Ortostatik hipotansiyon
kanallarından potasyum girişini inhibe ederler
E) Barsaktaki alfa-glukozidaz aktivitesini inhibe - G lib u rid in en sık ka rş ıla ş ıla n yan etkisi
ederler hipoglisemidir.

- Sülfaniüreler beta hücrelerindeki ATP bağımlı D iğer yan e tk ile ri;

potasyum kanallarından potasyum geçişini inhibe - GİS şikayetleri
ederek depolarizasyonu sağlarlar.
- Cilt dökntüsü
- Depolarizasyonla kalsiyum kanalları açılır ve hücre
- Kilo alımı
içine kalsiyum girişi olur.
- Kemik iliği depresyonu
- İnsülin salınımı artar.
- İyot uptake’nin bozulması -guatr
Doğru cevap: D - Hipotansiyon
Kolestatik sarılık
- Asetaldehit sendromu
 198
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

- Konfüzyon sekresyonunu sağlaması bu iki hormana bağlanmaktadır.

- Halsizlik Özellikle Tip II DM tedavisinde yararlı etkileri preliminer
KULLANILAN İLAÇLAR

çalışmalarda gösterilmiştir.
- Ataksi
Doğru cevap: A
Doğru cevap: C

17. Diabetik gastroparezisi olan hastalarda

14. Repaglinid ve nateglinidin etki mekanizması kullanılm am ası gereken diabet ilacı hangisidir?
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Eksenatid
A) Periferik dokulardaki insülin direncini düşürürler
B) Pramlintid
B) Pankreastan insülin salmımına yol açarlar
C) Tolazamid
C) Karaciğerdeki glukoneogenezi inhibe ederler
D) Sitagliptin
D) Karaciğerdeki glikojenin depolanmasını arttırırlar
E) Eksenatid
E) Barsaktan karbonhidrat absorbsiyonunu
yavaşlatırlar Pramlintide mide boşalmasını geciktirici etkileri olan
diabet ilacıdır. Amilin reseptörlerini uyararak, glukagon
- Repaglinid ve nateglinid beta hücrelerinden insülin
sekresyonunu baskılar, m ide boşalm asını geciktirir,
salmımına yol açarlar.
to k lu k h is s i y a ra tır. Tip 1 ve 2 diabette subkutan
- SülfonilürelergibiATP bağımlı potasyum kanallarını enjeksiyonla kullanılır. G astroparezisi olan hastalarda
bloke ederler. k u lla n ılm a s ı k o n tre n d ik e d ir. A ğ ır ren al y e tm e z lik
Doğru cevap: B dışında kullanılabilir.
Doğru cevap: B
15. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi etkisi çabuk
başlayan, kısa etkili olm asından dolayı 18. Aşağıdakilerden hangisi proksim al tübülden
postprandiyal glikoz seviyelerinin kolay kontrol glukoz reabsorbsiyonunu engelleyen SGLT
edilebildiği antidiyabetik b ir ilaçtır? inh ibitö rü antidiyabetik ilaçtır?

A) Glimepirid A) Alrestatin
B) Gliburid B) Liraglutid
C) Metformin C) Pramlintid
D) Pioglitazon D) Kanagliflozin
E) Rapeglinid E) Vildagliptin
- Rapeglinid; meglitinid grubu ilaçlardandır.
- Etkisi çabuk başlar. A n tid iy a b e tik le r

- Kısa etkilidir. E tk i m e k a n iz m a sı İlaç

- Yemeklerden hemen önce alındığında postprandiyal Aifa-glukozidaz Akarboz (Glucobay®), Vogliboz,
kan şekerini kontrol eder. inhibitörü Miglitol
Doğru cevap: E Atdoz redüktaz
Alrestatin, Tolrestat, Sorbinil
inhibisyonu
16. Aşağıdakilerden hangisi prim er kullanım alanı
Kanagliflozin, Dapagliflozin,
diabet olan human am ilin analoğudur ? SGLT inhibitörleri
Remogliflozin, Sergliflozin
A) Pramlintid B) Metformin
C) Klorpropamid D) Miglitol Doğru cevap: D
E) Glukoz bağımlı insülinotropik polipeptid (GİP)
Pram lintid: İnsan amilin analoğudur. Amilin Pankreas p 19. Aşağıdakilerden hangisi belirgin derecede
hücrelerinden salınan peptid yapılı bir hormondur. glikozüriye neden olur?

Pramlintid; mide boşalma hızını yavaşlatarak postprandiyal A) Tolrestat B) Dapagliflozin

glukoz düzeylerini düşürür, glukagon sekresyonunu azaltır. C) Mitiglinid D) Gliburid
Kilo kaybına ve HbA1c değerlerinde düşüşe yol açar. Klinik
E) Asetoheksamid
çalışmaları devam etmektedir
D a p a g liflo z in SGLT in h ib itö rü d ü r. G lu ko zu n renal
G lukagon benzeri Peptid-1(GLP-1) v g lu koz bağımlı
reabsorbsiyonunu önleyerek glikozüriye neden olur.
in sü lin o tro p ik polipeptid (GİP): Üst ve aşağı barsaktan
salınan ve glukoz bağımlı insülin sekresyonunu arttıran Doğru cevap: B
incretin diye isimlendirilen 2 hormondur. Oral glukoz
aliminin İV glukoz uygulanmasından daha fazla insülin
 199

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

20. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi insülin salınımı postprandiyal artışı önler. İnsülin üzerine etkisi yoktur,
azaltmakla b irlikte kan şekerini artırmaz? hipoglisem iye neden olmaz. Tek başına, IDDM’lerde
insülinle, N ID D M ’de oral a ntid iya be tiklerle beraber

KULLANILAN İLAÇLAR
A) Diazoksit kullanılır.
B) Vinblastin
Troglitazon: Fledef hücrelerde insülin etkinliğini artırır.
C) Beta blokerler Hepatotoksik etkisi kullanımını kısıtlar.
D) Kalsiyum kanal blokerleri
Tolrestat; Aldoz Redüktaz inhibitörüdür. Glukozun sorbitole
E) Fenitoin
dönüşümünü sağlayan bu enzimi inhibe eder.
• Beta b lo k e rle r in s ü lin sa lınım ın ı azaltm akla
Doğru cevap: D
b irlik te aynı zam anda fa rk lı m ekanizm alarla
kan şekerinde düşürürler. Şıklardaki diğer ilaçlar
ise insülin salınımını azaltıp, hiperglisemiye neden 23. A ntidiyabetik ilaçlardan m etform inin en sık
olurlar karşılaşılan to ksik reaksiyonu aşağıdakilerden
hangisidir?
• H iperglisem ik e tkili ilaçlar:
1) Diazoksit A) Gastrointestinal yakınmalar
2) Vinblastin B) Hipertansiyon
3) Kolşisin C) Hipoglisemi
4) Fenitoin D) Mental konfüzyon
5) Kalsiyum kanal blokerleri E) Ortostatik hipotansiyon

Doğru cevap: C - M etform inin en sık yan etkisi gastrointestinal

yakınmalardır. Bunlar; anoreksia, bulantı, kusma,
abdominal rahatsızlık, diyare.
21. Etkisi için fonksiyone pankreas ve adacık
hücrelerine ihtiyaç duymayan ve bazı hastalarda Doğru cevap: A
laktik asidoza neden olan oral hipoglisem ik
hangidir?
24. İnsülin bağımlı diabetes m ellitus olan genç bir
A) Fenformin B) Tolbutamid kadın hastanın uzun süreli prognozunun iyi
olması için hangi tedavi uygulanm alıdır?
C) Tolazamid D) Gliburid
E) Glipizid A) Sabah semilente akşam lente insülin enjeksiyonu
B) Sabah ultralente yemek zamanları da düşük doz
Fenformin biguanid grubu ilaçtır ve fonksiyone adacık
regüler insülin injeksiyonu
hücrelerine ihtiyaç duymaz. Biguanid grubu ilaçlar laktik
asidoza yol açabilirler. C) Sabah hem lente hem de ultralente insülin içeren
karışımın injeksiyonu
Doğru cevap: A
D) Sabah ve akşam regüler insülin injeksiyonu ve
yemek zamanlarında lente insülin injeksiyonu
22. Diabetik hastalarda kilo kaybına yol açan
E) Akşam lente ve regüler insülin karışımı
antidiabetik hangisidir?
injeksiyonu
A) Troglitazon
İnsülinin bazal düzeyde devamının sağlanması ve yemek
B) Tolrestat zamanlarında kısa etkili insülinlerle desteklenmesi gerekir.
C) Gliklazid Bu türtedavi diabetin sıkı kontrolünü sağlar. Glukozalınımı
D) Metformin gündüz olduğu için uzun etkili insülin sabah alınmalıdır.

E) Akarboz
âlukozun hücre içine girişi insüinden
G lik la z id ; A n tia g re g a n e tkisi olan ve d iabetik bağımsız olan yerler
mikroanjiopatinin ve retinopatinin gelişmesini geciktiren
• Karaciğer
ikinci kuşak sulfonilüre grubu bir antidiyabetiktir.
• S inir hücreleri
Metformin; Glukoneogenezi inhibe ederek etki gösterir. Etki
süresi tolbutamide eşittir (8 saat). İnsülin sekresyonunu • Retina hücreleri
uyarmaz, hipoglisemi nadir görülür. • Koroid pleksus
Kilo kaybına neden olması nedeniyle obez hastalarda • E ritro s itle r
tercih edilir. Hiperlipidemiyi önler (LDL’yi düşürür, HDL’yi
• Böbrek tubulus hücreleri
yükseltir).
• Barsak mukoza hücreleri
Akarboz: Barsak epitelindeki |3£Ta-glukozidaz enzimini
inhibe ederek etki gösterir. Böylece laktoz dışındaki V J
karbonhidratların em ilim ini azaltır. Kan şekerindeki Doğru cevap: B
 200
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

25. En antijenik insülin preparatı hangisidir? - Hipotansiyon

- Kolestatik sarılık
A) Sığır ultralente insüiini
KULLANILAN İLAÇLAR

- Asetaldehit sendromu
B) Ultralente insülin
Konfüzyon
C) Bakteriyel NPH insülin
- Halsizlik
D) Enzim modifiye domuz insüiini
- Ataksi
E) HP insülin (Highly purified insülin)
Doğru cevap: C
İnsan insüiini ve domuz insüiini arasında tek aminoasit farkı
vardır, sığır insüiini insan insülininden 3 aminoasit farklıdır.
Bakterilerden rekombinant DNA ile elde edilen insülin insan 29. Aşağıdakilerden hangisi insü lin sekresyonunu
insüiini ile aynı seriye sahiptir. HP insüiini domuz insülinin azaltır?
oldukça saflaştırılmış halidir.
A) Lösin
Doğru cevap: A B) (3 adrenerjik reseptör agonistleri
C) a adrenerjik reseptör agonistleri
26. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi hızlıca etki süresini
uzatan a ktif m etabolitlerine biotransform e olur? D) Vagal stimulasyon
E) Sulfonilüreler
A) Tolazamid B) Fenformin
C) Klorpropamid D)Tolbutamid GENEL ÖZELLİKLER
E) Asetoheksimid
Pankreas Beta hücrelerinde sentez edilen peptid yapılı bir
Asetoheksimidin ana m etaboliti hidroksi-heksamiddir. hormondur, plazma yarı ömrü 4-6 d k.’dır.
Bu metabolitin yarı ömrü asetoheksamidin biyolojik yarı
ömründen daha uzundur. R eseptörü hücre m em branındadır, ama intraselüler
habercisi bilinmemektedir, plazmada serbest bulunur
Doğru cevap: E
Preprohormon şeklinde granüllü endoplazmik retikulumda
27. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi insülinle karşılaş­ sentezlenir, daha sonra 2-3 aa'lik yapı, ana yapıdan ayrılır
tırıldığında kardiyovaskuler hastalıklardan ve proinsülin oluşur, golgi cisimciğinde granüller içinde
ölüm de artış yapar? paketlenir. Kandaki C-peptid düzenleyicisi plazma glukoz
düze yid ir. Beta h ü c re le rin in in s ü lin salgılanm asını
A) Tolbutamid B) Glipizid düzenleyen ana enzim glukokinazdır.
C) Gluburid D) Glukagon Hiperinsülinizme bağlı hipoglisemilerde, bu yüksekliğin
E) Epinefrin insülinin aşırı endojen salınım mı (insülinoma?) yoksa
Tolbutamidin bu yan etkisi 1970’li yıllardan beri biliniyor. eksojen insülin alınımına mı bağlı olduğunu anlamak için
Ancak bu problemin oluşması hala anlaşılamamış ve C-peptid düzeyine bakılır. C-peptid düzeyi endojen insülin
salınımının en duyarlı göstergesidir.
çözülememiştir. O nedenle bu ilacın uyarılar kısmında
kardiyovasküler mortalitede artış yaptığı yazılmaktadır. insülin reseptörünün Alfa ve Beta subunitleri vardır: Alfa-
Doğru cevap: A subuniti ekstraselülerdir ve insüiini bağlar. Beta-subüniti
sinyal naklini yapar ve bir transmembran proteinidir.
28. G liburidin tek başına antidiyabetik olarak İnsülinin %50’si karaciğerden ilk geçişte metabolize olur,
kullanılm ası sonucu karşılaşılan en sık yan etki insülin metabolizmasından insüline spesifik proteaz ve
aşağıdakilerden hangisidir? Glutatyon-insülin transhidrogenaz sorumludur.

A) Gastrointestinal yan etkiler İn s ü lin S a lım m ım ih n ib e e d e n le r: A lfa -ad re ne rjik

B) Hipertansiyon agonistler (en başta adrenalin), somatostatin, bazı ilaçlar
(diazoksid, fenitoin, vinblastin, kolşisin)
C) Hipoglisemi
D) Gastrointestinal sistemden kalsiyum emiliminin İnsülin glukagon salınımını alfa hücreler üzerindeki direk
bozulması parakrin etkisiyle inhibe ettiği halde, glukagon insülin
salgılanmasını indirek olarak stimüle eder.
E) Ortostatik hipotansiyon

- Gliburidin en sık karşılaşılan yan etkisi hipoglisemidir. İnsülin salımmım uyaranlar: Beta-adrenerjik agonistler,
GH, kortizol, plasental laktojen, ekstrojen, aşırı progestinler
D iğe r yan e tk ile ri; (gebelikte ortaya çıkar), aminoasitler (en güçlüsü arginin),
- GİS şikayetleri yağ asitleri, gastrik inhibitör polipeptid, barsak hormonları
(GİP, gastrin, glukagon, sekretin, VIP, enteroglukagon)
- Cilt dökntüsü Glukoz, mannoz, lösin, Vagal stimulasyon, sulfonilüreler,
- Kilo alımı (Biguanidler değil)
- Kemik iliği depresyonu Doğru cevap: C
- İyot uptake’nin bozulması -guatr
 201

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

30. Dolaşımdaki insü lin in yarı ömrü aşağıdakilerden
hangisidir?
KALSİYUM DENGESİNİ

KULLANILAN İLAÇLAR
A) 3-5 dakika B) 35-40 dakika DÜZENLEYEN HORMONLAR
C) 3-5 saat D) 8-10 saat
E) 18-24 saat
1. PTH’nın (paratiroid hormon) böbrek üstündeki
- Dolaşımdaki insülinin yarı ömrü 3-5 dakikadır. etkisi aşağıdakilerden hangisidir?
- %60’ı böbreklerde, %40’ı karaciğerde hidrolize
A) Kalsiyum ve fosfat atılımını azaltır
uğrar.
B) Kalsiyum atılımını azaltır, fosfat atılımını arttırır.
Doğru cevap: A
C) Kalsiyum ve fosfat atılımını arttırır.
D) Kalsiyum atılımını arttırır, fosfat atılımını azaltır
31. Etki süresi en kısa olan insülin preparatı
aşağıdakilerden hangisidir? E) Kalsiyum ve fosfat atılımını etkilemez

Paratiroid başı nda sentezlenen ve depolanan bir hormondur.

A) İnsülin glulisin B) İnsülin aspart
Adenilat siklazı aktive ederek cAMP düzeyini arttırır.
C) insülin lispro D) Protamin çinko insülin
E) İnsülin glargin E tk ile ri:
- R e s e p tö rle ri o s te o b lo s tla rd a d ır, kem iklerde
İnsülin g lu lisin : Etki süresi en kısa olandır (1-2.5 saat)
osteokloitleri aktive ederek ve osteoklastların reseptör
İnsülin aspart: Etki sür esi 3-5 saattir sayısını arttırarak kalsiyum m obilitasyonuncu
neden olur. O s te o b la stik a k tiv ite y id e a rttırır
İnsülin lispro: Etki süresi 2-5 saattir (RÖMODELLİNG).
Protamin çinko insülin: En uzun etkili insülin preparatıdır - ince barsaktan kalsiyum ve fosfor emilimini artırır (D
(24-36 saat) vitamini aracılı).

İn s ü lin g la rg in : Hipoglisem i gelişim i riski en düşük Böbrekten kalsiyum e m ilim ini (hiperkalsemi) ve
olandır. fosfor atılımını artırır (fosfatüri) Sonuç: Ca*2düzeyi
artar, fo s fo r düzeyi düşer.
Doğru cevap: A
- B ö b re kte 1alfa h id ro k s ila z e n z im in i s tim u le
32. Aşağıdaki insü lin preparatlarından hangisi en e d e re k a k tif D v ita m in i o lu ş u m u n u sa ğ la r.
uzun e tkilid ir? Sodyum ve Bikarbonat geri emilimini azaltır ve
diüretik etki yapar.
A) İnsülin lispro B) Lente insülin
PTH salgılanmasını düzenleyen en önemli faktör kandaki
C) NPH insülir D) Regüler insülin
ve paratiroid bezindeki iyonize Ca+2 miktarıdır.
E) Ultralente insülin

-Ultralente insülin en uzun etkili insülin preparatıdır. Fakat 7-dehidrokolestorerol - D3 (Kolekalsiferol)

yeni çıkan “İnsülin Glarjine’’ bundan da uzun etkidir.

Fosfor ve kalsiyum
Doğru cevap: E düzeyi yükseldiğinde
24,25 (Oh,) D;
(Sekalsiferol)
bu yol tetiklenir.

33. İnsülin tedavisinin en sık karşılaşılan yan etkisi ZaC^r

aşağıdakilerden hangisidir?

A) Diabetes insipidus Fosfor ve kalsiyum düzeyi

düştüğünde PTH
yükseldiğinde bu yol tetiklenir.
B) Hipertansiyon
C) Hipoglisemi
D) Ortostatik hipotansiyon
E) Retinal hasar
- in sü lin te d a vis in in en sık ka rşıla şıla n yan
etkisihipoglisemidir. Doğru cevap: B

D iğer yan e tk ile ri;

- İnsülin allerjisi
- insülin direnci
- Enjeksiyon yerinde lipodistrofi

Doğru cevap: C
 202
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

2. Paratiroid bezinin salgı fonksiyonunu düzenleyen S o ru h ip e rk a ls e m i te d a v i s e ç e n e k le rin in

ana fa ktö r normal fizyo lo jik koşullarda m ekanizm alarını so rg ulu yor.
KULLANILAN İLAÇLAR

hangisidir?
H ip e rka lse m i M edikal Tedavi S eçenekleri
A) Paratiroid hücrelerindeki D vitamini konsantras­ • Renal kalsiyum atım ını arttırm ak için: Serum
yonu fizyolojik + Furosemid
B ) Ön hipofizden salınan bir tropik hormonun kan • Kemik rezorpsiyonunu azaltmak için: Aledronat,
düzeyi Pamidronat
C) Dolaşımdaki iyonize kalsiyum konsantrasyonu • Paratiroid bezinde kalsiyum duyarlılığını arttırmak
D) Paratiroid bez civarındaki dolaşımda bulunan için: Cinacalcet kullanılabilir
kalsitonin düzeyi
Doğru cevap: D
E) Ekstraselüler fosfat iyonunun kandaki
konsantrasyonu
6. Aşağıdaki ajanlardan hangisi; osteoklast
Paratiroid hormonun regulasyonu feedback mekanizma ile a ktivitesini bu hücreler üzerindeki reseptörleri
kan kalsiyum düzeyi tarafından düzenlenir. üzerinden azaltarak kem iklerden kalsiyum
açığa çıkmasını azaltan b ir parathorm on
Doğru cevap: C
antagonistidir?

3. Renal yetm ezliği olan hastalarda hipopara- A) Etindronat B) Dihidrotaşisterol

tiroidizm tedavisinde aşağıdakilerden hangisi C) Kalsitonin D) Parikalsitol
kullanılır?
E) Alendronat
A) Ergokalsiferol
K A LS İT O N İN
B) Kolekalsiferol
C) Kalsiferol Tiroiddeki parafolliküler (C) hücrelerinden salgılanan
D) Kolesterol polipeptid yapılı bir hormondur.
E) Dihidrotaşisterol Kan kalsiyum düzeyinin yükselmesi, gastrin, adrenalin ve
Dihidrotaşisterol L-hidroksilasyon gerektirmez. Çünkü glukagon kalsitonin salıverilmesini artırır.
sorudaki diğer ilaçların aksine yarı sentetik bir D2 vitamini E tk ile ri:
(ergokalsiferol) analoğudur Bu metabolik basamak böbrekte
oluşur. Osteoklast aktivitesini bu hücreler üzerindeki reseptörleri
üzerinden azaltarak kemiklerden kalsiyum açığa çıkmasını
Doğru cevap: E azaltır. Parathormonun antagonistidir.

4. Sekonder hiperparatiroidi ve paratiroid kanseri
tedavisinde kullanılabilen ve kalsiyum sensing
reseptörleri aktive ederek paratiroid hormon
sekresyonunu baskılayan ilaç aşağıdakilerden
hangisidir?
idrarla kalsiyum ve fosfor atılımını hızlandırır: Hipokalsemiye
neden olur.
E n d ika syo n la rı:
Maligniteye bağlı hiperkalseminin tedavisinde kullanılır.

A) Sinakalset B) Galyum Paget h astalığı: Bu hastalıkta kemik rezorbsiyonu ve

yapımı (turnover) birlikte artmıştır. Artmış olan turnoveri
C) Plikamisin D) Kalsitriol
baskılar.
E) Teriparatid
Kullanılan d iğ er ilaçlar: Bifosfonatlar (sodyum etidronat
Sinakalset (Cinacalcet) kalsiyum sensing resepsörü ve sodyum alendronat) ve mitramisin (acil hiperkalsemi
aktive ederek, PTH salınımını baskılar. Paratiroid hormon tedavisinde de kullanılır).
fazlalığı olan durumlarda ve paratiroid kanseri tedavisinde
kullanılır. O steoporoz: D vitamini ve kalsiyum ile beraber kullanılır.

Doğru cevap: A5 Yan e tkileri: Bulantı, alerjik döküntü, anjiyoödem.

5. Hiperkalsem i tedavisinde kullanılan, parotiroid B İF O S F O N A T L A R

bezde kalsiyum duyarlaştırıcı etkisi olan ilaç
aşağıdakilerden hangisidir? Etidronat (Didronat), alendronat (Fosamax), pamidronat
(Aredia), klodronat (Bonefos), risedronat (Actonel)
A) Furosemid
Kemik dokusunda hidroksiapatit kristallerine bağlanırlar ve
B) Aledronat osteoklastların bifosfonatları içeren hidroksiapatit kristallerini
C) Pamidronat fagosite etmesini ve rezorbsiyon yeteneklerini inhibe eder.
D) Cinacalcet Osteoklastların sayısında da azalmaya neden olur.
E) Raloksifen
 I
203

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

O ral b iy o ra rla n ım la rı düşüktür, sabah aç karnına 9. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin hızlı intravenöz
alınmalıdır. enjeksiyonu hipokalsem ik tetaniye neden olur?

KULLANILAN İLAÇLAR
Kandaki yarı ömürleri kısa, kemikteki ise uzundur. A) Dimerkaprol
E n d ik a s y o n la rı: Osteoporoz, Paget hastalığı, tumor B) Edetat disodyum (Na2 EDTA)
metastazına bağlı hiperkalsemi. C) Deferoksamin

Yan e tkile ri: Raşitizm, osteomalazi (bu iki etki özellikle

D) Penisilamin
etidronat kullananlarda) , kemik kırılmasını kolaylaştırma, E) N-asetilsistein
mide, duodenum ve özofagusta erozyon gibi etkiler
Şelatör olan Na2 EDTA intravenöz olarak hızlı verilirse
oluşturur.
hipokalsem ik tetaniye yol açar. Yavaş infüzyonunda (15
Doğru cevap: C mg/dk) bu görülmez, çünkü dolaşım dışındaki kalsiyum
(CA) depolan eksi-len Ca’u yerine koyabilir. CaNa2 EDTA
7. O steoporoz tedavisinde aşağıdakilerden hangisi ise yüksek dozda hızlı infüze edilse de hipokalsemiye yol
kullanılm az? açmaz. CaNa2EDTA kurşun (PB) zehirlenmesinin tanı
ve tedavisinde kullanılır. Na2 EDTA akut hiperkalsemi
A) Triamsinolon B) Alendronat te da visin de kullanılır. D iğer se çen eklerd eki ilaçlar
C) Cinacalcet D) Östrojen hipokalsemiye yol açmaz. Dimerkaprol (British antilevvisite,
BAL), içerdiği sülfidril gruplan ile metaller arasında çelasyon
E) Kalsitonin
oluşması nedeniyle, arsenik, civa ve çocuklarda bazı Pb
Triam sinolon; glukokortikoid etkili birsteroiddir. Steroidlerin zehirlenmesi olgularında kullanılır. Penisilamin VVilson
en önemli yan etkilerinden birisi osteoporozdur. Bu nedenle hastalığında tercih edilen bir ilaçtır. A yrıca Cu, Hg ve
sorunun cevabıdır. Pb zehirlenmesinin tedavisinde de kullanılır. N- asetil -L-
sistein aseta-minofen aşın dozunda hepatotoksisiteyi
S eçeneklerdeki a le n d ro n a t; b ir b ifo s fa n a t’tır. Bu önlem ek için kullanılır.
ilaçlar; kemik dokusunda hidroksiapetit’e bağlanırlar ve
Doğru cevap: B
osteoklastların yaptığı kem ik re zo rb siyo n u n u inhibe
ederler. Osteoporoz tedavisinde kullanılır.
10. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kemik yıkılımını
C in a c a lc e t; C aS R ’ün (C a-D uyarlaştıran R eseptör) baskılamaz?
kalsiyum(Ca)’a duyarlılığını arttırır ve paratiroidhormon(PTH)
salınımını belirgin azaltır. Sekonder hiperparatiroidi ve A) Strontium ranelate
paratiroid karsinomlarının tedavisinde kullanılır. B) Tiludronat
Kalsitonin ise; paratiroid hormonun fizyolojik antagonistidir. C) Teriparatide
Kemikte osteoklastları inaktive edip Ca rezorpsiyonunu D) Kalsitriol
önler ve plazma Ca konsantrasyonunu düşürür. Etkisi D E) Heparin
vitam inine bağlı değildir. Ayrıca;
Kem ik yıkım ını baskılayarak veya ye ni kem ik oluşum unu
• Böbreklerde Ca, fosfat ve Na - Cl atılımını f ve
a rttıra rak ostoporoz tedavisinde kullanılan ila çla rla ilg ili
diürez oluşturur.
b ir soru.
• K em ikte protein m atriksin yıkım ım da a zaltır
(böbreklerden hidroksipirolin itrahı azalır). Heparine ait önemli yan etkilerinden birisi de osteoporotik
etkileridir. Heparin, D vitamininin aktif türevine dönüşümünü
• Mideden asit ve gastrin salınımını azaltır. Buna
engeller. Osteoporoz vespontan kırıklar oluşturabilir. Diğer
karşılık barsaklardan Na, K, klor ve su salınımını
ilaçların osteoporoz tedavisinde kullanıldığına dikkat
arttırır.
ediniz.
Doğru cevap: A
OSTEOPOROZ TEDAVİSİNDE KULLANILAN
8. Aşağıdakilerden hangisi kemik resorbsiyonunu İLAÇLAR
engelleyen b ir sentetik isoflavonoid türevidir?
1. BİSFOSFONATLAR:
A) Bazedoksifen
• Etidronat
B) Ipriflavon
• Alendronat
C) Klodronat
• Pamidronat
D) Silikon türevleri
• Risedronat
E) Stronsiyum tuzları
• İbandronat
İpriflavon: Kemik resorbsiyonunu engelleyen bir sentetik • Tiludronat
isoflavonoid türevidir.
• Zolendronat
Doğru cevap: B
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

K lin ik K u lla n ım : K A LS İT O N İN
• Osteoporoz tedavisi ve profilaksisi
KULLANILAN İLAÇLAR

Kalsitonin; tiroid bezinde parafoliküler hücrelerde (C

• Paget hastalığı tedavisi
hücreleri) katakalsin isimli bir peptitten sentezlenir. Kan
• Malignitelere bağlı hiperkalsemi tedavisi kalsiyum düzeyi, başta gastrin olmak üzere bağırsak
• G lukokortikoidlerin indüklediği osteoporozisin hormonları (kolesistokinin, glukagon) ve katekolaminler
profilaksisi kalsitonin düzeyini yükseltirler.
• Kemik metastazlarının tedavisi KALSİTONİNİN ETKİLERİ:
K o n tre n d ik a s y o n la r: • Paratiroid hormonunun fizyolojik antagonistidir.
Kemikte osteoklastları inaktive edip kalsiyum
• Peptik ülser
(Ca) re zo rp siyon un u ö n le r ve plazm a Ca
• Renal fonksiyon bozukluğu konsantrasyonunu düşürür.
• Özofagus motilite bozuklukları • Böbreklerde Ca, fosfat ve sodyum - klor atılımını
arttırır ve diürez oluşturur.
2. RALOXİFEN:
• Kemikte protein m atriksin yıkımını da azaltır;
Selektiföstrojen reseptör modülatörüdür. Omurgada oluşan böbreklerden hidroksipirolin itrahı azalır.
osteoporoz ve kemik kırıklarının profilaksisinde kullanılır. • Mideden asit ve gastrin salınmasını azaltır. Buna
karşılık bağırsaklardan sodyum, potasyum, klor ve
3. D VİTAMİNİ:
su salınımını arttırır.
D vitam ini (kalsitriol) kemik kütlesini arttırırken, kırık
oluşum riskini azaltır. Birçok ülkede osteoporoz tedavisinde Seçeneklerde bulunan kortizon ve parathormon; osteoporoz
kullanılır. oluşturabilen doğal maddelerdir. Parathormon, osteoklast
aktivasyonu yapar.
4. FLORİD:
Doğru cevap: D
Postmenapozal osteoporozun profilaksi ve tedavisinde
faydalı etkileri rapor edilmiştir.
12. Aşağıdakilerden hangisi Paget hastalığının
tedavisinde kullanılan oral e tkili ilaçtır?
5. KALSİTONİN:
Vertebradaki kemik kütlesine olumlu etkiler oluşturarak A) D vitamini B) Fulorid
postmenapozal osteoporozda kemik kırıklarını azaltır. C) Kalsitonin D) Kalsiyum
E) Sodyum etidronat
6. TERİPARATİD:
Paratiroid hormonun rekombinan formu olan Teriparatide B ifo s fa n a tla r (E tid ro n a t, a le n d ro n a t, p a m id ro n a t,
(PTH 1-34) osteoporoz tedavisinde subkutan yolla, aralıklı klodronat ve risedronat); Kemik dokusunda hidroksiapatit
uygulanır. Teriparatid yeni kemik oluşumunu en fazla stimüle kristallerine bağlanırlar ve osteoklastların bifosfonatları
eden ilaçtır. Osteoblast sayısını arttırarak etkiler oluşturur, içeren hidroksiapatit kristallerini fagosite etmesini ve
bifosfonatlarla kombine kullanılabilir. rezorbsiyon yeteneklerini inhibe eder. Osteoklastların
sayısında da azalmaya neden olur. Oral biyorarlanımları
7. STRONTİUM RANELATE: düşüktür, sabah aç karnına alınmalıdır.

Kem ik re zo rb siyo n u n u inh ibe ederken yeni kemik Kandaki yarı ömürleri kısa, kemikteki ise uzundur.
oluşumunu stimule eden ilaçtır. Etki mekanizması belli
değildir. Kemikteki hidroksiapatit kristalleri tarafından E n d ika syo n ia rı;
absorbe edilerek kemikte yıllarca kalabilir. Bayanlardaki
Osteoporoz, Paget hastalığı, tumor metastazına bağlı
osteoporoz tedavisinde etkinliği kanıtlanmıştır.
hiperkalsemi.
Doğru cevap: E
f .
Z o le d ro n ik a s it
\
11. Kem iğin Paget hastalığının tedavisinde kullanılan
M u ltip le M yelom a ve bazı tüm örlerin kemik
doğal madde aşağıdakilerden hangisidir?
m e tasta zla rın d a kullanılan b ir b isfo sfo n a ttır.
M yelom hücrelerine d ire k t an titü m ö r ak tivite si
A) Etidronat B) Kortizol
vardır.
C) Paratiroid hormon D) Kalsitonin
E) Tiroksin
v j
Doğru cevap: E
Paget hastalığının tedavisinde bugün ilk te rcih e tidronat
g ib i b ifosfa na tla rd ır. A ncak soruda d oğal m adde d e d iğ i
iç in bu so ru nu n cevabı ka lsito n in d ir.
 205

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

13. Paget hastalığında yüksek doz etidronat 16. Aşağıdakilerden hangisinin etkisi en hızlıdır?
kullanılm ası sonucu ortaya çıkan, alendronat
kullanım ında görülm eyen yan etki hangisidir? A) Dihidrokolesterol

KULLANILAN İLAÇLAR
B) Kalsitriol
A) Böbrek hasarı
C) Kalsifediol
B) Karaciğer toksisitesi
D) Kalsiferol
C) Kas güçsüzlüğü
E) Dihidrotaşisterol
D) Nörolojik semptomlar
• Kalsitriol en etkin şeklidir. Üzerine de yeni bir işlem
E) Osteomalasi
yapılması gerekmez.
- Etidronat dozu 5 m g/kg/d’ın üzerine çıktığında • Kolesterol —>7dehidrokolesterol —►kolekalsiferol —»
osteom alasi ve kemik kırılm a riskinde artma kalsifediol —> Kalsitriol
görülür.
Doğru cevap: B
- Bu yan etki alendronat ve pomidronat kullanımında
oluşmaz.

Doğru cevap: E
17. Yüksek doz glu koko rtikoid kullanım ına bağlı
osteoporoz tedavisinde aşağıdakilerden hangisi
14. O steoklast aktivasyonu için gerekli olan reseptör öncelikle tercih edilir?
a ktivatö r nükleer kappanın (RANK ligand)
m onoklonal antikoru aşağıdakilerden hangisidir? A) Alendronat
B) Kalsitonin
A) Trastuzumab
C) Mestranol
B) Denosumab
D) Oksandrolen
C) Bevacizumab
E) D vitamini
D) Gefıtinib
E) Sunitinib B ifosfanatlar (alendronat, etidronat, pam idronat ve
ris e d ro n a t) kem iğin hem re z o rb siyo n u n u hem de
D enosum ab, osteoklast aktivasyonu için gerekli olan oluşumunu azaltan organik polifosfat bileşikleridir. Kronik
reseptör aktivatör nükleer ka pp an ın (RANK ligand) bifosfonat tedavisi postmenapozal osteoporozun gelişimini
m onoklonal antikorudur. yavaşlatabilir ve kırıkları azaltabilir. Alendronat ve risedronat
Denosumab, osteoklast aktivasyonunu ve oluşum unu daha az kemik problemlerine neden olur ve en az 5 yıl
baskılar, osteoporoz tedavisinde subkutan yolla kullanılır. etkilidir. Yaygın olarak osteoporozun (postmenapozal
ve glukokortikoid ile oluşmuş) ve Paget’s hastalığının
Doğru cevap: B tedavisinde kullanılır.
Doğru cevap: A
15. Psoriazis (sedef) c ilt hastalığı tedavisinde
kullanılan D vitam ini preparatı aşağıdakilerden
hangisidir? 18. Aşağıdakilerden hangisi özefagusta irritan etkiye
sahiptir?
A) Kalsipotriol
A) Alendronat ve tetrasiklin
B) Ergokalsiferol
B) Alendronat ve eritromisin
C) Kalsitriol
C) Tetrasiklin ve furosemid
D) Alfakalsidol
D) Fluoksetin ve omeprazol
E) Dokserkalsiferol
E) Omeprazol ve difenhidramin
• Kalsipotriol (kalsipotrien) psoriazis cilt hastalığında
kullanılan D vitamin preparatıdır. Bifosfonatların (Alendronat) ve tetrasiklinlerin özefagus
epiteline to ksik etkileri vardır. Bu nedenle oral yoldan
• D vitam ini preparatlarının klinik kullanım ı:
kullanıldıklarında bol su ile ayakta alımları ö n e rilir
• E rgokalsiferol: H ipoparatirodi sonucu oluşan
hipokalseminin düzeltilmesi amacıyla kullanılır. Doğru cevap: A
• K alsitriol: H ipokalsem inin hızlı düzeltilm esinde
kullanılır. 19. Özellikle yüksek dozlarda alındığında yeni kemik
• Alfakalsidol: KBY’de oluşan osteodistrofı tedavisinde oluşum unu arttıran inorganik iyon hangisidir?
kullanılır.
A) Galyum
• Kalsipotriol (kalsipotrien): Psoriazis tedavisi
B) Flor
Doğru cevap: A C) İyot
D) Lityum
E) Sodyum
 206
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

Sodyum florür kemik oluşumunu uyaran resorbsiyonu

etkilemeyen tek ilaçtır. Ancak florürle oluşan kemiğin normal A n ti- a n d r o je n ik ila ç la r
KULLANILAN İLAÇLAR

sağlamlıkta olup olmadığı tartışmalı bir konudur. A n d ro je n A n d ro je n A n d ro je n l

5 a -re d ü k ta z
Doğru cevap: B R e se p tö r S e n te z g ir i ş
in h ib it ö r le r i
B l o k ö r le r i İn h ib it ö r le r i b l o k ö r le r i

20. Aşağıdaki anti-neoplastiklerden hangisi S ip ro te ro n K e to k o n a z o l F in a ste rid J e sto n o ro n

osteoklastları inhibe ettiği için, kemik tüm örlerinin S p iro n o la k to n M e d r o je ste r o n
ya da kem ik m etastazlarının tedavisinde öncelikle
S im e tid in
tercih e dilm elidir?
F lu ta m id
A) Metotreksat
B) Mitomisin
Dolayısıyla bu sorunun cevabı; “flutam id” olmaktadır.
C) Melfalan Seçeneklerde bulunan löprolid ise; GnRH analoğudur.
D) Plikamisin (mitramisin)
Doğru cevap: B
E) Mekloretamin
• Mitramisin (Plikamisin): Mg kompleksine bağlanarak 2. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi, hipotaiam usta
DNA bağımlı RNAsentezini inhibe eder. Osteoklastlar in h ib itö r e tkinliği nedeniyle ovülasyon
üzerinde inhibitör etkisi bulunur. Hiperkalsemiyi indüksiyonu oluşturm ak için kullanılır?
azaltır ve bu nedenle kemik tümörlerinin tedavisinde
kullanılır. A) Flutamid B) Etinil östradiol
• M etotreksat: Dihidrofolat redüktaz enzimini bloke C) Noretidron D) Dietilstilbestrol
eder. Böylelikle timin sentezini engeller. En önemli E) Klomifen
kullanılış yeri ALL’dir. Geniş spektrumlu bir ilaçtır:
K oryokarsinom a (daktinom isin ile kom bine), Klom ifen; östrojen reseptörleri üzerine parsiyel agonisttir.
osteojenik sarkoma, psöriyazis, romatoid artrit, Hipothalamustaki östrojen reseptörlerini bloke ederek,
Crohn tedavisi vb. kullanılır. kanda dolaşan östrojenlerin gonadotropin salgılatıcı hormon
(GnRH) salınımı üzerindeki frenleyici etkilerini ortadan
• M ito m isin : DNA’yı çapraz bağ yaparak alkiller.
kaldırır. Bunun sonucunda hipofizden aşırı bir litüinize edici
Mide kanseri tedavisinde Fluorourasil + Adriamisin
hormon (LH) ve follikül stimüle edici hormon (FSH) salınımı
+ Mitomisin (FAM) kombinasyonunda kullanılır.
olur. Fazla gonadotropin salınımı ile överler aşırı stim üle
• M e lfa la n : Bir a lk ille y ic id ir. Ö ze llikle m ultipl olur. Bu nedenle kısırlık tedavisi için kullanılır.
miyelomda kullanılır.
Seçeneklerde bulunan flu tam id ise androjen reseptör
• M ekloretamin: Bir alkilleyicidir. Flodgkin hastalığının
blokörüdür.
tedavisi için MOPP kombinasyonunda kullanılır.
Doğru cevap: E
Doğru cevap: D1

3. Aşağıdakilerden hangisi oral ya da im plant olarak

kullanılan kontraseptiflerden biri d e ğ ild ir?

A) Norgestret

KONTRASEPSİYON B) Noretindron
C) Etinil östradiol
D) Mestranol
1. A ş a ğ ı d a k i le r d e n h a n g is i a n d ro je n re se p tö r E) Klomifen
a n ta g o n is tid ir ?
Klomifen antiöstrojen bir ajandır ve kontraseptif olarak
A) Finasterid kullanımı yoktur.
B) Flutamid Doğru cevap: E
C) Ketokonazol
D) Danazol 4. Ovulasyonu stim üle eden östrojen parsiyel
E) Leuprolid agonisti hangisidir?

Antiandrojenik ilaçlar aşağıda etki mekanizmalarına göre A) Leuprolid

sınıflandırılmışlardır. B) Flutamid
C) Klomifen
D) Tamoksifen
E) Goserelin
 207

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

Klom ifen, östrojenin hipotalam us ve hipofize yaptığı M ifep risto n (RU486): Progesteron reseptör blokeridir;
feedback’i azaltır. Bu da gonadot-ropinlerde artış yaparak yüksek dozlarda kullanıldığında glukokortikoid reseptörlerini
ovulasyonu stimüle eder. En sık görülen yan etkisi sıcak de bloke eder. Düşük yaptırmak için kullanılır. Bu amaçla

KULLANILAN İLAÇLAR
basmasıdır. misoprostol ile birlikte kullanılabilir.
Doğru cevap: C Doğru cevap: B

5. Endom etriyozis ve idiopatik trom bositopenik 7. Aşağıdaki ilaçlardan hangişi oksitosin

purpura (İTP) tedavisinde kullanılan zayıf anta go n istid ir ve erken doğum eyleminin
androjenik e tkili madde aşağıdakilerden durdurulm ası için kullanılır?
hangisidir?
A) Atosiban B) Tirobifan
A) Ketokonazol B) Simetidin C) Ergonovin D) Ritodrin
C) Danazol D) Anastrazol E) Trilost
E) Spirinolakton
Atosiban oksitosin antagonistidir ve erken doğum eylemini
A n d r o je n ik a k tiv ite y i e tk ile y e n ila ç la r ı ve durdumak için kullanılır.
e n d ik a s y o n la rın ı b ilm e k s ın a vla rd a ö n e m lid ir. Bu
soruda zayıf androjenik etkili ilaçlar olan danazol ve Ergonovin ergot alkaloidlerindendir. Güçlü oksitosik
endikasyonu sorulm uştur. Danazol a nd ro jen ik e tkili etkisi nedeniyle doğum sonu kanmaları durdurmak için
olm akla b irlikte negatif feed back etki ile hipofizer - kullanılır.
ovaryan aksı keserek gonadotropin salınımım baskılar. Ritodrin tokolitik etkili bir diğer ilaçltır. Uterusta bulunan beta
Endom etriyozis ve idiopatik trom b osito pe nik purpura 2 adrenerjik reseptörleri uyarır.
(İTP) tedavisinde kullanılır.
Trilostan steroid sentezinde görev alan 3 beta hidroksisteroid
Seçeneklerdeki ilaçlardan anastrazol ve benzeri aromataz dehidrogenaz inhibitörüdür.
inhibitörleri östrojen sentezini azalttığı için deneysel
olarak endom etriozisde kullanılm akla birlikte, soruda Doğru cevap: A
endometriyozis ve idiopatik trombositopenik purpura (İTP)
tedavisinde kullanılan ilaç sorulduğu için bu seçenek cevabı 8. Ö strojenin etkisi olm ayan aşağıdakilerden
tam olarak karşılamamaktadır. hangisidir?
E n d o m e triyo zis Tedavisi:
A) Endometriumda proliferasyon
* Danazol
B) Pıhtılaşma faktörlerinin yapımında artma
• GnRH a n a lo g la rı y ü k s e k d o z (L e u p ro lid ,
C) Hipoglisemi
goserelin, nafarelin)
D) Tiroksin bağlayan globulin yapımında artma
D a n a z o l: Z a yıf a ndrojenik bir m addedir. P eriferde E) Kemik rezorbsiyonunda azalma
testosteron gibi reseptörleri uyarır. Merkezi sinir sistemine
de geçer. Testosteron reseptörlerini orada da uyarır. Östrojen hiperglisemiye neden olur.
Gonadotropin salınımım keser. Androjenik, buna karşılık Doğru cevap: C
antig on ad otro pik bir m addedir. En önem li kullanım
endikasyonları endometriyozis ve idiopatik trombositopenik
purpura’dır. 9. M estranolün ko ntrase p tif etki gösterm esinde ana
mekanizma hangisidir?
Ketokonazol: Antiandrojenik ve antisteroid etkili mantar
ilacıdır. Puberte prekoks ve Cushing hastalığı tedavisinde A) LH salınımım uyarması
kullanılır. B) FSH salınımım uyarması

Sim etidin: Antiandrojenik etkili peptik ulkus ilacıdır.
A n a s tra z o l: Testosteronun, ö stradiole çevrilm esini
sağlayan aromataz enzim inhibitörüdür. Meme kanseri
tedavisinde kullanılır.
S p irin o la k to n : Testosteron reseptör blokajı yapan,
diüretiktir.
C) Uterus tüplerinde sperm transportunun önlenmesi
D) LH salınımının inhibisyonu
E) FSH salınımının inhibisyonu
Sentetik östrojenler ve mestranolün kontraseptif etkisi
feedback inhibisyonla FSH salınımım önleyerek olur.
Doğru cevap: E

Doğru cevap: C6

6. Aşağıdakilerden hangisi düşük yaptırm ak için

kullanılan b ir progesteron reseptör blokeridir?

A) Ketokonazol B) Mifepriston
C) Mitotan D) Amfenon B
E) Siproheptadin
 I
208
ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

10. Postm enopozal dönem deki kadınlarda östrojen Ö stro je n te d a v is in in yan e tk ile ri;
kullanım ıyla ilg ili aşağıdakilerden hangisi
- Bulantı-kusma (en sık)
KULLANILAN İLAÇLAR

ya nlıştır?
- Memelerde aşırı duyarlılık
A) Atrofik vajinitte kullanılabilir Endometrial hiperplazi ve düzensiz kanama
B) Progesteronla birlikte kullanıldığında endometrial - Postmenopozal uterus kanaması
kanser riskini azaltır
- Endometrium, karaciğer ve meme kanser riskinde
C) Vazomotor semptomları ortadan kaldırır artış
D) Osteoporozla kaybolan kemiğin yeniden - Ödem
oluşumunu sağlar
- Kolestaz, safra kesesi hastalıkları
E) Yapılan tedavi yerine koyma tedavisidir
- Hiperpigmentasyon
Östrojen osteoporoza engel olur. Kemik yıkımını engeller - Migren ataklarında artış
ama yeni kemik oluşturmaz. Postmenopozal dönemde - Venöz tromboemboli
atrofik vajiniti ve vazomotor semptomları (ateş basması)
ortadan kaldırmak için kullanılır. Doğru cevap: C
Doğru cevap: D
14. Oral ko ntrase p tif kullanım ı ile insidansı artabilen
11. Ö strojenler aşağıdaki reseptörlerden hangisinin tü m ö r hangisidir?
sentezini stim üle eder?
A) Meme kanseri
A) Östrojen reseptörleri B) över kanseri
B) FSH reseptörleri C) Endometrium kanseri
C) GnRH reseptörleri D) Hemanjiom
D) LH reseptöleri E) Hepatik adenom
E) Progesteron reseptörleri
O R A L K O N T A S E P T İF LE R İN İS TE N M E Y E N
Östrojen uterustaki progesteron reseptörlerinin sentezini YAN E T K İLE R İ
arttırır.
Doğru cevap: E H a fif Yan E tk ile ri
- Bulantı, mastalji, çekilme kanaması, ödem, baş
12. Aşağıdakilerden hangisi osteoporozun risk ağrısı, migren
faktörlerinden d e ğ ild ir?
O rta Ş id de tte Yan E tk ile r
A) Beyaz ırktan olmak - Çekilme kanaması, kilo alımı, deri pigmentasyonu
B) Sedanter yaşam artışı, akne, hirsutizm , vajin al enfeksiyonlar,
amenore, galaktore
C) Sigara
D) Aile hikayesi C idd i Yan E tk ile r
E) Östrojen tedavisi - Trom boem bolik hastalık, myokard enfarktüsü,
azalmış glukoz toleransı, HDL düzeyinde azalma
O s te o p o ro z ris k fa k tö rle ri:
ve LDL düzeylerinde artmaya seyreden aterogenez,
- Sigara felç riski, subaraknoid kanama, hipertansiyon,
Düşük vücut ağırlığı kolestatik sarılık, kolesistit, kolanjit, safra kesesi
- Beyaz ırk hastalığı, hepatik adenoma, depresyon

- Sedanter yaşam Doğru cevap: E

- Düşük kalsiyum alımı
- Aile hikayesi 15. Aşağıdakilerden hangisi kom bine oral
kontraseptiflerin yan etkisi d e ğ ild ir?
Doğru cevap: E
A) Myokard infarktüsü B) Felç
13. Horm on replasman tedavisindeki östrojen C) Benign karaciğer tümörü D) Hipertansiyon
aşağıdakilerden hangisine vol açmaz? E) Endometrium kanseri

A) Memelerde aşırı duyarlılık Oral ko ntrase p tif kullanılarak endom etrium ve över
B) Safra kesesi hastalıkları kanseri insidansı azalır. Tromboembolik riskini artırırlar.
Hipertansiyon, myokard infarktüsü serebral ve koroner
C) Hipertansiyon
trombaz riski yüksektir.
D) Migren ataklarında artış
Doğru cevap: E
E) Venöz tromboemboli
 209

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

16. Hem kom bine kontraseptiflerde hem tek başına
progesteron ko ntrase p tif olarak kullanılan ilaç Kolesterol: - -► : Progesteron Östriol
hangisidir?

KULLANILAN İLAÇLAR
A) Mestranol ▼ î Aromotaz
Androstenodion----------------- - ► Östron
B) Norgestrel t (->
C) Klomifen | Formestan
D) Danazol
l<->
Dihidrotestesteron - “ Testosteron -
E) Lopralid • Östradiol
5aifa-re Aromotaz
Norgestrel tek başına kontraseptif olarak kullanılabilir ya da
östrojenlerle kombine preparat olarak alınabilir. Cilt altına
implante edilebilmesi en önemli avantajıdır.
Doğru cevap: B
Doğru cevap: B
17. G ecikm iş puberteli erkek çocuklara verilen 20. Aşağıdakilerden hangisi androjenlerin b ir özelliği
androjenik/anabolik steroidlerin en sık görülen d e ğ ild ir?
yan etkisi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Orta derecede aneminin düzelmesi
A) Aplastik anemi
B) Hipogonadizmi olan kimselerde kan kitlesini
B) Büyümenin erken durması arttırması
C) Kemik dansitesinde azalma C) Eritropoietin salınımını arttırması
D) Kas güçsüzlüğü D) Anabolik etki yapmadan sadece spesifik androjenik
E) Deride incelme ve strialar etki göstermesi
Androjenik / anabolik steroidler epifiz plaklarının erken E) Postmenopozal inoperabl meme kanserinin
kapanmasına yol açarak büyümenin durmasına ve nihai palyatif tedavisinde kullanılması
boy uzunluğunun kısa olmasına neden olur. Tüm doğal ve sentetik androjenler hem androjenik hem
Doğru cevap: B anabolik aktiviteye sahiptir. Androjenik etkinin anabolik
etkiye oranı steroid tipine göre değişir.
18. N ondrolor aşağıdaki durum ların hangisinde
' ' '\
tedavi amaçlı kullanılabilir? Eplerenon
• Sp iran olakton dan yan e tk ile ri daha az, S e le k t if
A) Spontan abortus tehlikesi olanlarda
m in eralokortikoid re se p tö r an tan go n istid ir ve
B) Prostat kanseri A m e rik ad a kullanıma girm iştir.
C) Hipogonadizm V J
D) Erken pubertede Doğru cevap: D
E) Hipertansiyonda
21. Aşağıdakilerden hangisi epifizlerde füzyona
Nondrolor, potent birandrojen analoğudur. Hipogonadizm, neden olur?
kronik zayıflatıcı hastalığı olanlarda ve bazen osteoporozda
k u lla n ıla b ilir. G ebelik süresince ku lla n ılm a m a lıd ır. A) Tiroksin B) Grovvth hormon
Hipertansiyona eğilimi artırabilir. Prostat kanseri ve erken C) Prolaktin D) Dopamin
pubertede kontrendikedir.
E) Androjen ve östrojen
Doğru cevap: C
Androjen ve östrojen epifizlerin kapanmasına neden olur.
Grovvth hormon uzamayı stimüle eder.
19. A ndrojenin idrarla atılım ürünü hangisidir?
Doğru cevap: E
A) 17 hidroksisteroid B) 17 ketosteroid
C) DHEA D) Androstenodion 22. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kadınlarda saç
büyüm esini inhibe edici etki gösterir?
E) 11 deoksikortikosteron
A) Klomifen B) Androjenler
A ndrojen ilk önce karaciğerde androstenediona çevrilir,
androstenediondan androsteron ve ondan da etiokolanon C) Östrojenler D) Progestin
oluşur. Bu üç metabolitin de ortak özelliği 17-ketosteroid E) Minoksidil
olm alarıdır ve idrarla atılan 17- ketosteroidlerin %70’i
a d re n a l k o rte k s k a y n a k lı % 30’ u is e te s to s te ro n Androjen vücut kıllarında artış yapar ancak bayanlarda
kaynaklıdır. erkeklerdeki gibi temporal kelliğe de sebep olur.
Doğru cevap: B
 210
NDOKRIN SİSTEM TEDAVİSİNDE

_ _ _ _ _ _ _ _ _
23. A nabolik/androjenik ste ro idie r aşağıdaki
durum lardan hangisinde kontrendikedir?
KULLANILAN İLAÇLAR

• Klomifen
A )AİD S B) Anjionörotik
• Tamoksifen ^ Parsiyel ag o n ist
C) Aplastik anemi D) Prostat kanseri • Raloksifen
E) Osteoporoz
• Formestan
Prostat veya meme kanseri olan erkeklere anabolik/ • Eksemetan 1 Aram ataz inhibitörü
androjenik steroid verilmesi kontrendikedir. • Anastrazol ¥ (Meme kanseri ’nde)

Doğru cevap: D • Letrozol

v_ ___)
24. 17 alfa androjenlerin en sık görülen yan etkileri
hangi organ sistem i üzerindedir?
(T ---- \
A) Otonom sinir sistemi B) Kalp S n R H Reseptö'r Antagonistleri
C) Böbrek D) Karaciğer Setroreliks / fianireliks/ Abareliks
E) İskelet kası • So n ad o tro p in salgılatıcı hormon an tagon isti
17 alfa androjenlerin en sık yan etkisi karaciğer özelliğine sahip se n te tik dekapaptitlerdir.
üzerinedir. • Yardım cı ürem e tekn iklerin de y e r alan overyen
- Kolestaz, hepatit ve hepatoselüler kansere neden stim ülasyon protokollerinde LH pikini supresse
olabilir. ederek prematür ovulasyonu önlemek amaçlı
kullanılırlar.
Doğru cevap: D

25. Meme kanseri olan birine cerrahi sonrası

v J
Doğru cevap: C
hangisini verirsiniz?

A) Danazol B) Tamoksifen
27. Meme kanseri tedavisinde kullanılan östrojen
C) Leuprolid D) Flutamid
reseptör m odulatörünün adı aşağıdakilerden
E) Ketakonazol hangisidir?
Tamoksifen meme kanserlerinde cerrahi sonrası meme A) Klomifen B) Raloksifen
kanseri rekürrensini azaltır.
C) Toremifen D) Anastrazol
f \ E) Fulvestrant
F U LV ESTR AN T
Meme kanseri tedavisinde kullanılan özellikle yeni ilaçlar
• Pür ö stro je n re se p tö r an tagon istidir. T am oksifen e çok sorulur. Toremifen kim yasal olarak tam oksifene
dirençli meme kanserinin te d avisin d e kullanılır.
benzeyen ve benzer şekilde meme kanseri tedavisinde
v J kullanılan bir se le ktif östrojen reseptör m odülatörüdür
(SERM).
Doğru cevap: B
SELEKTİF ÖSTROJEN RESEPTÖR
26. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi östrojene M ODÜLATÖRLERİ (SERM):
hassas doku ve tü m ö r hücrelerindeki östrojen • Tamoksifen / Toremifen / Raloksifen
reseptörlerine bağlanarak parsiyel agonist bir • Doku-selektif olarak östrojenik aktiviteyi arttırıp,
in h ib itö r olarak davranır? azaltabilirler.
Af-Bleomisin B) Prokarbazin • Tam oksifen ve to re m ife n mem e dokusunda
antiöstrojenik etkiyle, meme kanseri tedavisinde
C) Tamoksifen D) Topotekan
kullanılır.
E) Vinkristin
• Raloksifen ise kemik dokusunda östrojenik etki ile,
Bu etkisinden dolayı tamoksifen; östrojen ve progesteron osteoporoz tedavisinde kullanılır.
reseptörüne sahip meme kanserlerinde tedavi amacıyla
kullanılmaktadır.
 211

ENDOKRİN SİSTEM TEDAVİSİNDE

SELEKTİF ÖSTROJEN RESEPTÖR 29. Meme kanseri tedavisinde kullanılan ilaç ve etki
DOVVNREGULATÖRLERİ (SERD): mekanizması eşleştirm elerinden hangisi doğru
d e ğ ild ir?

KULLANILAN İLAÇLAR
• Fulvestrant / Klomifen
• Bu grup sadece antiöstrojenik etkiler oluştururlar A) Letrozol - Aromataz enzim inhibisyonu
ve bu ö zellikleri ile se le ktif östrojen reseptör B) Fulvestrant - Estrojen reseptör antagonizması
modülatörlerinden (SERM) ayrılırlar.
C) Siklofosfamid - Alkilleyici ajan
• F u lv e s tra n t: Tam antiöstrojenik ilaçtır. Meme
D) Toremifen - Esrojen reseptör parsiyel agonisti
kanseri tedavisinde kullanılır.
E) Ranibizumab - FIER2 monoklonal antikor
• K lo m ife n : O vulasyon indüksiyonu amacıyla
kullanılan antiöstrojenik ilaçtır. R a n ib izu m a b , n e o v a s k ü le r tip y a ş a -b a ğ lı m aküla
dejenerasyon tedavisinde intravitreal yoldan uygulanan
MEME KANSERİ TEDAVİSİNDE K U LLA N ILA N
VEGF m onoklonal antikordur.
ANTİÖ STRO JEN İK İLAÇ LA R :
Doğru cevap: E
• Tamoksifen /T orem ifen: Selektif östrojen reseptör
modülatörleridir.
30. Prostat kanseri tedavisinde kullanılan steroid
• Fulvestrant: Tam antiöstrojenik olan bu ilaç, selektif
östrojen reseptör dovvnregulatörüdür. sentez inh ibitö rü aşağıdakilerden hangisidir?

• Anastrazol / Letrozol / Eksem estan: Aromataz A) Finasterid B) Flutamid

enzim inhibitörleri
C) Nilutamid D) Loperamid
Doğru cevap: C E) Abirateron
• Abirateron adrenal bez ve gonadlarda steroid
28. Aşağıdakilerden hangisi adrojenlerin hedef s e n te z in i baskılayan yeni b ir s te ro id sentez
hücreye g irişin i engelleyen ve prostat kanseri in h ib itö r ü d ü r . P rostat ka nse ri te d a v is in d e
tedavisinde kullanılan ilaçtır? kullanılır.
• Prostat Kanseri Tedavisi:
A) Siproteron
B) Ketokonazol • Testosteron reseptör blokerleri: siproteron asetat,
flutamid, nilutamid, bikalutamid
C) Abirateron
• GnRH analogları; leuprolid, goserelin nafarelin
D) Jestonoron
E) Spironolakton • GnRH r e s e p tö r a n ta g o n is le ri: D eg are liks,
abareliks
S o ru a n tia n d ro je rıik ila ç la rın e tk i m e ka n izm a sın ı
• K e m o te ra p o tik le r: Estramustin, mitoksantron,
so rg ulu yor.
etoposid, paklitaksel, dokataksel, cabazitaksel
S iproteron asetat ve spiron o la kto n androjen reseptör • Steroid sentez inh ibitö rü : Abirateron
blokörüdür.
• A m inoglutetim id + hidrokortizon
K e to kon azo l adrenal korteks inbisiyonu ile androjen • Ketokonazol
sentezini kısıtlayan antifungal ilaçtır.
Doğru cevap: E
A n ti- a n d r o je n ik ila ç la r
31. Prostat tüm örü tedavisinde aşağıdaki ilaçlardan
Mekanizma İlaç Endikasyon hangisi kullanılm az?
Finasterid
Benign prostat A) Ketakonazol
5-alfa redüktaz (Proscar®,
hiperplazisi
inhibitörleri Propecia®) B) Mifepriston
Erkekte kellik
Dutasterid C) Siproteron
D) Löprolid
17-Hidroksilaz
enzim Abirateron E) Flutamid
inhibisyonu
• Prostat tümörleri androjene bağlıdır o nedenle
Prostat kanseri
Androjenlerin a n tia n d ro je n h orm onlar e tk ilid ir. M ifepriston
hedef hücreye glukokortikoid ve progesteron reseptörlerinde
Jestonoron
girişinin etkilidir. Androjen reseptörlerine etkisiz olduğu için
engellenmesi prostat tümörlerinde kullanılmaz.

Doğru cevap: B
Doğru cevap: D
 Bu sorunun cevabı aşağıdaki tablodan da anlaşılacağı
üzere, dopam in’i noradrenalin’e çeviren; dopamin p
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ hidroksilaz enzimidir. Disulfuram bu enzimin blokörüdür.

FARMAKOLOJİSİNE GİRİŞ rL-Fenilalanin T irozin —

>Dopa —> Dopamin -> NA
Adrenalin
1. Aşağıdakilerden hangisi santral sin ir 1. T iro zin H id ro k sila z
siste m i’nde bulunan am inoasid yapıda bir
nörotransm itterdir? 2. Dopa D e ka rb o ksilaz

3. Dopam in (J-H idroksilaz

A) Serotonin B) Vazopressin
4 . Feniletanolam in N - M e t ilt r a n s f e r a z (P N M T )
C) Dopamin D) Glisin
E) Beta endorfin
V J
Nörotransmitterler ile ilgili çok soru sorulmaktadır. Bu D oğru cevap: C
nedenle öncelikle nörotransmitter sınıflandırmasını bilmek
gerekir. Nörotransmitterlerin sınıflandırması aşağıdaki
gibidir: 3. Aşağıdaki nörotransm itterlerden hangisi
hipoksiye bağlı nöron ölüm ünden sorum lu
tutulm aktadır?

Asetilkolin A) Noradrenalin B) Adenozin

Dopamin C) Glutamat D) Serotonin
Noradrenalin /adrenalin
Amin yapıtı nörotr E) GamaAmino Bütirik Asit (GABA)
Serotonin
Histamin Serebral iskemi sırasında iskemik serebral dokudan aşırı
GABA bir glutamat salınımı gerçekleşmektedir ve salınan glutamat
Aminoasit yapılı Glisin NMDA isimli kendi reseptörünü aktive etmektedir. Bu
nörotr Gtutamat reseptörlerin aktivasyonu ile nöron içine aşırı kalsiyum girer
Aspartat ve böylelikle iskemiye bağlı nekroz gelişmektedir. NMDA
Hipotalamohipofizer hormonlar (ADH, antagonisti olan D izosilpin iskemik beyin zedelenmesini
Oksitosin, ACTH, GH, TRH, GnRH) önlemek için denenmektedir.
Endojen opioid hormonlar (Enkefalin,
Endorfin, Dinorfin) D oğru cevap: C
Peptit yapılı nörotr Taşikininler (Substance-P, CGRP,
Nörokinin A, Nöropeptit Y)
4. Süksinik sem ialdehit aşağıdakilerden hangisinin
Barsak hormonları (Vazoaktif intestinal
peptid, Kolesistokinin, Gastrin, m etabolitidir?
İnsülin, Somatostatin)
A) Glutamat B) Histamin
ATP
Pürin yapılı nörotr C) Gama Amino Bütirik Asit (GABA) D) Melatonin
Adenozin
E) Taurin
Nitrik Oksit
Gazlar
Karbonmonoksit Nörotransmitterlerin metabolitleri önemlidir ve aşağıdaki
Lipid yapılı nörotr Anandamid
nörotransm itter ve m etabolit eşleştirilm eleri mutlaka
ezberlenmelidir.

D oğru cevap: D

2. Noradrenalin (NA) sentezlenm esine yol açan

enzim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tirozin hidroksilaz
B) Dopa dekarboksilaz
C) Dopamin p hidroksilaz
D) Feniletanolamin N-Metiltransferaz Doğru cevap: C
E) Monoamin oksidaz
 213

5. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi GABA-B reseptör

İNHİBİTÖR EKSİTATÖR
a gonistidir?
AMİNOASİTLER AMİNOASİTLER

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

A) Baklofen GABA Glutamat
B) Faklofen Glisin Aspartat
C) Saklofen Sistationin
D) Musimol Serin
E) Bikukulin
Alanin
GABA s a n tra l s in ir s is te m in d e en ö n e m li in h ib itö r Taurin
n ö ro tra n s m itte rd ir. G A BA re s e p tö r a g o n is t ve Adenozin
a n ta g o n istle rin in is im le ri a rasındaki benzerliğe d ikka t
edilm e lid ir.
D oğru cevap: D
B a klofe n : GABA-B reseptör a go nistidir. Santral kas
gevşetici olarak kullanılır.
7. Aşağıdaki etken maddelerden hangisi santral
Faklofen: GABA-B reseptör antagonistidir.6 s in ir sistem inde eksitasyon o lu ştu ru r?
Saklofen: GABA-B reseptör antagonistidir.
A )P Alanin B) Taurin
M usimol: GABA-A reseptör agonistidir. C) ATP D) Glisin
E) GABA
Bikukulin: GABA-A reseptör antagonistidir.
S antral s in ir siste m ind e ATP eksitasyo n yapan p ü rin
y a p ıs ın d a n ö ro tra n s m itte rd ir. G ABA ve g lis in is e
in h ib itö r ro lü olan n ö ro tra n sm itte rle rd ir.

3 Alanin ve taurin, glisin reseptör agonistleridir ve inhibitör

etkiler oluştururlar.

G A M A -A M İN O B U T İR İK A S İT (G A B A )

Merkez sinir sisteminin ana inhibitörüdür.

Glutamikasit dekardoksilaz piridoksine bağımlı bir enzimdir.

İzoniazid ve sikloserin tarafından inhibe edilir. Bu ilaçlar
GABA oluşumunu azaltarak, eksitasyon ve konvülsiyon
yapabilirler.

D oğru cevap: A

6. Aşağıdaki nörotransm itterlerden hangisi eksitatör

niteliktedir?

A) Gama aminobütirik asit (GABA)

B) Glisin
C) Serin
D) Aspartat
E) Sistationin
S o ru ö z e llik le s a n tr a l s in ir s is te m in d e e tk ili
G A B A R E S E P T Ö R LE R İ
nörotransm itterleri ve bunların postsinaptik membranda
oluşturdukları etki çeşidini sorgulam aktadır. 1. GABA-A reseptörü: İyon kanalı (klor) içerir. İnhibitör
niteliktedir. Bu reseptör 5 alt üniteye (23, 2a ve 1y)
sahiptir. GABA; reseptöründe 3 subünitine bağlanır.
 214

P ik r o to k s in ve P e n tile n te tr a z o l ise klor kanalı 8. Aşağıdaki nörotransm itterlerden hangisi

a n ta g o n istid ir. D eneysel e p ile p si o lu ştu rm ak için p ü rin e rjik reseptörler üzerinden etki gösteren
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

kullanılırlar. in h ib itö r nörotransm itterdir?

(T A) Adenozin B) Glutamat

Pikrotoksin/Pentilentetrazol -> Deneysel epilepsi C) Gama aminobütirik asit (GABA) D) Dopamin

E) Seratonin
Oksotremorin -> Deneysel parkinson
İşte size adenozin ile ilg ili hemen hemen her şey!...
Fensiklidin -> Deneysel şizofreni
A d e n o z in : Adenozin pürinerjik reseptörlerin endojen
V J ligandıdır.
2. G A B A -B re s e p tö rü : Gi pro tein ine kenetli bir
reseptörüdür. Yani inhibitör niteliktedir. Baklofen A d en o zin sa n tra l s in ir sis te m in d e in h ib itö r
tarafından aktive edilir. nörotransmitterdir.

3. G ABA-C re s e p tö rü : Klor- kanalı reseptörüdür. Antiepileptiklerden karbamezepinin aynı zamanda bir

Retinada bulunur. adenozin agonisti özelliği de olduğu anlaşılmıştır.

GLİSİN Adenozin tromobist agregasyonunu arttırır.

Bir antiagregan ilaç olan Dipiridamol’ün trombosit içerisine

Özellikle medulla spinaliste gri cevherdeki ara nöronlarda
bulunur. Omurilik ve beyin sapının en önemli in h ib itö r
nöromediyatörüdür.
Striknin: Postsinaptik Glisin-A reseptör blokörüdür.
Tetanoz to ksini: İnhibitör nöronlardan presinaptik olarak
glisin ve ACh salınımını inhibe eder.
Taurin ve p-alanin g lisin agonistidir.
G lisin re s e p tö rü n ü e tk ile y e n m a d d e le r
Transm itter R eseptör Agon ist A ntagonist Efektör
adenozin re-uptake ‘ni bloke etmesinin bu ilacın koroner
vazodilatatör ve antiagregan fonksiyon göstermesinde
önemli olduğu bildirilmektedir.
Adenozin bronşial tonusu arttırır.
Teofilin, Kafein gibi metilliksantin grubu ilaçların astımda
kullanılmaları ve bu ilaçların analeptik olarak kullanılmalarının
fosfodiesteraz inhibisyonu yanı sıra adenozin reseptör
blokajı yapmalarına da bağlanmaktadır.
A d e n o z in ’nin b izzat kendisi a n tia ritm ik ilaç olarak
kullanılmaktadır.

Glisin A/B B Alanin, Striknin iyon kanalı Adenozin supraventriküler taşikardilerin tedavisinde ilk
Taurin (Cl) tercih ve en etkili antiaritmik ilaçtır. Adenozin atriyumlarda,
sinüs düğümünde ve atriyoventriküler nodda asetilkolin
duyarlı potasyum kanallarını aktive eder. Böylece aksiyon
ADENOZİN potansiyelinin süresi kısaltılmış olur, hiperpolarizasyon
meydana gelir ve normal otomatisite baskılanmış olur.
Doğrudan veyaATP’nin hidrolizi sonucu oluşur. Adenozin sempatik stimülasyon sonucu hücre içerisinde
artan cAMP ‘nin etkilerini antagonize eder. AV nodda
Adenozin önemli bir inhibitör nöromediyatördür. ATP refrakter peryodu uzatır.
ise e ksitatör n örotransm itterdir. Pürinerjik reseptörler
üzerinden etkisini gösterir. Adenozin’in eliminasyon yarı ömrü saniyelerle sınırlıdır.

“ GABA üzerinden e tk i eden m addeler” başlıklı tabloya İlaç hızla hücre içine alınır ve hızlıca deamine edilerek
bakınız. parçalanır.

D oğru cevap: C Adenozin eliminasyon yarı ömrü en kısa olan antiaritmik

ilaçtır.

D oğru cevap: A

GABA ü z e rin d e n e tk i e d e n m a d d e le r
T ra n sm itte r R sp A g o n is t A n t a g o n is t E fe k t ö r
GABA GABAA Musımol izoguvasın Bikukulm ‘Pikrotoksin ‘Pentilentetrazol iyon kanalı (Cl)
GABA GABAB Baklofen Saklofen faklofen Gi protein

GABA GABAC İyon kanalı (Cl)

* : GABAA reseptörü klor kanal antagonistleri

 215

9. Deneysel şizofreni oluşturm ak için kullanılan GLUTAM AT

halüsinojen madde aşağıdakilerden hangisidir?

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

A) Flufenazin
C) Haloperidol
E) Klorpromazin
Ş iz o fre n i T ablosu O lu ştu ra n M addeler:
• Fensiklidin: Katatonik şizofreni tablosu oluşturabilen
h a lü sin o je n bir m addedir. G lu ta m a t'ın NMDA
reseptörlerini bloke eder.
• Amfetamin
• Kokain
• Alkol
• Opiyatlar
Deneyselleri toplayalım ..
Deneysel Şizofreni: Fensiklidin
Deneysel Parkinson: O ksotrem orin
Deneysel Seratonin e kskliği: Kloram fetam in
Deneysel Epilepsi: Pikrotoksin.Pentilentetrazol
Deneysel Konvülziyon: Striknin
Deneysel Diyabet: Alloksan
Beyin ve omurilikte ana eksitatördür.
B) Fensiklidin
• Glutaminin glutaminaz enzimi tarafından yıkılması ile
D) Tioridazin
oluşur. Oluşan glutamat, glutam in sentetaz enzimi
tarafından glutamine dönüştürülüp inaktive edilir.
f \
Glutamin -»-» Glutamat -»-» Glutamin
v J
Bu nörotransm itter; beyinde EPSP’in ve “lo n g -te rm
p o te n tia tio n ” oluşumunda prim er rol oynamaktadır.
Bu olayın öğrenme ve bellek oluşumunda en önemli
mekanizma olduğu düşünülmektedir.
En ö n e m li re s e p tö rle ri;
• NMDA (N-m etil-D-aspartat): Na-K-Ca kanal tipi
reseptördür. F e n s ik lid in (PCP) bu reseptörün
s e le k tif a ntagonistidir. Mg ise, bu reseptörün
endojen blokörüdür. Serebral iskemi sırasında
iskem ik dokudan aşırı bir g lu ta m a t salınım ı
gerçekleşmektedir ve bu reseptör aktive olmaktadır.
Bu reseptörlerin aktivasyonu ile nöron içine aşırı Ca
girer ve böylelikle iskemiye bağlı nekroz gelişmektedir.
NMDA antagonisti olan D izosilpin iskemik beyin
zedelenmesini önlemek için denenmektedir.
• AMPA ( a-am ino-3-hidroxy-5-m ethyl-4-isoxazole
propionic acid)
• Kainat reseptörleri

D oğru cevap: E

11. Aşağıdaki “ Glutam at NMDA reseptör antagonisti

ilaç ve endikasyon” eşleştirm elerinden hangisi
yanlıştır?

A) Ketamin - Dissosiyatif anestezi

B) Xenon -Narkolepsi tedavisi
C) Biperiden - Ekstrapiramidal yan etki tedavisi
D) Magnezyum- Preeklampsi tedavisi
E) Metadon - Post operatif ağrı tedavisi
D oğru cevap: B Xenon narkolepsi tedavisinde kullanılmaz, genel anestezide
kullanılır. Yan etkileri çok azdır.

10. Aşağıdakilerden hangisi glutam at için doğru

d e ğ ild ir?

A) Glutaminin glutaminaz enzimi tarafından yıkılması

ile oluşur.
B) Beyin ve omurilikte ana eksitatör
nöromedyatörüdür.
C) En önemli reseptörü NMDA (N-metil-D-aspartat)
Na-K-Ca kanal tipi reseptördür
D) NMDA reseptörü aktivasyonu ile nöron içine
kalsiyum girer.
E) Reseptörünün aktivasyonu ile nöron içine giren
kalsiyum hücreyi iskemiden korur.
 216

13. G lutam at AMPA reseptörlerini bloke eden toksin

* NMDA Reseptör Antagonisti İlaçlarlar Ve
aşağıdakilerden hangisidir?
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

: Kullanımları
NMDA reseptör A) Tetradotoksin
Endikasyon / Kullanım
antagonisti ilaçlar B) Apamin
Memantin Alzheimer tedavisi C) Philantotoksin
Riluzol ALS tedavisi D) Pikrotoksin
Mg Preeklampsi E) a-Bungarotoksin

Ketamin/ N20 / Xenon Genel anestezi Philantotoksin Glutamat AMPA reseptör blokajı yapan
toksindir.
Fensiklidin Deneysel epilepsi
Ekstrapiram idal yan etki | İyon kanalları ve bunları bloke eden toksinler
- Biperiden
tedavisi
Voltaj bağımlı kanallar Toksin
influenza A / Parkinson
Amantadin Tetradotoksin
tedavisi Voltaj bağımlı sodyum kanalı
Batrakotoksin
Metadon Analjezik etki
Apamin
Felbamat Epilepsi tedavisi Voltaj bağımlı potasyum kanalı
Charbydotoksin
Iskemik beyin hasarında Voltaj bağımlı N tipi Ca2* kanalı Omega konotoksin
D izosilpin
profilatik kullanım
Voltaj bağımlı P tipi Ca2* kanalı Agatoksin
Ligand bağımlı kanallar
D oğru cevap: B
Nikotinik Ach reseptörü a-Bungarotoksin
GABAA reseptör Pikrotoksin
12. Voltaj bağımlı potasyum kanalını bloke eden Glisin reseptörü Striknin
toksin aşağıdakilerden hangisidir?
AMPA reseptörü Philantotoksin
A) Apamin
B) Konotoksin D oğru cevap: C
C) Batrakotoksin
D) Bungarotoksin
14. Aşağıdaki nörotransm itterlerden hangisi hem
E) Pikrotoksin
in h ib itö r hem de eksitatör etkilere sahiptir?
Apam in potasyum kanal blokajı yapan toksindir.
A ) GABA
İyon Kanalı Blokajı Yapan Toksinler: B) Glisin
C) Glutamat
İyon kanalları ve bunları bloke eden toksinler
D) Taurin
Voltaj bağımlı kanallar Toksin E) Aspartat
Tetradotoksin
Voltaj bağımlı sodyum kanalı G lis in ve ta u rin : İnhibitördürler. Ancak glisin NMDA
Batrakotoksin
reseptörlerine bağlandığı zaman glutam atın etkisini
Apamin potansiyelize eder.
Voltaj bağımlı potasyum kanalı
Charbydotoksin
Voltaj bağımlı N tipi Ca2* kanalı Omega konotoksin Soru ve açıklama Prof. Dr. Öner Süzer, Premium Farmakoloji
kitabı temel alınarak hazırlanmıştır.
Voltaj bağımlı P tipi Ca2‘ kanalı Agatoksin
Ligand bağımlı kanallar D oğru cevap: B
Nikotinik Ach reseptörü a-Bungarotoksin
GABAA reseptör Pikrotoksin 15. Gilles de la Tourette hastalığı nda etkinliği artan
Glisin reseptörü Striknin nörotransm itter aşağıdakilerden hangisidir?
AMPA reseptörü Philantotoksin
A) Dopamin B) Noradrenalin
C) Asetilkolin D) Histamin
D oğru cevap: A
E) Adenozin
Doğru cevap: A
 217

16. Aşağıdakilerden hangisi NMDA reseptörüne bağlı SSS’de bazı tra n s m itte r d e ğ iş ik lik le ri ve ilg ili
iyon kanalının blokeri d eğ ild ir? h asta lıklar:

SANTRAL SINIR SİSTEMİ

A) Fensiklidin - Kolinerjik aktivite azalması -Alzheimer hastalığı

B) Ketamin - Katekolaminerjik ve serotonerjite aktivite düşmesi

C) Dekstrometorfan - Depresyon

D) Bikukulin - Depominerjik aktivite artışı - Şizofreni

E) Dizosilpin - Dopaminerjik aktivite düşmesi (bazal gangliyonlarda)
- Parkinson
Soru ve açıklama Prof. Dr. Öner Süzer, Premium Farmakoloji
kitabı temel alınarak hazırlanmıştır. D oğru cevap: A

D oğru cevap: D
19. Aşağıdakilerden hangisi hipotalam us tarafından
ü re tilir ve iştahı arttırır?
17. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi alkol içme isteğini %
azalttan bir GABA analoğudur? A) Serotonin
B) Leptin
A) Akamprosat B) Topiramat
C) Ghrelin
C) Bupropion D) Amitriptilin
D) Öreksin
E) Zonisamid
E) Amilin
A kam prosat (Campral): GABA analoğudur. Alkol bırakma
kliniklerinde kullanılır. Alkol içme isteğini azaltır. En önemli “İşta h ı E tkileyen M addeler" başlıklı tabloya bakınız.
yan etkisi diyaredir.
D oğru cevap: D
D oğru cevap: A

20. Aşağıdakilerden hangisi am ino asit yapısında

18. Aşağıdaki “ transm itter fonksiyon değişikliği - nörotransm itterdir?
ortaya çıkan hastalık” eşleştirm elerinden hangisi
A) Dopamin B) GABA
y a n lıştır?
C) Serotonin D) Asetilkolin
A) Kolinerjik aktivite artışı - Alzheimer Hastalığı E) Histamin
B) Noradrenerjik disfonksiyon - Depresyon
Am inoasid yapısında olan nörotransm itterler;
C) Dopaminerjik aktivite artışı - Şizofreni
* GABA * Glisin
D) Dopaminerjik disfonksiyon - Parkinson Hastalığı
* Glutamik asid * Aspartik asid
E) Substance P - Huntington koresi
* Taurin * Prolin
 218

f
Sempatomimetiklerden; Adrenalin (a1, (31, a2), noradrenalin
((31, a1), izoproteronol (|31 ve (32) ve Dobutam in’in MSS'ine
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

N öroîran sm ıT T e rle rın M e ta b o iıîie rı direkt etkisi yoktur. Kan-beyin bariyerini aşamazlar. Ama
Noradrenalin ı Vanilmandilik asit / MHP6 periferdeki etkileri sonucu indirekt etkileri oluşur. (Tremor,
Dopamin 1■ Homovanilik asid huzursuzluk, anksiyete ve korku)
Serotonin 1" ~ - 5-Hidroksi indolo asetik asit
Asetilkolin I Kolin / Asetat D oğru cevap: B
Sama amino butirik asit Süksinik semialdehit / Süksin
Slutamat ■— m Slutamin
Histamin 24. Aşağıdaki m inerallerden hangisisi glutam at
n m Metilimidazol asetik asid
NMDA reseptörleri için endojen bir m ediatördür?

V J A) Bakır B) Demir
C) Çinko D) Selenyum
D oğru cevap: B
E) Magnezyum
Glutam at NMDA (N-metil-D-aspartat) reseptörleri: Na-
21. Aşağıdakilerden hangisi dopam inerjik aktivitenin K-Ca kanal tipi reseptördür. Magnezyum bu reseptörlerin
yoğun bulunduğu santral s in ir sistem indeki a n ta g o n is ti iken ,çinko bu re s e p tö rle rin endojen
bağım lılık m erkezidir? mediyatörüdür.

A) Nucleus accumbens B) Kemotrigger zone D oğru cevap: C

C) Raphe nükleusu D) Bazal gangliyonlar
E) Lokus sereleus
25. Santral s in ir sistem inde e ksitatör post-sinaptik
DOPAMİN İLİŞKİLİ SANTRAL SİNİR SİSTEMİ potansiyelin oluşum undan prim er olarak sorum lu
MERKEZLERİ olan transm itter hangisidir?

• N u cle u s a c c u m b e n s : B a ğ ım lılık m e rk e z id ir. A) Gama Amino Bütirik Asit (GABA)

Dopamin D 1 ve D3 reseptörleri bulunur. Bağımlılık
yapan maddelerin birçoğunun dopaminerjik etkisi
bulunur.
• K e m o trig g e r zo n : B ulantı-kusm a m erkezidir.
Dopamin reseptörleri uyarılınca bulantı-kusm a
gelişir.
• Raphe n ü kle u su : Serotonerjik aktivitenin yoğun
bulunduğu yerdir.
• Bazal g a n g liy o n la r: E kstrapiram idal sistemin
yerleştiği yerdir.
• Locus sereleus: Uyanıklık merkezidir. Adrenerjik
aktivitenin yoğun bulunduğu yerdir.
D oğru cevap: A
22. S triknin hangi m ediatör madde üzerinden etkir?
A) GABA
C) Serotonin
E) Noradrenalin
Striknin postsinaptik Glisin reseptörlerini inhibe ederek etki
eder. Eksitasyona neden olur, deneysel epilepsi sağlamak
için hayvanlarda kullanılabilir.
B) Noradrenalin
C) Glutamat
D) Asetilkolin
E) Adenozin Trifosfat (ATP)
Santral sinir sisteminin ana eksitatörleri; glutamat ve
aspartat’tır. Glutamat ile ilgili genel özellikleri özellikle iyi
bilmek gerekir:
Beyin ve omurilikte ana eksitatördür. Beyinde eksitatör
postsinaptik potansiyel (EPSP)’in ve “long-term potentiation”
oluşumunda primer rol oynamaktadır. Bu olayın öğrenme
ve bellek oluşumunda en önemli mekanizma olduğu
düşünülmektedir.
En ö n e m li re se p tö rle ri;
• NMDA (N-m etil-D -aspartat): Na-K-Ca kanal tipi
reseptördür. Fensiklidin (PCP) bu reseptörün selektif
antagonistidir. :Magnezyum (Mg) ise, bu reseptörün
B) Glisin endojen blokörüdür.
D) Dopamin • AMPA (a-am ino-3-hidroxy-5-m ethyl-4-isoxazole
propionic acid)
• Kainat reseptörleri
D oğru cevap: C

D oğru cevap: B
26. Aşağıdakilerden hangisi glutam atın G protein
kom pleksi ile kenetli olan reseptördür?

23. Kan beyin bariyerini aşamayan aşağıdakilerden A) N-metil-Daspartat (NMDA) reseptörü

hangisidir?
B) Amino-Metil-Propanoik-Asit (AMPA) reseptörü
A) Rezerpin B) Noradrenalin C) Kainat reseptörü
C) Atropin D) Skopolamin D) Mglu reseptörü
E) Oksotremorin E) MT, reseptörü
 219

M g lu g lu ta m a tın m e ta b o tro p ik r e s e p tö rü d ü r.
M etabotropik reseptörle G protein kom pleksi ile kenetli
'
fFlashback: Anti-obezite .
İlaçlar
%

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

olabilirler.
0 SSRI tü re vi olan: Sibutramin
MT^ Melatonin’in reseptörüdür. 0 Kannabinoid CBj inverse agonisti olan:
Rimonabant
G lu ta m a t R ese ptörleri
o Depresyona nden olabildiği için ve intih ar riskini
a rttırd ığ ı için obezite tedavisi için henüz FDA
İy o n o tro p ik re se p tö rle r
onayı almamıştır
• NMDA, AMPA, Kainat: Eksitatör etkilidirler, katyon
o Günümüzde alkol ve sigara baımlılığında da
(özellikle kalsiyum) kondüktansını arttırırlar kullanılmaktadır
M e ta b o tro p ik re se p tö rle r 0 S IS lipaz inhibitörü olan: Orlistat, Setilistat
• inhibitör etkili olabilir (Presinaptik yerleşimli olanlar): 0 Oral antidiyabetiklerlerden;
Kalsiyum kondüktansını ve cAMP’yi azaltırlar o Amilin agonisti olan: Pramlintid
• Eksitatör etkili olabilir: Potasyum kondüktansını arttırıp o GLP-l analoğu olan: Eksenatid
Gq proteinlerini uyarırlar
o Biguanid tü re vi olan: Metformin
D oğru cevap: D 0 Beta3 agonistler
0 Histamin H3 antagonistlerinden: Thioperamid,
Klobenpropit
27. Aşağıdaki nörotransm itterlerden hangisi K+
iyonunun iletkenliğini (Conductance) azaltmaz? 0 Leptin
0 Anti-ghrelin'ler
A) Serotonin B) Norepinefrin
C) Asetil kolin D) Dopamin
V J
E) Glutamik asit D oğru cevap: B
K+ geçirgenliğinde (iletiminde) düşme nöronları uyarıcı etki
yapar. Dopamin haricindeki nörotransmitterler santral sinir
sistemindeki eksite edici nörotransmitterlerdir. Dopamin 30. Aşağıdakilerden hangisi Alzheim er tedavisinde
kullanılan anti-am iloid m onoklonal a ntikordur?
inhibitör nörotransmitterdir. Serotonin hem inhibitör hem
eksitatördür. Asetilkolin ve norepinefrinde serotonin gibi
A) Memantin
hem in h ib itö r hem eksitatördür. GABA, glisin, dopam in
sadece inhibitördür. B) Neostigmin
C) Rivastigmin
D oğru cevap: D D ) Trastuzumab
E) Bapineuzumab
28. Supraspinal düzeyde klo r iyon geçirgenliğini A nti-am iloid a ntiko r bapineuzum ab’dır.
arttırarak etki eden nörotransm itter hangisidir?
A lz h e im e r İlaçları
A) Dopamin B) GABA
• Santral etkili kolinesteraz inhibitörleri: Rivastigmin,
C) Glutamat D) Glisin Takrin, Donepezil
E) Substance P • NMDAantagonisti olan: Memantin (Ebixa®)
Glisin ve GABA membranın klor geçirgenliğini artırarak • PPAR-gam a a g o n isti olan a n tid iy a b e tik :
inhibitör etki yapar. G lisin m edulla spinaliste, GABA da Rosiglitazon
supra spinal düzeyde in h ib itö r olarak görev yapar. • K o le ste ro l d üşürücü h ip o lip id e m ik ila ç olan:
Statinler
D oğru cevap: B
• A n ti-a m ilo d m on oklo na l a n tik o r olan:
Bapineuzumab’tır
29. Aşağıdakilerden hangisi obezite tedavisinde Neostigm in periferik etkili antikolinesterazdır, miyastenia
başarılı olan kannabinoid CB1 reseptör graviste kullanılır.
a gonistidir?
D oğru cevap: E
A) Akamprosat
B) Rimonabant
C) Kodein
D) Anandamid
E) Sibutramin
 220

31. Enkefalin periferik yapılarda özellikle hangi ( --------------------------------------------------------------------------------------------------- ''ı

nörotransm itterin ko-transm itteridir?
HİPNOSEDATİF İLAÇLAR
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

A) GABA V___________________________________________________ >

B) Glutamat
HİPNOSEDATİF İLAÇ LA R
C) Dopamin
D) Noradrenalin • Benzodiazepinler

E) Serotonin • B enzodiazepin rese ptö r a go nistleri (zaleplon,

zolpidem, zolpikon, indiplon)
K o -tra n s m itte r ka vra m ı TUS’ta F a rm a k o lo ji’de h iç • Barbitüratlar
sorulm am ış, ama aslında öne m li b ir kavram dır.
• Ramelteon
Ko-transm itter tanımı; bazı yapılarda birlikte salman • Buspiron
m addeler için kullanılır. Bunlardan katekolam inler ile • Paraldehit
birlikte salınan kromogranin A; TUS’ta fizyoloji sorusu
olarak sorulmuştur. • Kloralhidrat
• Etilklorvinol
Ö n e m li k o - t r a n s m it t e r le r • Mepbromat
Katekolamin Nöropeptit Y / ATP • Etanol
Asetilkolin VIP | Benzodiazepinler ön ila ç la rd ır ve karaciğerde aktif
m etabolitlerine dönüşerek etki ederler. Burada dikkat
Dopamin Kolesistokinin
edilmesi gereken özellik ise benzodiazepinlerin, hemen
Serotonin SP hemen hepsinin alındığı an a k tif olduğu ve karaciğerde
m am am a k tif m eta bo lit oluşturduğudur. Alındığı an inaktif olan
tek benzodiazepin, klorazepattır. K araciğerde a ktif
Tabloya ek olarak; enkefalinler önemlidir. Bunlar endojen
metabolit oluşturmayan benzodiazepinler ise lorazepam
opiyatlardır. Bu opiyatlar SSS’de en fazla substantia
ve oksazepamdır.
gelatinosa’da bulunur. SSS dışında ise, vücutta en fazla
bulunduğu yer; adrenal medulladır. Met-enkefalin burada B a rb itü ra tla r öksürük ve laringospazm gibi e tkile r
katekolaminlerle birlikte depolanmıştır ve katekolaminlerle oluşturdukları için özellikle astım hikayesi olan hastada
birlikte salınır (ko-sekresyon). dikkatli kullanılm ası gereken ilaçlardır. Barbitüratlar,
benzodiazepinlere göre daha potent ilaçlardır, ama
D oğru cevap: D benzodizepinlerin kas gevşetici özellikleri babitüratlardan
fazladır. Barbitüratların antiepileptik, benzodiazepinlerin
solunumu deprese edici ve aksiyolitik etkilerine karşı
tolerans gelişmez

î H ip n o s e d a tif İla ç la r ın G e n e l Ö z e l li k le r i
B e n z o d ia z e p in le r B a rb itü ra tla r
GABA bağımlı etki GABA’dan bağımsız etki
Metabolitleri büyük oranda Metabolitleri büyük oranda
aktiftir. aktif değildir.
Enzim indüksiyonu
Enzim indüksiyonu yaparlar
yapmazlar
Antitussif değildir Öksürük oluşturur
Analjezi yapmaz Hiperaljezi yapar
Anksiyolitik ve hipnotik Anksiyolitik ve hipnotik
olanları farklıdır olanları aynıdır
Daha az bağımlılık ve Daha fazla bağımlılık ve
tolerans tolerans
—
Daha az uyku bozukluğu Daha çok uyku bozukluğu
Terapötik aralıkları daha
Terapötik aralıkları daha dar
geniş
Solunum / Kardiyovasküler Solunum / Kardiyovasküler
Sistem depresan etkileri Sistem depresan etkileri daha
daha az fazla
Kas gevşetici etkileri daha Antikonvülsan etkileri daha
guçlüdür güçlüdür
1. Yoğun baskı altında olan genç bir erkek hastanın 3. Flumazenil aşağıdakilerden hangisinin etkisini
yapılan muayenesinden sonra, anksiyetesini tedavi sonlandıram az?

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

amacıyla lorazepam başlanıyor.
A) Midazolam B) Alprazolam
Lorazepamın etki mekanizması aşağıdakilerden C) Zolpidem D) Triazolam
hangisidir? E) Tiyopental

A ) Glutamat NMDA reseptörünün glisin bağlanma Flum azenil, benzodiazepin re se p tö r a n ta g o n istid ir.
bölgesinde agonistik etki Bu reseptöre bağlanabilen benzodiazepinlerin ve
a tip ik b e n zo d ia ze p in le rin e tk is in i a z a lta b ilir. A n cak
B) GABA-A reseptöründeki klor kanallarını direkt
b a rb itü ra tla rın (fe n o b a rb ita l) e tk is i flu m a z e n il ile
olarak açar
sonlandırılam az.
C) GABA-A reseptöründeki klor kanallarının açılma
frekansında artış FLUM AZENİL EN DİKASYONLARI:
D) GABA-B reseptöründe agonistik etki • Benzodiazepin intoksikasyonu
E) GABA-C reseptöründeki klor kanallarının açılma • A tip ik b en zod ia ze pin (zolpidem , e s z o p ik lo n )
süresinde uzama intoksikasyonu
Lorazepam bir benzodiazepindir (Bz). Bz’ler; GABA- • Benzodiazepin reseptörünün invers agonistlerinin
A reseptörüne bağlanırlar ve klor kanallarının açılma (beta-karbolinler) intoksikasyonu
frekansını arttırırlar. Fakat Bz’lerin etki oluşturabilmesi için • Hepatik ensefalopati tedavisi
ortamda mutlaka GABA bulunması şarttır. Çünkü Bz’ler;
GABAA reseptörüne bağlanıp, GABA’nın kendi reseptörüne KU LLA N ILM A M A S I GEREKEN
bağlanımını arttırırlar. Ortamda GABAdüzeyinin artmasına İN TO KSİKASYO NLAR:
paralel olarak Bz’lerin etkinliğide artmaktadır. Klor kanallarını • Barbitüratlar (etki etmez): Tiyopental, fenobarbital
direkt olarak açan barbituratlardır.
• T risiklik antidepresanlar: Epilepsiye neden olabilir
D oğru cevap: C
D oğru cevap: E

2. Aşağıdakilerden hangisinin santral sinir

4. Benzodiazepin bağımlısı hastada aşağıdaki
siste m ini inhibe edebilm esi için ortam da GABA
hipnosedatif ilaçlardan hangisine karşı çapraz
nörotransm itteri bulunm alıdır?
tolerans gelişmez?
A) Tiyopental B) Fenitoin
A) Buspiron B) Fenobarbital
C) Droperidol D) Midazolam
C) Klonazepam D) Kloralhidrat
E) Baklofen
E) Klordiazepoksit
B e n z o d ia z e p in le r (M idazolam ) GABA e tk in liğ in i
Hipnosedatif ilaçlar arasında çapraz tolerans gelişebilir,
a rttıra k s a n tra l s in ir s is te m in i in h ib e ederler. Bu
istisna olarak Buspiron ile diğer hipnosedatif ilaçlarla çapraz
nedenle, GABA yoklu ğu nd a e tk ili d e ğ ille rd ir.
tolerans gelişmez.
• H ipnosedatiflerin etki mekanizması:
D oğru cevap: A
Her iki ilaç grubunda GABA-A reseptörüne bağlanır.
Barbitüratlar direkt klor (CI-) kanalının açık kalma
süresini arttırır.
5. Sedasyon, hipnoz ve genel merkezi s in ir sistem i
Benzodiazepinler ise GABA etkinliğini arttırarak Cl- depresyonu yapmadan a nksiyolitik etki gösteren
kanalınmın açılma frekansını arttırır. ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
• T iy o p e n ta l: B arbitürat d erive sidir, GABA’dan
bağımsız klor girişini arttırabilir. A) Klonazepam B) Zolpiden
• Fenitoin: Sodyum kanal blokörüdür, etkileri GABA C) Buspiron D) Sekobarbital
bağımsızdır. E) Klorazepat
• D ro p e r id o l: T ipik a n tip s ik o tik tir. Güçlü Benzodiazepinlerin tümü sedasyon yapar. Buspiron ise
antidopaminerjik etkisi vardır. sedasyon yapmadan 5 HT1A reseptörlerine parsiyel
• Baklofen: GABA-B agonisti kas gevşeticidir. agonistik etki gösterir. Kronik je n e ra liz e anksiyete
tedavisinde kullanılır.
Doğru cevap: D
Zolpidem kısa süreli anksiete tedavisi için geliştirilmiş
benzodiazepinlere benzer etki mekanizması ile etki eden
bir ilaçtır. Buspironun bağımlılık etkisi çok azdır ve alkol’ün
SSS depresyon etkisini potansiyalize etmez.

Doğru cevap: C
 222

6. Aşağıdaki benzodiazepinlerden hangisi rutin Farmakolojik etkileri; Anksiyolitik etki, Yüksek dozda motor
kullanım ı m evcut d e ğ ild ir? koordinasyon bozukluğu, Psikomotor reaksiyon hızında
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

azalma, Anterograd bellek bozukluğu, Antikonvülsan etki

A) Lorazepam oluştururlar.
B) Alprazolam
Anksiyolitik etki gösterdikleri dozlarda sedasyon yapmaz
C) Flunitrazepam
(selektif anksiyolitik etki).
D) Klordiazepoksid
E) Midazolam Alprazolam Orta etki sürelidir. (10-20 saat): Anksiyolitik
olarak kullanılır, Antidepresif etkisi belirgindir.
F lun itra zep am : Bağımlılık yapma potansiyeli en fazla
olan benzodiazepindir. Rutin kullanım ı yoktur. Suistim al D oğru cevap: A
edilir.

Alprazolam : Panik bozuklukl ve akut anksiyete tedavisinde 9. Aşağıdaki benzodiazepin türevlerinden hangisi
tercih edilir. ajitasyon, agresyon gibi psiko tik yan tesirlere ve
crim inal olaylara yol açması en olasıdır?
T ria z o la m : U yku ila c ı o la ra k k u lla n ılır. Deliryum ,
agresyon, şiddet ve kriminal olaylara yol açabilir. A) Midazolam B) Klordiazepoksit
Lorazepam: Status epileptikus tedavisinde kullanılır. C) Diazepam D) Okzazepam
E) Triazolam
M idazolam : Anestezide sedasyon oluşturmak amacıyla
kullanılır. S o ru g ö n ü m ü z d e s ık k u lla n ıla n h ip n o s e d a tif
ila ç la rd a n ola n b e n z o d ia z e p in le rin yan e tk ile rin i
D oğru cevap: C sorgulamaktadır.

Triazolam, kısa etkili benzodiazepin türevlerinden (En kısa

7. Bağım lılık yapma potansiyeli en güçlü
benzodiazepin aşağıdakilerden hangisidir?
A) Halozepam
B) Flunitrazepam
C) Diazepam
D) Flurazepam
E) Klordiazepoksit
Flunitrazepam bağımlılık yapma potansiyeli en yüksek
olan benzodiazepin türevidir. Benzodiazepin ile etil alkol
arasında da çapraz bağımlılık söz konusudur.
Triazolam en kısa etkili, flurazepam ise en uzun etkili
benzodiaepin türevidir. Alprazolam ise panik ataklar ve
fobi tedavisinde kullanılır ve antidepresan etkilidir.
A rtık etki flurazepam ve diazepam gibi etki süresi uzun
olan ilaçlarda daha fazla görülür.
olan etkili benzodiazepin: Midazolam) biridir.
Triazolam, yan etkilerinden dolayı, crim inal olaylara yol
açabildiği için, FDA’nın önerisiyle piyasadan çekilm iş
ilaçlardandır. Ancak bu durum triazolam ’ın TUS için
potansiyel soru olma özelliğine engel değildir.
B E N Z O D İA Z E P İN T Ü R E V L E R İ
Diazepam: Bz’ler içinde antikonvülsan ve antiepileptik etkisi
en güçlüdür. Grand mal epilepsinin sonlandırılmasında
akut tedavide kullanılır (proflaktik olarak kullanılmaz).
A lp ra z o la m : A n tid e p re s a n etki gösterir. Panik atak
tedavisinde ilk tercihtir.
F lu n itra z e p a m : B a ğ ım lılık y a p ıc ı etkisi en g ü ç lü
olandır.
Klordiazepoksit: A n k s iy o litik etkisi en uzundur

D oğru cevap: B8 Oksazepam: A n k s iy o litik etkisi en kısadır.

Lorazepam: En fazla amnezi oluşturan Bz’dir.

8. B elirgin antidepresif e tkin lik gösteren
Flurazepam : E lim inasyon yarı-öm rü en uzun bz’dir.
benzodiazepin türevi aşağıdakilerden
Uyku ilacı olarak kullanılır.
hangisidir?
Midazolam: En kısa etki süreli Bz.dir. Genel anestezi
A) Alprazolam B) Lorazepam
indüksiyonu yapm ak için ku lla nılm aktad ır. Sadece
C) Parazepam D) Flunitrazepam parenteral kullanılır.
E) Flurazepam
• Flumazenil: Selektif Bz. antagonistidir. Benzodiazepin
Benzodiazepinler; Anksiyolitik amaçla en sık kullanılan intoksikasyonu ve hepatik ensefalopati tedavisinde
ilaçlardır. Anksiyete tedavisinde daha etkin ve terapötik kullanılır.
indekslerinin geniş olması nedeniyle tercih edilir. GABAA
reseptörlerinin hemen yanında bulunan benzodiazepin
Doğru cevap: E
re s e p tö rle rin e bağlanır. K lor ka n a lla rı açılarak
hiperpolarizasyon meydana gelir. Etki gösterebilmesi için
ortamda mutlaka GABA bulunmalıdır.
 223

10. Rebound uykusuzluk aşağıdakilerden hangisinde 11. Benzodiazepin verilen b ir hastada aşağıdaki
en b e lirg in d ir? etkilerden hangisinin oluşması beklenm ez?

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

A) Triazolam B) Oksazepam A) Ataksi B) Çizgili kaslarda hipotoni
C) Parazepam D) Flunitrazepam C) Hiperaljezi D) Anterograd amnezi
E) Flurazepam E) Anksiyolizis

B e n z o d ia z e p in le re a it b ilin m e s i g e re k e n d iğ e r Bu soruda sorulan benzodiazepinlerin yan etkileridir.

özellikleri: Benzodiyazepinlerin pek çok sistem üzerine yan etkileri
bulunmaktadır. Benzodiazepinlerin genel hatlarıyla yan
f % etkileri:

Anksiyete tedavisinde oldukça e tk ili ilaçlardır. • En e tkili anti-jeneralize anksiyete ilaçlardır.

A n ksiyolitik e tkile rin e karşı tolerans gelişmez. • Bellek zayıflaması (anterograd amnezi) yapabilirler.
• Çizgili kas tonüsünü azaltırlar.
V J • Antikonvülsan etkileri bulunmaktadır (Klonazepam,
• Bellek zayıflaması (anterograd amnezi) yapabilirler. Klorazepat, Lorazepam, Diazepam).
• İntellektüel işlemleri doz bağımlı olarak J, (öğrenme
• Çizgili kas tonüsünü azaltırlar.
güçlüğü).
• Antikonvülsan etkileri bulunmaktadır (Klonazepam, • Motor koordinasyonu bozar ve psikomotor reaksiyon
Klorazepat, Lorazepam, Diazepam). hızını azaltırlar.
• İntellektüel işlemleri doz bağımlı olarak [ (öğrenme • Y üksek dozda va s k ü le r to n ü s te azalm a
güçlüğü). (=hipotansiyon)

• Motor koordinasyonu bozar ve psikomotor reaksiyon • Diğer etkileri: Görme bulanıklığı, dizartri, ataksi, gece
hızını azaltırlar. kabusları (flurazepam), öfori, halusinasyon, paranoya,
depresyon vb.
• Y üksek dozda va skü le r to nü ste azalm a
(=hipotansiyon) Bu sorunun seçeneklerinde bahsedilen “hiperaljezi”, sadece
barbituratlara ait bir yan etkidir.
• Diğer etkileri: Görme bulanıklığı, dizartri, ataksi, gece
kabusları (flurazepam), öfori, halusinasyon, paranoya, D oğru cevap: C
depresyon vb.

Diğer ilaçların tümü birer benzodiazepin türevi olup ön ilaçtır

12. Aşağıdakilerden hangisi barbituratların
ve aktif metabolitine dönerek etki oluşturur.
indükledikleri enzim lerden b irisi d e ğ ild ir?

A) Sitokrom p-450
B) Aminolevülinik asit
C) Glukuronil Transferaz
D) Aldehit Dehidrogenaz
E) Tiriptofan hidroksilaz

B a rb itu ra tla rın in d ü k le d ik le ri enzim le r;

1. S it p -4 50 : B a rb itü ra tla r; D ve K vita m in i,
s te ro id h o rm o nla r ve oral k o n tra s e p tif’ lerin
yıkımınıarttırırlar.
2. A L A s e n ta z : Sonuçta porfirin sentezinde artma
oluşur. Porfiria variegata ve akut intermittan porfiria’da
f \ kullanılmaları kontrendikedir.
3. G lukuronil Transferaz
Alprazolam, Triazolam , Midazolam, Estazolam,
4. Aldehit Dehidrogenaz
Quazepam, Flurazepam
Triptofan hidroksilaz serotonin sentezinde hız kısıtlayıcı
I basamaktır.
Hidroksi m eta bo litleri
Doğru cevap: E
Oksazepam

v
Doğru cevap: A
 224

13. Barbituratlar için aşağıda yazılanlardan hangisi B E N Z O D İA Z E P İN LE R

ya nlıştır?
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

B e n z o d ia ze p in le rin genel ö z e llik le ri

A) Beyin oksijen tüketimini azaltırlar.
- Etkilerini SSS’de limbik ve kortikal bölgelerdeki
B) Antiepileptik etkilerine karşı tolerans gelişmez.
GABA reseptörleri aracılığı ile nöronal inhibisyon ile
C) Aminolevülinik Asit (ALA) sentaz enzimini inhibe gösterirler.
ederler.
- GABA reseptörleri k lo r k a n a lla rı ile kompleks
D) Koleretik etkileri vardır. halindedir.
E) Güvenlik aralıkları dardır. - Benzodiazepinler allosterik olarak GABA sfinitesini
Barbitüratların bazı özellikleri soru potansiyeli açısından artırırlar.
önemlidir. Bunlardan bir taneside ALA sentaz enzimini - B e n z o d ia z e p in le r GABA yo klu ğu nd a etki
indükleyerek porfirin sentezinde artış oluşturmalarıdır. Bu göstermezler
nedenle porfiria’da kullanılmaları kontrendikedir. - Anksiyete ve insomniada kullanılırlar.

v f ......."" '
• Antikonvülsandırlar. Bu etkilerin e karşı to leran s
\ - Benzodiazepinlerden klonazepam ve klorazepat
absans, m yoklon ik ve atonik nöbetlerde kullanılır.
gelişim i yavaştır. - D iazepam s ta tu s e p ile p tik u s 'u n b aşlan gıç
• Beyin kan akımını ve oksijen tüketim ini azaltırlar.
tedavisinde IV infüzyon şeklinde kullanılır.
- Flumazenil Benzodiazepin reseptörleri kompetetif
• H ip e ralje zik etkileri vardır.
olarak bloke eden bir ilaçtır.
• Kern ikteru s tablosunun önlenmesinde - En kısa etkili benzodiazepinler o ksazepam ve
kullanılırlar. triazolam ’dur.
• S a f r a akımını a r tt ır ır la r (kolerezis). - Konvülziyon eşiğini yükseltirler.
V J - Fetüse geçip birikirler
- Alkolle birlikte kullanıldıklarında SSS depresyonunu
D oğru cevap: C
artırırlar.
- Barbitürat ve alkol gibi diğer hipnotiklerle çapraz
14. Aşağıdaki diazepam ve lorazepam gibi tolerans oluştururlar.
antianksiyete etkili ilaçları trifluprom azin - Benzodiazepinlerin tümü lipid’de çözünür.
gibi antipsikotiklerden ayıran temel özellikler
- Tüm benzodiazepinler karaciğerde m etabolize
verilm iştir. Hangisi ya nlıştır?
edilir.
A) Parkinson tremoruna neden olmazlar - Benzodiazepinlerin klerensi yaşlılarda ve karaciğer
B) iskelet kaslarını daha iyi gevşetirler hastalığı olanlarda azalır.

C) İyi antikonvulzan ajandır - K a ra ciğ e r h a sta lığı o la nla rd a lo ra z e p a m ve

D) Psikotik semptomların tedavisinde etkisizdirler
E) Yan etkileri doz ve yaşa bağımlı değildir
Benzodiazepin yapılı antianksiyete ilaçların (örneğin
diazepam , lorazepam ) etkileri kısmen doza ve yaşa
bağımlıdır. Bu ajanlar parkinson tremoruna neden olmazlar,
iskelet kası gevşetici etkileri iyidir ve fenotiazinler gibi
antipsikotik ajanlarla kıyaslandığında antikonvülsan etkileri
oldukça iyidir. Anti-anksiyete ajanlar psikoz tedavisnde
kullanılmazlar.
oksazepam kullanılabilir. Çünkü bunlar sadece
glukuronidasyonla inaktive olurlar.
- ilaç bırakılınca rebound insom nia yapar.
- H ipnotik dozun üzerinde solunum depresyonu
yapabilir.
- A k tif m etaboliti olm ayan sadece oksazepam ve
lorazepam ’dır.
“Bazı a n k s iy o litik ve h ip n o tik ila ç la rın te ra p ö tik avantaj
ve d ezavantajları” başlıklı şekile bakınız.

D oğru cevap: E f .................... ...... \

Farklı Bir M e ta b o lit Oluşturmayan
15. Yaşlı ve karaciğer yetm ezliği olan bir hastada Benzodiazepinler:
benzodiazepinlerden hangisinin kullanımı daha • Lorazepam
g üve n lid ir?
• Oksazepam
A) Klordiazepoksid • Temazepam (kısmen oksazepam'a dönüşebilir)
B) Diazepam
C) Triazolam v J
D) Lorazepam Doğru cevap: D
E) Midazolam
 Anksiyolitik v e H ipnotik ilaçların Anksiyolitik v e Hipnotik ilaçların

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

T erapö tik D e za v a n ta jla rı T erapö tik a v a n ta jla rı

Benzodiyazepinier

rKİonazepam ------ Absans nöbetlerinin

Klorazepat

Klordiasepoksit
V tedavisinde kullanılır

Diazepam
Zayıf etkili ve yavaş elimine
Flurazepam edilen ilaçlar tedavi bitiminde
* Benzodiazepinler entellektüel
“rebound” uykusuzluğa neden
fonksiyonları ve motor
Kuazepam olmazlar
koordinasyonu bozabilir
' Benzodiazepinler bağımlılık < Alprazoiam
yapabilirler ve çekilme
döneminde nöbetlere yol Lorazepam Panik bozukluğu tedavisinde
açabilirler ilk seçenek ilaç
Temazepam

Midazolam

Oksazepam

İlacın kesilmesi genellikle V triazolam

“rebound” uykusuzluk • Çekilme semptomları
yapar göstermez
• “Rebound” uykusuzluk
minimaldir
Zolpidem’in antlkonvülzan • Uzun kullanımda tolerans
veya kas gevşetlci etkileri D ia e r ila ç la r nadiren gelişir
yoktur
:___ Zolpidem^'T
* Etkileri benzodiazepinlerden \ A ------------ • Huzursuzluk ve düşmanlık
daha yavaş olarak başlar / Buspiron — semptomları olan kronik
* Kaş gevşetici ve anksiyetelerin uzun süreli
antlkonvülzan etkileri Hidroksizin tedavisinde yararlıdır.
yoktur • Alkolün SSS’ni baskılayıcı
etkisini artırmaz
• Bağımlılığa nadiren neden
Barbitüratlar olur

Barbitüratlar toleransa neden Fenobarbital

olurlar. Kendilerini metabollze Pentobarbital
eden enzimleri indükler, fiziksel
bağımlılık oluşturur ve ağır Sekobarbital
çekilme semptomlarına yol
açarlar.
Hızlı etki başlangıcı

16. Oral alındığında a ktif m etaboliti olan Beta karbolinler endojen maddeler olup, benzodiazepin
desm etildiazepama dönüşm eyen ilaç hangisidir? reseptörleri için ters agonisttir. Bu maddelerin reseptöre
bağlanması anksiyeteye neden olur.
A) Klorazepat B) Diazepam
C) Halozepam D) Oksazepam D oğru cevap: B

E) Prazepam
D iazem , klorazepam ve prazepam önce d e sm e til­ 18. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi fa rm akolojik etkisi
diazepama dönüşür. Oksazepam, alprozolam, tria-zolam bakımından diğerlerinden ayrılır?
ve lorazepamın ise aktif metaboliti yoktur.
A) Diazepam B) Glutetimid
D oğru cevap: D C) Meprobamat D) Pentobarbital
E) Tiyopental
- Glutetimid, meprobamat, pentobarbital ve tiyopental
17. Beta karbolinler, benzodiazepin reseptörleri için
hipno-sedatif etkisi olan ilaçlar.
aşağıdaki özelliklerden hangisini gösterir?
- Benzodiazepinlerden olan diazepam ise yüksek
A) Agonist B) Ters agonist dozlarda cok az santral sinir sistemi depresyonu
C) Parsiyel agonist D) Antagonist yapar. Anksiyolitik etkisi daha belirgindir.
E) Modülatör Doğru cevap: A
 I
226

19. Uyuyamamak şikayetiyle gelen hastanın 23. Uyku zorluğu çeken yaşlı bir hastada triazolam
hikayesinden geceleri yatmadan önce benzodiazepin kullanılm ası hakkında aşağıdakilerden hangisi
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

aldığını fakat şimdi ilaç kullanmadığı öğreniliyor. ya nlıştır?

A) Bu kimsede amneziye neden olabilir özellikle

Aşağıdakilerden hangisi bu hasta için en uvaun
hasta alkolikse bu etki daha çok görülür
seçim olur?
B) Bu ilaç yaşlılarda yürüme zorluklarına neden
A) Alprazolam B) Flurazepam olabilir
C) Lorazepam D) Kuazepam C) Bu kimse ilacı kesince ribaund olarak insomnia
E) Triazolam meydana gelebilir
- Bu hasta için kısa etkili benzodiazepinlerden biri olan D) Eğer nezle için ilaç alıyorsa santral sinir sistemini
triazolam iyi tercihtir. deprese edici etkiler artırabilir
E) Triazolam uzun etki süreli olduğundan birden
D oğru cevap: E
kesilmesi kısa etkililere göre daha belirgin
yoksunluk sendromu yapar

20. Aşağıdakilerden hangisi benzodiazepin Triazolam kısa etki süreli bir benzodiazepindir bu nedenle
reseptörüne afinitesi olan doğal bir maddedir? yoksunluk sendromu daha belirgin olur.

A) Flurazepam B) Endozepin D oğru cevap: E

C) Flumazenil D) Pentobarbital
E) Midazoiom 24. En kısa e tkili ve en hızlı etkiye başlayan
- Endozepinler GABA bağımlı klor kanalları üzerinden benzodiazepin hangisidir?
etki gösteren benzodiazepin olmayan bir maddedir.
A) Flurazepam B)Klordiazepok
D oğru cevap: B C) Alprozolam D) Lorazepam
E) Midazolam

21. Benzodiazepin 1 reseptörüne (BZ1) selektivitesi M idazolam hızla etkiye başladığı ve kısa etki süreli
olan madde aşağıdakilerden hangisidir? olduğu için hipnotik olarak oldukça çok kullanılan bir ilaçtır.
M idazolam endoskopi ve bronkoskopi gibi işlemlerde
A) Flumazenil B) Endozepinler sedasyon yapm ak için kullanılır. M idazolam ın diğer
C) Zolpidem D) Diazepam ajanlardan üstün yanı amnezi yapmasıdır.
E) Lorazepam D oğru cevap: E
- Zolpidem ve Z aleplon BZ1 (benzodiazepin 1)
resptörüne selektif bağlanan ajanlardır.
25. Aşağıdakilerden hangisi anksiyete tedavisinde
D oğru cevap: C kullanılm ayan b ir benzodiazepindir?

A) Klonazepam B)Klordiazepok
22. Aşağıdaki benzodiazepinlerden hangisi C) Diazepam D) Alprozolam
antikonvülsan ve çizgili kas gevşeticisi olarak E) Lorazepam
etki gösterm ez?
Klonazepam a n tiko nvü lsa n sın ıfla m a sına giren bir
A) Klonazepam B) Diazepam benzodiazepin türevidir. Klonazepam, absans (petit mal),
akinetik ve myoklonik nöbet profilaksisinde kullanılır.
C) Flurazepam D) Lorazepam
E) Zolpidem
- Zolpidem nonbenzodiazepin grubu bir ilaçtır.
f \
Alkol Yoksunluğunun tedavisi:Klordiazepoksit
- Antikonvülsan ve çizgili kas gevşetici etkisi yoktur.
Deliriyum Tremens:Klordiazepoksit
D oğru cevap: E
v J
D oğru cevap: A

26. Aşağıdakilerden hangisi 50-100 saatlik yarı-ömre

sahip uzun etki süreli b ir benzodiazepindir?

A) Flurazepam B) Triazolam
C) Midazolam D) Flunitrazepam
E) Temazepam
F lurazepam 50-100 saatlik uzun bir yarılanma ömre EEG: Aktivasyona (düşük amplitudlu yüksek frekanslı
sahiptir. Bu kadar uzun süre vücutta kaldığından içkinin dalgalara) neden olur. Bu etkisi barbitüratların davranış

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

yaptığı sersemliğe katkıda bulunur. Diazepamında etki
süresi flurazepama yakındır. 20-30 saat kadar. Triazolam
2-5 saat, midazolam 2-3 saat, flunitrazepam 12-20 saat ve
temazepam 1 0 - 2 0 saattir.
D oğru cevap: A
27. Diazepam aşağıdakilerden hangisinin tedavisinde
kullanılm az?
A) Anksiyete
üzerine etkisi ile tamamen terstir.
Uterus: Anestezik dozlarda i.v. yolla verilen barbitüratlar
uterus kontraksiyonlarında azalmaya sebep olur.
Kan basıncı: Sedatif ve hipnotik dozlarda kan basıncinı
fazla etkilemez. Genel anestezi için verilen dozlarda:
a) Sistemik kan basıncını düşürür.
b) Kafa içi basıncını düşürür.
Kafa travmalarında ve beyin kanamalarında kafa içi basıncı
düşürmek için kullanılır.

B) Ağrı Karaciğerde mikrozomal enzimleri indükler: Kendilerine

C) İskelet kası spazmını çözmede karşı tolerans geliştirir (biyokimyasal tolerans). Glukronil
D) Status epileptikus transferaz enzimini de indükler ve bilüribinin konjugasyonunu
artırır. Bu nedenle yeni doğanlarda hiperbilüribinemi ve kem
E) Perioperatif sedasyon
ikterusta, ayrıca hemolitik sarılıkta kullanılır (fenobarbital).
Diazepam analjeziğin etkisini arttırmak için kullanılabilir
fa kat tek başına a naljezi yapm ak için kullanılm az. D oğru cevap: D
Benzodiazepinin anksiyolitik etkisi analjeziğin etkisini
potansiyalize eder.
30. İlerleyici santral s in ir sistem i depresyonu
D oğru cevap: B sırasıyla hangi aşamaları takip ederek gelişir?

A) Anestezi - hipnoz- sedasyon - koma - ölüm

28. Benzodiazepinler aşağıdaki durum lardan B) Koma - hipnoz - sedayon - koma - ölüm
hangisinde kullanılm az? C) Hipnoz - sedasyon - anestezi - koma - ölün

A) insomnia B) Alkol bağımlılığı D) Hipnoz - sedasyon - anestezi - sedasyon - koma

ölüm
C) Panik bozukluğu D) Şizofreni
E) Sedasyon - hipnoz - anestezi - koma - ölüm
E) Status epileptikus
D oğru cevap: E
B enzodiazepinler şizofreni tedavisinde kullanılm az.
Alprozolam panik bozukluğunda kullanılır. I V. diazepam
status e pileptikusta kullanılır. MSS depresanlarının
31. Aşağıdakilerden hangisi barbitüratlara metabolize
tedavisinde (örneğin alkol yoksunluk sendrom unda)
olur?
kullanılır. Triazolam, flurazepam ve temazepam insomnia
tedavisinde kullanılır. A) Etosuksimi B) Karbamazepin
D oğru cevap: D C) Diazepam D) Fenitoin
E) Primidon
Prim idon barbitürat grubu ilaçlarla beraber aynı grupta
29. B arbitüratların sistem ik etkileriyle ilg ili olarak
sınıflanmasına rağmen bir barbütürat değildir. Primidon
aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?
fenobarbital ve feniletil malonamid denen iki metabolitine
A) Solunum depresyonuna neden olur dönüşür. Her iki ürününde antiepileptik etkisi vardır.

B) Ağrıya duyarlılığı artırır D oğru cevap: E

C) Uykuda REM dönemini kısaltır.
D) EEG de inhibisyona neden olur.
32. Aşağıdaki sedatif h ipnotik kullanım larından
E) Yüksek dozlarda kafaiçi basıncını düşürür. hangisi yanlıştır?
B a rb itü ra tla rın s is te m ik e tk ile ri;
A) Status epileptikusta intravenöz diazepam
Sedatif ve h ip no tik etki: Uykunun REM dönemini kısaltır, B) Psikolojik bozukluğu olan hastalarda uzun süreli
Rebound uykusuzluk:Artık etki, özellikle uzun etkili barbitürat tedavide fenobarbital
kullananlarda görülür.
CJSerebral felç geçirenlerde kas gevşemesi için
Genel anestezi: Sadece tiyopental kullanılır, (hiperaljezik diazepam
etkisi vardır.) D) Alkolün yoksunluk belirtilerinin azaltılmasında
Solunum depresyonu: Bu etkileri özellikle amfizem ve klordiazepoksit
astmalı hastalarda belirgindir. E) Panik bozukluğu ve fobisi olanlarda selektif
anksiyolitik olarak alprazolam
 228

Psikotik bozuklukların uzun süreli tedavisinde sedatif 36. Nöbet geçiren hastalarda kesinlikle kullanıl­
hipnotiklerin faydası pek yoktur. Sedatif hipnotikler ilaçla maması gereken ve tek başına a nksiyolitik olarak
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

oluşan psikotik bozukluklarda ve şizofrenik hastaların şiddet kullanılabilen ilaç hangisidir?

davranışlarını kontrol altına almada kısa süreli tedavide
kullanılırlar. A) Fenobarbütal B) Fenitoin
C) Diazepam D) Kloral hidrat
D oğru cevap: B
E) Meprobamat
M e p ro b a m a t nöbet geçiren hastalarda kullanıldığında
33. Ön ilaç olan ve plazma proteinlerine bağlanarak nöbet oluşumunu arttırdığı gözlenmiştir.
vvarfarini serbestleştiren ilaç hangisidir?
D oğru cevap: E
A) Kloralhidrat B) Fenobarbital
C) Klorazepat D) Lorazepam
37. En uzun e tkili barbitürat aşağıdakilerden
E) Alprozolam
hangisidir?
Kloralhidrat önilaçtır ve metabolize olarak aktif formuna
döner. Plazma proteinlerine bağlanma konusunda bazı A) Fenobarbital B) Sekobarbital
ilaçlarla yarışır ve vvarfarinle beraber alınırsa kanamalara C) Amobarbital D) Pentobarbital
neden olur. Kloral hidratın uzun süreli kullanımı neoplazilere E) Tiyobarbital
neden olabilir. Klorazepatda ön ilaçtır ancak benzo
diazepinler plazma proteinlerine bağlanma konusunda B a rb itü ra tla rın e tki s ü re le ri;
yarışa girmezler. - U zun etkili;

D oğru cevap: A * Fenobarbital, barbital

- O rta etkili;
* Pentobarbital
34. Çocuklarda diğerlerine göre daha kullanışlı olan
* Sekobarbital
sedatif hangisidir?
* Amobarbital
A) Diazepam B) Temazepam • K ısa etkili;
C) Klordiazepoksit D) Fenobarbital * Tiyopental
E) Kloral hidrat
D oğru cevap: A
K loral h id ra t çocuk, infant ve yaşlılarda sedasyon için
kısmen daha uygundur. Hepatik fonksiyonları azaltmamak
için özellikle yaşlılarda doz ayarlanmalıdır. 38. Sedatif amaçla kullanılan uzun e tkili barbitürat
hangisidir?
D oğru cevap: E
A) Disulfiram
B) Tiyopental
35. Barbitüratların kullanım ının aniden kesilm esi
C) Triazolam
durum unda yo ksun lu k belirtile rini azaltmayan
ilaç hangisidir? D) Diazepam
E) Amobarbital
A) Fenobarbital B) Buspiron
A m o b a rb ita l 8-42 saatlik yarı ömre sahip bir barbitürattır
C) Kloral hidrat D) Alprazolam
ve sedatif olarak kullanılır.
E) Lorazepam
B u s p iro n se ro to n in re s p e tö rle ri ile e tkile şe n bir D oğru cevap: E
anksiyolitiktir. Buspironun etkileri yavaş başlar ancak alkol
ile barebar alındığında diğer ilaçlara göre daha az additif
etkileşir. Buspiron diğer sedatif hipnotiklerle çapraz tolerans 39. Aşağıdakilerden anksiyolitiklerin etkisi olmayan
kurmaz o nedenle klasik sedatif hipnotiklerin yoksunluk hangisidir?
b elirtile rini azaltmaz.
A) Çizgili kaslarda gevşeme B) Sedasyon
D oğru cevap: B C) Konstipasyon D) Hipotansiyon
E) Disinhibisyon ve agregasyon
Anksiyolitik ilaçlar SSS de inhibitör etki yapar. Diğer etkiler
benzodiazepin ve barbitüratlarda izlenebilen etkilerdir.
Myelorelaxan ve sedatif etkileri tedavi amacıyla kullanılır.

Doğru cevap: E
 40. Gece korkusundan yakınan b ir çocukta aşağıdaki
ilaçlardan hangisi kullanılır?
A) Amfetamin B) Klonazepam
C) Lityum D) Droperidol
E) Meprobamat
Klonazepam bir benzodiapendir. Petitmal de dahil nöbetle
seyreden hastalıkların tedavisinde yarralı olması yanında
antianksiyeteetkilibirajandırvegecekorkularınıntedavisinde
kullanılır. M eprobam at en eski antianksiyete ilaçlardan
birisidir, günümüzde yerini benzodiazepinler almıştır. Bir
butirofenon türevi olan droperidol anesteziyolojide kullanılır.
L ityum bipolar hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır.
Am fetamin hiperkinetik sendromda uzun süreli tedavide
rahatlatıcı bir etki sağlayabilir.
D oğru cevap: B
41. A ş a ğ ı d a k i l e r d e n h a n g i s i e s r a r iç i n y a n l ı ş t ı r ?
A) Antiemetik etki
B) Konjunktival hiperemi
C) Gülme dürtüsü
D) Midriyazis
E) Luteinize edici hormon ve testesteron salınımında
baskılanma
Hint kenevirinden elde edilen maddelere kanabinoidler denir.
Yani; esrar denir. Esrarda en fazla bulunan ve etkilerden
sorumlu olan kanabinoid; Delta-9-Tetrahidrokanabinol'dur
(THC).
E SR A R IN ETKİLERİ:
• P s ik o tro p E tkiler: En karakteristik özellik; önüne
geçilemeyen gülme dürtüsüdür. Kendini iyi hissetme
hali, öfori, işitsel ve görsel kavramada bozukluklar,
h a lü s in a s y o n la r ve paranoid re a ksiyo n la r
oluştururlar.
• N ö ro lo jik E tk ile r: Zayıf analjezik, antipiretik ve
antikonvülsan etkileri bulunur.
• G ö z : Pupil çapını değiştirm ez. Göz içi basıncı
düşürür.
• KVS E tkileri: Ortostatik hipotansiyon (= taşikardi)
ve konjunktival damarlarda vazodilatasyon (göz
kızarması) yaparlar.
• GİS E tkileri: Ağız kuruluğu ve güçlü antiemetik etki
yaparlar.
• E n d o krin E tkiler: Testesteron düzeyini düşürürler ve
libidoyu azaltırlar. Kadınlarda ise; LH salınımını azaltır
ve anovulatuvar sikluslara yol açabilirler. Sonuçta;
hem erkek hemde kadınlarda üreme fonksiyonlarını
deprese ederler.
Eğer yukarıdaki açıklama incelenirse; esrar, pupil çapını
değiştirmez. Bu nedenle midriyazis seçeneği yanlıştır.
Doğru cevap: D
ETİL ALKOL
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
__________________________________________
1. Bir hasta ne olduğunu bilmediği kırmızı renkli bir
miktar sıvı aldığını ve bulanık gördüğünü söylüyor.
Hastanın nefesi formaldehit kokuyor ve fizik
muayenede kar fırtınası görünümü bulunuyor.
Bu hasta ne içerek zehirlenm iş o labilir?
A) LSD B) Metanol
C) Etanol D) Kokain
E) Etilen glikol
Metanol zehirlenm esinde bulanık görm e ve form aldehit
kokan nefes olur. Kar fırtınası patognom oniktir.
D oğru cevap: B
2. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi alkol dehidrogenaz
in h ib itö rü d ü r ve metanol zehirlenm esinde tedavi
amacıyla kullanılır?
A) Naltrekson
B) Disulfuram
C) Akamprosat
D) Fomepizol
E) Formik asit
- Etanol metabolizmasındaki ilk basamak alkolün alkol
dönüştürülmesidir. Bu dönüşümü aldehit dehidrogenaz
gerçekleştirir.
Metanol zehirlenmesi, sıklıkla sorulan bir parametredir.
M etanol ze h irle n m e te d a v is in d e en ö nem li konu
başlıkları:
- Asidozu düzeltmek için NaHC0 3 infüzyonu
- M etil alko lün vücutta yık ılm a s ı, e til alko l ile
aynı enzim atik sistem ile gerçekleştirilir. Fakat
metabolizması etil alkole göre daha yavaştır. Vücutta
metil alkol ve etil alkol, her ikisi de birlikte bulunursa;
enzimlerin etil alkole affinitesi daha fazla olduğu için,
etil alkol metanolün yıkılmasını yavaşlatır.
- Alkol dehidrogenaz enzim inhibitörü olan fomepizol
kullanılabilir.
- Görme bozukluğu varsa; hemodiyaliz yapılmalıdır.
Seçeneklerde bulunan disulfuram ; aldehit dehidrogenaz
inhibitörüdür ve alkolü bıraktırmak için kullanılmaktadır.
A cam prosate ise; GABA analoğudur ve yine alkolizm
tedavisinde kullanılmaktadır.
N a ltre k s o n ; bir o p iya t a n ta g o n is tid ir ve opiyat
zehirlenmesinin tedavisinde kullanılır.
Doğru cevap: D
 230

3. D isulfiram aşağıdaki enzimlerden hangisini Bu da hastayı caydırıcı rol oynar.

inhibe eder?
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

A) Alkol dehidrogenaz
B) MAO
C) Dopa dekarboksilaz
D) Aldehit dehidrogenaz
E) Glukronil transferaz
D isülfiram asetaldehiti asetik asite çeviren enzim olan
aldehit dehidrogenazı inhibe eder. Disulfiram etilen glikoli
ve etanol ya da aldehitlerinin yıkımını etkilemez. Disulfiram
alkolizm tedavisinde kullanılan bir ilaçtır.

Doğru cevap: D

4. Kronik etanol alınımı ile aktivitesi artan ve

NADPH’yı koenzim olarak kullanan enzim
hangisidir?

A) Mikrozomal etanol oksitleyici sistem (MEOS) Doğru cevap: D

B) MAO
C) Alkol dehidrogenaz
7. Metanol toksisitesinden aşağıdaki bileşiklerden
D) Aldehit dehidrogenaz hangisi sorum ludur?
E) NADH dehidrogenaz
A) Karbondioksit B) Etanol
MEOS karma fonksiyonlu oksidazdır ve kofaktör olarak
NADPH’yı kullanılır. Etanol seviyesi yüksek olduğunda C) Formaldehit D) Formik asit
sadece MEOS çalışır. MEOS kronik alkol kulanımında E) Metanolün kendisi
indüklenir bu da metabolik toleransdan sorumludur. - Metanol taksisitesi formik asit derivelerinin birikimi
sonucu gelişir.
Doğru cevap: A - Formaldehit derivelerinin birikim sonucu ise görme
bozukluğu ve körlük gelişir.

5. Aşağıdakilerden hangisi fetal alkol sendrom u ile Doğru cevap: D

alakalı d e ğ ild ir?

A) Yağlı karaciğer ve diğer karaciğer hastalıkları 8. A lk o l ile a s e t a ld e h id s e n d r o m u n a v o l a c m a v a n

B) İmmün sistemde şiddetli bozukluk h a n g is id ir ?
C) Büyüme geriliği
A) Asetil salisilik asit B) Sefalosporin
D) Ölü doğum ve spontan abortus insidansında
C) Metronidazol D) Disülfiram
artma
E) Oral antidiabetikler
E) Benzer yüz anomalileri
Kronik alkol kullanımında karaciğerde yağ ve protein A s e t a l d e h i d s e n d r o m u n a y o l a ç a n a j a n la r
birikimi olsada fetal alkol sendromunda böyle bir durum * Oral antidiabetikler (Klorpropamid)
görülmez. * Sefalosporinler (Sefaperazon, seefamandol)
Doğru cevap: A6 * Moxolaktam
* Metronidazol
* Disülfiram
6. Aşağıdakilerden hangisinin tek kullanım alanı * Kloralhidrat
alkolizm tedavisidir?
* Antikoagülanlar
A) Fenobarbital B) Diazepam * Prokarbazin
C) Klorazepat D) Disulfiram
Asetil salisilik asit asetaldehid sendromuna yol açmaz.
E) İzokarboksazid
“E tilen G likol, M etanol Ve E tanolun M etabolizm aları Ve
Disulfiramın onaylanan tek kullanım yeri kronik alkolizm
M e ta b o litle rin in Yan E tk ile ri” başlıklı şekile bakınız.
tedavisidir. Etanol öncesinde alındığında asetaldehit
seviyesini arttırır bu da içki sersemliğine katkıda bulunur.
 231

SANTRAL SINIR SİSTEMİ

Asidoz
Nefrotoksisite

Şiddetli asidoz
Retina hasarı

Bulantı, kusm a
B a ş ağrısı
Hipotansiyon

0 E tile n G lik o l, M e t a n o l V e E ta n o llin M e t a b o liz m a la r ı V e M e t a b o lit le r in in Y an E tk ile r i. İla ç la r

R e n k li K u tu İç in d e , E n z im le r B e y a z K u tu İç in d e , S u b s t r a t la r K u t u s u z , O lu ş a n Y a n E tk ile r K o y u
Y a z ılm ıştır. T o k sik M e t a b o lit le r in O lu ş u m u n d a E n Ö n e m li E n z im A lk o l D e h id r o g e n a z d ır ; D iğ e r A ra
B a s a m a k E n z im le r i Ş e k ild e G ö s te r ilm e m iştir . E ta n o lü n A lk o l D e h id r o g e n a z a A fin it e s i D iğ e r le r in d e n
D a h a F a z la d ır V e Bu N e d e n le M e t a n o l V e E tile n G lik o l Z e h ir le n m e s in d e E ta n o l D e K u lla n ıla b ilir .
F o r m a ld e h it in , F o r m ik A s id e D ö n ü ş ü m ü , F o r m a ld e h it D e h id r o g e n a z E n z im iy le O lur. F o lik A sit,
F o r m ik A s id i C o 2 V e S u y a D ö n ü ş t ü r e n E n z im in K o fa k tö r ü d ü r .

(Kanabinoid reseptör antagonistidir) kullanılır. Nalmefen

NAD1' F,ann, NADPH+O, opioid reseptör antagonistidir.
_________ (CH3CH2OH) \ / ________
Alkol Mikrozomal Etanol
A lk o l A lim in i K ısıtlaya n İla çla r K u lla n ılır
Okside Edici
dehidrogenaz Sistem
• A ka m prosa t (NM DA a n ta g o n is ti, G ABA-A

NADH
7 \ A 7 aktivatörü)
Asetaldehit • Ondansetron (5-HT 3 blokörü)
Fomepizol • Topiramat (Antiepileptik)
NAD
Aldehid D oğru cevap: A
dehidrogenaz

10. Aşağıdakilerden hangisi hem sigara hem de alkol

Asetat bağımlılık tedavisinde kullanılır?
CH3COO' Disülfiram 08s034

A) Metadon
B ) Akamprosat
C) Vareniklin
D) Oksazepam
D oğru cevap: A
E) Rimonabant
R im o n a b a n t hem a lk o l hem de n ik o tin b a ğ ım lılık
9. Aşağıdakilerden hangisi alkol iliş k ili davranışları tedaviisnde kullanılır.
inhlbe etmek için kullanılan kannabinoid reseptör • Metadon morfin bağımlılığında kullanılır.
blokörüdür?
• Akam prosat alkol bağımlılığında kullanılan NMDA
A) Rimonabant blokörüdür.
B) Nalmefen • Vareniklin sigara bağımlılığında kullanılan nikotinik
agonisttir.
C) Akamprosat
• O ksazepam benzodiazepin türevidir, bağımlılık
D) Topiramat
yapabilen maddelerden biridir.
E) Ondansetron
Doğru cevap: E
A lkol iliş k ili davranışların inhibisyonu için rim onabant
 232

11. Aşağıdakilerden hangisi alkolün etkilerinden biri 13. S edatif h ipnotiklerin su istim ali hakkında hangisi
d e ğ ild ir? doğrudur?
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

A) Kütanöz vazodilatasyon A) Benzodiazepin, etanol ve barbitüratların yüksek

B) Diürezis dozlarında flumazenil kullanılır
C) Hepatotoksite B) Alkolik kimselerin tedavisinde klordiazepoksit
kullanılır
D) Ağız kuruluğu
C) Kronik kullanımında barbitüratların sedatif
E) Periferik nöropati
etkilerine solunum depresyonu etkilerine göre
A ğız ku ru lu ğ u a tro p in e g ib i a n tik o lin e rjik ilaçlard a daha çok tolerans gelişir
gözlenir. D) Fenobarbitale göre kısa etki süreli barbütüratların
yoksunluk sendromu daha hafiftir
A lk o lü n V ü c u tta k i E tk ile ri
E) Benzodiazepinlerin kullanımının kesilmesi
• Hipertansiyon yoksunluk belirtilerine yol açmaz
• Akut/Kronik pankreatit
Sedatif hipnotiklerin hepsi normal dozlarında bile bağımlılık
• VVernicke ensefalopati yaparlar. Kısa etkili sedatif hipnotiklerin yoksunluk sendromu
• Korsakoff psikozu daha şiddetlidir. Sedatif hipnotik detoksifikasyonunda
• Kütanöz vazodilatasyona bağlı: Vücut ısı artışı benzodiazepinler kullanılır. B arbütüratların solunum
depresan etkilerine sedatif etkileri ile karşılaştırıldığında
• ADH salınımına bağlı: Diürezis
çok az tolerans gelişir. Flumazenil sadece benzodiazepin
• Kas g üçzü lü ğü , a rtm ış kreatin kinaz düzeyi: etkilerini antagonize eder. Klordia-zepoksit alkolün ani
Kardiyomiopati, Miyopati kesilmesi durumunda oluşacak durumları önlemek için
• QT uzamasına bağlı: Aritmi kullanılır.
• Özefagus disfonksiyonuna bağlı: Reflü
D oğru cevap: C
• Kronik diyareye bağlı: Malabsorbsiyon
• H epatositlerde nekroza ve inflamasyona bağlı:
r------------------------------------------------------------------------------- \
Siroz
• Vitamin B, düşüklüğüne bağlı: Periferik nöropati KAS GEVŞETİCİLER
• Vitamin A&D eksikliğine bağlı: Hepatotoksite s________________________________________________________
• Demir eksikliğine bağlı: Anemi
1. Etki süresi en kısa olan nondepolarizan kas
D oğru cevap: D gevşetici aşağıdakilerden hangisidir?

12. A lkol çekinm e sendrom u tedavisinde
aşağıdakilerden hangisi yapılm az?
A) Potasyum ve magnezyum verilir
B) Fenotiyazin
C) Karaciğer bozukluğu olan hastalara kısa etkili
benzodiazepin verilir
D) Uzun etkili benzodiazepin verilir
E) Tiamin verilir
- Alkol çekilme sendromunun tedavisindeki öncelikli
amaç nöbetleri, aritmileri ve deliryumu önlemektir.
- Fenotiyazin nöbet gelişim ini indükleyebilen bir
ajandır.
f \
Akomprosat
• GABA analoğudur. Glutamat NMDA antagonisti
etkiside olduğu düşünülmektedir. Alkol bırakma
kliniklerinde kullanılmaktadır. Alkol içme isteğini
azaltır. En önemli yan etkisi diaredir.
V J
Doğru cevap: B
A) Vekuronyum B) Pipekuronyum
C) Mivakuryum D) Tubakürarin
E) Atrakuryum
Kelimelere dikkat!...Nondepolarizanlar arasında en kısa
olan soruluyor!..
• En kısa etkili nöromusküler blokör s ü k s in ilk o lin d ir
• En kısa etkili non- depolarizan nöromusküler bloker
M ivaküryum dur.
• Etkisi en erken başlayan nörom usküler blokör
s ü k s in ilk o lin d ir
• E tkisi en erken başlayan n on -d ep ola rizo n
nöromusküler bloker ise R oküronyum dur.
• E tkisi en uzun süren n ö ro m u skü le r bloker
Panküronyumdur.
• Histamin salınımına yol açan nöromusküler blokörler
Tuborkürarin (orta) ve Süksinilkolindir (hafif).
• Plazmada kendiliğinden Hoffman reaksiyonu ile
parçalanan Atraküryumdur.
• Plazmada psödokolinesteraz tarafından parçalananlar
Mivaküryum ve Süksinilkolindir.
• Otonom gangliyonlara etkili nöromusküler blokörler
Süksinilkolin (stimülasyon)Tübokürarin (zayıfblokör)ve
Metakürindir (zayıf blokör)
 233

• Kardiyak muskarinik reseptörlere etkili nöromusküler M iva ku ryu m ve s ü k s in ilk o lin in e tk in lik le ri, plazm a
blokörler - Süksinil kolin (stilüm alasyon) (önce k o lin e s te ra z e n z im i ta ra fın d a n p a rç a la n a ra k

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

bradikardi sonra taşikardi) so nlan dırılır. G enetik o larak bu enzim in e k s ik liğ i olan
kiş ile rd e , m ivakuryum ve s ü k s in ilk o lin uzam ış apne
f n ö b e ti olu ştu ru r.
(Sal lam in (kuvvetli blokör) M iva ku ryu m : Plazma kolinesteraz enzimi tarafından
Vagolitik e tki
Panküronyum (orta blokör)
Roküronyum (hafif blokör) } taşikardi yaparlar
parçalanır. En kısa etkili nondepolarizan (kom petitif)
nöromusküler blokördür. Histamin salımmına neden olur.

J M etokurin: Zayıf derecede otonomik gangliyon blokajı

yapan, nondepolarizan (kompetitif) nöromusküler blokördür.
D oğru cevap: C Hafif derecede histamin salımmına neden olur.

R o k u ro n y u m : Etkisi en çabuk başlayan, kom petitif

2. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi ko m p etitif yapıda
n örom usküler blokerlerin etkisini arttırm az?
A) Kinidin
B) Lityum
C) Edrofonyum
D) Neomisin
E) Halotan
E drofonyum , p rid o s tig m in ve neostigm in, a s e tilk o lin i
s in a p tik kavşaklarda yıkan kolinesteraz enzim in h ib itö rü
ila ç la rd ır. S in a p tik kavşaklarda a s e tilk o lin in b irik im in e
neden o la ra k k o m p e titif n ö ro m u s k ü le r b lo k e rle rin
e tk ile rin i g eriye çevirm ek iç in ku lla n ılırla r.
NÖROMUSKÜLER BLOKAJ YAPAN İLAÇLAR VE
FAKTÖRLER
blokördür.
Pankuronyum : Çok uzun etkili nöromusküler blokördür.
Vagolitik etkiyle taşikardi oluşturabilir.
Doksakuryum: Çok uzun etkili nöromusküler blokördür.
D epolarizan b lo ğ u n ö z e llik le ri
• Depolarizan gevşeticilerin, agonist ve a setilkolini
ta k lit eden etkisi ile gelişir.
Blok süresince sodyum kanalları açık durum da
kalır ve kas lifi diğer uyarılara yanıt vermez.
• B lo k ta n önce d e p o la riz a s y o n a b a ğ lı
fasikülasyonlar görülür.
• Antikolinesterazlarla antagonize edilemez, aksine
derinleşir.
• Etkisine taşiflaksi gelişir.

K in id in: Grup 1 A antiaritm iktir, nöromusküler etkinliği
arttırır.
Lityum : Bipolar hastalık tedavisinde kullanılır, nöromusküler
etkinliği arttırır.
N e o m is in : A m in o g lik o z ittir, nörom usküler etkinliği
arttırır.
Halotan: Halojenli genel anestezik maddedir, nöromusküler
etkinliği arttırır.
Hastalık: Myasthenia gravis
A n tib iy o tik le r : A m in o g lik o z id le r , p o lim iksin
linkozamidler, tetrasiklinler
İnhalasyon anestezikleri / Lokal anestezikler
D oğru cevap: C
3. Genetik olarak plazma kolinesteraz enzim eksikliği
olan bir kişide, kullanıldığında uzamış apneye
neden olan nörom usküler b lo kör hangisidir?
• Asetilkolin, izofluran, enfluran, respiratuvar alkaloz,
hipotermi ve magnezyum etkisi ile potansiyelize
olur.
• Eter, halotan, asidoz ve nondepolarizan gevşeticilerle
antagonize olur.
N onde po larizan b lo ğ u n ö z e llik le ri
• Nondepolarizan kas gevşeticilerin, asetilkolinin
reseptöre ulaşmasını önleyerek, motor son plağın
depolarizasyonuna engel olması ile gelişir.
• Bloktan önce fasikülasyon görülmez.
• Antikolinesterazlarla antagonize olur.
B,
• İnhalasyon anestezikleri, magnezyum ve hipotermi
(33 °C’nin altı) etkisi ile potansiyalize, hafif hipotermi
ile antagonize olur.
• Asidoz bloğun derinlik ve süresini artırır.
• Adrenalin, süksinilkolin ve asetilkolin bloğu azaltır.
• Paralitik kas lifi direkt elektrik ve mekanik uyarılara
yanıt verir.

A) Metokurin B) Mivakuryum
C) Rokuronyum D) Pankuronyum
E) Doksakuryum
 B lo k o lu ş tu ra n ila ç la r • Doksaküryum
• Metokürin
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

N ö ro m u s k ü le r b lo k ö r le r in e tk i s ü re le ri ve • Panküronyum (%80)
p o te n s d e ğ e rle ri
• Karaciğer Veküronyum
Etkinin Etki Tubokürarine • Roküronyum
İlaçlar başlaması süresi göre rö la tif
• Rapaküronyum
(dakika) (dakika) potens
Süksinilkolin 1-1,5 5-8 0,4 B ö bre k + Kc
D-Tubukurarin 4-6 80-120 1 • Pipeküronyum
Atrakuryum 2-4 30-60 1,5 Depolarizasyonla.
Doksakuryum 4-6 90-120 6
D oğru cevap: B
Mivakuryum 2-4 12-18 4
Metokürin 35 4
Pankuronyum 4-6 120-180 6 4. Aşağıdakilerden hangisi roküronyum un etkisini
şelasyon ile azaltır?
Pipekuronyum 2-4 80-100 6
Roküronyum 1-2 30-60 0,8 A) Edrofonyum
Vekuronyum 2-4 60-90 6 B) Atropin
C) Difenhidramin
D) Sugammadeks
N ö ro m u s k ü le r B lo k ö rle rin E tk ile ri E) Tetradotoksin

Kardiyak N ö ro m u s k ü le r B lo k ö rle rin E tk ile rin i G eri Ç evirm ek

Otonomik
m uskarinik Histamin İçin K u lla n ıla n İla çla r
gangliyonlara
reseptörlere salınımı
etki • S o lu n u m d e p re s y o n u n u d ü z e ltm e k iç in :
e tki Edrofonyum, Neostigmin
İsokinolin d erive leri • A n tim uskarinik etkileri geri çevirm ek için: Atropin,
Glikopirolat
Atraküryum Yok Yok Hafif
• R ok ü ro n y u m & V e k ü ro n y u m ’ un ş e la s y o n ile
Doksaküryum Yok Yok Yok 1
tedavisinde: Sugammadeks (Gama-siklodekstrin)
Metokürin Zayıf blokör Yok Hafif
• H is ta m in ik e tk ile r i g e ri ç e v irm e k iç in :
Mivaküryum Yok Yok Orta Antihistaminikler kullanılır
Tübokürarin Zayıf blokör Yok Orta
D oğru cevap: D
Steroid d erive leri
Orta derecede
Panküronyum Yok Yok 5. Tübokürarin etkisine en duyarlı çizgili kaslar
blokör
aşağıdakilerden hangisidir?
Pipeküronyum Yok Yok Yok
1
Roküronyum Yok Hafif blokaj Yok A) Gövde kasları

Rapaküronyum Yok
B) Kol ve bacak kasları
C) Solunum kasları
Veküronyum Yok Yok Yok
D) Baş, boyun ve yüz kasları
Diğer ilaçlar
E) Karın kasları
Kuvvetli
Gallamin Yok Yok Nöromusküler blokörler; kom petetif ve nonkompetetif
blokör
olmak üzere 2 gruba ayrılır. Kürar; kompetetif bir blokördür.
Süksinilkolin Stimülasyon stimülasyon Hafif
Çizgili kaslarda sinir ucundan salınan Ach’in ko m p etitif
blokörleridir. Etkisi reversibldir.
E lim in a s y o n la rı
İnce hareketleri oluşturan kaslar (baş, yüz, boyun ve
• Spontan :Atraküryum ekstraoküler kaslar gibi) bu ilaçların etkisine en duyarlı
• Psödokolinesteraz kaslardır. Gövde, karın ve kol - bacak kasları daha sonra
gevşer. Solunum kasları ise en diren çli olanlardır.
• Süksinilkolin
• Mivaküryum Doğru cevap: D
• Böbrek Gallamin (%100)
• Tübokürarin
6. Aşağıdakilerden hangisi sü ksin ilko iin e özgü bir • Mefenesin
yan etki d eğ ild ir?
D oğru cevap: E
A) Hiperkalemi
B) Histamin liberasyonu
8. N örom usküler blokaj ve ka rd iyo to ksik etkisi
C) Miyalji güçlü olan lokal anestezik aşağıdakilerden
D) intraoküler basınç artışı hangisidir?
E) Hepatotoksisite
A) Lidokain
Süksinilkolin bir nöromusküler blokördür. Ni reseptörleri
B) Dibukain
bloke ederek etki gösterir. Oldukça fazla yan etkileri olan
bir kas gevşeticidir. En önemli yan etkileri: C) Etidokain
D) Ropivakain
• En önemli yan etkilerinden birisi kaslarda uzun süren
spazm ve ağrı oluşturmasıdır (özellikle masseter kası). E) Tetradotoksin
Ayrıca belirgin kas fasikülasyonları ve kaslarda rijidite ETİDOKAİN: Çok belirgin kas gevşemesi ve çok çabuk
geliştirir. m otor blokaj oluşturur ve kas gevşemesi gerektiren cerrahi
• Uzun süren apne nöbetleri ve malign hipertermi girişimlerde tercih edilir. Doğumda ve postoperatif dönemde
oluşturabilir. kullanılmaz. Bupivakain gibi kardiyotoksiktir. Motor blokajı
• İntragastrik basıncı ve göz içi basıncının artmasına en az oluşturan lokal anestezik ropivakaindir.
neden olur.
D oğru cevap: C
• Belirgin hiperkalemi yapar.
• Metabolik asidoz
9. O tonom ik ganglion blokajı oluşturabilen
Ayrıca seçeneklerde bulunan histamin salınımı en belirgin
nörom usküler blokör aşağıdakilerden
olarak yine bir nöromusküler blokör olan kürar için geçerli
hangisidir?
olmakla birlikte, süksinilkolinde az da olsa bu etkiyi
oluşturur. Ancak bu ilacın hepatotoksisite bir bir yan etkisi A) Metokurin
bulunmamaktadır.
B) Atraküryum
D oğru cevap: E 7 C) Vekuronyum
D) Veküronyum
E) Tübokürarin
7. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kas gevşetici olarak
kullanılam az? M etokurin ve tu bo kura rin o ton om ik gan glion larda ki
n ik o tin e r jik re s e p tö rle ri de a n ta g o n iz e e d e b ile n
A) Karisoprodol nörom usküler blokörlerdir.
B) Metakarbamol
D oğru cevap: A
C) Siklobenzaprin
D) Diazepam
E) Süksinilkolin 10. Göz içi basıncı yü kselttiğ i için glokom lu
hastalarda kullanılm am ası gereken kas gevşetici
Süksinilkolin nöromusküler blokerdir. Kas gevşetici olarak
aşağıdakilerden hangisidir?
kullanılmaz.
A) Kürar B) Süksinilkolin
Kas G e vşe tici İlaçlar:
C) Roküronyum D) Gallamin
• Siklobenzaprin
E) Mivaküryum
• Karizoprodol
S ü k s in ilk o lin ; göz içi basıncı arttırdığı için, glokomlu
• Klorzoksazon
hastalarda kullanılmamalıdır. Süksinilkoiine ait diğer yan
• Dantrolen —> Malign hiperterm i tedavisi etkiler;
• Benzodiazepinler —* Diazepam / klonazepam
• En önemli yan etkilerinden birisi kaslarda uzun süren
• Baklofen —►GABA B reseptör agonisti spazm , kas fa s ikü la syo n la rı ve kaslarda rijidite
• Tizanidin —►SSS a2 adrenerjik reseptör agonisti oluşturmasıdır.
• Gabapentin / Pregabalin -♦ GABA analoğu • Apne nöbetleri ve maliğn hipertermi
• Riluzol —►ALS tedavisi • İntragastrik basınçta artış
• İdrosilam id - * ALS tedavisi • Hiperkalemi
• G lisin Süksinilkolin bir depolarizan kas gevşetici olduğu için
• Progabid ekstraoküler kaslarda kasılmaya neden olarak göz içi
• M e p b ro m a t basıncı yükseltir.
 236

Şıklardaki diğer ilaçlar nondepolarizan kas gevşetici olup, 14. Dantrolen sü ksin ilko lin tarafından oluşturulan
göz içi basınçta artışa neden olmaz. m align hiperterm i tedavisinde hangi etkisi
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

nedeniyle kullanılm aktadır?

D oğru cevap: B
A) İskelet kası kontraksiyonunu indükler
B) Dantrolen Ca++’un sarkoplazmik retikulumdan
11. Aşağıdaki çizgili kas gevşeticilerden hangisi salınımını engeller.
ganglionları stim ule eder?
C) Suksinil kolin metabolizmasını artırır
A) Panküranyum B) Tübokürarin D) Nikotinik reseptörlere bağlanan suksinil kolin
C) Roküronyum D) Süksinilkolin dantrolen tarafından antagonize edilir

E) Veküronyum E) Dantrolen ateşi merkezi sinir sistemini etkileyerek

S ü k s in ilk o lin g an glion ları ve ka lp te ki m uskarinik
resepötörleri uyarır. Tüboküranin ganglionları bloke ederek
hipotansiyona neden olur. Panküranyum ve roküronyum
ise kalpte muskaririk reseptörleri bloke ederek taşikardiye
neden olur. Gallanin kalpteki muskarinik reseptörlerini güçlü
biçimde bloke eder.
düşürür
M align h iperterm i nadir görülen kalıtsal bir hastalıktır.
Bozulmuş sarkoplazmik retikulum fonksiyonu nedeniyle
Ca++ depolanamaz. Ca++ un aniden salınm ası aşırı kas
kontraksiyonuna neden olur. Bu dantrolen tarafından
durdurulur.

D oğru cevap: D D oğru cevap: B

15. Kürarın çizgili kasa etkisi hangi yolla oluşur?

12. GABA-B reseptörlerini uyararak çizgili kas
gevşemesine yol açan aşağıdakilerden A) ACh presinaptik inhibisyonu
hangisidir?
B) Ganglion seviyesinde reseptör blokajı
A) Baklofen B) Dantrolen C ) ACh esteraz inhibisyonu
C) Diazepam D) Karizoprodol D) Postsnaptik ACh reseptör blokajı
E) Metokarbamol E) Postsinaptik membrana Mg’un giriş engellenmesi

B a klofe n : Kürar, depolarizasyonsuz kompetetif biçimde blok yapan

SSS’deki presinaptik GABA? reseptörlerini aktive ederek,
sinapslarda inhibisyona neden olur.
Multipl skleroz ve omurilik lezyonlarına bağlı gelişen
spastisitede kullanılır. O m urilikte hem m ono hem de
p olisin ap tik refleksleri inhibe eder.
ilaçlardandır. Bu gruptaki ilaçlar kas taban plağındaki
reseptörlere karşı asetil kolin ile yarışırlar. Plağın istirahat
potansiyeli değişm ez. Son plak p ota nsiye li küçülür.
Kürar p ostsinaptik ACh reseptör blokajı yapar.
D oğru cevap: D

Kas-iskelet kaynaklı kas spazmlarına fazla etkili değildir. 16. Aşağıdaki nondepolarizan nörom usküler bioker
ajanlardan hangisinin etkisi en hızlı başlar?
D oğru cevap: A
A) Pankuronyum B) Süksinilkolin
C) Doksakuryum D) Rapakuronyum
13. Aşağıdaki enzimlerden hangisinin herediter
E) Tübokürarin
yokluğu su ksin ilko lin in etkisinin uzun sürm esine
yol açar? Nondepolarizan ajanlar içinde etkisi en hızlı başlayan
rapakuranyumdur. Suksinilkolinin de etkisi hızlı başlar,
A) Karaciğer transaminazları ancak depolarizan bir ajandır. Tübokürarin, pankuronyum
B) Heme oksijenaz ve doksakuryumun etkileri yavaş başlar.
C) Sitokrom oksidaz
D oğru cevap: D
D) Plazma kolinesteraz
E) Glukoz 6 -P dehidrogenaz
17 Aşağıdakilerden hangisi pankuronyum un
P lazm a ko lin e ste ra z s u k s in ilk o lin in yıkım ından özelliklerinden biri d e ğ ild ir?
sorumludur.
A) Kalp hızını artırabilir
Doğru cevap: D
B) Tübokürarin ile aynı mekanizmayı kullanarak etki
yapar
C) Analjezi oluşturur
D ) Arteriyel basıncı artırabilir
E) Kolinesteraz inhibitörleriyle antagonize edilebilir
T u b o k ü ra rin gib i p ankuronyum da ko m p e te tif bir
nörom usküler blokerdir. Ancak tubokürarinin aksine
arteriyel basınçta artışa neden olabilir, oysa tubokürarin
histamin salıverilmesine bağlı olarak hipotansiyon yapar.
Suksinilkolinin aksine pankuronyum kalp hızını artırabilir.
Nöromusküler bloker ajanların hiçbirisi ağrı duyusunu
etkilem ez. N örom usküler blokajın geri döndürülmesi
neostigmin gibi bir kolinesteraz inhibitörü aracılığıyla
sağlanır.

D oğru cevap: C

18. Süksinil ko lin in yaptığı faz 1 blokaj için

aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Pridostigminle kaldırılabilir
B) Kürarla blok şiddetlenir
C) Belirgin muskarinik blokaj yaparlar
D) Blokun ileri evrelerinde fasikulasyonlar olur
E) Pridostigminle blok artar ve uzar
Faz l’de kolinesteraz inhibitörleri ile blokaj artar ve uzar. 20. Aşağıdaki kas gevşeticilerden hangisinin tek
Başlangıç evrelerde fa sikülasyo n olur. Kürar faz 1’i dozu 5-10 dakikalık b ir gevşemeye neden olur?
hafifletir.
A) Tubokürarin B) Atraküryum
f ........
Depolarizasyonla blok ortaya çıkartan
C) Vekuronyum D) Panküronyum
E) Süksinilkolin
ilaçlar;
Süksinil kolinin tek dozu 5-10 dakikalık gevşeme yapar.
• N ikotin
O nedenle devamlı kas gevşemesi için infüzyon yoluyla
• Süksinilkolin kullanılmalıdır.
• Lityum D oğru cevap: E

V J
D oğru cevap: E 21. Lokal anestetiklerle oluşan konvulsiyonların
tedavisinde kullanılabilen ve spazm olitik etkisi
olan ilaç hangisidir?
19. K om petetif blok yapan ilaçlar hakkında hangisi
A) Süksinil kolin B) Tubokürarin
doğrudur?
C) Vekuronyum D) Diazepam
A) Antihistaminik etki yaparlar E) Dantrolen
B) Blokun başlangıcında belirgin fasikülasyon Diazepam iskelet kaslarındaki spazmı çözer ve lokal
yaparlar anestetiklerin yaptığı konvulsiyonları önler.
C) Otonom ganglionları stimüle ederler
D) Posttetanik potensiasyonu bloke ederler D oğru cevap: D

E) En son diyaframı felç ederler

Kompetetif blok yapan ilaçlar ganglionları bloke ederler ve 22. Güçlü sedatif ve antim uskarinik özellik gösteren
histamin salınımına neden olurlar. En son diyafram ve spazm olitik hangisidir?
solunum kaslarını felç eder.
A) Diazepam B) Süksinil kolin
C) Baklofen D) Siklobenzaprin
E) D-tubokCürarin
Diazepam güçlü sedatiftir ancak antimuskarinik değildir.
Siklobenzaprin hem sedatif hem de antimuskariniktir.
Santral etkili kas gevşeticidir.

Doğru cevap: D
 238

23. A m yo tro fik lateral skleroz (ALS) sonucu olşan N ö ro le p t A n alje zi

kas spazmlarının tedavisinde kullanılan kas
• N arko tik a n a lje z ik ( fe n ta n il) ve nöroleptik
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

gevşetici aşağıdakilerden hangisidir?

(droperidol) birarada verilir. Hastada bir sedasyon
A) Striknin hali oluşur ancak bilinç kaybı yoktur. Avantajı hastanın
koopere olabilm esini sağlam asıdır. Bu yöntem
B) Buspiron
küçük cerrahi girişimler ve diagnostik girişimlerde
C) idrocilamid (kalp kateterizasyonu gibi) kullanılır. Hipotansiyon
D) Meprobamat görülebilir.
E) Adenozin • D roperidol yerine d iazepam veya k e ta m in de
verilebilir.
Idrocilamide santral etkili kas gevşeticidir. Antiinflamatuvar
etkiler de oluşturur. Halusinasyon, öfori ve karın ağrısı yan N ö ro le p t A n estezi
etkileridir.
• Azot protoksid, narkotik analjezik (fe n ta n il) ve
A L S ’de Kas Spazm ı T ed avisin de K u lla n ıla n İlaçlar: nöroleptik (droperidol) birarada verilir. Çizgili kas
rijiditesini hafifletmek için çizgili kas gevşetici de
w • Riluzol vermek gerekir.
• İdrocilamid
• Baklofen A n tip s ik o tik ila ç la r
• Tizanidin Tipik A n tipsiko tikler A tip ik A n tipsiko tikler
D oğru cevap: C • Klozapin (Leponex®)
• Fenotiyazinler
• Olanzapin (Zyprexa®)
- Klorpromazin
------------------------------------------------------------- • Risperidon (Risperdal®
- Perfenazin
• Kuetiapin (Seroquel®)
- Trifluoperazin
• Sertindol
NÖROLEPTİKIER - Flufenazin
• Ziprasidon
>.__________________________________________ . • Diğer Tipikler
• Paliperidon
• İloperidon
- Motindon
• Asenapin
1. N örolept analjezi sağlam ak amacı ile droperidolün - Loksapin
• Zotepin
yanına hangi ilaç eklenm elidir? - Haloperidol
• Aripiprazol
A) Nitröz oksit B) Fentanil
C) Pentobarbital D) Propofol D oğru cevap: B
E) Etomidat
A n e s te z i k o m b in a s y o n la rın d a is im le re d ik k a t
2. Aşağıdakilerden hangisi nöroleptik d e ğ ild ir?
e d ilm e lid ir. B urada k a rış tırılm a m a s ı gereke n ko nu
anestezik ila ç la rın a na lje zi sağlam adığıdır. A) Klorpromazin B) Sertralin
N ö ro le p tik (A n tip s ik o tik ) + A n a lje z ik = N ö ro le p tik C) Tiyotiksen D) Flufenazin
Analjezi E) Klozapin

N ö ro le p tik + A n a lje z ik + A n e s te z ik = N ö ro le p tik N ö ro le p tik le r

Anestezi * Klorpromazin, perfenazin
• Nöroleptik= Droperidol * Flufenazin, olanzapin
• Analjezik= Opiyatlar(Fentanil) * Proklorperazin
• Anestezi= N20/Halotan * Prometazin
* Tiyoridazin
KOMBİNASYON ANESTEZİLERİ
* Risperidon
Dengeli Anestezi * Klozapin
* Haloperidol
• Bilinç kaybı ile beraber ağrı duyusunun kaybı ve çizgili
kaslarda gevşeme elde edilmeye çalışılır. * Tiyotiksen
• Bu amaçla; Sertralin serotonin reuptake inhibitörüdür ve antidepresan
• Azot protoksid olarak kullanılır.
• Narkotik analjezik (fentanil veya morfin)
Doğru cevap: B
• Çok kısa etkili bir barbitürat (tiopental sodyum)
• Çizgili kas gevşetici (nöromuskuler blokör) birarada
kullanılır.
 239

3. Aşağıdakilerden hangisi b ir antip siko tik olan • Sedasyon (Histamini bloke ederler)
fenotiyazin grubu ilaçların yan etkisi d eğ ild ir? • Prolaktin salınımında artış / Ekstrapiramidal yan etkiler

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

(DA’ini bloke ederler)
A) Tardif diskinezi B) Hipotansiyon
• Hipotermi gibi bazı opiyat benzeri etkiler
C) Parkinsonizm D) Sedasyon
* Kilo artışı
E) Diyare
* Kolestatik sarılık
Burada sorulan fenotiyazin; bir antipsikotik ilaçtır. Bu ilaçlar
* Ciltte alerjik reaksiyonlar
şizofreni tedavisinde kullanılırlar ve dopamin reseptör
blokörleridir. Bu reseptörlerin SSS’de blokajına bağlı olarak, * Kornea lens opasiteleri
özellikle en önemli olarak ekstrapiramidal yan etkiler oluşur. * Konvulsiyon eşiğinin düşmesi
Altı tür ekstrapiramidal yan etki tanımlanmaktadır: * Nöroleptik malign sendrom
1) A k u t d is to n ik re a ksiyo n la r: Göz, ağız, dil, yüz, * Teratojenik etki
boyun ve sırt kaslarında devamlı kas spazmı söz
konusudur. Yukarıdaki açıklamadan da anlaşılacağı üzere; bu ilaçlar
antikolinerjik belirtiler oluşturması nedeniyle konstipasyon
2) A katisia: Aşırı hareketlilik ve yerinde duramama ile
yaparlar. Dolayısıyla seçeneklerde bulunan diyare yapmak
kendini gösterir.
gibi bir özellikleri yoktur.
3) P a rk in s o n iz m : Parkinson hastalığı belirtilerinin
görülmesidir. "N ö ro le p tik ila ç la r” başlıklı şekile bakınız.
4) Tardif diskinezi: Yüzde tikler, oynamalar, göz kırpma,
D oğru cevap: E
ağızda çiğneme, büzme hareketleri, şapırtı, dilin dışarı
fırlaması veya yanağı kabartması, titremesi vb. gibi
kaslarda diskinezi ve tiklerle karakterize bir durum
ortaya çıkar. Daha sonra boyun, gövde, ekstremiteler 4. A n tip s ik o tik ajanlara bağlı gelişen Parkinson
ve parmakları ilgilendiren koreatetoid hareketler ve sendrom unun tedavisinde hangisi kullanılır?
distoniler görülür.
A) Benztropin
5) N öroleptik m align sendrom : Kas spazmları,ateş
B) Memantin
tablosu m evcuttur.
C) Levodopa + karbidopa
6) P e rio ra l tr e m o r: P a rk in s o n u n g e ç o lu ş a n
varyantıdır. D) Karbakol
E ) Levodopa
Tüm bu yan etkilere ilaveten bu ilaçlar ayrıca diğer bazı,
yani ekstrapiramidal olmayan yan etkiler oluştururlar. Bu A n tip s ik o tik ila ç la r ş iz o fre n i te d a v is in d e k u lla n ıla n
yan etkileri şu şekilde toparlarsak; ilaçlard ır.

• Sempatolitik yan etkiler (ortostatik hipotansiyon, Bu grup ilaçların etki mekanizması; SSS’de dopamin
ejekülasyon bozukluğu) reseptörlerini bloke etmeleri esasına dayanır. Ancak bu
• Antikolinerjik yan etkiler (konstipasyon gibi) reseptörün blokajı ile ekstrapiramidal yan etkiler ortaya
çıkar. Bunlardan en önemlisi, tardif kinezidir ve irreversibldir.

N O R O L E P T IK İL A Ç L A R

Özellikle
tiyoridazin
kloıpromazin

îm — — m — w — Sîîffi “ i _ n _ r p M f W )
__________ İ M İ _____ İm i m Sffl __________ M
Kolinerjik (muskarinik a-Adrenerjik Dopamin Serotonin H^Histamin GABA
reseptör) reseptör reseptörü reseptörü reseptörü reseptörü

N öroleptik ilaçlar dopamin ve serotonin reseptörlerini bloke e ttik le ri gibi

a dren erjik, k o lin e rjik ve histamin reseptörlerini de bloke ederler. GABA= gama-
am inobütirik asit
 1
2 40
■■■■
'

Ayrıca Parkinson gibi reversibl ekstrapiramidal yan etkilerde 7. Otizm

oluşur. Parkinsonun tedavisinde hatırlanacağı üzere;
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

dopaminerjik ve antikolinerjik ilaçlar kullanmak esastır. Burada önemli olan; antipsikotik ilaçlar maninin akut
Ancak burada şizofreniden bahsettiğimiz için, dopaminerjik tedavisinde kullanılmaktadır. Proflakside kullanılan ilaç
ilaç kullanmak kontrendikedir. Bu nedenle antipsikotik lityum dur.
ilaçlara bağlı gelişen Parkinson tablosunun tedavisinde;
Seçeneklerde bulunan Tourette sendrom u ve Huntington
benztropin gibi antikolinerjik ilaçlar kullanılır.
kore si’nde kullanılan ilaç; H aloperidol’dur.
Seçeneklerde bulunan memantin, Alzheimer hastalığının
tedavisinde kullanılan bir NMDA reseptör blokörüdür.

D oğru cevap: A

5. Aşağıdaki endikasyonların hangisinde

a ntip siko tik ilaçlar kullanılm az?

A) Galaktorenin tedavisinde
B) Fensiklidin intoksikasyonuna bağlı gelişen
psikozun tedavisinde
C) Şizoaffektif bozukluklarda
D) Tourette sendromunun tedavisinde
E) Bipolar hastalığın akut tedavisinde
Antipsikotik ilaçlar, şizofreni tedavisinde kullanılan ve
dopamin (DA) reseptör blokörlerü olan ilaçlardır. Dopamin
blokörü ilaçlar ise; prolaktin salgısında artışa yol açarlar (=
amenore -galaktore, impotans). Dolayısıyla seçeneklerde
geçen galaktore bu ilaçların bir yan etkisidir. Yani bu ilaçlar
D oğru cevap: B
galaktore durumlarında tedavi için kullanılıyor olamazlar.

Bu ilaçların şizoaffektif bozuklukların tedavisi haricinde farklı

bazı kullanım endikasyonları da bulunmaktadır; 7. Klorprom azin tedavisine başlanan şizofren bir
hastada aşağıdakilerden hangisi ilaca bağlı yan
• H untington ko re sin d e se m p tom a tik fayda etki olam az?
sağlayabilirler.
• Tourette sendromunda kullanılır. A) Ağız kuruluğu B) Akatizi
• Bipolar hastalığın manik fazının akut tedavisinde C) Hipotansiyon D) Bulantı ve kusmalar
• Ağır depresyonda faydalı etkileri bulunmaktadır. E) Hiperprolaktinemi

D oğru cevap: A Bu soruya cevap verebilmek için ilk önce klorpromazin’in ne

6. Aşağıdakilerden hangisi a ntip siko tik
kullanım endikasyonu d e ğ ild ir?
A) Fensiklidin intoksikasyonuna bağlı
psikozun tedavisi
B) Bipolar hastalığın proflaktik tedavisi
C) Huntington koresi’nin tedavisi
olduğunu hatırlamak gerek. Klorpromazin, fenotiyazin türevi
bir antipsikotiktir. A n tip s ik o tik ilaçların, ekstrapiram idal
yan etkilerinin yanısıra, diğer sistem ler üzerinde de yan
ilaçların
etkileri bulunmaktadır.
A n tip s ik o tik le rin genel yan e tk ile ri:
gelişen
• Sedasyon oluştururlar
• Adrenerjik blokaj yaparlar (—>ortostatik hipotansiyon
/ miyozis).

D) Şizoaffektif bozuklukların tedavisi • Antikolinerjik yan etkileri vardır (-» midriyazis).

E) Tourette sendromunun tedavisi • Bulantı ve kusmayı önlerler: Bu ilaçlar dopamin (DA)

reseptör blokörü oldukları için, kemoreseptör trigger
Antipsikotik ilaçların çeşitli kullanım endikasyonları vardır. zone (KTZ)’daki DA reseptörlerini bloke ederek
Bunlardan bazıları şunlardır: kusmayı engellerler.
1. H ipokondriyazis • Endokrin yan etkiler: Dopamin blokörü ilaçlar; prolaktin
2. H untington koresi salgısında artışa yol açarlar (—>amenore - galaktore,
impotans). Ayrıca melanin sitimüle edici hormon
3. Tourette sendromu
(MSH) (—►pigmentasyon) salgısını arttırabilirler.
4. Maninin akut tedavisi
• Kronik konstipasyon (antikolinerjik ve opiyat agonistik
5. Psikiyatri acilleri etkilerinden dolayı)
6. Ballism us • Hipotermi (opiyat agonistik etkilerinden dolayı)
 241

• Kilo alımı 10. A n tip s ik o tik ilaçların yüz, dil, ağız, boyun, sırt
• Prokonvülsan etkileri bulunmaktadır kaslarında spazma, to rtik o llis e ve anorm al göz

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

hareketlerine yol açan yanetkisi aşağıdakilerden
• A k u t d isto n ik reaksiyonlar: Bu tablo o kü lo jirik kriz
hangisidir?
ve belli bir kas grubunda kas spazmları (tortikollis,
opistotonus) ile seyreder. Özellikle gençlerde ve ilk 1 A) Akut distoni B) Akatizi
hafta içinde oluşur. (1-5 gün arası oluşur)
C) Nöroleptik malign sendromu D) Parkinsonizm
• Parkinsonizm (5-30 gün arası oluşur)
E) Tardif diskinezi
• Akatizi (motor hareketlilik) (5-60 gün arası oluşur)
• Perioral trem or (Rabbit sendromu) (Aylar ve yıllar - Akut distoni tedavinin erken dönem inde ortaya
sonra oluşur) çıkar.
- S a ntra l e tk ili a n tik o lin e rjik le rd e n (b ip e rid e n ,
Dolayısıyla antipsikotikler; bulantı ve kusma yapmaz, difenhidromin) fayda görür.
bilakis bulantı ve kusm aların tedavisinde kullanılırlar. *8
9
D oğru cevap: A
Hiperprolaktinemi
D A antagonisti 5o Antiemetik
11. Yüzde, göz kapaklarında, dudaklarda, dilde,
a1 blokör Ortostatik hipotansiyon ağızda hızlı koreiform hareketlerle karakterize,
uzun yıllar a ntip siko tik tedavisi sonucu oluşan
Ach blokörü Antikolinerjik n örolo jik reaksiyon aşağıdakilerden hangisidir?

Kilo alımı A) Akut distoni B) Akatizi

Hist blokörü Sedasyon C) Nöroleptik malign sendrom D) Parkinsonizm
E) Tardif diskinezi
Opiyat agonisti °q Hipotermi - Tardif diskinezi daha çok genç hastalarda görülür.
- Antipsikotik ajanın kesilmesiyle daha kötüleşebilir.
Konstipasyon
- İlacın daha patent bir antipsikotikle değiştirilmesiyle
durum yatışabilir.

D oğru cevap: E

D oğru cevap: D
12. Onaltı yaşında bir kız çocuğunda tanı konulamayan
ve sürekli bulantı kusmaların eşlik ettiği bir karın
8. Aşağıdakilerden hangisi a n tip siko tik ilaçların ağrısı mevcuttur. Hastaya proklorperazin verilerek
aşırı derecede hareketliliğe, sabit bir pozisyonda antiemetik tedaviye başlanır.
hareketsiz duramamaya yol açan yan etkisidir?

A) Akut distoni B) Akatizi İlacı kullanm aya başladıktan 24 saat sonra boyun
ve yüz kaslarında şiddetli spazm ile birlikte
C) Nöroleptik malign sendrom D) Parkinsonizm
acil servise başvuran hastada en olası tanı
E) Tardif diskinezi aşağıdakilerden hangisidir?
- A katizi; antipsikotiklerin 5-60 günlük kullanımından
sonra ortaya çıkan bir yan etkidir. A) Tardif diskinezi
- İlacın dozu azaltılmalıdır, Yeterli olmazsa propranolol B) Psödo-parkinsonizm sendromu
veya benzodiazepinler verilir. C) Seratonerjik sendrom
D oğru cevap: B D) Histerik reaksiyon
E) İlaca bağlı distonik reaksiyonlar

9. A n tip siko tik ilaçların yol açtığı ekstrapiram idal Soruda hastaya v e rild iğ i b e lirtile n p ro klo rp e ra zin ;
yan etkiler aşağıdaki reseptörlerden hangisinin antipsikotik bir ilaçtır. Antipsikotik ilaçlara ait en önemli yan
blokajına bağlıdır? etki ise ekstrapiramidal yan etkilerdir. Bu yan etkiler özellikle
Dopamin (D)2 reseptör blokajına bağlı gelişirler. Antipsikotik
A) Adrenerjik alfal B) Kolinerjik M1 İlaçların Ekstrapiramidal Yan Etkileri şunlardır:
C) Dopaminerjik D2 D) GABAA ■ A kut distonik reaksiyonlar: Okülogirik kriz ve belli bir
E) Serotonerjik 5-HT2 kas grubunda kas spazmları (—►tortikolis, opistotonus)
- Ekstrapiramidal yan etkiler bazal ganglionlardaki ile seyreder. Özellikle gençlerde ve ilk 1 hafta içinde
dopaminerjik reseptörlerin blokajına bağlıdır. oluşur.
• Parkinsonizm
Doğru cevap: C
• Akatizi (motor hareketlilik)
 242

• Perioral tremor (Rabbit sendromu) a g o n istid ir. E kstrapiram idal to ksisite si, s e d a tif e tk is i ve
• Tardif diskinezi: Bazal gangliyonlarda post - sinaptik a n tik o lin e rjik e tk ile ri çok az olan b ir a n tip s ik o tik tir.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

D2 reseptör süper-sensitivitesine bağlı olarak gelişir.

Seçeneklerde verilen diğer ilaçların önemli özellikleri
Aylar veya yıllar sonra oluşur.
aşağıda sıralanmıştır.
D o la yısıyla soruda so ru lm a k istenen d isto n ik
reaksiyonlardır. K lo z a p in : E k stra p ira m id a l to k s is ite s i en az olan
antipsikotiklerdendir (klozapin ve ketiapin gibi). Antikolinerjik
“E kstra p ira m id a l yan e tk ile r (EPYE) oluşm a s ü re le ri ve etkileri fazladır ve oldukça fazla sedasyon oluşturur.
te d a v ile ri” başlıklı tabloya bakınız.
K e tiap in: En kısa etkili antipsikotiktir. Ekstrapiramidal
D oğru cevap: E toksisitesi en az olan antipsikotiklerdendir. Sedasyonu
fazla oluşturur.

Haloperidol: Kuvvetli dopamin 2 reseptör blokajı oluşturur.

13. Ekstrapiram idal to ksisitesi, sedatif etkisi ve
Ekstrapiramidal toksisitesi en fazla olan antipsikotiktir.
a ntiko lin erjik etkileri cok az olan antipsikotik
A n tik o lin e rjik e tkile ri ve s e d a tif e tk ile ri ise çok az
aşağıdakilerden hangisidir?
oluşturur.
A) Klozapin B) Ketiapin
F lufenazin: Ekstrapiramidal toksisitesi, haloperidolden
C) Haloperidol D) Flufenazin sonra en fazla olan antipsikotiktir. Sedatif etkisi azdır.
E) Aripipirazol Antiemetik ve antivertigo etkisi de vardır.
A rip ip ira z o l, a tip ik a n tip s ik o tik le rd e n d ir ve serotonin “A n tip s ik o tik ie rin yan e tk ile ri” başlıklı tabloya bakınız.
5HT2A re s e p tö r b lo k a jı y a p a ra k e tk in lik o lu ş tu ru r.
A yn ı zam anda dopam in tip 2 re se p tö rle rin in p a rs iy e l D oğru cevap: E

j Ekstra p ira m id a l yan e tk ile r (EPYE) o lu şm a s ü re le ri ve te d a v ile r i

Oluşma süresi Mekanizma Tedavi Özellik
Akut distonik Dopamin Antikolinerjik etkili parkinson
1-5 gün L-Dopa tedavide kullanılmaz
reaksiyonlar antagonizması ilaçlar, difenhidramin
Propranolol Benzodiazepinler
Dopamin
Akatizi 5-60 gün Difenhidramin L-Dopa tedavide kullanılmaz
antagonizması
Nöroleptiği kes veya dozunu azalt
Dopamin Antikolinerjik etkili parkinson
Parkinsonizm 5-30 gün L-Dopa tedavide kullanılmaz
antagonizması ilaçlar, Difenhidramin Amantadin
Nöroleptik matign Dopamin Nöroleptiği acilen kes!!!
Haftalar %10 mortal
sendrom antagonizması Dantrolen/bromokriptin ver
Perioral tremor ? Antikolinerjik etkili parkinson
Aylar yıllar
(rabbit Sendromu) ilaçlar Nöroleptiği kes
Nöroleptiği kes, yeni atipik
D2 reseptör ilerlemiş vakalarda tedavi
Tardiv diskinezi Aylar yıllar nöroleptiğe başla
Duyarlılığında artış zordur, irreversible olabilir.
Yüksek doz diazepam

A n tip s ik o tik ie r in yan e tk ile r i

Extrapiramidal I Hipotansiyon A n tik o lin e rjik A k tif m etaboliti
Sedasyon Potens
toksisite (a-blokaj) Etki olanlar
Klorpromazin Orta Fazla En fazla Düşük +
Tiyoridazin Fazla Fazla +
Flufenazin fazla Az Çok az Yüksek
Haloperidol Çok fazla Az Çok az En az Yüksek +
Klozapin En az Orta En fazla En fazla Orta
Olanzapin Az Az Az En fazla Yüksek
Risperidon Az Az Fazla Yüksek +
Aripiprazol En az Çok az En az En az Yüksek +
Ketiapin En az Fazla Fazla En az
 1
2 ‘ 43
■ B R K O B

14. Aşağıdaki nöroleptiklerin hangisinin Flufenazin etki gücü en yüksek olan piperazinli fenotiazindir.
ekstrapiram idal to ksisitesi en güçlüdür? Antiemetik efor en belirgin nöroleptiktir.

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

A) Haloperidol B) Tiyotiksen D oğru cevap: C
C) Klozapin D) Olanzapin
E) Risperidon 18. Aşağıdaki nöroleptiklerden hangisi Parkinson
hastalığı seyrinde oluşabilen psikozun tedavisi
H aloperidol: Butirofenon türevidir. Droperidol de benzer
için tercih edilen bir nöroleptiktir?
kimyasal yapıya sahiptir. Parenteral formu da mevcuttur.
Şiddetli ekstrapiramidal semptomlar oluşturur. A) Haloperidol B) Tiyotiksen
D oğru cevap: A C) Klozapin D) Flufenazin
E) Klorpormazin
Klozapin: Tedaviye dirençli hastalarda faydalı olabilir. Çok
15. Haloperidol kullanan bir şizofreni olgusunda kas az ekstrapiramidal toksisite oluşturur. Parkinson hastalığı
krampları ve tortikollis gibi akut distoni belirtileri seyrinde oluşabilen psikozun tedavisinde ilk seçenek
ortaya çıkıyor. ilaçtır. 5-HT2A, 5-HT2C, 5-HT6, 5-HT7 (serotoninerjik)
reseptörlerinin antagonisti, H4 histaminerjik reseptörün
Bu durum da yapılm ası gereken aşağıdakilerden ise agonistidir. Hastaların yaklaşık %2’sinde agranülositoza
hangisidir? neden olabilir.

A) Tedaviye klozapin eklenmesi D oğru cevap: C

B) Haloperidolün kesilip hastanın gözlenmesi
C) Difenhidramin verilmesi
D) ilacın kesilip flufenazin başlanması
E) Benztropin verilmesi
Akut distoni genellikle çok ağrılıdır ve antikolinerjiklerle
tedavi gerektirir. Klozapin eklenmesi bu belirtiyi ortadan
kaldırmaz. Bu durumda en etkin tedavi antikolinerjik etkili
benztropin, biperiden veya triheksifenidil gibi ilaçların
kullanılmasıdır.
A ka tizi, parkinsonizm ve ta rd if diskinezi nöroleptik
kullananan hastalarda ortaya çıkan diğer ekstrapiramidal
yan etkilerdir. Tardif diskinezi nöroleptiklerin genelde en
geç ortaya çıkan ve geri dönüşsüz olabilen yan etkisidir.
Dopamin reseptörlerinde upregülasyona bağlıdır. Kesin
bir tedavisi yoktur.
D oğru cevap: E
19. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi ciddi agranülositoz
yapar?
A) Amiltiriptilin B) Nortiriptilin
C) Klozapin D) Fluoksatin
E) Perfenazin
Yeni kuşak nöroleptiklerden klozapinin en önemli yan
etkisi agranülositozdur. Herfenazin fenotiyazin grubu bir
nöroleptiktir. Lökopeni, hepatotoksik etki ve diğer nöroleptik
grubu ilaçların yaptığı yan etkilere benzer yan etkiler ortaya
çıkar. Nortriptilin bir trisiklik antidepresandır. Sağlıklı
kişilerde sedasyon, depresyon hastalarında ise antidepresif
etki yaparlar. Ortostatik hipotansiyon, antikolinerjik etkiler,
tremorlar, belirgin yan etkilerindendir. Amitriptilin; trisiklik
antidepresandır. En güçlü anti kolinerjik etkiye sahip trisiklik
antidepresandır. Fluoksetin selektif seratonin reuptake
blokörüdür. Depresyon tedavisinde kullanılır. Hafıza
bozukluğu akatizi, menstruasyon bozuklukları yapabilir.

16. Aşağıdaki nörole ptikler içinde hangisi en belirgin D oğru cevap: C

sedasyon olu ştu ru r?

A) Klorpromazin B) Haloperidol 20. Tedavisinin aniden kesilm esi sonucunda, diğer

C) Risperidon D) Ziprasidon antipsikotiklerden farklı olarak çok kısa sürede
oluşan şiddetli psikoz nüksüne neden olan
E) Sertindol a ntip siko tik ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
Grup olarak fenotiazinler, özel olarak da alifatik fenotiazinler
en fazla sedasyon oluşturan nöroleptiklerdir. Bu etki histamin A) Klozapin
ve asetilkolin reseptör blokajı derecesi ile ilişkilidir. B) Haloperidol
C) Klorpromazin
D oğru cevap: A
D) Sülpirid
E) Aripipirazol
17. A ntiem etik etkisi en aüclü olan nöroleptik Klozapin 5-HT2A reseptör blokajı yapan atipik antipsikotiktir.
aşağıdakilerden hangisidir? Antipisikotik ilaçların kesilmesini takiben şizofreni relapsı
ortalama 6 ayla olmakla birlikte klozapinde istisna olarak çok
A) Klorpromazin B) Tioridazin
hızlı ve şiddetli bir relaps ihtimali vardır. Klozapin tedavisi
C) Flufenazin D) Haloperidol agranülositoz tablosu dışında, kesinlikle aniden kesilmez.
E) Pimozid
D oğru cevap: A
 244

21. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin kullanım ına bağlı h ip o a k tif olduğu için klasik n örole ptikler etkili
insü lin rezistansı, hiperlipidem i ve obezite gibi değildir.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

m etabolik yan etkileri daha fazla oranda görülü r?

D oğru cevap: B
A) Klozapin B) Tolbutamid
C) Sibutramin D) Fenfluramin
24. Aşağıdakiferden hangisi m align nöroleptik
E) Kolestipol
sendrom tedavisinde kullanılır?
D iabetes m e llitu s , in s ü lin re z is ta n s ı, h ip e rlip id e m i,
o b e z ite g ib i m e ta b o lik y a n e tk ile r i fa z la o la n A) Meklizin B) Tranilsipromin
a n tip s ik o tik le r ; k lo z a p in , k lo rp ro m a z in ve C) Striknin D) Baklofen
olanzapindir. E) Dantrolen
• S ib utra m in : Obezite tedavisinde kullanılan SSRI
türevi antidepresandır. DA NTRO LEN

• F e n flu ra m in : O bezite te d a visin d e ku lla nıla n

Direkt olarak etkisini çizgili kasta gösterir. Sarkoplazmik
amfetamin türevidir.
retikulumdan Ca *2 salıverilmesini önleyerek çizgili kaslarda
• Tolbutam id: Sülfonilüre grubu oral antidiyabetiktir. gevşeme yapar. Malign hipertermi, malign nöroleptik
• K o lestipol: Safra asidlerini bağlayarak hipolipidemik sendrom ile beyin ve omurilik lezyonlarına bağlı olarak
etki oluşturan ilaçtır. gelişen spastisitenin tedavisinde i.v. infüzyon yoluyla
uygulanır.
D oğru cevap: A
R İL U Z O L (R IL U T E K )
22. A n tip siko tikle rin aşağıdaki yan etkilerinden
hangisi ale rjik m ekanizm alarla oluşur? Lateral amyotrofik skleroz (ALS) tedavisinde kullanılır.
Glutamat NMDA reseptörlerinin antagonistidir.
A) Ağız kuruluğu B) Tıkanma sarılığı
ALS bulguları arasında kas güçsüzlüğü, kas atrofisi,
C) Tardif diskinezi D) Prolaktin azalması
spastisite, disartri sayılabilir.
E) İatrojenik Parkinsonizm
E tk ile ri
Fenotiazinler bazen tıkanma sarılığına yol açarlar. Bu durum
dozdan bağımsızdır, alerjik mekanizmalarla oluşur. - Düşük dozlarda sedatif ve anksiyolitik, daha yüksek
dozlarda hipnotik etki gösteren ilaçlardır.
D oğru cevap: B
- Dozları daha da yükseltilirse bilinç kaybına neden olur.
Bu amaçla çok kısa etkili barbitüratlar (tiyopental) ve
midazolam kullanılır.
23. Aşağıdaki nöroleptiklerden hangisi şizofreninin
negatif sem ptom ları üzerinde daha etkilid ir? - Çoğu a ntiko nvü lza n etki g ö ste rir. ***S e le k tif
a ntiko nvü lza n etki g ö s te re n le r: fe n o b a rb ita l,
A) Tiyoridazi B) Klozapin mefobarbital, klonazepam, triazolam, flunitrozepam,
C) Pimozid D) Haloperidol bromazepam, nitrazepam, nordizaepam.
E) Flupentiksol - Çizgili kasları gevşetici etkileri de vardır. Hipnotiklerin
SSS’de doz bağımlı olarak oluşturdukları etkiler:
E n d ika syo n la rı Uyuşukluk, Sedasyon, Somnolans (uyuklama), Uyku,
- A ş ırı b u la n tı k u s m a y ı e n g e lle m e k iç in : Koma
Proklorperazin (vertigoyu önler).
A lt s ın ıf P ro to tip Ana v a ry a n tla r d iğ e r önem li
- Bipolar hastalığın manik fazı a ja n la r
- Ajite depresyon tedavisi
- H ıçkırık, akro m e ga li (GH sa lg ısın ı azaltm ası Benzodiyazepinler Klordiyazepoksit, diazepam, temazepam
A lp ra zo la m , klonazepam F lurazepam , lorazepam ,
nedeniyle): Klorpromazin
nitrazepam, oksazepam, triazolam
- N örolept anestezi: Droperidol
- Otizm B a rbitü ra tlar Fenobarbital, pentoborbital, tiyopental
Sekobarbital, Metoheksital
- Kaşıntı: Prometazin
- O rg a n ik b e y in s e n d ro m u : D eliryum ve Karbamatlar Meprobamat
halüsinasyonları giderir.
- Gilles de la Tourette sendrom u: Haloperidol Alkoller Etanol Kloral hidrat

- A t ip ik n ö r o le p tik le r : Ş izo fre n in in n e g a tif Diğerleri Buspiron, zolpidem, zaleplon

se m p to m la rın ın (a fe k tif küntleşm e, konuşm a
zorluğu) tedavisinde tercih edilir. Negatif semptom
gösterenlerde dopam inerjik sistem normal veya
 24\5

E tki m eka nizm ası: 26. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin antip siko tik
etkisi ilacın a k tif m etabolitine bağlıdır?
Hipnosedatifler nöronlarda bulunan GABAA/benzodiazepin

SANTRAL SINIR SİSTEMİ

reseptörü/klor kanalı kompleksini uyararak etki oluşturur. A) Klozapin B) Haloperidol
Gamaamino butirik asid (GABAA) postsinaptik nöron C) Loksapin D) Molindon
m em branında G ABAA re se p tö rle rin i aktive ederek
E) Tiyoridazin
bu re s e p tö rle re ke ne tli olan klo r ka na lını açarak
- Tiyoridazin kendisinden daha aktif olan metaboliti
hiperpolarizasyona ve nöronda inhibisyona neden olur.
mezoridazine dönüşerek etki gösterir.
GABA A reseptörü ortasında klor kanalı olan pentamerik
bir yapıdır. D oğru cevap: E

G A B A A re s e p tö r k o m p le ksin e b ağ la na rak etki

g ö s te re n m addeler:
27. Aşağıdakilerden hangisi thioridazinin yan
a. Barbitürat ve diğer hipnosedatifler etkilerinden biri d eğ ild ir?
b. Etomidat ve propofol gibi genel anestezikler
A) Akomodasyon felci
c. Etil alkol
B) Diare
d. Zopiklon, Zolpidem (Atipik BDZ reseptör agonisti):
Parsiyel agonist, BDZ den farklı bir bölgeye bağlanır, C) Ortostatik hipotansiyon
bağlanm ası GABA ta ra fın da n aktive edilm ez. D) Sedasyon
Bağımlılık yapma potansiyeli daha düşüktür. E) Tardiv diskinezi
Hipnosedatifler içinde fizyololjik uykuyu en az değiştiren Thioridazin fenotiyazinler olarak bilinen düşük potensli
ilaçlardır. Bu ilaçların etki profili barbitüratlara benzer. Bu bir antipsikotik ilaçtır. Thioridazin diğer yüksek potensli
nedenle sadece benzodiazepinler selektif etki gösterir. (haloperidol, trifluperozin) ilaçlara göre daha fazla sedasyon,
konstipasyon. akomodasyon felci ve ortostatik hipertansiyon
Sedatif-hipnotik ilaçlarla etil alkol ve genel anestezikler yapar. Hemen hemen bütün antipsikotikler tardiv diskinezi
arasında çapraz tolerans vardır. İlaçların sedatif ve yaparlar. Ama thioridazin ve klozapinde bu çok azdır.
hipnotik etki dışındaki etkilerine karşı tolerans gelişir. Tek
başlarına analjezik etki oluşturamadıkları için şiddetli ağrısı D oğru cevap: B
olan bir hastaya mutlaka narkotik analjeziklerle beraber
uygulanmalıdır.
28. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi normal kullanım
A n k s iy o lit ik İla ç la r: B e nzo d ia zep inle r, B uspiron, dozlarında anormal EKG’ye ve kinidin benzeri
H id ro k s iz in , E tanol, Beta b lokörler, Im ipram in, ilaçlarla alındığında artm ış kardiyotoksisiteye
klomipramin. neden olur?
H ip n o s e d a tif İlaçlar: Benzodiazeopinler, Barbitüratlar, A) Haloperidol
K lo ra lh id ra t, P a ralde hid , H idroksizin, G lu tetim id,
B) Klonazepam
Meprobomat, Antidepresanlar (opipramol, amitriptilin,
doksepin), H1 blokörler (difenhidramin, prometazin). C) Klozapin
D) Thioridazin
Sedatif-hipnotik etkileri ile eliminasyon yarı ömürleri arası nda
doğru orantı yoktur bunun nedeni etkilerinin redistrübisyon E) Lityum
yoluyla sonlanmasıdır. İlaç vücuttan atılmadan etkisi Thioridazin kinidin benzeri etkiye sahiptir ve doz aşımı
sonlanmaktadır. durumlarında aritmilere ve iletim bloklarına neden olabilir.

D oğru cevap: E D oğru cevap: D

25. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi şizofrenide 29. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi belirgin m iktarlarda
duygusal küntlük ve antisosyal davranışların retinada b irik ir ve retinayı hasara uğratır?
düzeltilm esinde etkindir?
A) Thioridazin
A) Klorpromazin B) Haloperidol B) Klorpromazin
C) Olanzapin D) Flufenazin C) Klonazepam
E) Tiyotiksen D) Lityum
A n tipsiko tik etkisine ek olarak, olanzapin şizofrenik E) Haloperidol
h astalarda görülen duygusal küntlük ve antisosyal
Thioridazin güçlü antim uskarinik etki gösterir. Ayrıca
davranışı azaltır. Belirgin antikolinerjik ve ekstrapiramidal
retinada hasara neden olur. Thioridazinde anti-muskarinik
etki oluşturmaz.
etki diğer fenotizayinlere göre çok daha yüksektir. Bu
Doğru cevap: C etkisi nedeniyle ekstrapramidal yan etki görülme olasılığı
çok azdır. Thioridazin retinada birikir ve ileri aşamalarda
 246

retinitis pigmentosaya benzeyen bir durum oluşur. 34. Aşağıdakilerden hangisi a ntip siko tik ilaçların
etkisi d e ğ ild ir?
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

D oğru cevap: A
A) Sinüs aritmisi B) Uyku hali
C) Parkinson D) İnfertilite
30. Aşağıdaki antip siko tik ilaçlardan hangisinin
E) Ağız kuruluğu
ekstrapiram idal yan etkisi en azdır?
Antipsikotik ilaçlar bağımlılarca kullanılmaz. Bu onlarda
A) Flufenazin B) Tioridazin kötü bir durum yapar. Antipsikotikler duyuları baskılar,
C) Klorprotiksin D) Haloperidol idrar retansiyonuna ve ağız kuruluğuna neden olur. Bu
E) Perfenazin ilaçlar dopamin antagonisti olduğu için hiperprolaktinemi
amenore, galaktore ve infertiliteye neden olabilir. Kedasyon
Tioridazin fenotiazin türevi nöroleptiktir. Farmakolojik etkiler bazı ilaçları kullananlarda sık görülür.
klorpromazine çok benzer. Fakat tioridazin ekstrapiramidal
yan tesirleri en az oluşturan fenotiazin türevi oluşuyla D oğru cevap: A
diğerlerinden ayrılır, tüm nöroleptikler içinde en fazla
ekstrapiramidal yan etkisi olan haloperidoldür.
35. Aşağıdaki antipsikotiklerden hangisi kimyasal
D oğru cevap: B olarak tris ik iik , te trasiklik ve diğer bilinen
ajanlardan farklıdır?

31. K ardiyotoksisitesi en fazla olan nöroleptik A) Molindon B) Haloperidol

hangisidir? C) Loksapin DjAmoksapin

A) Sulpirid B) Flaloperidol E) Trazodon

C) Tioridazin D) Klorpromazin Trazodon antidepresan etkisini nörepinefrin ve serotonin

E) Flufenazin reuptake’ini inhibe ederek gösterir. Bu ilacın uzun etki süreli
metaboliti olan m-klorofenil piperazin serotonin reseptörünü
Tioridazin kardiyotoksitesi en fazla olan antipsikotiktir. stimüle eder.

D oğru cevap: C D oğru cevap: E

32. N öroleptiklerden hangisinin kullanımında 36. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kim yasal olarak
fo to se n sitivite meydana gelebilir? tiyoksantin, butirofenon ve fenotiya-zinlerden
farklı bir tris ik iik a ntip siko tik ajandır?
A) Klorpromazin B) Klozapin
C) Haloperidol D) Trifluoperazin A) Haloperidol B) Thioridazin
E) Perferazin C) Loksapin D) Perfenazin
E) Tiotiksen
Fotosensitivite, klorpromazine has bir etkidir. % 5 dermatit
şeklinde olur. İrreversbl’dir. Kolestatik sarılık da en sık Loksapinlerin etkisi fenotiyazinlerin etkisine benzer.
klorpromazinde olur. Klozapin prolaktin seviyelerini çok Fenotiyazinlere göre daha az sedasyon daha az kilo alma
az yükseltir. ve daha az ekstrapramidal semptomlar verir.

D oğru cevap: A D oğru cevap: C

33. Aşağıdaki a n tip siko tik ilaçlardan hangisi diabetik 37. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi şizofreninin
ya da diabete eğilim i olmayan kimselerde tedavisinde ilk kullanılacak ajanlardan olup
kullanılm am alıdır? d ihidroindolondur?

A) Klorprotiksen A) Thioridazin B) Haloperidol

B) Thioridazin C) Tiotiksen D) Molindon
C) Flupenazin E) Amoksapin
D) Haloperidol
Molindon orta derecede sedasyon yapar. Aktivitede artış
E) Klorpromazin yapar. Molindan retiküler aktive edici sistem üzerinden
kaslarda gevşeme ve inkordinasyon yapmadan, öfori
Fenotiyazinler endokrin sistemde birçok etkiye sahiptir.
yapar.
Klorpromazin glukoz toleransını insülin salınımını bazı
hastalarda önemli derecede bozabilir. Doğru cevap: D
D oğru cevap: E
 247

38. Sedasyon ve hipotansiyonun istenm ediği e \

durum larda kullanıma oldukça uygun olan
Hücre dışı

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

a n tip siko tik hangisidir?

A) Haloperidol
B) Molindon
C) Loksapin
D) Amoksapin
E) Klorpromazin
Haloperidolün klorpromazine göre daha az sakinleştirici
etkisi vardır. Ancak aynı derecede ekstrapramidal sendrom
yan etkilerine sahiptir. Haloperidol çocuklukta birçok
davranış bozukluğunda kullanılır.

D oğru cevap: A

D oğru cevap: B
39. Haloperidol tedavisinde rijidite, trem or ve akinezi
gibi durum ların thioridazin tedavisinde göre daha
sık görülm e nedeni hangisidir? 41. Antikonvülzan olarak ve bipolar duygulanım
bozukluğunun tedavisinde kullanılan ilaç
A) Haloperidol dopamin salınımını presinaptik yola hangisidir?
inhibe eder
B) Thioridazin beyinde muskarinik reseptörleri daha A) Klorpromazin
fazla bloke eder B) Bromokriptin
C) Haloperidol D2 reseptörlerine daha düşük affinite C) Klonazepam
gösterir D) Lityum
D) Haloperidol striatumdaki GABA respeptörlerini E) Haloperidol
aktive eder
Klonazepam bipolar duygulanım bozukluklarında etkilidir.
E) Thioridazinin adrenerosepetör blokajı daha
Ancak esas kullanım yeri petit mal epilepsinin tedavisidir.
güçlüdür
Haloperidolde parkinson benzeri yan etkiler thioridazine D oğru cevap: C
göre daha sık görülür. Thioridazin daha güçlü antimuskarinik
etki gösterir bu da ekstrapramidal yan etkilerini azaltır. Bu
etkinin nedeni antimuskarinik etkinin nigrostriatal yolda 42. Aşağıdaki nöroleptikferden hangisini kullanan
dopamin blokajının yaptığı yan etkiyi azaltmasıdır. Diğer hastalarda g likozüri görülür?
olabilecek mekanizmada haloperidolün D2 blokajının daha
güçlü olmasıdır. A) Tiyoridazin B) Flufenazin
C) Pimozid D) Haloperidol
D oğru cevap: B
E) Fizostigmin
D oğru cevap: C
40. Lityum kullanılamayacak hastalarda bipolar
duygulanım bozukluklarında kullanılabilen ve
hem atotoksik potansiyeli olan ilaç hangisidir?

A) Klozapin
B) Karbamazepin
C) Bromokriptin
D) Haloperidol
E) Thioridazin
K arbam azepin bip ola r duygulanım bozu klu kların ın
profilaksisinde ve mani tedavisinde kullanılabilir. Yaşlı
hastalarda trigeminal nevralji tedavisi olan hastalarda
agranülositoz oluşabilir.
 248

(----------------------------------------------------------------------------- 'n A n tid e p re s a n la rın te ra p ö tik ku lla n ım la rı;

ANTİDEPRESAN İLAÇLAR VE MANİ
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

- Majör unipolar depresyon

TEDAVİSİ - Bipolar depresyon
V___________________________________________________ t
- Enürezis
- Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
Mani/Bipolar hastalık tedavisinde kullanılan
- Obsesif- kompulsif bozukluk
ilaçlar
- Post-travmatik stres bozuklukları
A kut tedavi Profilaksi
- Panik agorofobi sendromu
• Lityum* • Lityum*
- Kronik ağrı
• Hipnosedatifler (Benzodiazepinler) • Karbamazepin
• Antipsikotikler (Olanzapin, D oğru cevap: B
Ziprasidon, Aripiprazol)
• Antiepileptikler (Valproik asit,
Lamotrijin, Fenitoin, Topiramat) 2. Aşağıdaki antidepressan ilaçlardan hangisinin
• Karbamazepin eiim inasyon yarı öm rü daha kısadır?

* Lityum akut mani tedavisinde etkili olsa bile günümüzde A) Bupropion B) Amitriptilin
bu amaçla kullanılmaz, çünkü belirgin etkisi geç dönemde C) Klomipramin D) Protriptilin
ortaya çıkar
E) Nefazodon

Antidepresan ilaçlar oldukça geniş bir gruptur. Ancak TUS

1. Antidepresanların kullanım ının vanlıs olduğu sınavında çok sorulurlar. Bu nedenle bu ilaçları tekrar
durum hangisidir? hatırlamak gerek:
A) Enürezis
B) Şizofreni
C) Kronik ağrı
D) Bipolar depresyon
E) Obsesyon

Antidepresan İlaçlar

Uptake inhibitörleri
M A O enzim inhibitörleri
*Mirtazapin (5-HT/NA)

- Bupropion (DA/NA?)
- Nefazodon (5-HT)
- Trazodon (5-HT)
- Atomoksetin (NA)
- Duloksetin (NA/5-HT)
- Reboksetin (NA)

*Mirtazapin otoreseptör blokajı yaparak sinaptik aralığa serotonin salınımını arttırır.

Uptake blokajı yapmaz. Mianserin de benzer etki mekanizmasına sahiptir. Bununla birlikte mianserin az da olsa noradrenalin
uptake’ini bloke eder.

Antidepresan ilaçların sınıflandırılması

 249

A n tid e p re s s a n ilaçlar: • M ia nse rin : A p la s tik anemi oluşturabilir. Uptake

blokajını çok az yapar. Asıl etkilerini mirtazapin gibi

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

otoreseptör blokajı yapıp sinaptik aralıkta serotonin
salınımını arttırarak oluşturur. Postsinaptik 5HT-2A
reseptörlerini bloke ederek de antidepresan etki
oluşturur.
• Bupropion:DopaminvedahaazorandaNoradrenalin
re-uptake blokajı yapar. Terapötik dozlarda bile
konvülsiyon oluşturabilir. Yapı olarak amfetaminlere
benzer, sedatif etkisi yoktur. Anksiyolitik olarak
kullanılmamalıdır. Sigara bağım lılığı tedavisinde
kullanılır, iştahı azaltır.

D oğru cevap: A

4. Aşağıdaki antidepresanlar içinde ekstrapiram idal

yan etkisi en fazla olan hangisidir?

A) İmipramin B) Protriptilin
C) Doksepin D) Trazodon
E) Amoksapin
D oğru cevap: E Trisiklik bir antidepressan olan amoksapin; bir antipsikotik
olan loksapinin (birdopamin reseptör blokörü) metabolitidir
ve kendiside bir dopamin reseptör blokörüdür. Yani hem bir
3. Aşağıdaki antidepresanlardan hangisinin etkinliği antipsikotik hemde antidepressandır. Ekstrapiramidal yan
serotonin reseptör blokajına bağlı d e ğ ild ir? etkisi belirgin olan antidepresandır.

A) Fluoksetin Genel olarak antidepresan ilaçlar ekstrapiramidal yan etkiler

B) Nefazodon oluşturmamaktadırlar.
C) Mirtazapin İmipramin ve Protriptilin birer trisiklik antidepresandır.
D) Mianserin
Trazodon, kronik insomnia tedavisinde kullanılan bir atipik
E) Trazodon
antidepresandır. Priapizm’e neden olabilir.
F lu o k s e tin , s e le k tif s e ro to n in re -u p ta k e b lo k e rle ri
(SSRI) antidepresandır. A s ıl e tk is i, s e ro to n in in nörona Doksepin, antihistaminik etkili bir antidepresandır.
g e ri a lim in i bloke ederek s in a p tik ara lıkta se ro to n e rjik
D oğru cevap: E
a k tiv ite y i arttıra rak, antidepresan e tk ile r o lu ştu ru r.

Nefazodon, trazodon, mianserin ve mirtazapinin atipik

antidepresanlardır. Antidepresan ve anksiyolitik etki 5. Aşağıdakilerden hangisi trisiklikantidepresanların
oluşturma mekanizmaları kompleks olmakla birlikte, etkileri b ir e tkisi d e ğ ild ir?
önemli ölçüde postsinaptik serotonin 2A (5-HT 2 A ) reseptör
A) Prokonvülzan
blokajına bağlıdır.
B) Sedasyon
A T İP İK A N T İD E P R E S A N L A R C) Mental konsantrasyon azalması
D) Psikozlu hastalarda psikozun baskılanması
• N e fa z o d o n : A n tik o lin e rjik ve se ksüe l yan
etkileri azdır. Sedasyon oluşturur. En kısa e tkili E) Antikolinerjik yan etkiler
antidepresandır.
T ris ik lik A n tid e p re sa n la r (TAD) adı üstünde depresyon
• Trazodon: Sedasyon ve priapizm oluşturur. Trazodon; ila çla rıd ır, a n tip s ik o tik e tk ile ri yoktur. B ir antidepresan
kronik insomnia tedavisinde kullanılır (doksepin gibi). ilacın aynı zam anda prokonvülzan olm ası b ir ç e liş k i g ib i
Noradrenalin geri alimim bloke etmez. görünse de b ir g erçektir.
• N efazo do n / T ra zo d o n : 5HT-2A reseptörlerini
bloke ederek antidepresan etki oluştururlar. Ayrıca S a ntra l S in ir S is te m in d e d e p re syo n y a p tığ ı halde
uptake’ide bloke ederler prokonvülzan olan ilaçlar
• Mirtazapin: A nthistam inik etki gücü en yü ksektir • Antidepresanlar
ve en sedatiftir. Kilo alımına neden olur. Otoreseptör • A n tip s ik o tik le r
blokajı yaparak, sinaptik aralığa serotonin salınımını • A n tihista m in ikle r
arttırır. Postsinaptik 5HT-2A reseptörlerini bloke
• O piyatlar
ederek de antidepresan etki oluşturur.
 Hem a ntid ep re san hem de a n tip s ik o tik e tk ili ila ç la r 8. T risiklik antidepresan yan etkilerinden hangisi
m uskarinik reseptör aracılığıyla oluşm az?
• Am oksapin
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

■ Sülpirid A) Ağız kuruluğu

T ris ik lik A n tid e p re s a n la r (TAD) B) idrar retansiyonu

C) Taşikardi
• Prokonvülzandırlar
D) Ejekülasyon disfonksiyonu
• P sikozlu h asta larda p sikozun agrevasyonu
görülebilir. E) Görme bulanıklığı
• Sedasyon oluştururlar.
TRİSİKLİK ANTİDEPRESANLARIN YAN
• Mental konsantrasyonu azaltırlar. ETKİLERİ
• Antikolinerjik yan etkileri bulunmaktadır.
1- M u s k a rin ik re s e p tö r aracılığıyla;
D oğru cevap: D
- Ağız kuruluğu
- İdrar retansiyonu
6. O bsesif ko m p ulsif hastalıkta en etkili olan tris ik lik - Konstipasyon
antidepressan aşağıdakilerden hangisidir?
- Hafıza bozukluğu
A) İmipramin B) Amitriptilin - Taşikardi
C) Klomipramin D) Protriptilin - Görme bulanıklığı
E) Nortriptilin
2- H istam in-1 re s e p tö rle ri a racılığıyla;
Obsesif-kompülsif hastalığın tedavisinde ilk ilaç; bir trisiklik - Sedasyon
antidepresan olan klomipramin’dir. Antidepresan konusu
- Kilo alma
oldukça zor bir konudur.
- Hipotansiyon
D oğru cevap: C
3- a1 a d re n o re s e p tö r aracılığıyla;
- Postural hipotansiyon
7. Bunlardan hangisi im ipram in ile doğrudan ilgili - Refleks taşikardi
d e ğ ild ir?
- P ra zosinin a n tih ip e rta n s if e tkisin in
A) Ortostatik hipotansiyon potansiyalizasyonu
B) Poliüri 4- a2 adren o re s e p tö r a racılığıyla
C) Sedasyon
- Klonidinin antihipertansif etkisinin blokajı
D) Sinüzal taşikardi
5- S e ro to n in 5 -H T 2-rese ptö r ara cılığıyla
E) Görme bulanıklığı
- Hipotansiyon
İmipramin, bir trisiklik antidepressandır. Bu ilaçların pek çok
farklı yan etkileri bulunmaktadır. - Ejekülasyon disfonksiyonu
- Migren atağı
T R İS İK LİK AN TİDEPRESSANLARIN B E LLİ BA ŞLI
YAN ETKİLERİ: 6- D iğer

• Antikolinerjik (AK) yan etkiler: Bu yan etki sonucunda - Tremor

sinüzal taşikardi ve kalpte aritmojen etki ortaya - Konvülsiyonlar
çıkar. Bu ilaçlar yüksek dozda ventriküler aritmiler - Psikoz ve yoksunluk sendromların şiddetlenmesi
oluşturabilirler. Yine AK yan etkiler nedeniyle siklopleji
ve buna bağlı olarak görme bulanıklığı yaparlar. D oğru cevap: D
• Periferik damarlarda alfa blokör etki ile ortostatik
hipotansiyon oluşturabilirler.
9. Aşağıdaki antidepresan ilaçlardan hangisi yüksek
• Histamin reseptörlerini bloke edebilirler; sedasyona
dozlarda alındığında en ö ld ürü cüd ür?
neden olabilirler.

Yukarıda belirtildiği gibi, imipraminin antikolinerjik yan A) MAO inhibitörleri

etkileri vardır. Tüm antikolinerjikler miksiyonu zorlaştırırlar. B) ikinci jenerasyon ilaçlar
Bu nedenle bu ilaçlar poliüri yapmazlar. C) Selektif serotonin reuplake inhibitörleri (SSRI)

Doğru cevap: B D) Üçüncü jenerasyon ilaçlar

E) Trisiklik antidepresanlar
 1
51
■ ■ ■ ■ ■ ■ I
M

Trisiklik antidepresan ilaçlar intihara eğilimi olan hastalar a. KVS: Ortostatik hipotansiyon (tolerans gelişir) ve
için çok tehlikelidir. refleks taşikardi meydana gelir. Imipramin kinidin

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

Hastaya sınırlı sayıda ilaç verilmeli ya da aile üyelerinden
birine emanet edilmelidir.
D oğru cevap: E
10. T risiklik antidepresanların etki
aşağıdakilerden hangisidir?
A) GABA etkinliğinini artırılması
B) Glisin etkinliğinin azaltılması
C) Nörotransmitter yıkımının azaltılması
D) Nörotransmitter uptake’inin önlenmesi
E) Klor kanallarının açılması
TRİSİKLİK ANTİDEPRESANLAR
benzeri antiaritmik etki gösterir.
b. A n tik o lin e r jik e tk ile r: M uskarinik reseptörleri
bloke ederler. Yakın görme bozukluğu, ağız ve ciltte
kuruluk, kabızlık gibi belirtiler ortaya çıkar.** En
güçlü antikolinerjik etkiye sahip TAD amitriptilindir
(konfüzyon).
mekanizması c. Analjezik etki: Klomipramin, amitriptilin ve imipramin
analjezik etki gösterir ve morfinle beraber verildiğinde
analjezik etkinlik artar.
Etki m ekanizm ası:
TAD serotonin, noradrenalin ve dopaminin nöronal re-
uptake’ini bloke eder, serotoninerjik, alfa-adrenerjik,
muskarinik ve histamin reseptörlerini bloke eder.
D oğru cevap: D

Im in o d ib e n z il tü r e v le r i: im ip ra m in , klom ipram in,

11. Aşağıdakilerden hangisi im ipram inin etki
desipramin, trimeprimin
m ekanizmasıdır?
D ibe nzo ksep in tü re v le ri: doksepin (oral verildiğinde
A) Dopa dekarboksilazı inhibe eder
biyoyararlanımı en düşük olan TAD)
B) Muskarinik reseptörleri bloke eder
Im inostilben türevleri: opipramol C) Dopamin reseptörlerini bloke eder

Dibenzodiazepin türevi: dibenzepin D) Biyojenik aminlerin sinir ucundan geri alimim

inhibe eder
D e h id ro d ib e n z o s ik lo h e p ta n tü re v le ri: am itriptilin, E) Asetil dekarboksilazı inhibe eder
n o rtrip tilin , p ro trip tilin (Yarı ömrü en uzun TAD
antidepresan) Biyojenik aminlerin sinir ucundan geri alimim inhibe eder.
Bunun yanında yan etki olarak antikolinerjik etkiside
F a rm a ko kin e tik Ö ze llikle ri: vardır.

Plazma proteinlerine yüksek oranda bağlanır ve fenitoin, D oğru cevap: D

fe n o tiya zin grubu n ö ro le p tik le r ve aspirin , tris ik lik
antidepresanların plazma proteinlerine bağlı fraksiyonunu
kompetisyon yoluyla azaltır. İmipramin ve amitriptilin 12. Aşağıdakilerden hangisi trisiklikantidepresanların
ön ilaçlardır. İm ipram in desipram ine, am itriptilin ise etkisidir?
nortriptiline dönüşür. Karaciğerde CYP2D6 enzim grubu
tarafından metabolize edilir. Bu enzim genetik polimorfizm A) Dar açılı glokomu presipite eder
gösterir dolayısıyla ilaçların metabolize edilme hızı kişiye B) Oral levodopanın absorbsiyonunu artırır
göre farklılık gösterir. Fluoksetin, paroksetin ve kinidin bu C) Guanetidinin antihipertansif etkisini artırır
enzimi inhibe eder.
D) Hipertansif kriz
C YP 3A 4 e n z im in i in h ib e e de n ila ç la r: N ifedipin, E) Bradikardi
simetidin, ketokonazol, eritromisin. Bu ilaçlar da trisiklik
T r is ik lik a n tid e p re s a n la r a n tim u s k a rin ik e tk ile ri
antidepresanların eliminasyon yarı ömrünü uzatır.
nedeniyle dar açılı glokom p re sip ite ederler. Bunlar
Trisiklik antidepresanlar (TAD) fluoksetin ile beraber ortostatik hipotansiyon, taşikardi yaparlar. Guanetidin sinir
verilmez çünkü TAD’ın plazma düzeyi artar ve zehirlenme ucuna reuptake yoluyla girer. Trisiklik antidepresanlarda
tablosu meydana gelebilir. reuptaki bloke ettikleri için guanetidinin etkisini yok ederler.
Levodopanın gastrointestinal absorbsiyonunu azaltırlar.
E tk ile ri:
D oğru cevap: A
S a ğlıklı kişide se dasyon, d epresyon h asta ların da
antidepresif etki yapar. Etkileri tedaviye başlandıktan
yaklaşık 15 gün sonra ortaya çıkar. Uykuda REM dönemini
kısaltır; non-REM’i uzatır. Şartlandırılmış hayvanlarda
sakınm a reaksiyonunu önler ancak kaçma yanıtını
etkilemez (Nöroleptikler g ib i).
 13. Yüksek doz a m itrip tilin içen b ir
aşağıdakilerden hangisi görülm ez?
kimsede
f %
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

Eğer kişi non-selektif MAO inhibitörü kullanılmış

A) Asidoz ise; yiyeceklerle alınan tiramin parçalanamaz. Bu
nedenle MAO inhibitörü kullanan bir kişi; peynir,
B) Kuru ve sıcak deri bira ve kırmızı şarap gibi fazla miktarda tiramin
C) Toplu iğne başı pupiller (aşırı miyozis) içeren bir yiyeceği tüketmemelidir. Tiraminin bir
D) Koma ve şok kısmı oktopamine dönüşür. Oktopamin ise; NA'in
yalancı nörotransmitteridir. Yani; non-selektif
E) Hipotansiyon MAO inhibitörleri yalancı nörotransmitter
Trisiklik antidepresanlar antikolinerjik etki gösterirler bu da oluştururlar. MAO-A inhibitörleri ile bu durum
oluşmaz. Çünkü MAO-A’dan kaçan tiraminin büyük
kuru deri, barsak seslerinde azalma, taşikardi ve midriyazis
kısmı MAO-B tarafından parçalanmaktadır.
görülür, a reseptörler bloke olduğu için hipotansiyon
sıklıkla görülür. V J
• MAO inhibitörü kullananlarda serotonin yıkımı
Lidokain Endikasyonları azalacağı için, S S R I’leri ku lla n ılırk e n dikkatli
olunm alıdır. Bu iki ilaç beraber kullanılırlarsa;
• D ijita l intoksikasyonu
serotonin sendrom u oluşur: Mental durumda hızlı
• T risik lik an tidepresan intoksikasyonu değişmeler, hipertermi, aşırı terleme, kas rijiditesi,
hiperrefleksi, motor koordinasyon bozukluğu, penil
• A k u t M y o k a r t e n fa rk tü sü son rası
ereksiyon vb. Bu durum letal olabilir.
V J
D oğru cevap: B
D oğru cevap: C

16. Serotonin sendrom uyla ilg ili aşağıdaki

14. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin toksikasyonunda ifadelerden hangisi doğrudur?
hem operfüzyon veya hem odiyaliz işe varamaz?
A) Hipertermi, kas rijiditesi ve vital bulgularındaki
A) Karbamazepin B) Prokainamid değişikliklerle karakterizedir.
C) Teofilin D) Trisiklik antidepresanlar B) 3. jenerasyon antidepresanlarla non sedatif
E) Valproik asit antihistaminiklerin kombinasyonu sonucu oluşur.
- T ris ik lik a n tid e p re sa n la r, a m fetam inler, C ) SSRI ile asetilkolinin kombinasyonu sonucu
benzodiazepinler dokulara çok fazla dağıldıkları için oluşur
dializle uzaklaştırılamazlar. D ) Sinaptik aralıkta seratonin azalır ve myoklinus
oluşur
D oğru cevap: D
E) Hastanın yüzüstü yatırılmasıyla bir saat içinde
geçer
15. Aşağıdaki antidepresan ilaçlardan hangisi SSRI ve MAO inhibitörlerinin kombinasyonu neticesinde
m onoam ino oksidaz (MAO) enzim inin non- sinaptik aralıkta serotonin miktarı artar ve serotonin
se le ktif inhibitörüdür? sendromu gelişir.
A) İmipramin B) Tranilsipromin Hipertermi, kas rijiditesi ve vital bulgularda değişiklikler
C) Desipramin D) Venlafaksin gözlenir.
E) Sertralin
D oğru cevap: A
Non-Selektif MAO İnhibitörleri depresyon tedavisinde
kullanılan eski ilaçlardır. 90’lı yıllarda birkaç kez TUS sorusu
olarak isimleri sorulmuştur: 17. Hiperterm i kas rijiditesi, m yoklonus, mental
status ve vital bulgularda hızla d eğişikliğe yol
Non-Selektif MAO inhibitörleri: açabilen ilaç kom binasyonu hangisidir?

FENELZİN: En uzun etkilidir. A) Selektif serotonin reuptake inhibitörleri + Lityum

B) Selektif serotonin reuptake inhibitörleri+
TRANİLSİPROMİN: En kısa etkilidir. Antipsikotikler
PARGİLİN / İSO KARBO KSAZİD / NİALAM İD / C) Selektif serotonin reuptake inhibitörleri-*- Trisiklik
FENİPRAZİN / İPRONİAZİD antidepresanlar
D) Selektif serotonin reuptake inhibitörleri +
• Bu ilaçlar gastrointestinal sistemde MAO enzimi
Genzodiazepinler
tarafından yıkılan bir sempatomimetik olan tiramin
içeren yiyeceklerle beraber kullanılmamalıdırlar. E) Selektif serotonin reuptake inhibitörleri + MAO
inhibitörleri
 Selektif serotonin reuptake inhibitörleri bir monoamino MAO tip A selektif olarak serotonin ve nörepinefrin yıkımını
oksidaz inhibitörü varlığında kullanılırsa, önemli bir sağlar. MAO tip B enzimini selektif bloke eden selejilinin
farm akodinam ik etkileşim olabilir. Artm ış monoamin kullanım yeri parkinson hastalığının tedavisidir, moklobemid
depolarına salınımdan sonra reuptake inhibisyonunun kısa etki sürelidir.
eklenmesinin sinapslarda bir s e ro to n in sendrom una
yo l açan b e lirg in se ro to n in artışıyla so nu çla nd ığ ı D oğru cevap: C
d ü ş ü n ü lm e k te d ir. Bu s e n d ro m h ip e r te rm i, kas
rijid ite s i, m yoklon u s, m etal durum d e ğ işiklikle ri ve
vital bulgularda değ işiklikle karakterizedir. 21. Aşağıdakilerden hangisi antidepresan olarak
kullanılan bir MAO inh ibitö rü dü r?
D oğru cevap: E
A) izokarboksazid B) Klozapin
C) Fluoksetin D) imipramin
18. MAO inh ibitö rle riyle ilg ili aşağıdaki ifadelerden
E) Amoksapin
hangisi doğrudur?
Tranilsiprom in, izokorboksazid, fenelzin, maklobemid ve
A) MAO-B inhibitörleri daha etkilidir nialamid gibi MAO inhibitörleri fobi ve hipokondriyazis gibi
B) Sinir uçlarında sadece dopamin birikmişse toksik anormal depresyon tedavisinde kullanılır.
olabilir
D oğru cevap: A
C) MAO’yu irreversibl bloke ederler
D) İlk geçiş etkisiyle toksik metabolitleri oluşur
E) Sinaptikaralıkta seratoninden çok nörepinefrin 22. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi MAO inhibisyonu ve
oluşumuna yol açarlar amfetam in benzeri etki gösterir?
MAO’yu irreversibl bloke ederler ve sinaptik aralıkta
A) Klorpromazin B) Meskalin
serotonin, nörepinefrin ve dopamin birikimine yol açarlar.
C) Meprobomat D) Tranilsipramin
Tiraminden zengin gıdalarla birlikte alındıklarında adrenerjik E) Klordiazepoksit
aminlerin salınımına bağlı hipertansif krize neden olurlar.
Tranilsipram inin hızlı oluşan etkileri amfetamin benzeri etki
D oğru cevap: C ile olur ve antidepresan etkinin devamıda MAO inhibisyonu
ile olur.

19. MAO inh ibitö rü alan bir kişide tiram in içeren D oğru cevap: D
yiyeceklerin yenmesi ile ortaya çıkan hipertansif
reaksiyon hangi mekanizma ile ortaya çıkar?
23. Serotoninin nöronlara geri alim ini hızlandırarak
A) Norepinefrin’in presinaptik nörondan deşarjı ile etkisini gösteren antidepresan aşağıdakilerden
B) Dopamin yıkımını engellemesi hangisidir?
C) Direkt a-mimetik etki
A) Sertralin B) Bupropion
D) |B-reseptör blokajı
C) Tianeptin D) Viloksazin
E) Dopamin reuptake’nin hızlanması
E) Mianserin
Tiramin, tirozin aminoasidinin bir yan ürünüdür. Beklemiş
D oğru cevap: C
peynir, bira ve şarap gibi fermente maddelerin içerisinde
bol miktarda bulunur. Tiramin MAO tarafından yıkılır. MAO
inhibitörü olan bir kişide tiramin yıllam ayacağından sinir
24. Aşağıdaki antidepresan ilaçlardan hangisinin
ucundaki noradrenalinin bulunduğu vezikülden sinaptik
noradrenalin re-uptake’i üzerine belirgin etkisi
aralığa boşaltmasına neden olur. Sonuçta norepinefrin’nin
y o k tu r?
sinir ucuna salınm ası sonucu sem patom im etik etki
gözlenir. A) imipramin B) Amitriptilin
D oğru cevap: A C) Desipramin D) Venlafaksin
E) Paroksetin

20. MAO tip A ’yı se le ktif olarak inhibe eden 12 saat Antidepresan (AD) ilaçlar; merkezi sinir sistemindeki özellikle
gibi kısa yarı ömrü olan ilaç hangisidir? katekolaminerjik ve serotonerjik aktiviteyi arttırarak etki
gösterirler. Bu ilaçlar merkezi sinir sistemine noradrenalin ve
A) Selejilin serotonin geri-alımını engellerler ve bu maddelerin sinaptik
aralıkta birikmelerine yol açarlar. Bu ilaçlara re-uptake
B) izokarboksazid
in h ib itö rle ri denir. Bu inhibitörler esas olarak non-selektif
C) Moklobemid ve selektif olarak iki gruba ayrılırlar. Selektif olanlar ise ya
D) Amoksapin serotonine ya da noradrenaline selektiftirler.
E) Sertralin
 Soruda bahsedilen; “noradrenalin re-uptake’i üzerine S e ç e n e k le rd e k i te k a n ti-H IV ila ç p ro te a z enzim
belirgin etkisi yoktur” ibaresinden anlaşılması gereken, inhibitörü olan fosam prenavir’dir. Kolay b ir soru, çünkü
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

s e ro to n in geri- aiım ına s e le k tif AD ila çla r olmalıdır. seçeneklerdeki tek antiviral fosam prenavirdir.
Bu ilaçlara selektif serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI)
denir. D epresyona Neden O labilen İla çla r
• R ezerpin: V e ziküle r amin kapı blokörü
Bu ilaçlar esas olarak serotoninin geri alimim bloke ederek,
antihipertansiftir
sinaptik kavşaklarda serotonini biriktirirler ve serotonerjik
aktiviteyi arttırırlar. Bunların isimleri • A lfa 1 blokörler: Hipertansiyon ve benign prostat
hiperplazisinde kullanılırlar
• Beta blokörler: Hipertansiyon, kalp yetmezliği ve
anjina tedavisinde kullanılırlar
• GnRH analogları: Seksüel fonksiyonları uyarmak veya
inhibe etmek için kullanılırlar
• Glukokortikoidler: Antiinflamatuar etkili ilaçlardır
• Levodopa: Dopamin prekürsörü Parkinson ilacıdır
• Sikloserin: Tüberküloz tedavisinde kullanılır
• Fosamprenavir: Proteaz inhibitörü anti-HIV ilaçtır

D oğru cevap: E
Bu ilaçlar güçlü anksiyolitik ilaçlardır. Panik bozuklukları,
stress ve fobilerin tedavisinde ilk tercih olarak denenirler.
Sorunun seçeneklerinden de anlaşılacağı üzere, bu sorunun 27. Stres inkontinans tedavisinde kullanılabilen,
cevabı; paroksetindir. se le ktif olarak serotonin ve noradrenalin
tran spo rterini bloke ederek e tk in lik gösteren
Seçeneklerde bulunan; imipramin, amitriptilin ve desipramin antidepresan hangisidir?
ise, non-selektif geri alım inhibitörleridir.
A) Paroksetin
İmipramin kullanmaya başlayan bir hastanın yapılan B) Selegilin
kontrolünde aşağıdaki semptomlar belirlenmiştir.
C) Moklobemid
D oğru cevap: E D) Duloksetin
E) Mirtazapin
25. Aşağıdakilerden hangisi kardiyak m alform asyon- Duloksetin yapı olarak SSRI grubu antidepresandır.
lara neden ola bildiğ i için gebelerde kullanımı D uloksetin stres inkontinans tedavisinde antikolinerjik
önerilm eyen SSRI türevi antidepresandır? ilaçlar (solifenasin, darifenasin, trospiyum ) ile birlikte
kullanılabilir.
A) Paroksetin
B) Sertralin D oğru cevap: D
C) Sibutramin
D) Tioridazin
28. Giiles de la Tourette sendrom u tedavisinde
E) Fluoksetin kullanılan aşağıdakilerden hangisidir?
Ö z e llikli S e le k tif S e ro to n in R euptake İn h ib itö rle ri A) Haloperidol B) Flufenazin
• Belirgin presistemik eliminasyona uğradığı için tok C) Klorpromazin D) Klozapin
karna biyoyararlanımı artan; Sertralin E) Klorprotiksen
K o n je n ita l k a rd iy a k m a lfo rm a s y o n y a p a b ile n : D oğru cevap: A
Paroksetin

D oğru cevap: A
29. Aşağıdaki antideprasan ilaçlardan hangisi
ekstrapiram idal yan etkilere neden o la b ilir ?
26. Aşağıdakilerden hangisi depresyona neden
olabilen anti-HIV ilaçtır? A) Amoksapin B) Bupropion
C) Tianeptin D) Fluoksetin
A) Rezerpin E) Protriptilin
B) Prazosin
Am oksapin: Bir antipsikotik olan loksapinin (bir dopamin
C) Propranolol reseptör blokörü) metabolitidir ve kendiside bir DA reseptör
D) Buserelin blokörüdür. Hem bir nöroleptik hemde antidepresandır.
E) Fosamprenavir Diğer antideprasanlardan farklı olarak; ekstrapiramidal yan
 255

etkileri bulunmaktadır. Ekstrapiram idai yan etki oluşturan Seçeneklerde bulunan tüm diğer ilaçlar noradrenalin re-
tek antideprasandır. uptake’i üzerine çok belirgin etki gösterirler.

SANTRAL SINIR SİSTEMİ

D oğru cevap: E
DA Agonisti AD ilaç DAAntagonisti AD ilaç

Bupropion Amoksapin
31. Aşağıdaki antidepresan ilaçlardan hangisi
B u p ro p io n : Dopamin re-uptake’ine daha selektif bir se le ktif noradrenalin reuptake inh ibitö rü (SNRI)
AD’dır.Doz bağımlı olarak belirgin ko n vü lsiyo n oluştu olarak etki gösterir?
rabilirler.Bupropionun kimyasal yapısı am fe ta m in le re
benzer ve amfetamin benzeri stimülan ve ajitatif etkiler A) Fluoksetin B) Reboksetin
oluşturabilir. Sedatif etkisi hiç yoktur. Bupropion; anksiyolitik C) Mianserin D) Trazodon
olarak kullanılmamalıdır. Amfetamin benzeri etkilidir.Nikotin
E) Klomipramin
bağımlılığında kullanılır. En az seksüel disfonksiyon yapan
antidepresandır. S o ru ya d ik k a t e d in ... S e le k tif s e ra to n in re u p ta k e
in h ib itö rü n ü (SSRI) SORMUYOR... s e le k tif noradrenalin
F lu o kse tin : SSRI ‘ların özellikle gastrik intolerans ve
reuptake in h ib itö rü n ü s o ru y o r (SNRI)...
seksüel disfonksiyon yapıcı etkileri belirgindir Fluoksetinin
aktif metaboliti olan norfluoksetin oldukça uzun etkilidir
A N T İD E P R E S A N L A R
(t1/2 = 240 saat).Karaciğerdeki bazı sitokrom p450 izo-
enzim lerinin potent b ir inhibitörüdür. Bu izo-enzimler 1. Trisiklik antidepresanlar
TAD’ların yıkımından sorumludur. 2. Selektif Seratonin Geri Alım İnhibitörleri
T ia n e p tin : Diğer antideprasanların aksine nöronlara 3. Heterosiklik antidepresanlar
seratonin re-uptake’ni arttırdığı tesbit edilmiştir 4. Monoaminoksidaz inhibitörleri
Glutamat üzerinden etkili olduğu düşünülmektedir 5. Lityum
P ro trip tilin : Trisiklik antideprasanlara dahildir.TAD’ların H E T E R O S İK L İK A N T İD E P R E S A N L A R :
antikolinerjik.alfa bloker.anti histamink özellikleri olmasına
rağmen antipsikotik ilaçların aksine dopamin blokajı A - S e le k tif n o ra d re n a lin re -u p ta k e in h ib itö rle ri
özellikleri yoktur En uzun etkili antidepresandır (t1/2=80 (SNRI): reboksetin
saat). En kısa etkili antideprasan ise nefazodon ‘dur Ama B- M ianserin
fluoksetinin aktif metabolitleri vardır ve metabolitleri göz
önüne alınırsa fluoksetin çok daha uzun etkilidir. Tetrasiklik bir bileşiktir.

TAD’dan farklı olarak re-uptake blokörü etkinliği belirgin

D oğru cevap: A
d e ğ ild ir; se ro ton in, histam in ve p re s in a p tik alfa2-
blokörüdür.
30. Aşağıdaki antidepressan ilaçlardan hangisi
noradrenalinin re-uptake’ine selektivitesi çok En önem li yan e tk ile ri a p la s tik anem i ve
d üşüktür? agranülositozdur.
C -D iğ e r: M a p ro tilin , v e n la fa k s in , v ilo k s a z in ,
A) Desipramin B) Maprotilin
m irtazapin, bupropion .amineptin, tianeptin (diğer
C) Protriptilin D) Nortriptilin ilaçlardan farkı beyindeki serotoninerjik sinapslarda
E) Sertralin geri alımı hızlandırır, etkisi çabuk başlar), trazodon,
Bu soruda noradre nalin re -up ta ke ’ine selektivitesi nefazodon (en kısa yarı ömürlü antidepresan)
denilerek serotonine daha selektif olan antidepressan D -S erotonin reseptörlerini bloke edenler: Trazodon,
sorulmaktadır. nefazodon, mirtazapin.

Seçeneklerde bulunan Sertralin bir seratonin geri alım
inhibitörüdür. K a te ko la m in geri alım ı üzerine e tk is i
daha azdır.
Selektif Seratonin Re-Uptake İnhibitörü fSSRH ilaçların
isimleri kesinlikle bilinmelidir:
Bazı a n tid e p re s s a n ila ç la r ve ö n e m li bazı ö z e llik le ri
ş ö y le d ir:
• K lom ipram in; antidepressan ilaçlar arasında anti-
obsesyonel etkisi en güçlü olanıdır.
• İm ipram in: Anksiyolitik etkisi en güçlü olan, panik

f \
bozuklukları ve enürezis noktürnada kullanılan
antidepressan ilaç
• Fluoksetin
• D esipram in: Na reuptake’in en güçlü bloke eden
• S e rtra lin AD
• Paroksetin • A m itrip tilin : En güçlü antikolinerjik ve en fazla
• Fluvoksam in kardiotoksik olan antidepressan ilaç
• N e fa z o d o n • P ro trip tilin : En uzun etkili antidepressan ilaç
• S italo p ram • Viloksazin: En kısa etkili antidepressan ilaç
• Am oksapin: Tek ekstrapiramidai yan etkiler oluşturan
v J antidepressan ilaç
 256

• Trazodon: En fazla sedasyon oluşturan antidepressan 35. Aşağıdaki antidepresan ilaçlardan hangisinin
ilaç se da tif etkisi y o k tu r?
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

• B u p ro p io n : En fa zla ko nvü lsiyo n o luşturan

A) Sitalopram B) Doksepin
antidepressan ilaç
C) İmipramin D) Pardusetin
• M ianserin: Apıastik anemi yapabilen antidepressan
ilaç E) Trazadon
• M aklobem id: Etkisi en çabuk başlayan ve atipik Sitalopram serotonin geri alimim inhibe ederek etkisini
depresyonda kullanılan antidepressan ilaç gösteren bir antidepresandır. S e d a tif etkisi yoktur.
F arm akokinetik özellikle ri tris ik lik andidepresanlara
D oğru cevap: B
benzer.

D oğru cevap: A
32. Aşağıdaki antidepresanlardan hangisinin amin
geri alımı üzerine etkisi y o ktu r?
36. Aşağıdaki antidepresanlardan hangisinin
A) İmipramin B) Mirtazapin
a ntiko lin erjik etkisi y o k tu r?
C) Setralin D) Amoksapin
E) Venlafaksin A) Amitriptilin B) Amoksapin
C) Nefazodon D) imipramin
A ntidepresanlar genellikle nöronlara serotonin ve/veya
noradrenalin geri alımın inhibe ederler. E) Sitalopram
Antikolinerjik, etkisi olmayan antidepresanlar bupropion,
M irtazapin oc2, H T 2 ve 5 - H T 3 reseptörlerinin blokörüdür,
sitalopram, fluvoksamin, mirtazapin, paroksetin, sertralin,
geri alım üzerine herhangi bir etkisi yoktur.
trazodon ve venlafaksindir.
İm ip ra m in tris ik lik a n tid e p re sa n d ır, se ro ton in ve
D oğru cevap: E
noradrenalin geri alimim inihibe eder.

Sertralin selektif serotonin geri alım inhibitörüdür.

37. Aşağıdaki antidepresanlardan hangisinin sedatif
Venlafaksin hem serotonin hem noradrenalin geri alimim yan etkisi olmasına rağmen a ntim uskarinik yan
bloke eder. etkisi y o k tu r?

Depresyon tedavisinde ayrıca serotoninin nöronlara geri A) Amitriptilin B) Bupropian

alimim hızlandıran tia n e p tin ve MAO A’yı inhibe eden C) Desipramin D) Fluvoksamin
Moklobemid gibi ilaçlar da kullanılır.
E) Trazodon
D oğru cevap: B - SSRI grubu ila çla rd a n b iri olan trazodonun
antimuskarinik yan etkisi yoktur.

D oğru cevap: E
33. Norepinefrin veya serotonin geri alim im bloke
etmeyen 3. jenerasyon ajan aşağıdakilerden
hangisidir?
38. Aşağıdakilerden hangisi antidepresan,
A) Desipramin B) Bupropion a ntiko lin erjik ve östrojenlerle kom binasyon
olarak kulanılabilen bir a n ksiyo litik ajandır?
C) Fluoksetin D) Mirtazapin
E) Trazodon A) Fenobarbital B) Fenitoin
- Mirtazapin antihistaminik ve alfa2 blokaj etkisi olan C) Klorpromazin D) Etoksüksimit
bir ajandır.
E) Klordiazepoksit
- Sedasyon yapar. Antimuskarinik etkisi yoktur.
Klordiazepoksid antikolinerjik, antidepresan (Amitriptilin)
D oğru cevap: D ve östrojenlerle kombine kullanılabilir. Ancak uygun dozu
seçebilmek için her bir ilaç başta ayrı verilmelidir.

D oğru cevap: E
34. Aşağıdakilerden hangisi serotonin ve
noradrenalin otoreseptörlerini bloke ederek etki
gösteren b ir antidepresan ilaçtır?
39. Yapısında d ö rt halka olan ve se le ktif olarak
A) Amitriptilin B) Mianserin norepinefrin reuptakeini inhibe eden ilaç
C) Bupropion D) Desipramin hangisidir?

E) Protriptilin A) Desipramin B) Fluoksetin

Doğru cevap: B C) Amitriptilin D) Amoksapin
E) Maprotilin
 257

M a p ro tilin kimyasal olarak desipramine benzer ancak • H ip o tiro id i (tiro id horm onu s e n te zin i ve
4 halka içerir. Maprotilin sedatif ve muskarinik blokaj salgılanmasını bozar)

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

etkileri bakımından desipraminle aynı etkidedir. Maprotilin
• Lökositoz
öngörülen dozun üst sınırlarına yakın dozlarda nöbetlere
neden olabilir. Desipramin ve maprotilin selektif olarak • Akne vulgaris
norepinefrin reuptakeini önler. • Vaskülit

D oğru cevap: E • Bulantı-kusma, diyare ve aşırı susama

• intihar eğilimi
• Kaslarda fasikülasyonlar, hiperirritabilite, ataksi,
40. Aşağıdaki antidepresanlardan hangisinin etkisi
dizartri
serotonin, noradrenalin reuptakeinin önlenm esi
veya MAO enzim lerinin blokajı d e ğ ild ir? • EKG’de T dalgasında düzleşme
• Tükrük salınımında azalma ve tükrük bezlerinde
A) Amitriptilin B) Sertralin
şişme
C) Desipramin D) Bupropion
• Kilo alma
E) izokarboksazid
• A k u t in to k s ik a s y o n : Şiddetli diyare, epileptik
B u p ro p io n serotonin veya norepinefrin reuptakeini konvülsiyonlar, fokal nörolojik defisitler ve koma
önlemez. Ayrıca MAO enzimlerinide bloke etmez. Etkisi gelişir. Beyin kanamasını taklit eder.
santral stim ulan olan am fetam ine benzer. Dopamin
• Z e h ir le n m e d u r u m u n d a ; GIS'den em ilim ini
reuptakeini selektif olarak bloke eder. Ayrıca dopamin
agonisti etki gösterir. azaltmak için aktif kömür kullanmak çok faydalı
değildir. Çünkü Li, ufak moleküllü bir madde
D oğru cevap: D olduğu için aktif kömür bu ilacıbağlayamaz. Dializ
yararlıdır.
• Emziren kadınlarda kullanılmamalıdır. Bebekte
41. Hangisi h eterosiklik antidepresanların yan etkisi hipoterm i ve “floppy baby” (TUS) sendromu
d e ğ ild ir? (hipotoni, siyanoz) oluşturabilir.
• T e r o te je n d ir (Ebstein anomalisi = malform e
A) Mani B) Kabızlık
triküspit kapak + septal defekt) (TUS) gelişebilir.
C) idrar retansiyonu D) Retina dekolmanı
E) Ortostatik hipotansiyon
Antidepresan ilaçlar gözde yakın görmeyi bozarlar. Ancak
retina dekolmanı gibi ciddi yan tesirleri yoktur. Yakın
görmenin bozulması antikolinerjik etkiye bağlıdır. İdrar
retansiyonu, kabızlık, mani ve orto sta tik hipotansiyon
da gözlenen diğer yan etkilerdir.

D oğru cevap: D

42. Aşağıdakilerden hangisi Lityum için yanlıştır?

Doğru cevap: C
A) Emziren kadınlarda kullanılmamalıdır. Bebekte
hipotermi ve “floppy baby” sendromu oluşturabilir.
B) Terotejendir (Ebstein anomalisi: malforme triküspit 43. Lityum ile ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi
kapak + Atrial septal defekt) gelişebilir. doğrudur?
C) Zehirlenme durumunda Gasrointestinal Sistem'den
emilimini azaltmak için aktif kömür kullanmak çok A) Terapötik indeksi geniştir, gebelerde güvenle
faydalıdır. kullanılır
B) ilk toksik bulgu tinnitustur
D) En sık oluşan ilk toksisite belirtisi tremordur.
E) Lityum, renal Antideüretik Hormon cevabını C) İntoksikasyonunda diyaliz başarısızdır, aktif kömür
kullanılır
azalttığı için, diabetes insipidusa benzer tablo
gelişir. D) Kullanımı sırasında sıkça plazma düzey takibi
yapılmalıdır
1. L ity u m ku lla n ım ın ın yan E tkile ri:
E) Yüksek oranda metabolize edilir
• En sık oluşan ilk toksisite belirtisi tremordur.
LİTYUM
• Poliüri ve natriüri: Lityum, renal ADH cevabını
azalttığı için, diabetes insipidusa benzer tablo • Terapötik indeksi dardır.
gelişir. Kronik intersitisyel nefrit gibi nefrotoksik • ilk toksik bulgu tremordur.
etki ortaya çıkarabilir.
 258

• intoksikasyo nu n da diya liz b aşa rılıd ır (Plazm a L -trip to fa n : Serotonin prekürsörüdür. Antidepresan ve
proteinlerine düşük oranda bağlanır). antimanik etkisi vardır. Nörotoksisiteye yol açabilir.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

• Kullanım ı sırasında sıkça plazma düzey takibi

K o m b in e p re p a ra tla r: O lanzapin + flu okse tin
yapılmalıdır.
kombinasyonu (Svmbvax) bipolar hastalığın tedavisi için
• Plazma proteinlerine düşük oranda bağlanır. piyasaya sürülmüştür.
• Vücutta metabolize edilmez.
SSS_antidepresan-antimanik: Vereceğimiz antidepresan
Doğru cevap: D ilacın hastamızda kilo artışı yapmasını istemiyoruz.

D oğru cevap: A
44. A ş a ğ ıd a k i ilaçlard an h an g isin in lityum un
fa rm a k o k in e tik ö zellikle rin i d eğ iş tirm e si
b e k le n m e z ? 47. Aşağıdakilerden hangisinin bipolar manik-
depresif hastalık tedavisinde yeri y o k tu r?
A) Hidroklorotiazit
A) Lityum B) Karbamazepin
B) setazolamid
C) Teofilin C) Haloperidol D) Diazepam
E) Amitriptilin
D) İndometasin
E) Valproik asit B ipolar hastalık tedavisinde tris ik lik antidepresanlar
kullanılm am alıdır, mani atağını ş id d e tle n d ire b ilirle r.
D oğru cevap: E A m itrip tilin tris ik lik antidepresandır.

D oğru cevap: E
45. A ş a ğ ıd a k i ila çlard a n h an g isin in ku llanım ı
s ü re c in d e d ep res yo n o lu şu m u b e k le n m e z?
48. Aşağıdaki enzimlerden hangisinin lityum ile
A) Propranolol inhibisyonu, nefrojenik diyabetus insipidus
B ) Levodopa gelişm e riskin i arttırır?
C) Reserpin
A) İnozitol monofosfataz
D) Alfametildopa
B) İnozitol polifosfat 1 -fosfotaz
E) Lityum
C) Bifosfat nükleotidaz
LİTYUM TUZLARI D) Glikojen sentaz kinaz-3
E) Fruktoz 1,6 -bifosfotaz
Lityum karbonat olarak oral yolla alınır. Sedatif, depresan
veya öfori yapıcı etkisi yoktur. Manik-depresif hastaların L ity u m u n e tk ili o ld u ğ u e n z im le r
tedavisinde, manik atakların profilaksisinde kullanılır.
E n z im E tk i
Unipolar depresyonda da etkili olabilir.
IP3 sirkülasyonundaki bir
D oğru cevap: E 0 İn o z ito l enzimdir
m o n o f o s fa t a z Lityum IP3 substratının
oluşmasını engeller
46. A ş a ğ ıd a k ile rd e n h an gisi m ani ted av isin d e IP3 sirkülasyonundaki bir
ku lla n ılab ile n b ir ka lsiyu m kanal blo keridir? 0 İn o z it o l p o lif o s f a t enzimdir
1 -f o s fo ta z Lityum IP3 substratının
A) Nimodipin B) Nitrendipin oluşmasını engeller
C) Nifedipin D)Amlodipin AMP üretiminde yeri var
0 B if o s f a t n ü k le o t id a z Nefrojenik diyabetus
E) Felodipin
inspidus’un oluşma nedenidir
Mani tedavisinde kullanılabilen lityum dışındaki diğer Glukoneogenezisteki bir
ilaçlar (akut mani ve idame tedavisinde, lityuma refrakter 0 F r u k t o z 1,6-
enzimdir
durumlarda veya lityum kontrendike ise kullanılabilirler) b if o s f o t a z Etki bilinmiyor
Glikojenolizisteki bir enzimdir
A n t i e p il e p t i k le r : Valproik asit, divalproeks, karbamazepin, 0 F o s f o g lu k o m u t a z Etki bilinmiyor
o k ska rb a ze p in , g a b ap en tin, to piram at, tia g a b in ,
lamotrijin. Nöroproteksiyon ve nörotrofide
0 G lik o je n s e n t a z önemli bir enzimdir
B e n z o d ia z e p in le r : Klonazepam, lorazepam, alprazolam. k in a z -3 Lityumun nörotoksik
etkilerinden sorumludur
N ö r o le p t ik le r : Olanzapin, klozapin, ketiapin.

Kalsiyum kanal blokerleri: Nimodipin Doğru cevap: C

 259

49. Lityum un n örop ro te ktif etkisi aşağıdaki

enzim lerden hangisini inhibe etm esine bağlıdır?
EPİLEPSİ TEDAVİSİNDE

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

A) İnozitol monofosfataz KULLANILAN İLAÇLAR
B) İnozitol polifosfat 1 -fosfotaz __________________________________________
C) Bifosfat nükleotidâz
1. Aşağıdakilerden hangisi fe nito inin yan etkisi
D) Glikojen sentaz kinaz-3
d eğ ild ir?
E) Fruktoz 1,6 -bifosfotaz
D oğru cevap: D A) Diplopi B) Kıllanma
C) Osteomalasi D) Nöropati
E) Sitokrom p450 enzim inhibisyonu
50. Lityum iyonları aşağıdakilerden hangisini inhibe
Bir antiepileptik olan ve başlıca grand mal nöbetlerde
etm ez?
kullanılan fenitoin; sitokrom p450 enzim indüksiyonu yaptığı
A) Kalsiyumla aktive olan fosfalipid bağımlı protein için TUS sınavında sorulmuştur.
kinaz C (PKC) aktivasyonunu
F e n ito in in Yan E tk ile ri:
B) İnositol monofosfat aktivasyonunu
C) Sinir uçlarından dopamin saliminim Yüksek dozda vestibülo-serebellar sistemde disinhibisyon
(ataksi, dizartri, tremor, diplopi vb.) oluşturur. Serebellar
D) Sinir uçlarından norepinefrin alınımını
atrofi gelişebilir.
E) Sinir uçlarından serotonin salınımını
- L ity u m karb on atın etki m e ka n izm a sı: (hipotezler)
r
En erken oluşan toksik belirti nistagmustur.
- inozitol monofosfatı inozitole çeviren fosfataz enzimini
inhibe eder.
- Dopaminerjik fonksiyonu azaltır.
J
- Serotonerjik fonksiyonu arttırır. Gingiva h ipertrofisi: İrreversibl bağ dokusu hiperplazisi
- Beta adrenerjik resptörlerin CAMP’yi uyarmasını oluşturur
önler.
- Kolinerjik aşırımı güçlendirir.
f ' \
Çocuk ve genç adolesanlarda en sık oluşan yan
Doğru cevap: A
etkidir.

51. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin yüksek

v J
konsantrasyonlarında to ksik reaksiyonlar H irşu tizm
o lu şab ild iği halde terapötik indeksi en d üşü ktür?
O steom alazi
A) Haloperidol B) Lityum
M egaloblastik anemi: Bu ilaç fo lik asit kullanımını arttırır
C) Loksapin D) Olanzapi
ve folik asit eksikliği oluşturur. Buna karşılık folik asit ise,
E) Kuetiyopin fenitoinin inaktivasyonunu arttırmaktadır. Bu nedenle
- Lityumun terapötik indeksi çok düşüktür. Bu yüzden fenitoin kullanan kişilerin fazla miktarda folik asit alması,
tedavi sırasında plasma seviyelerinin kontrolü epilepsi nöbetlerini sıklaştırabilir.
gerekir.
- T erapötik sın ırın üstündeki d o zla rın d a ise Y a yg ın LA P : L enf b ezlerind e p a ra k o rtik a l lenfoid
gastrointestinal semptomların, tremorun, ataksinin, hiperplazi ve buna bağlı barsaklarda psödo-obstrüksiyon
sedasyonun, koma ve konvülsiyonun görülebildiği oluşturabilmektedir. Uzun süre fenitoin kullanan kişilerde
inoksikasyon gelişir. hodgkin gelişim insidansının arttığı ileri sürülmektedir.

Doğru cevap: B P eriferal n ö ro p a ti

İnsülin salınımında azalma ve diyabetojenik etki

ADH salınımında azalma

Vit-K düzeyinde düşm e (enzim indüksiyonu yapan tüm

antiepileptikler bu yan etkiyi oluşturur).

Teratojeniktir. (Yarık damak, yarık dudak)

 260

Bazı antiepileptikler (fenitoin, karbamazepin, valproik asit, Fenitoin yeterli ancak en düşük dozda genellikle sedasyon
fenobarbital) fetal anomali insidansını arttırır. En teratojen yapmaz.
SANTRAL S İN İR SİSTEMİ

olanı trim e ta d io n ’dur.

Doğru cevap: D
S te v e n s -J o h n s o n sendromu ve lup u s tablosu

Allerjik döküntü görülebilir. 6. Aşağıdaki antiepileptik ilaçlardan hangisi fetal

D oğru cevap: E
hidantoin sendromuna yol açar?

A) Karbamazepin B) Fenitoin
C) Gabapentin D) Vigabatrin
2. Folik asit aşağıdakilerden hangisinin kronik
kullanım ında tedaviye eklenm elidir? E) Etosüksimid

Fenitoin (difenilhidantoin)
A) Propranolol B) Sulindak
C) Levodopa D) Tetrasiklin • Tonik-klonik ve parsiyel nöbetlerin tedavisinde özellikle
erişkinler için ilk seçilecek ilaçtır. Status epileptikusta
E) Fenitoin İV kullanılır.
Fenitoin vücutta hematopoezle ilgili olmayan yerlerde folik • Nöron içine Na+akımını engelleyerek depolarizasyonu,
asid utilizasyonunu artırır. ayrıca Ca2+ akımını da önleyerek nöronun tekrar
uyarılabilmesini engeller.
D oğru cevap: E
• Absans ve miyoklonik nöbetlere etkin değildir, hatta
kötüleştirebilir.
3. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin m etaboiiti • Metabolizması sıfır derece kinetiğine uyduğu için,
ina ktiftir? dozlarındaki küçük artışlar plazma konsantrasyonunda
büyük artış ve toksik etkiler gösterebilir. Karaciğerde
A) Prokainamid B) Hidralazin hidroksilasyon ile metabolize olur. Metabolizmasında
C) Diazem D) Digitoksin genetik fa rklılıkla r vardır. Bu nedenlerle tedavi
sırasında kan düzeyi izlenmelidir ve fenitoin tedavisi
E) Fenitoin
birdenbire kesilmemelidir.
Fenitoin epilepsi tedavisinde kullanılan majör ilaçlardan • Miyokard membranı üzerine de stabilizan etkileri
biridir. Fenitoin prim er olarak parahidroksilasyon ile olduğu için digoksinin yol açtığı aritmilerin tedavisinde
metabolize olur. Daha sonra glukronik asit ile konjuge de kullanılır.
edilip idrarla atılır. B ü tü n m e tab o litle ri inaktiftir. D iğ er
• Y a n e t k il e r i : Serebellum ve vestibüler sistemde
s e ç e n e k le rd e k i ila çların m e tab o litle ri ise aktiftir.
depresyon, nistagmus, ataksi, periferik nöropati,
D oğru cevap: E bulantı, kusma, gingival hiperplazi, çocukların yüz
hatlarında kabalaşma, B12 vitamini ve folik asit
metabolizmasında bozulma ile megaloblastik anemi,
insülin sekresyon inhibisyonu ile hiperglisemi ve
4. Grand mal epilepsinin tedavisinde rutin olarak
glukozüri yapar. Bağırsaklardan kalsiyum, fosfat ve
kullanılan ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
magnezyum emilimini azaltır. Ayrıca, D ve K vitamini
A) Fenitoin eksikliği, serbest T4 konsantrasyonu düşmesi,
jinekomasti ve hirsutizm yapar. ADPI salgılanmasını
B) Diazepam
azaltır. Nadiren hepatit, psödolenfoma sendromu
C) Pentobarbital (Hodgkin’i andıran) yapabilir. Porfiriada kullanılmaz.
D) Klonazepam • (gebelik kategorisi D): F e t a l h i d a n t o i n
T e r a t o j e n ik t ir
E) Sodyum valproat yarık dudak, yarık damak, konjenital kalp
se n d ro m u ,
hastalığı, büyümede duraklama ve mental retardasyon
G rand mal e p ile p sid e ku lla nıla n ila çla r; F enitoin,
ile karakterizedir. Gebelerde kullanımı zorunluysa folik
k a rb am eza pin , fe n o b a rb ita l ve V alproik a sitdir.
asit desteği yapılmalıdır.
Karbamazepin klinikte en sık olarak kullanılan ilaçtır.
• İ l a ç e t k i l e ş i m l e r i : S ito krom P450 siste m ini
D oğru cevap: A 5 indükleyerek diğer antiepileptikler, oral kontraseptifler,
kortizol, deksametazon, digitoksin, teofilin, kinidin,
d o k s is ik lin , sik lo s p o rin , m e ksile tin , m etadon
5. Epileptik nöbetleri kontrol özelliği olan ve verapamil ve levodopanın metabolizmasını arttırır.
sedasyona neden olmadığı bulunan ilk ilaç Kloramfenikol, dikumarol, simetidin, sülfonamidler,
hangisidir? disülfiram ve isoniazid, fe nito inin karaciğerde
mikrozomal enzimlerce yıkılmasını önleyip plazma
A) Fenobarbital B) Etosuksimit konsantrasyonunu arttırır. Karbamazepin, fenitoinin
C) Karbamazepin D) Fenitoin metabolize olmasını arttırır, plazma konsantrasyonunu
düşürür. Tedavide bu kombinasyon tercih edilmez.
E) Vigabatrin
• M e f e n it o in , f o s f e n it o in , e t o t o in v e f e n a s e m id :
 261

Kimyasal olarak fenitoine benzerler. Mefenitoin, çağı generalize nöbetlerdeki etkisinden sorumludur. Ayrıca
fosfenitoin ve etotoinin kullanım alanları fenitoine glutamat salınımını da inhibe eder.

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

benzer, fenitoine hipersensitivite durum larında
kullanılabilirler. Fosfenitoin İV kullanılır, plazmada Doğru cevap: C
fenitoine dönüşür. Fenasemid refrakter parsiyel
nöbetler ve temporal lob epilepsisi için en son ümittir, 9. Aşağıdaki a ntiepileptik ilaçlardan hangisi etkisini
ancak fatal yan etkilere yol açabilir. GABA üzerinden gösterm ez?

Doğru cevap: B A) Pirimidon

B) Klorazepat
C) Rufinamid
7. Fenitoin türevi a ntiepileptik ilaç m efenitoinin
a ntiepileptik etkilerinden sorum lu m etabolitinin D) Fenobarbital
adı nedir? E) Tiagabin

A) Nirvanol B) Fosfenitoin R ufin am id voltaj bağımlı so dyu m kanal a k tiv ite s in i

azaltan antiepileptiktir. Lennox - G astaut sendromu
C) Felbamat D) Pirimidon
tedavisinde kullanılır.
E) Lakosamid
G A B A Ü zerinden E tki O lu ştu ra n İlaçlar:
Fenitoin türevi antiepileptik ilaç mefenitoinin antiepileptik
etkilerinin çok büyük bir kısmından m etaboliti nirvanol • Valproik asid
sorumludur. • Vigabatrin

D oğru cevap: A • Pregabalin

• Gabapentin
• Primidon
8. Aşağıdaki anti-epileptik ilaçlardan hangisinin • Benzodaizepinler
e tkinliği prim er olarak santral s in ir sistem inde
gama amino bütü rik asit (GABA) düzeyi artışına • Barbitüratlar
bağlıdır?

A) Karbamazepin B) Fenobarbital
C) Vigabatrin D) Klonazepam
E) Lamotrigin
Bu so ru nu n b ir benzeri eski TUS so ru sud ur. Orada
GABA transam inaz enzimini inhibe eden antiepileptik
soruluyordu. Yani GABA üzerinden etki gösteren anti­
epileptik! Eğer anti-epileptiklerin etki mekanizmasını; GABA
(santral sinir sisteminde inhibitör) ve glutamat (santral sinir
sisteminde eksitatör) üzerinden ikiye ayırırsak;

GABA Üzerinden etki gösteren antiepileptik ilaçlar:

• Gabapentin: G A B A a n a to ğ u d u r .
• Benzodiazepinler: GABA-A reseptör agonistidirler.
• Barbituratlar: GABA-A reseptör agonistidirler. Doğru cevap: C
• Valproik asid: GABA’yı parçalayan GABA transaminaz
enzimini inhibe eder 10. Sodyum kanal blokajına ek olarak, CRMP-2’ye
• Vigabatrin: GABA’yı parçalayan GABA transaminaz (collapsin response m ediator protein) bağlanarak
enzimini inhibe eder
sinirlerde BDNF ve NT3 gibi n örotro fik faktörlerin
• Tiagabin: GABA re-uptake blokörüdür.
etkilerini baskılayarak etki gösteren antiepileptik
• Progabid: GABA-A ve B agonistidir.
ilaç hangisidir?
Glutamat Üzerinden Etki Gösteren Antiepileptik İlaçlar:
• LAMOTRİGİN: Glutamat ve aspartat salınım inhibisyonu A) Tiagabin B) Lakosamid
• FELBAMAT: NMDA reseptörlerinin glisin bağlanma
bölgesini bloke eder.
C) Levetiracetam D) Fosfenitoin
• DİZOSİLPİN: NMDA antagonisti E) Karbamazepin
• TOPİRAMAT: Glutamat AMPA reseptörlerinin inhibitörüdür.
Lacozamid collapsin response mediator protein (CRMP-
2) bağlanarak nörotrofik faktörlerden BDNF ve NT3
Seçeneklerde bulunan lam otrigin; başlıca sodyum kanal ün e tk ile rin i bloke eder ayrıca voltaj bağımlı sodyum
blokajına neden olan ve bu nedenle fokal epilepsilerin kanallarının yavaş inaktivasyon sürecini hızlandırılırlar.
tedavisinde kullanılan birantiepileptiktir. Kalsiyum kanalları Antiepileptik etkilerini bu mekanizma üzerinden ortaya
üzerine olan etkileri ise absans ataklarını içeren çocukluk çıkartır.
 262

Lacozamid parsiyel nöbet tedavisinde ve diabetik nöropatik • B e n z o d ia z e p in le r ve B a rb itu ra tla r: GABA-A

ağrı tedavisinde kullanılır. Biyoyararlanımı %100 dür. Aktif reseptör agonistidirler.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

metabolit oluşturmaz, plazma proteinlerine minimal bağlanır,

• Progabid: GABA-A ve B agonistidir.
sitokrom p450 enzim sistemiyle etkileşime girmediği için
ilaç etkileşimi azdır. • V a lp ro ik a s id : GABA’yı p arçala yan GABA
transaminaz enzimini inhibe eder ve SSS’de GABA
“ GABA siste m in i etkileyen a ntie piiep tik ila ç la r’’ başlıklı düzeyini arttırır.
şekile bakınız.
• Tiagabin: GABA re-uptake blokörüdür.
D oğru cevap: B • Vigabatrin: GABA’yı parçalayan GABA transaminaz
enzimini inhibe eder ve SSS’de GABA düzeyini
arttırır.
11. Aşağıdaki anti-epileptik ilaçlardan hangisinin
Karbamazepin, etkisini sodyum kanallarını bloke ederek
e tkinliği prim er olarak santral s in ir sistem inde
gösteren bir antiepiieptik işaçtır. Ayrıca trigem inal nevralji
GABA düzeyi artışına bağlıdır?
tedavisinde ilk tercih edilen ilaçtır.
A) Karbamazepin
Fenobarbütal, etkisini sodyum ve kalsiyum kanallarını
B) Fenobarbital bolke ederek gösterir. Febril nöbette ilk tercihtir.
C) Vigabatrin
D) Klonazepam Klonazepam, antikonvülzan etkili benzodiazepin türevidir.
Etkisini GABA-A reseptörleri üzerinden klor kanallarını
E) Lamotrigin açarak gösterir.

L a m o trijin , fo lik a s it a n tim e ta b o litid ir. G lutam at ve

G A B A üzerin d en e tki g ö ste re n a n tie p iie p tik ila ç la r
a spa rta t salınımını inhibe eder. Sodyum kanal kanal
ve e tki m ekanizm aları ş ö y le d ir:
blokörüdür. Her tip epilepside kullanılır.
• Gabapentin: GABAanaloğudur.
Doğru cevap: C

GABA sistemini etkileyen a n tie p iie p tik ilaçlar

 12. Psikoz tablosu o luşturduğu için, psikotik 15. Sedasyon yapmaksızın m yoklonik nöbetleri
hastalara önerilm eyen, kron ik kullanım da görme kontrol etmede etkili olan ilaç hangisidir?

SANTRAL SINIR SİSTEMİ

alanında defektler oluşturan antiepileptik ilaç
aşağıdakilerden hangisidir? A) Fenitoin
B) Klonazepam
A) Vigabatrin
C) Valproik asit
B) Klonazepam
D) Asetozolamid
C) Diazepam
E) Karbamazepin
D) Etosüksimid
Bazı myoklonik nöbetlerde valproik asit oldukça etkilidir
E) Lakosamid
ve sedasyon yapmaz. Klonazepamın etkili ol-ması için
Vigabatrin klinik kullanımı sırasında konfüzyon ve psikoz yüksek doz gerekir ve bu uyku hali yapar. Diğer ilaçlar
tablosu oluşur. Bu nedenle vigabatrin psikotik hastalık m yoklonik nöbetle etkisizdir. A s e to z o la m id n ö b e t
hikâyesi olan hastalarda kontrendikedir. Aynı zamanda te d a v is in d e n a d ir k u lla n ılır. Çünkü hızla tolerans
vigabatrin klinik kullanımında görm e alanında bozukluklar gelişir. Asetozolamid kadınlarda adet döneminde görülen
da tespit edilebilir. Görme alanı bozukluğu irreversibl nöbetlerde kullanılabilir.
olabildiği için vigabatrin infantil spazmda diğer ilaçlara
karşı yanıtsızlık durum larında kullanılır. Doğru cevap: C

D oğru cevap: A
16. Valproat aşağıdaki nöbet tiplerinden hangisine
e tkilid ir?
13. Aşağıdaki antiepileptik ilaçlardan hangisi ile
tedavi sırasında fu lm ina n t hepatit ve pankreatit A) Absans B) Kompleks parsiyel
oluşm a riski vardır? C) Jeneralize tonik- klonik D) Basit parsiyel
E) Hepsi
A) Etosüksimid
- Valproat etki spektrumu en geniş olan antiepileptik
B) Fenobarbital ilaçtır.
C) Valproik asit - Tüm nöbet tiplerinde kullanılabilir
D) Gabapentin
Doğru cevap: E
E) Lamotrigin
En önemli epilepsi ilaçlarından birisi olan valproik asit,
oldukça geniş spektrumlu bir ilaçtır ve yaygın olarak 17. Aşağıdaki antiepileptik ilaçlardan hangisi en
kullanılır. Valproik asidin en önemli yan etkisi idiosenkratik belirgin hepatotoksik etkiyi o lu ştu ra bilir?
olarak fatal hepatit ve pankreatit yapabilmesidir. Ayrıca
karaciğerde Beta-oksidasyonu inhibe eder. Ketoasidoz A) Primidon B) Valproik asid
ve hiperamoniemi oluşturabilir. Bu iki yan etki; özellikle C) Vigabatrin D) Klonazepam
çocuklarda oluşur. E) Etosüksimid
Seçeneklerde bulunan fenobarbital; özellikle sitokrom p450 Bu sorunun cevabı olan va lp ro ik asit, yan etkilerinden
enzimini indüklemesi ile önemlidir. Bu enzimi indükleyerek dolayı çok sorulmaktadır. Valproik asidin en önem li yan
pek çok ilacın yıkımını hızlandırmaktadır. Ayrıca yine bu etkisi idiosenkratik olarak fatal hepatit ve pankreatit
enzimi indükleyerek porfirin sentezinde artışa yol açmakta yapabilm esidir.
ve porfirialı hastalarda kullanımı kontrendikedir. Bilindiği gibi
bu ilacın bağıımlılık yapıcı potansiyeli mevcuttur. A yrıca;
♦ Karaciğerde p-oksidasyonu inhibe eder. Ketoasidoz
Doğru cevap: C
ve hiperamoniemi oluşturabilir. Bu iki yan etki; özellikle
çocuklarda oluşur.
14. Valproat aşağıdaki ilaçlardan hangisinin ♦ Teratojeniktir (spina bifida sıklıkla görülür).
biyotransform asyonunu inhibe eder? V alproik A s id ’in etki m ekanizm ası ve kullanım
endikasyonlarından da bahsedersek;
A) Karbamazepin B) Fenobarbital
C) Fenitoin D) Hepsi ♦ G lutam ik Asid D ekarboksilaz enzim aktivatörü
ve G A BA’yı yıkan GABA tra n s a m in a z enzim
E) Hiçbiri
inhibitörüdür.
- V a lproa t se çe n e kle rd e ki tüm ila çla rın
♦ T tipi kalsiyum kanal blokörüdür.
biyotransformasyonunu inhibe ederek vücutta daha
yüksek konsantrasyonlara ulaşmalarına sebep olur. ♦ Sodyum kanal blokörüdür

Doğru cevap: D
 f \ 20. Aşağıdaki antiepileptiklerden hangisi karaciğerde
sadece g lu kro n il transferaz indüksiyonu yapar,
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

Hem grand-m al hemde a b se b s nöbetlerinde m ikrozom al enzim leri indüklem ez?

oldukça etkilidir. En gen iş spektrum lu
an tiepileptiktir. A) Karbamazepin
B) Fenobarbital
V J C) Lamotrijin
• Myoklonik nöbetlerin en etkili ilacıdır. D) Primidon
• Atonik nöbetlerde kullanılır. E) Rufinamid
• Migren proflaksisi ve bipolar hastalıkta da kullanılır. M etabolizm a E n z im le rin i E tkile yen A n tie p ile p tik le r
D oğru cevap: B • M ik ro z o m a l e nzim in d ü k s iy o n u + G lu k ro n il
transferaz indüksiyonu yapanlar
o Karbamazepin, Fenobarbital, Fenitoin, Primidon,
18. Aşağıdaki antiepileptiklerden hangisinin terapötik Rufinamid
etkisi sodyum kanal blokajına bağlı d eğ ild ir?
• Sadece g lu kro n il transferaz ind üksiyonu yapan
A) Lamotrijin B) Valproik asit o Lamotrijin
C) Fenitoin D) Lorazepam • Sadece m ikrozom al enzim inhibisyonu yapanlar
E) Topiramat o Topiramat, Valproik asit

Benzodiazepirıler (lorazepam vb.) GABA-A reseptörlerini Doğru cevap: C

a k tiv e edip, h ücre iç in e k lo r g ir iş in i a rttıra ra k e tk i
o lu ş tu ra n a n tie p ile p tik e tk ili h ip n o s e d a tifle r d ir .
N ö ro n la rd a h ip e r p o la r iz a s y o n o lu ş tu r a r a k e tk i 21. Aşağıdaki a ntiepileptik ilaçlardan hangisi sadece
oluştururlar. Sodyum kanal blokajına bağlı antiepileptik absans ve m iyo klon ik nöbetlere e tkilid ir?
e tki oluşturm azlar.
A) Karbamazepin B) Fenitoin
SODYUM KANAL B L O K A JI OLUŞTURAN C) Etosüksimit D) Valproik asit
AN TİE PİLEP TİKLER
E) Vigabatrin
• Fenitoin
Soru ve açıklama Prof. Dr. Öner Süzer, Premium Farmakoloji
• Karbamazepin
kitabı temel alınarak hazırlanmıştır.
• Lam otrigin
• Felbamat
( \
T Tipi Kalsiyum Kanal Blokörü
• Topiramat
Antiepileptikler
• Valproik asid
• Etosüksimid
• Lakozamid
• Valproik asid
D oğru cevap: D
• Trimetadion
• Zonisamid
19. Aşağıdakilerden hangisi SV2A protein ligandını
etkileyen antiepileptiktir?
v j
Doğru cevap: C
A) Asetazolamid B) Pregabalin
C) Fenobarbital D) Zonisamid
22. Absansı önlem ede aşağıdaki ilaçlardan hangisi
E) Levetirasetam en e tk ilid ir?
A n e p ile p tik le rin D iğer M ekanizm aları
A) Karbamazepin
• NMDA antagonisti: Felbamat B) Etosüksimid
• A M P A /K ainat a n ta g o n is tle ri: F en ob a rb ital, C) Gabapentin
Topiramat
D) Fenobarbital
• SV2A protein ligandı: Levetirasetam (Keppra®)
E) Fenitoin
o Etki mekanizması tam bilinm iyor. Bu etki ile
nörotransmitter salınımını azaltıyor olabilir - Absans nöbetlerde etosüksimid birinci tercihtir.
• Karbonik anhidraz enzim inhibitörleri: Asetazolamid, - Etosüksimid talamik nöronlardaki T tipi voltaj bağımlı
Topiramat, Zonisamid kalsiyum kanal blokerlerinin blokajına yol açar.
Doğru cevap: E Doğru cevap: B
 265

23. Aşağıdaki a ntiepileptik ilaçların hangisi jeneralize 26. Absans nöbetlerde e tkili olan ancak doz
to nik-klo n ik nöbetlere karşı etkisizd ir? bağımlı sedasyon ve tolerans gelişm esi gibi

SANTRAL SINIR SİSTEMİ

dezavantajları olan ilaç hangisidir?
A) Etosüksimid B) Fenitoin
C) Fenobarbital D) Karbamazepin A) Diazepam B) Valproik asit
E) Valproik asid C) Klonazepam D) Etosüksimit
Fenobarbütal
Sorunun cevabı olan e to sü ksim id b ir T-tipi kalsiyum
kanal blokörüdür. Absens tip i nöbetlerin prim er ilacıdır. Etosüksimit, valproik asit ve klonazepam petit-mal (absans)
Grand-mal epilepside te k başına ku lla n ılm a m a lıd ır. nöbetlerde etkilidir. Etosüksimit ve valproik asite tolerans
Kullanılması durumunda durumu daha da kötüleştirir. gelişmez ve sedasyon yapmazlar. Klonazepam petit malde
etkilidir ancak baz tehlikeli santral sinir sistemini deprese
edici etkileri vardır. Kronik kullanımında ayrıca tolerans
gelişir. Diğer benzodiazepinler gibi klorazepamda bağımlılık
yapabilir.

D oğru cevap: C

27. Aşağıda benzodiazepinlerden hangisi epilepsi ve

konvülsiyon tedavisinde kullanılm az?

A) Diazepam
B) Klonazepam
C) Klobazam
Seçeneklerde bulunan tüm d iğ er ila çla r grand mal D) Lorazepam
nöbetlerde kullanılabilir. E) Triazolam
Valproik asit, klonazepam, lam otrigin vezonisam id; hem Epilepsi tedavisinde kullanılan benzodiazepinler:
absans hem de grand mal nöbetlerde kullanılabilirler.
Klonazepam (absans ve m iyoklonik nöbetlerde) ve
D oğru cevap: A klorazepat (parsiyel nöbetlerde kombinasyon içinde) kronik
tedavide kullanılır.

24. Aşağıdaki etosüksim id tedavisi yan etkilerinden Diazepam, klonazepam ve lorazepam, statusda intravenöz
hangisi doza bağımlı olarak ortaya çıkar? kullanılır. Diazepam febril konvulsiyonlarda rektal yolla da
kullanılır.
A) Diplopi B) Uyku hali
Nitrazepam, klonazepamdan daha az potenttir. İnfantil
C) Gastrik yakınmalar D) Lökopeni
spazmlar ve miyoklonik nöbetlerde kullanılır.
E) Deri döküntüsü
K lo b a z a m , ç e ş itli nöbet tip le rin d e k u lla n ıla n bir
- Gastrik yakınmalar tedaviye düşük doz başlanarak
benzodiazepin türevidir. Diğer benzodiazepinlerden daha
önlenebilir. Daha sonra doz yavaş yavaş arttırılır.
az sedasyon yapar.
D oğru cevap: C
D oğru cevap: E

25. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi parsiyel nöbetlerde

kullanılm az? 28. Aşağıdakilerden hangisi absans nöbetleri önleyen
ilaçların test edilm esinde hayvan deneylerinde
A) Primidon B) Karbamazepin kullanılan b ir konvülsandır?
C) Fenitoin D) Lamotrijin
A) Amifenazol B) Leptazol
E) Etosüksimit
C) Almitrin D) Striknin
Fenitoin, karbamazepin ve barbitüratlar hem generilaze E) Pikrotoksin
hem parsiyel nöbetlerde kullanılır. Lamotrijin ve valproik
asit parsiyel nöbetlerde kullanılır. Etosüksimit ve diğer L e p ta z o l ( p e n tile n te tr a z o l): Etki m ekanizm ası
süksimitler grandmal ve parsiyel nöbetlerde etkisizdir. bilinmemektedir. Absans nöbetleri önleyen ilaçların test
edilmesinde leptazol ile indüklenen hayvan konvülsiyon
D oğru cevap: E modelleri kullanılır.

Doğru cevap: B
 266

29. T tipi kalsiyum kanallarını bloke ederek Karbamazepin sodyum kanallarından iyon geçişine engel
etkisini gösteren antiepileptik aşağıdakilerden olur. Fenitoin de aynı mekanizmayla etki gösterir.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

hangisidir?
D oğru ce vap :A
A) Amilorid
B) Flunarizin
C) Mibefradil 32. Aşağıdakilerden hangisi karbam azepinin en sık
doz bağımlı yan e tkisidir?
D) Felbamat
E) Fenitoin A) Diplopi B) Uyuşukluk
C) Hepatik disfonksiyon D) Renal toksisite
Felbam at T tipi kalsiyum kanallarım bloke eden bir
antiepileptikdir. Parsiyel nöbetlerin ve Lennax-Gastaut E) Deri döküntüsü
sendromunun tedavisinde kullanılır. Karbamazepinin doz bağımlı en sık yan etkileri ataksi ve
diplopidir.

Doğru cevap: A

33. Absans yani petit mal nöbet harici tüm nöbetlerde

etkili olan ve trigem inal nevraljidede kullanılabilen
ilk ilaç hangisidir?

A) Diazepam B) Etosuksimit
D oğru cevap: D
C) Karbamazepin D) Fenobarbütal
E) Valproik asit
30. Aşağıdaki antiepileptik ilaçlardan hangisi
Karbamazepin ilk olarak trigeminal nevraljide kullanıldı
karbonik anhidraz enzim ini baskılar?
ancak daha sonra generalize nöbetlere ve basit parsiyel
A) Etosüksimid nöbetlerede iyi geldiği bulundu. Karba-mazepin absans
epilepside kullanılmaz. Nöbet sıklığını artırır.
B) Valproik asit
C) Topiramat D oğru cevap: C
D) Klorazepat
E) Fenobarbital
34. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kompleks
Topiramat ve asetazolamid karbonik anhidraz enzimini sem ptom lar veren parsiyel nöbetlerin tedavisinde
baskılayan antiepileptiklerdir. kullanılan ve yapıca tris ik lik antidepresanlara
benzeyen im inostilben türevidir?
Topiram at:
A) Karbamazepin B) Diazepam
Yapısı m on osa kkarittir ve diğer a ntie pilep tiklerde n C) Primidon D) Valfronik asit
farklıdır.
E) Fenitoin
• GABAA reseptörü aktivitesini arttırır.
Karbamezapin fenitoin gibi generalize tonik klonik nöbetlerin
• Glutamatın AMPA reseptörlerini bloke eder.
tedavisinde oldukça etkilidir. Ancak absans nöbetlerde
• Na+ kanal blokajı yapar. etkisizdir hatta bunların daha da kötüye gittiği durumlara
• Zayıf karbonik anhidraz inhibitörüdür. neden olabilir.
• Böbrek taşı oluşturabilir.
Doğru cevap: A
D oğru cevap: C

35. Aşağıdaki antikonvülsan ilaçlardan hangisi

31. Aşağıdaki antiepileptik ilaçlardan hangisi vücutta değ işikliğe uğramadan idrarla atılır?
sodyum kanallarından iyon geçişini engelleyerek
nöron deşarjım inhibe eder? A) Karbamazepin B) Gabapentin
C) Fenobarbital D) Fenitoin
A) Karbamazepin E) Vigabatrin
B) Klonazepam - G abapentin karaciğerde m etabolize edilmeden
C) Etosüksimid böbrekler yoluyla vücuttan uzaklaştırılır.
D) Gabapentin - Diğer ilaçlar karaciğerde metabolize edilirler.
E) Fenobarbital Doğru cevap: B
 267

36. Aşağıdaki a ntiepileptik ilaçlardan hangisi 40. Bağımlı olan kimselerde kısa etkili barbitüratların
jeneralize to n ik- klonik tip status epileptikus kesilmesinden 1-7 gün sonra konvulsiyon,

SANTRAL SINIR SİSTEMİ

tedavisinde en e tkilid ir? halusinasyon gibi durumlar görülür.

A) Karbamazepin B) Diazepam
Bu durum lara ek olarak aşağıdakilerden hangisi
C) Gabapentin D) Fenobarbital görülm ez?
E) Fenitoin
A) Sedasyon ve uyku hali B) Kusma
- Jeneralize tonik -klonik status epileptikusta intravenöz
olarak diazepam ve rilm e si hayat kurtarıcı bir C) Hipotansiyon ve taşikardi D) Ateş
müdaheledir. E) Kaba tremor
- Benzodiazepinlerin antikonvülsan etkileri uzun
Semptomların ciddiyeti ve süresi barbütirat bağımlılığının
değildir. Buyüzden ilerleyen aşamalarda daha uzun
derecesine bağlıdır. Konvulsiyonlar kesilmelerden 7 gün
etkili bir ajan olan fenitoin verilir.
sonraya kadar meydana gelebilir.
Doğru cevap: B
D oğru cevap: A

37. Bir çok a ntiepileptik ilacın ortak etki meka­

41. Diabet hastalarında oluşabilen ağrılı, periferik
nizması hangisidir?
nöropatik ağrı tedavisi ve postherpetik nevralji
A) Nöbetin normal nöronlara sıçramasına engel olur tedavisinde kullanılabilen ilaç aşağıdakilerden
hangisidir?
B) Nöbet odağından olan aşırı deşarjı önler
C) Nöbet odağında kan damarlarını genişletir A) Aprotinin
D) Beyin kan damarlarının konstriksiyonu B) Kapsaisin
E) İnhibitör uyarıları arttırır C) Pregabalin
Antiepileptik ilaçlar sodyum iletimi (conduction), potasyum D) Difenhidramin
kanallarına kalsiyum kanallarına, GABA’ya ve diğer E) Tiagabin
sistemler üzerine etkilidir. Bu ilaçlar normal nöronlara olan
P regabalin ve G abapentin GABA anoluğu ilaçlardır.
sıçramaya engel olur.
Pregabalin ve gabapentin G ABA re s e p tö rle rin i direk
D oğru cevap: A etkilem ezler. Bununla birlikte sinaptik GABA salınımını
arttırarak etki gösterirler. Pregabalin ve gabapentin
n örop atik ağrı ve postherpetik nevralji tedavisinde
38. Bir çocuk ateşli hastalığa bağlı konvulsiyon endikasyonu olan ilaçlardır.
geçiriyor. A n tie p ile p tik tedavi gerekirse bu
D oğru cevap: C
çocukta hangi ilacı tercih edersiniz?

A) Fenitoin B) Klonazepam
42. En kuvvetli konvülsan ilaç aşağıdakilerden
C) Fenobarbital D) Sekobarbütal
hangisidir?
E) Karbamazepin
A) Atropin B) Klorpromazin
Tüm çocukların nöbet durumlarında tedavinin gerekliliği
tartışılan bir durum olsada çok yüksek risk taşıyan febril C) Prokain D) Kokain
konvülziyonlu hastalar fenobarbütal ile korunabilir. E) Striknin

D oğru cevap: C Striknin ülkemizde bazı fare zehirlerinde bulunan, kaza

sonucu veya kasten alınmasıyla ciddi zehirlenmeye neden
olan bir alkoloiddir. Ara nöronların motor nöron üzerindeki
39. Aşağıdakilerden hangisi epilepsi tedavisinde de inhibitör etkilerini bloke eder. Striknin presinaptik inhibisyonu
kullanılabilen b ir sedatif hip no tiktir? bloke etmez ve GABA ile etkileşmez. MSS’ın inhibitör
nöromediyatörlerinden glisin ile etkileşir. Striknin ile tetanoz
A) Fenobarbital B) Flumazenil toksinin etkileri arasında kısmi bir benzerlik vardır. Striknin
C) Triazolam D) Midazolam zehirlenmelerinde tonik konvulsiyon görülür. Konvulsiyonları
karşı antidot İV Diazepamdır.
E) Fenitoin
Fenobarbital generalize tonik klonik nöbet tedavisinde Doğru cevap: E
proflaktik olarak kullanılan bir ajandır. Sedatif etkili ve
çocuklarda davranışa olan etkileri kullanımlarını sınırlar.

Doğru cevap: A
 2.
■■■■■■

1. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi beyin dopamin

aktivitesini birikm eye bağlı olarak arttırır?
PARKİNSON TEDAVİSİNDE
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

KULLANILAN İLAÇLAR A) Selegilin

B) Bromokriptin
C) Lizurid
ANTIPARKINSON İLAÇLAR*1
5
4
3
2
D) Pergolid
Antiparkinason ilaçlar ve ö ze llikle ri E) Klorpromazin
1- Dopamin Agonistleri
- Levodopa Parkinson hastalığında; bazal gangliyonlarda dopaminerjik
- Lizurid aktivite azalmıştır. Bu nedenle Parkinson hastalığının
- Bromokriptin tedavisinde temel yaklaşım; merkezi sinir sisteminde
- Pergolid dopaminerjik aktiviteyi arttırmaktır.
- Amantadin (indirekt)
- Deprenil (indirekt) Dopaminerjik aktiviteyi arttırmak için en temel yaklaşımlar
2- Aminoasit dekarboksilaz in h ib itö rle ri; ve ilaç isimleri şu şekilde özetlenebilir:
- Karbidopa
Dopamin (DA) prekürsörü ilaç: Levodopa
- Benserazid
3- Antimuskaranik ilaçlar • DA reseptör agonisti ilaçlar: Bromokriptin, lizurid,
- Benztropin pergolid, kabergolin
- Biperidin
N örondan DA sa lınım ım a rttıra n ila ç la r: Amantadin
- Triheksifenidil
(bu ilaç aynı zamanda bir antiviraldir ve influenza-A’nın
- Orfanadrin
proflaksisinde tercih edilir.
4- MAOB in h ib itö rü ; se lejilin
5- KOMT in h ib itö rü ; tolkapon COMT enzim inhibitörleri: Bu enzim, periferde L-dopa’nın
• Parkinson h a sta lığın da istira h a t trem oru rijidite, 3-O-metil dopa’ya dönüşümünü sağlamaktadır. Bu dönüşüm
bradikinezi izlenir ileri dönemde, yürüme bozuklukları, sonucunda L-dopa’nın merkezi sinir sistemine geçiş oranı
depresyon ve demans tabloya eklenir. ve tedavi edici özelliği azalmaktadır. Bu enzimin inhibitörü
• Substantia nigrayla pars compactada dopamin üreten olan entakapon, L-dopa’nın merkezi sinir sistemine geçişini
nöronların progresif dejenerasyonunun sonucunda meydana arttırır.
gelir.
Terapötik amaç dejeneratif olayı geri döndürmek değil Buna karşılık seçeneklerde bulunan selegilin; MAO-B
dopamin aktivitesini, artırmaktır. enzim inhibitörüdür. Bu enzim DA’nın yıkımından özellikle
Dopamin kan-beyin bariyerini geçemez ama levodopa sorumludur. Bu enzimin inhibisyonu ile DA yıkılamaz ve
geçebilir.
merkezi sinir sisteminde birikerek dopaminerjik aktiviteyi
L-aromatik aminoasit dekarboksilaz Levodopa'yı dopamine
artırmış olur.
dönüştürür.
Pridoksin, depo-dekarboksilazın kofaktörUdür. SSS'ne
ulaşan levodopanın azalmasına yol açabilir. D o p a m in e rjik ve a n tik o lin e r jik ila ç la r
Karbidopa ve benserazid dopa dekarbokisilaz enziminin D opam inerjik e tkinliği
inhibitörüdür. Levodopanın etkinliğini artırır. A n tik o lin e rjik le r
a rttira n ilaçlar
Deprenil MAO-B enzimini inhibe eder. Bu enzim selektif
olarak dopamini yıkar. • Levodopa • Benztropin
Parkinsonda tremor tedaviye çok dirençlidir. 1 • Bromokriptin • Biperiden
Antiemetik veya antipsikotiker levodopanın terapötik • Selegilin • Triheksifenidil
etkisini azaltır. • Amantadin • Klorfenoksamin
Levo do pa tra n ilsip ra m in gib i n o n -se le k tif MAO • Lizurid • Orfenadrin
inhibitörleriyle birlikte kullanılmamalıdır; hipertansif • Pergolid • Apomorfin • Prosiklidin
kriz meydana getirir. • Bornaprin
Brom okriptin izurid ve pergolid dopam in reseptör
agonistleridir. Alternatif olarak veya kombine kullanılır.
Amantadin parkinsonizmin erken safhasında levodopa
tedavisinde yardımcı olarak yararlıdır. Dopaminerjik (DA) etkili ilaçların etki
Selefin MAO-B selektif MAO inhibitörüdür. Dopamin mekanizmaları
metabolizmasını azaltır, etkiyi uzatır. Antioksidan özelliği
Dopamin prekürsörü olan ilaç Levodopa
vardır.
Antikolinerjiklerin tremor ve rijidite üzerine belirgin Bromokriptin Lizurid
etkileri vardır. Fakat akinezi ve postural reflekslere az DA reseptör agonistleri Pergolid Kabergolin Kinagolid
etkileri olur. Apomorfin
Diskinezi terapide majör sınırlayıcı faktördür. %80 hastada
DA salınımım arttıran ilaç Amantadin
izlenir. Levodopa dozunun azaltılmasıyla düzeltilebilir.
Myoklonusun tedavisinde metizerjid kullanılır. MAO-B inhibitörü: Bu enzimin
Levodopa kullanan hastalarda on-off fenomeni ortaya inhibisyonu ile dopamin
Selegilin
çıktığında dozu artırmak veya tedaviye KOMT inhibitörü yıkımı azalır ve dopaminerjik
eklemek gerekir. etki artar.
Triheksifenidil ve biperiden gibi antikolinerjik ilaçlar, hafif — -..- - -1
COMT inhibitörü Entakapon
olgularda tercih edilir ve tremor üzerine yararlı etkisi
vardır.
İD: 08İ043 D oğru cevap: A
 2. Parkinson tedavisinde kullanılan ilaçlardan • Apomorfin (Subkütan)
hangisi periferik olarak etkilid ir? • Rotigotin (Transdermal)

SANTRAL SINIR SİSTEMİ

A) Bromokriptin • Trastuzumab meme kanseri tedavisinde kullanılan
monoklonal antikordur
B) Benztropin
C) Triheksifenidil D oğru cevap: B
D ) Levadop
E) Karbidopa
5. Santral sin ir sistem indeki dopam inerjik yollardan
Benserazid ve Karbidopa, dopa dekarboksilaz inhibitörüdür. hangisi nöroendokrin fo n ksiyo n la r açısından
Kan-beyin bariyerini geçemez. Periferde levodopanm prim er öneme sahiptir?
dopamine dönüşümünü azaltarak levodopanm kan düzeyini
arttırır. Bromokriptin dopamin analoğudur. Benztropin ve A) Tübero-infundibuler yol B) Mezolimbik yol
triheksifenidil, SSS’de antimuskarinik etkilidir. C) Mezokortikal yol D) Nigrostriatal yol
E) Bulbo-spinal yol
D oğru cevap: E
SSS’de fonksiyonel 5 önemli dopaminerjik yol bulunmaktadır.
Bu yollar pek çok farklı fonksiyonlarda rol oynarlar.
3. Aşağıdaki dopam in reseptör agonistlerinden
hangisinin kalp kapaklarında fibrozise neden SSS’de fonksiyonel 5 önemli dopaminerjik yol
olm a olasılığı daha yü ksektir? ve fonksiyonlarım
A) Pergolid D O P A M İN E R J İK Y O L F O N K S İY O N L A R I

B) Kabergolin Davranışsal ve emosyonel

Mesolimbik-mesokortikal
tepkiler
C) Bromokriptin
istemli hareketlerin
D) Pramipeksol Nigrostirial
koordinasyonu ve başlatılması
E) Apomorfin
Prolaktin salınımının inhibisyonu
Tüberoinfundibular
D opam in R e se p tö r A g o n is tle ri gibi nöroendokrin fonksiyonlar

• Avantajları: Etki etmeleri için enzimatik konversiyona Medütler-periventriküler Yemek alışkanlıkları

ihitiyaçları yoktur. Etkileri nigrositrial yolaktaki Incertohipotalamik
dopam inerjik nöron kapasitesinden bağımsızdır.
Ayrıca nigrostrial yolakta serbest radikal gelişimini
azalttıkları gösterilmiştir. D oğru cevap: A
• Ergot türevleri: Bromokriptin, Kabergolin, Pergolid
• Kalp kapaklarında fibrozise neden olduğu için
6. Parkinson tedavisinde kullanılan ilaçlardan
piyasadan toplatılan: Pergolid’tir
hangisi antioksidan etkilid ir?
D oğru cevap: A 4
A) Amantadin B) Selejilin
C) Levodopa D) Lizurid
4. Parkinson tedavisinde transderm al uygulanan E) Pergolid
dopam in agonisti aşağıdakilerden hangisidir?
D oğru cevap: B
A) Apomorfin
B) Rotigotin
7. Alzheim er olgularında antioksidan etkisi
C) Levodopa nedeniyle tedavide kullanılan ilaç aşağıdakilerden
D) Karbidopa hangisidir?
E) Metildopa
A) Rivastigmin B) Donepezil
Soru kökünde tran sde rm a l olarak uygulanan ilacın C) Takrin D) Selejilin
s o ru ld u ğ u n a d ik a t e d in iz . R o tig o tin tra n s d e rm a l
E) Arekolin
uygulanan yeni b ir dopam in reseptör agonistidir.
Selejilin: Beyindeki monoaminoksidaz B (MAO B) enziminin
M etildopa alfa 2 agonist etkili antidopaminerjik ilaçtır. selektif ve irreversibl inhibitörüdür. Antioksidan özelliği de
olması tedavide yararlıdır. Bu özelliği nedeniyle Alzheimer
D opam in R e se p tö r A g o n is tle ri olgularının tedavisinde de kullanılmaktadır. Hastalığın
• Ergot türevleri (Bromokriptin, Kabergolin, Perglid, başlangıcında tek başına veya ilerlemiş olgularda diğer
Lizurid) ilaçlarla beraber kullanılabilir.
• Ergot olmayanlar (Pramipeksol, Ropirinol)
Doğru cevap: D
 270

8. Dopam inin salımmını arttırarak ve reuptakeini 10. Levodopa tedavisi alan ve o n-off fenomeni
azaltarak dopam inerjik etkileri arttıran ve livedo gelişen Parkinson hastalarının tedavisinde
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

retikülarise neden olan antiviral ilaç hangisidir? ahangisi tercih edilir?

A) Amantadin B) Asiklovir A) Selejilin B) Entakapon

C) Benztropin D) Reserpin C) Klorjilin D) Deprenil
E) interferon E) Moklobemid
K lin ik fa rm a k o lo jid e bazı ila ç la rın so n ra d a n fa rk D oğru cevap: B
edilen yan e tkile ri sonradan bu ilaçlar için kullanım
endikasyonu olabilm ektedir. Bu durum un en bilinen
örneklerinden biri de Am antadindir. 11. Aşağıdakilerden hangisi Parkinson benzeri etki
yapm az?
A m antadin influenza A tedavisinde ve proflaksisinde
kullanılan bir antiviraldir. A) Pribedil B) Flufenazin

Am antadin dopam inerjik ve a ntiko lin erjik etkilerinden C) Haloperidol D) Fizostigmin

d olayı g ünüm üzde P a rk in s o n te d a v is in d e de E) Klorpromazin
kullanılmaktadır.
P ribedil ergot türevi olm ayan sentetik bir dopamin
A m antadin’in önemli bir yan etkisi livedo retikülaristir. agonistidir. Vazodilatasyon yapar. Beyindeki dopaminerjik
reseptörleride etkilediğinden parkinson benzeri etki yapmaz,
A m a n ta d in ayrıca g lu ta m a t N M DA re s e p tö r bilakis parkinson hastalığının tedavisinde kullanılabilir.
antagonistidir.
D oğru cevap: A
A siklovir, HSV tedavisinde kullanılan bir antiviraldir.

İnterferon, nonselektif etkili en geniş spektrumlu antiviral 12. Aşağıdakilerden hangisi ergot türevi olmayan bir
ilaçlardır. dopam in agonisttir?

Rezerpin, adrenerjik sistemde ve zikü ler am in pompa A) Amantadin B) Bromokriptin

in h ib itö rü olup antihipertansif ve antipisikotik amaçla
C) Pramipeksol D) Selejilin
kullanılır.
E) Pergolid
Benztropin, Parkinson tedavisinde kullanılan antikolinerjik - Pramipeksol hafif parkinsonizm vakalarında kullanılan
etkili ilaçtır. ergo türevi olmayan bir dopamin agonistidir.
- Ergo türevi ilaçalrın yol açtığı yan etkilere neden
D oğru cevap: A
olmaz.

D oğru cevap: C
9. Parkinson hastalığı tedavisinde kullanılan
aşağıdaki ilaçlardan hangisi o n-off fenomenine
sebep olur? 13. Parkinson tedavisinde etkili olduğu kadar
hiperprolaktinem i tedavisinde de etkili olan ilaç
A) Levodopa B) Pergolit hangisidir?
C) Ropinirol D) Bromokriptin
E) Selejilin A) Amantadin B) Benztropin
C) Bromokriptin D) Glutamat
Levodopanın Yan etkileri: Kusma merkezinin uyarılmasına
bağlı bulantı, kusma; ayrıca iştahsızlık, ağız kuruluğu; E) Pramipeksol
kalp üzerine dopaminerjik etki ile taşikardi ve ventriküler - D2 a g o n isti olan b ro m o k rip tin parkinson
ekstrasistol, hipotansiyon; iris üzerine adrenerjik etki ile te d a v is in d e k in d e n daha düşü k dozlarda
midriasis, ayrıca, kan diskrazisi, pozitif Coombs testi, hiperprolaktinemi tedavisinde de kullanılabilir.
tükürük ve idrarın kahverengileşmesi, halusinasyonlar, D oğru cevap: C
diskinezi, kişilik değişiklikleri, depresyon, anksiyete,
uykusuzluk veya kabus görme yapabilir. Psikotik hastalarda
semptomları arttırır.
14. Parkinsonizm deki trem or ve rijid ite tedavisi için
ilaç bir süre bırakılırsa (ilaç tatili), levodopanın o n -o ff en uvaun ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
fenomeni dışındaki nörolojik ve davranışsal yan etkilerinde
A) Amantadin
iyileşm e sağlanabilir. P eriferik dopam in antagonisti
d om peridon, levodopanın periferik yan etkilerini (örn. B) Bromokriptin
kardiyak etkiler, bulantı) azaltır. C) Takoferol
D) Pramipeksol
Doğru cevap: A
E) Benztropin
 271

- Santral etkili antimuskarinik ajanların tremor ve rijidite - Glutamat fazlalığının parkinsonizmle ilişkili olduğu
üzerine olumlu etkileri vardır. bilinmektedir.

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

D oğru cevap: E D oğru cevap: A

15. O b strü ktif gastrointestinal hastalık ve prostat 17. Levodopanın vücutta kısmen dopam ine
h ip ertrofisi olan hastada aşağıdaki ilaçlardan dönüştürülm esi aşağıdaki kimyasal olaylardan
hangisi ko ntren d ike dir? hangisi ile olur?

A) Reserpin B) Haloperidol A) Demetilasyon B) Yan zincir oksidasyonu

C) Benztropin D) Levodopa
E) Amantadin
Benztropin idrar retansiyonu ve gastrointestinal etkilere
sahip olduğundan prostat hipertrofisi, dar açılı glokom
ve obstrüktif gastrointestinal hastalığı olan hastalarda
kullanılmamalıdır. Bu kontrendike olanlar antimuskarinik
etkilerdir.
“ P eriferik dokularda dopam in dekarboksilaz in h ib itö rü
olan ka rb id o p a va rlığ ınd a ve y o klu ğ u n d a dopam in
se nte zi” başlıklı şekile bakınız.
C) Beta-hidroksilasyon D) N-demetilasyon
E) Dekarboksilasyon
Levodopa, Dopamin'in prekürsörüdür. Dopamin dolaşımdan
beyne nüfuz edemediği halde, Levo-dopa kan-beyin engelini
aşar ve bazal gangliyonlardaki dopaminerjik sinir uçları
tarafından uptake yapılır. Orada dopa dekarboksilaz enzimi
tarafından dopamin’e çevrilir. Levodopa, parkinson hastalığı
tedavisinde halen kullanılan ilaçlar arasında terapotik değeri
en yüksek olan ilaçtır.
D oğru cevap: E

D oğru cevap: C
18. Parkinson ilaçlarından hangisi ekstrem itelerde
kırmızı ağrılı şişlikle re neden olur?
16. Parkinsonizm ile iliş k ili nörotransm itter
aşağıdakilerden hangisidir? A ) Levodopa
B) Karbidopa
A) Glutamat
C) Amantadin
B) Gaba
D) Bromokriptin
C) Glisin
E) Benztropin
D) Noradrenalin
E) Serotonin

/" "\

P eriferik d o k u lard a do pam in d e karb o ksilaz in h ib itö rü otan karbidop a

varlığın d a ve yo k lu ğu n d a d o p am in sentezi
 |
2721
■■■■■■

Bu semptomlareritromelalji semptomlarıdır. Bromokriptinin

yan etkilerinden biride eritromelaljidir ve ilacın kesilmesi
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

ile kaybolurlar. Eritromelalji ile beraber artraljide görülebilir.

Eritromelalji genellikle distal ekstremitelerde olur.

D oğru cevap: D

19. Levodopa ile oluşan ekstrem itelerin

proksim alindeki düzensiz, istem siz kas
kasılmaları hakkında hangisi yanlıştır?
A) Levodopa ile karbidopa beraber alınırsa
diskinezilerin daha az sıklıkta oluştuğu gözlenir
B) Levodopa ile beraber muskarinik blokerlerin
alınması diskinezi oluşumunu önlemez
C) Levodopanın dozunun azaltılması bu hareketleri
azaltır
D) Levodopa ile tedaviye devam edilmesi durumunda
semptomlar azalmaz
E) Dopamin reseptörlerini aktive eden diğer ilaçların
alınması diskineziyi arttırır
Diskinezinin şekli ve şiddeti levodopa kullanan hastadan
hastaya değişir. Uzunsüreli levodopa kullanan hastaların
çoğunda diskinezi görülür. Levodopanın uzun süreli
kullanılm ası durumunda tedavinin ileri dönem lerinde
başta tolere edilen dozlarda diskinezi meydana gelebilir.
Karbidopa levodopanın periferik yan etkilerini azaltır
ancak santral yan e tkilerini arttırır.
D oğru cevap: A
D oğru cevap: A
22. MAO B’yi se le ktif bloke ederek etki gösterebilen
antiparkinson ilaç hangisidir?
A) Deprenil B) Benzotropin
C) Biperidin D) Karbidopa
E) Amantadin
Deprenil MAO B’yi se le ktif bloke eder. Böylece dopamin
metabolizması azalır ve beyinde dopamin konsantrasyonu
artar. Levodopa ile birlikte verildiğinde bu ilacın etkisini
artırmaktadır ve levodopanın dozunu önemli ölçüde azaltır.
Yüksek dozlarda h ipertansif krize neden olabilir.
D oğru cevap: A
23. Parkinsonizm tedavisinde kullanılan ve direk D1
ve D2 reseptörlerini etkileyen ilaç hangisidir?

A) Levodopa B) Karbidopa

20. M onoam inoksidaz inh ibitö rü ile beraber C) Benztropin D) Pergolid

verildiğinde norepinefrin prekürsörü olduğu için E) Amantadin
h ip erta nsif krize neden olan ilaç hangisidir? Pergolid de, bromokriptin gibi dopamin agonistidir. Bu ilacın
etkisi zamanla down regulasyon nedeniyle azalır. O nedenle
A) Amantadin B) Karbidopa
doz belli bir düzeye kadar gittikçe arttırılır. Brom okriptin
C) Reserpin D) Levodopa 0 2 reseptörlerini etkiler.
E) Benztropin
D oğru cevap: D
Levodopa, dopamine dönüşür. Dopaminden norepinefrin ve
epinefrin sentezlenir. Epinefrin ve norepinefrinin yıkımı ana
olarak MAO tip A ile olur. O nedenle MAO inhibitörleri ile
24. Aşağıdakilerden hangisi pratikte Alzheim er
birlikte verildiğinde bu katekolaminlerin birikmesi nedeniyle
hipertansif kriz olabilir. hastalığı tedavisinde kullanılan asetilkolinesteraz
inhibitörlerinden biridir?
D oğru cevap: D
A) Takrin B) Fizostig min
C) Metrifonat D) Donepezil
21. Levodopa tedavisi olan hastalarda hangisinin E) Epastigmin
kullanılm ası sakıncalıdır? D o n e p e z il: Nöronal asetilkolin esteraza spesifik bir
nonkompetetif, reversibl inhibitördür. CYP2D6 ve 3A4
A) Piridoksin
sistemleri ile karaciğerde metabolize olur, böbreklerle
B) Riboflavin atılır. Bulantı, kusma, diyare, kas krampları, baş ağrısı,
C) Tiamin uyku bozukluklarına yol açabilir. Hepatotoksik değildir ancak
D) Askorbik asid nefrotoksik olabilir. Yarılanma ömrü 70 saat kadardır. Günde
bir kez 5-10 mg dozunda kullanılır. Etkinliği ve yan etkileri
E) Folik asid
dozla ilişkili olarak artar.
Piridoksin periferde levodopanın dopamine dönüşümünü
artırır ve levodopanın etkisi azalır. Doğru cevap: D
 27r3

25. Aşağıdakilerden hangisi Alzheim er hastalığı • Narkolepsi

tedavisinde kullanılan b ir NMDA a ntagonistidir? • Dikkat eksikliği sendromu

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

A ) Memantin B) Pirasetam A m fe ta m in le rin en ö n e m li ö z e llik ve yan e tk ile ri:
C) Sibutiamin D)Amantadin • Fiziksel performansı arttırırlar.
E) Propentofilin • Mental performansı arttırırlar.
A lz h e im e r h asta lığı te d a visin d e k u lla n ıla n d iğ e r • iştah azaltıcı etkileri bulunmaktadır.
a ja n la r • Solunumu stimüle ederler.

Biyoaminerjik sistem kökenli tedavilerde selejilin ön plana • Periferik etkileri: Bazal metabolizmayı arttırıp kalbi
çıkmaktadır. MAOB inhibitörü ve antioksidan olup 10 mg/ stimüle ederler, vazokonstrüksiyon oluştururlar.
gün dozda kullanılır. Tremor, tardif diskinezi, peptik ulcus • Hipertermi ve hiperglisemi yaparlar.
aktivasyonu, psikotik reaksiyonlara yol açabilir. Asetilkolin
Bu ilaçların genel etki profili mental stimülasyon yapmalarıdır.
esteraz inhibitörleri ile kombine kullanılır.
Ancak bu m addeler serotonin salınım ım arttırdıkları
Alheim er hastalığında daha başarılı tedavi oluşturmak için iştahı azaltıcı etkileri bulunmaktadır. Dolayısıyla “B”
amacıyla, ergot alkaloidleri, E vitamini, Ginkgo biloba seçeneği yanlıştır.
(preparatları için bkz. Konu 15), desferroksamin, östrojen,
D oğru cevap: B
antiinflam atuar tedavi (selekoksib gibi selektif COX 2
inhibitörleri), betaamiloid metabolizmasına yönelik tedaviler,
nöronal membran stabilizatörleri, NMDA antagonisti olan
m em an tin (Ebixa), trofik faktörler, statinler, »kalsiyum 2. Am fetam in için aşağıdakilerden hangisi
kanal blokerleri, idebenone, propentofilin, nootropikler ya nlıştır?
(pirasetam , sulbutiam in), m elatonin, tau proteininin
A) İştah azalmasına neden olur
hiperfosforilasyonundan sorumlu kinazların inhibisyonu
ve tau d efo sfo rilizasyo nu nu sağlayan fo sfa tazla rın B) Bağımlılık yapar
güçlendirilmesi araştırılmaktadır. C) Kan basıncını yükseltir

D oğru cevap: A 1 D) Noradrenalinin veziküllere geri alimim stimüle

eder
E) Petit-mal epilepside kullanılır
A m fe ta m in : N oradrenalin, serotonin ve dopam inin
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ sitoplazmikuptake’ini inhibe ederek, indirektsempatomimetik
etki gösterir. Doğrudan adrenerjik reseptörleri de uyarabilir.
STİMULANLARI Bu nedenle karma etkilidir. Zayıf monoaminoksidaz (MAO)
inhibitörü etkinliği vardır.

Santral sinir sistemi stimülanları E k s ita s y o n ve ö fo r i y a p a r. Kişi yo rg un luğ un u

duyumsayamaz. Konsantre olabilme yeteneğini ve dikkati
A n a le p t ik le r P sik o m im e tik le r
artırır. İştahı azaltır, bu etkisine 1 - 2 hafta içinde tolerans
• Metilksantinler gelişir. Solunum u uyarır. A lfa -ad re ne rjik reseptörleri
• Amfetaminler
• Pikrotoksin, uyararak kan basıncını yükseltici etkisi vardır. Bağımlılık
• Kokain
Pentilentetrazol yapar. Parkinson, petit-mal epilepsi, çocuklarda dikkat
• LSD (Liserjik asit
• Striknin
dietiamid) yetersizliği sendromunda ve narkolepside kullanılır.
• Fizostigmin
• Fensiklidin (NMDA
• Doksapram
blokörü) f ^
• Almitrin
» THC
• Niketamid Amfetamin Zehirlenmesinin Tedavisi:
(Tetrahidrokannabinol)
• Bikukulin
• Am fetam inler psikoz tablosu oluşturdukları
için, zehirlenm eleri durumunda a ntip siko tikler
(Klorpromazin / haloperidoi gibi) kullanılır.
1. Aşağıdakilerden hangisi am fetam inler için
ya nlıştır? • Fentolamin ile p e rife rik sempatomimetik e tk ile r
önlenir.
A) Solunumu stimüle ederler.
• Ayrıca sedasyon ve idrarın asitle ştirilm esi de
B) İştahı arttırırlar. (amonyum klorür uygulanarak) yararlıdır.
C) Hipertermi oluştururlar
D) Hiperglisemi yaparlar v J
E) Fiziksel performansı arttırırlar Doğru cevap: D
Amfetaminler; tedavide kullanımları kısıtlı olan, ancak
suistimali yaygın olan bir ilaç grubudur. Amfetamin grubu
ilaçlar özellikle 2 endikasyonda önemlidirler:
 274

3. Am fetam in hangi durum da terapötik etki Lipolizi inhibe ederler Teofilin bir metilksantindir. Teofilin ve
oluşturm az? kafein en meşhur metilksantinlerdir. Bu maddelerin 4 temel
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

etki mekanizmaları bulunur:

A) Narkolepsi
B) Depresyon
C) Hiperkinetik çocuk sendromu
D) Parkinson hastalığı
E) Petit-mal epilepsi
Am fetam in: Eksitasyon ve öfori yapar. Kişi yorgunluğunu
duyumsayamaz. Konsantre olabilme yeteneğini ve dikkati
artırır, iştahı azaltır, bu etkisine 1 - 2 hafta içinde tolerans
gelişir. Solunumu uyarır. Alfa-adrenerjik reseptörleri
uyararak kan basıncını yükseltici etkisi vardır.
Bağımlılık yapar. Parkinson, petit-mal epilepsi, çocuklarda
dikkat yetersizliği sendromunda ve narkolepside kullanılır.
Depresyon tedavisinde yeri yoktur.
D oğru cevap: B
4. Aşağıdakilerden hangisi obesite tedavisinde
kullanılan b ir amfetam in benzeri ilaçtır?
A) Sibutramin B) Modafinil
C) Metilfenidat D) Leptazol
E) Meskalin
S ib u tra m in : Am fetamine yapısal olarak benzer. Aynı
zamanda serotonin ve noradrenalin reuptakel blokeridir.
Termogenezi arttırıcı etkileri vardır. İştah kesici etkisi
nedeniyle zayıflama amaçlı kullanılır.
D oğru cevap: A
5. Aşağıdakilerden hangisi hiperkinetik çocuklarda
dikkat bozukluğu ve hiperaktiviteyi kontrol etmek
amacıyla kullanılan b ir amfetamin türevidir?
A) Modafinil B) Metilpirilon
C) Metilfenidat D) Zaleplon
E) Teobromin
D ikkat e ksikliğ i (attention deficit hyperactivity disorder,
ADHD): Metilfenidat bu endikasyonda kullanılan standart
ilaçtır. Antidepresiflerden imipramin, desipramin, yeni bir
ilaç olan atomoksetin alternatif tedavi oluşturur.
• SSS’de inhibisyon yapan adenozin reseptörlerini
bloke ederler.
• Fosfodiesteraz enzimini (özellikle 4) inhibe ederler.
• Katekolamin salınımını stimüle ederler (özellikle
kafein).
• Sarkoplazmik retikulumdan Ca salınımını arttırır
(kafein).
Bu m addelerin etkilerinin TUS’ta sorulm a potansiyeli
yüksek olduğu için, bu etkileri bilm ek gerek:
• Periferik damarları dilate etmelerine rağmen, beyin
damarlarını kasarlar
• Kafein; katekolaminler aracılığı ile lipolizi stimüle eder
ve LDL düzeyini arttırırlar.
• Diüretik etkileri vardır.
• Pozitif inotrop ve kronotrop etki gösterirler (en fazla
teofilin).
• Solunum merkezini güçlü bir şekilde stimüle ederler
• Teofilin, bronş düz kaslarını gevşetir.
• Çizgili kas kasılmasını stimüle ederler.
• SSS’de psikostimülan etki oluştururlar. Uykusuzluk
yapıp yorgunluğu azaltırlar.
• Mide asit salgısını arttırırlar.
D oğru cevap: D
7. Teofilin kullanan bir hastada, plazma teofilin
seviyesinin artışına bağlı olarak; bulantı, kusma,
karın ağrısı, aritmi ve konvülsiyon gelişmesi üzerine
teofilin tedavisi sonlandırılmıştır.
Aşağıdaki faktörlerden hangisi, plazma teofilin
seviyesi artışına neden o lur?
A) Verapamil
B) Sigara içmek
C) Kronik alkol kullanımı
D) Rifampin kullanımı
E) Barbiturat kullanımı
K la sik b ir te ofilin sorusu.

Doğru cevap: C6 Teofilin, astım ve KOAH tedavilerinde sıklıkla kullanılan

m e tilli ksantindir. Terapötik aralığı dar old uğ u için,
te o filin plazm a s e v iy e s in i e tk ile y e n ila ç la r sıklıkla
6. Teofilin için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? sorulur.

A) Taşikardi yapar. Verapamil, enzim inhibisyonu (CYP - P glikoprotein)

B) Adenozin reseptörleri için antagonisttir. yaparak plazma teofilin seviyesinin artışına neden olur.
Diğer seçeneklerde ise teofilin plazma seviyesinde azalma
C) Bronş düz kaslarını gevşetir.
yaratan ilaçlar ve faktörler verilmiştir.
D) Lipolizi inhibe ederler.
E) Gastrik asit salgısını arttırır.
 275

ve narkolepside kullanılır.
[ T e o filin in p la zm a d ü z e y in e e tk ile y e n fa k tö r le r
• R opinirol; Dopamin (D2) reseptör agonistidir. Ergot

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

Teofilinin plazma Teofilinin plazma
alkaloidi değildir. Parkinson tedavisinde kullanılır.
düzeyini arttıran seviyesini azaltan
fa ktö rle r fa ktö rle r • Bupropion ve Trazadon; antidepresanlardandır.

• Verapamil / Diltiazem • Sigara ve marihuana içmek • Fluoksetin; Selektif serotonin geri alım inhibitörleri
• Simetidin • Barbekü et tüketimi grubundan bir antidepresandır.
• Kinoton grubu • Yüksek proteinli diyet
(siprofloksasin) • Rifampin
Doğru cevap: D
• Eritromisin, klaritromisin, • Barbitürat
Troleandomisin • Kronik alkol kullanımı
• Fluvoksamin 10. LSD (lysergic acid diethylam idjin en erken ve en
• Zileuton uzun süren etkisi hangisidir?
• Kalp yetmezliği
• Karaciğer hastalığı A) Masseter kaslarında hiperrefleksi
• İleri yaş B) Midriazis
C) Vücut sıcaklığında artma
Doğru cevap: A D) Taşikardi ve artmış kan basıncı
E) İnsomnia

8. Santral s in ir sistem i stim ülanları hakkında Tüm bu etkiler LSD alımı ile görülebilir ancak en erken
aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır? çıkan ve en uzun süren etki midriazistir. Düşük dozlarda
LSD alımında bile midriazis olur.
A) Kokainin yüksek dozları diazepam ve propranolol
ile tedavi edilir D oğru cevap: B
B) Kokainde lokal anestetik etki ve güçlü vazo-
konstriktör etkisi vardır
11. LSD, m eskalin gibi psikom im etik ajanlar hakkında
C) Amfetaminlere psikolojik bağımlılık güçlüdür aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
ancak fiziksel bağımlılık oluşmaz
D) Guanetidin kullananlarda amfetaminin etkinliği A) Bağımlılık ve fizyolojik kesilme sendromu
yapmazlar
E) Yüksek doz amfetamin alınırsa paranoid şizofre­
niye benzer durum oluşur B) Etki güçleri aynıdır
C) Farklı psikomimetik etkileri vardır
Amfetaminlerin kullanımı belirgin toleransa yol açar ve hem
fiziksel hem psikolojik bağımlılığa neden olur. Amfetamin D) Oral alındıklarında etkinliklerini kaybederler
çekilmesi semptomları amfetamin alındığında olan etkilerin E) Yüksek oranda tolerans geliştirirler
tam tersidir.
- Bu ajanların etkileri oral veya intravenöz alındıklarında
Doğru cevap: C9 değişmez
- Tolerans veya kesilme sendromu geliştirmezler
- Etkin dozları farklıdır.
9. Aşağıdaki ilaç - endikasyon eşleştirm elerinden
hangisi doğ ru du r? Doğru cevap: A

A) Amfetamin: Alzheimer tipi demans

12. Aşağıdakilerden hangisinde agresif davranışlar
B) Bupropion: Akut anksiyete
görülür?
C) Fluoksetin: insomnia
D) Ropinirol: Parkinson hastalığı A) LSD B) Kokain

E) Trazodon: Dikkat eksikliği bozukluğu C) Mariuana D) Morfin

E) PCP(fensiklidin)
A M FETAM İN
PCP (melek tozu) tipik olarak agresif davranışları artırır.
Psikotik reaksiyon sık görülür.
Noradrenalin, serotonin ve dopaminin sitoplazmik uptakeini
inhibe ederek sempatomimetik etki gösterir. Doğrudan D oğru cevap: E
adrenerjik reseptörleri de uyarabilir. Bu nedenle karma
etkilidir. Z ayıf MAO in h ib itö rü etkinliği vardır. Fiziksel
ve mental performansı artırır. Eksitasyon ve öfori yapar. 13. Aşağıdakilerden hangisi konjuktivada kırmızılık
Kişi yorgunluğunu duyumsamaz. Konsantre olabilme yapar?
yeteneğini ve dikkatini artırır. İştahı azaltır, solunumu
uyarır, a-adrenerjik reseptörleri uyararak kan basıncını A) Mariuana B) PCP
yükseltici etkisi vardır. Bağımlılık yapar. Parkinson, Petit- C) LSD D) Kokain
mal epilepsi, çocuklarda dikkat e ksikliği sendrom unda
E) Morfin
 276

Mariuananın etkileri; taşikardi ve konjuktiva karakteristik 18. Kötüye kullanım potansiyeline sahip ilaçlardan
olarak kırmızılaşır. Antiemetik etkilidir. hangisi etkisini 5-HT 2A reseptörü üzerinden
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

o luşturur?
D oğru cevap: A
A) LSD
B) Diazepam
14. Aşağıdakilerden hangisi orto sta tik hipotansiyon
C) Gama- hidroksibutirik asid (GHB)
yapm az?
D) Morfin
A) Morfin B) Klorpromazin E) Kanabis (esrar)
C) İmipramin D) Fensiklidin (PCP)
LSD, meskalin ve psilosibin halusinojen etkili ilaçlardır.
E) Tranilsipramin Etkilerini 5-HT2A reseptörleri üzerinden oluştururlar.
Fensiklidin (PCP) hipertansiyon yapar. Morfin beyindeki Bağımlılık oluşturmazlar.
vazomotor merkezi inhibe ederek periferal vazodilatasyon
H a lu s in o je n e tk ili ila ç la r ile NM DA re s e p tö r
yapar. Klopromazin gibi antipsikotikler, imipramin ve
antagonistleri, kötüye kullanım potansiyeline sahip olmakla
tranilsipramin gibi antidepresanlara adrenoreseptör blokajı
birlikte bağım lılık oluşturm azlar.
yaparak ortostatik hipotansiyon yapar.
B a ğım lılık O lu ş tu rm a d a n K ö tü ye K ullanım
D oğru cevap: D
P o ta n siye lin e S ahip İlaçlar;
•LSD
15. Fensiklidin aşağıdaki belirtilerden hangisine yol • Meskalin
açma ihtim aline sahiptir? • Psilosibin
A) Saldırganlık • Fensiklidin
B) İnsomnia • Ketamin
C) Myozis D oğru cevap: A
D) Postüral hipotansiyon
E) Piloereksiyon 19. Aşağıdaki etken m addelerden hangisi sadece
Halüsinojenler arasında yer alan fensiklidin saldırgan psişik bağımlılık olu ştu ru r?
davranışa yol açtığı en iyi bilinen ajanlardan biridir. Diğer
A) Morfin B) Alkol
etkiler arasında hiperaktivite, hiperakuzi, mutizm, ekolali,
nistagmus, ataksi ve intrakranial kanama yer alır. C) LSD D) Barbital
E) Amfetamin
D oğru cevap: A

16. Santral s in ir sistem i stim ulanlarından hangisi en

sık suistim al edilen ilaçlardandır?

A) Amfetamin B) Kafein
C) Kokain D) Metomfetomin
E) Nikotin
- Kafein insanlar tarafından ilaç olarak algılanmadan
çok sık kullanılan maddelerden biridir. Fakat günde
6 fincandan fazla içen ağır tiryakilerde kesildiğinde
yoksunluk sendromu görülmektedir.

D oğru cevap: B

D oğru cevap: C
17. Ecstasy diye bilinen ilaç aşağıdaki gruplardan
hangisine aittir?
20. Aşağıdaki antiem etik ilaçlardan hangisinin klinik
A) Amfetamin B) Barbitürat kullanım ına bağlı ekstrapiram idal yan etkiler
C) Benzodiazepin D) Hallusinojen oluşabilir?
E) Nikotin
A) Nabilon B) Aprebitant
Ecstasy amfetamin grubu ilaçlardan biri olan metilendioks C) Prokolorperazin D) Ondansetron
imetomfetamindir.
E) Skopolamin
Doğru cevap: A
 277

P ro klo rp e ra zin : Sadece antiemetik amaçla kullanılan 2. En hepatotoksik ve en fazla m align hiperterm i
antipsikotiktir. Dopamin reseptör antagonizmasına bağlı oluşturan genel anestezik aşağıdakilerden

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

ekstrapiramidal yan etkiler oluşumuna neden olur. hangisidir?

E ks tra p ira m id a l Yan E tk ile r O lu ştu ra n A n tie m e tik A) Nitröz oksid B) Ketamin
İlaçlar: C) Propofol D) İsofluran
• Metoklopramid E) Halotan
• Proklorperazin Bazı genel a n e s te z ik le r ve ö n e m li ö z e llik le ri
• Trifluperazin
• H a lo ta n : En hepatotoksik ve en fazla m align
• Droperidol hipertermi oluşturan genel anestezik.
• Flufenazin
• Enfluran: En konvülsan genel anestezik.
Doğru cevap: C • M etoksifluran: En nefrotoksik genel anestezik., Dİ
tablosu oluşturur.
• S e vofluran: Miyokard duyarlılığını en az arttıran
genel anestezik.
/■-------------------------------------------------------------------------------\
• N itrö z o k s id : M align hiperterm i oluşturm ayan,
GENEL ANESTEZİKLER nefrotoksik ve hepatotoksik etkisi olm ayan ve
__________________________________________ solunumu deprese etmeyen genel anestezik.
• Eter: Solunumu stimüle eden genel anestezik.
1. Aşağıdaki genel anestezik m addelerden hangisi • K e ta m in : Kan b asın cın ı a rttıra n tek genel
kan basıncında artış o lu ştu ra bilir? anestezik..
A) Nitröz oksid B) Ketamin • P ro p o fo l: B ulantı-kusm a oluşturm ayan genel
C) Propofol D) İsofluran a ne ste zik. A n tie m e tik e tkisi vardır. Ayakta
müdahalelerde kullanılır.
E) Halotan
Sorunun cevabı olan ketamin tüm diğer genel anestezik f ... \
maddelerin tam tersine kan basıncını yükseltir. Ketamine
E to m id at ACTH 'a dirençli adrenal k o rte k s
ait genel özellikler iyi bilinmelidir: depresyonu yapar, adrenal s te ro id sentezini azaltır.

—► NMDA reseptör blokörüdür. v J

f ^
D isosiyatif durum denilen ve katalepsiye benzeyen
b ir "çevreden kopma "durumu oluşturur. Dissosiyatif
f H alotan
...— — A

anestezide; belirgin bilinç kaybı olmaksızın analjezi • En hepatotoksik genel anestezik (çocuklarda
ve amnezi görülmesidir. Hasta uyanık gibi görünür. hepatotoksik değildir. Güvenle kullanılır.
Anestezi sonrası gece kabusları ve cinsel rüyalarla
seyreden geçici b ir psikoz hali görülebilir. • En fazla malign hiperterm i oluşturan genel
anestezik
V J • Kalbin katekolaminlere'lere duyarlılığını en fazla
a rtıra n genel anestezik
• Sempatoadrenal hiperaktivasyona yol açar ve tüm
diğer genel anesteziklerin tam tersine kan basıncını V J
ve kardiyak o u tp u t’u a rttırır (şoklu hastalarda
önemli bir avantajdır, ama myokard infarktüsünde Doğru cevap: E
kullanılmamalıdır).
• Güçlü bronkodilatatör bir ilaçtır ve solunumu deprese 3. H ipotansiyon en belirgin olarak hangi inhalasyon
etmez. anesteziğini kullanan hastalarda görülür?
• Kafa ve göz içi basıncı belirgin arttırır.
A) İzofluran B) Enfluran
• Kas tonüsünü arttırabilir. C) Halotan D) Azot protoksid
• Dış salgıları arttırdığı için, bir antikolinerjik ile birlikte E) Eter
kullanılması gerekir.
Doğru cevap: C
Doğru cevap: B
 278

4. Post-operatif en az bulantı-kusm a geliştiren genel 7. Yüksek dozlarda özellikle larinks ve göğüs duvar
anestezik madde hangisidir? kaslarında rigidite yaratan genel anestezik madde
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ketamin B) Propofol
C) Halotan D) Nitröz oksid A) Halotan
E) Metoksifluran B) Ketamin
C) Fentanil
Bu soruya cevap olan propofol’ün en önemli özelliği bulantı-
kusma yapmamasıdır. Bu önemli bir avantajdır. Propofol’e D) Izofluran
ait diğer özellikler; E) Enfluran

Parenteral kullanılan bir genel anesteziktir. Etki süresi
kısadır. Ayılma sırasında mental durumu berrak olduğu
ve postoperatif bulantı-kusma geliştirmediği için; ayakta
müdahalelerde tercih edilir.
• Serebral iskemi riski olan hastalarda iyi bir tercihtir
(tiopental gibi)
• Hamilelerde kullanılabilir (tiopental gibi).
• Solunum depresyonu ve kan basıncını düşürücü etkisi
çok belirgindir.
Genel anestezide k u lla n ıla n o p io id m a d d e le rd e n
fentanil ve sufentanilin analjezik etki potansiyelleri çok
yüksektir. Opioid analjezikler benzodiazepinlerle kombin
olarak genel anestezi yaratmak için kullanılabilirler. Opioid
analjezikler analjezi ve sedasyon oluştururken yan etki
olarak ç iz g ili kaslarda rijid ite yaratırlar. Bu nedenle
cerrahi sırasında, g öğüs duvarında rijid ite y e bağlı
ventilasyonda zorluk yaratabilirler.
Doğru c e va p :C

D oğru cevap: B
8. Aşağıdaki genel anesteziklerden hangisi hastaya
uygulandığında anestezinin tüm basamakları
5. Halotanın hepatotoksik etkilerinden sorum lu takip edileb ilir?
m etaboliti aşağıdakilerden hangisidir?
A) Azot protoksid B) Eter
A) Akrolein C) Halotan D) izofluran
B) Florid E) Ketamin
C) N-asetil benzokinonim
Doğru cevap: B
D ) Triflorasetik asit
E) Süksinik semialdehit
9. Aşağıdaki genel anestezik maddelerden
H a lo ta n en h e p a to k s ik ve k a r d iy o to k s ik g e n e l
hangisinin kandaki çözünürlüğü en fazladır?
anesteziklerdendir. 6
A) Nitröz oksit
T oksik m e ta b o lit o lu ş tu ra n ila ç la r B) Halotan
İlaç Toksit m etabolit Yan Etki C) Sevofluran
Asetaminofen N-asetil-p- D) Ketamin
Hepatotoksite
(= Parasetamol) benzokinonim
E) İsofluran
Metoksifluran Florid Nefrotoksite
G enel a n e ste zik (G A) m ad de lerle ilg ili iki önem li
Siklofosfamid Akrolein I Hemorajik sistit farmakokinetik parametre bulunmaktadır:
Halotan Triflorasetik asit Hepatotoksite
Minimum Alveolar Konsantrasyon (MAK): Bu parametre;
100 kişinin %50’inde genel anestezi oluşturan dozdur.
D oğru cevap: D Bu parametre, genel anesteziklerin potensini gösterir.
MAK değeri ne kadar düşük ise, o ilaç o kadar güçlü bir
maddedir. En güçlü GA madde; m etoksifluran, en zayıf
6. Aşağıdaki lokal anesteziklerden hangisi daha çok genel anestezik madde ise; N20 ’dur.
oftalm ik kullanım amacıyla tercih edilir?
* GA’ların kandaki çözünürlükleri (kan/gaz partisyon
A) Proparakain B) Dibukain k a ts a y ıs ı): Bu, a ne stezin in başlam a ve bitiş
zamanı ile ilgili bir parametredir. Bir GA’nın kandaki
C) Pramoksin D) Prokain çözünürlüğü ne kadar fazla ise; hastanın anesteziye
E) Prilokain girmesi o kadar geç olur. Ayrıca, hastanın ayılması da
geç olur. Buna karşılık, N20 gibi kandaki çözünürlüğü
Lokal anestezik (LA) maddelerin klinik kullanılma şekilleri
düşük GA maddeler kullanıldığında, genel anesteziye
değişkenlik gösterirler. Proparakain, tetrakain gözde yaygın
kullanılan lokal anesteziklerdir. Kokain de yaygın olmasa da giriş ve anesteziden çıkış da o kadar hızlı olur.
oftalmik amaçla kullanılabilir.

Doğru cevap: A
 279

11. A ş a ğ ıd a k ile rd e n hangi in h alas yo n an esteziğ i

G e n e l a n e s t e z ik le r v e b u n la r la ilg ili
so lu n u m sa yısın ı azaltır?
f a r m a k o k in e t ik p a r a m e t r e l e r

SANTRAL SINIR SİSTEMİ

Kan/G az Partisyon A ) Enfluran B) İzofluran
MAK
Katsayısı C) Metoksifluran D) Halotan
Xenon 0.1 E) Azot protoksid

Desfturan 0.42 6-7 Doğru cevap: A

N20 0.47 105
Sevofluran 0.69 2
12. S o lu n u m y o lu y la ku llan ılan b ir g en el an es tezik
isofluran 1.4 1.4 m a d d en in an es teziyi b aşla tm a sü re sin i veren en
Enfluran 1.8 1.7 ö nem li p ara m e tre aş ağ ıd a kile rd en h an g isid ir?

Halotan 2.3 0.75 A) Kanıyağ partisyon katsayısı

Metoksifluran 12 0.16 B) Minimum alveolar konsantrasyon
C) Hidrofilite
Yukarıdaki tablo incelendiğinde; kandaki çözünürlüğü en D) Kan: gaz partisyon katsayısı
yüksek olan GA maddenin, m e to k s iflu ra n ve h alotan E) Lipofilite
olduğu anlaşılacaktır. Bu maddeler kullanıldığında anestezi
geç başlar ve geç biter. Bir genel anestezik (GA) maddenin anesteziyi başlatma ve
anesteziyi bitirme süresini veren en ö nem li param etre;
D oğru cevap: B kan:g az partisyon ka tsa yısı’d ır (yani kandaki çözünürlük).
BirGA’in kandaki çözünürlüğü (kan:gaz partisyon katsayısı)
ne kadar fazla ise (halotan ve metoksifluran gibi), hastanın
10. A ş ağ ıd a ki in h alas yo n an es teziklerin d en anesteziye girmesi o kadar geç olur. Ayrıca hastanın
h an g isin in ve riliş i en b elirg in to n ik -k lo n ik kasılm a ayılmasıda geç olur. Buna karşılık N 2 0 gibi kandaki
n ö b etleri o lu ş tu ra b ilir? çözünürlüğü düşük GA maddeler kullanıldığında; genel
anesteziye giriş o kadar hızlı ve anesteziden çıkışta o
A ) Metoksifluran kadar hızlı olur.
B) Nitröz oksit
C) isofluran
D) Enfluran
E) Halotan

E n flu ra n günümüzde çok kullanılan bir genel anestezik

(GA) madde değildir. Bu GA; y ü k s e k ko n sa n tra sy o n d a
ko n vü lsiyo n eğilimi yaratmaktadır. Etomidatgibi, epilepsisi
olanlarda kullanılmamalıdır.

S e ç e n e k le rd e k i G A ila ç la rın y a n e tk ile rin e te k te k

bakalım :
• M e to k s iflu r a n : Oldukça nefrotoksik bir GA’dır.
Diabetes insipidus tablosu oluşturabilir.
• N itrö z o ksit: Hastalar anestezi sırasında seksüel
içerikli rüyalar görebilir. B12 vitamin eksikliği ve
methemoglobinemi yapabilir. Bu GA madde, gaz
taşıyan vücut bölümlerinde birikmeye yol açar. Bu Doğru cevap: D
bölümlerde volüm genişlemesi oluşturur. Ayılma
sırasında diffüzyon hipoksisi denilen bir durum
oluşabilir.
13. A ş a ğ ıd a k i in trave n ö z a n es tetiklerin in han gisin in
• İso flu ra n : Pek çok GA madde gibi hepatotoksisite an a lje zik etkisi en y ü k s e k tir?
potansiyeli bulunmaktadır.
• H alo tan : En hepatotoksit GA’dır. Ayrıca en belirgin A ) Sulfentanil B) Ketamin
malign hipertermi oluşturandır. C) Propofol D) Etomidat
E) Midazolam
Doğru cevap: D
O p i o id l e r (m o rfin , fe n ta n il, a lfe n ta n il, su fe n ta n il,
remifentanil)
• Analjezik etkileri yüksek, amnezik etkileri düşüktür.
• Hipotansiyon, solunum fonksiyonlarının baskılanması,
 I
280
kaslarda rijid ite , p o sta n e ste tik bulantı-kusm a
yaparlar.
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ
• Etkileri nalokson ile antagonize edilebilir.
• Premedikasyon, bilinçli sedasyon, derin analjezi
gereken cerrahilerde dengeli anestezi ve postoperatif
analjezi için kullanılır.
D oğru cevap: A
14. Aşağıdakilerden hangisi a nksiyolitik ve
antiem etik özelliklerinden de faydalanılarak,
özellikle nörolept anestezide kullanılan bir
butirofenon türevidir?
A) Benzperidol B) Haloperidol
C) Trifluperidol D) Melperon
E) Droperidol
D ro pe rid ol: Dopamin reseptör antagonistidir. Periferik
etkilerinden a-adrenerjik blokaj sorumludur. Anksiyolitik ve
antiemetik özellikleri de vardır, intrakraniyel basıncı düşürür,
ancak serebral oksijen kullanımını azaltmaz. Droperidol,
Parkinson ve feokromasitomada kontrendikedir.
D oğru cevap: E
15. Aşağıdaki inhalasyon anestetiklerinden hangisi
hava em bolilerinin boyutunu arttırır?
A) Azot protoksit B) Desfluran
C) Ksenon D) Halotan
E) İsofluran
A z o t p ro to k s it (n itrö z o k s it, N20 , g ülm e gazı)
• Güçlü analjezik, zayıf anestetiktir (MAK >%100).
Ucuzdur. B irlikte ku lla nıld ığı diğer inhalasyon
anesteziklerinin MAK değerini düşürür.
• Kas gevşemesi yapmaz.
• Etkisi çabuk başlar çabuk sonlanır.
• Genelde daha güçlü anestetiklerle birlikte verilir.
• Derlenme döneminde hızlı dağılım ile oksijen alimini
bozarak difüzyon hipoksisine neden olabilir.
• B 12 vita m in in i inaktive eder. Uzun süreli azot
protoksit alan hastalarda reversibl kemik iliği
depresyonu (megaloblastik anemi) ve pansitopeni
hatta periferik nöropati yapabilir. Pernisyöz anemide
kontrendikedir.
• Vücutta hızla kapalı kompartımanlara difüze olarak
basınçlarını arttırır. Hava embolisi olan hastalarda
emboli boyutunu arttırır.
• Solunum fonksiyonlarını bozmaz, kardiyovasküler
sisteme etkileri minimaldir.
• En az %20 0 2 ile birlikte verildiğinde güvenlidir;
ortalama %50-70 konsantrasyonda kullanılır.
D oğru cevap: A
16. Aşağıdaki inhalasyon anestetiklerinden
hangisinin yağda çözünürlüğü diğerlerinden daha
fazla olduğu için v ü c u t yağ dokusunda b irikir
ve eğer uzun bir operasyon için kullanılmışsa
uzamış etki görülür?
A) Azot protoksit B) Desfluran
C) Ksenon D) Halotan
E) isofluran
Yağda çö zünürlüğü fazla olan a ja n la r (halotan ve
metoksifluran gibi) vücut yağ dokusunda birikir ve eğer
uzun bir operasyon için kullanılmışsa uzamış etki görülür
D oğru cevap: D
17. Aşağıdaki inhalasyon anesteziklerinden hangisi
güçlü analjezik etkinliği nedeniyle tercih edilir?
A) Halotan B) Izofluran
C) Eter D) Azot protoksid
E) Ketamin
A Z O T P R O T O K S İD (N İTR Ö Z O K S İD (N 2 0 ))
Analjezik etkisi çok güçlüdür. **Kendi başına anestezik
ve çizgili kas gevşetici etkisi yoktur. Azot protoksidin iyi
bir anestezi oluşturabilmek için narkotik analjeziklerle
prem edikasyon yapılm ası ve çizgili kas gevşeticisi
kullanılması gerekir. Bu yolla daha düşük konsantrasyonlarda
kullanılabilir. En hızlı indüksiyon oluşturan inhalasyon
anesteziğidir. Antikonvülzif etkisi vardır. İndüksiyon sırasında
hastada gülme ve kahkaha nöbetleri ortaya çıkabilir (gülme
gazı). Hipotansif ve myokardı deprese edici etkisi en düşük
olan inhalasyon anesteziğidir.
Yan e tk ile ri
* B12 vitaminini inaktive eder, uzun süre maruz kalınırsa,
lökopeni veya pansitopeniye neden olabilir.
** Vücutta hava içeren boşluklara difüze olarak barsak
distansiyonu, pulm oner kist oluşturabilir. İlacın
anestezi sırasında kandaki parsiyel basıncı yüksek
olduğu için ayılma sırasında kandan alveollere hızla
geçiş yaparak alveol havasındaki basıncı yükselir.
Insirasyonla alman oksijenin alveol havasındaki
parsiyel basıncı da düşer ve buna bağlı difüzyon
hipoksisi gelişir.
Doğru cevap: D
 281

18. Aşağıdakilerden hangisinin uterus tonusunu

d eğ iştirici etkisi y o k tu r? G üçlü A n a lje z i Y apanlar A n a lje z i Y a pm a yan la r

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

'
• Nitröz oksit • Propofol
A) Enfluran B) Ketamin
• Ketamin • Etomidat
C) Eter D) Azot protoksid
E) Halotan
D oğru cevap: A
Azot Protoksit (N 20); Analjezik etkisi çok güçlüdür. Kendi
başına anestezik ve çizgili kas gevşetici etkisi yoktur,
(uterin tonusu değiştirmez) Azot protoksidin iyi bir anestezi 22. Aşağıdaki inhalasyon anesteziklerinden hangisi
oluşturabilmek için narkotik analjeziklerle premedikasyon solunum depresyonuna neden olm az?
yapılması ve çizgili kas gevşeticisi kullanılması gerekir. Bu
yolla daha düşük konsantrasyonlarda kullanılabilir. En hızlı A) Enfluran B) Halotan
indüksiyon oluşturan inhalasyon anesteziğidir. Hipotansif C) Azot protoksid D) Metoksifluran
ve myokardı deprese edici etkisi en düşük olan inhalasyon E) Desfluran
anesteziğidir.
Enfluran, halotan, metoksifluran, desfluran gibi inhalasyon
Vücutta hava içeren boşluklara difüze olarak barsak anesteziklerinin solunum depresyonu etkisi belirgindir.
distansiyonu, pulmoner kist oluşturabilir.
Azot protoksitin analjezik etkisi çok güçlüdür. Kendi başına
D oğru cevap: D anestezik ve çizgili kas gevşetici etkisi yoktur. Solunum
depresyonu yapmaz. Azot protoksidin iyi bir anestezi
oluşturabilmek için narkotik analjeziklerle premedikasyon
19. Aşağıdaki anestezilerden hangisi kafa içi yapılması ve çizgili kas gevşeticisi kullanılması gerekir.
basıncını düşürücü b ir etki gösterir? Bu yolla daha düşük konsantrasyonlarda kullanılabilir.
En hızlı indüksiyon oluşturan inhalasyon anesteziğidir.
A) Metoksifluran B) Tiyopental
Antikonvülzif etkisi vardır. İndüksiyon sırasında hastada
C) Halotan D) Eter gülme ve kahkaha nöbetleri ortaya çıkabilir (gülme gazı).
E) Azot protoksid Hipotansif ve myokardı deprese edici etkisi en düşük olan
inhalasyon anesteziğidir.
Genel anesteziklerin çoğu solunum depresyonu yaparak
solunum havasındaki karbondioksid miktarını arttırır. Doğru cevap: C
Bu maddenin düzeyinin yükselmesi beyin damarlarında
vazodilatasyona ve kafa içi basınçta artmaya neden olur.
Tiyopental ve etomidat kafa içi basıncını düşürür. 23. İntravenöz (IV) barbitürat uygulanım ı sonrası
aşağıdakilerden hangisi beklenir?
D oğru cevap: B
A) Etkisinin yavaş başlaması (5-10 dakika)
B) Ekstravazasyona bağlı doku nekrozu
20. İnhalasyon anesteziklerinden hangisi diffüzyon C) Güçlü analjezik etki
hipoksisine yol açar?
D) Solunum stimüle olması
A) Enfluran B) izofluran E) Laringospazmın önlenmesi
C) Azot protoksid D) Metoksifluran - Suda çözünmüş sodyum pentotalin PH’sı 10un
E) Halotan üzerindedir. E kstravazasyona uğram ası doku
hasarına yol açar.
Azot protoksid alveol havasındaki basıncı hasta anesteziden
- Ayrıca laringospazm gelişebilir.
çıkarken oldukça yüksektir. İnspirasyonla alınan oksijenin
alveol havasındaki parsiyel basıncı düşer. Bu nedenle - Etkisi hızlı başlar (10 saniye).
diffüzyon hipoksisi gelişir. - Solunumu deprese eder.
- Antianaljezik etki oluşturabilir.
D oğru cevap: C
D oğru cevap: B

21. Anestezi sırasında m yokardial fonksiyonları en

iyi sağlayan ve kardiyak o u tp u t’u artıran halojenli 24. Aşağıdakilerden hangisi halotanın
anestezik aşağıdakilerden hangisidir? etkilerindendir?

A) İzofluran B) Nitroz oksit A) Katekolominlere bağlı aritmileri azaltır

C) Enfluran D) Halotan B) Anestezi esnasında kalp hızını yavaşlatır
E) Metoksifluran C) Trakea ve bronşlarda iritan etkisi vardır
Dozla beraber kan basıncı düşse de izofluranla oluşturulan D) Kalbin dolum hacmini azaltır, sistemik kan
anestezide hiperkapniye cevap olarak kardiyak output basıncını düşürür
artar. E) Sempatik sinir sistemini stimüle eder
 282

H alotan; 28. Halojenli anestetik m etoksifluran hakkında

hangisi söylenebilir?
- Myokardi deprese eder fakat sistemik vasküler direnci
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

değiştirmez. A) İskelet kaslarının tonusunu arttırır

- Sempatik sinir sistemini deprese eder. B) Uterus düz kaslarının tonusu azaltır
- Kalbin kateko lom inlere d u ya rlılığ ın ı arttırarak C) Patlayıcıdır
aritmilere neden olur.
D) Böbrek tahribatı yapma potansiyeli vardır
Doğru cevap: B E) Myokardiumun katekolaminlere duyarlılığını
arttırır

25. Genel anestezi ve nörom üsküler bloke edici ajan
uygulam asından sonra gelişen m align hipertermi
tedavisinde aşağıdaki ilaçlardan hangisi
kullanılm alıdır?
A) Karisopradol
B) Klorfenezin
C) Klorzoksazon
D) Dantrolen
E) Orfenadrin
- M align hiperterm i; sa rkoplazm ik retikulum dan
hızlıca kalsiyum salınımı sonucu görülen, masif kas
spazmı, laktik asidoz ve hipertermiyle karakterize bir
tablodur.
- Tedavide dantrolen kullanılır.
D oğru cevap: D
26. Genel anestezik ajanların to ksik etkileri ile ilgili
ifadelerden hangisi doğrudur?
A) MAlign hipertermiye yol açabilirler
B) Karaciğer kan akımını arttırırlar
C) Metabolize olmaları sonucu toksik etki gelişir
D) Yağ dokusunda birikmeleri sonucu oluşur
E) Karsino genetik etkilerinden kaynaklanır
- Genel anestezik ajanların metabolize olmasıyla toksik
etkili florid iyonları pluşur.
D oğru cevap: C
27. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi tüm sinirlerde
aksiyon potansiyelinin iletim ine engel olur?
M eto ksifluran patlayıcı d e ğ ild ir ve uterus düz kas
tonusunu inhibe etmez. İskelet kaslarını gevşetir ve kalbi
katekolaminlere duyarlılaştırmaz. Ancak vücutta uzun
süre kalır ve daha çok metabolize olur. Flor iyonu böbrek
toksisitesinden sorumludur.
D oğru cevap: D
29. Bel fıtığı nedeniyle öpere olan hastaya genel
anestezi verilmiştir. Operasyon sırasında aniden,
hipertansiyon, taşikardi, hipertermi, hiperkalemi,
asidoz ve kaslarda rijidite gelişmesi üzerine, hastaya
tedavi amacıyla dantrolen sodyum uygulanmıştır.
Hasta hangi genel anestezik madde bu tabloyu
o luşturm uş olabilir?
A) Metoksifluran
B) Propofol
C) Ketamin
D) Etomidat
E) Nitröz oksid (N20 )
Tabloda tarif edilen m align hiperterm i tablosudur. Malign
hipertermi tablosunu en çok oluşturan halojenli inhalasyon
anestezikleridir. Halojenli inhalasyon anesteziklerinden en
çok malign hipertermi oluşturan halotan ve takip ederek
diğer halojenlerdir (metoksifluran, enfluran, izofluran vb.).
Şıklardaki inhalasyon anesteziklerinden metoksifluran
halojenli inahalasyon anesteziği olup malign hipertermi
oluşturabilir. Malign hiperterm i tablosunu oluşturm ayan
genel anestezikler ise inhalasyon anesteziklerinden nitroz
o k s it ve parenteral genel anesteziklerdir. Şıklardaki
propofol, ketamin ve etom idanın da parenteral yolla
kullanıldığına dikkat ediniz.
Doğru cevap: A

A) Metirozin B) Amfetamin 30. Aşağıdakilerden hangisi en potent volatil

C) Botilinum toksini D) Saksitoksin anesteziktir?
E) Reserpin
A) İzofluran B) Metoksifluran
Tetradotoksin ve saksitoksin aksonlardaki voltaj bağlı C) Enfluran D) Nitroz oksit
sodyum kanallarını bloke eder aksiyon potansiyelinin
E) Halotan
iletimini inhibe eder.
Metoksifluranın MAC (minimum alveolar con-centraction)
Doğru cevap: D değeri %0.16’dır. İndüksiyon anestezisi %2-3’lük solunum
konsantrasyonunda sağlanabilir. Ancak indüksiyon 20-
30 dakika alabilir. Potens indüksiyon hızı ile aynı şey
değildir.

Doğru cevap: B
31. Ketam inin yaptığı d iso siya tif anestezi ile ilg ili Fentonil, morfin gibi yüksek doz intravenöz opioidler kalp
olm ayan hangisidir? cerrahisinde sık kullanılır çünkü inhalan anestetiklerine

SANTRAL SINIR SİSTEMİ

A) Çok az solunum depresyonu olur
B) Postanestetik disoryantasyon olur
C) Katotoni olur
D) Postanestetik güzel rüyalar görülür.
E) Geçmişe ait olayları hatırlama
Ketamin disosiyatif bir durum oluşturur ilacın kullanımını
kısıtlayan faktörde budur. Ancak amnezinin bazı avantajları
vardır.Ketamin kısa süreli anestezi için kullanılır. Renal 35. Aşağıdakilerden hangisi
toksisitesi yoktur ancak intrakranial basıncı arttırır.
göre kalbi daha az baskılarlar. Ancak hasta cerrahinin
farkında olabilir ve cerrahi sonrası bu olayları hatırlayabilir
bunu önlemek için benzodiazepin verilir. Opioidlerin diğer
dezavantajı cerrahiyi hipertansif yanıta neden olmalarıdır.
Bunu önlemek içinde nitroprussid gibi vazodilatör ilaçlar
verilir.
D oğru cevap: E
genel anestezinin
indüksiyon zamanını uzatır?

D oğru cevap: E A) Pulmoner amfizem

32. Anestezik ajanların etkileri hakkında hangisi
ya nlıştır?
A) İsofluran kullanımında postoperatif hepatit oluşur
B) İntravenöz midazolom kullanımında anesteziden
çıkma süresinde uzama
C) Enfluranın yüksek dozlarında kaslarda seğirmeler
olması
D) Halotanla bronş düz kasları gevşer
E) Fentonil alınımından sonra kaslarda sertleşme
Genel anestezi sonrası olan hepatit halotanla olur. Bununda
oluşma insidansı çok düşüktür. İzofluranla hepatotoksisite
arasında bağlantı kurulamamıştır. İzofluran kullanımı ile
hepatit arasında bağlantı kurulamamıştır.
B) Dolaşım şoku
C) İnspire edilen havada anestezik gaz
konsantrasyonun yüksek olması
D) Diazepam ile preanestezik medikasyon yapılması
E) İlacın kanda düşük çözünürlüğünün olması
Pulmoner amfizemde solunum derinliği azalır. Bu yüzden
genel anestezi indüksiyon zamanı uzar. İnspire edilen
havada anestezik gaz konsantrasyonunun yüksek olması
genel anestezi indüksiyon zamanını kısaltır. Diazepam
solunum derinliğini artırır. Ama morfin solunum derinliğini
azaltır, ilacın kanda düşük çözünürlüğü olması etkinin daha
hızlı başlamasını sağlar. Dolaşım şoku akciğerdeki kan
akımını azaltır. Bu da anesteziye girme hızını arttırır.
Doğru cevap: A

D oğru cevap: A 36. Anestetik alan ve K om petetif nörom usküler

blokerlerin etkisini arttıran anestetik ilaç
hangisidir?
33. Feokrom asitom a cerrahisi için aşağıdaki A) İzofluran B) Thiopental
ajanlardan hangisi kötü bir seçim olur?
C) Fentanil D) Dantrolen
A) Azot protoksit B) Thiopental E) Baklofen
C) Flalotan D) Midazolam izofluran volatil bir anestetiktir ve çizglii kaslarda gevşemeye
E) İzofluran neden olur. Bu a ne stetik k o m p e te tif nörom uskuler
blokerlerin etkisini oldukça arttırır. Halotan ve enfluranda
Halotan kalbi katekolaminlere duyarlı yapar. Sonuçta kan
gevşeme yapar. Ketamin kendisi kas gevşemesi yapmaz
dolaşımındaki epinefrin ve norepinefrin kalpte aritmilere
ancak kompetetif blokerlerin etkisini arttırır.
neden olabilir.
D oğru cevap: A
D oğru cevap: C

37. Sakinleştirici, antiem etik ve atropin benzeri

34. İntravenöz opioid anestezisi hakkında hangisi etkileri nedeniyle preoperatif sedasyon için
ya nlıştır? kullanılan ilaç hangisidir?
A) Hasta cerrahi sırasında ağrı duymaz A) Haloperidol B) Karbamazepin
B) Hasta cerrahinin farkında olabilir ve ameliyattan C) Bromokriptin D) Klozapin
sonra bu olayları hatırlayabilir
E) Prometazin
C ) Opoidler özellikle hızla alınırsa kaslarda sertlik
olur Thioridazin hariç fenotiyazinler güçlü antiem etik etki
gösterir. Ayrıca fenotiyazinden bazıları H1 blokajı yaparak
D) Yüksek doz intravenöz opioid daha düzenli
kaşıntıları önlerler. Prometazin preoperatif sedasyon için
hemodinamik durum sağlar
tercih edilecek ilaçlardan biridir.
E) Opioidler cerrahiye olan hipertansif yanıtı kontrol
ederler Doğru cevap: E
 284

38. Aşağıdakilerden hangisi n örolept analjezinin 2. Aşağıdaki lokal anestezik ajanlardan hangisi
özelliklerinden biri d e ğ ild ir? ester yapılı d e ğ ild ir?
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

A) Başlıca diagnostik ve küçük cerrahi girişimlerde A) Kokain B) Prokain

kullanılır C) Tetrakain D) Prilokain
B) En sık kullanılan ajanlar droperidol ve fentanildir E) Klorprokain
C) Sıklıkla hipertansiyon yapar
Lokal Anestezik (LA) ajanlar iki ana guruba ayrılır;
D) Azot protoksidle birlikte kullanılabilir
E) Yan etki olarak konfüzyon oluşturur Küçük b ir ipucu: Am id yapılı olanların isim lerinin içinde
iki tane “ i” harfi var. Ester yapılılarınkinde ise hep tek
N ö ro le p t analjezi bir nöroleptikle güçlü bir narkotiğin “ i” harfi var.
kom b in a soyn un da n oluşur. En y a y g ın k u lla n ıla n
ajanlar d roperidol (bir butirofenondur) ve fentanildir (bir E ste r yapılı o la n la r
opioid.. Nörolept analjeziye azot protoksid ve oksijen
• Plazm ada p sö d o k o lin e s te ra z tarafından
eklenirse nörolept anestezi oluşur. D roperidol ve fentanil
parçalanırlar.
hipertansiyona değil, hipotansiyona neden olur; ancak
nörolept analjezi için bu iki ajanın kullanımının genellikle • K o k a in : Sadece to p ik a l k u lla n ıla n LA dır.
kalp-damar sistemine etkisinin düşük olduğu kabul edilir. Vazokonstriksiyon oluşturur.
Sık gözlenen diğer yan etkiler konfüzyon ve mental • Prokain: En kısa etki süreli LA dır. Sadece infiltrasyon
depresyondur. Nörolept analjezi başlıca diagnostik (örn. anestezisinde kullanılan ve PABA açığa çıkartan LA
endoskopi) ve küçük cerrahi g irişim le r için kullanılır. dir.
• Tetrakain
D oğru cevap: C
• Klorprokain

-------------------------------------------------------------------------------\ • Benzokain

A m id ya pılı o la n la r
LOKAL ANESTEZİKLER
V____________________________________________________ . • Karaciğerde metabolize olurlar
• Lidokain: Kalbe toksik etki en düşük LA. dır. Her tip
1. Etkisi en zavıf olan lokal anestezik aşağıdakilerden anestezide tercih edilebilir.
hangisidir? • P rilokain: Yan etkisi Methemoglobinemi olan LA.
dır.
A) Bupivakain B) Dibukain
• Bupivakain: uzun etkili ve ve en kardivotoksik olan
C) Prilokain D) Lidokain LA. dır.
E) Prokain • Dibukain: En güçlü LA dır.
PROKAİN; en zayıf etkili lokal anestezik (LA)’dir. Kokainde • E tidokain: En uzun etkili iki LA dan biridir. Diğeri
z ayıf etkilidir. Dibukain ve bupivakain ise güçlü etkilidir. Ropivakain.

Bu soruya cevap olan Prokain; yalnızca infiltrasyon D oğru cevap: D

anestezisinde kullanılır.

L o k a l A n e s te z ik M a d d e le r in K u lla n ılış Y e r le r i 3. Aşağıdaki lokal anestezik m addeler ve özellikleri

ile ilg ili eşleştirm elerden hangisi ya nlıştır?
Prokain
İnfiltrasyon Prilokain A) Tetrakain - Uzun etkili ester yapıda lokal
Bupivakain
a n e ste zisin d e anestezik
Lidokain
ku llan ılanlar: B) Kokain - Noradrenalin geri alım blokeri ester
Kloroprokain
Mepivakain yapıda lokal anestezik
Bupivakain C) Lidokain - Antiaritmik etkili amid yapıda lokal
Ep id ural ve Spinal
Lidokain anestezik
an e ste zid e ku llan ılanlar:
Tetrakain
D) Bupivakain - Kardiyotoksik etkili, ester lokal
İntraven ö z bö lgese l Lidokain anestezik
anestezi Etidokain E) Prokain - Alerjik etkili ester yapıda lokal anestezik
Bupivakain amid yapıda kardiyotoksik etkileri olan, uzun
Doğru cevap: E etkili lokal anasteziktir.
 285

7. Aşağıdaki lokal anesteziklerden hangisi

L oka l A n e s te z ik le rin Ö n e m li Ö z e llik le r i ve Yan
diferansiyel bloğa neden olur?
E tk ile ri

SANTRAL SINIR SİSTEMİ

Ester Yapıda Lokal A) Lidokain B) Etidokain
Amid Yapıda Lokal A nestezikler
Anestezikler C) Bupivakain D) Dibukain
Lidokain: Nistagmus E) Kokain
Artikain: Etkisi hızlı başlar, diş
Kokain: Uptake 1 Doğru cevap: C
hekimliğinde kullanılır
inhibitörü.
Bupivakain: Kardiyotoksisite
Prokain: Kısa etki,
Mepivakain: Yeni doğana toksik
alerjik
Prilokain: Methemoglobunemi 8. Aşağıdaki lokal anesteziklerden hangisi plazmada
Tetrakain: Uzun etki,
Levobupivakain: Uzun etki psödokolinesterazlar ile parçalanır?
alerjik
Ropivakain: Uzun etki, duyusal
Benzokain:
selektif A) Lidokain B) Prilokain
Methemoglobunemi
Dibukain: En kuvvetli lokal
anestezik C) Bupivakain D) Prokain
E) Dibukain L.
D oğru cevap: D Bu s o ru y a cevap ve re b ilm e k iç in , lo k a l ane stezik
m addelerin sınıflandırılm asını bilm ek gerek.

4. Spor yaralanmalarıda lokal etki ile kullanılan Bu ilaçlar e s te r ve a m id y a p ılı olamak üzere ikiye
genel anestezik ilaç aşağıdakilerden hangisidir? ayrılırlar.
• Ester yapılı olanlar: Plazmada psödokolinesterazlar
A) Eter B) Etil klorür tarafından parçalanırlar. Bu nedenle etki süreleri
C) Xenon D) Ketamin kısadır. En önemlileri aşağıda verilmiştir:
E) Nitröz oksid • Amid yapılı olanlar ise; karaciğerde N-dealkilasyon’la
metabolize edilirler. Plazmada a1- asit glikoprotein’e
Etil klorür; deriyi soğutarak etkinlik gösteririn Genel
bağlanırlar. En önemlileri aşağıda verilmiştir:
anestezik olduğu halde akut yaralanmalarda lokal anestezik
gibi kullanmı vardır.
Ester yapılı lokal anestezikler
D oğru cevap: B
• Prokain

• Kokain
5. Aşağıdaki lokal anesteziklerden hangisi karaciğer
sito kro m P450 enzim sistem i tarafından en yavaş • Benzokain
m etabolize edilir?
• Kloroprokain
A) Prilokain B) Lidokain • T e trak ain
C) Ropivakain D) Levobupivakain V J
E) Mepivakain
Karaciğerde le v o b u p iv a k a in en ya vaş m e ta b o liz e
f
Am id yapılı lokal a n e s te z ik le r
edilen amid türevi lokal anestezik maddedir. Prilokain ise
• Lidokain
karaciğerde en hızlı m etabolize edilen amid türevi lokal
anestezik maddedir. • Prilokain
• Bupivakain
D oğru cevap: D6
• Ropivakain
• Dibukain
6. Etkisi hızlı başladığı ve ortalam a 1 saat sürdüğü • Etidokain
için dental girişim lerde tercih edilen lokal
• M epivakain
anestezik hangisidir?
• Diklonin
A) Kokain B) Dibukain • Benovinat
C)Artikain D) Ropivakain • Proparakain
E) Bupivakain
Artikain, etkisi hızlı başlayan ve ortalama 1 saat süren hem
v J
ester hem amid yapısındaki lokal anestezik maddedir. Dolayısıyla bu sorunun doğru cevabı; seçeneklerde bulunan
Ester bağ ıda içerdiği için etkisi hızlı başlar ( 1 dakika) ve prokaindir.
ortalama 1 saat sürer.Özellikle dental girişimlerden önce
tercih edilir. Doğru cevap: D

Doğru cevap: C
 286

9. Aşağıdaki lokal anesteziklerden hangisinin ♦ SSS üzerine toksik etkiler (lidokain ile)
santral s in ir sistem ine yan etkisi daha fazladır? ♦ Bradikardi (yüksek dozlarda taşikardi)
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

A) Lidokain B) Prokain ♦ Vücut ısısında artış

C) Prilokain D) Mepivakain Doğru cevap: A
E) Etidokain
Bu sorunun cevabı olan lidokain; amid grubu bir lokal
10. On yıldır KOAH tanısıyla takip edilen 72 yaşında
anestezik(LA) maddedir. Amid grubu olan diğer lokal
erkek hastada aşağıdaki lokal anestetiklerden
anestezikler:
hangisinin intravenöz rejyonel anestezide
LİD O KAİN kullanımı, hastanın hip oksisini arttırabileceği için
tercih edilmez?
Her tip lokal anestezide uygulanabilir. Bölgesel blok
oluşturmak için sık kullanılır. Kardiyak toksik etkisi zayıftır. A) Tetrakain B) Benzokain
C) Prilokain D) Dibukain
Metabolizması sonucunda; monoetil glisin xylidid ve giisin E) Mepivakain
xylidid metabolitleri oluşur.
Prilokain ve lidokain methemoglobinemi yapabilir. Bu
♦ Karaciğerde oluşan bu m etabolitler; santral sinir
nedenle prilokainin yukarıda tarif edilen hastada kullanımı
sistemi üzerine (en erken nistagmus) toksik etki
tavsiye edilmez.
gösterir.
D oğru cevap: C
PRİLOKAİN
♦ Vücutta oluşan toluidin metaboliti methemoglobinemi
oluşturur. Bu nedenle obstetride, Kronik obstrüktif 11. Aşağıdakilerden hangisi lokal anestetiklerin
akciğer hastalığı (KOAH) ve siyanotik kalp hastalığı sistem ik yan etkilerinin azaltılması amacıyla,
olanlarda kullanılmaz. va zokonstriktör olarak, onlarla b irlikte aynı
farm asötik form ülasyon içinde kullanılır?
BUPİVAKAİN
A) Dopamin B) Felipressin
Özellikle epidural anestezide tercih edilir.
C) Oksitosin D) Dobutamin
♦ Yüzeyel harici kullanılanlar içinde en güçlüsüdür
E) Kapsaisin
♦ Duyusal sinir liflerine seçiciliği çok yüksektir. Motor
sinir iletimini en az bozar. F elip re ssin : Kısa etkilidir. Lokal anestetiklerin etkisini
♦ Kardiyovasküler sistem üzerine en toksik LA’dir arttırmak için vazokonstriktör olarak kullanılır.
(etidokain gibi).
Doğru cevap: B
ROPİVAKAİN

Bupivakain’den daha fazla olarak duyusal liflere seçicidir 12. Lokal anestetiklerin etkilerinin başlama hızını
ve uzun etkilidir. aşağıdakilerden hangisi belirler?

DİBUKAİN A) Cm değeri B) MAK değeri

f ................................ \ E) Kalorik değeri
En güçlü LA'dir.
V J
Sadece yüzeyel anestezi için kullanılır. Prilokain ile birlikte
psödokolinesteraz enzimini güçlü bir şekilde bloke eder.
Lokal a n e ste zikle re A it Genel S is te m ik Yan E tkile ri:
C) MIC değeri D) pKa değeri
Lokal anestetiklerin amin gruplarının, iyonize/noniyonize
fo rm ları arasındaki denge H endersen-H asselbalch
denklemine göre sağlanır. Lokal anestetiğin pKa değeri ne
kadar düşükse etkisi o kadar çabuk başlar.
D oğru cevap: D

KVS ve SSS’inde başlangıçta depresan etki oluştururlar 13. Lokal anestetiklerin potensi ne ile ölçülür?
(kokain hariç, bu madde öfori yapar). Daha yüksek dozlarda
ise SSS üzerinde disinhibisyona bağlı eksitasyon (tonik- A) Cm değeri B) MAK değeri
klonik konvülsiyonlar) ortaya çıkarırlar. C) MIC değeri D) pKa değeri
E) Kalorik değeri
D iğ e r yan e tk ile ri;
Potens yağda erirlikle doğrudan ilişkilidir. Lokal anestetiklerin
♦ Hipotansiyon (en belirgin spinal anestezi sırasında
potensi, Cm değeri ile belirlenir; Cm, sinir iletimini bloke
oluşur)
eden minimum lokal anestetik konsantrasyonudur.
♦ Kardiyak aritmiler ve kalp durması
 287

16. Aşağıdaki lokal anesteziklerden hangisiyle

f \
vazokonstrüktör b ir ajan verilm eden kullanılır?

SANTRAL SINIR SİSTEMİ

Sod yu m kanallarını en güçlü bloke eden madde:
T e tro d o to k s in A) Prokain B) Kokain

Sod yu m pompasını en güçlü bloke eden m adde :

C) Lidokain D) Etidokain
U vabain E) Prilokain

Sod yu m kanallarını en güçlü açan madde: Kokain; Lokal anesteziklerdendir. Topikal anestezi dışında
B atrak o to k sin kullanılmaz.

v J SSS etkileri: Öfori yapar. Doping ilacı olarak kullanılır. Keyif

D oğru cevap: A
14. Artan konsantrasyonlarda lokal anestezik
uygulandığında, duyu m odalitelerinin etkilenm e
sıralaması aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ağrı lifleri - duyusal lifler - motor lifler
B) Duyusal lifler - ağrı lifleri - motor lifler
C) Ağrı lifleri - motor lifler - duyusal lifler
D) Duyusal lifler - motor lifler - ağrı lifleri
E) Motor lifler - duyusal lifler - ağrı lifleri
vericidir, bağımlılık yapma özelliği vardır.
KVS: Adrenerjik sinir uçlarında noradrenalinin re-uptake’ini
bloke ederek taşikardi, vazokonstriksiyon ve kan basıncında
yükselmeye neden olur. İçerisine adrenalin katılmadan
kullanılabilir. (Vazokonstrüktör bir ajan verilmeden kullanılır).
Vücut ısısını artırır.
Doğru cevap: B
17. Lokal anesteziklerle ilg ili aşağıdaki ifadelerden
hangisi doğrudur?

Lokal anesteziklerin temel etkisi voltaja duyarlı Na A) Çok asidiktirler, aktive olmaları için bikarbonata
kanallarının blokajıdır. Lokal anestezik giderek artan gereksinimleri vardır.
konsant-rasyonlarda uygulandığında, uyarılabilme eşiği B) Aktif formlarına metabolize olmaları gerekir.
yükselir, impuls iletimi yavaşlar, aksiyon potansiyelinin
C) Ekstraselüler yüzeye bağlanırlar.
yükselme hızı azalır, aksiyon potansiyelinin amplitüdü
azalır ve aksiyon potansiyeli kaybolur. D) Lipofilik ve hidrofilik özellikleri vardır.
E) Etki etmeleri için sinirleri depolarize halde tutmaları
Lokal anesteziklerönce küçük miyelinsizveya ince miyelinli gerekir
lifleri (ağrı), sonra kalın miyelinli küçük çaplı lifleri (duyusal), - Lokal anestezikler sinir hücresi m em branındaki
en son da büyük çaplı lifleri (propriosepsiyon, basınç, motor) sodyum kanallarına girerek bloke ederler. Bunun için
bloke ederler. hidrofilik ve lipofilik özellikleri vardır.
/ \ Doğru cevap: D
Lokal a n e ste zik kullanıldığında ilk önce ağrı duyusu
en son propriosepsiyon kaybolur.
18. Lokal anesteziklere karşı gelişen allerjik
cevaplarla ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi
v j
doğrudur?
D oğru cevap: A
A) Allerjik cevaplar amid yapılı anesteziklere karşı
gelişir
15. En uzun etkili lokal anestezik aşağıdakilerden B) Allerjik cevaplar ester yapılı anesteziklere karşı
hangisidir? gelişir
A) Prokain B) Bupivakain C) Allerjik reaksiyonu oluşturan amid yapılı
anesteziklerin metabolitleridir
C) Dibukan D) Tetrakain
D) Allerjik reaksiyonu oluşturan ester yapılı
E) Kokain
anesteziklerin metabolitleridir
Bupivakain ve Etidokain amid yapılı anesteziklerdir ve etki E) Hiçbiri
süreleri diğer ilaçlara göre daha uzundur.
- A lle rjik reaksiyonlardan sorum lu m adde ester
yapılı anesteziklerin metabolitlerinden biri olan p-
L o k a l a n e s t e z ik le r
aminobenzoik asittir.
E s te r y a p ılıla r Prokain, kokain, benzokain, tetrakain - Amid yapılılar bu şekilde metabolize olmazlar.

A m id y a p ılıla r Lidokain, bupivakain, etidokain, prilokain Doğru cevap: D

Doğru cevap: B
 19. Lokal anesteziklerin sodyum kanal blokajıyla ilg ili 22. Aşağıdakilerden hangisi lidokainin çok uzun
aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? etkili türevidir?

A ) Lidokain sodyum kanallarını membranın dışında A) Prokain B) Bupivakain

bloke eder C) Etidokain D) Prilokain
B) Prokain soyum kanal girişine yerlşerek blokaj E) Tetrakoin
yapar
Etidokainin etkisi, lidokainle hemen hemen aynı sürede
C) Saksitosin kanalı prokain gibi bloke eder
başlar ancak lidokaine göre 2-3 kat daha uzun sürer.
D) Akrep zehiri kanala sodyum girişini önleyerek
blokaj yapar f Uzun Etkili Lokal Anestezik'ler
\
E) Tetradotoksin ekstraselüler yüzeyden kanala
bağlanarak blokaj yapar • Bupivakain
- Sayılan tüm ilaçlar sodyum kanalları üzerinden
blokaj yapar. Fakat; • Ropivakain
• Etidokain
L id o k a in ve P ro ka in ; kanala intraselüler yüzeyden
bağlanır. • Tetrakain

T e tra d o to k s in ve S o k s ito k s in ; kanala ekstraselüler V J

yüzeyden bağlanır. D oğru cevap: C
A k re p z e h iri; kanalın içine ye rle şir ve açılm asını
engeller. 23. Aşağıdaki lokal anesteziklerden hangisi
uygulandığı alanda kalarak sistem ik dolaşıma
D oğru cevap: E geçmez ve düşük to ksik potansiyele sahiptir?

A) Lidokain B) Kokain
20. A n tia ritm ik etki için kullanıldığında içerisine C) Benzokain D) Prokain
va so ko n striktö r eklenmeyen lokal anestezik E) Bupivakain
aşağıdakilerden hangisidir?
Benzokain topikal anestezide kullanılan bir esterdir.
A) Benzokain B) Kokain Kokainde yüzey aktiftir ancak suistimal potansiyeli vardır.
C) Prokain D) Lidokain Geniş yüzeyel alanlarda topikal anestezi için tercih edilir
çünkü toksik potansiyeli düşüktür.
E) Tetrakain
- Lidokain ventriküler aritmilerin tedavisinde kullanılan D oğru cevap: C
sınıf 2 antiaritmiklerdendir.
- Bu amaçla kullanıldığında içine vazokonstriktör 24. Aşağıdaki lokal anesteziklerden hangisi aynı
eklenmez zamanda o ftalm ik solüsyon olarak b ulunabilir?
D oğru cevap: D A) Kokain B) Prokain
C) Lidokain D) Tetrakain
E) Enfluran
21. Kırkbeş yaşında bir diş doktorunun lokal
anesteziklere karşı allerjisi gelişiyor. Lokal Tetrakain HCI göz anestezisi için topikal olarak kullanılabilir.
anestezi alması gereken bu hasta için Tetrakain uzun yarı ömürlüdür ve kokainden 5-10 kat daha
aşağıdakilerden hangisi uygulanm alıdır? potenttir.
D oğru cevap: D
A) Lokal anestezik etkili bir antihistaminik
kullanılmalı
25. Bir hastanın arteria d orsalis pedisi içine
B) İntravenöz tiyopental kullanmalı
yanlışlıkla to ksik dozda lidokain verilm iştir.
C) Müdahale etmeye gerek yoktur Aşağıdaki etkilerden hangisi beklenm ez?
D) Halotan gibi bir genel anestezik kullanılmalıdır
A) Konvülsiyonlar B) Solunum depresyonu
E) Etil klorid sprey gibi bir topikal anestezik
kullanılmalı C) Hipotansiyon D) inotrop etkide artış
- D ifenhidram in ve prometazin lokal anestezik etki E) Oksijen basıncının azalması
açısından prokainden daha patent ve allerjik reaksiyon Lokal anestezik toksisitesi (örn. lidokain toksisitesi) miyokard
geliştiren hastalara kullanılabilecek ilaçlardır. depresyonuna neden olur (negatif inotrop etki). Ayrıca
Doğru cevap: A konvulsiyonlara, santral sinir sistemi (SSS) depresyonuna ve
bunu takiben solunum depresyonuna, oksijen düzeylerinde
azalma ve hipotansiyona neden olur.

Doğru cevap: D
 289

26. A ş a ğ ıd a k ile rd e n h an gisi in tra v e n ö z rejyonel * Öfori oluşumundan sorumlu

an es teziktir? * Enkefalinler tarafından uyarılır.

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

A) Kokain B) Pentokain * ö reseptörleri G proteinler yardımıyla adenilil siklaz
enzim inhibisyonu yapar.
C) Prokain D) Prilokain
* ö reseptör naloksan tarafından bloke edilir.
E) Novakain
3. k (kappa) reseptör:
P r ilo k a in (citanest) infiltratif, rejiyonai ve
h id r o k lo r ü r
* K o rtekste bulunup s e d a tif e tkide bulunur.
spinal anestezide kullanılmaktadır ve %1-3’lük solüsyonları
M. sp in a lis te b u lu n u rla r spinal analjeziden
vardır. En büyük dezavantajı m e t h e m o g l o b i n e n m i
sorumludur.
o lu ş tu r m a s ıd ır .
* k reseptörler G- protinleri yardımıyla Ca++ kanalları
D oğru cevap: D ile kenetlidir.
* Naloksan’ın k reseptörlere affinitesi daha düşüktür
— (diğerlerine göre)
* Pupil kontraksiyonu yapar.
NARKOTİK ANALJEZİKLER
__________________________________________ O p io id le rin s ın ıfla n d ırılm a s ı;

1. A g on istler
1. A ş a ğ ıd a k ile rd e n h an gisi m o rfin in p rea n e ste zik
o la ra k u yg u lan m a sın ın n ed en i o la m a z ? - Morfin (4-5 saat etki süresi)
- Meperidin
A ) Sedasyon oluşturmak
- Heroin
B) Öksürüğü baskılamak
- FentaJnil
C) Emezisi önlemek
- Sufentanil
D) Ağrıyı gidermek - Alfentanil (14-45 dk etki süresi)
E) Kalbin iş yükünü azaltmak
- Metadon
O pioidle r (Morfin) em etik etkilidir. Bulantı ve kusmayı - Kodein
giderm ek için kullanılamazlar. Emezis oluşturm ak için
- Propoksifen (zayıf agonist)
özellikle tercih edilen ilaç apom orfindir.
- Difenoksilat (antidiyaretik)
M O R F İN İN P R E A N E S T E Z İK F A Y D A L A R I: - Loperamid (antidiyaretik)
• Sedasyon oluşturmak
2. Karma etkileri
• Öksürüğü baskılamak
- Nalorfin
• Ağrıyı gidermek
- Pentazosin
• Sistemik damarları gevşeterek kalbin iş yükünü
- Tramadol
azaltmak
- Buturfanol
OPİOİDLER - Nalbufin

• Opiod terimi etkisi morfine benzeyen maddeleri ifade - Bufrenorfin

eder. 3. A ntagonistler
• Organizmada opioid reseptörlerinin bulunması bunları
* Naloksan (kısa etki-perenteral)
uyaracak endojen maddelerin varlığını gösterir.
* Naltrekson (uzun etki-oral)
B u e n d o j e n m a d d e l e r 3 g r u p t a d ır .
O p io id le rin fa rm o k o d in a m ik ö z e llik le ri;
1. POMK (proopidmelanokortin) üyesi ((3-endorfin) ve
ACTH 1. Analjezik etki
2. Proenkefalin A (met enkefailin ve lö-enkefalin) - Analjezik etki yaparlarken diğer duyu modalitelerini
durduramazlar.
3. Prokefalin B (dinorfin)
- Ach, N.A, P maddesi, serotonin gibi kimyasalların
O p io id re s e p tö rle ri; salıverilmesini inhibe ederek etki gösterir.
1. m ( m ü ) r e s e p t ö r le r i: - Öfori ve sedasyon yapmasına rağmen yüksek
* m 1 re se p tö rle ri su pra sp in a l a n a lje zid e n dozda bile şuur kaybı ve amneziye neden olmaz.
sorumludur 2. Santral etkiyle m yozis
* m 2 re se p tö rle ri solunum d epresyonu ve 3. A n titu s if etki (bulbustaki m erkezleri etkiler)
konstipasyon yapıcı etkilerini yapar. 4. R ijidite
2. ö ( d e lt a ) re s e p tö r : L im b ik s is t e m d e k i n ö r o n la r 5. Emetik etki
z e n g in d ir .
 290

6. Bradikardi (meperidin ise taşikardi) * Miyozis

7. P e r ife r ik a rte r ve v e rile rd e d ila ta s y o n * Hipotansiyon
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

(hipotansif) * Mide HCI salgısını artırır

8. Solunum depresyonu * ince barsaklarda tonus artışı
9. G IS ’te k i düz k a s la rın s p a zm ın ı a rttırır. İtic i * Konstipasyon
hareketleri baskılar, (konstipasyon)
* Safra koliği yapabilir
10. Oddi sfin kterini kasar.
* Histamin açığa çıkarabilir
11. Endokrin etkiler
* Morfinin antikonvulsif etkisi yoktur. Aksine kon-vulson
- GnRH salınmasını baskılar. (FSH ve LH) ilaçlara karşı duyarlılığı artırır.
- CRH salınmasını baskılar.(ATCH ve b-endorfin)
D oğru cevap: C
12. M orfin özellikle histam in açığa çıkarır. Kaşıntı ve
kızarıklık yapar.
13. H ipothalam us üzerinde hafifçe ısı düşüşü yapar. 3. A ş a ğ ıd a k i o p iy a tla r d a n fiz ik s e l b a ğ ım lılık
g e liş t ir m e p o t a n s iy e li e n a z o la n h a n g is id ir ?
* Dekstrometorfan antitusif özellikte bir sentetik
opioidtir. Bağımlılık yapmaz, kodeinden daha az A) Morfin
konstipasyon yapar ve analjezik etkisi yoktur. Mü
B) Nalbufin
reseptörlerini etkilemez.
* Nalbufin MI bağlı ağrı tedavisinde kullanılır.
C) Metadon
D) Kodein
* Klonidin morfin bağımlılarında tedavide kullanılır.
E) Meperidin
* Naloksan ve naltreksan saf opioid antagonistleri
olarak antidot olarak kullanılır. Opiyat grubu ilaç ve maddelerin en önemli sakıncalarından
* Fentanil, morfinden daha güçlü analjezik etki ve birisi, oldukça güçlü bağımlılık yapmalarıdır. Etkilerine
etkisi çabuk başlayan bir opioidtir. Alfentanilde tolerans gelişir ve artık etkileri mevcuttur. Bu maddelerden
15-45 dk’dır. en meşhuru; morfin ve eroindir.
* Eroin diasetil-morfindir, deasetilasyon ile morfine Ancak öpiyatlar içerisinde parsiyel agonist olan bir grup
dönüşür. bulunmaktadır. Bunlar tek başlarına uygulandıklarında;
* Kodein, metil-morfindir. Ağrı kesici ve öksürük ilacı morfin benzeri etkiler oluştururken, morfin bağımlılarında ise
olarak kullanılmaktadır. morfinin etkisini ortadan kaldırırlar ve yoksunluk sendromu
* En yüksek bağ ım lılık m orfinde daha sonra yapabilirler. Ayrıca, parsiyel agonist oldukları için; solunum
metadon, meperidin ve fentanildedir. depresyonu ve analjezik etkileri daha azdır. Daha az öfori
ve psişik/fiziksel bağımlılık oluştururlar.
* Opioid zehirlenm esinde en sık ölüm sebebi
solunum yetmezliğidir.
* Pentazosin, Bufrenorfin gibi parsiyel agonistler
m orfin b a ğ ım lıla rın d a a n ta g o n ist e tkiyi
belirginleştirir ve yoksunluk semptomlarına yol
açar buna karşı morfin almayanlarda morfin gibi
etki yapar.
* Meperidin myozis yapmaz. Tam tersi antimuskarinik
etki ile midriazise neden olur.

D oğru cevap: C2

Seçeneklerde bulunan nalbufin; bir parsiyel agonisttir.

2. A ş a ğ ıd a k ile rd e n h an gisi m o rfin in te ra p o tik
Seçeneklerdeki diğer maddeler full agonist olan diğer
etk ile rin d e n biri d e ğ ild ir?
opiyatlardır.
A ) Öfori B) Sedasyon
Doğru cevap: B
C) Antikonvulsif etki D) Analjezik etki
E) Antitüsif etki
4. A ş a ğ ıd a k i o p iya tla rd an h a n g isin in a n a lje zik etkisi
M o rfin in e tk ile ri: en g ü d ü d ü r ?
* Analjezi
A ) Morfin
* Öfori
B) Sulfentanil
* Sedasyon
C) Levometadil
* Solunum depresyonu
D) Heroin
* Antitüsif etki
E) Oksomorfon
* Bulantı, kusma
 291

Opiyat grubu ilaçların en önemli özelliklerinden birisi, 6. Neoplazi metastazı nedeniyle kronik ağrısı olan
oldukça güçlü analjezi yapmalarıdır. Morfin, güçlü analjezi b ir hastada, aşağıdakilerden hangisinin intratekal

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

yapmakla birlikte, bazı opiyatların analjezik etkileri morfinden uygulanm ası duysal ve m otor fonksiyonu
bile güçlüdür. Bu opiyatların isimleri: etkilem eden analjezi oluşturur?

Fentanil Sufentanil Remifentanil Alfentanil A) Ropivakain

B) Kokain
Bunlar analjezik etki gücü en yüksek olan opiyatlardır.
Bunlar arasında e n g ü ç l ü s ü s u f e n t a n i l d i r C) Morfin
D) Prilokain
Ayrıca bu ilaçlar; kardiyovasküler sistemde histamin
E) Prokain
salınımına yol açmazlar ve kardiyak etkileri çok azdır.
Bu nedenle kardiyovasküler cerrahide tercih edilirler. L o k a l a n e s te z ik le r (R o p iv a k a in , K o k a in , P rilo k a in ,
P r o k a in ) y ü k s e k d o z d a m o t o r f o n k s iy o n la r ı
Seçeneklerdeki diğer opiyatlara bakalım: Levometadil: Uzun etkileyeb ilirler. O pio id lerin (M orfin) m o to r fo nksiyo nları
etkili bir opiyattır. inh ibe edici etkisi y o k tu r

H e r o in : En çabuk bağımlılık oluşturan ve kısa etki süreli D oğru cevap: C

opiyattır.

Oksimorfon: Morfinin yarı-sentetik türevidir.

7. Endojen opioidlerin, sırasıyla delta (ö), kappa
D oğru cevap: B ve mü (p) tip reseptörlere en yüksekten en
(k )
düşüğe göre afinite sıralaması için hangi şık
doğrudur?
5. O piyat yo ksun lu k sendrom unun en karakteristik
A) Enkefalin > Endorfin >Dinorfin
özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
B) Dinorfin > Enkefalin > Endorfin
A) Respiratuvar depresyon C) Enkefalin > Dinorfin > Endorfin
B) Pinpoint pupiller D) Endorfin > Dinorfin > Enkefalin
C) Konvülsiyon E) Endorfin > Enkefalin> Dinorfin
D) Piloereksiyon, üşüme ve terleme En do jen O p io id lerin R e se p tö r A fin iteleri:
E) Metadon uygulanması ile semptomların
şiddetlenmesi D elta reseptö r: Enkefalin

Morfin yoksunluk sendromu oldukça komplike bir tablodur. K appa reseptö r: Dinorfin
M orfin yoksunluk sendrom unun bulgularını akut ve
kronik dönem diye 2 gruba ayırabiliriz. B u d ö n e m l e r i n Mü reseptö r: Endorfin
b u lg u la r ı:
Doğru cevap: C
• Akut dönem : Başlangıçta lakrimasyon, rinore,
terleme gibi ıslak belirtiler ortaya çıkar. Daha ileri
aşamada; tremor, midriyazis, kan basıncında artma
8. Kullanımı sırasında taşikardi oluşturabilen opioid
ve taşikardi, diyare ve ejekülasyon oluşur. Kaz
ilaç çiftle ri aşağıdakilerden hangileridir?
derisi görünümü (piloereksiyon) tipiktir. Yoksunluk
krizi sırasında konvülsiyon görülm ez. Genelde A) Morfin - Kodein
tüm yoksunluk sendromlarında olduğu gibi; morfin
B) Heroin - Fentanil
yoksunluk sendrom unun bulgularının bir kısmı
sem patik h ip era ktivasyo n b ulgu larıd ır. M orfin C) Meperidin - Pentazosin
yoksunluk sendromundaki sempatik hiperaktivitenin D) Nalokson - Morfin
tedavisinde klonidin ve daha az yan etkisi olan E) Metadon - Oksikodon
lofeksidin kullanılır.
O p io id p e p title r ç o ğ u n lu k la kullanımları sırasında
• Hipotansiyon, bradikardi, hipotermi
K r o n ik d ö n e m :
b ra d ik a rd i oluştururlar. Kalpte ta ş ik a rd i y a p a n o p io id
ve solunum merkezinin C 0 2 ’e duyarlılığının azalması
p ep titler M ep erid in ve P en tazo sin dir.
vb.

Y u karıd aki a çıklam adan da a n la şıla ca ğ ı üzere; Meperidin:

seçeneklere bakınca en uygun cevabın piloereksiyon
Antimuskarinik etkiyle kalpte taşikardi oluşturur.
olduğu anlaşılacaktır. Seçeneklerde bulunan; p i n p o i n t
p u p il, m o r f i n z e h i r l e n m e s i n i n k a r a k t e r i s t iğ i d i r . Ayrıca
Taşikardik hastalarda kullanımı kontrendikedir.
metadon uygulanması; semptomları hafiflettir
Kalpte negatif inotrop etkileri de vardır.
Doğru cevap: D
Doğum sırasında kullanılabilir.
 292

Antidiareik olarak kullanılmaz. 12. M orfine karşı tolerans ve bağım lılık gelişmesinde
rol alan nörotransm itter aşağıdakilerden
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

D oğru cevap: C hangisidir?

A) Asetilkolin B) Nitrik oksid

9. A n a l j e z i k e t k ile r in i s e r o t o n i n v e n o r a d r e n a l i n g e r i C) Dopamin D) Histamin
a lim in i (u p ta k e ) b lo k e e d erek o lu ş tu r a n o p io id
E) Noradrenalin
ila ç la r a ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g ile r id ir ?
Doğru cevap: B
A) Oksikodon - Heroin
B) Hidokodon - Morfin
C) Tramadol - Tapentadol 13. Aşağıdaki opioidlerden hangisinin NMDA
antagonisti etkisi y o k tu r?
D) Difenoksin - Meperidin
E) Buprenorfin - Pentazosin A) Propoksifen
T ra m a d o l ve ta p e n ta d o l se ro to n in ve n o rad ren a lin B) Metadon
g eri alim im b lo ke e d erek a n a lje zik e tk ile rin in önemli C) Sufentanil
bir kısmını o lu ştu ru rlar. Opioid peptitler üzerinde etkileri D) Ketobemidon
olmakla birlikte bu iki ilaç asıl etkilerini uptake blokajı
sonucunda gerçekleştirirler.
E) Dekstrometorfan
Bazı opioidlerin NMDA reseptör antagonisti etkileri de vardır
T ram ad o l: (örn. propoksifen, metadon, ketobemidon, dekstrometorfan).
• Solunum ve ka rd iyo va skü le r sistem üzerinde Sentetik opioidler olan fentanil, remifentanil, alfentanil ve
depreşen etkiler oluşturmaz. sufentanilde bu etki yoktur.
• D o ğ u m e y le m i s ır a s ın d a a n a lje z ik s a ğ la m a k
Doğru cevap: C
amacıyla kullanılabilir.
• Kronik nöropatik ağrı sendrom tedavisinde kullanımı
mevcuttur. 14. M orfinin aşağıdaki etkilerinin hangisine en fazla
• E pile p si hikayesi olan h asta larda kullanım ı tolerans gelişir?
kontrendikedir.
A) Solunum depresyonu
D oğru cevap: C
B) Bradikardi
C) Miyozis
10. Post o pe ra tif ileus tedavisinde kullanılan opioid D) Konvulsif etki
reseptör antagonisti aşağıdakilerden hangisidir? E) Kabızlık

A) Tramadol Doğru cevap: A

B) Alvimoptan
C) Alfentanil
15. Aşağıdakilerden hangisi proenkefalin A’dan
D) Nalbufin oluşur?
E) Oksikodon
A) Morfin B) Kodein
Opioid reseptör antagonist olan nalokson ve naltrekson
C) Metaenkefalin D) Dinorfin
post operatif ileus tedavisinde morfinin konstipan etkilerini
azaltarak e tk in lik gösterirler. Nalokson ve naltrekson E) Beta endorfin
periperik reseptörleri inhibe ederek konstipasyon tedavisinde
etkili oldukları gösterilmiştir. Bu amaçla kullanılan türevleri f \
alvim optandır. Proenkefalin A -» Enkefalinler

D oğru cevap: B Proenkefalin B —> D inorfinler

POMC - » Endorfin

11. Aşağıdaki opioid antagonistlerinden hangisinin

etki süresi daha uzundur? v j
Doğru cevap: C
A) Nalokson B) Fentanil
C) Metadon D) Pentazosin
E) Naltrekson
Doğru cevap: E
 I
29►3

16. Aşağıdaki opioid peptidlerden hangisi pro- sağlamasıdır. Bu yöntem küçük cerrahi girişim ler ve
opiom elanokortinden kesilerek yapılır? diagnostik girişim lerde (k a lp k a te te riz a s y o n u g ib i)

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

kullanılır. Hipotansiyon görülebilir.
A) Lö-enkefalin (Leu-enkaphalin)
B) Beta-endorfin Droperidol yerine diazepam veya ketamin de verilebilir.
C) Substan P N ö ro le p t anestezi
D) Dinorfin
Azot protoksid, narkotik analjezik (fentanil) ve nöroleptik
E) Somatostatin
(droperidol) birarada verilir. Çizgili kas rijiditesini hafifletmek
Proopiomelanokortin beta-endorfin, met enkefalin, MSH için çizgili kas gevşetici de vermek gerekir.
ve ACTH içerir.
Doğru cevap: B
Doğru cevap: B

19. Aşağıdaki ajanlardan hangisi opiyat bağımlılarının

17. Postoperatif ağrısı olan b ir hastaya transdermal kesilm e sendrom u tedavisinde kullanılır?
fentanil uygulanm aktadır. Karşılaşılabilecek en
ciddi van etki aşağıdakilerden hangisidir? A) Kodein B) Naltrekson
C) Metadon D) Loperamid
A) Cilt reaksiyonları B) Diare
E) Fentonil
C) Hipertansiyon D) Myozis
- M etadon m orfin ve eroin bağım lılarının idame
E) Solunum depresyonu tedavisinde kullanılarak kesilme sendromu oluşumunu
Fentanil en güçlü etkiye sahip narkotik analjeziklerden biridir. önler.
Kısa etkili biri ilaç olup intravenöz yoldan kullanılır. Morfine - Oral alınabilen ve yarı ömrü uzun olan bir ilaçtır.
göre en önemli farkı sistemik kan basıncını düşürmemesidir.
Doğru cevap: C
F entanil solunum depresyonuna yol açar. M yozis,
konstipasyon, hipotermi, idrar retansiyonu ve hipotansiyon
rastlanabilecek diğer etkilerdir. Nöroleptiklerden biri olan
Droperidol ile birlikte nörolept anlajezi ve nörolept anestezi 20. Analjezik dozlarında kullanıldıklarında
de kullanılır. aşağıdakilerden hangisi m orfin ve metadon
arasındaki benzerliklerden biri d e ğ ild ir?
Doğru cevap: E
A) Miyozis
B) Solunum depresyonu derecesi
18. Nörolept analjezi sağlam ak amacı ile droperidolün C) Analjezik gücü (potensi)
yanına hangi ilaç eklenm elildir? D) Antitusif etki
A) Nitröz oksit B) Fentanil E) Analjezik etkinin süresi
C) Pentobarbital D) Propofol Metadon ve m orfin bir çok yönden birbirine benzese de
E) Etomidat metadon oral yoldan alındığında oldukça iyi absorbe olur.
Yarılanma ömrü de 24 saat olduğundan etkisi uzun sürer. Bu
K O M B İN A S Y O N A N E S T E Z İL E R İ nedenle opioid bağımlılarının idame tedavisinde kullanılır.

Dengeli anestezi Doğru cevap: E

Bilinç kaybı ile beraber ağrı duyusunun kaybı ve çizgili

kaslarda gevşeme elde edilmeye çalışılır. 21. Metadon için aşağıdaki verilen ifadelerden
hangisi yanlıştır?
Bu amaçla;
A) Oral etkinliği morfine göre daha fazladır.
- Azot protoksid
B) Opioid reseptörlerinin agonistidir.
- Narkotik analjezik (fentanil veya morfin)
C) Analjezik etkilidir.
- Çok kısa etkili bir barbitürat (tiopental sodyum)
D) Morfine göre yarı ömrü daha uzundur.
- Çizgili kas gevşetici (nöromuskuler blokör) birarada
kullanılır. E) Morfin bağımlılarında semptomları şiddetlendirir.

N örole ptan aljezi Doğru cevap: E

Narkotik analjezik (fentanil) ve nöroleptik (droperidol)

birarada verilir. Hastada bir sedasyon hali oluşur ancak
bilinç kaybı yoktur. Avantajı hastanın koopere olabilmesini
 294

22. Metadon etkilerinden olmayan hangisidir? A n a lje z ik Etki G üderi:

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

A) Myosiz Sufentanil > Remifentanil > Fentanil > Alfentanil > Morfin
B) Analjezik etkinin kısa olması > Meperidin
C) Antitüsif etki Etkileri çabuk başladığı (alfentanil ve remifentanil’in etkisi
D) Solunum depresyonu en çabuk başlar) ve kısa sürer.
E) Öfori
Rem ifentanil; plazma esterazları tarafından parçalandığı
Metadon morfinin sentetik bir türevidir. Morfinden en önemli için en kısa etkilisidir.
farkı etkisinin daha geç başlaması, uzun sürm esidir.
• Belirgin kas rijidite si Oluştururlar (özellikle anestezi
Morfin ve eroin bağımlılarına bazı ülkelerde metadonla
sırasında göğüs duvar rijiditesi önemlidir).
idame tedavisi uygulanmaktadır.
• Histamin salınımına yol açmazlar ve kardiyak etkileri
D oğru cevap: B çok azdır. Bu nedenle kardiyovasküler cerrahide tercih
edilirler.
• Kafa içi basıncı etkilemezler.
23. Dolaşım yetm ezliği olan b ir hastada analjezi için
aşağıdaki ajanlardan hangisi seçilm elidir? D oğru cevap: C

A) Diazepan B) Halotan
26. İlacın yo ksun lu k sendrom unda ortaya çıkan
C) Morfin D) Nitröz oksit fiz y o lo jik d eğ işiklikle r aşağıdakilerden hangisine
E) Propofol bağlıdır?
- Bu durum da se çile ce k en iyi ilaç o p io id
analjeziklerdir. A) Çapraz tolerans B) Direk toksisite

- Morfin vasodilatasyon yaparak kalbin önündeki yükü C) Fiziksel bağımlılık D) Psikolojik bağımlılık
azaltır. E) Tolerans
- Opioidlerin tekrarlayan kullanımları sonucu gelişen
D oğru cevap: C
fiziksel bağımlılığa bağlıdır.

Doğru cevap: C
24. En kısa etkili narkotik analjezik aşağıdakilerden
hangisidir?
27. Aşağıdaki opiyat analjeziklerden hangisinin
A) Meperidin B)Buprenorfin kullanım ı to ksik m etabolitlerin oluşmasından
dolayı azalmıştır?
C) Alfentanil D) Kodesin
E) Pentazosin A) Kodein B) Dilavdid
Alfentanil en kısa etkili narkotik analjeziktir. C) Fentanil D) Meperidin
E) Metadon
D oğru cevap: C - Meperidinin metabolizması sonucu nöbetlere yol açan
normeperidin oluşur.

25. En uzun etkili opiyat analjezik aşağıdakilerden f

hangisidir?
Antitusıf etkisi olmayan narkotikler:
A) Eroin (Diasetil morfin) • M eperidin
B) Dionin • O k so m o rfo n
C) Levometadil
D) Hidrokodon V J
E) Dekstromoramid Doğru cevap: D
L e vo m e ta d il (L-ase tilm e ta do l)
28. O pioidlerden hangisi p upiller dilatasyon yapar?
OT uzaması yapması nedeniyle kardiyotoksiktir. En uzun
etkili opiyattır. Eroin bağımlılığının tedavisinde kullanılır. A) Metadon B) Meperidin
C) Kodein D) Fentanil
FENTANİL / SUFENTANİL / REMİFENTANİL /
E) Propoksifen
ALFENTANİL
Meperidin güçlü antikolinerjik etkiye sahiptir bu yüzden
Analjezik etki gücü en yüksek olan opiyatlardır(en güçlüsü pupillerde tüm diğer opiyatların aksine midriyazis yapar.
sufentanil’dir).
Doğru cevap: B
 295

29. Aşağıdakilerden hangisi a n titu sif (öksürük kesici) 33. Aşağıdakilerden hangisi m etilm orfindir?
e tkili bir opiattır?
A) Hidromorfon B) Oksikodon

SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

A) Apomorfin B) Kodein C) Kokain D) Kodein
C) Fentonil D) Dekstrometorfan E) Eroin
E) Morfin
Morfin kodeinin demetilasyonu ile elde edilebilir. Kodein Mü
- Dekstrometorfan antitüsif etkili bir ilaçtır. reseptörlerine düşük affinite gösterir ancak vücutta morfine
- Analjezik etkisi ve bağımlılık yapma özelliği yoktur. dönüştürülebildiğinden analjezik etki yapar. Eroin diasetil
morfindir. Kodein, morfine aşırı duyarlılığı olan hastalarda
Doğru cevap: D
kullanılmamalıdır.

D oğru cevap: D
30. Nadiren konstipasyona neden olan ve analjezik
etkisi olm ayan ve bağımlılık yapmayan a n titu sif
hangisidir? 34. M orfinin yaptığı yüksek b ilier (safra) basınç ile
alakalı aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?
A) Difenoksilat B) Kodein
C) Dekstrometorfan D) Naloksan A) Atropinle tam olarak ortadan kaldırılır
E) Methadon B) Opioid antagonistleri ile ortadan kaldırılır
D ekstrom etorfan e tkili bir a n titu ssiftir ve bağım lılık C) Safra yollarının spazmı nedeniyle olur
potansiyeli yoktur. Dekstrometorfan suistimal edilmez ayrıca D) Oddi sfinkterinin artmış tonusu nedeniyle olur ve
kodeinden daha az konstipasyon yapar. Dekstrometorfanın morfin antagonistleri ile önlenebilir
belirgin analjezik etkisi yoktur. E) Sıklıkla serum lipaz ve amilazının yükselmesi ile
beraberdir
Doğru cevap: C
M orfin safra yapımını azaltılmasına rağmen çıkışında olan
azalma basıncın artmasına neden olur. Bu da pankreas
31. Opiyat bağımlısına verildiğinde yoksunluk kanallarında, karaciğer içindeki kanallarda gerilim e
sendrom u b elirtile rinin ortaya çıkmasına neden (distansiyon)ye neden olur. Bu distansiyon nedeniyle
olan ilaç aşağıdakilerden hangisidir? pankreas enzimleri olan amilaz ve lipaz serumda artar.
Atropin spazmı sadece bir miktar azaltır tam olarak kaldırma
A) Metadon B) Morfin gibi bir fonksiyonu yoktur.
C) Naltrekson D) Fentanil
Doğru cevap: A
E) Loperamid
- Naloksan, naltrekson, nalmefon opiyat müreseptörlerine
yüksek afinitesi olan antagonistlerdir. 35. M orfinin kullanıldığı durum lardan olmayan
- M o rfin z e h irle n m e s in d e p a re n te ra l o la ra k hangisidir?
uygulanırlar.
A) Diyare
- Morfin bağımlılarının taranması için kullanılırlar.
B) Anestezide premedikasyonda
- Bağımlıya verildiğinde yoksunluk sendromu belitilerini
C) Öksürük
ortaya çıkarırlar.
D) Kanserin terminal dönemindeki hastalar
Doğru cevap: C
E) Akut pulmoner ödem
M orfin öksürüğü baskılar ancak kodein ve dekstrametorfan
32. M orfin alımıyla oluşan bulantı için aşağıdakilerden bu amaçla kullanılan farmakolojik ajanlardır. Morfin ve
hangisi ya nlıştır? opiatlar gastrointestinal transiti azaltırlar ve bu amaçla
haşhaş extreleri diyare tedavisinde kullanılır. Ancak
A) Kodeinin analjezik dozları bulantı yapmaz günüm üzde bağ ım lılık yapm ayan se nte tik tü re vleri
B) Morfin antagonistleri ile bulantı ortadan kaldırılır bulunabilmektedir. Birçok morfin bağımlısı konstipasyondan
yakınır.
C) Hareketli gelen hastalarda denge duyusunda artış
olur D oğru cevap: C
D) Hareketli hastaların yaklaşık %40’ında olur
E) Emezis kemoreseptör triger zone (CTZ)
uyarılmasına bağlıdır 36. Aşağıdaki bileşiklerden hangisinin L-izomeri
a n titu s if etki gösterir?
Sırt üstü yatmış pozisyonda morfin alımından sonra bulantı
daha nadirdir. Kodein ve morfin bazı hastalarda bulantıya A) Morfin B) Dextrometorfan
neden olur. C) Propoksifen D) Naloksan

Doğru cevap: A E) Difenoksilat

 296

D e xtro p ro p o ksife n opioid benzeri aktiviteye sahiptir. 39. Eroin bağımlısı birinde yo ksun lu k semptomlarını
Bunun L-izomeri santral etkili antitusif özellik gösterir. kaldırm ak için aşağıdakilerden hangisi
SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

Propoksifenin düşük dozları aspirinle kombine edilir bu kullanılabilir?

yolla aspirinin analjezik etkisinden daha fazla analjezik
etki elde edilir. A) Diazepam B) Naloksan
C) Kodein D) Asetaminofen
D oğru cevap: C
E) Metadon

Güçlü bir opioidin yoksunluk semptomlarını kaldırmada

37. Aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır? diğer güçlü bir opioid kullanılmalıdır. Kodein eroin kadar
etkili olmaz. Opioidlere bağımlı birinde naloksan kullanmak
A) Eroin morfinden 2 kat daha güçlü bir analjeziktir yoksunluk sendromuna neden olur. Diazepamın etkileri
B) Oksikodon morfin dengi bir maddedir anksiyeteveajitasyonu kaldırılması ile sınırlıdır. Kullanılacak
C) Morfin 3 glukronit morfinin aktif metabolitlerinden güçlü methadondur.
biridir
Doğru cevap: E
D) Morfin 6 glukronat morfinden daha potent bir
metabolittir
40. Mü reseptörlerine antagonist olan ancak morfinle
E) Oksikodon oral yolla morfinden daha fazla
aynı analjezik güçte olan ilaç hangisidir?
biyoyararlanımı vardır

Morfin 3 ve 6 pozisyonlarından konjugasyona uğrayabilir. A) Kodein B) Fentonil

Metabolizma ile daha çok inaktif metabolit olan mofrin 3 C) Nalbufin D) Naloksan
glukronat elde edilir. Böbrek yetmezliği olan kimselerde E) Natrekson
aktif metabolitler olan morfin 6 glukronat birikebilir ve
toksisiteye neden olabilir. M orfin 6 glukronat m orfinden Nalbufin yapıca oksimorfanla benzer. Analjezik ve sedatif
daha p o te n t m e ta b o litid ir. Oksikodon morfinle aynı etkileri morfinle aynı güçtedir. Hem agonist hem antagonist
potense sahiptir. Ancak oral biyoyararlanımı daha çoktur. ilaçlar da güçlü agonistler kadar analjezik etki yapabilir. Hem
Oksikodon genellikle aspirin ve asetominofen ile kombine agonist hem antagonist olanlarda solunum depresyonu
edilir. Eroin morfinden 2 kat daha potent analjezik etkiye daha az oluşur.
sahip bir maddedir ancak suistimal edilmesi sık olduğundan
terapetik kullanımı yoktur. D oğru cevap: C

D oğru cevap: C 41. M orfin aşağıdakilerden hangisinde terapötik

amaçlı kullanılır?

38. Güçlü opioid analjeziklerin sürekli kullanımında A) Myokard infarktüsünde

aşağıdakilerden hangisine tolerans gelişm ez? B) Şiddetli konstipasyonda
A) Öfori C) Myozis uyarımında
B) Karbondiokside olan cevapta azalma D) Kronik alkol kullanımına bağlı oluşan yoksunluk
sendromunda
C) Sedasyon
E) Bulantı ve kusmada
D) Analjezi
E) Miyozis Myokard infarktüsü sonrası morfin kullanılır. Kronik alkol
bağım lılığına bağlı oluşan yoksunluk sendrom unda
Yüksek doz opioid kullanımında tolerans kolayca gelişir. kullanılmaz. Yan etkileri konstipasyon, miyozis ve bulantı-
Analjezik, sedatif, emetik, solunum depresyonu ve öfori kusmadır.
yapıcı etkilerine tolerans gelişir. Miyozis ve konstipasyon
ve konvülziyon eşiğini düşürünce etkilerine tolerans D oğru cevap: A
gelişmez.

f \ 42. O pioid analjeziklerin su istim ali hakkında

aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?
Epibotidin -> A n alje zik e tk isi bulunan nikotinik
ag o n ist bir m addedir. A) Opioid bağımlısı birine nalokson verilmesi
yoksunluk sendromu belirtilerine neden olur
V J B) Metadon eroinin yoksunluk sendromunun
semptomlarını azaltır
Doğru cevap: E C) Eroin çekilmesinin semptomları 5-7 günde
kaybolur
D) Lakrimasyon, rinore, esneme ve terleme opioid
çekilmesinin erken belirtileridir
E) Opioid kesilmesi ile olan sempatik aktivite artışına
bağlı semptomlar klonidinle kaldırılabilir
 Eroin çekilmesinin ikinci fazının semptomları 26-30 haftada E r o i n (=Diasetilmorfin) bağımlılık yapıcı tesiri en fazla olan
kaybolur. Metadon oral etkili, uzun ömürlü ve güçlü agonist opioiddir. Bu etki öforik tesirinin fazlalığından dolayıdır.

SANTRAL SIN IR SİSTEMİ

olduğu için eroin detoksifikas-yonunda sık kullanılır. N a l o k s o n saf morfin antagonistidir. Diğer morfin türevi
opioiatlerin bağımlılık yapıcı tesiri morfinden az veya
D oğru cevap: C eşittir.

D oğru cevap: C
43. A ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g is i d o ğ a l o p iu m g r u b u n d a n
d e ğ ild ir ?
47. A ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g is i o p io d b a ğ ım lılığ ın d a
A) Morfin B) Kodein k u lla n ılır ?
C) Tebain D) Siklazosin
A) Rezerpin B) Propranolol
E) Papaverin
C) Guanitidin D) Bretilyum
Opiumlar; 20’den fazla alkaloid belirlenmiştir. Teda-vide E) Klonidin
bunlardan sadece 3’ü kullanılmaktadır. Bunlar morfin,
kodein ve papaverindir. Tebain tedavide kullanılmamakla Morfinin sistemik etkilerine karşı tolerans (Farmakodinamik
beraber doğal alkaloiddir. tolerans) geliştiği için doz artırımı gerekir. Myozis ve
kabızlığa karşı tolerans gelişmez. Opioid bağımlılığında ya
D oğru cevap: D detoksifikasyon veya ikame tedavisi yapılır. Detoksifikasyon
tedavisinde klonidin kullanılır. Diğer tedavi ise metadonla
ikame tedavisidir.
44 A ş a ğ ı d a k i l e r d e n h a n g i s i m o r f i n iç i n y a n l ı ş t ı r ?
Doğru cevap: E
A) İM veya subkutan uygulanır
B) Morfin toleransı farmakodinamik toleranstır
48. K e n d is in i ve m e t a b o li t i ile b ir lik t e e tk i yapan
C) Yoksunluk sendromuna neden olur
h a n g is id ir ?
D) Kafa travmalarında kuvvetli analjezi için
kullanılabilir A) Kortizon B) Kodein
E) Hipotiroidide morfin etkilerine duyarlılık artar C) Enalapril D) Difenilhidantoin
Kafa travmalarında travma sonucu kafa içi basıncında E) Sekobarbital
artma, solunum depresyonu ve m idriyazis gelişmesi
Kodein bir morfin türevi olup metil morfindir. Daha çok
muhtemeldir. Morfin midriyasiz hariç tüm bunları artırır
antitussif amaçla kullanılır. Kodein hem kendisi hemde
ve meydana gelebilecek lezyonun gelişimini izlemeyi
metaboliti olan morfin ile etkili olur.
zorlaştırır.
D oğru cevap: B
D oğru cevap: D

49. H u su rsu z bacak (r e s tle s s le g ) se n d ro m u

45. A ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g is i m o r f i n in d e p re san
t e d a v is in d e k u lla n ıla n ılm a y a n ila ç a ş a ğ ıd a k ile r d e n
e t k is in i e n g e lle r ?
h a n g is id ir ?

A) Amitriptilin B) Klorpromazin
A) Pramipeksol
C) Desipramin D) Doksapram
B ) Levodopa
E) Fenelzin
C) Demir replasmanı
Fenotiazinler, trisiklikler ve MAO inhibitörleri morfinin D) Oksikodon
depresan etkisi dahil bir çok etkisini uzatır. MAO inhibitörleri E) Nalokson
morfinin yıkımını azaltarak etkilerini potansiyelize ederler.
Morfin beş duyu ve periferden gelen çeşitli duyu tiplerini R e s t le s s L e g (H u z u r s u z B a c a k ) T e d a v is i:
değiştirmez. Doksapram, santral etkili stim ulandır ve
• Levodopa
morfinin depresan etkilerini engeller.
• Pramipeksol
D oğru cevap: D • Ropinirol
• Diazepam

46. B a ğ ım lılık y a p ıc ı e t k is i en f a z la o la n
• Gabapentin
a ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g is id ir ? • Opioidler

A) Fenoprobamat B) Nalokson Doğru cevap: E

C) Diasetilmorfin D) İnnovar
E) Metadon
 298

50. Zehirlenm e tablosunda vertikal ve horizontal

nistagm us bulunan b ir hasta en büyük olasılıkla
SANTRAL SİN İR SİSTEMİ

aşağıdakilerden hangisini kullanm ıştır?

A) Eroin B) LSD
C) Kokain D) Fensiklidin
E) Skopolamin

Vertikal ve horizontal nistagmus fensiklidin zehirlenmesinin

patognomonik bulgusudur. Hallusinojen etkili bir madde olan
fensiklidin, glutamat ISIMDA reseptörlerini bloke ederek
etkisini gösterir. Yapı olarak ketamine benzer. Bilinen ilk
dissosiyatif anesteziktir.

Skopolamin antikolinerjik etkili bir ilaçtır. Santral sinir

sistemine yüksek miktarda geçen bu ilaç sedasyona neden
r olur, antiemetik etkilidir ve amnezi oluşturur.

Kokain adrenerjik sinir uçlarına noradrenalin alınmasını

inhibe eder. Çok güçlü bir stimülandır, öfori ve hipertermi
gibi bulgulara yol açar.

D oğru cevap: D

51. E rg ota lkaloid lerinin endikasyonlarından olmayan

hangisidir?

A) Migren
B) Parkinson
C) Raynaud hastalığı
D) Postpartum kanama
E) Serebral dolaşım bozuklukları

E r g o t a l k o l o i d l e r i n i n k u l l a n ı m y e r le r i;

M igren p ro fla ksisin d e m etize rjid (Serotonin reseptör

blokörü) kullanılır

Oksitosik etkisi nedeniyle doğum sonrası kanamaları

önlemede ergonovin ve metilergonovin kullanılır.

En güçlü alfa blokaj yapan aikaloidler: doğallardan:

e rg o to k s in , yarı sentetiklerden dihidroergotoksin ve
d ih idroe rg o tam ind ir. Bu e tkile rin i sadece sem patik
aktivasyon sonucu kasılmış damarlarda gösterebilir.

Santral alfa2-adrenerjik reseptörleri aktive ederek kan

basıncını azaltır (Klonidin benzeri etki) ve bradikardi
oluşturur.

Bromokriptin dopaminerjik reseptörleri uyarır. Akromegali,

galaktore ve hiperprolaktinemi tedavisinde kullanılır. Kusma
merkezindeki dopaminerjik reseptörleri aktive ederek bulantı
ve kusmaya neden olur.

L ize rjik asid die tilam id (LSD) güçlü halüsinojenik etki

gösterir.

D ihidroergotoksin serebral vazodilatör olarak kullanılır.

Raynaud hastalığı tedavisinde kalsiyum kanal blokörleri

kullanılır. Ergot alkaloidlerinin yeri yoktur.

Doğru cevap: C
 OTAKOIDLER

Dekarboksile
Peptid Yağ asitleri J
a .a .’ler
r— i
• Kininler • Histamin • Eikosanoidler
• Anjiotensinler • Serotonin • PAF
• Endotelin
• Substans P
• VIP
• CGRP
• Nöropeptit Y

2. A ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g is i h is t a m in in v ü c u tta k i
e t k il e r i n d e n b ir i d e ğ i l d i r ?
AMİN YAPIDAKİ OTAKOİDLER
___________________________________________ A) Bronkokonstrüksiyon B) Uterus relaksasyonu
C) Bronkodilatasyon D) Vazodilatasyon
1. A ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g is i h is t a m in e a it b ir e tk i E) Katekolamin salgılanması artışı
d e ğ ild ir ?
H i s t a m i n e t k il e r i
A) Sistemik kan basıncında düşme • V a z o d i l a t a s y o n v e k a p i lle r p e r m e a b il it e a r t ış ı: H1
B) Histamin-1 reseptörleri üzerinden santral sinir ve H2 reseptörleri aracılığıyla nitrik oksit salınımının
sisteminde sedasyon uyarılması sonucu vazodilatasyon olur. Hipotansiyon
C) Gastrik asit sekresyonunda artış ve refleks taşikardi görülür. Vazodilatasyon ile ciltte
kızarm a meydana gelir. Histam in intraderm al
D) Bronkokonstrüksiyon
verildiğinde Lewis üçlü yanıtına sebep olur (H1).
E) Terminal arteriyollerde dilatasyon Levvis üçlü yanıtında ilk olarak vazodilatasyonu
Histaminin etkisi asetilkolin ile yaklaşık aynıdır. Yani bağlı kızarıklık, ikinci olarak kapiller geçirgenlik artışı
damarlarda dilatasyon ve diğer düz kaslarda ise (bronş, nedeniyle ürtiker, üçüncü ve son aşamada akson
barsak vb.) kasılma oluşturmaktadır. refleksi ile ürtikerin etrafını saran hale şeklinde
kızarıklık meydana gelir. Akson refleksine substans
Tüm dış sa lg ıla rd a ise artış yapar. H istam in; H1 P aracılık eder.
reseptörleri üzerinden santral sinir sisteminde eksitasyon • + İn o t r o p , + k r o n o t r o p e tk i: H1 ve H2 reseptörleri
oluşturmaktadır. Bu nedenle H1 blokörlerinin en önemli yan aracılığıyla olur.
etkisi sedasyondur. • B r o n k o k o n s t r ü k s iy o n , b r o n k o d ila t a s y o n ve
H1 ve H2 reseptörler mukus
m u k u s s a l g ı s ı a r t ış ı:
salgısınıartırırlar.HIreseptörlerbronkokonstrüksiyon,
H2 reseptörler bronkodilatasyon yaparlar.
• Tüm endokrin ve egzokrin bezlerde salgı artışı
(H1)
• M i d e a s i t s a l g ı s ı n d a a r t ış : Mide pariyetal hücreleri
histamine en sensitif hücreler olup asit salgısı artışı
H2 reseptörleri aracılığıyla gerçekleşir.
• G a s t r o i n t e s t in a l m o t ilit e a r t ış ı v e d iy a r e : H1
reseptörleri motilite artışından sorumludurlar.
• A d r e n a l m e d u lla d a n k a t e k o la m in s a lın ım ın ın
Doğru cevap: B Histamin H1 reseptörleri aracılığıyla
a r t ır ılm a s ı:
adrenal medulladaki kromaffin hücreleri uyararak
katekolamin salgısını artırır.
• Periferik sinirlerin ağrı eşiğinde düşme (aljezi)
(H1)
 300

• S ito to ksik ve gecikm iş tip alerjik reaksiyonlarda 7. Aşağıdakilerden hangisi hem antihistam inik hem
azalma: H2 reseptörleri ile lenfosit aktivasyonu ve de a ntiko lin erjiktir?
antikor üretiminde azalma olur.
A) Piribedil B) Amantadin
* Uterus kontraktilitesinde artış (H1)
OTAKOIDLER

Doğru cevap: B
3. H istam inin oluşturduğu şok ile alakalı olmayan
hangisidir?
A) Hemokonsantrasyon
B) Kanın büyük damarlarda toplanması
C) Efektif kan volümünün azalması
D) Kalbe venöz dönüşün azalması
E) Kapiller permeabilitenin artması ve ödem
C) Domperidon D) Difenhidramin
E) Deprenil
H istam in a n ta g o n is tle ri (H1 re s e p tö r b lo k ö rle ri)
O rta k ö z e k lik le ri:
• Yüksek konsantrasyonlarda antikolinerjik etkileri
vardır (2 . jenerasyonlar, meklizin ve siklizin hariç).
• Yüksek konsantrasyonlarda lokal anestezik etki
gösterir, (difenhidramin gibi).
• Alfa-adrenerjik reseptör blokajı; en güçlü etki
fenotiyazin grubunda (prometazin, mekitazin)

Büyük dam arlar histamin şokunda boşalır. Kan ince 1. J e n e ra syo n H1b lo k ö rle ri:
damarlarda toplanır.
A. Etanolamin türevleri; (difenhidramin, dimenhidrinat,
Doğru cevap: B karbinoksamin, doksilamin)
• Sedasyon yapıcı etkisi en belirgin olan gruptur.
• Güçlü antikolinerjik etkiliğe sahiptir.
4. Histam in intravenöz verildiğinde aşağıdakilerden
hangisi oluşm az? • Doksalamin ve difenhidramin hipnotik amaçla da
kullanılabilir.
A) Levisin üçlü cevabı B) Artmış gastrik salınım B. E tile nd iam in tü re v le ri; (prilamin, tripelenamin,
C) Kalp hızında artma D) Bronkokonstrüksiyon antazolin)

E) Arteriyel kan basıncında aşırı düşme • Güçlü antihistaminik ve sedatif etki gösterir.
C. A r ila lk ila m in tü r e v le r i; (k lo rfe n ira m in ,
Levisin üçlü cevabı intradermal verilişte olur. bromfeniramin, deksklorfeniramin, akrivastin)
Doğru cevap: A • H 1 reseptörlerin en güçlü blokörüdür.
D. Piperazin türevleri; (buklizin, mekzilin, hidrosizin,
siklizin)
5. Histam in reseptörleriyle ilg ili aşağıdaki
ifadelerden hangisi doğrudur? • Taşıt tutmasında en etkili gruptur.
• Sedatif ve antikolinerjik etkinlik zayıftır.
A) H, reseptörünün aktivasyonuyla cAMP düzeyi
artar E. Piperidin grubu; (siproheptadin)
• H istam in tip 1, se ro to n in ve m uska rin ik
B) H2 reseptörünün aktivasyonuyla inositol fosfat
artar reseptörlerin antagonistidir.
• iştahı artırır ve kilo alımına neden olabilir.
C) H2 reseptörleri Ga proteinlerine bağlıdır Karsinoid tüm ör ve dumping sendromunda
D) H3 reseptörleri presinaptik bögede yerleşir kullanılır.
E) Mast hücrelerinden histamin salınımı H, 2. Je n e ra s y o n H1 b lo k ö rle ri;
reseptörleri üzerinden olur
P ip eridin grubu (kan-beyin b a riye rin geçem ezler,
H, : Düz kasta bulunur (IP3) antikolinerjik ve antiemetik etkinlikleri yoktur, sedatif etkileri
H2 : Kalp kası, gastrik mukoza, mast hücrelerinde düşüktür); astemizol, feksofenadin, terfenadin, loratadin,
bulunur (cAMP) setirizin, ebastin.
H3 : Presinaptik bölgede bulunur (G protein)
1. Jenerasyon antihistaminiklerin büyük bölümü karaciğerle
Doğru cevap: D6 metabolize edilirken, akrivastin ve sterizin böbrek yoluyla
itrah edilir.

6. Aşağıdakilerden hangisi histam in etkisine en H1 R e se p tö r B lo k ö rle rin in E n d ika syo n la rı:

duvarlıdır?
• Alerji, anjioödem, atopik dermatit
A) Paryetal hücreler B) Endotel hücreleri • Alerjik rinit, ürtiker.
C) Bronş düz kası D) Kolon • Taşıt tutması (etkileri skopolam ine göre daha
E) Adrenerjik nöronlar düşüktür) ve Meniere hastalığı; prometazin, meklizin,
sinarizin, difenhidramin.
Doğru cevap: A
 301

• Böcek sokması
• Soğuk algınlığı
• A m e liya t öncesi hastayı sa k in le ş tirm e için;
difenhidramin ve doksilamin bu amaçla kullanılır.

OTAKOIDLER
• Parkinson hastalığı; Antikolinerjik etkisi nedeniyle
difenhidramin tercih edilir.
• Gebeliğe bağlı bulantı-kusma; meklizin ve doksilamin
bu amaçla tercih edilir.

Yan E tk ile ri;

• Sedasyon (en sık)
• Antikolinerjik etkiler (ağız kuruluğu, kabızlık, idrar
retansiyonu),
• Terfenadin, antazolin ve astemizol yüksek dozda
Doğru cevap: D
“torsades de pointes’e neden olur (EKG’de Q-T
mesafesi uzar). Antazolin; kinidin benzeri antiaritmik
etki de gösterir.
9. H istam inin b ro nko kon striktör etkisinden hangi
• Çocuklarda eksitasyon ve konvülziyon reseptör(ler) sorum ludur?
• Allerjik dermatit, iştahsızlık, bulantı, kusma
A) H1 B) H1 ve H2
• Ortostatik hipotansiyon, çarpıntı, başağrısı
C) H1 ve H3 D) H2
Doğru cevap: D
E) H2 ve H
Doğru cevap: A
8. ilaç toksikasyonu nedeniyle acil servise getirilen
7 yaşındaki çocuk hastada, sıcak ve kuru deri,
taşikardi, pupillalarda dilatasyon, hipertermi ve 10. En uzun etkili H1 reseptör blokörü aşağıdakilerden
deliryum tablosu mevcuttur. hangisidir?

A) Meklizin B) Difenhidramin
Bu tabloyu oluşturan en olası ilaç aşağıdakilerden
hangisidir? C) Astemizol D) Terfenadin
E) Prometazin
A) Fizostigmin B) Atenolol
En uzun etkili antihistam inik: Astemizol
C) Guanadrel D) Difenhidramin
E) Terazosin En kısa etkili antihistam inik: Karbinoksamin

A n t ik o lin e r jik e tk ile r TUS s ın a v ın ın k la s iğ id ir . En fa z la s e d a s y o n o lu ş tu ra n a n tih is ta m in ik :

A n tik o lin e rjik e tk ili ilaçların zehirlenm esinde, sıcak ve Difenhidramin
kuru deri, taşikardi, m idriyazis g ib i e tkile r gözlenir.
Taşıt tutm asında kullanılan antihistam inikler: Meklizin,
D ifenhidram in klasik, a n tiko lin e rjik e tkili bir ilaçtır. Hidroksizin, Buklizin
Zehirlenm esinde, atropin benzeri antikolinerjik etkiler
oluşturur. A n tie m e tik o la ra k k u lla n ıla n a n tih is ta m in ik le r :
Prometazin
Göz: Midriyazis, akomodasyon felci (siklopleji)

Deri: Sıcak, kuru ve kızarık deri > Histamin salınımına yol açan eksojen
maddeler:
S ekresyon: Özellikle ter ve tükürük sekresyonu başta
• 48-80 maddesi (En güçlüsü)
olmak üzere, genelde azalma.
• Atropin
Kalp: Taşikardi, AV noda ileti hızı artışı
• Kürar
Bronşial kaslar: Bronkodilatasyon • M orfin
G astrointestinal sistem : Motilite azalması > Histamin salınımına yol açan endojen m addeler:
Endotelin (En güçlüsü)
Mesane: Miksiyon zorluğu V J
Doğru cevap: C
 302

11. Siproheptadin hangi sınıf ilaçtır? 15. H, reseptör antagonistlerinden hangisi aynı
zamanda lokal anestezi amaçlı da kullanılabilir?
A) Antipsikotik B) Antidepresan
C) Anti-inflamatuar D) Antihipertansif A) Karbinoksamin
OTAKOİDLER

E) Anti histaminik B) Antazolin

C) Tripilennamin
Siproheptadin H, reseptör blokörüdür. Aynı zamanda
serotonin reseptörü olan 5HT2’yi de bloke eder. D) Prometazin
E) Terfenadin
Doğru cevap: E
H1 reseptör a ntagonistleri klinikte; sedasyon, bulantı
ve kusmayı önleyici, antiparkinson, antikolinerjik etki,
12. Fatal dozda dim enhidrinat alan b ir çocuğun ölüm adrenaseptör bloke edici etki, serotonin bloke edici etki ve
nedeni, aşağıdakilerden hangisidir? lokal anestezi amaçlı kullanılır.

A) Böbrek fonksiyon bozukluğu H1 antagonistlerinin çoğu, lokal anestezik etkilidir. Prokain

ve lidokain gibi uyarılabilen membranlardaki sodyum
B) Ağır kardiyak aritmi
kanallarını bloke ederler. Difenhidramin ve prometazin,
C) Bronkospazm ve boğulma gerçekten de lokal anestezik olarak prokainden daha
D) Anafilaktik şok kuvvetlidir. Lokal anesteziklere allerjisi olan hastalarda
E) SSS’nin genel olarak konvulsiyonlu stimulasyonu lokal anestezi oluşturmak amacıyla kullanılabilirler.

D im e n h id rin a t klasik antihistaminik ajanlardandır. H, Doğru cevap: D

reseptör antagonistidir. D im enhidrinatın to k s ik dozu,
yaygın konvulziyonlar ile SSS stim ulasyonu oluşturur.
H1 re s e p tö r a n ta g o n is tle ri iç in b ö b re k fo n k s iy o n 16. Aşağıdakilerden hangisi a ntihistam inik (H1
bozukluğu b ir yan etki değildir. Bronkospazm, boğulma bloker) lerin kullanım alanlarından biridir?
hissi ve kardiyak aritmiler, akut zehirlenmede görülür. Yan
etkiler değildir. İlacın topikal kullanımında allerjik görüntüler A) Kardiyak aritmi tedavisi
olabilir. Ancak bunlar anafilaktik şok oluşturacak kadar ağır B) Hava, deniz ve kara yolculuğu ile olan hareket
değildir, fatal olmaz. hastalığı (motion sickness) tedavisi ve proflaksisi
C) Peptik ülserde gastrik asit sekresyonunun
Doğru cevap: E
azaltılması
D) Şiddetli bronşial astım tedavisi
13. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi histam ininin düz E) Periferal vasküler hastalıklarda extremitelere kan
kaslarda yaptığı etkisini ortadan kaldırm az? akımının arttırılması

A) Fenilefrin B) Epinefrin Siklizin, prometazin ve meklizin H1 antagonistleridir ve

hareket hastalığı proflaksisinde kullanılır. Bu antihistaminik
C) Klorfeniramin D) Siproheptadin
ilaçların antikolinerjik, hipnotik etkilerine bağlı olabilir.
E) Ketanserin
Doğru cevap: B
K e ta n se rin serotonin antagonistidir. Histamine karşı
klorfeniramin ve siproheptadin farmakolojik antagonist,
epinefrin ve fenilefrin ise fizyo lo jik antagonistlerdir.
17. H1 antagonistlerinin bazı allerjik hastalıkların
ketanserina alfa-blokör etkisiyle kan basıncını düşürür.
tedavisinde kullanılm asındaki mekanizma
Doğru cevap: E aşağıdakilerden hangisidir?

A) Histaminin bağlanması
14. H1 blokörleri aşağıdaki etkilerden hangisine sahip B) Histamin depolarının boşaltılması
d e ğ ild ir? C) Histamin salınımının inhibisyonu
D) Histaminin metabolik olarak inaktivasyonu
A) Lokal anestetik etki
E) Histaminin reseptörlerine olan etkisinin
B) Sedatif etki
inhibisyonu
C) Taşıt tutmasını önleyici etki
H1 antagonistleri histamin reseptörlerini kompetetif olarak
D) Total periferal direnci arttırıcı etki bloke eder. Uzun süre maruz kalındığında damar çeperinde
E) Antimuskarinik etki hipertrofiye yol açar.
H, blokörlerinden bazıları a reseptörleri bloke ederek Doğru cevap: E
vazodilatasyon yapar ve total periferal direnci düşürür.

Doğru cevap: D
 I
30>3

18. Gün boyu araba kullanm ak isteyen ve m evsim sel

Nesile (= Jenerasyona) göre
a lle rjisi olan bir hastaya aşağıdakilerden hangisi
antihistaminiklerin sınıflaması
ö nerilm elidir?
B irin ci İk in c i
A) Loratidin

OTAKOİDLER
N e sille r N e sille r
B) Klorfeniramin Lipofilite Fazla Az
C) Ranitidin Santrale £t Plasentadan Fazla Az
D) Difenhidramin geçiş oram
E) Meklizin Sedatif etki Fazla Az

Bu soruda sorulmak istenen antihistaminiklerin oluşturduğu Lokal anestezik etki Fazla Az

sedasyondur. Sedasyon a ntih istam inik ilaçların en sık Antikolinerjik/ Fazla
o lu ştu rd u ğ u yan etkilerden b irisid ir. Antihistaminikler Antiparkinson etki
birinci jenerasyon ve ikinci jenerasyon olarak sınıflandırılırlar.
d
İkinci jenerasyondan olan antihistaminiklerin beyine geçişi
sınırlıdır ve belirgin sedasyon oluşturmazlar. Bu soruda tek Doğru cevap: D
ikinci jenerasyondan olan; loratidin’dir.

20. Aşağıdakilerden hangisi feksofenadinin en

önemli ö zelliğidir?

A) Torsade de pointes’e neden olur

• Difenhidram in
• Dim enhidrinat
• Meklizin
• Prometazin (Ach ve a-
blokör etkisi güçlü)
• Doxepin (anti-prüritik
etkisi güçlü)
• Karbinoksam in
• Doksilamin / Antazolin /
Mepiram in / Prilamin
• Klorfeniram in/
Bromfeniramin/
Mekitazin/Buklizin/
Sinarizin/Hidroksizin/
Siklizin/ Tripelanamin
Doğru cevap: A
19. Aşağıdakilerden hangisi
a ntih istam iniklerin özelliklerinden b iridir?
• Astem izol
B) Etki süresi kısadır (4-6 saat)
• Terfenadin C) Aktif metabolitine dönüşür
• Loratidin (aktif D) Sedatif etkisi yoktur, kardiyak aritmiye yol açmaz
metaboliti =
E) Greyfurt suyuyla beraber alınmamalıdır
desloratidin)
• Setirizin (uzun etkili) - Feksofenadin terfenadinin bir metabolitidir.
- Terfenadin ikinci je n e ra syo n bir n o n s e d a tif
• Feksofenadin (aritmojen
antihistaminiktir.
etkisi zayıf)
- Terfenadin kardiyak aritm iye yol açtığı halde
• Akrivastin feksofenadin yol açmaz.
• Azelastin/Ebastin/
Doğru cevap: D
Levocabastin
21. Antihistam iniklerden biri olan prom etazinin en
önem li etkisi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Lokal anesteziktir B) Muskarinik blokerdir
C) Sedatiftir D) Alfa-adrenerjik blokerdir
E) Antiemetiktir
- Prometazin birinci jenerasyon antihistaminiklerin
birinci nesil yukarıda sayılan tüm özelliklerini gösterir.
- En sık antiemetik etkisi dolayısıyla kullanılır.

A ) Sedatif etkileri ikinci nesillerden azdır Doğru cevap: E

B) Lokal anestezik etkileri ikinci nesillerden azdır

C) Antiparkinson etkileri ikinci nesillerden azdır
D) Plasentadan geçiş oranları ikinci nesillerden
fazladır
E) Hareket hastalığı tedavisinde ikinci nesillerden
daha az etkilidirler
 1
3<
3

22. Beş yaşındaki soğuk algınlığından dolayı burnunun 26. Aşağıdakilerden hangisi p-glikoprotein
akması üzerine şikayetlerini azaltmak için inhibisyonu ve uzun QT sendrom u yapabilen
antihistaminik bir ilaç veren anne ilaçtan sonra kızının antihistam inik ilaçtır?
çok hareketli, huzursuz davrandığından yakınıyor.
OTAKOİDLER

AJTerfenadin
Aşağıdakilerden hangisi bu durum u en ivi B) Fenasetin
açıklar? C) Prometazin
D) Kaptopril
A) Antihistaminikler çocuklarda eksitasyona ve
konvülsiyonlara neden olabilir E) Dolasetron
B) 2 . enerasyon bir antihistaminik almış olabilir Ö z e llik li A n tih is ta m in ik le r
C) Santral sinir sisteminde eksitasyon yapan yanlış • P-glikoprotein transporter inhibisyonu yapanlar:
bir ilaç verilmiş olabilir Terfenadin, Akrivastin
D) ilaç toksik bir stimülana metabolize olmuş olabilir o P-glikoproteinler: Bağırsaklarda, plasentada,
E) Bu ilacın atropin benzeri bir yan etkisi olabilir kanser hücre m em branında ve beyin-kan
bariyerinde bulunabilen bir ters pompa sistemidir.
S ebebi net b ilinm em ekle b eraber a n tih ista m in ik le r
Absorbsiyonu ve geçişi azaltır.
çocuklarda eksitasyon ve konvülsiyona neden olabilirler.
• Aynı zamanda mast hücrelerden histamin salınımını
Doğru cevap: A da engelleyenler: Ketotifen
• G ebelikte kullanılm am ası gerekenler, fetusta
malformasyon yapabilenler: Doksilamin, Azelastin,
23. Kırk altı yaşındaki erkek hasta vücudundaki Hidroksilizin, Feksofenadin
kasıntılardan yakınıyor. Tetkikler sonucu altta o Bir dönem gebelikte bulantı-kusma tedavisinde
yatan h içb ir hastalık saptanm ayan bu hasta için doksilamin yoğun bir şekilde kullanılmaktaydı
aşağıdaki ilaçlardan hangisi faydalı olur?
• G ebelerde güvenli o la nla r: K lo rfen ira m in,
A) Siklizin B) Difenhidramin Difenhidramin, Setirizin, Loratadin
C) Feksofenadin D) Fenitoin • Çocuklarda tercih edilenler: İkinci nesiller
E) Ranitidin Çünkü birinci nesille r sedasyon ile okul başarısını
H1 antihistaminiklerinden olan difenhidramin kaşıntı düşürebilir.
tedavisinde kullanılan bir ajandır.
Doğru cevap: A
Doğru cevap: B

27. Histam in H2 reseptör antagonistlerinin etkileri

24. Gebelik kusma tedavisinde e tkili olan Histam in- için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
1 reseptör blokerinin adı aşağıdakilerden
hangisidir? A) Pepsin salgılanmasında azalma
B) İntrensik faktör salgılanmasında azalma
A) Tropisetron B) Doksilamin
C) Noktürnal asit salgılanmasında azalma
C) Dronabilon D) Skopolamin
D) Bazal asit salgılanmasında azalma
E) Aprebitant
E) Gastrin salgılanmasında azalma
D oksilam in ve dim enhidrilat gebelik kusma tedavisinde
kullanılan histamin-1 reseptör blokerleridir. H istam in H2 rese ptö r b lo kö rü ilaçlar; a s it salınım ını
a z a lta n ve bu n e d e n le p e p tik ü ls e r te d a v is in d e
Doğru cevap: B kullanılan ilaçlardır.

Bu ilaçlardan en eskisi simetidindir.

25. Aşağıdaki H1 reseptör antagonistlerinden
Bu ilaçların gastrointestinal sistemdeki etkileri şunlardır:
hangisinin a ntiko lin erjik etkinliği y o k tu r?
• Bazal asit salınımını azaltırlar.
A) Difenhidramin B) Klorfeniramin • Noktürnal asit salınımını azaltırlar.
C) Setirizin D) Prometazin • Pepsin salınımını azaltırlar.
E) Prilamin • intrensek faktör salınımını azaltırlar
Doğru cevap: C • Gastrin salınımını artırırlar.

Doğru cevap: E
 I
3G>5

28. H istam inin aşağıdaki etkilerinden hangisi sadece 29. H2 blokerleriyle ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi
H2 reseptörleri üzerinden meydana gelir? doğrudur?

A) Kapiler permeabilite artış A) Sadece gastrin tarafından stimüle edilen asit

sekresyonunu inhibe ederler

OTAKOIDLER
B) Kaşıntı
C) Diare B) Çoğu H2 (histamin) blokerleri H1 ve H3 reseptörlerini
de inhibe eder
D) Levvis’in üçlü yanıtı
C) Nizatidin midenin kontraktilitesini inhibe eder
E) Mide asit salgısında artış
D) Rantidin en potent ve en efektif H2 blokeridir
H is ta m in in E tkile ri
E) Toksik etkileri çok azdır
a) H1 ve H2 reseptörleri üzerinden meydana gelen
- Nizaditin asetilkolinesteraz inhibisyonuyla mide
etkiler:
kontraktilitesini arttırır ve boşalmasını hızlandırır.
K a rd iy o v a s k ü le r sistem ü zerine e tk ile ri - Gastrik asit sekresyonuyla ilgili tüm fazları inhibe
ederler.
- V azodilatasyon (H /in katkısı daha fazla)
sonucu yüz, boyun ve göğüste kızarma ve - Etkinlikleri, potensleri neredeyse eşittir.
kan basıncında düşme (H 1 reseptörler nitrik - Toksisiteleri düşüktür.
oksid salıverilmesini, H2 reseptörler ise cAMP
ve prostaglandin sentezini uyarır.) Taşikardi Doğru cevap: E
görülür.
- +inotrop etki oluşturur.
30. Aşağıdakilerden hangisi sim etidinin yan etkisi
b) H2 reseptörleri üzerinden meydana gelen etkiler değMdir?
- + kronotrop etki meydana gelir.
A) Androjenik etki B) Galaktore
Mide asit ve pepsin salgısında artış: *Paryetal
C) Hiperprolaktinemi D) Jinekomasti
h ücre le r vü cutta h ista m in e en duyarlı
hücrelerdir. E) Empotans
Nötrofil aktivasyonu, T-hücre sitotoksisitesinde H2 reseptör blokeleri iyi tolere edilen droglardır. Zararlı etkiler
azalma. vakaların %1-2 ‘sinde gözlenir. Bu yan etkilerden en fazla
- Bronkodilatasyon, mukus salgısında artış simetidin sorumludur.

c) H, reseptörleri üzerinden meydana gelen etkiler Simetidin en sık yan etkileri, dil dolaşması, deliryum,
konfüzyon, jinekom asti, galaktore, hiperprolaktinem i,
- GIS: Barsak peristaltizminde artış, kramplar,
empotans, granülositopeni, nötropeni, aplastik anemi ve
diare.
kolestatik hepatit’dir.
- SOLUNUM SİSTEMİ: Bronkokonstriksiyon,
solunum yollarında mukus salgısında artış Bu yan etkiler diğer H2 blokerlerinde daha az görülür.
- Cilde uygulandığında yanma, kaşıntı ve ağrıya
Doğru cevap: A
neden olur.
- Cilt içine verildiğinde Levvis’in üçlü reaksiyonu’nu
oluşturur:
31. İm m ünom odülatör etkisi olan antihistam inik
1. Kızarıklık: vazodilatasyona bağlıdır aşağıdakilerden hangisidir?
2. Ürtiker: kapiller permeabilite artışına bağlıdır
A) Bromfeniramin B) Meklizin
3. Ü rtik e r e tra fın d a k e n a rla rı d ü z e n s iz , hale
C) Ebastin D) Nizatidin
ş e klin d e kıza rıklık: Akson refleksi sonucu cilt
damarlarında görülen vazodilatasyona bağlıdır. E) Simetidin
Vazodilatasyona substans P’nin neden olduğu Doğru cevap: E
düşünülüyor. Kapsaisin nöronlardan Substans P’yi
boşaltarak hale oluşumunu önler.
32. Sim etidin için aşağıdaki etkilerden hangisi
- Santral s in ir sis te m i b u lg u la rı: hipotermi,
yanlıştır?
susama, antidiüretik etki
- Kapiller perm eabilite artışı ve ödem
A) Jinekomasti
- Otonom ganglionları ve adrenal medulladaki
kromafin hücreleri aktive eder, bu yolla adrenal B) Nöronal disfonksiyon
medulladan katekolamin salgısını artırır. C) Sperm sayısında azalma
Doğru cevap: E D) Lenfositlerde supresyon
E) Karaciğerin ilaç metabolize etme kapasitesinde
artış
 3
sı

S im e tid in ; bir Histamin-2 reseptör blokörüdür. Peptik
ülser tedavisinde kullanılır. Önemli ölçüde anti-androjenik
etkisi (dihidrotestesteron reseptörlerini bloke etmektedir)
bulunmaktadır ve östrojen yıkımını azaltır. Ayrıca serum
OTAKOİDLER
35. Aşağıdakilerden hangisi karsinoid tü m ö r ve
migren tedavisinde kullanılabilen antihistam inik
ve a ntiserotonerjik ilaçtır?

gonadotropin düzeyinide düşürmektedir (sperm sayısında A) Ergotamin B) Siproheptadin

azalma).
• H ip e rp ro la k tin e m i, b ra d ika rd i, kemik iliğ i
depresyonu ve supressör T lenfositlerde inhibisyon
oluşturabilir.
• H epatotoksik etki potansiyeli bulunmaktadır.
• Yüksek dozda santral sinir sistemine ait yan etkiler
oluşturur: Mental konfüzyon, halüsinasyonlar ve
koma oluşturabilir.
Karaciğer sitokrom p450 enzimlerini inhibe edip birçok
ilaçla etkileşir (varfarin, morfin, teofilin, propranolol,
benzodiazepinler, fenitoin vb.). Dolayısıyla karaciğerin
ilaç metabolize etme kapasitesini azaltır.
Doğru cevap: E
C) Propranolol D) Sumatriptan
E) Ritanserin
Seçeneklerden sadece siproh e pta din hem m igrende
hem de ka rsino id tü m ö r tedavisinde kullanılabilir.
SİPROHEPTADİN:
5-HT2A, m u s k a rin ik ve h is ta m in 1 re s e p tö rle rin in
blokeridir. Antihistaminik etkileri belirgindir. Serotonin
sendrom u ve ka rs in o id tü m ö r te d a v is in d e düz kas
etkilerini (intestinal hipermotilite) baskılamak için kullanılır.
Migren profilaksisi, soğuk ürtiker ve postgastrektomi
dumping sendromu tedavisinde de kullanımı mevcuttur.
Sedasyon oluşturur. Antiserotonerjik etkileri nedeniyle
iştahı arttırır.

33. H2 reseptörlerinin postreseptör etki mekanizması DİĞER SEÇENEKLERİ İRDELEYELİM:

hangisidir?
• Ergotamin: Migren kriz tedavisinde kullanılabilen
A) İP3 B) cGMP artışı ergot türevidir.
C) cAMP artışı D) cAMP azalması • Propranolol: Migren profilaksisinde kullanılabilen
E) Ca++ nonselektif beta blokerdir.
H istam in, hücrele rin yüzey m em branları üzerinde • Sum atriptan: Migren kriz tedavisinde kullanılan
yerleşmiş özel reseptörlere bağlanarak biyolojik etkilerini serotonin 5-HT1D
gösterir. Karakterize edilen üç tip histam in reseptörleri • R ita n s e rin : Raynaud sendromunda kullanılan
m evcuttur. H,, H2, H3 antiserotonerjik ilaçtır
1 ) 2- fenilhistamin
Endotel ve düz kas hücrelerinde bulunan H1 reseptörlerinin
a ktivasyonu, fo sfo in o zito l h id ro lizin de ve hücre içi 2) 2- Tiyazoliletilamin
kalsiyumunda bir artışa neden olur. Mide mukozasında 3) Betahistin
kalp kası hücrelerinde ve bağışıklık sistemine ait bazı
hücrelerde bulunan H2 reseptörlerin aktivasyonu, hücre H2 re s e p tö r a g o n is tle ri: (ik in c i h a b e rc ile ri a de n ila t
için cAMP düzeyini yükseltir. siklaz)
1. 4-metilhistamin
Doğru cevap: C
2. Dimaprit
3. İmpromidin
34. Aşağıdakilerden hangisi ranitidinin istenmeyen 4. Amtamin
etkilerinden biri d eğ ild ir?
5. Betazol
A) Deride kırmızılık
H3 re s e p tö r a g o n is tle ri: (G p ro ta e in le ri ile ke ne tli)
B) Kan diskrazisi insidansında artma
1. Alfa-metilhistamin
C) Konstipasyon
2. imetit
D) Libido kaybı
Doğru cevap: B
E) Baş ağrısı ve baş dönmesi
H2 reseptör antagonistleri iyi tolere edilir. Bazı hastalarda
başağrısı, baş dönmesi,konstipasyon kusma olabilir. Uzun 36. Aşağıdakilerden hangisi histam in H4 reseptör
süreli kullanım durumunda libido kaybı, jinekomasti ve agonistidir?
impotans olabilir. Kan diskrazisi simetidinle alakalıdır ve
ihmal edilebilecek kadar az bir kaç kişide görülmüştür. A) imetit
B) Pridiletilemin
Doğru cevap: B
C ) Tiazoliletilamin
D) Amtamin
E) Betazol
 307

H ista m in R ese ptör A g o n is tle ri
• H3 & H4 agonistleri: Metilhistamin, imetit
H ista m in R ese ptör A g o n is tle ri
39. Elli altı yaşında anjina pektoris hikayesi olan ve
bu yüzden propranolol kullanan b ir bayan hasta
m igren tip i tekrarlayan baş ağrılarından şikayet
ediyor. Arkadaşının önerisi üzerine sum atriptan
kullanm ak isteyen hasta için en uvaun öneri

OTAKOIDLER
• H, agonistleri: Betahistin (Betaserc®) aşağıdakilerden hangisidir?

o Endikasyon: Meniere tedavisinde kullanılır A) Sumatriptan kullanmamalı

o Diğerleri: 2-Metilhistamin, 2-Piridiletilamin, 2- B) Bir miktar denemek için sumatriptan verilip sonra
Tiazoliletilamin tekrar değerlendirilmeli

• H2 agonistleri: Betazol C) 5-HT1 agonisti bir ilaç verilmeli

o Endikasyon: Aklorhidri tanısında kullanılır
o Diğerleri: Dimaprit, Amtamin, impromidin
• Histamin ayrıca bronş hiperaktivite tanısında ve çitte
allerji testinde provokatör ajan olarak da kullanılır
Doğru cevap: A
D) Sumatriptan kullanılmasından sakınca yoktur
E) Serotonin antagonisti bir ilaç verilmeli
5-HT 1 agonisti olan sumatriptan angina pektorisi olan
hastalarda kontrendikedir.
Koroner arterlerde vasospazma yol açar.
Doğru cevap: A

37. Histidinden, histidin dekarboksilaz enzimi etkisiyle

histamin oluşur. 40. M elatonin ile ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi
doğrudur?
Aşağıdakilerden hangisi bu enzimin selektif A) Monoamin oksidazı inhibe ederler (MAO)
inhibitörüdür?
B) Uyku düzenleyicisidirler
A) Piridoksin C) Direk hipnotik etkileri vardır
B) Tritokalin D) Serotonin prekürsörüdürler
C) Fosfolipaz A 2 E) Arka hipofizden salgılanırlar
D) Siklooksijenaz - Melatonin serotoninin metabolitidir.
E) Nikotinik asid - MAO tarafından metabolize edilir.
Histidin dekarboksilaz enzimince histidin'den sentezlenir. Uyku paternini regüle eder.

Tritokalin ve a florometilhistidin histamin sentezindeki hız Doğru cevap: B

kısıtlayıcı enzim olan histidin dekarboksilaz enziminin
selektif inhibitörüdür.
41. Ergot alkaloidlerinin yoğun santral sinir
Doğru cevap: B sistem i vasoko nstrü ktör etkileri aşağıdaki
reseptörlerinden hangisinin aktivasyonuna
bağlıdır?
38. Teofiiin, histam in, izopreterenol ve n itrogliserinin
ortak etkisi hangisidir? A) Alfa adrenerjik reseptörler
B) 5-HT2 reseptörleri
A) Postural hipotansiyon
C) Dopamin reseptörleri
B) Mide asit salınımında artma
D) Mukarinik reseptörler
C) Zonklayıcı başağrısı
E) Nikotinik reseptörler
D) Taşikardi
- Migren ağrıları üzerindeki etkileri de serotonin
E) Kalp kasılma kuvvetinin artması reseptör aktivasyonuyla ilgilidir.
Aminofilinler başağrısı yapmaz. Nitrogliserin ve izoproterenol
Doğru cevap: B
asit salınımını etkilemez. Histamin tüm bu etkileri yapar. Tüm
bu ilaçlar vazodilatasyon ve taşikardiye neden olurlar.

Doğru cevap: D
 308

42. Şiddetli vasokonstrüksiyon yapan ergot 45. Aşağıdakilerden hangisi amin grubu içeren
alkaloidlerinin önem li diğer b ir etkisi otakoidlerdendir?
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Serotonin
OTAKOIDLER

A) Beta reseptör blokajı B) Bradikinin

B) Epinefrinin etkisini tersine çevirme C) Lökotrienler
C) Peristaltizmi azaltır D) Prostaglandinler
D) Uterus retroversiyonu E) Anjiotensin I
E) Hiçbiri
Serotoninin diğer ismi 5-hidroksitriptamindir.
- Alfa reseptörleri yüksek konsantrasyondaki epinefrin
ile aktive olurlar. Doğru cevap: A
- Ergot alkaloidleri bu reseptörleri bloke edince beta
reseptörlerinin vasodilatör etkisi dominant hale gelir
46. Aşağıdaki etkilerden hangisi serotonine ait bir
ve kan basıncı düşer.
etki d e ğ ild ir?
Doğru cevap: B
A) Bronkospazm
B) Diare
43. Aşağıdaki durum lardan hangisinde ergot C) Gastrik asit hipersekresyonu
alkaloidlerinin kullanım ı kontrendikedir?
D) Kan basıncı düzensizliği
A) Hiperprolaktinemi E) Retroperitoneal fibroplazi
B) Doğum indüksiyonu S erotonin’in etkileri aşağıdaki gibidir:
C) Migren ağrıları
D) Postpartum hemoraji
f• Venlerde konstrüksiyon, çizgili kas damarlarında
\
E) Senil serebral yetmezlik ise dilatasyon oluşturur.

E rg o t a lk a lo id le rin in ku lla n ıld ığ ı d u ru m la r: • Bronkokonstrüksiyon

Hiperprolaktinemi (bromokriptin) • G astrointestinal sistemde tonüs ve m otilitede

a rtış (Diyare)
- Migren ağrıları (ergotomin)
• U terus, mesane ve üretrada konstrüksiyon
- Postportum hemoraji (ergonovin)
• A s it salınımında azalma
- Ergot alkaloidleri kesinlikle doğum induksiyonu için
kullanılmamalıdır.Çünkü ritmik kontraksiyonlarından • Agregasyon
çok güçlü spazma yol açarlar. Bu durum bebeğin ve • İş ta h ı azaltır
annenin ölümüyle sonuçlanabilir.
v J
Doğru cevap: B
Doğru cevap: C

44. Serotonin insan vücudunda nerede bulunm az?

47. Aşağıdaki otakoidler ve o luşturdukları etkilerin
A) Raphe nükleusu eşleştirm elerinden hangisi yanlıştır?
B) Gastrointestinal sistem enterik sinirler A) Serotonin - Mide asit salınımında artış
C) Damarlar B) Histamin - Proinflamatuvar etki
D) Mast hücreleri C) Bradikinin - Kardiyoprotektif etki
E) Trombositler D) Platelet aktive edici faktör (PAF) - Ülserojenik etki
Serotonin hayvanlarda mast hücreleri bulunmakla birlikte E) Prostasiklin - Asit salınımında azalma
insanda m ast hücrelerinde bulunmaz. Mast hücrelerinde
S e ro to n in g a s tr o in te s tin a l s is te m d e p r o k in e tik
histam in yoğun olarak bulunur. Serotonin ise insanda
hareketleri arttırırken, asid salınımında azalmaya neden
en çok gastrointestinal sistem enterokromafin hücreler,
olan otakoiddir.
trombositler ve raphe nükleus da bulunur.

Doğru cevap: D S E R O T O N İN İN E T K İL E R İ

A rter (öz. renal, splanik, pulmoner, serebral) ve venler:

Konstriksiyon (özellikle venül ve venlerde) oluşturur (5-HT2).
Çizgili kaslarda ise tam tersine arteriyollerde dilatasyon
yapabilirler (5-HT1).
 309

KVS: Kalpte (+) inotrop ve kronotrop etki oluşturabilmektedir.
Bu etkilerine aracılık eden 5-HT4 reseptörüdür.
GIS: G IS’te parçalanan enterokromaffin hücrelerinden
açığa çıkan serotonin; 5-HT3 reseptörleri ile bulantı-
• 5-HT1D: Migren patogenezinde rol oynar. Sumatriptan
bu reseptörün agonistidir.
• 5-H T2: SSS'de e xitatör niteliktedir. Periferde
vazokonstrüksiyon ve agregasyon oluşturur.

kusma oluşturur. Mide ve bağırsaklarda şiddetli spazm
ve peristaltik hareketlerde artma (5-HT4) oluşturur. 5-HT4
reseptör agonisti olan ilaçlar mide boşalmasını hızlandırmak
için kullanılırlar.
OTAKOIDLER
• 5-H T 2C: Ş izo fren id e n e g a tif sem ptom ların
oluşum undan sorumludur. Klozapin gibi atiplk
antipsikotikier; bu reseptörün blokörüdür.
• 5-HT3: Solunumu stimüle eder ve bulantı-kusma

f 5-HT; gastrik asit sekresyonunu azaltır.

>| •
oluşturur.
5-H T 4: G İS ’de tonüs ve m o tilite y i arttırır.
Metoklopramid; bu reseptörün agonistidir.

Doğru cevap: C
V J
Uterus, mesane ve üretra: Konstriksiyon oluşturur. k.
49. Aşağıdaki serotonerjik reseptörlerden hangisi
Trom bositler: Agregasyon (5-HT2) oluşturur. presinaptik yerleşim li otoreseptörlerdendir?
Respiratuvar sistem : Solunumu stimüle eder (5-HT3) ve A) Serotonin 5-HT1A reseptörü
hafif b ro n ko kon striksiyo n oluşturur.
B) Serotonin 5-HT1B reseptörü
S a ntra l s in ir s is te m i: Aljezik etkisi bulunur. Migren C) Serotonin 5-HT^ reseptörü
etyolojisinde rol oynar. İştahı azaltır. D) Serotonin 5-HT2C reseptörü
H is ta m in : Vazodilatasyon ve proinflam atuvar etkiler E) Serotonin 5-HT4 reseptörü
oluşturur. Allerjen otakoiddir. Etki kalıbı asetilkolin etki S e ro to n in O to re s e p tö rle ri
kalıbına uyar.
• İki farklı lokalizasyonda olan otoreseptörleri vardır
Bradikinin: Arterlerde gevşeme yaratır. Diğer düz kasları • Somatodendritik yerleşimli olan: 5-HT1A
ve venleri ise kasar. Proinflam atuvar etkili maddedir.
• Presinaptik yerleşimli olanlar: 5-HT1D, 5-HT1B
Kardiyoprotektif etkiler oluşturur. Plazma seviyesi ACE
inhibitörü kullanan kişilerde artar. Anaflaksi yaratabilir.
5-H T , d,ib
5-H T 1A
Platelet aktive edici fa ktö r (PAF): Pulmoner damarları reseptör
R esep tör i
kasan, diğer damar yataklarında ise genel olarak gevşeme 5-H T
yapan otakoiddir. GIS, uterin ve pulmoner düz kasları kasar. ©
eis
Bronşlarda mukus sekresyonunu arttırır. En ülserojenik
C3 •5 -H T
maddedir.

P ro stasiklin (PGI2): Düz kasları gevşetir, mide asidini

baskılarken, mukus salınımını arttırır.
P ostsinaptik P resinaptik
O to resep tör (5 -H T 1A) O to re se p tö r (5 -H T 1D/1B)
Doğru cevap: A

48. Serotonin aşağıdaki reseptörlerinden hangisini

ile anksiyojenik etki olu ştu ru r?
Doğru cevap: B
A) Serotonin 5-HT1A reseptörü
B) Serotonin 5-HT1B reseptörü
C) Serotonin 5-H T^ reseptörü 50. Migren patogenezinde rol oynayan serotonin
reseptör su btip i aşağıdakilerden hangisidir?
D) Serotonin 5-HT 3 reseptörü
E) Serotonin 5-HT 4 reseptörü A) 5-HT1D
S e ro to n in ’ in hem a n k s iy e te y i g id e rm e s i hem de B) 5-HT1B
oluşturm ası müm kündür. C) 5-HT1F
D) 5-HT2
S e ro to n in & A n k s iy e te
E) 5-HT4
• 5-HT1Aanksiyolitik etki oluşturur
• Ancak, 5-HT2A, 2C’nin ise anksiyojenik etkisi vardır “M igren p a to lo jis i” başlıklı şekile bakınız.

• 5-HT1B: Presinaptik reseptördür. Doğru cevap: A

 310
OTAKOIDLER

51. Aşağıdakilerden hangisi seratonin reseptörleri tüm örlerde serotonin ve idrar 5-H İA A d ü z e y i artar.
üzerinden etkisini gösterm ez? Serotoninin fazla bulunduğu diğer yerler trombositler ve
santral sinir sistemindeki raphe çekirdekleridir. 5-HT1
A) Sumatriptan B) Siproheptadin reseptörleri çeşitli ikincil mesajcı moleküller kullanırlarken,
C) Ketanserin D) Bromokriptin 5-HT2 reseptörleri fosfolipaz C aktivasyonu yaparlar. 5-HT3
E) Risperidon reseptörleri ise katyonik iyon kanalıdırlar.

Bromokriptin; etkisini dopamin reseptörleri üzerinden S e ro to n in e tk ile ri

gösterir.
• (+) İnotrop, (+) kronotrop etki (5-HT4)
• V a zod ilata syon (is k e le t kası d am arları),
S E R O TO N İN
vazokonstrüksiyon (5-HT1, 5-HT2): Serotonin ıv
olarak verildiğinde trifazik kan basıncı değişikliği
Triptofan 5-hidroksilaz enzimi triptofanı 5-hidroksitriptofana
(düşme, yükselme, düşme) yapar
çevirir. 5-hidroksitriptofan ise dekarboksilasyonla 5-
h id ro k s itrip ta m in e (se ro to n in ) dönüşür. S erotonin • Bronkokonstrüksiyon ve solunum stimülasyonu
sentezinde 5-hidroksilaz enzimi hız kısıtlayıcı basamaktır. (5HT3)
P-klorfenilalanin 5-hidroksilaz enziminin inhibitörü olup • Peristaltizm artışı, diyare (5-HT4), bulantı-kusma
serotonerjik aktiviteyi azaltır. Santral sinir sisteminde (5-HT3, area postrema)
serotonerjik nöron hasarı yaparak serotonerjik aktiviteyi • İştah azalm ası ( hipotalam ik p a rave ntriküle r
azaltan madde kloramfetamindir. Serotonin yıkımı MAO-A çekirdek)
enzim iyle gerçekleşir. Son ürün 5-hidroksiindolasetikasit
• Migren patogenezi (5-HT1D): Serotonin aura
(5-HİAA) olup idrardaki m iktarı serotenerjik etkinliğin
döneminde azalır, ağrı döneminde artar.
göstergesidir. Pineal bezde serotoninden melatonin sentezi
yapılır. Serotoninin en fazla gastrointestinal enterokromaffin • Trombosit agregasyonu (5-HT2)
hücrelerde bulunur. Enterokromaffin hücre kökenli karsinoid • Uterus kontraksiyonu
 311

Triptanlar (Sum atriptan/N aratriptan/Rizotriptan): 5-HT-

1B ve D reseptör agonisti etkileri ile beyindeki arteriyovenöz
şantları kapatır. Migren baş ağrısının akut atak tedavisinde
kullanılır. Profilakside yerleri yoktur. Koroner vazospazma

OTAKOİDLER
neden olurlar.vazokonstrüktöretkileri nedeniyle koronerarter
hastalığı ve hipertansiyonu olanlarda kullanılmaz, migren
krizinde kullanılan diğer ilaçlar ergotamin türevleridir.

Klozapin / R isperidon: 5-HT2 A-C reseptör antagonisti

olan antipsikotik ilaçlardır.

N efazodon / T razodon / M irtazapin / M ianserin: 5-

HT2A reseptör antagonizması sonucu anksiyolitik ve
antidepressan etkiler oluştururlar

S ip ro h e p ta d in : 5-H T2, H1 ve Ach rese ptö rle rin in

antagonistidir.ACTH salınımını azaltır

B uspiron: 5-HT1A parsiyel agonistidir. Anksiyolitik amaçlı

kullanılır.

M etiserjid: 5-HT2 parsiyel agonisti, 5-HT1 antagonistidir.

M igren p ro flaksisi. Karsinoid sendrom ve dum ping
Doğru cevap: D
sendromunun tedavisinde kullanılır. Ergot alkaloididir. En sık
yan etkisi bulantı-kusmadır. En ciddi yan etkileri, gangren,
retroperitoneal ve subendokardiyal fibrozistir. Ciddi yan
etkileri nedeniyle migren proflaksisinde metiserjid yerine 52. Dışkının su içeriğini arttırm adan barsaklarda
Beta blokörler, trisiklik antidepresanlar, selektif serotonin geri tra n sit süresini azaltan ilaç aşağıdakilerden
alım inhibitörleri ve Ca kanal blokörleri kullanılmaktadır. hangisidir?

M etoklopramid: 5-HT4 reseptör agonisti ve 5-HT3 reseptör A) Magnezyum B) Laktüloz

antagonistidir. KTZ’deki dopamin reseptörlerini de bloke C) Diyetteki lifler D) Bisakodil
eder. Santral sinir sistemine geçişi rahattır. Hem antiemetik E) Metoklopramid
etki, hem de mide boşalmasını hızlandırıcı etki oluşturur.
Özellikle çocuklarda ekstrapiramidal yan etki oluşturur. M e to k lo p ra m id 5 HT4 re s e p tö r a g o n is tid ir . Mide
Hiperprolaktinemi oluşturabilir. boşalmasını hızlandırarak reflü tedavisinde kullanılır. Aynı
zamanda barsak transport süresinde dışkının su içeriğini
Sisaprid / Tegasterod: 5-HT4 agonistidirler. Tegasterod; arttırmadan kısaltır.
İrritabl bağırsak hastalığında etkilidirSiproheptadin: 5-HT2
antagonisiti olan fenotiazin türevidir. Ayrıcı H1 antagonistidir Şıklardaki diğer ilaçlar barsak transport süresini kısaltırken
ve antikolinerjik etkilidir. H1 blokörü olması nedeniyle en sık dışkının su içeriğini arttırırlar.
yan etkisi sedasyondur. Serotonin antagonisti olduğundan
Doğru cevap: E
iştahı artırır. İnsülin salınımını azaltır. Migren proflaksisinde,
dumping sendromunda, anoreksiya nervozada ve antipruritik
olarak kullanılır. Karsinoid tümör tedavisinde kullanılır ancak
53. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi m etastatik karsinoid
karsinoid tümör tedavisinde ilk tercih somatostatin analoğu
tüm örü tedavisinde kullanılm az?
olan oktreotiddir.
A) Sumatriptan
Pizotifen: 5-HT2 antagonistidir. Migren ve küme tipi baş
ağrılarının proflaksisinde kullanılır. B) Ketanserin
C) Metizerjid
Ketanserin/R itanserin: 5-HT2,5-HD1C vealfal adrenerjik
D) Siproheptadin
reseptör blokörüdür. Vazodilatasyon ve antiagregan etkileri
nedeniyle Raynoud hastalığının tedavisinde kullanılır. E) Fenoksibenzamin
Ritanserin antipsikotikler ile kombine edilir. Karsinoid tümör, serotonin, bradikinin ve diğer bazı peptidleri
salgılar. Sumatriptan serotonin 5-HT1B/1D reseptörünün
O n d a n s e tro n / T ro p is tro n / G ra n is e tro n : 5-HT3
paksiyel agonistidir. Diğer ilaçlar 5-HT antagonistidirler.
antagonistidir. Antineoplastiklere bağlı bulantı - kusmanın
önlenmesinde kullanılır. Doğru cevap: A
Risperidon, klozapin ve amoksapin de 5-HT2 antagonisti
olan antipsikotik ve antidepresan ilaçlardır. Selektif
serotonin geri alım inhibitörleri (fluoksetin ve sertralin) ise
antidepresan ve iştah azaltıcı etkilere sahiptirler.
 312

54. Migren e tyolojisinde rolü olan ve trigem inal

İştahı E tk ile y e n M a d d e le r
s in ir ucundan salınarak dam arlarda kuvvetli
vazodilatasyon oluşturan peptit yapıda A rttıra n la r Azaltanlar
nörotransm itter aşağıdakilerden hangisidir? Üretim I Üretim
OTAKOİDLER

Madde Madde
Yeri Yeri
A) Kalsitonin geni ilişkili peptid (CGRP)
B) Endotelin Beta-endorfin Hipotalamus Serotonin Hipotalamus

C) Anjiotensin Agouti-ilişkili
Hipotalamus Amilin Pankreas
peptid
D) Tromboksan A2 ( TXA2)
Kannabinoidler SSS CART Hipotalamus
E) Prostaglandin F2 alfa
Ghrelin Mide Kolesistokinin GİS, SSS
M igren e ty o lo jis in d e ro lü M ed ia tö rle r:
Nöropeptid Y Glukagon like
Hipotalamus GİS
CGRP: Kuvvetli vazodilatatör (Y5 ile) peptid
Öreksin Hipotalamus Leptin Adiposit
Substance P: Ağrı iletimi, vazodilatasyon.
Melanokortin SSS
Doğru cevap: A
| Oksintomodulin SSS
Peptid YY GİS
55. A ku t m igren ve C luster tip i baş ağrısında Somatostatin Hipotalamus
etkili serotonin agonisti ilaç aşağıdakilerden SSS: Santral sinir sistemi, GİS: Gastrointestinal sistem,
hangisidir? CART: Kokain-Amfetamin regüle transkripsiyon
A) Pizotifen B) Siproheptadin
C) Sertralin D) Metiserjid Doğru cevap: D
E) Sumatriptan
5-H T1D beyin kan d am a rla rın d a bulunur. M igren 58. Aşağıdaki maddelerden hangisi beyinde
fizyopatolojisinde önem lidir ve vazokonstriksiyondan se ro ton ine rjik s in ir uçlarını ta hrip eder?
sorumludur. 5-HT1D-reseptöragonistleri olan sumatriptan,
e le trip ta n , a lm o trip ta n , fro v a trip ta n , n a ra trip ta n , A) p-klorofenilalanin B) p-kloroamfetamin
r iz a tr ip ta n ve z o lm itr ip ta n m igren te da visin de C) Metirozin D) Siprohepotadin
kullanılırlar.
E) Pizotifen
Doğru cevap: E Doğru cevap: B

56. Aşağıdaki m igren ilaçlarından hangisi migren 59. Krom alin hakkında aşağıdakilerden hangisi
profilaksisinde kullanılırken aynı zamanda eş doğrudur?
zamanlı oluşabilecek akut atakların şiddetini de
azaltır? A) H1 reseptörlerinin kompetetif antagonistidir
B) IgE sentezini inhibe eder
A) Flunarizine B) Metoklopramid
C ) Mast hücresinde allerjen maddelerin salınımmı
C) İbuprofen D) Aspirin
inhibe eder
E) Sumatriptan
D) 5FIT reseptör agonistidir
Flunarizine antihistaminik özelliğe sahip kalsiyum kanal E) Dopamin reseptör agonistidir
blokörüdür. Flunarizine m igren profilaksisinde etkinliği
olan aynı zamanda akut atakların şiddetini azaltabilen Mast hücresinden allerjen maddelerin (Lökotrien, histamin)
ilaçtır. salınımım inhibe eder. Genellikle intranazal uygulanır. Astma
proflaksisinde kullanılır, bronkodilatasyon oluşturmaz.
D oğru cevap: A
Doğru cevap: C

57. Aşağıdakilerden hangisi hipotalam us tarafından

ü re tilir ve iştahı arttırır?

A) Serotonin
B) Leptin
C) Ghrelin
D) Öreksin
E) Amilin
 313

| Bazı v a z o a k tif p e p tid le r v e ö z e llik le ri

PEPTİD YAPIDAKİ OTAKOİDLER
Peptid Ö zellikleri
>____________________________________________________
IP3, DAG. Arteriollerde

OTAKOİDLER
A njiyotensin II (Ali) kontraksiyon yapar, atdosteron
1. Bosentan aşağıdakilerden hangi reseptörleri salgısı artar.
bloke eder?
cGMP. Damarları dilate eder,
A triya l n a triü re tik aldosteron salgısını artırır ve
A) Endotelin ET-A
peptid glom erular filtrasyonu etkiler,
B) Anjiyotensin AT 1 artırır.
C) Prostaglandin EP
IP3, DAG; 11 cAMP, 1ÎN0.
D) Bradikinin B Arteriyolleri dilate eder, kapiller
Bradikinin
E) Lökotrien sisLT permeabiliteyi artırır, duyu
sinirlerinin uçlarını uyarır.
Bosentan; endotelin ET reseptör blokörüdür. Pulmoner
hipertansiyon tedavisinde faydalı olduğu belirtilmektedir. Kalsitonin-geniyle Bilinmeyen bir mekanizma ile
iliş k ili peptid hipotansiyon ve taşikardiye
Biraz endotelinden bahsedelim: Endotelin, istisnai olarak (CGRP) neden olur.
tek yavaş salınan otakoiddir. Etkisi geç başlar, ama uzun
IP3, DAG. Vasküler endotelde
sürer.
sentezlenir. Damarların çoğunda
Endotelinler
E n d o te lin in en ö n e m li e tk ile ri; kontrüksiyona ve diğer düz
kaslarda kasılmaya neden olur.
Yavaş gelişen ve uzun süren güçlü bir vazokonstriksiyon Vazokonstrüksiyona neden olur
oluşturur. Non-vasküler düz kasları kasar. Nöropeptid Y (NPY) ve kalbi uyarır. Etkileri kısmen
IP3 tarafından yönlendirilir.
Histamin salınımına yol açan en güçlü endojen maddedir.
Mitojeniktir. Arteriollerde dilatasyona,
venlerde ve intestinal ve
Sempatik stimülasyon oluşturur. bronşiyal düz kaslarda
P maddesi kontraksiyona neden olur.
D iğe r se çe n e kle ri de ird e le ye lim : Diüreze yol açar ve ağrı duyusu
sinirlerinde görev yapan bir
• Anjiyotensin AT1 reseptör blokörleri (Ör. losartan, nörotransmiterdir.
ka n d e sa rta n , te lm isa rta n vb.) h ip erta nsiyo n
tedavisinde kullanılırlar. İntestinal vazoaktif Damarlarda dilatasyona,
bronşiyal ve intestinal düz
• Bradikinin B reseptör blokörü; ikatibanttır. peptid (VIP) kaslarda gevşem eye neden olur.
• Lökotrien sisLT I reseptör blokörü; zafirlukast,
montelukastgibi ilaçlardır. Bu ilaçlar astım tedavisinde
kullanılırlar. Doğru cevap: C

Doğru cevap: A 2
3. Aşağıdakilerden hangisi m itojenik e tkilid ir?

2. Aşağıdaki peptidlerden hangisi b ir vazodilatör A) Bradikinin B) Endotelin

d e ğ ild ir? C) Histamin D) Serotonin
E) VIP
A) Atrial natriüretik faktör (ANF)
B) Kalsitonin geni ilişkili peptid Endotelin bilinen en güçlü vazokonstriktördür ve mitojenik
C) Endotelin etkisi vardır.

D) Substans P Bradikinin güçlü vazodilatör etkili bir maddedir. İntradermal

E) Vazoaktif intestinal peptid enjeksiyonu şiddetli ağrıya yol açar. Arterlerde geveşeme
venlerde kasılma yapar.

VIP bilinen en güçlü bronkodilatördür. A se tilkolinin

kotransmitteridir.

Histamin ve histamin salıverilmesini artıran maddeler

(atropin, morfin) cilt damarlarında vazodilatasyona yol
açar.
 314

• PGE
• PGI2
• Proton pompa inhibitörleri—* Omeprazol
OTAKOIDLER

• H2 reseptör blokerleri—> Famotidin

• M u ska rin ik rese ptö r b lo k e rle ri-> P ire n z e p in ,
telenzepin

G a s trik A s id Salınım ını S tim ü le Edenler:

• Asetilkolin
• Histamin
• Gastrin
Doğru cevap: B • Antiasid ilaçlar

f \
4. Aşağıdaki ajanlardan hangisinin intravenöz Asit salınımını artıran otakoidler
enjeksiyonuyla uzun süren vazokonstriksiyondan • H istam in
sonra vazodilatasyon meydana gelir?
Asit salınımını azaltan otakoidler
A) Anjiotensin 1
• N ö ro te n sin
B) Atriyal natriüretik peptid(ANP)
• Se ro to n in
C) Bradikinin
D) Endotelin (ET-1)
V J
E) Vazopressin Doğru cevap: B

ET-1 endotelden protasiklin ve nitrik oksit salınmasına yol

açar.
6. SSS’de nörotensin reseptörlerini antagonize
Direk etkiyle de vasküler düz kaslarda kasılmaya yol eden a k tif madde aşağıdakilerden hangisidir?
açar.5
A) Palosuran B) Ambrisentan
C) Valsartan D) Omapatrilat
E) Meclinertant
| E tki İlaç
Meclinertant SSS’de nörotensin reseptörlerini ve vazodilatör
Endotelin dönüştürücü enzim
Fosforamidon etkilerini antagonize eden aktif maddedir.
inhibitörü
Non ETa non ETB antagonisti D oğru cevap: E
Bosentan
(non-setektif)
Selektif ET4 antagonisti Sitaxsentan, Ambrisertan
7. Aşağıdakilerden hangisi hücre içinde
depolanmaz, ihtiyaç halinde üretilir?
Doğru cevap: D
A) Histamin
B) Serotonin
5. Aşağıdaki otakoidlerden hangisi gastrik asit
C) Dopamin
salınımında azalma yaratır?
D) Norfepinefrin
A) Histamin B) Nörotensin E) Trombosit aktive edici faktör
C) Gastrin D) Substance P
D iğer seçeneklerin tüm ü n ö ro tra n s m itte r görevi de
E) Adrenomedullin g ö re b ild iğ i iç in v e z ik ü l iç in d e d e p o la n m a la rı söz
Nörotensin: gastrit asit salınımını baskılar. Hiperglisemi konusudur.
oluşturur, Hipotermiye neden olur. Ağrıyı baskılar. Pepsin
O ta k o id le r
salınımını baskılar.
• Tanım: Lokal etkili hormonlara verilen isimdir
G a strik A s id Salınım ını B a skılaya n la r:
Depolanm ayanlar: Eikazanoidler, Trombosit aktive edici
• Serotonin
faktör (PAF), Nitrik oksit (NO
• Nörotensin
• Somatostatin Doğru cevap: E
 I5

8. İn vitro fertilizasyonda kullanılan otakoid • S ito p ro te k tif / S ito to ksik (M ik ro o rg a n iz m a la r

aşağıdakilerden hangisidir? üzerinde öldürücü etki)
• Agregasyon ve adhezyon inhibisyonu
A) Trioksilin
• Antimitotik etki

OTAKOIDLER
B) Lipoksin B
• Pro-inflamatuvar bir maddedir.
C) Plazminojen aktivatör faktör (PAF)
• (-) inotropik etkilidir.
D) Lökotrien-B4
• Aşırı NO salınımı konvülsiyon ve nörodejenerasyona
E) Tromboksan-A2
yol açar.
Fosfolipid yapıdaki tek otakoid olan Plazminojen Aktivatör • Sit p450’yi inhibe eder.
Faktör (PAF)’ın en önemli özelliklerinden birisi; kadın genital
• Plazminojen a ktivatör faktör (PAF), vazodilatasyon
sistemi ile ilgili önemli olaylarda rol oynamasıdır. Överde
ve tro m b o s itle rd e agregasyon o lu ştu ra n bir
foliküllerin olgunlaşmasında, ovülasyonda, fertilizasyonda
otakoidtir.
ve implantasyonda önemli fonksiyonları bulunmaktadır. Bu
nedenle in-vitro fertilizasyonda kullanılır. • Endotelin, bir vazokonstrüktör endojen otakoidtir.
• Nöropeptid-Y, iştahı arttıran bir otakoidtir.
• T ro m b o k s a n A 2, tro m b o s itle rd e agregasyon
oluşturan bir otakoidtir.

Doğru cevap: E

11. N itrik o k s it sentezi sırasında aşağıdaki amino

asitlerden hangisi oluşur?

A) Ornitin B) Pirolin
C)Arginin D) Sitrülin
Doğru cevap: C E) Tirozin
Oldukça kolay ve TUS için ideal bir soru. Burada dikkat
9. A ku t pankreatit tedavisinde denenmekte olan edilmesi gereken, “Nitrik oksit (NO) kimden oluşur?” diye
PAF blokerin adı nedir? sorulmamakta, “NO oluşurken hangi amino asit açığa
çıkar?” diye sorulmaktadır.
A) Ularitit B) Lexiphant
C) Aprepitant D) Losartan Nitrik oksit; L-argininin, endotelyal NO sentetaz (NOS)
tarafından L-sitrüline dönüştürülmesi sırasında oluşur.
E) Omapatrilat
Oluşan NO, oldukça lipofilik bir maddedir. Doğrudan hücre
Lexiphant PAF blokeridir. Akut pankreatit tedavisinde içine girer. Hedef hücrelerde solubl guanilat siklazı aktive
denenmektedir. eder ve cGMP miktarını arttırır. cGMP ise; protein kinazG’yi
aktive eder. Sonuçta; miyozin hafif zincirinde defosforilasyon
Gingo ise doğal PAF blokeridir. Senil serebral yetmezlik oluşur.
tedavisinde kullanılır.
Doğru cevap: D
Doğru cevap: B

12. Aşağıdakilerden hangisi im idazolin reseptörlerine

10. M ikroorganizm a ve tüm ör hücresinde ölüme bağlanarak nitrik o k s it sentetazı inhibe eder?
neden olan otakoid hangisidir?
A) Amantadin
A) Plazminojen aktivatör faktör (PAF)
B) Agmatin
B) Endotelin
C) Adenozin
C) Nöropeptid-Y
D) Atorvastatin
D) Tromboksan A2
E) Atovakuon
E) Nitrik Oksit(NO)•
NO Sentaz Ç eşitle ri
• Nitrik oksit’in (NO) etkileri özellikle iyi bilinmelidir. Eğer
NO’in etkilerini tekrar hatırlarsak; NOS-1 (= N öronal NOS, nNOS)
• NO’nun etkileri: • Fonksiyon: Fizyolojik reaksiyonlar
• Vazodilatasyon ve venodilatasyon • Bulunduğu yer: Nöronlar, İskelet kasları
• Tüm düz kasları ve sfinkterleri gevşetir • İmidazolin reseptörlerine bağlanarak NOS'u inhibe
• Ereksiyon eden madde: Agmatin
 1
3
■■■■■■i
md

NOS-2 (= İn d ü kle n e b ile n NOS, İNOS) ve histamin amin yapıda maddelerdir. Nöropeptid Y
vazokonstriktördür.
• Yapısal enzim değildir
• Fonksiyon: indüklenebilir reaksiyonlar (Kalsiyum Doğru cevap: C
OTAKOİDLER

regülasyonunda rolü yoktur)

• Bulunduğu yer: Makrofaj, Düz kas hücresi
16. A rterlerde vazodilatasyon, venlerde kasılma
NOS-3 (= E n d o te lya l NOS, eNOS) yapan, ağrıyı alan s in ir uçlarında, santral sinir
• Bulunduğu yer: Endotel hücresi, Nöron sistem i ve periferde görevi bulunan peptid
hangisidir?
Doğru cevap: B
A) Bradikinin B) VIP
C) Substance P D) Endotelin
Aşağıdakilerden hangisi n itrik o ksit sentetaz tip E) Nöropeptid Y
1’in se le ktif inh ibitö rü dü r?
• Substance P ağrı alan sinir uçlarında görev alan bir
A) L-NAME (N-Nitro L-Arjinin Metil Ester) nörotransmitterdir. Venlerde ve solunum yolu düz
B) NMMA (N-monometil L-Arjinin) kaslarında kasılma arter düz kaslarında gevşeme
C) 7-Nitroindazol yapar.

D) BBS-2 Doğru cevap: C

E) Hemoglobin

N itrik O k s it S entetaz İn h ib itö rle ri 17. Kapsaisin (vaniloid) reseptörleri aşağıdakilerden

• N o n se le ktif in h ib itö r: L-NAME (N-Nitro L-Arjinin hangi otakoide aittir?
Metil Ester), NMMA (N-monometil L-Arjinin)
A) Bradikinin
• NOS-1 se le ktif inh ibitö rü : 7-Nitroindazol
B) Endotelin
• NOS-2 in h ib itö rü : BBS-2 (İNOS dim erizasyon
inhibitörü) C) Trombosit aktive edici faktör

• N itrik o ksit tem izleyici (scavenger): Hemoglobin D) Substance P

E) Vazoaktif intestinal peptid
Doğru cevap: C
Subtarıce P; kapsaisin (vaniloid) reseptörleri üzerinden
e tk i g öste rir. K a psa isin is im li m adde n ö ro n la rd a k i
14. Damar, solunum ve sindirim yolu düz kaslarım su bsta ns P ’n in s in a p tik aralığa salınm asına neden
gevşeten ve otonom s in ir sonlarında co- olur.
tran sm itter olarak görev yapan madde
SUBTANCE P’NİN ETKİLERİ
hangisidir?
• Ağrının santrale iletiminde primer role sahiptir.
A) Substance P
• Nitrik oksit salınması ile arterlerde vazodilatasyon,
B) Nöropeptid Y venlerde ise bradikinin gibi konstriksiyon oluşturur.
C) Bradikinin • Bağırsak düz kasları ve bronşlar gibi çeşitli düz
D) Endotelin kaslarda ise tonus artışına neden olur. Tükürük
E) VIP sekresyonunu arttırır ve diürez sağlar.
• Tükürük sekresyonunu arttırır ve diürez sağlar
• VIP otonom sinirlerde cotransmitter olarak görev alır,
ve tüm düz kaslarda gevşemeye yol açan bir peptiddir. Doğru cevap: D
Bilinen en güçlü bronkodilatördür.

Doğru cevap: E 18. Tiroidde yüksek konsantrasyonlarda bulunan ve

bilinen en güçlü vazodilatör olan aşağıdakilerden
hangisidir?
15. P roteolitik enzim lerle inaktive edilebilen
vazodilatör aşağıdakilerden hangisidir? A) EDRF
B) Anjiotensin II
A) izopreterenol
C) Kalsitonin geni ile ilişkili peptid
B) Anjiotensin I
D) Endotelin
C) VIP
E) Substance P
D) Nöropeptid Y
E) Histamin • Bilinen en güçlü vazodilatör kalsitonin gen-related
• VIP vazodilatasyon yapan peptid yapıda bir madde peptiddir.
olduğundan proteolizle inaktive edilebilir. İzoproterenol Doğru cevap: C
 317

19. Aşağıdakilerden hangisi adrenal bez ve 21. Aşağıdakilerden hangisi vazoaktif polipeptid
hipotalam usta yoğun bulunur, ayrıca aldosteron d e ğ ild ir?
ve insülin salımmını inhibe eder?
A) Endotelin
A) Ürotensin

OTAKOIDLER
B) Bradikinin
B) Adrenomedulin C) Serotonin
C) Substance P D) Vazopressin
D) Nöropeptid Y E) Substance P
E) Endotelin
S erotonin amin yapılı bir m addedir. (5 h id ro k s it-
A d re n o m e d u llin riptamindir).
• Yoğun bulunduğu yerler: Adrenal bez, Hipotalamus,
%
Ön hipofiz S erin proteazlar
• Etkileri: Vazodilatasyon & Refleks taşikardi • Tripsin
• Endokrin etkileri: Aldosteron ve insülin salımmını
• Kemotripsin
inhibe eder
• Elastaz
Ü ro te n sin
• Trombin
• Etki: Bilinen en güçlü vazokonstriktif maddedir
• Plazmin
• Reseptör antagonisti: Palosuran’dır
• E n d ik a s y o n : Böbrek yetm ezliği olan diyabetik
hastalarda faydalı olabileceği düşünülüyor Doğru cevap: C

Doğru cevap: B
22. Aşağıdakilerden hangi reseptörün uyarılması
juxtag lo m erüle r hücrelerden renin salımmını
20. Aşağıdaki horm onlardan hangisi cGMP
uyarır?
aktivasyonuyla etki gösterir?
A) Adrenerjik beta-1 B) Anjiyotensin AT-1
A) Atrial natriüretik faktör
C) Adenozin A1 D) Adrenerjik alfa-1
B) Tiroid stimülan hormon
E) Kolinerjik M2
C) Parathormon
D) İnsülin D oğru cevap: A
E) Vazopressin
Atriumda güçlü natriüretik aktiviteye sahip bir veya daha
fazla peptidi içeren kardiyonatrinler atriopeptinler ve 23. Arterlerde vazodilatasyon, venlerde
aurikülinler, atrial natriüretik peptidler olarak incelenir. vazokonstriksiyona yol açan ajan aşağıdakilerden
hangisidir?
ANP salınımının en önemli sebebi, atrial distansiyondur.
Ayrıca ayakta duruştan yatar konuma değişmede ve A) Endotelin (ET-1) B) Vazopressin
egzersizlerde artırılır. C) Anjiotensin D) Bradikinin
E) Atriyal natriüretik peptid (ANP)
ANP salınımı, alfa adrenoseptöragonistleri.glukokortikoidler,
endotelin ve vazopressin tarafından artırılır. Konjestif - Bradikinin direk etkiyle veya nitrik oksit, prostaglandin
kap yetmezliği, primer aldosteronizm ve kronik böbrek E2 (PGE2) salınımına yol açarak vazodilatasyona
yetmezliğinde de ANP artışı gözlenir. neden olur.
- Venöz düz ka sla rınd a ise d ire k e tk iy le veya
ANP; etkilerini uyarılmış guanilat siklaz aktivitesi, artmış
protaglandin F2 (PGF2) salınım ına yol açarak
cGMP düzeyleri ve azalmış sitozolik serbest kalsiyum
vazokonstrüksiyona neden olur.
konsantrasyonu üzerinden yapılmaktadır.
İk a tib a n t / D e ltib a n t:
ANP konjestif kalp yetmezliği, hipertansiyon, böbrek
yetmezliği ve sıvı yüklenmesi durumlarının tedavisinde Bradikinin B2 reseptör blokörüdür. Herediter anjiyoödem
denenmektedir. tedavisinde kullanılırlar.
Doğru cevap: A Doğru cevap: D
 318

24. K aptopril kullanılan hastaların kan ve dokularında 26. Aşağıdaki otakoid etki eşleştirm elerinden hangisi
artış gösteren vazodilatasyon yapan peptid ya nlıştır?
hangisidir?
A) Bradikinin - Venlerde vazokonstriksiyon
OTAKOİDLER

A) Bradikinin B) Platelet aktive edici faktör (PAF) - Ülserojenik etki

B) Substance P C) Anjiyotensin II - Renin salınımında artış
C) Anjiotensin I D) Vazoaktif intestinal peptit - Bronkodilatasyon
D) Anjiotensin li E) Serotonin - Bağırsaklarda prokinetik hareket
E) Atrial natriüretik peptid artışı

• Kaptopril ACE inhibitörü olduğu için ve bradikinin O ta k o id le r ve o lu ş tu rd u k la rı e tk ile ri iy i ö ğren m e k

de ACE ile yıkıldığından bradikinin’in seviyesi artar. gerekir.
Anjiotensin I seviyesi de artar ancak vazodilatasyon
Anjiyotensin II, renin salınımmı baskılarken, ADH, ACTH
yapmaz.
ve aldosteron salınımını stimüle eder.
“ B ra dikinin sentez ve yıkım ı” başlıklı tabloya bakınız.
S e ro to n in : Damar ve düz kasları kasar. Çizgili kas
Doğru cevap: A arteriyollerini gevşetir. Serotonin; 5-HT3 reseptörleri ile
bulantı-kusma oluşturur. Mide ve bağırsaklarda şiddetli
spazm ve peristaltik hareketlerde artma (5-HT4) oluşturur.
25. Bradikinin aşağıdaki enzimlerden hangisini 5-HT4 reseptör agonisti olan ilaçlar (metoklopramid) mide
uyarır? boşalmasını hızlandırmak için kullanılırlar. 5-HT; gastrik asit
sekresyonunu azaltır.
A) Siklooksijenaz
B radikinin: Arterlerde gevşeme, venlerde kontraksiyon
B) Fosfolipaz A2
oluşturur. Proinflamatuvar etkileri vardır. Bradikinin en
C) Lipooksijenaz fazla ağrı oluşturan maddedir (aljezik). Astımlı hastalarda
D) Prostasiklin sentetaz bradikinin bronkokonstrüksiyon ve sekresvon artışına neden
E) Tromboksan sentetaz olur. Bradikinin kardioprotektif etkiler oluşturur.

Doğru cevap: B V a z o a k tif in te s tin a l p e p tit (VIP): Peptit yapıdadır.

Asetilkolinin ko-transmitteridir. Çok kuvvetli bronkodilatasyon
oluşturur.

r ~\
Prekalikrein

Aktive Hageman
Hageman faktör faktör

Negatif yüklü
yüzey

Bradikinin sentez ve yıkımı

 3 Î9

Platelet aktive edici faktör (PAF): En ülserojenik maddedir.

■ R enin salınım ı
Proinflamatuvar etkiler çıkartır.
İnhibe edenler
Stimüle edenler ilaçlar
D oğru cevap: C ilaçlar

OTAKOIDLER
• ACE inhibitörleri /AT? reseptör • Beta blokörler
blokörleri
27. Aşağıdakilerden hangisi dam ar proliferasyonunu • Santral etkili
uyarır (büyüm e faktörüdür)? • Diüretikler (Osmotik sempatolitikler
diüretikler hariç) (Klonidin metildopa
A) Histamin B) PAF vb.)
• Fosfodiesteraz inhibitöreri
C )V IP D) Serotonin • Non steroid
• Vazodilatör ilaçlar (Hidralazin,
E) Anjiotensin 2 antiinflamatuvar
Ca2* kanal blokörleri)
ilaçlar (NSAI)
Doğru cevap: E
• Nöron blokörleri • Osmotik diüretikler
• Genel anestezikler
• Dijital
28. A n jiotensin dönüştürücü enzim inhibitörlerinden • Renin inhibitörleri (Aliskiren)*
hangisi sü lfid ril grubu taşır?
* Direkt renin inhibitörü Aliskiren renin aktivitesini
A) Lizinopril B) Kaptopril baskılarken renin sekresyonunu (plazma renin
C) Enalapril D) Benazepril konsantrasyonunu) arttırır.
E) Silazapril
“A n jio te n sin sentezi” başlıklı tabloya bakınız. Doğru cevap: E

Doğru cevap: B
30. Aşağıdakilerden hangisi renin salımmım artırır?

29. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin kullanım ı plazma A) Hipovolemi B) Anjiotensin

renin konsantrasyonu artışına neden olm az? C) İndometazin D) a stimulasyon
A) Furosemid B) Prostaglandin E1 E) |3 Blokerler
C) Aliskiren D) Losartan Renin hem atipik bir hormon, hemde proteolitik bir
E) Atenolol enzimdir.

Beta blokerler plazma renin sekresyonunu baskılarlar. B öbrekte, e ffe re n t a rte rio lle rd e k i ju x ta g lo m e ru le r
hücrelerden salınır.

r
Anjiotensinojen

Renin inhibitörleri— Renin

(Aliskiren)

Anjiotensin -1
Anaflaksi
Prostaglandin sentezi
Anjiotensin konverting enzim Bradikinin----(—V Vazodilatasyon
ACE inhibitörleri----© —► (kininaz 2) Bronkokonstriksiyon
Kardiyoprotektif etkiler
Anjiotânsin - 2 Aminopeptidaz ►Anjiotensin - 3

AT-1 rsp blokörleri

r
(Losartan vb.)— © - AT-1 reseptörü (Ga) AT-2 reseptörü (Gi)
- Vazokonstriksiyon - Vazodilatasyon
- Sempatik stimulasyon - Antimitotik etkiler
- Aldesteron salınımı
- Mitojenik etkiler
(Remodelling)
Angiotensinojeni yıkarak Angiotensin I oluşumunu sağlar.
R e n in s a lım m ım a r t t ır a n v e a z a lta n p e k ço k
Renin salgılayan hücrelere, plazmada, %90’ı Prorenin fa k tö r
şeklinde bulunur; kallikrein, plasmin, kathepsin B ve
Hageman Faktörü gibi etkilerle aktive edilir. Renin salgılatan Renin salımmım inhibe
fa k tö rle r edenler
Pepstatin ve analogları ve Renin substat analogları; renini
• Makula densa’da • Anjiyotensin-ll
inhibe ederler. Renin’in baskılanması Antihipertansif etki
özellikle Cl ve sonra
gösterir. • Adenozin
Na konsantrasyonunun
azalması • Potasyum
RENİN SALINIMINI ARTIRAN FAKTÖRLER • ADH
• Afferent arteriyollerde
• Günlük alınan Na+ düzeyinin azalması (en önemli vazodilatasyon • 6-blokörler
mekanizma) • Sempatik uyarı (61- • Metildopa ve klonidin
• Prostaglandinler (araşidonik asit, PG E2, prostasiklin agonistler) ve a-
blokörler • NSAİİ
6-Keto-PGE1)
• Prostaglandinler (cAMP • PAF
• Sempatik stimulasyon ve Katekolamin
üzerinden)
• Hipotansiyon
• Renal arter stenozu
• Glomerüllere giden afferent arteriollerde gerginliğinin
• Direkt vazodilatatörler
azalması, böbrek arterlerinin daralması gibi lümen / Loop diüretikler
içinde basıncı düşüren olaylar
• Genel anestezikler
• Hipovolemi
• Kan volüm ünde azalma
• Böbrek tübülüslerindeki ultrafiltrattla Na+ ve Cl- ‘un
• Karaciğer sirozu
düşük düzeyde olması

RENİN SALINIMINI AZALTAN FAKTÖRLER Doğru cevap: A

• Yüksek sodyum diyet alımı

• Potasyum yüksekliği 31. ACE aşağıdaki elementlerden hangisini içerir?
• ADH yüksekliği
A) Zn+ B) Na+
• Angiotensin yüksekliği (negatif feedback ile) C) Cl D) K+
• İndometazin (ve bazı NSAİİ) E) Mn*
• Böbreklerde sempatik denervasyon - ACE diğer ismi kininaz olan aynı zamanda bradikinin
yıkımından sorumlu çinko bağımlı b ir enzimdir.
• Propranolol ve bazı B-Blokerler
• Glomerüllere giden afferent arteriollerin gerilmesi Doğru cevap: A
veya vazokonstruksiyon gibi lümen için basıncı artıran
olaylar.
32. K aptopril hakkında aşağıdakilerden hangisi
• Glukagon (böbrek kan akımını artırarak)
yanlıştır?
• Alfa stimulasyon
A) Tat kaybı oluşturabilir.
• Böbrek tübülüslerindeki ultrafiltratta Na+ ve Cl- un
yüksek konsantrasyonda olması B) Akut renal stenozda kullanılır
• Makula densa hücrelerinden adenozin salgılanması C) Hipotansif etkisini NSAİ ilaçlar bozabilir
D) Ciddi toksisitesinde kemik iliği depresyonu olabilir
E) Oral alımdan sonra hipotansiyon oluşur ve 4
saatten fazla sürer
K a p to p ril akut renal ye tm e z lik te ko ntren d ike dir.
Özellikle bilateral ya da unilateral renal arter stenozunda
kontrendikedir.

Doğru cevap: B
 321

/ -----------------------------------------------------------------------------\ enzimdir. Lipooksijenaz enzimi tarafından ise; lökotrien ve

lipoksinler sentezlenmektedir.
LİPİD YAPIDAKİ OTAKOİDLER
>__________________________________________________ ■> D iğe r a ra ş id o n ik a s it y o lla rı:

OTAKOİDLER
1. Aşağıdaki enzim lerden hangisi epoksitlerin
oluşum unda rol oynar?
E n z im O lu şa n Ü rü n
A) Fosfolipaz A2 enzimi 1. Siklooksijenaz (COX) PG, TxA2
B) Siklooksijenaz enzimleri LT, Lipoksin, Hepoksilin,
2. Lipooksijenaz (LO)
C) Mikrozomal enzimler Trioksilin
D) 9 a-ketoredüktaz enzimi 3. Monooksijenaz (Sit. p450) Epoksit
E) Lipooksijenaz enzimleri 4. Non-enzim atik İzoprostan

5. N-açil hidrolaz Anandamid

(ekzojen)
Linoleik Asit Membran lipid

(endojen) f Fosfolipaz ^ •*— © — TKortikosteroidler

x Protein
DA6 | sentezi
Araşidonik asit /
Dihomogamalinolenik asit
| Lipooksijenaz
. _ z
| Siklooksijenaz(CO I, COX II)
fDigliserit lipaz
A5-desatüraz
| Zileuton-----© / O f NSAID

Hidroperoksitler Endoperoksitler
Araşidonik Asit (HPETE’ler) (PGG.PGH)

I
Lökotrienler
/
Prostasiklin
\
Tromboksan
(LTB, LTC, LTD)
(pG) Prostaglandinler (TXA)
fzafiriukast —jp ► I (PGE, PGF)
Reseptörler
A r a ş id o n ik a s it m ikro zom al e n zim le r ta ra fın da n
e po ksit ürünlerine yıkılmaktadır. Mikrozomal enzimlerle
g erçekle şen oksid asyo n o la yla rın d a pek çok ara
metabolitler oluşur. Bunlardan en önemlisi; DNA, RNA
vb. gibi molekülleri alkilleyip yapılarını bozan epoksitlerdir. Doğru cevap: C
Epoksitler; bir oksijen atomunun yanyana iki karbon atomu
ile (C - O - C) köprü yapmasıyla oluşur.
2. A raşidonik asitten sitokrom p450 (CYP) enzim inin
M ik ro z o m a l e n z im le ri d ış ın d a d iğ e r o k s id a s y o n etkisi sonucu oluşan son ürün aşağıdakilerden
reaksiyonlarına örnekler ve yıkılan ilaçlar: hangisidir?

A) 5-HETE
A lif a t ik Hidroksilasyon: B a rbitu ra tlar, tolbutam id,
B) PGE2
ibuprofen, siklosporin, midazolam.
C) PGF2a
A ro m a tik hidroksilasyon (C Y P 2D 6): Fenitoin,
fenobarbital, propranolol, fenilbutazon, D) Epoksit
amfetamin, varfarin. E) Lökotrien D4
N -d e a lk iliz a s y o n (C Y P 3A 4): İm ipram in, diazepam,
kodein, eritrom isin, m orfin, te o filin , kafein. EİKOZANOİDLER
O -d e a lk iliza s y o n : Kodein, indometasin,
20 karbon atomlu yağ asitlerinden olan araşidonik asidden
dekstrom etorfan.
sentezlenen endojen maddelerdir. İki grupta incelenir:
N -o ks id as yo n : Dapson, meperidin, kinidin,
asetaminofen. a) s ik lo o k s ije n a z y o lu y la s e n te z le n e n le r:
prostaglandinler, tromboksanlar, prostasiklin.
S -o ksid as yo n : Sim etidin, klorpromazin, tioridazin,
omeprazol. b) lipooksijenaz yoluyla sentezlenenler: lökotrienler.
Deam inasyon: Diazepam, amfetamin. P re k ü rs ö r yağ a s id le ri:
v j - Araşidonik asid (5,8,11,14-eikosatetraenoikasid):
Besinlerle alınır. 2 serisi (dienoik) eikosanoidler
Seçeneklerde bulunan siklooksijenaz enzimleri tarafından
sentezlenir.
p ro s ta g la n d in le r ve trom boksan oluşm aktadır. 9a-
ketoredüktaz enzimi ise; Prostoglandin-E’yi F2a’ya çeviren
 322

- 5,8,11,14,17 e iko sap en ta en oik asid: 3 serisi 4) N-AÇİL HİDROLAZ ÜRÜNLERİ:

(trienoik) eikosanoidler meydana gelir.
Araşidonik asit bu yol ile, anandamid (araşidoniletanolamin)
- Homo-gama linoleik asid (8,11,14 eikosatrienoik
dönüşür. Bu madde kanabinoid (esrar) reseptörlerinin
asid): 1 serisi (monoenoik) asidler meydana gelir,
OTAKOİDLER

endojen agonistidir.
(veya gama)

F o s fo lip a z A2: Eikozanoid sentezinin hız kısıtla yıcı 5) NON-ENZİMATİK YOL ÜRÜNLERİ:
e n z im id ir. İn h ib itö rle ri: glukokortikoidler (lipokortin
Bu yol sonucunda izoprostanlar oluşur. İzoprostanlar;
sentezini uyarır), mepakrin, klorokin. Aktivatörler: Kinin
güçlü vazokonstriktördürler ve hepatorenal sendromda
peptidler, histamin, Ali ve Alil.
rol oynamaktadırlar.
S ik lo o k s ije n a z İn h ib itö rle ri
Aspirin (geri dönüşsüz), indometazin ve NSAİD'ler.

L ip o k s ije n a z ve s ik lo o k s ije n a z İn h ib itö rü

BVV755C, fenidon, gosipol, indometazin, diklofenak.

T ro m b o ksa n sentetaz İn h ib itö rü

Dazoksiben, anagrelid, trifenagrel, niktindol, hidralazin.

P ro s ta s ik lin sentaz İn h ib itö rle ri

PGG2, 15-hidroperoksiaraşidonik asid, nikotin.
Prostasiklin sadece damar endotelinde, prostaglandinler
tüm hücrelerde, tromboksanlar löko sit ve trom bositlerde
sentezlenir. “ Prostaglandinler dokularda depolanmadan
salıverilir.

P ro s ta g la n d in re s e p tö r b lo k ö rle ri
Doğru cevap: D
BWA 868C (PG D), SC 19220 ve AH 6809 (PG E).

T ro m b o ksa n /e n d o p e ro ksid re s e p tö r b lo k ö rle ri

3. Aşağıdakilerden hangisi eikasonoidlerin kullanım
S u ltro b a n , d a ltro b a n : Hem orajik şok, lupus nefriti, alanı d e ğ ild ir?
myokard iskemisi gibi durumlarda denene bilir.
A) Büyük arterlerin transpozisyonu
L ö k o trie n re s e p tö r b lo k ö rle ri B) Hipertansiyon
Zafirlukast (Accolate), pobilukast montelukast, pranlukast, C) Patent ductus arteriozus
ibudilast. Bronşiyal astma tedavisinde kullanılmaktadır. D) Primer dismenore
E) Abortus
A ra şid o n ik asitten sentezlenen m addeler daha önce
so ru ld u kla rı için b ilinm e si gerekenlerdendir. V azod ilatö r e ik a so n o id le r kısa etki süresine sahip
olduğundan hipertansiyon tedavisinde kullanılmaz.
Sitokrom p450 enzim sistemi tarafından, araşidonik asitten
oluşturulan ürün, epoksit (epoeicosopentatenik) asittir. Doğru cevap: B

A ra şid on ik asitten 5 grup madde üretilir.

4. Aşağıdakilerden hangisi fosfolipaz A2’yi inhibe
ARAŞİDONİK ASİT METABOLİZMASI eder?

1) S İKLO O KS İJEN A Z ÜRÜNLERİ: A) Asetilsalisilik asit

B) İbuprofen
Prostoglandinler üretilir.
C) Prednizon
2) LİPO O KSİJEN AZ ÜRÜNLERİ D) Asetaminofen
E) Kaptopril
Lökotrienler üretilir.
NSAİ ilaçlar siklooksijenazı inhibe eder. Kortikosteroidler
3) SİTOKROM p450 ÜRÜNLERİ: fosfolipaz A2’yi inhibe ederek antiinflamatuar etki yapar.
Kaptopril de ACE inhibitörüdür.
Bu yol ile epoksitler (epoeicosopentatenik asit) oluşur.
Bunlar özellikle lökosit ve trombosit agregasyonunu inhibe Doğru cevap: C
ederler.
 323

5. Aşağıdakilerden hangisi hem siklooksijenaz hem E ik o z a n o id ie rin K a lp Ü z e rin d e k i E tk ile ri

de 5-lipooksijenaz enzim ini inhibe eder? • Kardiyomiyositleri oksidatif hasara karşı koruyanlar:
Prostoglandin l2 & Prostoglandin E2
A ) Zileuton
• Kardiyomiyositlerde apopitozis ve fibrozise eğilim

OTAKOİDLER
B) Asetaminofen
oluşturan: Tromboksan A 2
C) Likofelon
D) Zafirlukast Doğru cevap: B

E) Fenilbutazon
Likofelon hem lipooksijenaz hem de siklooksijenazı 8. A ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g is i k e m ik f o r m a s y o n u n u v e
in h ib e eder. Z ile u to n sadece lip o o ksije n a zı inhibe r e z o r p s i y o n u n u a r t t ır ır ?
eder.
A) Prostoglandin l2
S ik lo o k s ije n a z Y olundan (COX) B) Prostoglandin E2
• Bu yolu inhibe edenler: Nonsteroid antiinflamatuar C) Prostoglandin D2
ilaçlar D) Prostoglandin F2a
L ip o o ksije n a z Yolu (LO) E) Lökotrien B4
• Bu yolu inhibe eden: Zileuton ve sulfosalazindir K e m ik fo rm a sy o n u n u (O s t e o b la s t o g e n e z is ) ve
r e z o r p s iy o n u n u a r t tır a n en ö n e m li e ik o z a n o id
Likofelon Fenidon ve Gosipol: Hem siklooksijenaz hemde p r o s t o g l a n d i n E 2’d i r
Lipooksijenaz enzimini inhibe ederler
Doğru cevap: B
Doğru cevap: C

9. A ş a ğ ı d a k i o t a k o id le r d e n h a n g i s i b r o n k o d ila t a t ö r -
6. Aşağıdakilerden hangisi m ontelukast gibi ilaçların d ü r?
bloke ettiği lökotrien D4 ve E4 reseptörüdür?
A) Prostaglandin D2
A) EP B) sisLT 1
B) Platelet aktive eden faktör
C) sisLT2 D) BLT
C ) Prostaglandin E2
E) DP
D) Lökotrien C4
Lökotrien (LT)’ler; vücutta özellikle pek çok patolojik
E) Histamin
süreçte rol oynayan lipid yapıdaki mediatörlerdir. lökosit,
Makrofaj, monosit, mast hücresi ve eozinofil gibi miyeloid B a z ı o t a k o id le r in h e m d a m a r la r d a h e m d e d iğ e r d ü z
seri hücrelerinde bulunan 5-lipoksijenaz (5-LO) enzimi k a s la r d a d ila t a s y o n o lu ş t u r m a k t a d ır :
tarafından sentezlenirler. Bunlardan LTC-D-E4’e slow - • NO
reacting substans o f anaphylaxis (SRS-A) denmektedir.
• V IP
İnflam asyonda önem li rol oynarlar. LTB4 ise güçlü
kemotaktik etki oluşturur. • Atriyel natriüretik peptit
• PGE
LÖKOTRİEN RESEPTÖRLERİ:
• PGI2
• s is L T I: LTD4 ve E4 reseptörüdür. Reseptörün
blo keri olan ila çla r; z a firlu ka st, m ontelukast, Bu sorunun cevabı; PGE2’dir. PGE genel olarak tüm düz
pobilukast, pranlukast, ibudilasttır. Bronşiyal astım, kaslarda gevşeme yapmaktadır.
psöriyazis, inflamatuvar kolon hastalıkları, romatoid
E İK O Z A N O İD L E R İN A K C İĞ E R L E R D E K İ E T K İL E R İ:
artrit, pulmoner fibrozis ve miyokart infarktüsünde
kullanılırlar. • B r o n k o d ila t a s y o n y a p a n la r : PGE
• sisLT2: LTC4 reseptörüdür. • P G I2

• BLT: LTB4 reseptörüdür. B r o n k o k o n s t r i k s i y o n y a p a n l a r : Prostoglandin F2a,

Doğru cevap: B7 Tromboksan A2, Prostoglandin D2, Lökotrien D

E n g ü ç lü v a z o d ila ta tö r : Calcitonin gene related peptid

7. Aşağıdakilerden hangisi kalpte m iyositleri E n g ü ç lü v a z o k o n strü k tö r: Ürotensin

o k sid a tif hasara karşı korur?
En güçlü b r o n k o d i la t a t ö r : V a z o a k t if intestinal peptid
A) Tromboksan A 2 B) Prostoglandin E2
C) Prostoglandin J2 D) Prostoglandin G2 E n g ü ç lü b ro n k o k o n strü k tö r: Lökotren D4
E) Lipoksin A
 324
ETKİLER İ:
• Genel olarak v a z o d ila ta tö r (öz. a rte riy o l ve
prekapiller sfinkterlerde) etkilidirler (öz.PGE2). Kapiller
permeabiliteyi arttırırlar.
OTAKOİDLER
• Bronkodilatasyon
• Hamile kadınlarda PGE2’nin F2a gibi belirgin oksitosik
etkisi bulunm aktadır. S erviksi yum uşatırlar ve
oksitosinin aksine neonatal sa rılık insidansını
arttırmazlar.
• S ito pro tektif etkileri bulunmaktadır:
• Böbrek kan akımını arttırıp su ve tuz atılımına yol
açarlar.
(T
Özellikle E2, toplayıcı kanalda vazopressinin
fiz y o lo jik antagonistidir.
V J
• Barsak mukozasında su ve tuz absorbsiyonunu
inhibe ederek ve ayrıca motiliteyi arttırarak (barsakta
longitudinal kasları kasar) sulu diyare o luştururlar
(PGF gibi).
f ===\
Böylelikle hem böbreklerden hem de barsaklardan
v
su ve tuz atılımına yol açarlar.
J açarlar.
• SSS’de en fazla bulunan PG; PGE2’dir. Bu madde
term oregülasyonun düzenlenmesinde primer role
sahiptir (PGF ve PGI2’de rol oynar).
• PGE’ler immünsupresif ve anti-inflamatuvar etki
gösterir.
• PGE2; antiagregan etki gösterir. PGE2 ise; düşük
dozda proagregan, yüksek dozda ise antiagregan
etkilidir. PGE1 eritrositlerin deforme edilebilm e
yeteneğini arttırır (eritrosit ömrünü uzatır).
• Göz içi basıncı düşürürler.
• PGE’lerin endokrin etkileri:
f • Hem osteoblastik hem de osteoklastik
M)
a k tiv ite y i a r ttır ır . Kemiklerden P T H benzeri
Ca2* mobilizasyonu oluştururlar. Ancak
proksimal tubülde PTH'ı antagonize ederler.
• TSH, ACTH, FSH / LH, PRL, GH, insülin
salınımını a rttırırla r.
• A n tilip o litik e tk ilid irle r.
• PGE ve P G I2: Sempatik sinir uçlarından
Na+ salıverilmesini inhibe e debilirler.
v ______-__________ J
Doğru cevap: C
10. Mideden asit salgılanm asını aşağıdakilerden
hangisi inhibe eder?
A) Prostaglandin E2
B) Tromboksan A2
C) Prostaglandin F2a
D) Prostaglandin H2
E) Prostaglandin G2
Prostaglandinlerden vücutta en yaygın bulunanları; PGE ve
PGI2’dir. Bu endojen maddelerin en önemli özelliklerinden
bir tanesi; sitoprotektif olmalarıdır. Bu özelliklerini bilhassa
gastrointestinal sistemde (GIS) gösterirler,
PGE ve P G I’ le rin s it o p r o t e k t if e tk ile r in in
mekanizmaları:
- Mide asit salgısını azaltır
- Mukus ve H C 0 3 salgısını arttırır
- Mukozal kan akımını arttırır
- Lizozomal enzimleri stabilize eder
- Yüzey aktif fosfolipid oluşumunu stimüle eder
Sonuçta N S A İİ’lar; COX enzim ini inhibe ederek PG
sentezini azaltırlar. Dolayısıyla GIS’de koruyucu PG’lerin
sentezi azalır ve GIS yan etkiler ortaya çıkar.
PGE’nin d iğ e r bazı ö z e llik le ri:
- Böbrek kan akımını arttırıp su ve tuz atılımına yol
- Barsak mukozasında su ve tuz absorbsiyonunu inhibe
ederek ve ayrıca motiliteyi arttırarak (bağırsakta
longitudinal kasları kasar) sulu diyare oluştururlar
(PGF gibi).
- SSS’de en fazla bulunan PG; PGE2’dir. Bu madde
termoregülasyonun düzenlenmesinde primer role
sahiptir (PGF ve PGI2’de rol oynar).
- immünsüpresif ve anti-inflamatuvar etki gösterir.
PGI2’nin d iğ e r bazı ö z e llik le ri:
- En önemli antiagregan maddedir.
- Vazodilatasyon oluşturur. Bu etkisini en belirgin olarak
pulmoner damarlarda gösterir.
 325

- Böbreklerden renin ve eritropoetin salmımını stimüle - İnflamatuvar barsak hastalıklarında kullanılması

eder. kontrendikedir.

Doğru cevap: A Ancak pek çok PGE1 preparatı bulunmaktadır.

OTAKOİDLER
A lp r o s ta d il / G e m e p r o s t / R io p r o s t il / E n p r o s t il /
11. Tüm ör o lu ş u m u n d a en fa z la ro le s a h ip A r b o p r o s t il (P G E 1 ):
p r o s t a g l a n d i n tü r e v i a ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g i s i d i r ? • Korpus kavernosum a inje kte e d ile re k e re ktil
disfonksiyonların tedavisinde kullanılmaktadırlar.
A) Prostaglandin E1 B) Prostaglandin E2
• Çocuklarda konjenital kalp defektlerinde ve patent
C) Prostasiklin D) Prostaglandin F2 alfa duktus arteriozus (PDA)’un idame tedavisinde de
E) Tromboksan A2 kullanılır.
P r o s t a g la n d in E2 tü m ö rü n o lu ş u m u n d a , Seçeneklerde geçen; ovülasyon senkronizasyonu ve glokom
p r o g r e s y o n u n d a v e m e t a s t a z ın d a ç o k e t k is i o la n tedavisinde ise; PGF preparatları kullanılmaktadır.
p r o s t a g l a n d i n d i r . Tümörde proliferasyonu yeni damar
oluşumunu artırır. Tümörün metastatik inovasyon etkisini Doğru cevap: D
kuvvetlendirir ve tümör hücrelerinin apopitosizini inhibe
eder.
14. Aşağıdakilerden hangisi prostaglandin-l için
Trom boksan A2 ise prostaglandin E2 den sonra 2. ya nlıştır?
kanserolojik medyatördür.
A) Vazodilatasyon
Doğru cevap: B
B) Renal kan akımında azalma
C) Antiagregan etki
12. M e m b r a n lip id le r in d e n y a p ıla n u t e r u s d ü z k a s la r ın ı D) Gastrik asit salınımında azalma
g e v ş e t e n ila ç a ş a ğ ıd a k i le r d e n h a n g i s i d i r ? E) Afferent sinir uçlarında ağrı eşiğinde düşme
A) PGE2 Bir eikazanoid olan prostaglandin-l2 (PGI2); esas olarak
B) Anjiotensin II akciğer damarlarında endotel hücrelerinde sentezlenir ve
akciğerde parçalanmaz; diğer PG’ler ise akciğer damar
C) Serotonin
yataklarında parçalanırlar.
D) Histamin
E) Tromboksan A2 PG2’nin bazı önemli etkileri şunlardır:
• Vücutta bulunan en önemli antiagregan maddedir.
Serotonin ve bazı türlerde histamin uterus düz kaslarını
kasabilir • Vazodilatasyon oluşturur. Bu etkisini en belirgin olarak
pulmoner damarlarda gösterir.
Doğru cevap: A • Sitoprotektiftir; yani asit ve pepsin salınımında azalma,
mukus salınımında artış.
• Böbreklerden renin ve eritropoetin salmımını stimüle
13. P r o s t a g la n d in E1 p re p a r a tla r ı ö n c e lik le a ş a ğ ıd a k i
eder.,
d u r u m la r ın h a n g i s in d e k u lla n ıla b ilir ?
PGI2 renal kan akımını arttırır.
A) Glokom
B) Ovülasyon senkronizasyonu Doğru cevap: B
C) Ekstrakorporal dolaşım
D) Medikal abortus 15. Damar endotelinde sentezlenen antiagregan etkili
E) Duktus arteriyozusu kapamak eikosanoid hangisidir?
PGE1 preparatlarından en önemlisi Mizoprostol’dür. A) TXA2
B) PGE2
M iz o p r o s t o l (P G E 1 ):
C) Trombosit aktive edici faktör
Bu ilaç mide asit sekresyonunu inhibe eder. Kronik D) Prostasiklin
olarak alındıklarında NSAİİ’ların yapmış olduğu mide
E) PGF2a
ülserasyonlarını önlemek amacıyla kullanılırlar.
Trombositlerin trombin, kollajen ve ADP ile uyarılmaları,
• Ayrıca bu ilaçlar m yom etriyum da kontraksiyon trombosit membran fosfolipazlarını aktive ederek membran
oluşturur. Mifepriston (RU486) ile kombine olarak, 1. fosfolipidlerden araşidonik asidin açığa çıkmasını sağlar.
trimestirde abortus sağlamak amacıyla kullanılır. Araşidonik asit önce siklooksijenaz tarafından PGH2’ye
• En sık görülen yan etkisi; diyaredir. çevrilir. PGH2, plazmada trombosit agregasyonunu daha
da arttıran tromboksan A2’ye metabolize olur. Eğer PGI2
- Hamilelerde kullanımları kontrendikedir.
düzeyleri yüksekse, tromboksan A2’nin etkileri baskılanır.
 326

PGM (prostasiklin) analoğu iloprost intravenöz yolla, 19. 6 - Keto PGF1a hangisinin yıkım ürünüdür?
periferik vasküler hastalıkların tedavisinde vazodilatör ve
trombosit agregasyonunu önleyici etkileri için kulllanılır.. A) 5 HETE
B) PGI2
OTAKOİDLER

f \ C) 12 HETE
A g regasyon yapıcı eikozanoidler: D) TXA2
• T ro m b o ksan A 2 E) Lökotrien A4
■ Prostoglandin E2
- 5-HPETE’nin yıkım ürünü 5-HETE,
• S ik lik e n d o p e ro k sitle r
- 12-HPETE’nin yıkım ürünü LTA4,
v J - TXA2’nin yıkım ürünü TXB2,

Doğru cevap: D - Lökotrien A4’ün yıkım ürünleri lökotrien B4 ve C4

- Pgl2 (P ro s ta s ik lin )’in yıkım ürünü ise 6 -keto-
P G F la ’dır.
16. A ş a ğ ı d a k i le r d e n h a n g is i g a s t r o in t e s t in a l
m o tilite y i a rtıra r a k d iy a r e y e n e d e n o l u r ?

A) Lökotrien B4 (LTB4)
B) Kortikosteroidler
C) Timolol
D) Prostaglandin E1
E) Kaptopril
Kortikosteroidler ve p blokörler gastrointestinal motiliteyi
a rttırm a zla r. LTB4 k e m o ta k tik b ir a ja n d ır. PGE1
gastrointestinal m otiliteyi arttırır.

Doğru cevap: D

17. A ş a ğ ı d a k i ila ç la r d a n h a n g i s i v a z o k o n s t r ü k s i y o n Doğru cevap: B

yapm az?

A) Tromboksan A2 B) Prostaglandin F2a

20. O bstetrikde kullanılm ayan prostaglandin aşağı-
C) Anjiotensin II D) Prostasiklin dakiierden hangisidir?
E) Metizerjid
A) Sulproston
P r o s ta s ik lin güçlü bir v a zo d ila tö rd ü r. D iğerleri B) Dinoproston
vazokonstriktördür, anjiotensin II en güçlüsüdür.
C) Dinoprost trometamin
Doğru cevap: D D) Prostasiklin
E) Karboprost
18. A ş a ğ ı d a k i le r d e n h a n g is i p r o s t a s ik lin ( P G I2 ) ’in
PG ajanları obstetrikde şu amaçlarla kullanılır.
e t k is id ir ?
1. Teropatik abortus
A) Hamilelerde uterus kontraksiyonu yapar 2. Doğumun başlatılması
B) Gastrointestinal sirküler kasların gevşemesine 3. Doğumun indüksiyonundan veya küratajdan önce
neden olur serviksin olgunlaştırılması
CjGastrik asit ve pepsin salınımının uyarılmasına
neden olur K u lla n ıla n a ja nla r;
D) Bronkodilatasyon yapar * Dinoprost trometamin (PGF2a)
E) Renin salınımının inhibisyonuna neden olur * Dinoproston (PGE2)
* Karboprost trometamin
PGI2 gastrik asit salımmını inhibe eder, renin salınımını
arttırır, gastrointestinal sirküler kasları kasar, hamilelerde * Sulproston
uterusun gevşemesine neden olur. Bronkodilatasyon
Prostasiklin obstetride kullanılmaz.
yapar.
Doğru cevap: D
Doğru cevap: D
 327

21. Prostaglandin F2 alfa reseptörü aşağıdaki G • Epoprostenol / Treprostinil / İloprost / Sikaprost

pro tein lerin in hangisiyle kenetli çalışır? (PGI2): Hemodiyaliz ve kalp cerrahisi sırasında
ekstrakorporal dolaşım sistemlerinde pıhtı oluşmasının
A) Gs B) Gi C) Gq D) Golf E) Gt ö nlenm esi ve tro m b o s it kaybının a zaltılm ası
için kullanılm aktadırlar. Ayrıca primer pulmoner

OTAKOIDLER
E ik o z a n o id r e s e p t ö r le r in in k e n e t li o ld u ğ u hipertansiyon tedavisinde kullanılmaktadır.
G p r o t e in le r i • Karboprost (15-metil PGF2a) / D inoprost (PGF2a):
E ik o z a n o id R e se ptör Gs Gi Gq Doğum indüksiyonu için kullanılırlar. Abortus sağlamak
+
için intra-amniyon yolu ile kullanılır.
p g f 2< F P A .B
• L a ta n o p ro s t / B im a to p ro s t / T ra v a p ro s t /
pgd2 DP1 +
I U noproston: Glokom tedavisinde kullanılan PGF
I I
pgd2 DP2 + analoglarıdır
I I
pge2 EP1 +
Doğru cevap: E
PG e2 EP2-4 +

pge2 EP3 +

—r 23. Luteolizise neden olan prostoglandin (PG)

txa2 TP»?? +
aşağıdakilerden hangisidir?
Lökotrien [
CysLT2 +
A) TromboksanA2 B) PGE1
C4/D4
C) PGE2 D) PGF2a

D oğru cevap: C E) PGI2

PGF2a; corpus luteumun gerilemesinde (luteolizis) çok
önemlidir. Ayrıca çok güçlü oksitosik etkisi bulunmaktadır.
22. Erektil d isfonksiyonların teşhisinde kullanılan Ayrıca;
p rostoglandin E1 analoğu aşağıdakilerden
• B ronkokonstrüksiyon.
hangisidir?
• Sulu diyare (Gastrointestinal sistem ’de m otilitede
A) Karboprost î)
B) Latanoprost • Damarlarda vazokonstrüksiyon (özellikle venlerde)
oluşturur.
C) Dinoprost
D) İloprost Seçeneklerde bu özelliği gösteren başka bir otakoid
E) Alprostadil yoktur.

P ro s ta g la n d in (PG) p re p a ra tla rı o ld u k ç a z o r b ir Doğru cevap: D

konudur. Çok ilaç is m i bulunur. A ncak TUS’ta zaman
zaman so ru ld u ğ u için bilm ek gerekir.
24. Glokom tedavisinde kullanılan prostoglandin-F
PROSTAGLANDİN ANALOĞU VE AGONİSTİ analoğu hangisidir?
OLAN İLAÇLAR
A) Karboprost B) Latanoprost
• A lp ro s ta d il /G em eprost / R iop ro stil / E nprostil C) Dinoprost D) İloprost
/ A r b o p r o s til (PG E1): Korpus kavernosum a
E) Alprostadil
injekte edilerek erektil disfonksiyonların tedavisinde
kullanılm aktadırlar. Ç ocuklarda konjenital kalp TUS sınavında prostaglandin preparatları ile ilgili çok soru
defektlerinde ve PDA’nın idame tedavisinde de sorulmaktadır. Bu nedenle tüm prostaglandin preparatlarını
kullanılır. gözden geçirmek gerekir.
• M iz o p r o s to l (P G E 1): Bu ila ç la r m ide asit
Dinoprost ve Karboprost da prostoglandin-F2a analoğudur,
sekresyonunu inhibe eder. Kronik olarak alındıklarında
ancak glokom değil medikal abortus oluşturm ak için
NSAİİ’lerin yapmış olduğu mide ülserasyonlarını
kullanılır.
önlemek amacıyla kullanılırlar. Ayrıca bu ilaçlar
miyometriyumda kontraksiyon oluşturur. Mifepriston
ile kombine olarak, 1 . trimestirde abortus sağlamak
amacıyla kullanılır.
• D in o p r o s to n / S u lp ro s to n (P G E 2): A bortus
sağlamak ve serviksi genişletmek-yumuşatmak için
(lokal olarak) kullanılır.
 328

P ro sta g la n d in a n a lo ğ u ola n p re pa ra tlar: • Uyku oluşum u

f• Mizoprostol (PGE1): Bu ilaçlar mide a s it

\ r
E ik o z a n o id le r & a ğ r ı ü z e rin e e tk ile r i
OTAKOİDLER

sekresyonunu inhibe eder. Kronik olarak

alındıklarında N S A İ İ 'l a r ı n yapm ış olduğu mide Nosireseptörlerde ağrı eşiğini düşürenler: PGE,,
ü lserasyonlarım önlem ek am acıyla kullanılırlar. p g i2
A y rıc a bu ilaçlar m yom etriyum da kontraksiyon
Ağrı iletimini arttıranlar: P G D 2, PGI2, PG F2û
oluşturur. M ife p r is t o n (R U 4 8 6 ) ile kombine
olarak, 1. tr im e s tird e a b o rtu s sağlam ak am acıyla Hiperaljezi oluşturan: LTB4
kullanılır.

• Alprostadil /Ge.meprost / Rioprostil / Enprostil /

V J
Arboprostil (PGE1): Korpus kavernosum a injekte
edilerek e re k til d isfo n ksiyo n ların tedavisinde r P ro in fla m a tu a r e tk ili o t a k o id le r
kullanılm aktadırlar. Ç ocu klarda konjenital kalp
d e fe k tle rin d e ve P D A ’un idame tedavisin de de H istam in
kullanılır.
Bradikinin
• Dinoproston / âulproston(P G E 2 ): A b o rtu s
NO
sağlam ak ve se rv ik si genişletm ek-yum uşatm ak
için (lokal olarak) kullanılır. Endotelin
• Epoprostenol / Treprostinil / İloprost / PAF
Sikaprost (PGI2): Hem odiyaliz ve kalp c e rrah isi
sıra sın d a e x tra k o rp o ra l dolaşım sistem lerinde Lö kotrie n le r
pıhtı oluşm asının önlenmesi ve tro m b o sit kaybının J
azaltılm ası için kullanılm aktadırlar. A y rıc a
epoprostenol ve trepro tinil; prim er pulmoner D oğru cevap: D
hipertansiyo n tedavisin de kullanılm aktadır.
e------------------------------------------------------------------------------n
• Karboprost (15-metil PGF2a) / Dinoprost
(P G F 2 a): Doğum indüksiyonu için kullanılırlar. NON-STEROİD ANTİ-İNFLAMATUAR
A b o rtu s sağlam a k için intra-am niyon yolu ile
kullanılır.
İLAÇLAR
V___________________________________________________ /
• Latanoprost / Bimatoprost / Travaprost /
Unoproston: Glokom tedavisin de kullanılan PGF 1. Aşağıdakilerden hangisi asetil s a lis ilik asitin
an alo ğlarıdır etkilerinden biri d eğ ild ir?
V J A) Antipiretik etki
Doğru cevap: B B) Lipogenezde azalma
C) Antiinflamatuvar etki
25. Santral s in ir sistem inde ventriküllere infüze D) Su ve tuz retansiyonu
edildiği zaman uyku oluşum unu artıran
E) Fibrinolitik aktivitede azalma
eikozanoid hangisidir?
A S E T İL S A L İS İL İK A S İT ( A S P İR İN )
A) Prostaglandin E2 B) Prostaglandin F2 alfa
C) Tromboksan A2 D) Prostaglandin D2 En kısa etkili NSAİİ’dir.
E) Prostasiklin
Başlıca salisilatlar;
Prostaglandin D2 adenozin salınımını artırarak ve DP1
- Aspirin
reseptörü aracılığıyla uyku indüksiyonuna neden olur.
Prostaglandin E2 ise uykusuzluğa neden olur. - Sodyum salisilat
- Salisilamid
PGD2
- Benorilat
• M a st h ü c r e le rin d e s e n te z le n e n en ö n e m li - Diflunisal
prostaglandindir.
A s e tils a lis ilik a s itin doz b ağım lı e tk ile r i
ETKİLER İ:
Düşük doz Terapötik doz
• Etki kalıbı histaminin etki kalıbına uyar (vazodilatasyon
ve diğer düz kaslarda konstrüksiyon). Antiagregan Antiagregan etki azalır
• D am arlarda v a z o d ila ta s y o n o lu ş tu ru r, ancak Kanama zamanı uzar Protrombin zamanı uzar
pulm oner dam arlar istisna arz eder; pulm oner Ürik asit atılımım azattır Ürikozürik
vazokonstriksiyon ortaya çıkarır. Yüksek doz Daha Yüksek doz
• PGD2’nin m etaboliti olan 15-deoksi-PGJ2; PPARy
Respiratuar Alkaloz Metabolik Asidoz
reseptörlerinin endojen agonistidir.
 329

S a lis ila tla rın başlıca fa rm a k o lo jik e tk ile ri; - Kulak çınlaması, işitme kaybı (geri dönüşlü)
* Antipiretik etki (PGE2 inhibisyonu ile) - Bulantı+ kusma
* Analjezik etki - Hiperventilasyon
- Hemorajiler

OTAKOİDLER
* Alveolar ventilasyonda artış (derinlik artar)
* Yüksek dozda hiperventilasyon ve respiratuar alkaloz. Orta şiddette ise;
Ayrıca metabolik asidoz (yüksek dozda)
- Apneiformik astım
* Mide asit salgısını artırır.
- Heyecan
* 300 mg dozunda kanama zamanını uzatır.
- Uyuklama, konvulziyon
* Düşük dozda TxA2 sentezini engeller.
- Diyare
* Oksidatif fosforilasyonu bozarl
- Kardiyovasküler kollaps
* Adrenal kodeksten steroid salgılanmasını uyarabilir.
(Çok yüksek dozlarda) Şiddetli ise;
* Yüksek dozda (5 gr) böbrekten sodyum ürat atılımı - Halusinasyon
artırır. Düşük dozda (2 gr- ) azaltır. Ürik asit artar.
- Konvulsiyon
* Glomerül filtrasyon ve renal kan akımında azalma.
- Koma
* 02 tüketim inde artış ve hiperpireksi yapar.
- Peteşiyal kanama
* D ia b e tikle rd e ise tam te rs o larak h ip o g lise m i - Pulmoner ödem
yapar!!!
* Hipoalbuminemili hastalarda salisilizm belirtileri
* Ç ocuklarda da hipoglisem i yapar!!!
daha düşük dozlarda ortaya çıkar. Bu sorunun
* Karaciğer ve kas glikojenin tüketilmesini uyarır asıl amacı normal insanlarda hiperglisemi yaptığı
* Adrenal bezden adrenalin salgılanmasını uyarır. diabetik hasta ve çocuklarda ise aksine hipoglisemi
* Adrenaline bağlı lipoliz esas olarak beta 3/alfa 2 yaptığı arasındaki farkın bilinmesidir.
reseptör oranına bağlı olup temel olarak lipolizi D ikkat: A s p irin a n tip ire tik e tk ili o lm asına rağm en
arttırır. to ksisitesinde hiperterm i oluşur.
* Diğer salisilatlar gibi aspirinde asetatın yağ asitleriyle
birleşmesini önleyerek lipogenezisi azaltabilir. Doğru cevap: E

S a lis ila t in to k s ik a s y o n u n d a k i m e ta b o lik

d e ğ iş ik lik le r; 2. Salisilata metabolize edilmeyen s a lisila t türevi
- Respiratuar alkaloz aşağıdakilerden hangisidir?

- Metabolik asidoz (yüksek doz) A) Diflunisal B) Aspirin

- Dehidratasyon C) Apazon D) Oksaprozin
- Hiperterm i E) Fenilbutazon
- H iperglisem i (norm al insanda) • D iflunisal:

S a lis ila t in to k s ik a s y o n u n d a k i te da vi ilk e le ri; • S alisilik asid türevi olm asına karşın sa lisilata
metabolize edilmez.
1. Kalan ilacın absorbsiyonunu azaltmak, renal atılımı
• Kemik metastaz ağrılarına karşı etkilidir.
arttırmak
• Analjezik etkisi aspirinin 3-4 katıdır.
2. Dokular tarafından alimim azaltmak
• SSS’e geçişi çok azdır, bu nedenle antipretik etkisi
3. Asit-baz dengesizliğiyle mücadele
yoktur.
4. Dehidratasyon ve hipotansiyon ile mücadele
5. H ipo glisem i ile m ücadele (D ia b e tik kasta ve Doğru cevap: A
çocuklarda)
6. Hiperpreksi ile mücadele 3. A sp irin in mutad dozlarda en sık rastlanan başlıca
* Asidoza karşı 2-4 mmol/ kg İV sodyum bikarbonat yan etkisi hangisidir?
infüzyonu yapılır. Bunun idrar pH’sını artırıp yararı
yerine zararı olabilir dikkatli olunmalı, idrarı A) Tinnitus B) Gastrik entolerans
kalevileştirm ek için asetazolamid verilebilir. C) Hipersensitivite D) Baş dönmesi
* G erekirse h em odiyaliz ve peritoneal diya liz E) Hiperventilasyon
yapılır.
• Aspirinin mutad dozlarda başlıca yan etkisi gastrik
Salisilizm tablosunda ise; entoleransdır. Bu etki uygun bir tamponlama ile en
aza indirilebilir. Aspirinle oluşan gastrit, erimeyen
H afif ise;
tabletle mide mukoza tahrişine, iyonize olmayan
- Baş dönmesi salisilatın mideden absorbsiyonuna, ya da koruyucu
 330

prostaglandin inhibisyonuna bağlı olabilir. 7. Aşağıdakilerden hangisi ke ratolitik etkisi için

• Aspirinin plazma konsantrasyonlarıyla orantılı olarak kullanılır?
gelişebilen diğer yan etkileri; kanama, hipersensitive
A) Diflunisal B) Sodyum salisilat
rea ksiyo n la rı, tinnitus, hiperventilasyon, ateş,
OTAKOİDLER

dehidratasyon, koma, vazomotor kollaps ve so-nunda C) Salisilik asit D) Aspirin

böbrek ve solunum yetmezliğidir. E) Metil salisilat
Doğru cevap: B • Sadece salisilik asit keratolitik etki için kullanılır.
Fungal enfeksiyon, nasır ve siğil tedavisinde lokal
olarak kullanılır.
4. A sp irin intoksikasyonu için plazma seviyesi en az
kaç m g/dl olm alıdır? Doğru cevap: C

A) 1 0 -2 0 B) 20 - 40
8. Aşağıdakilerden hangisi aspirinden 3-4 kez daha
C) 50 - 60 D) 8 0 -1 0 0
potent olan s a lis ilik asit türevidir?
E) 1 0 0 -1 2 0
Doğru cevap: C A) Naproksen B) Ibuprofen
C) Diklofenak sodyum D) Nabumeton
E) Diflunisal
5. Orta derecede kronik sa lisilat toksisitesinde
aşağıdakilerden hangisi olm az? • Diflunisal güçlü antiinflam atuardır ancak düşük
antipretik etki gösterir, işitme ile ilgili yan etkileri
A) Tinnitus vardır ve gastrointestinal mukozada daha az irritasyon
B) işitme keskinliğinde azalma yapar. Aspirinden daha potent olduğundan osteoartrit
ve kas iskelet ağrılarında kullanılır.
C) Vertigo
D) Bulantı-kusma S inovyal
E) Metabolik asidoz

• Yukarıdakilere ek olarak başağrısı ve bitkinlik oluşur.

Metabolik asidoz sadece ciddi toksisitede olur.

r
Zehirlenmenin tedavisinde karaciğer
hücrelerinde glutation ve sistein düzeyini
yükselten; N -a se tilsiste in , L-metionin ve L-
sisteamin gibi ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar ilk 8-10
saat içinde kullanılmalıdır.

V J P M N : p o lim o p rfo n ü k le e r lökosit, M N P : m o n o n ü k le e r fag o sitle ri

Doğru cevap: E

6. Çocuklarda ciddi aspirin toksisitesinde kompanse

respiratuar alkalozdan sonra hangisi olur? Doğru cevap: E

A) Gastrik intolerans
B) Kompanse edilemeyen alkaloz 9. Aşağıdaki nonsteroid antiinflam atuvar ilaç
C) Pıhtılaşma bozukluğu (NSAİ) etki eşleştirm elerinden hangisi yanlıştır?
D) Kompanse asidoz A) Aspirin - Gut tedavisinde kullanılır
E) Metabolik asidoz B) Tenoksikam - En uzun etkili nonsteroid ilaçtır
• Toksik miktar aspirin başta respirasyonu arttırır ve C) Nabumeton - Ön ilaçtır
kan C 0 2 düzeyi düşer bu da böbreklerden Na+ ve D) Aspirin - İrreversibl siklooksijenaz enzim
K+ atılımını arttırır. Daha sonra aspirin solunumu inhibisyonu yapan tek NSAİ’dir.
deprese eder ve kan C 0 2’si artar. Vücut respiratuar E) Asetaminofen - Doz bağımlı karaciğere toksik etki
asidozu önleyecek kadar sodyum içermez. Gastrik oluşturur
intolerans ve pıhtılaşma bozukluğu klinik olarak etkili
olan dozlarında oluşur. N S A İ ila ç la rın e tk ile rin i b ilm e k ö n e m lid ir. Aspirin
ürikozürik etki oluşturm akla birlikte gut hastalığında
Doğru cevap: D kullanılmayan bir NSAİ'dir. 5 gr/gün’ün üzerindeki dozlarda
 331

urikozürik etkiye sahiptir. Bununla birlikte, düşük doz salisilat • Gıdalar biyoyararlanımlarını genelde etkilemezler
bile probenesid gibi urikozürik ilaçların etkisini baskılar. Bu • Karaciğerde önce faz 1 sonra faz 2 metabolizma
nedenle gut hastalığında aspirin kullanılmaz. yoluna girerler.
• Metabolitleri renal yolla atılır

OTAKOIDLER
ASPİRİN (ASETİL SALİSİLİK ASİT)
• Albümine yüksek oranda bağlıdırlar (asetaminofen
• pKa değeri 3,5 olan zayıf asidik yapıda bir ilaçtır. hariç).
Mide ve daha fazla olmak üzere ince bağırsakların • S inovyal sıvıya hem en hemen tam am ı geçiş
üst parçasından emilir. gösterir.
• En kısa e tk ili N S A l’ d ir. Yarılanm a ömrü 15
D oğru cevap: C
dakikadır.
• Aspirin COX enzimini irresersibl (tersinmez) bloke
eden tek NSAl’dir. 11. Aşağıdaki NSAİ ilaçlardan hangisinin üriner
• U zun d ö n e m d e re v e rs ib l k a ra c iğ e r h asa rı atılımı en fazladır?
yaratır.
• Erozif g astrit ve GIS kanaması o lu ştu ru r A) Diklofenak B) Etodolak
C) İbuprofen D) Ketoprofen
D oğru cevap: A
E) Ketorolak

K etorolak’ın üriner atılımı yaklaşık %60 lar dolayındadır.

10. Non steroid antiinflam atuvar ilaçlar (NSAİ) için Şıklardaki diğer ilaçların üriner atılımı ise %1 den azdır.
aşağıdaki önerm elerden hangisi ya nlıştır? Burada üriner atılımdan kasıt değişmeden atılmış ilaçtır.

A) Yüksek oranda albumine bağlıdırlar “ Plazma sa lis ila t düzeyine bağlı e tkile r” başlıklı şekile
B) Sinoviyal sıvıya çoğunlukla geçerler. bakınız.
C) Çoğunlukla enteropatik döngüye girmezler D oğru cevap: E
D) Gıdalar biyoyararlanımlarını değiştirmezler
E) Karaciğerde genellikle önce faz1 sonra faz 2
metabolizma yoluna girerler 12. Aşağıdaki non - steroid antinflam atuvar ilaçlardan
hangisi non se le ktif siklooksijenaz (COX) enzim
Non s te ro id a n tiin fla m a tu v a r (NSAİ) ila ç la r büyü k inihibisyonu yaratm az?
ç o ğ u n lu k la e n te ro h e p a tik d ö n g ü y e g ire rle r.
Enterohepatik döngüye girişleri ne kadar fazla olursa A) Diklofenak
gastrointestinal sistemdeki iritasyon etkileride o kadar B) Naproksen
şiddetli olur.
C) Meloksikam
NSAİ İlaçların Özellikleri: D) Indometazin
• Nabumeton dışındakiler zayıf asidik ilaçlardır. E) Aspirin

A K om plikasyonlar

Letal - Solunum depresyonu

Etki

► Toksikasyon - Koma
Ciddi

100
I Orta - Ateş, dehidratasyon, metabolik asidoz
Plazma salisilat
konsantrasyonu mg/dL ^ Hafif
- Tinnutus - H iperventilasyon H> Salisilat
zehirlenm esinin
ı ilk bulgusu
20

- Antiagregan - O S a lisilatların ilk etkisi

 332

M e lo k s ik a m C O X - 2 s e le k t if b lo k e r ola ra k kabul edilir. 14. Aşağıdakilerden nonsteroidal anti-inflam atuvar

R o f e k o k s ib , v a l d e k o k s i b g ib i a ile s in e g ö r e C O X - 2 ilaçlardan hangisi siklooksijenaz II enziminin
selektifitesi d ü şü k olm akla birlikte şıklardaki diğer ilaçlara se le ktif inh ibitö rü dü r?
gö re d a h a fazla C O X - 2 enzim inhib isyonu oluşturur.
OTAKOIDLER

A) Asetaminofen
NSAl’ lerin COX selektiviteleri B) Selekoksib
N o n - s e le k t if C O X S e le k t if C O X -2 C) Diklofenak
C O X -3 S e le k tif
İn h ib itö rü N SA İ İn h ib itö rü N SAİ D) Piroksikam
İn h ib itö r N SA İ
İla çla r İla çla r
E) Aspirin
Asetam inofen
Aspirin Lumarikoksib Non-steroid antiinflamatuvar ilaçlar (NSAİİ); analjezik,
(parasetamol)
a n tiin fla m a tu va r ve a ntip ire tik etki o luştururlar. Bu
Diklofenak Selekoksib etkileri oluşturmalarında siklooksijenaz (COX) enzimini
İbuprofen Rofekoksib inhibe etmeleri temel rol oynamaktadır. NSAİİ’ların çoğu
doğal fizyolojik fonksiyonlarda rol oynayan COX-1 ve
Piroksikam Etorikoksib
inflamasyonda rol oynayan indüklenebilir nitelikteki COX-
Tenoksikam Meloksikam 2 ’yi birlikte inhibe etmektedirler.
Indometasin Nimesulid
COX e n z im le rin in ö n e m li ö z e llik le ri:
Naproksen Etodolak
................... • COX-1: Yaygın olarak tüm vücutta bulunur.
• COX-2: Özellikle makrofajlar ve diğer inflamatuvar
D oğru cevap: C hücrelerde bulunur. İnflamasyonda ve prostasiklin
üretiminde rol oynar. Glukokortikoidler bu enzimi
inhibe eder.
13. S iklooksijenaz (COX) enzim inin yanında
lipooksijenaz (LOX) enzim inini de baskılayan non • COX-3: SSS’de bulunduğu ileri sürülmektedir
- steroid antiinflam atuvar ilaç aşağıdakilerden
Bu soruda COX-2 selektif inhibitör sorulduğu için, seçenekler
hangisidir?
içinde en selektif olan eterikoksibtir. COX-2’yi daha selektif
A) Diflunisal B) Aspirin bloke eden nonsteroidal anti-inflamatuvar ilaçlar:
C) Ketoprofen D) Asetaminofen • Lumirakoksib (en selektif)
E) Sulindak • Etorikoksib (2.en selektif)

K e to p ro fe n ,siklo o ksije n a z (COX) e nzim inin yanında • Selekoksib (karaciğerde metabolize olur)
lipooksijenaz (LOX) enzimini de baskılayabilen propionik • Valdekoksib (büyük oranda böbrekten atılır)
asid türevi NSAI ilaçtır. Lizozomal enzimleri stabilize edici • Rofekoksib (büyük oranda böbrekten atılır)
etkiler oluşturur.
• Meloksikam
P ro p io n ik A s id T ü re vi NSAİ İlaçlar:
COX2 inhibitörlerinin gastrointestinal yan etkileri ve
• Ketoprofen trombosit fonksiyonlarını etkilemeleri daha azdır. COX2
• ibuprofen inhibitörlerinin TxA2 sentezine dokunmadan PGI2 üretimini
• Flurbiprofen belirgin azaltmaları nedeniyle, trombotik etki potansiyelleri
olduğu düşünülmektedir. Ayrıca hipertansiyon ve ödem
• Oksaprozin
oluşturabilirler Itır, hiperglisemi ve glikozüriye neden olur
• Naproksen
• Fenoprofen D oğru cevap: B

“ NSAİ ila ç la r" başlıklı tabloya bakınız.

D oğru cevap: C

NSAİ ilaçlar
P ro p io n ik A s id A s e t ik A s id O k sik a m P ira z o lo n Para A m in o fe n o l
S a lisila tla r
T ü re v le ri T ü re v le ri T ü re v le ri T ü re v le ri T ü re v i
Naproksen indometasin Meloksikam Fenilbutazon Asetam inofen Aspirin
İbuprofen Sulindak Nabumeton Oksifenbutazon Diflunisal
Fenoprofen Etodolak Tenoksikam Metam izol
Oksaprozin Piroksikam Aminopirin
Ketoprofen Lo rn oksikam Propifenazon
Flurbiprofen Antipirin
 15. Aşağıdakilerden hangisi daha asidik yapıda
olduğu için iyon tuzağı ile bazik inflam asyonlu
dokularda birikir?
A) Etorikoksib
B) Lumirakoksib
C) Rofekoksib
D) Selekoksib
E) Valdekoksib
S elektif Siklooksijenaz-2 İnhibitörleri
• Daha a s id ik yapıda o ld u ğ u için bazik inflam e
dokularda biriken: Lumirakoksib’tir
• CYP2C9 substratı olan, CYP2D6’yı inhibe eden:
Selekoksib’tir
• Bu nedenle C YP2C9 in h ib itö rle riy le veya
CYP2D6 substratları ile birlikte kullanırken dikkatli
olunmalıdır
M eloksikam siklooksijenaz-2 se lektifler arasında yarı
öm rü uzun olan ilaçtır.
G ünüm üzde siklo o ksije n a z-2 ’ye (COX-2) en se le ktif
nonsteroid antiinflam atuar ilaç lum ira koksib ’dir.
• COX-2’ye yüksek se lektif olanlar: Lumirakoksib â
Etorikoksib > Rofekoksib > Etodolak
• C O X-2’ye d ü şü k s e le k tif o la n la r: Meloksikam
(Melox®) < Diklofenak < Selekoksib
D oğru cevap: B
16. Aşağıdakilerden hangisi asetik asit türevi olan
ve siklooksijenaz-2’ye se le ktif olan nonsteroid
antiinflam atuar ilaçtır?
A) Etodolak
B) İbuprofen
C) Selekoksib
D) Olsalazin
E) Asetaminofen
Soruda asetik asit türevinin sorgulandığına dikkat ediniz.
Hem asetik asit türevi olan hem de siklooksijenaz-2
s e le k tif olan etodolaktır.
N o n s te ro id A n tiin fla m a tu a r İla çla rın S ınıflam ası
• S alisilik asit türevleri
o Asprin (Asetil ester), Difulnisal, Salsalat, Olsalazin,
Sulfasalazin, Metil salisilat
• Param inofenol türevleri
o Asetaminofen
• A setik asit türevleri
o indometazin, Sulindak, Tolmetin, Ketorolak
o Siklooksijenaz-2 selektivite gösterenler: Etodolak
(Etol®), Diklofenak (Voltaren®)
• Fenamatlar
o Mafenamik asit, Meklofenamat, Flufanemik asit
• P ropionik asit türevleri
o ibuprofen, Neproksen, Fenoprofen, Ketoprofen
(Profenid®), Flurbiprofen, Oksaprozin
• Enolik asit türevleri (Oksikamlar)
o P iroksikam , M eloksikam (sik lo o k s ije n a z -2
selektivite gösterir), Nabumeton
• Pirazolon türevleri
o F en ilb u tazo n, O ksife nb utazo n, A n tip irin ,
Aminopirin, Dipiron (= Metamizol: Novalgin®)
• D iarilheterosiklikler (siklooksijenaz-2 selektifler)
o Selekoksib, Parekoksib, Etorikoksib, Lumirakoksib,
Rofekoksib
• Diğerleri
o Apazon, Nimesulid (siklooksijenaz-2 selektivite
gösterir)
D oğru cevap: A
17. N onsteroid antiinflam atuar ilaçların sistem ik
m astositozda ve niasin kullanım ında ortaya
çıkan hipotansiyon ve flu s h in g ’i önlenm esi
aşağıdakilerden hangisinin sentezinin azalmasına
bağlıdır?
A) Prostoglandin D2
B) Prostoglandin E2
C) Prostoglandin l2
D) Tromboksan A 2
E) Prostoglandin E,
Sistem ik m astositozda ve niasin kullanım ında ortaya
çıkan hipotansiyon ve fiu shing etki kalıbı histam ine
çok benzeyen prostoglandin D2’ye bağlıdır. Nonsteroid
a n tiin fla m a tu a r ila ç la r p ro s to g la n d in D2 s e n te z in i
engelleyerek bu yan etkileri önler.
N onsteroid A n tiin fla m a tu a r İlaçların D iğer Terapötik
Kullanım Alanları
S is te m ik m a s to s ito z is
• Kem ik iliğ in d e , re tik ü lo e n d o te ly a l sistem de,
gastrointestinal sistemde, kemiklerde ve ciltte çok
fazla sayıda mast hücre bulunur. Prostoglandin D2
üzerinden gerçekleşen vazodilatasyon, hipotansiyon
ve fiushing önemli bir problemdir.
• Bu hastalarda nonsteroid antiinflam atuar ilaçlar,
p ro stog lan din D 2 se n te zin i a z a lta ra k kliniğin
düzelmesine yardımcı olur.
N iasin to le ra s y o n u
• Niasin hipolipidemik amaçla kullanılan bir ajandır.
Prostoglandin D2 üzerinde flushing’e neden olabilir.
• Bu hastalarda nonsteroid antiinflam atuar ilaçlar,
p ro stog lan din D 2 se n te zin i a za lta ra k kliniğin
düzelmesine yardımcı olur
Doğru cevap: A
 334

18. A setam inofenin hepatotoksik m etaboliti 20. Ataksi ve trem or oluşum una neden olabilen NSAİ
olan N-asetil-P-benzokinonim glutatyon ile ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
aşağıdakilerden hangisine dönüştürülerek
apopitozis engellenir? A) Flurbiprofen B) Etodolak
OTAKOİDLER

C) Metamizol D) ibuprofen
A) Merkaptoürik asit
E) indometasin
B) N-asetil sistein
C) Salisilik asit F lu rb ip ro fe n :

D) Süksinik semialdehit • TNF ve nitrik oksit sentezini etkiler.

E) Homovalinik asit • RA, ankilozan spondilit, gut ve osteoartrit tedavisinde
kullanılır.
A se m in o fen • Oftalmik preperatı, intraoperatif miyozisi engeller.
• Nadiren dişli çark arazı, ataksi, myoklonus ve tremor
oluşturur.

D oğru cevap: A

21. Diğer non steroid antiinflam atuvar (NSAİ) ilaçların

tersine, zayıf organik asit yapısında olm ayan non
steroid ilaç aşağıdakilerden hangisidir?

A) Nabumeton B) indometasin
C) Diklofenak D) Aspirin
E) Naproksen sodyum
Nabumeton diğer non steroid antiinflam utuvar ilaçların
tersine, a sid ik yapıda olm ayan, keton yapısındaki ön
ilaçtır. Nabumeton dışında tüm NSAl’lar zayıf organik asit
yapısında ilaçlardır.

Doğru cevap: A

OH
22. Kanama bozukluğu hikayesi ve peptik utkusu olan
I hastalarda kullanılabilecek NSAİ ilaç hangisidir?
I A) indometasin B) Aspirin
Merkaptürik asit Hücre ölüm ü
C) İbuprofen D) Valdekoksib
E) Diklofenak
K anam a r is k in i a rttırm a y a n ve p e p tik u lk u s
a k tiv a s y o n u n a n ed en o lm a y a n klasik a na lje zik
D oğru cevap: A
a s e ta m in o fe n d ir (p a ra s e ta m o l) bununla b irlikte,
Nonasetillenmiş salisilatlar (Salisil salisilat, sodyum salisilat,
magnezyum kolin salisilat) ve COX-2 selektif inhibisyon
19. Karaciğer fonksiyon testlerinde diğer NSAİ oluşturan NSAİ ilaçlar da (valdekoksib, rofekoksib vb.)
ilaçlara göre daha fazla bozulma oluşturan NSAİ klasik NSAİ’lerin tersine peptik ulkus aktivasyonu ve
ilaç aşağıdakilerden hangisidir? trombosit fonksiyon bozukluğunu çok daha az oranda
oluştururlar.
A) Sulindak B) Nimesulid
C) Asetaminofen D) Naprokserı D oğru cevap: D
E) Oksaprozin

• Sulindak ve diklofenak diğer NSAİ ilaçlara göre daha 23. Kanama hikayesi olan astım hastasında hangi
fazla oranda karaciğer fonksiyon testlerinde bozulma NSAİ tercih edilir?
oluştururlar.
A) Magnezyum kolin salisilat
Doğru cevap: A
B) Aspirin
C) Diklofenak
D) İndometasin
E) Nabumeton
 335

N onasetiilenm iş sa lisilatla r —>Salisil salisilat, sodyum T enoksikam :

salisilat, magnezyum kolin salisilat:
Etki gücü p iro k s ik a m ın k in e e şittir. S iklo o ksije n a zı
Aspirine göre antinflamatuvar etkileri güçlü, analjezik etkileri indometasine eşit derecede ve güçlü bir şekilde inhibe eder.
zayıftır. ***Yarılanma ömrü en uzun NSAİD'dir (60-75 saat).

OTAKOIDLER
T rom bosit agregasyonunu baskılamazlar. O ksa prozin :

A s tım , kanam a b o zu klu ğ u ve renal yetmezliği olan Yarı ömrü 58 saattir. Propiyonik asit türevidir. Ürikozürik
hastalarda tercih edilirler. etkisi nedeniyle, gut olgularında kullanılabilir.

D oğru cevap: A S ik lo o k s ije n a z iz o fo rm 1 (COX-1)

Hücrelerde sürekli olarak sentezlenen ve bulunan yapısal

24. Cerrahi sonrası hastalarda m orfin yerine bir enzimdir. Bu enzim tarafından sentezlenen prostaglandin
kullanılan NSAİ ilaç aşağıdakilerden hangisidir? ve lökotrienler fizyolojik etkilerden sorumludur. Örneğin mide
mukozasında COX-1 tarafından sentezlenen prostasiklin
A) Ketorolak B) Asetaminofen (PGI2) mukoza bütünlüğünü koruyucu etki gösterir.
C) Aspirin D) Diflunisal
S ik lo o k s ije n a z izo fo rm 2 (COX-2)
E) Celekoksib
Inflamasyon hücrelerinin sitokinler ve büyüme faktörleri
Ketorolak cerrahi sonrası m orfinin yerine kullanılan NSAİ
tarafından uyarılması sonucu indüklenir. Uyarı yoksa,
ilaçtır. G astrointestinal ve renal to ksisitesi kullanımını
enzim aktivitesi ve dolayısıyla sentez olmaz. Proinflamatuar
sınırlar. Opioid ihtiyacını post operatif dönemde azaltır.
prostaglandinlerin sentezinden sorumludur.
Antinflamatuvar amaçla kullanılmaz.

D oğru cevap: A R e la tif o la ra k COX1 s e le k tif o la n la r

Aspirin, indometazin, sulindak, tolmetin

25. Kardiyovasküler ve serebrovasküler to ksik COX1 ve COX2’ye a fin ite s i e ş it o la n la r

etkileri nedeniyle ruhsatı iptal edilen nonsteroidal
antienflam atuar ilaç hangisidir? Naproksen, diklofenak

A) Nimesulid B) Dipiron R ela tif o la ra k COX2 s e le k tif o la n la r

C) Sulindak D) Rofekoksib
Nimesulid, nabumeton, tenoksikam, selekoksib, rofekoksib,
E) Diklofenak etodolak, meloksikam, etorikoksib ve valdekoksib
Rofekoksib, kardiyovasküler ve serebrovasküler yan etkileri
Doğru cevap: B
(miyokard enfarktüsü ve trombotik inme insidansında artış)
nedeniyle piyasadan çekilmiştir.

Doğru cevap: D 27. NSAİİ (nonsteroidal antiinflam atuar ila ç la rla rın
farm akodinam ik özellikleriyle ilg ili ifadelerden
hangisi doğrudur?
26. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi relatif olarak COX1
A) COX-2 inhibitörü haricindeki NSAİİ’lar platelet
selektif d eğ ild ir?
agregasyonunu irreversibl inhibe ederler
A) İndometazin B) Selekoksib B ) Aspirin haricindeki NSAİİ'lar COX’un reversibl
C) Sulindak D) Tolmetin inhibitörüdürler
E) Aspirin C) Böbrek hastalığı olan hastalar için nonnefrotoksik
bir NSAİİ seçilmelidir
UZUN ETKİLİ NSAIDİLER D) Bazı NSAİİ’ler gastrik iritasyona neden olmaz
E) NSAİİ’ler antipiretik etkileri olmalarına karşın
P iro ksika m (Felden Flash, O ksika m ) analjezik etkilerinden dolayı tercih edilirler
Vücuttan en yavaş elimine edilen (t1/2 50 saat) ve en - Aspirin COX’un irreversibl inhibitörüdür.
uzun süreli analjeziklerden birisidir. Plazma proteinlerine
- COX-2 s e le k tif ajanlar dışındaki NSAİİ’ler gastrik
yüksek oranda bağlanır bu yüzden bir çok ilaçla etkileşme
iritasyona neden olurlar.
gösterebilir. En sık görülen yan etki GIS bozukluklarıdır.
Benzer ilaçlar gibi su ve tuz tutulmasına yol açabilir. - N eredeyse hepsi n e fro to k s ik tir, a na lje zik,
antiinflamatuar ve antipiretiktir.

Doğru cevap: B
 28. Aşağıdakilerden hangisi antiinflam atuar ajanların 31. Salisilatlara cevap vermeyen inflam asyonun
karakteristik özelliklerinden d e ğ ild ir? tedavisinde hangisi kullanılabilir?

A) Aspirin yüksek dozlarda ürikozüriktir A) Feniibütazon B) Asetaminofen

OTAKOİDLER

B ) Sülindakın yarı ömrü uzundur C) Allopurinol D) Probenesid

C) İndometazin frontal başağrısı yapar E) Sulfinpirazon
D) ibuprofen, aspirinden daha güçlü antiinflamatuar Diğer ilaçlara cevap yetersiz kaldığında feniibütazon kullanılır.
etkilidir Probenesid ve sulfinpirazon ürik asit reabsorpsiyonunu
E) Fenilbutazon kısa süreli uygulamalarda ankilozan azaltır. Asetaminofende belirgin antiinflamatuar etki yoktur
spondilit tedavisinde yararlıdır .allopurinolde antiinflamatuar etki yoktur
Aspirinin yüksek dozları ürikozüriktir. Sulindakın yarı ömrü Doğru cevap: A
uzundur, indometazinde ise SSS yakınmaları ve bunlardan
biri olan frontal başağrısı sık görülür. İbuprofen aspirin ile
eşit güçte bir antiinflamatuar ajandır. Fenilbutazon, oldukça
32. Hangi NSAI ilaç, hepatik m ikrozom al ilaç
toksik olduğundan ankilozan spondilit ve gut hastalığının
metabolizmasını inhibe eder?
kısa süreli tedavisinde tercih edilmelidir.
A) Piroksikam B) Etodolak
Doğru cevap: D
C) Tolmetin D) Sulindak
E) Fenilbutazon
29. Aşağıdakilerden hangisi zayıf antiinflam atuar etki
• Prostaglandin inhibisyonu; renal sodyum atılımının
gösteren anilin türevi a ntip ire tiktir?
a zalm a sıyla , h ip e rta n s if u ya ra n la ra direncin
A) ibuprofen B) Aspirin bozulmasıyla ve renal lityum atılımının azalmasıyla
sonuçlanabilir.
C) Sumatriptan D) Kolşisin
• Çoğu NSAl’ler tro m b o s it fo n k s iy o n u n u inhibe
E) Asetaminofen eder. Hemostazı bozan diğer ilaçlara bağlı kanama
Asetaminofen basit ağrı tedavisi ve antipiretik olarak olasılığını artırabilir.
oldukça kullanışlıdır. Siklooksijenazın zayıf inhibisyonuna • Çoğu NSAl'ler plazma proteinlerine yüksek oranda
neden olduğundan zayıf antiinflamatuar etki gösterir. bağlanır. Fenilbutazon hepatik m ikrozom al ilaç
metabolizmasını inhibe edebilir. Böylece bazı ilaçların
f \ renal atılımını değiştirebilir.
Z a y ıf a n tiin fla m a tu v a r ve a n a lje z ik : Parasetamol
NSAI ilaçlar; ACE inhibitörleri, furosemid ve hidralazinin
Metamizol
ahtihipertansif etkisini azaltmaktadır.
A n tiin fla m a tu v a r ve a n a lje z ik : Salisilatlar
İb up ro fe n Doğru cevap: E

Güçlü a n tiin fla m a tu v a r ve a n a lje zik :

Fenilbutazon İndometasin
33. Patent duktus arteriozusun kapanmasını
hızlandıran güçlü siklooksijenaz inhibitörü
V j hangisidir?
Doğru cevap: E
A) Kolşisin B) Probenesid
C) Allopurinol D) Asetaminofen
30. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin yarı ömrü en E) İndometazin
uzundur? Siklooksijenaz inhibisyonu ile prostaglandin sentezinde
azalma olur bu da duktus arteriozus kapanmasını sağlar.
A) Diflunisal
Gebelerde kullanılması.
B) Naproksen
C) Mefenamik asit Doğru cevap: E

D) Dipiron sodyum (metamizol)

E) Feniibütazon 34. Nonsteroidal antiinflam atuar ilaçlar m ideye nasıl
Naproksen, ibuprofene benzeyen farmakolojik aktiviteye etki eder?
sahiptir. Yarı ömrü 14 saattir. Fenilbütazonun ki 3 gün
kadardır. Mefenamik asit 4-6 saat, dipiron sodyum 4-7 A) Mide salgısını artırır
saat yarılanma ömrüne sahiptir. B) Pepsin salgısını artırır
C) Mukus salgısını inhibe eder
Doğru cevap: E
D) Mide kanlanmasını artırır.
E) Etkisi yoktur
 337

Antiinflamatuar analjeziklerin yaptığı gastropati, aside bağlı - Siklooksijenaz yolunu inhibe eder
klasik peptik ülser hastalığından farklıdır. Şöyleki peptik - Lizozim membranını stabilize eder. Fakat MSS’ yi
ülser hastalığı H2 reseptör blokerlerine iyi cevap verdiği etkileyerek beta- endorfinlerin salınımını artırmaz.
halde, söz konusu ilaçların yaptığı gastropati, bu ilaçlara Glukokortikoidlerde ise bu etki vardır.

OTAKOİDLER
yeterli cevap vermezler.
Doğru cevap: D
NSAİD’lerin mide m ukozası üzerindeki to ksik etkileri
şunlardır; ------------------------------------------------------------------- ,
1) Mide mukozasındaki parietal hücrelerde toplanırlar
ve mukus salgısını inhibe ederler, ROMATOİD ARTRİT VE GUT
2) M ukoza h ü cre le rin d e p ro s ta s ik lin ve prosta- TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
g landinlerin sentezini inhibe ederek koruyucu >____________________________________________________
bariyerin oluşmasını engeller,
3) Endojen vazodilatatör maddelerin sentezini inhibe 1. A llo p ü rin o l kullanımı sonucu aşağıdaki ilaçlardan
etmeleri sonucu mide mukozasının kan akımını hangisinin etkinliği en az değişir?
azaltırlar.
A) 6 -merkaptopürin B) Azatiopürin
Doğru cevap: C C) Xenon D) Siklofosfamid
E) Varfarin
35. İndom etazinin etkisi aşağıdakilerden hangisi Xenon akciğer yoluyla değişmeden atılan genel anesteziktir,
d e ğ ild ir? allopürinol ile etkileşime girmez.

A) Frontal baş ağrısı A k u t G ut A ta ğ ı T edavisinde K u lla n ıla n İlaçlar:

B) Su-tuz retansiyonu • NSAI —>Selekoksib, naproksen, sulindak, indometasin,
C) Hipoaldesteronizm etorikoksib
D) Kan basıncında düşme • Kolşisin
E) Konvülziyon • Sistemik / intraartiküler glukokortikoidler

İn d o m e ta z in in su ve tuz reta nsiyo nu , fro n ta l baş • Anakinra

ağrısı ve hipoaldesteronizm gibi etkileri vardır. Patent R ekürrent A ta k P ro filaksisinde K ullanılan İlaçlar:
ductus arteriosus’un tedavisinde kullanılır. Epilepside
kontrendikedir. Ayrıca GIS kanamalarına yol açar. Na’ ve • NSAI
H20 retansiyonu yaptığında kan basıncı yükselir. • Kolşisin

Doğru cevap: D

36. Non-steroid antiinflam atuar ilaçların

antiinflam atuar etkilerine katkısı olmayan
hangisidir?

A) Nötrofıl kemotaksininin inhibisyonu

B) Prostaglandinlerin inhibisyonu
C) Siklooksijenaz yolunun inhibisyonu
‘‘GUT Hastalığı Tedavisi" başlıklı tabloya bakınız.
D) Beta- endorfinlerin salınımı
E) Lizozim membranının stabilizasyonu D oğru cevap: C
NSAİD’ ler;
- N ötrofil kem otaksisini engeller

GUT Hastalığı Tedavisi

Ü rik A s id s e n t e z in i A n t iin fla m a t u v a r Ü rat O k s id a z E n z im İn te rlö k in -1
Ü r ik o z lir ik İla çla r
B a sk ıla y a n İla çla r İla ç la r R e k o m b in a n ı r e s e p t ö r a n ta g o n isti

Probenesid Allopürinol NSAI Rasburicaz Anakinra

Benzbromaron Febuksostat Kolşisin

Sülfinpirazon Steroid

Fenilbutazon
 338

2. Gut hastalığı tedavisinde aşağıdaki non - steroid 5. A llo p u rin o l için aşağıdakilerden hangisinin doğru
antiinflam atuvar ilaçlardan hangisi kullanılm az? olma olasılığı en d üşü ktür?

A) Piroksikam B) Naproksen A) Ksantin oksidazı inhibe eder

OTAKOIDLER

C) Fenilbutazon D) Tolmetin B) 6 -Merkaptopürinin yıkımını yavaşlatır.

E) indometazin C) Antiinflamatuar özelliği de vardır
Tolm etin 2. kısa e tkili non - ste ro id a ntiinflam atuvar D) Tümör lizis sendromunda kullanılır
ilaçtır. ( 1 saat).G ut hastalığı tedavisinde etkisizdir. E) Ürik asit üretimini azaltır
Trombositopeni oluşturabilir. İn do m e ta sin ile b irlik te
Ü rik o z ü rik ila çla r;
to ksisite si en fazla olan NSAİ ilaçtır.
Bu gruptaki ilaçlar şunlardır
GUT T ed avisin de K u lla n ılm a ya n NSAİ İlaçlar:
• Allopurinol
• Aspirin
• Probenesid
• Tolmetin
• Sulfin pirazon
• Diflunisal
- Ürikozürik ilaçlar organik asitlerdir. Hem sekresyon
• Apazon hem de absorbsiyonu angellerler
D oğru cevap: D - Allopurinol, ksantin oksidazı inhibe eder. Ürik asit
üretimini azaltır.
- Allopurinol, gut tedavisinde proflaktik olarak
3. Aşağıdakilerden hangisi gut tedavisinde kullanılır. Akut atakta kullanılmaz
kullanılan nonsteroid antienflam atuar ilaçtır? - A llo p u rin o l 6- m erkaptopürin etkisini artırır
A) Naproksen B) İndometazin - Allopurinol’un antiinflamatuar özelliği yoktur.
C) Etodolak D) Tolmetin - P ro b e n e s id , o rg a n ik a s itle rin s e k re sy o n u
inhibe eder.
E) Sulindak
- Probenesid, penisilin sekresyonunu azaltmak için
İndometazin ve fenilbutazon siklooksijenazı inhibe etmeden geliştirilmiştir.
dışında ürat kristallerinin fagosite olmasını da inhibe eder.
- İndo m e ta zin ve m eto tre ksa tın sekresyonu
İndometazin gut tedavisinde ilk ilaç olarak veya kolşisin probenesid ile yavaşlanabilir.
etkili olmazsa ya da çok rahatsızlık verirse alternatif olarak - Probenesid ürik asit reabsorbsiyonunu azaltır.
kullanılır. Özellikle akut gut tedavisinde oldukça etkilidir. - Sulfinpirazon GIS’ten emilerek proximal tübülden
ıtrah edilir.
Bazı hallderde akut gut atağında fenilbutazon ve ibuprofen
de başarıyla kullanılabilir. - S u lfin p ira z o n peptik ü lse ri olanlarda
kontrendikedir.
Doğru cevap: B4 - Allopurinol tümör lizis sendromu proflaksisinde
kullanılır.

4. Aşağıdakilerden hangisi ksantin oksidazı inhibe Doğru cevap: C

ettiği için g ut tedavisinde faydalıdır?

A) Kolçisin 6. Kendini m etabolize eden enzimi inhibe eden ilaç

hangisidir?
B) indometazin
C) Probenesid A) Aspirin B) Asetaminofen
D) Merkaptoprin C) Allopurinol D) Probenesid
E) Febuksostat E) Fenasetin
K santin o ksid az ü rik a sit sentezinde önem lidir. Bu A llo p u r in o l, allo ksan tine dönüşür ve bu m etabolit
enzim in in h ib itö rle ri g ut tedavisinde kullanılır. Pürin ksantin oksidazı inhibe eder. Allopurinolün, alloksantine
yapıdaki ksantin oksidaz inhibitörü alloprinol, nonpürin dönüşmesini ksantin oksidaz sağlar.
yapıda olan ise febuksostat’tır.
Doğru cevap: C
• K o lçisin ailevi akdeniz ateşi ve gut hastalığında
kullanılabilen mikrotübül ihibitörüdür.
• İndometazin vazokonstriktif etkisi de olan NSAİİ’dir. 7. Aşağıdaki ajanlardan hangisi yoğun karın ağrısı
• Probenesid ürikozürik etkili gut ilacıdır. ve diyareye yol açar?
• M e rk a p to p rin a n tiin fla m a tu a r e tkisi de olan A) Aspirin B) Kolsişin
antineoplastik ilaçtır.
C) Probenesid D) İndometazin
Doğru cevap: E E) Allopürinol

- Kolsişin karın ağrısı ve kötü bir diyareye neden
olabilir.
Doğru cevap: B
8. M ikrotübüler polim erizasyonu inhibe eden ajan
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Allopürinol B) Aspirin
C) Kolşisin D) Probenesid
E) İndometazin
- K o lşisin in tra s e lü le r tu b u lin e b ağlanarak
polimerizasyonunu inhibe eder.
- Bunun sonucunda lökosit migrasyonu ve fagositoz
inhibe olur.
Doğru cevap: C
9. Aşağıdakilerden hangisi kolşisine ait bir etkidir?
A) Ürokozürik etkilidir
B) Konstipasyon yapar
C) Polisitemi oluşturur
D) Hücre bölünmesini stimüle eder
E) Granülositlerin migrasyonunu inhibe eder
K o lş is in , akut gutun profilaksi ve tedavisinde etkilidir.
Hücre motilitesinde bir mikrotübüler protein olan tubuline
bağlanarak polim orf nükleer lökositlerin migrasyonu
(göçünü) inhibe eder.Kolsişin mitotik iğciklere bağlanarak
hücre b ölünm esini inhibe eder. Ü rikozürik değildir,
yan etkileri diyare ve karın ağrısıdır. K ro nik kullanım ı
agranülositoz ve aplastik anemi yapar.
Doğru cevap: E
10. Gut semptomlarıyla gelen bir hastanın öyküsünden
her gün bebek aspirini aldığı öğreniliyor.
Bu hastaya aşağıdaki tedavilerden
ve rilm elidir?
A) Allopürinol verilmeli
B) Probenesid denenmeli
C) Aspirin kullanımı kesilmeli çünkü küçük dozları
ürik asit sekresyonunu inhibe eder
D) İlaca gerek yoktur, sadece diyet düzenlemesi
yapılır
E) Düşük doz indometazin başlanmalı
- Düşük doz aspirin ürik asitin sekresyonunu inhibe
eder ve kan seviyesini yükseltir.
- Sadece aspirini kesmek semptomları düzeltecektir.
Doğru cevap: C
339
11. Romatoid a rtrit tedavisinde siklosp orin kullanımı
ile ilg ili ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Modifiye edici antiromatik ilaçlardandır
OTAKOIDLER
B) IL-2 ve tümör nekroz faktör-alfa seviyelerini arttırır
C) Bir çeşit siklooksijenaz inhibitörüdür
D) NSAİİ’lerden daha fazla antiinflamatuar etkisi
vardır
E) Etkisi çok kısa sürede görülmeye başlar (1 hafta)
- NSAİİ’ler romatoid artritte inflamasyonu ve ağrıyı
azaltırlar ama hastalığın progresyonu üzerine etkileri
yoktur.
- Siklosporin ise hastalığın progresyonunu modifiye
edici bir ilaçtır.
L.
Doğru cevap: A
12. Altının temel kullanım alanı aşağıdakilerden
hangisidir?
A) ilerlemiş romatoid artrit
B) Akut gut
C) Kronik ankilozan spondilit
D) Erken progresif romatoid artrit
E) Kronik gut
A ltın tedavisinin esas kullanım alanı, erken progresif
romatoid artrittir. Özellikle de salisilatlara ve NSAİ tedavinin
diğer tiplerine yanıt alınmadığı durumlarda kullanılır. Altın
tedavisinin ilerlemiş romatoid artritte rolü çok önemli değildir.
Akut ve kronik gut ya da ankilozan spondilit tedavisinde altın
kullanılmaz. Gut tedavisinde kullanılan ajanlar arasında
probenesid, kolşisin, sülfinpirazon, allopürinol, indometazin
ve fenilbutazon sayılabilir. S u lin d ak, fenilbutazon ve
indometazin, ankilozan spondilit tedavisinde kullanılan
ajanlardır. Altın tuzları eklem harabiyetini durdurabilen
tek ilaçtır.
Doğru cevap: D
hangisi
13. Romatoid a rtrit tedavisinde altın preperatı
kullanım ıyla ilg ili ifadelerden hangisi doğrudur?
A) İlaca cevap bir hafta içinde görülmeye başlar
B) Altın makrofajların fonksiyonel kabiliyetlerini
değiştirir
C) Nontoksik olmasından dolayı hastalar ilacı iyi
tolere ederler
D) Sadece enjeksiyon şeklinde uygulanabilir
E) Etkinliği çok iyi olmadığından hastalar uzun süre
kullanmazlar
- A ltın b irk a ç a ylık k u lla nım ın da n sonra cevap
alınabilen b ir tedavi şeklidir.
- Etki mekanizmasının makrofajların fonksiyonlarını
inhibe etmesi olduğu düşünülüyor.
Doğru cevap: B
 340
Y av aş e t k il i a n t ir o m a t iz m a l ila ç la r
• Hastalığı yavaşlatıcı etki 4 haftadan 1 yıla kadar zamanda
ortaya çıktığı için bu adı alırlar.
OTAKOIDLER
• Bu grupta immünosüpresifler, şelatörler, antimalaryal
ilaçlar, altın gibi ilaçlar bulunmaktadır.
• Metotreksat, irreversibl harabiyet meydana gelmeden
önce kullanılırsa, ana semptomları engelleyen önemli
bir immünsüpresifdir. Lupus n efriti, romatoid a rtrit,
vvegener granülomatozunda etkindir. Metotreksat,
d ih id ro fo la t re d ü k ta z in h ib itö rü d ü r. M etotreksat
kullanılırken, toksik etkilerin önlenmesi için lökovorin
ile güçlendirme tedavisi yapılmaktadır.
• Antimalaryal ilaçlar (klorokin ve hidroksiklorokin)
Romatoid artrit ve SLE tedavisinde kullanılabilir. Bunlar
m itojenlere karşı T lenfositlerinin cevabını baskılar,
lö k o s it k e m o t a k s is in i a za ltır, liz o z o m m e m b ra n
stabilizasyonu yapar.
• Altın, parenteral olarak orotiom alat ve orotioglukoz
form ’da kullanılan bir ilaçtır. Sjögren sendromu, romatoid
artritte endikedir. En sık görülen yan etkisi dermatid ve
mukoza iltihaplarıdır. Nefrotoksik, hepatotoksik ve kemik
iliğini başkalayıcı etkileri de vardır.
• Penisillamin, Penisilinin bir m etabolitidir. Lenfosit
membran reseptörleri ile etkileşerek artropatiyi azaltır.
Yan etki olarak proteinüri, döküntü ve aplastik anemi,
SLE benzeri nefrit.
• Sülfasalazin, ilk önce kolitis ülseroza’nın tedavisinde
k u lla n ılm ış t ır . R o m a to id a r t r it t e d a v is in d e
etkilidir. Yan etkisi GIS intoleransı, baş dönm esi ve
fotosensitivitedir.
• Levamisol, immünostimülan özelliğinden dolayı romatoid
artrit tedavisinde kullanılabilir.
İD: 08İ098
14. Aşağıdaki im m ün su presif ilaçlardan hangisinin
prim er endikasyonu rom atoid a rtrittir?
A) lnfliximab
B) Takrolimus
C) Sirolimus
D) Leflunomid
E) Mikofenolat mofetil
Siklosporin: siklo filin adlı proteine bağlanarak kalsinörin
adı verilen sitoplazm ik fosfatazı inhibe eder.
Kalsinörin aktif T-Lenfositlerin IL-2 üretiminde rol alan
transkripsiyon faktörü NFAT (aktive T lenfositlerin nükleer
faktörü) aktivasyonunu sağlarlar.Siklosporin nefrotoksik
ilaçlardan biridir.
T a kro lim u s (FK-506): Etki mekanizması siklosporine
benzer ama farklı olarak diğer bir immünofilin olan FKBP-
1 2 ’ye bağlanarak kalsinörin inhibisyonu yapar
S ir o lim u s : (R a p a m is in ) F K B P -1 2 ’ye b a ğ la n a ra k
(T a c ro lim u s la aynı p ro te in e b a ğ la n ır) k a ls in ö rin
in h ib is y o n u ya pm aksızın protein kinaz inhibisyonu
yapar.
Sirolimusun FKBP-12’ye bağlanması sonucu bir protein
kinaz olan mTOR (rapam isinin m em elilerdeki hedefi)
kinaz, inhibe eder. mTOR kinaz inhibisyonu sonucu hücre
siklusunda G1 —►S fazına geçişi inhibe olur..
L e flu n o m id : Pürin sentezinden daha çok pirimidin
sentezinin inhitörü olan bir ön ilaçtır.
Romatoid artrit tedavisinde kullanılır.
M ikofenolat M ofetil: Ön ilaçtır. Vücutta mikofenolik asite
dönüşerek etkir. Etki mekanizması azotiopürine benzer.
(Pürin sentezini İMP dehidrogenaz enzimini bloke ederek
etki gösterir.)
Böbrek, KC, Kalp transplantasyonunda (Azotiyopürinden
daha az toksik olduğu için) kullanılır.
Doğru cevap: D
15. Romatoid a rtrit için non-steroid anti inflam atuar
ilaç kullanan hastalarda peptik ülser tekrarlarını
önlem ede aşağıdaki ilaçlardan hangisi en
s e le k tiftir?
A) Alüminyum hidroksit B) Metoklopramid
C) Mizoprostol D) Omeprazol
E) Ranitidin
PROSTAGLANDİNLERİN KLİNİK
KULLANILMASI
1. O b s te trik : PGE2 ve PGF2a uterusun
kontraksiyonundan sorumludur. PGE2 (dinoproston),
hamilelik oksitosinde indüklemeden önce termde
serviksin olgunlaşm ası için kullanılır. PGE2 ve
PGF2a hamileliğin ikinci trimesterinde düşük yapmak
için kullanılabilir. Termde hamileliği indüklemek için
etkili olm alarına rağmen bu amaçla kullanılan
o ksitoksiklerden daha fazla yan etkileri (mide
bulantısı, kusma, ishal) vardır.
2. Pediartri: PGE1 büyük damar transpozisyonu olan
infantlarda patent duktus arteriozusun devamı için
cerrahi müdahaleye kadar infüzyon şeklinde verilir.
3. D iy a liz : P ro stasiklin (PG F2) (epop ro seten ol)
ağır pulmoner hipertansiyonda kullanılır. Diyaliz
makinelerinde trombosit agregas yonunu önlemek
için de kullanılır.
4. NSAİD kullanım ına bağlı peptik ülser: Misoprostol
(PGE1) analoğu artrit için yüksek doz nonsteroidal
antiflamatuar ilaç olan ve buna bağlı ülser hikayesi
olan hastalarda peptik ülser gelişiminin önlenmesi
için kullanılır.
5. Ü ro loji: PGE1 (alprostadil) impotans tedavisinde
kullanılır.
6. O fta lm o lo ji: Latanoprost (PGF2 türevi) glokom
tedavisinde kullanılır.
Kadın doğumda da mizopnostül değer indüksiyonu ve
özellikle Ex teminasyonunda kullanılmaktadır.
Doğru cevap: C
 341

16. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi sitozin m onofosfat 19. Romatoid a rtrit tedavisinde kullanılan aşağıdaki
dehidrogenaz enzim ini inhibe ederek rom atoid ilaçlardan hangisi hastalarda sekonder
artritte e tkin lik sağlar? enfeksiyon riskini artırmaz?

A) Mikofenolat mofetil A) Abatacept

OTAKOİDLER
B) Adalimumab B) Rituksimab
C) Metotreksat C) Adalimumab
D) Rituksimab D) İnfliksimab
E) Leflunomid E) Etanercept
M ik o fe n o la t m o fe til a k tif form u m iko fe no lik asit R ituksim ab B lenfositlerin CD 20 bölgesini hedef alan
dönüştükten sonra sito zin m o n ofo sfa t dehidrogenaz monoklonal antikordur, romatoid artrit tedavisinde kullanılır.
enzimini baskılayarak lökositlerin endotel hücrelerine Klinik kullanımı sırasında, tü b e rk ü lo z yada lenfom a
adezyonunu inhibe eder. riskinde artışa neden olmaz.

T lenfosit proliferasyonunu baskılar SLE ve B ehçet
hastalığı tedavisinde kullanılabilir.
Doğru cevap: A
TNF alfayı bloke eden ilaçlar adalimumab, infliksim ab ve
etanercept ise enfeksiyon özellikle tüberküloz riskinde
artışa neden olabilirler.
Doğru cevap: B

17. A ntijen sunan hücrelerdeki CD 80 ve 86 bölgesine

bağlanarak T hücrelerinin aktivasyonunu
engelleyen rom atoid a trit ilacın aşağıdakilerden
hangisidir?

A) Azatiopürin
B) Klorokin
C) Abatacept
D) İnfliksimab
E) Etanercept
A b a ta c e p t T h ü c re le rin in aktivasyonunu engelleyen
CTLA-4 antijeni ile insan IgG karışım ı rekom binan
modülatördür. T hücrelerine antijen sunan hücrelerdeki
CD 80 ve 86’ya bağlanarak, T hücrelerinin üzerindeki
CD 28’e bağlanmalarını engeller. T hücre aktivasyonun
baskılar. Ciddi rom atoid a tritin tedavinde kullanılabilir, üst
solunum yolu enfeksiyon riskini artırır. Nadiren anafilaksi
yaratabilir.

Doğru cevap: C

18. Romatoid a rtrit tedavisinde kullanılan ilaçlardan

hangisi d ih idroo ro ta t dehidrogenaz enzim inini
inhibe eder?

A) Metotreksat
B) Klorokin
C) Siklosporin
D) infliksimab
E) Leflunomid
L e flu n o m id aktif metaboliti aracılığıyla d ih id ro o ro ta t
dehidrogenazı inhibe ederek. T hücre proliferasyonunu
baskılar ve TNF-alfaya bağımlı nükleer faktör kappa
aktivasyonunu azaltır. Metotreksatla birlikte rom atoid
a rtrit tedavisinde kullanılır.

Doğru cevap: E
 f _ \
ANTİBİYOTİKLER N ö r o m u s k ü le r B lo k a j Y a p a n A n t ib iy o t ik le r

• Linkom isin

Antibiyotikler etki derecelerine aore iki aruba ayrılırlar: • A m inoglikozidler

• Polim iksin B
V* J
Bakteriyostatik Bakterisid
t .....
Eritromisin 6-taktamlar
T e r a t o j e n ik O lm a y a n A n t ib iy o t ik le r
Linkozamidler Aminoglikozidler
Tetrasiklinler Vankomisin • B e ta-lak tam lar
Kloramfenikol Amfoterisin B
Sulfonamidler Fluorokinolonlar • M a k ro lid le r
Etambutol Rifampin
• Linkozam idler
Nitrofurantoin Ouinupristin-dalfopristin
Novobiosin Metronidazol Vs J
Basitrasin
INH
Pirazinamid t
N ö r o m u s k ü le r B lo k a j Y a p a n A n t ib iy o t ik le
Polimixin
Su lfo n am id le r ve su lfo n lar (lepra ilaçları)

Vücuttan atılım yolları: A n tim a lary alle r (Prim akin)

Fluorokinolonlar

A n alje zik le r (S a lisila tla r, Am inopirin, Dipiron)

Böbrek Karaciğer (Safra)
N itro fu ra n to in
• p-laktamlar
• Makrolidler Kloram fenikol
• Aminoglikozidler
• Linkozamidler
< Kinolonlar N a lid ik sik asid
• Kloramfenikol
• Sülfonamidler
• Minosiklin / Doksisiklin
• Bazı tetrasiklinler Kinidin
• Rifampin
• Vbnkomisin
• Fusidik asit Dim erkaprol
• Polimiksin
• INAH
• Etambutol N ifu r tim o k s

Antibiyotiklerin etki mekanizmaları

Membran Genetik İnterm ediyer
Bakteri Hücre Duvar Ribozomal Protein
Permeabilitesini Materyali Metabolizmayı
Sentezini Bozanlar Sentezini Bozanlar
Bozanlar Etkileyenler Bozanlar
Penisilinler Poümiksinler Tetrasiklin Kinolonlar Sulfonamidler
Metronidazol
Sefatosporinler Daptomisin Makrolidler izoniazid
(kısmen)
Aztreonam Amfoterisin B Ketolidler Rifampisin Etambutol
Imipenem Ketokonazol Klindamisin Nalidiksik asid PAS
Meropenem Flukonazol Kloramfenikol
Basitrasin Quinopristin
Vankomisin Dalfopristin
Nistatin
Teikoplanin Linezolid
Fosfomisin Aminoglikozidler
Sikloserin Spektinomisin
 343

1. Penisilin grubu a n tib iyo tikle r aşağıdakilerden r "N

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
h angisinin antim etabolitidir? Aside dayanıklı o ld u ğ u n d a n
A) Folik asit
C) Glisin
B) Fosfatidiletanolamin
D) N-asetil muramik asit
oral alım a uygundur
)
E) D-alanil-D-alanin D oğal penisilinler
Bu soruya cevap verebilmek için beta laktamların etki Penisilin G
mekanizmasını bilmek gerekir.
Penisilin V
(3-laktam Antibiyotiklerin Etki Mekanizmaları:
1. p -la kta m a n tib iy o tik le r; açil-D alanil D-alanin Antistafilokoksik ila çla r
analoğudurlar ve transpeptidaz enzimini asetilleyerek
irreversibl olarak inhibe ederler. Böylece murein
sentezi (pentapeptitin alanini ve pentaglisinin glisini Kloksasilin
arasındaki terminal peptit bağının oluşumu önlenir)
bloke olur.

f \ Dikloksasilin
Transpeptidaz enzimlerinin pek çok tip i
bulunmaktadır. Bütün bu enzimlere; Penisilin
Metisilin
Bağlayan Proteinler (PBP) denir. Penisilinler
genellikle PBP1 ve 3'e bağlanırlar ve bu nedenle
bakteride m o rfo lo jik (sferoplast formasyon, uzun
Nafsilin
- filam entöz oluşumlar) değişiklikler oluştururlar.

V J Okzasilin

Yukarıdaki açıklamadan da anlaşılacağı gibi beta laktam

antibiyotikler; alanin antimetabolitidir. Genişletilmiş spektrum
2. P e n is ilin le r; ayrıca bakteri çeperindeki otolizleri
—► Ampisilin
(murein hidrolaz) aktive ederek hücre duvarını yok
etmektedirler. Amoksisilin
D oğru cevap: E

2. Beta-laktam a ntib iyo tikler aşağıdaki hangi Am oksisilin+Klavulanik asit

mekanizmayı bozarak bakterisidal etki
gösterirler?
A m pisiiin+S ülbaktam
A) Glukozaminin N-asetilasyonu
Genişletilmiş spektrum
B) Muranik asitin N-asetilasyonu
Azlosilin
C) Monosakkaritleri polimerizasyonu
Karbenisilin
D) Ribozomal protein sentezini
Mezlosilin
E) Transpeptidasyon reaksiyonu
• Beta-laktam antibiyotikler peptidoglikan sentezindeki Piperasilin
transpeptidaz reaksiyonunu bozarak bakteri hücre Tikarsilin
duvarı sentezini bloke ederler.
Tikarsilin+Kluvanik asit
Doğru cevap: E

P iperasilin+ tazobaktam

Penisilinaza dayanıklı

İD: 08s106

Penisilinler
 344

3. Penisilin ve sefalosporinler hakkında hangisi 6. Probenesid aşağıdaki mekanizmalardan

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

ya nlıştır? hangisiyle kandaki penisilin seviyesini yükseltir?

A) Nafsilin ve sefaperazon’un ana eliminasyon yolu A) Penisilinin santral sinir sistemine alimim bloke
safrayla atılımdır eder.
B ) Penisilinler polar moleküllerdir ve karaciğer B ) Glomeruler filtrasyon hızını düşürür.
enzimleri ile metabolize olmazlar C) Penisilinin tübüler sekresyonunu bozar.
C) Bu tür ilaçların oral biyoyararlanımı mide asidine D) Penisilinin absorbsiyon hızını arttırır.
dayanabilmelerine bağlıdır
E) Karaciğerdeki sitokrom P450 enzimini inhibe
D) Penisilin prokain tuzu olarak alınırsa yarı ömrü eder.
uzar
Probenesid beta laktam antibiyotikler gibi zayıf asitlerin
E) Sefalosporinler çoğu penisiline göre daha fazla
tübüler sekresyonunu bozar.
kan beyin bariyerini geçerler

Penisilinler beyin omurilik sıvısına geçerler ve menenjit Doğru cevap: C

tedavisinde etkilidirler. Birçok birinci ve ikinci kuşak
sefalosporin kan beyin bariyerini geçemez.
6. Psödomanas, proteus, enterobakter, kiebsiella,
D oğru cevap: E serratia, stenotrafom anas ve diğer gram
negatif basillere karşı gentam isin sülfatla
beraber aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi
4. Penisilin türle ri ite ilg ili olarak aşağıdakilerden kullanılm alıdır?
hangisi ya nlıştır?
A) Beta laktam antibiyotikler
A) Penisilin V, penisilin G’ye göre aside daha B ) Makrolidler
dayanıklıdır ve oral kullanım için tercih edilir.
C) Oksazoladinonlar
B) Penisilin G parenteral tedavi için tercih edilir.
D) Streptograminler
C) Benzatin penisilin G sifiliz tedavisinde ve
E) Sülfonamidler
tekrarlayan romatik ateşte tercih edilir.
D) Karboksipenisilinler pseudomonas aeruginosa’ya • Gentamisin beta laktam antibiyotiklerle sinerjistik etki
karşı etkilidirler. oluştururlar.
E) Aminopenisilinler, stafilokoklar tarafından • Beta laktam antibiyotikler hücre duvar sentezini
salgılanan beta-laktamazlara karşı dayanıklıdırlar. bozarak g en ta m isin in hücreye daha fazla
penetrasyonunu sağlar.
D oğru cevap: E
Doğru cevap: A

5. Beta-laktamaz inh ibitö rle ri aşağıdaki hangi beta

- laktamazlara karşı en etkilid ir? 7. Aşağıdakilerden hangisi N. gonorrhea’ ya karşı
antibakteriyel etkisi olan b ir beta-laktamaz
A) Sitrobakter inh ibitö rü dü r?
B) Enterobakter
A) Tazobaktam
C) Psödomonas
B) Mesilinam
D) Serratia
C) Klavulanik asit
E) Stafilokokus
D) Moksolaktam
• Beta-laktamaz inhibitörleri stafilokokların, hemofilus E) Sulbaktam
influenza, neisseria gonore, salmonella, sigella,
e sch e rich ia coli ve kie b sie lla p n ö m o n ia ’nın Beta laktamaz inhibitörlerinin antibakteriel etkinlikleri düşük
sentezlediği Ambler sınıf A tipi beta laktamazlara olduğu için genellikle bir beta-laktam ile kombine preparatlar
daha etkilidirler. şeklinde bulunur. Beta-laktamaz inhibitörleri:
• Enterobakter, sitrobakter, serratia ve pnödomonasların 1- K lavulanik asit: En güçlüsüdür.
sentezlediği sınıf C tipi beta-laktamazlara çok etkili 2- Tazobaktam
değillerdir.
3- Sulbaktam : N.gonorrhoeae’ya karşı antibakteriyel
D oğru cevap: E etkisi vardır. Sulbaktam mide-barsak kanalından
klavulonik aside göre daha az emilir. Bu nedenle
ampisilin ile kombinasyonu kompleks oluşturularak ön
ilaç haline getirilmiş ve oral kullanıma sunulmuştur.

D iğer ko m b in a s y o n la ra ö rn e kle r:
• klavulanat - amoksisilin
 I
3415

• Piperasilin - tazobaktam B-laktam azlara dayanıklı fa n ti-s ta p h ilo k o k k a li

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
• Sefaperazon - sulbaktam p e n is ilin le r:
• Tikarsilin - klavulanat Bu grup ilaçlar; esas olarak penisilin G’ye dirençli Staph

f _ \
aureus ve epiderm idis infeksiyonlarında kullanılırlar.
1. Metisilin
Sulbaktam tek başına Acinetobacter cinsi
2. Nafsilin
bakterilere karşı etkili bir yapıdır.
3. İzo ksazo lil p e n is ilin le r (oksa silin , kloksa silin ,
V J dikloksasilin): Oral olarak kullanılabilirler.

A n tip s ö d o m o n a l p e n is ilin le r:
D oğru cevap: E
Hepsi parenteral kullanılırlar (karindasilin ve karfesilin
8. Aşağıdaki penisilinlerden hangisi en ise oral olarak), p-laktamazlara dayanıklı değildirler ve S.
n e fro to k s ik tir? Aureus tedavisinde kullanılmazlar.
1. K a rbo ksip en isilin le r (karbenisilin, karindasilin,
A) Amoksisilin
karfesilin, tikarsilin)
B) Ampisilin
2. A s ilü re id o p e n is ilin le r (m e zlosilin , p ip e ra silin ):
C) Kloksasilin Psödomonas’a karşı daha güçlüdürler. Kleibsiella’ya
D) Dikloksasilin karşı etkilidirler (karboksipenisilinler etkisizdir). Her
E) Metisilin iki durumda da en güçlüsü p iperasilin’dir.

D oğru cevap: B
• Metisilin en nefrotoksik penisilindir.

D oğru cevap: E
11. Pseudomanaslara karşı e tkinliği en düşük olan
ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
9. Böbrekler tarafından metabolize edilen ve renal
fonksiyonları azalmış hastalara düşük doz A) Karbenisilin
verilm esi gereken penisilin hangisidir? B) Azlosilin
A) Amoksisilin C) Piperasilin
B) Kloksasilin D) Mezlosilin
C) Dikloksasilin E) Karindasilin
D) Nafsilin Karbenisilin psödomanaslara karşı etkinliği en düşük
E) Oksasilin olan penisilin türevidir. Psödomanaslara karşı etkinliği en
yüksek olanlar azlosilin ve piperasilindir. Bu gruptaki ilaçlar
• Nafsilin safra yoluyla aminoglikozidlerle birlikte kullanıldığında aynı sıvı içerisinde
• Oksasilin, dikloksasilin ve kloksasilin böbrek ve safra verilmemelidir. Farmasötik etkileşimle çökelti oluştururlar.
yoluyla
• Amoksisilin ise böbrek yoluyla itrah edilir.
• Kreatinin klerensi 10m Lr/dk’nın üzerine çıkarsa
amoksisilin dozu azaltılır.

D oğru cevap: A

10. Aşağıdaki penisilinlerden hangisinin p-laktamaz D oğru cevap: A

salgılayan stafilokoklara karşı yeterli etkisi
y o k tu r?
12. Gentam isinle kom bine edildiğinde Pseudomonas
A) Nafsilin aeroginosaya karşı s in e rjis tik etkileşen
B) Azlosilin a ntib iyo tik hangisidir?
C) Metisilin
A) Vankomisin B) Neomisin
D) Oksasilin C) Polimiksin D) Tikarsilin
E) Dikloksasilin E) Penisilin G
Bu soruda cevap a zlo s ilin 'd ir. Ç ünkü a zlo silin
Tikarsilin antipseudomonal etkilidir ve gentamisinle kombine
psödom onaslara karşı kullanılan bir p e n isilin d ir ve
edildiğinde etkisi artar. Bu iki ilaç sinerjistik etkileşirler.
stafilokoklara karşı belirgin etkisi yoktur.
Doğru cevap: D
 13. Hücre duvarlarını kaybederek penisiline direnç Renal yetmezlikte eğer imipenem dozu düşürülmezse
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

gösteren bakterilerde hangi tü r dirençten ciddi santral sinir sistemi toksisitesi olur, imipenem atılımı
bahsedilebilir? probenesidle inhibe olmaz ancak penisilin atılımı inhibe
olur.
A) Çapraz direnç
B) Ekstrakromozomal direnç D oğru cevap: E
C) Genetiğe bağlı olmayan direnç
D) Genetiğe bağlı direnç 16. Silastatinin inhibe ettiği enzim hangisidir?
E) Kromozomal direnç
A) Dehidropeptidaz
Penisilinler peptidoglikan sentezini engellemektedirler.
B) Glutatyon redüktaz
Lizozim etkisi ile peptidoglikan tabakası erir. Ortaya çıkan
sferoplast, protoplast ve bakterilerin L biçimleri penisiline C) Asetil transferaz
dirençli olurlar. Bu olay genetiğe bağlı değildir. D) Glukoz 6 fosfat dehidrogenaz
E) Endonükleaz
D oğru cevap: C
imipenem, karbapenem türevi bir antibiyotiktir. Böbrekte
14. Beta laktamazı indüklem e gücü yüksek olan beta dehidropeptidaz adı verilen bir enzim ile inaktive edildiğinden
laktam a ntib iyo tik aşağıdakiierden hangisidir? dehidropeptidazı inhibe eden silastatin sodyum ile kombine
edilerek kullanılır.
A) Karbensilin B) Imipenem
Doğru cevap: A
C) Piperasilin D) Sefataksim
E) Sefsulodin
İmipenem, klavulonik asid, moksalaktam, sefamandol, 17. Beta laktamaza dayanıklı olup böbreklerden
sefoksitin ve seftazidinin beta laktamazları indükleme inaktivasyona uğramaması için silastatin ile
güçleri çok yüksektir. kom bine edilen antib iyo tik hangisidir?

D oğru cevap: B A) Vankomisin B) Aztreonam

C) Rifampin D) Kloromfenikol
15. İmipenem hakkında aşağıdakiierden hangisi E) imipenem
ya nlıştır?
İm ipe ne m : Beta-laktam azlara dayanıklıdır, i.v. yolla
kullanılır, menenjit olgularında BOS’a geçebilir. Penisilinaz
A) Metisilin rezistan Stafilokok enfeksiyonunda
etkisizdir üreten Gram (-) basillere, anaeroblara ve gram (+)
lere etkilidir. Penisilinlere veya sefalosporinlere dirençli
B) İmipenem ve penisilinler arasında çapraz allerjik hastalarda kullanılabilir. Etki spektrumu en geniş beta laktam
reaksiyonlar olabilir antibiyotikdir. imipenem dihidropeptidaz enzimi tarafından
C) Geniş antibakteriyel spektruma sahiptir metabolize edildiğinden, etkinliğini artırmak için bu enzimi
D) Böbreklerden atılımı probenesitle inhibe olmaz inhibe eden silastatin ile beraber kullanılır. Meropenemin
ise silostatin ile kombine edilmesine gerek yoktur.
E) İmipenem metabolize olduğu için böbrek
yetmezliğinde doz azaltımı gerekmez

r ~\
Hücre duvarı sentezi'
Siklosporin DNA replikasyonu
Basitrasin ^Kinolonlar
Beta laktamlar Nitroimidazoller
Glikopeptitler •

DNA-bağımlı
Folik asit metabolizması
RNA
Trimetoprim polimeraz
Sülfonamidler
Sülfonlar
Protein Sentezi
Aminoglikozidler
Hücre membranı Makrolidler
Pollimiksinler (PABA) Unkozamidler
Paraam inobenzoik asit Streptogram inler
Amfenikoller

A n tib iyo tikle rin e tki mekanizmaları

 347

“A n tib iy o tik le rin e tk i m eka nizm aları’’ başlıklı şekile Penisilin allerjisi olan birinde diğer penisilin türlerinden

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
bakınız. de kaçınılm alıdır. Bu tür hastalarda sefalosporin de
kullanılmamalıdır. Penisilinler ve aztreonam arasında çapraz
D oğru cevap: E reaksiyon yoktur. O nedenle aztreonam kullanılabilir.

Doğru cevap: D
18. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi o to to ksik kabul
edilm ez?
21. İlaç a lle rjisi olm ayan erişkin b ir hastada
A) Vankomisin B) Streptomisin m eningokokal m enenjit tedavisinde hangisi
C) Sisplatin D) Aspirin kullanılm alıdır?
E) Ampisilin
A) Sefazolin
Bu kritere göre sınıflandırm aya bakalım: B) Tikarsilin
C) Metisilin
A m p isilin bir penisilindir. Penisilinlerin ototoksik olmak gibi
bir özellikleri yoktur. D) Sulbaktam
E) Penisilin G
Seçeneklerdeki diğer ilaçlara ve önem li yan etkilerine
bakalım: M eningokok ve p nö m o kokla rla oluşan m en en jitte
erişkinlerde penisilin G kullanılm alıdır. Ancak gram
• V a n k o m is in : Belirgin ototoksik ve nefrotoksik
negatiflerle olan menenjitte yeterli değildir.
etkiortaya çıkartır. Ayrıca yaygın histamin salınımına
bağlı olarak “kırmızı adam” sendromu oluşturur. Doğru cevap: E
• Streptom isin: Biraminoglikoziddir. Aminoglikozidler
hem işitm e hemde denge üzerinde irreversibl
toksik etki oluştururlar. Bu ilaçlar aynı zamanda 22. Pseudomonas aeroginosa enfeksiyonlarında
nefrotoksiktirler. aşağıdaki ilaçlardan hangisi genellikle etkili
• S isp la tin : Bu bir antineoplastik ilaçtır. Tüm diğer olmakla beraber penisilinazlara duyarlıdır?
antineoplastik ilaçlardan farklı olarak, belirgin
ototoksik etki ortaya çıkartır. Bu ilaç aynı zamanda A) Seftriakson B) Penisilin V
befrotoksiktir ve en fazla kusma oluşturan kanser C) Penisilin G D) Tikarsilin
ilacıdır. E) imipenem
• A sp irin : Yüksek dozda reversibl ototoksik bulgular
Tikarsilin geniş etki spektrumlu penisilindir. Pseudomonas
oluşturabilir. Hatta aspirin intoksikasyonunun en erken
aeroginosa da dahil birçok gram negatif enfeksiyonda
bulgusu tinnitustur.
etkilidir. Ancak klavulanik asitle beraber alınırsa bu etkisi
D oğru cevap: E artar. Tikarsilin geniş spektrumludur ancak penisilinazlara
duyarlıdır.

Doğru cevap: D
19. Stafilokoklarla oluşan deri lezyonu hangisi ile
tedavi edilm elidir?

A) Nafsilin B) Penisilin G 23. Gram negatiflere karşı çok az etkinliğe sahip

penisilinazlara duyarlı, mide asidine dayanıklı
C) Aztreonam D) Amoksisilin
ve Streptokok enfeksiyonlarında kullanılan ilaç
E) Silastatin hangisidir?
Stafilokokların deri enfeksiyonu sistemik enfeksiyona
A) Ampisilin
dönüşebildiğinden çabuk tedavi edilmelidir. Penisilin G ve
amoksisilin penisilinazlarla yıkılır. Aztreonam sadece gram B) Tikarsilin
negatiflere etkilidir. Nafsilin penisilinazlara dayanıklıdır ve C) Penisilin G
birçok Streptokok ve Stafilokoka karşı etkilidir. D) Penisilin V
D oğru cevap: A E) İmipenem

P e n is ilin V ve p e n is ilin G Streptokoklara karşı eşit

etkinliktedir. Penisilin V mide asidine dayanıklıdır oysa
20. Daha önce penisilin allerjisi olduğu bilinen penisilin G dayanıksızdır. Penisilin V oral etkilidir ve sadece
kimsede gram negatif bakteriem ide hangisi Streptokok ve oral patojenlerin yaptığı enfeksiyonlarda
kullanılm alıdır? kullanılır.
A) Sefazolin B) Imipenem + silastatin Doğru cevap: D
C) Ampisilin + sulbaktam D) Aztreonam
E) Tikarsilin + klavulanik asit
 1 ~cö“Tf
3<

24. Aşağıdaki antim ikrobiyal ilaçlardan hangisi 27. Penisilin allerjisi olan şahısta gonore tedavisinde
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

diğer endojen ya da eksojen m addelerin hangi a ntib iyo tik düşünülm elidir?
metabolizmasını etkilem ez?
A)Amikasin B) Spektinomisin
A) Rifampisin C) Tobramisin D) Neomisin
B) Ketokonazol E) Gentamisin
C) Kloramfenikol
S p e k tin o m is in sadece gonore tedavisinde ve etken,
D) Ampisilin penisilin’e rezistan ya da hasta penisilin’e allerjik olduğu
E) Eritromisin taktirde onun yerine kullanılır. 4 g İ.M. dozunda tek
enjeksiyonla gonore olgularının yaklaşık %90’ınında şifa
Kloram fenikol, ketokonazol ve eritromisin karaciğerdeki
sağladığı bildirilmiştir.
ilaç metabolize edici sistemleri inhibe eder. Rifampisin bu
tür enzimleri indükler (etkinliğini arttırır). Ampisilinin bu tür Doğru cevap: B
etkileşimi yoktur.

D oğru cevap: D 28. Mide asidine dayanıklı olm ayan penisilin

hangisidir?

25. Penisilinlere karşı hipersensitivite testi için A) Benzil penisilin B) Azidosilin

subkutan olarak hangi maddenin m ajör olarak C) Propisilin D) Fenoksimetil penisilin
uygulanm ası en uvaun olur?
E) Fenoksietil penisilin
A) Penisilloik asit solüsyonu Aside dayanıklı penisilinler 6 -APA çekirdeği üzerinde benzil
B) Benzilpenisoil-poli-L-lizin grubu yerine fenoksi grubu içerirler.
C) 6 -aminopenisilloik asit
Doğru cevap: A
D) Penisilin G’nin 1 ml’de 1 0 .0 0 0 ünite içeren
solüsyonu
E) Penisilin V'nin 1 ml’de 10 0 0 ünite içeren 29. Aşağıdaki a ntib iyo tiklerin hangisi klinik
solüsyonu endikasyonu ile yanlış olarak e şle ştirilm iştir?

Penisilinlere hipersensitivite testi için cilt testinde Penisilin A) Penisilin G: Klebsiella pneumonia pnömonisi
G veya V’nin kullanılması hem güvenilir değildir, hem de B) Karbenisilin: Pseudomonas aeruginozaya
tehlikelidir, ciddi anaflaktik reaksiyon gelişebilir. Onun (Beta-laktamaz negatif) bağlı üriner sistem
yerine test materyali olarak penisilinlerin majör antijenik enfeksiyonları
determinantının bir türevi olan benzil penisoil-poli-L-lizin
(PPL) solüsyonu tercih edilmelidir. C) Ampisilin: Hemophilus influenzaya bağlı (Beta-
laktamaz negatif) bakteriyel menenjit
D oğru cevap: B D) Penisilin G: Treponema palliduma bağlı sifiliz
E) Sefazolin: Stafilokoksik osteomiyelit

26. Trepanoma pallidum ’a maruz kalmış olanlarda Klebsiellaya penisilinler değil sefalosporinler etkilidirler.
hastalık gelişm em esi için profilakside kullanılan
ilk seçenek hangisidir? Doğru cevap: A

A) Penisilin
30. Kızıl tedavisinde hangisi kullanılır?
B) Ampisilin
C) Seftriakson A) Penisilin B) Tetrasiklin
D) Rifampin C) Eritromisin D) Siklohegzimid
E) Profilaksiye gerek yoktur E) Promisin

• A m pisilin; B grubu streptokok taşıyan annelerden Kızıl A grubu hemolitik Streptokokların neden olduğu
doğan bebeklerde neonatal sepsis ve menenjit fa re n jitin bir kom plikasyonudur. A grubu hem olitik
profilaksisinde Streptokoklar penisiline oldukça duyarlıdır. Penisilin alerjisi
• S eftriakson; N. gonorrheae’ye maruz kalanlarda olan hastalarda eritromisin alternatif antibiyotiktir.
profilakside
D oğru cevap: A
• Rifampin; N. menengitidis ve H. influenzae’ya maruz
kalanlarda menenjit profilaksisinde kullanılır.
• Penisilin; T. palliduma maruz kalanlarda profilaksi 31. Böbreklere zarar verm eyen antibiotik
için, sifiliz hastalarında da tedavi için kullanılması aşağıdakilerden hangisidir?
gereken ilk ilaçtır.
A) Kanamisin B) Neomisin
Doğru cevap: A C) Streptomisin D) Azlosilin
E) Gentamisin
 349

Aminoglikozidlerin nefrotoksik, ototoksik, nörotoksik ve • S ayılan ila ç la rın hepsi 2. jen era syon

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
kemik iliği depresyonu gibi birçok yan etkisi vardır. Neomisin, sefalosporinlerdir.
Kanamisin, Streptomisin ve Gentamisin aminoglikoziddir. • Beta laktamazlara en hassas olanları sefaklordur.
Azlosilin ise geniş spektrumlu bir penisilindir.
Doğru cevap: B
D oğru cevap: D

35. Aşağıdakilerden hangisi Neisseria m enengitis

32. D ifteri tedavisinde
uygundur?
A) Antitoksin+penisilin
B) Penisilin+eritromisin
C) Kloramfenikol+streptomisin
D) Antitoksin+aminoglikozit
E) Aşı+yatak istirahati
Tedavide amaç dolaşımdaki toksini etkisiz hale getirip daha
sonra etkeni ortadan kaldırmaktır.
hangi kom binasyon tedavisinde etkisizdir?
A) Eritromisin
B) Siprofloksasin
C) Ampisilin
D) Üçüncü kuşak sefalosporinler
E) Metronidazol
M etronidazol N. m enengitidisde etkisizdir. Penisilin,
ampisilin veya üçüncü kuşak sefalosporin tedavide tercih
edilen ilaçlar olmalıdır.

A n tito ksin : 20. 000 U İM D oğru cevap: E

A n tib iyo tik: Penisilin: 600. 000 U 2 hafta verilir.

40-60 U İV verilebilir. 36. Elim inasyon yarı ömrü en uzun olan sefalosporin
aşağıdakilerden hangisidir?
D oğru cevap: A
A) Sefoperazon
B) Sefoksitin
33. Serum hastalığına benzer alle rjik reaksiyonlar C) Sefaklor
oluşturabilen sefalosporin hangisidir? D) Seftriakson
A) Moksolaktam B) Sefoksitin E) Sefotaksim
C) Sefaklor D) Seftriakson Bu sorunun cevabı s e ftria k s o n 'd u r. S e ftriakso n
E) Sefotaksim gonokok enfeksiyonlarında kullanılan üçüncü kuşak bir
sefalosporindir.
Sefalosporinlere ait en sık görülen yan etki; allerjik
reaksiyonlardır (makülopapüler döküntü ve ürtiker). Ancak S e fa lo s p o rin le re a it bazı ö n e m li ö z e llik le r:
özellikle sefaklor kullananlarda serum hastalığı şeklinde
allerjik reaksiyonlar sık görülür. B irin c i ku şak

S efalosporinlerin diğer önemli bazı yan etkileri: Sefazolin:

- Sefoperazon, se foteta n ve m oksalaktam alkol R utin cerrahi p ro fla ksid e ilk tercihtir. Kemiğe çok iyi
ile a lındıklarında d isulfiram benzeri reaksiyon penetre olur.
oluşturabilirler.
- Sefotetan ve m oksalaktam gibi bazı sefalosporinler
K vitaminine bağımlı pıhtılaşma faktörlerinin sentezini
bozarlar ve kanamaya eğilimi arttırırlar.
- Seftriakson safra çamuru oluşturabilir.

D oğru cevap: C
Sefalotin:

34. Beta-laktamazlarla hid ro liz edilm eye en hassas

a n tib iyo tik aşağıdakilerden hangisidir?
f \

En kısa e tk ili sefalosporindir. Staph'a en güçlü

A) Aksetil sefalosporindir.
B) Sefaklor
C) Sefprozil
V J
D) Sefuroksim
E) Lorakarbef
 350

İk in c i ku şak Sefepim:
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

S efoksitin:

D oğru cevap: D

37. B irinci jenerasyon sefalosporinlerden hangisi

Ayrıca pelvik inflam atuvar hastalıkta da ilk tercihtir. oral ve parenteral yolla kullanılabilir?
Sefaklor: A) Sefaleksin B) Sefadroksil
En önemli kullanılış yeri ampisiline rezistan H. influenza’ya C) Sefalotin D) Sefapirin
bağlı otitlerin tedavisidir. Yan etki olarak serum hastalığına E) Sefradin
benzer bir tablo oluşturabilir.
SEFALOSPORİNLER
Ü çün cü ku şa k
I 1.KUŞAK 2. KUŞAK 3.KUŞAK 4. KUŞAK 5. UŞAK
Seftazidim : • S e fa lo tin • S e fa m a n d o l • S e fo ta k s im • S e fe p im • S e ft a b ip r o l
• S e fa p ir in • S e fo k s itin • S e ftiz o k s im • S e fp ir o m • S e ft a r o lin
• S e fa z o lin
f ' \ • S e fa k lo r • S e ftr ia k s o n
• S e fa le k s in • S e fu r o k s im • S e fo p e ra z o n
Psödomonasa en e tk ilid ir (sefoperazon gibi). • S e fr a d in • S e fo n is id • S e fs u lo d in
• S e fa d r o k s il • S e fo r a n id • S e ft a z id im
• S e fa s e t r il • S e fm e ta z o l • S e fm e n o k s im
V J • S e fp r o z il • S e fo d iz im
• S e fo t e t a n • M o k s a la k ta m
Sefoperazon: • S e ft ib u t e n • S e fp o d o k s im
• S e fik s im • S e fik s im

f " \ • L o ra k a rb e f • S e fp r o z il
• S e fo t ia m
S a fr a y aen fazla geçen sefalosporindir • S e fe t a m e t
(sefpiram id gibi).

v J Parenteral
Seftriakson: Oral Kullanılanlar
Kullanılanlar
♦ Safra kesesinde “safra çam uru” oluşturabilir. • Sefaleksin • Sefalotin (İV)
• Sefadroksil • Sefazolin (İV, İM)
Sefotaksim : • Sefaklor • Sefapirin (İV)
• Sefuroksim • Sefamandol (İV, İM)
( ^ • Seftibuten • Sefoksitin (İV, İM)
S S S 'e en iyi geçendir (sefuroksim, seftazidim ve • Lorakarbef • Sefotetan (İV, İM)
• Sefiksim *
sefepim gibi).
• Sefprozil*
Bu sefalosporinler; g e b e le rd e k i m e n e n jit • Sefpodoksim*
proflaksisinde ilk te rc ih tirle r. * Oral kullanılabilen 3. kuşak sefalosporinler

V J
Doğru cevap: E
D ö rd ü n cü kuşak

Üçüncü kuşağa göre daha geniş spektrumludur. Özellikle

38. Plazma proteinlerine en fazla bağlanan
hospitalize hastalarda gelişen ciddi enfeksiyonlarda ampirik
sefalosporin aşağıdakilerden hangisidir?
olarak kullanılır.
A) Sefazolin B) Sefaklor
C) Sefradin D) Sefuroksim
E) Sefamandol
Doğru cevap: A
 351

39. Aşağıdaki 3. jenerasyon sefalosporinlerden 42. Sefotaksim ve Seftazidim gibi 3.jenerasyon

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
hangisi BOS’ta yeterli konsantrasyona ulaşarak Sefalosporinlerle ilg ili olarak aşağıdakilerden
psödom onas haricindeki çoğu patojeni inhibe hangisi doğrudur?
eder?
A) Aerobik Gr (-) organizmaların neden olduğu
A) Sefiksim enfeksiyonların tedavisinde efektiftirler.
B) Sefoperazon B) Böbrek yetmezliği olan hastalarda doz ayarlaması
C) Sefpodoksim proksetil gerektirmez.
D) Seftibuten C) Farmakokinetik özellikleri benzerdir.
E) Seftriakson D) Karaciğer fonksiyon bozukluğu olanlarda doz
ayarlaması gerektirir.
• Sefiksim, sefaperazon,sefpodoksim proksetil ve E) Gr (-) basillerin ürettiği geniş spektrumlu beta
seftibuten haricindeki 3. jenerasyon sefalosporinler laktamazları inhibe ederler
BOS dahil tüm vücut sıvılarına ve dokulara iyi penetre
olurlar. D oğru cevap: A

Doğru cevap: E
43. Sefalosporinlerin antibakteriyel etki mekanizması
hangisidir?
40. Aşağıdaki sefalosporinlerden hangisi safra
yoluyla itrah edilir? A) Beta-laktamazların inhibisyonu
B) Sitoplazmik reseptörlere bağlanırlar
A) Sefozolin
C) Peptidoglikan öncüllerinin sentezinin inhibisyonu
B) Sefotaksim
DjTranspeptidaz enzimlerinin inhibisyonu
C) Seftazidim
E) Protein kinazların aktivasyonu
D) Sefoksitin
E) Seftriakson Sefalosporinler peptidoglikan çapraz bağının oluşmasını
inhibe ederler. Bu bağları transpeptidaz enzimleri yapar.
• Çoğu sefalosporinler böbrek yoluyla itrah edilir ve Peptidoglikan öncüllerinin sentezlerine etkisi yoktur.
böbrek yetmezliği durumlarında dozlarının azaltılması Sefalosporinle bu enzimleri geri dönüşsüz olarak inhibe
gerekir. eder.
• Seftriakson ve sefaperazon safra yoluyla itrah edilir.
"P e p tid o g lik a n ve b a k te riy e I d u v a r s e n te z i
Doz azaltılmasına gerek kalmaz.
in h ib itö rle rin in e tki y e rle ri” başlıklı şekile bakınız.
D oğru cevap: E
Doğru cevap: D

41. Aşağıdaki sefalosporinlerden hangisi pnömokok,

m eningokok ve H. influenza ile oluşan 44. Sinüzit ve o titis media tedavisinde kullanılan
m enenjitlerin tedavisinde kullanılabilir? ikinci kuşak sefalosporin hangisidir?

A) Sefazolin A) Sefolitin

B) Sefaleksin B) Seftriakson

C) Sefaklor C) Sefaklor
D) Setriakson D) Moksalaktam
E) Sefamandol E) Sefaleksin

3. kuşak sefalosporinler ve 2. kuşaktan sefuroksim hariç Sefaklor otitis media ve sinüzit enfeksiyonlarının tedavisinde
diğer sefalosporinler kan-beyin bariyerini geçemedikleri için sık kullanılan bir ikinci kuşak sefalosporindir.
menenjit tedavisinde kullanılmazlar. Sefazolin, sefaloksin 1.
Doğru cevap: C
kuşak, sefaklor ve sefamandol 2. kuşak sefalosporinlerdir.
Seftriakson 3. kuşaktır.

Doğru cevap: D 45. Aşağıdakilerden hangisi hipotrom binem i yapar?

A) Rifampisin
B) Vankomisin
C) Kloramfenikol
D) Tetrasiklin
E) Sefoperazon
 352

"\
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

UTP
GlcNAc-1-P
h
UDP-GlcNAc
Fosfoenolpiruvat

( e n o lp ir u v a t tr a n s fe ra z ) UDP-GlcNAc-piruvat enol eter

( a la n in r a s e m a z ) UDP-MurNAc-pentapeptit
BP-P
i
BP-P-P-MurNAc-GlcNAc
Pentapeptit
Pentaglisin
( lip id ta ş ıy ıc ın ın
d e fo s fo r ila s y o n u ) Peptidogfikan
(büyüyen ucu)
BP-P-P

t
( tr a n s g lik o la z ) Peptidoglikan-MurNAc-GlcNAc
Pentapeptit
Pentaglisin

D-Ala

( tr a n s p e p tid a z ) Peptidoglikan Peptidoglikan

\ /
Peptidoglikan
(çapraz bağlı)

Peptidoglikan ve bakteriyel duvar sentezi in h ib itö rle rin in e tki ye rle ri.
İlaçlar ren kli kutu içinde, inhibe edilen basamaklar parantez içinde gösterilm iştir.

M etiltiyotetrazol grubu içeren sefoperazon, sefotetan, sefuroksim, sefotiam, sefotamet ve sefiksimdir. ikinci kuşak
se fam an d ol ve m oksalaktam gibi se fa lo s p o rin le r gram negatiflere birinci kuşaktan daha etkilidir.
hipotrombinemi ve diğer kanama bozukluklarına neden
olabilir. Bu tedavi sırasında K vitamini almakla önlenebilir. D oğru ce vap :D

D oğru cevap: E
47. Anaerob etki gösteren sefalosporin hangisidir?

46. Aşağıdakilerden hangisi ikinci kuşaksefalosporin A) Sefoksitin B) Sefaleksin

d e ğ ild ir? C) Sefuroksim D) Sefaklor
E) Sefaloglisin
A) Sefaklor
B) Sefonisid Sefoksitin aerob ve anaerob bakterilerin birlikte oluşturduğu
karma enfeksiyonlarda tercih sebebidir.
C) Sefuroksim
D) Sefaleksin Doğru cevap: A
E) Sefotetan
Sefaleksin birinci jenerasyon sefalosporindir. İkinci
jenerasyon sefalosporinler; sefaklor, seftibuten, sefa­
mandol, sefoksitin, sefotetan, sefonisid, sefmetazol,
48. Sefalosporinlerin en sık görülen yan etkisi 52. Legionella pneum ophilia infeksiyonunda
seçilecek ilaç aşağıdakilerden hangisidir?

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
aşağıdakilerden hangisidir?

A) Diyare B) Böbrek yetmezliği A) Eritromisin

C) Alerjik reaksiyon D) Süperinfeksiyon B) Kloramfenikol
E) Kemik iliği supresyonu C) Klindamisin

Doğru cevap: C D) Safezolin

E) Gentamisin
Deneysel hayvan sonuçları ve klinik deneyler eritromisinin
49. Pseudomanas aeroginosa için hangi sefalosporin
en aktif antim ikrobik ajan olduğunu gösterm ektedir.
tercih e dilm elidir?
Özellikle ağır olgularda, bazen rifampisin’le birlikte veriler
A) Sefaklor B) Sefaleksin yada eritromisine yanıt vermeyen hastada rifampisin tek
başına kullanılır.
C) Sefoksitin D) Sefonisid
E) Seftazidim D oğru cevap: A

S e fta zidim en güçlü a n tip seu do m a n al e tkili

sefalosporinlerdendir.
53. E ritrom isin ile vvarfarin arasındaki etkileşim i
D oğru cevap: E aşağıdakilerden hangisi en ivi açıklar?

A) Eritromisin metabolitleri de K vitaminine bağımlı

pıhtılaşma faktörlerinin sentezini inhibe ederek
50. Aşağıdakilerden hangisi uzun etkili olup, vvarfarinin antikoagülan etkisini arttırır
m etabolizma düzeyinde ilaç etkileşim i oluşturm a
B) Eritromisin hepatik enzimleri indükleyerek
ihtim ali düşük olan protein sentez inhibitörü
a n tib iyo tiktir? vvarfarinin plazma seviyesini düşürür
C) Eritromisin hepatik enzimleri inhibe ederek
A) Moksifloksasin B) Vankomisin vvarfarinin plazma seviyesini yükseltir
C) Azitromisin DJAmpisilin D) Eritromisin vvarfarini bağlı bulunduğu plazma
E) Eritromisin proteinlerinden ayırarak serbest miktarını arttırır
E) Eritromisin vvarfarinin biyoyararlanımını arttırarak
• Ö zellikli m akrolidler:
plazma seviyesini yükseltir
M ikrozomal enzim inhibisyonu yapanlar (= Sık ilaç
etkileşim i): Eritromisin, Klaritromisin, Telitromisin • Eritromisin hepatik enzimleri inhibe ederek vvarfarinin
metabolizmasını azaltır, plazma seviyesini yükseltir.
Mikrozom al enzimlere etkisi olmayan, uzun etkili:
Azitromisin D oğru cevap: C
• M oksifloksasin: Nükleik asit sentezini hedef alan
kinolon grubu antibiyotiktir.
• V a n ko m isin ve a m p is ilin : Hücre duvar sentez 54. E ritrom isin ilaç etkileşm eleri ile ilg ili olarak
inhibitörleridir. aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?

Doğru cevap: C A) Serum teofilin konsantrasyonunu düşürür.

BjTerfenadin ile birlikte kullanımı QT uzamasına
neden olur.
51. E ritrom isinle ilg ili olarak aşağıdakilerden hangisi C) Sisaprid ile birlikte kullanımı QT uzamasına neden
ya nlıştır? olur.
A) Oral yolla en az tolere edilebilen antibiyotiktir ve D) Glukortikoidlerin eliminasyonunu yavaşlatıp
gastrointestinal yan etkileri fazladır. etkinliklerini artırabilir.
B) Motil. E) Karbamazepin ve siklosporinin hepatik
eliminasyonunu yavaşlatır.
C) Eritromisin, kloramfenikol ve linkozamidler
bakteri ribozomunda aynı yere bağlanmak için Doğru cevap: A
kompetisyona girerler ve birbirlerinin antibakteriyel
etkinliğini antagonize ederler.
D) Baz eritromisin aside dayanıklıdır ve bu formu oral
yolla kullanılabilir.
E) Eritromisine karşı kazanılmış direnç gelişmesinin
en sık nedeni, bakterinin metilaz salgılaması
sonucu ribozomal rezidülerin metillenmesidir
Doğru cevap: D
 354

55. K iaritrom isin ve eritrom isin arasındaki en önemli Azitromisin dokularda ve kanda yüksek konsantrasyonda
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

fark aşağıdakilerden hangisidir? ve uzun süre kaldığı için gonore ve trahomda tek dozu
yeterlidir. Nongonokokal üretritte tetrasiklin, eritromisin ve
A) Kiaritromisin oral absorbsiyonu ve asit stabilitesi siprofloksasin de etkilidir ancak bunların tek dozu yeterli
daha iyidir olmaz.
B) Klaritromisinin çok az ilaçla etkileşimi vardır
D oğru cevap: A
C) Eritromisine direçli stafilokoklar klaritromisine
hassastırlar
D) Eritromisin M.avium, H.pylori ve toksoplasma 58. E ritrom isin aşağıdaki hastalıklardan hangisinde
enfeksiyonlarında klaritromisinden daha etkilidir yararlı etki gösterir?
E) Kiaritromisin fagositler içine girişi eritromisin kadar
iyi değildir A) Multiple skleroz
• Kiaritrom isin; eritromisinin semisentetik bir derive- B) Diabetik gastroparezi
sidir. C) Good-pasture sendromu
• Asit stabilitesi ve oral absorbsiyonu daha iyidir. D) Disosiatif bozukluk
• M.avium, H. pylori ve toksoplasma enfaksiyonlarında E) Kistik fıbrozis
kiaritromisin daha etkilidir.
E ritro m isin m otilin re s e p tö rle rin i a ktive edip mide
• Fagosit içine her ikisininde girişi iyidir.
boşalmasını hızlandırmak suretiyle diabetik gastroparezide
Doğru cevap: A yararlı etki gösterir.

D oğru cevap: B
56. Aşağıdaki enfeksiyonların hangisinde eritrom isin
en az etkilid ir?
59. Mycoplazma pneum oniae tedavisinde
A) Mikoplazma pnömoni tedavisi aşağıdakilerden hangisi tercih edilir?
B) Bacteriodes fragilis
A) Amantadin
C) Legionella pnömonisi
B) Eritromisin
D) Boğmaca
C) Doksisiklin
E) H. influenza infeksiyonları
D) Piperasilin
Bacterioides fragilis, E. coli ve diğer enterobakterler
E) Sefotaksim
eritromisine dirençlidir. Eritromisin hücre duvarı kalın olan
mikroorganizmalara karşı etkisizdir. Atipik pnömoniler genellikle Legionella ve mycoplazma
tarafından oluşturulur. Bunlarda eritromisine karşı oldukça
B. fragilis tedavisinde; P-laktamlar, aminoglikozidler, duyarlıdır.
klindamisin ve polimiksin gibi antibiyotikler kullanılır.
D oğru cevap: B
E ritro m is in g ib i M a k ro lid ie rin İlk T e rc ih O ld u ğ u
B a zı D u ru m la r:
• Boğmaca 60. Aşağıdakilerden hangisi BOS’a geçmeyen bir
a n tib iy o tik tir?
• Lejyoner hastalığı (Azitomisin en etkilisidir. Kinolonda
ilk tercihtir.) A) Metronidazol
• Mycobacterium avium-intrasellülare (azitromisin ve B) Minosiklin
kiaritromisin)
C) Kloramfenikol
• Atipik pnömoni: Makrolidler; özellikle Myc. Pnömoni’de
etkilidirler (özellikle azitromisin). D) Eritromisin

• Gebelikteki klamidyal enfeksiyonları (azitromisin) E) Rifampin

D oğru cevap: B
57. Klamidya trakom atisle oluşan nongonokokal
üretriti tek dozla eradike eden ilaç hangisidir?
E ritrom isin, BOS hariç tüm vücut sıvılarına penetre olur.
IV olarak da uygulanabilir. Karaciğerde birikir ve safra
kanallarından sekrete edilir. Karaciğer bozukluklarında
dikkatli kullanılmalıdır. P450 sistemini inhibe eder. Teofilin’in
birikimine neden olur. Metronidazol, GIS’den iyi emilir.
SSS’de yüksek konsantrasyona ulaşabilir.

A) Azitromisin Doğru cevap: D

B) Siprofloksasin
C) Nitrofurantoin
D) Tetrasiklin
E) Eritromisin
 355

61. Hamile kim selerde aşağıdaki ilaçlardan hangisi 64. Oral kullanılışta biyoyararfanımı en yüksek olan
e ritrom isin aşağıdakilerden hangisidir?

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
em niyetle kullanılabilir?

A) Eritromisin A) Eritromisin laktobionat

B ) Tetrasiklin B ) Eritromisin gluseptat
C) Metronidazol C) Eritromisin stearat
D ) Sulfadiazin D ) Eritromisin baz
E) Siprofloksasin E) Eritromisin estolat
P e n is ilin , s e fa lo s p o rin , m a k ro lid ve lin k o z a m id le r Eritrom isin etilsüksinat esterinin de biyoyararlam m ı
diğer ilaçlara göre gebelikte em niyetle kullanılabilir. yüksektir. Ancak çocuklarda estolat şeklinin biyoyararlammı
Eritromisin makrolid antibiyotiktir. Tetrasiklinler ise dişlerde en fazladır. Gluseptat ve laktobionat preparatları parenteral
diskolorasyona neden olur. uygulanırlar.

Doğru cevap: A D oğru cevap: E

62. Aşağıdaki enfeksiyonlardan hangisinde 65. Aşağıdakilerden hangisi Klebsiella pnömoniada

eritrom isin, penisiline a lternatif d e ğ ild ir? etkili bir a ntib iyo tik d e ğ ild ir?

A) Şarbon A) Seftazidim B) Siprofloksasin

B ) Aktinomikozis C) Klindamisin D) İmipenem
C) Akne vulgaris E) Ampisilin -sulbaktam
D) Clostridium enfeksiyonları K lindam isin ve m akrolidler K lebsiella pnö m o nia ’ya
E) Listeria enfeksiyonları etkimezler. Üriner sistemin Klebsiella enfeksiyonları 2.
yada 3. jenerasyon sefalosporinlerle tedavi edilir. Klebsiella
Akne vu lg aris’de (Propionibacterium acnes) etkinliği
pnömonia aminoglikozid, mezlosilin, piperasilin ve 3. kuşak
nedeni ile doksisiklin ve klindamisin’e alternatif olarak
sefalosporin ile tedavi edilir.
eritromisin kullanılabilir. A, B, D, E seçeneklerinde verilen
e nfeksiyonlarda e ritrom isin p e n isilin ’e bir a lte rn a tif D oğru cevap: C
oluşturur.

Doğru cevap: C
66. Streptokok pnöm onisinde kontrendikasyon yok
ise ilk seçilecek ilaç hangisidir?

63. M akrolid a n tib iyo tikle r hakkında hangisi A) Kloramfenikol veya gentamisin
ya nlıştır?
B) Sefalotin veya tetrasiklin
A ) Klaritromisin, metisiline rezistan stafilakoklara C) Eritromisin veya penisilin
etkilidir D) Penisilin veya sefalotin
B) Hamilelerde mikoplazma pnömonia E) Tetrasiklin veya streptomisin
enfeksiyonunda eritromisin tercih edilmelidir
Streptokok pnömonisinde ilk seçilecek ilaç penisi-lindir.
C) Azitromisin polimorfonükleer lökositlerde hızla ve
Seyrek görülen resistan pnömokoklarla olan infeksiyonlarda
yüksek konsantrasyonda birikir
alternatif ilaçlar vankomisin ve rifampindir. Penisiline allerjisi
D) Eritromisin estolat ile çocuklarda nadiren kolestatik olanlara eritromisin uygulanır.
hepatit oluşur
E) Eritromisine direnç reseptörünün metillenmesi ile D oğru cevap: C
olur
M akro lid le r p e n isilin a z yapan S tafiloko klara ve de 67. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi hem nekro-
Streptokoklara etkilidir. Ancak metisilin rezistan Stafilokoklar inflam atur nitelikte direk to ksik etki ile akut
eritromisin, klaritromisin ve azitromisine de dirençlidir. Bu hepatit tablosuna hem de safra kanaliküllerine
tür mikroorganizmalarda vankomisin kullanılır. alle rjik to ksik etki ile kolestatik sarılık tablosuna
yer açar?
Doğru cevap: A
A) Asetaminofen B) Eritromisin estalat
C) Rifampin D) Karbontetra klorür
E) İzoniazid
• Asetaminofen ve karbontetraklorür nekroinflamatuar
tipte direkt toksik etki ile akut hepatit tablosuna
 356

• İzoniazid allerjik tipte nekroinflamatuar akut hepatit durumu bütün antibiyotikler yapabilirler. En sık yapanlar;
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

tablosuna linkozamidler, ampisilin ve sefalosporinlerdir.

• Rifampin safra kanaliküllerine allerjik toksik etki ile
Linkozamidlerin ciddi allerjik reaksiyon oluşturmaları çok
kolestatik sarılık tablosuna
çok nadirdir.
• Eritromisin ise soruda tariflenen her iki tipte de hepatik
yan etkiye sebep olur. D oğru cevap: B

D oğru cevap: B
71. Pseudomembranöz enterokolite en cok hangisi
neden olur?
68. Linkozam idler hakkında hangisi yanlıştır?

1
A) Kloramfenikol B) Penisilin
A) Esas olarak safra ile itrah edilirler
C) Tetrasiklin D) Sülfonamid
E) Klindamycin
Klindamisinin yaptığı en ciddi yan tesir antibiyotiğe bağlı
B) Klindamisin pseudomembranöz enterokolit pseudomembranöz kolit'dir. Bu durumu bütün antibiyotikler
yapabilir yapabilirler; en sık yapanlar ise Linkozamidler, ampisilin ve
sefalosporinlerdir. Hastalık insidansinin veriliş yolu, total ilaç
C) Streptokok ve Stafilokokus aureus
enfeksiyonlarında etkilidirler miktarı ve tedavinin devam süresi ile ilişkisi yoktur. Etiyolojik
ajan C. difficile’dir. Tedavisinde metronidazol kullanılır.
D)Linkomisin ve klindamisin protein sentezinin
inhibisyonu ile bakteriostatik etki yaparlar D oğru cevap: E
E) Bakteroides fragilis enfeksiyonlarında linkomisin
etkilidir
72. Batın içi apselerde kullanılm am ası gereken
Linkom isin Streptokoklar ve penisilinaz üreten Stafilokoklar
a ntib iyo tik aşağıdakilerden hangisidir?
da dahil birçok gram pozitif mikroorganzimaya etkilidir.
Linkomisin anaerob mikroorganizmalara çok az etkilidir. A) İmipenem
Ancak klindamisin Bakterioides fragilise etkilidir ve bu
B) Klindamisin
enfeksiyonlarda ilk tercih olmasa da kullanılabilen bir
ilaçtır. C) Gentamisin
D) Tetrasiklin
69. Anaerobik
D oğru cevap: E enfeksiyon özellikle Bakterioides
frag ilis enfeksiyonlarının tedavisinde hangisi E) Metronidazol
kullanılır? Gentam isin bir am inoglikoziddir. Aminoglikozidlerin en
önemli özelliği; en az lipo filik olan antibiyotikler olmasıdır.
A) Penisilin
Hücre içine aktif transport ile girerler. Bu nedenle zorunlu
B) Ampisilin anaerobik bakterilere giremezler ve terapötik indeksleri
C) Klindamisin oldukça dardır. Sadece gr (-) aerobik basillere etkilidirler.
D) Basitrasin Bu nedenle büyük oranda anaeroblara bağlı gelişen
batın içi infeksiyonların tedavisinde kullanılmazlar.
E) Sefaleksin
Klindam isin Bakteroides fragilisin santral sinir sisteminin Seçeneklerde bulunan metronidazol ise sadece anaerob
dışındaki enfeksiyonlarının tedavisinde tercih edilir. bakterilere karşı kullanılmaktadır. Yine klindamisinde esas
M etronidazol santral sinir sistemine geçtiğinden santral olarak anaeroblara karşı kullanılır.
sinir sistemi enfeksiyonlarının tedavisinde tercih edilen
D oğru cevap: C
ilaçtır.

D oğru cevap: C
73. A m ino glikozid ler aşağıdaki m ikroorganizm a­
lardan hangisine karşı en e tk ilid ir?
70. Linkozam idlerin yaptığı en ciddi yan etki
A) Aerobik gram negatifler
hangisidir?
B ) Aerobik gram pozitifler
A) Anaflaktik şok C) Anaerobik gram negatifler
B ) Pseudomembranöz kolit D) Anaerobik gram pozitifler
C) İ.V. enjeksiyonlar sonrası tromboflebit E) Aerobik ve anaerobik gram pozitifler
D) Allerjik belirtiler
• Am inoglikozidler aerobik gram negatif m ikroor­
E) Kemik iliği inhibisyonu ganizmalara etkili bakresidal antibiyotiklerdir.
Linkozam idlerin (linkomisin, klindamisin) yaptığı en ciddi
Doğru cevap: A
yan etki, antibiyotiğe bağlı pseudomembranöz kolittir. Bu
 357

74. Aşağıdaki yan etkilerden hangisi 75. Beyin o m u rilik s ıv ıs ın a g eçiş i ye terli o lm ad ığ ı
am inoglikozidlere ait değildir?

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
için oral ya da in trave n ö z ku lla n ılm a yan ilaç
aş ağ ıd a kile rd en h an g isid ir?
A) Nefrotoksisite
B) Ototoksisite A) Amikasin B) Penicilin G

C) Nöromusküler blokaj C) Rifampicin D) İzoniazid

D) Optik sinir disfonksiyonu E) Kloramfenikol
E) Hepatotoksisite Amikasin en geniş spektrumlu aminoglikoziddir. Gram
(-) bakterilerin neden olduğu menenjitlerin tedavilerinde
Aminoglikozidler; ciddi infeksiyonlarda kullanılan ve ciddi
intratekal olarak kullanılır.
yan etkileri olan antibiyotiklerdir. Aminoglikozidlerin yan
etkileri şunlardır: Doğru cevap: A
N efrotoksisite: Proksimal tübüllerde akut tübüler nekrozu
taklit eden nefrotoksik etkileri bulunmaktadır. Vestibülotoksik
76. A ş ağ ıd a ki fak tö rle rd en h an gisi am in o g lik o zid le re
etkinin tersine nefrotoksik etki reversibldir.
bağlı n efro to ksis ite riskini a rttırm a z ?
O to to ksisite: Tinnutus ilk ortaya çıkan bulgudur. İşitme
A ) Hastada böbrek yetmezliği olması
kaybı (yüksek frekansa karşı) ya da vestibüler hasarla
(vertigo) B) Hastanın yaşlı olması
C) Hastanın furosemid tedavisi alıyor olması
ortaya çıkar. Tekrarlayan uygulamalar; sağırlığa yol açabilir.
D) Hastanın vankomisin tedavisi alıyor olması
Nefrotoksisite ve ototoksisite gelişimi yaşla artış gösterir.
Yüksek dozlarda kürar-benzeri nörom usküler blokaj E) Hastanın sefaperazon tedavisi alıyor olması
• Ağız çevresinde ve ekstremitelerde n ö rit ve buna A m in o g lik o z id le rin n e fro to k s is ite ris k in i a rttıra n
bağlı parestezi yapabilirler (streptomisin ile). fa k tö rle r:
• Streptomisin o p tik sinirde fo nksiyo n bozukluğu • ileri yaş
yapabilir (= skotom).
• böbrek yetmezliği
• In tra te ka l u yg u la n d ıkla rın d a v e n tr ik ü lit
• loop diüretik kullanımı
oluşturabilirler.
• nefrotoksik başka bir antibiyotik daha kullanımı
Bütün bu yan etkilere karşılık, aminoglikozidler hepatotoksik (vankomisin, amfoterisin)
ilaçlar değildirler. Antibiyotiklerden hepatotoksik etkisi • Sefaperazon karaciğerde metabolize edildiği için riski
en belirgin olan m a k ro lid g ru b u a n tib iy o tik le r ve arttırmaz
te tra s iklin le rd ir
Doğru cevap: E
D oğru cevap: E

74. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi bakteriyi 77. Gentam isin ile penisilin veya vankom isin
zamana göre değil, konsantrasyon bağımlı kom binasyonunun streptokoklar ve enterokoklar
öldürür? üzerinde bakterisidal e tkili olm asının mekanizması
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Amikasin
A) Gentamisin ribozomun 50S alt birimine olan
B) Penisilin
afinitesi arttırılır
C) Vankomisin
B) Gentamisinin aktif pompayla hücre dışına atılımı
D) Eritromisin engellenir
E) Klindamisin C) Gentamisini inaktive eden transferaz enzimleri
A m ik a s in a m in o g lik o z id g ru b u a n tib iy o tik tir . inhibe edilir
Konsantrasyona bağlı bakteriyi öldürür. D) Gentamisinin hücre içine alımı arttırılır
E) Hepsi
Klinik: Antibiyotiklerin etkileri
• Pensilin ve vankom isin hücre duvar sentezini
Konsantrasyon bağımlı Zaman bağımlı
bozdukları için gentam isinin hücre içine alımı
öldürenler öldürenler
kolaylaşır.
0 Aminoglikozidler 0 Beta-laktamlar
0 Fluorokinolonlar 0Glikopeptidler Doğru cevap: D
0Karbapenem , imipenem (Vankomisin, Teikoplanin)
0 Makrolidler

I 1
0 Klindamisin
0 Linezolid

Doğru cevap: A
 358

78. A m ino glikozid lerin tedavide günde tek dozluk 79. Plazmide aktarılan transferazlarla asetillenerek
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

kullanım larının tercih edilm esinin sebebi inaktive edilen ilaç hangisidir?
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Rifampisin
A) Bakterilere karşı postantibiyotik etkilerinin uzun B) Nafsilin
olması
C) Tobramisin
B) Bakteri öldürme güçlerinin zamana değil
D) Ampisilin
konsantrasyonlarına bağlı olması
E) Eritromisin
C) Belli bir konsantrasyonda uzun süre kalmalarının
toksik etkilerini arttırması Birçok ilaca plazmid yoluyla rezistans gelişir ancak sadece
D) Hepsi kloramfenikol ve aminoglikozitler transferazla inaktive
edilir.
E) Hiçbiri
• A m in o g lik o z id le rin p o s ta n tib iy o tik etkisi çok D oğru cevap: C
uzundur.
Bu nedenle günde 1 veya 2 kez verilebilir.
• Uzun süre yüksek konsantrasyonda toksik etkilerini 80. Pseudomonas aeruginozaya karşı en etkili
arttırır. am inoglikozid hangisidir?

f \ A) Tikarsilin B) Tobramisin
C) Netilmisin D) Kanamisin
En iyi sinerjik etkili kombinasyon;
E) Streptomisin
♦ H ü c re duvarı se n te z inhibitörü (Beta-laktam ,
vankom isin) + A m inoglikoziddir Pseudomanas enfeksiyonlarında tobramisin ve gentamisin
en etkili aminoglikozidlerdir. Bir antipseudomanal penisilinle

V J birlikte kullanılırlar. Tikarsilinin antipseudomanal etkinliği

o lm asına rağm en a m in o g liko zid d eğ il p e n is ilin le r
grubundadır.
AMİNOGLİKOZİDLER
Doğru cevap: B
B u g ru p ta k i b a zı ila ç la r
• Gentamisin
81. Tularemi tedavisinde kullanılan ve tüberkülozda
• Tobramisin
diğer ilaçlara kom bine e dildiğinde rezistan
• Streptomisin oluşum unu geciktiren ilaç hangisidir?
• Neomisin
A) Streptomisin
• Spektinomisin
B) Vankomisin
• Netilmisin
C) Spektinomisin
• Amikasin
D) izoniazid
- Terapotik marjı dardır
E) Polimiksin
- Bakterisidaldirler
- Neomisin topikal ve oral olarak kullanılabilir Streptomisin birçok organizma rezistan olduğu için gram
negatif basillerin tedavisinde kullanılmaz. Tüberküloz ve
A m in o g lik o z id le r in ö n e m li y a n e tk ile ri tularemi gibi özel bazı alanlarda kullanılır.
• Ototoksisite D oğru cevap: A
• Nefrotoksisite
• Nöromüsküler blokaj
• Allerjik reaksiyonlar 82. Aşağıdakilerden hangisi 30S alt ünitine
bağlanarak etki gösterir?
Özellikle yaşlı hastalarda ototoksisite ve nefrotoksisite daha
sık görülür. A) Eritromisin
B) Kloramfenikol
Bütün aminoglikozidler plasentadan geçer ama kan-beyin
C) Klindamisin
bariyerini geçemezler
D) Linkomisin
Neomisin haricinde aminoglikozidler intratekal olarak E) Streptomisin
uygulanabilir
Aminoglikozidler 30S alt ünitesine bağlanarak etki gösterir.
Doğru cevap: D Diğerleri 50S üzerinden etki gösterir.

Doğru cevap: E
 359

83. Aşağıdakilerden hangisi barsakta safra asitlerini 86. A m ino glikozid ler pıhtılaşma faktörlerinden

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
bağlayarak hipolipidem ik etki gösterir? hangisini antagonize ederler?

A) Streptomisin B) Neomisin A) I B) II C) III D) IV E) V

C) Kloramfenikol D) Ampisilin Faktör V ’in antagonize edilm esine bağlı kanam alar
E) Sikloserin görülebilir.
N eom isin, ko le ste ro lü n G IS ’tan e m ilim in i azaltır. D oğru cevap: E
Mekanizması tam bilinmemektedir. Etkisi kolesteraminden
daha güçlüdür. Tip II hiperkolesterolemide kullanıldığında
serum kolesterol düzeyi %15-25 azalır. Ancak ototoksisite 87. A m inoglikozidlere bağlı nefrotoksik etkinin
ve nefrotoksisitesi nedeniyle hipolipidemik ajan olarak belirlenm esinde idrarda aranan enzim
kullanımı FDA tarafından onaylanmamıştır. hangisidir?
D oğru cevap: B A) N-asetil transferaz
B) Kreatinin kinaz
84. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi bakteriostatik C) N-asetil-beta glikozaminidaz
etkiden çok bakterisidal etki gösterir? D) Alfa-hidroksifubtiril dehidrogenaz
E) Alfa-glutamil transpeptidaz
A) Sulfonamidler
B) Novobiosin Doğru cevap: C
C) Kloramfenikol
D) Streptomisin 88. Aşağıdaki antim ikrobial ajanlardan hangisi
E) Eritromisin antineoplastik tedavi rejim inde sisplatin alan
kanserli bir hasta için yüksek a d d itif toksisite
Antimikrobiyal ilaçlardan bazıları bakteriostatik, bazıları
potansiyeli taşır?
bakterisidal etki gösterir.
A) Kanamisin B) Sefalexin
Bazı b a k te rio s ta tik ie r: T etrasiklin, spektinom isin,
kloram fenikol, eritrom isin, klindam isin, novobiosin, C) Linkomisin D) Nalidiksik asit
sulfonamidler ve trimetoprim. E) Doksisiklin

Bazı bakterisidler: Penisilinler, sefalosporinler, vankomisin, Kanamisin proximal renal tubül üzerine toksik etkisi olan bir
sikloserin, gentamisin, streptomisin, kinolonlar, polimiksinler antibiyotiktir. Sisplatinin de proksimal renal tubüler nekroz
ve gramisidinler. yapıcı etkisi doz sınırlayıcı özellik gösterir.

Doğru cevap: D Doğru cevap: A

85. N örotoksik te sir açısından en az zararlı olan 89. Adenilasyon, asetilasyon ve fosforilasyon
am inoglikozid hangisidir? enzim leri ile direnç kazanılan a ntibiotik
hangisidir?
AjAm ikasin B) Kanamisin
A) Penisilinler B)Aminoglikozidle
C) Streptomisin D) Neomisin
C) Sefolasporinler D) Tetrasiklinler
E) Gentamisin
E) Makrolidler
Nörotoksik tesir açısından d> c> b> a> e şeklinde sıralanırlar.
Tobramisinin de nörotoksik tesiri azdır. A m inoglikozidlere karşı resistans üç şekilde olur.

f \
1- R esistans pla zm id in bakte ri iç e ris in e g irere k
a m in o g liko zid tü rle rin i in a ktive eden enzim
çeşitlerinin salgılanmasıdır. Salgılanan enzimler,
S treptom isin: Safra içine en fazla geçen
aminoglikoziddir. am inoglikozidleri hidroksil veya amino grubları
üzerinden ya adenillemek veya asetillemek yada
v J fosforile etmek süretiyle inaktive eder.
2- K rom ozom al m utasyonla 30S su bu nite ilacın
Doğru cevap: E bağlanmasını azaltır.
3- Hücre çeperinden ilacın hücre içine taşınmasını
sağlayan transport mekanizmasının bozulmasıdır.

Doğru cevap: B
 360

90. B O S ’a g e ç iş i en___ a z o la n a n t ib iy o tik Bu soruda b e lirtile n tabloya bakarsak; b irde n fazla

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

a ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g i s i d i r ? m ikro orga nizm a söz konu sud ur. Bu nedenle geniş
s p e k tr u m lu b ir a n tib iy o tik b u s o ru n u n ce v a b ı
A) Kloramfenikol B ) Gentamisin olmalıdır.
C) INH D) Kotrimaksazol
S eçeneklere bakalım ;
E) Sulfametaksazol
• İlk 3 seçenek; penisilin ve sefalosporinlerdir. Bu
Aminoglikozidler suda çok iyi çözünürler neomisin hariç tüm
antibiyotikler geniş spektrumlu olmalarına karşılık,
aminoglikozidler parenteral kullanılır. Bütün vücut sıvılarına
klam idya infeksiyonlarına karşı etkileri belirgin
çok iyi geçmelerine rağmen BOS’a geçemezler. Yalnız
değildir.
tüm aminoglikozidler plasental bariyeri geçer bu yüzden
gebelerde çok dikkatli kullanılmalıdır. • Streptomisin, bir aminoglikozittir. Bu antibiyotikler
aerop bakterilere karşı etkilidirler. Ancak sifiliz ve
D oğru cevap: B klamidya infeksiyonlarında çok tercih edilmezler.
• Tetrasiklin: Bu sorunun doğru cevabıdır. Tetrasiklin
grubu antibiyotikler oldukça geniş spektrumludurlarve
91. N ö r o m u s k u le r b lo k o lu ş t u r u c u e t k is i en z a v ıf pek çok bakteriyal ve protozoal infeksiyonlara karşı
o la n a m in o g lik o z id a ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g i s i d i r ? etkilidirler. Tetrasiklinlerin ilk tercih olarak kullanıldıkları
bazı önemli hastalık etkenleri şöyle sıralanabilir:
A) Gentamisin
• Brucella türleri
B) Neomisin
• Vibrio cholerae
C) Streptomisin
• Klamidyalar
D) Netilmisin
• Riketsiyalar
E) Paramomisin
• Borrelia burgdorferi (Lyme hastalığı) ve Borrelia
Gentamisin ve tobramisin en zayıf, neomisin en güçlü recurrentis (rekürren ateş)
nöromuskuler blok yapan aminoglikozidlerdir. • Calymmatobacterium (Klebsiella) granulomatis
D oğru cevap: A • Balantidium coli

D oğru cevap: E

92. A ş a ğ ıd a k i a n t ib iy o tik le r d e n h a n g i s in i n kan

d ü z e y le r i t o k s is it e d e n korun m ak iç in s ü r e k li
94. Tetrasiklinlerin etki mekanizması aşağıdakilerden
iz le n m e lid ir ?
hangisidir?
A) Kloramfenikol
A) DNA bağımlı RNA polimeraz inhibisyonu
B) Tetrasiklin
B) Ribozomal peptidil transferaz inhibisyonu
C) Eritromisin
C) Aminoaçil-tRNA’nın bakteri ribozomuna
D) Gentamisin bağlanmasının inhibisyonu
E) Siprofloksasin D ) Translokasyonun inhibisyonu
Gentamisin ve diğer aminoglikozidlerin nefrotoksisitesi E) Başlangıç kompleksinin oluşumunun
ve ototoksisitesi kan konsantrasyon düzeyleri ile ilişkilidir engellenmesi
ve hastaların böbrek fonksiyonlarına göre alacakları doz
En ö n e m li a n tib iy o tik le r in e tk i m e k a n iz m a la rın ı
ayarlanmalı ve izlenmelidir.
b ilm e k g e re kir. Ö nce s o ru la n te tra s ik lin le rin e tk i
D oğru cevap: D mekanizmalarına bakalım.
• Tetrasiklinler: 30S alt tipine bağlanırlar ve aminoaçil
tR N A’nın ribozom un A bölgesine bağlanm asını
93. Bir hastada Treponema pallidum, Neisseria bloke ederler. Böylelikle peptit zincirine amino asit
gonorrhoeae ve Chlamydia tarchomatis’in neden eklenmesini engeller.
olduğu veneryal bir hastalık tespit edilmiştir. • DNA b a ğ ım lı RNA p o lim e ra z in h ib is y o n u :
Rifampinlerin etki mekanizmasıdır.
B u h a s t a d a te k b ir a n t ib iy o tik k u lla n ıla r a k t e d a v i • P e p tid il tra n s fe ra z e n z im in h ib is y o n u :
s a ğ la n m a k is t e n ir s e ; a ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g is i Kloramfenikolün etki mekanizmasıdır.
s e ç i lm e l id ir ? • Translokasyonun inh ibisyon u : Makrolidlerin etki
mekanizmasıdır. Bu antibiyotikler 50S alt birimine
A) Prokain penisilin G
bağlanır ve traslokasyonu engellerler. Böylelikle
B) Ampisilin peptit zincirinin uzaması engellenir.
C) Sefalotin • B a ş la n g ıç k o m p le k s le r in in o lu ş u m u n d a
D) Streptomisin inhibisyon:
E) Tetrasiklin
 361

• Aminoglikozidlerin etki mekanizmasıdır. Ribozomların • M em eli h ücrelerinde te trasiklin in hücre içinde

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
30 alt birimlerine irreversibl bağlanır. mRNA’nın birikmesini önleyip, dışarı atan bir pompa mekanizması
başlangıç kodonuna (AUG) bağlanırlar. Dolayısıyla vardır.
anormal inisyal kompleksler birikir.
Doğru cevap: A
D oğru cevap: C

98. Bakterilerin tetrasiklinlere karşı direnç geliştirm e

95. Aşağıdakilerden hangisi oral biyoyararlanım ı mekanizması aşağıdakilerden hangisidir?
çok düşük olduğu için sadece paranteral
yoldan uygulanabilen protein sentez inhibitörü A) ilacın enzimatik inaktivasyonu
antibakteriyaldir? B) Aktif transport sistemiyle ilacın hücre içine aliminin
engellenmesi
A) Neomisin
C) İlacın hücre dışına atılımının sağlanması
B) Vankomisin
D) ilacın bakteri ribozomuna bağlanmasının
C) Tigesiklin önlenmesi
D) Minosiklin E) Hepsi
E) Demeklosiklin • Sayılan tüm m eka nizm alar bakte ri d iren cinin
gelişmesinde rol oynar.
T e tr a s ik lin le r 3 0 S ’e b a ğ la n a ra k p ro te in s e n te z
inhibisyonu yapan antibiyotiklerdir. • En önemli mekanizma ilacın aktif bir pompayla dışarı
atılmasıdır.
Ö z e llik li T e tra s ik lin le r
D oğru cevap: E
• Oral biyoyararlanımı en fazla olan, en uzun etkili olan:
Minosiklin
• Oral yoldan absorbe olmayan, sadece paranteral 99. Aşağıdaki faktörlerden hangisi tetrasiklinlerin
olarak uygulanan: Tigesiklin (IV) barsaktan em ilim ini azaltmaz?
o GIS içinde şelasyona uğrayarak absorbsiyonlarını
azaltan ilaçlar: Antiasitler, Süt A) Alkali PH B)Antiasit
C) Süt ürünleri D) Divalent katyonlar
Neom isin aminoglikozid grubu antibiyotiktir. Toksik etkileri
E) Asit PH
nedeniyle paranteral yoldan uygulanmaz.
• Asit PH haricindeki tüm faktörler tetrasiklinlerin
V a nko m isin psödomembranöz enterokolit tedavisinde emilimini azaltır.
oral yoldan kullanılabilir. Ayrıca hücre duvar sentez • Sadece minoksiklin ve doksisiklinin emilimi gıda
inhibitörüdür alımıyla değişmez.

D oğru cevap: C D oğru cevap: E

96. Aşağıdakilerden hangisi Beyin o m u rilik sıvısına 100. Aşağıdaki tetrasiklinlerden hangisi renal
geçebilen tek te trasiklin preparatıdır? yetm ezliği olan hastalar için en uvaun te rcih tir?

A) Doksisiklin B) Demeklosiklin A) Klortetrasiklin B) Demeklosiklin

C) Tetrasiklin D) Oksitetrasiklin C) Doksisiklin D) Metasiklin
E) Minosiklin E) Oksitetrasiklin
• Doksisiklin böbrek yoluyla itrah edilmediği için böyle
D oğru cevap: E
hastalarda kullanılabilir.

Doğru cevap: C
97. Tetrasiklinlerin memeli hücrelerindeki protein
sentezini inhibe etm em elerinin sebebi aşağıda-
kilerden hangisidir? 101. Aşağıdaki tetrasiklinlerden hangisinin etki süresi
en uzundur?
A) Memeli hücrelerindeki bir pompanın ilacı hücre
dışına atması A) Klortetrasiklin B) Demeklosiklin
B) Memeli proteinlerinin bakteri proteinlerinden farklı C) Minosiklin D) Oksitetrasiklin
kodlanması
E) Tetrasiklin
C) İlacın memeli ribozomlarına bağlanamaması
Kısa e tk ilile r (6-8 saat):
D) İlacın memeli hücre membranını geçememesi
• Klortetrasiklin
E) Memeli hücresindeki bir enzimle inaktive
edilmeleri • Tetrasiklin
 • Oksitetrasiklin 105. Fotosensitilizasyon yan etkisi en fazla olan
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

te trasiklin hangisidir?
Orta e tkilile r (12 saat):
• Demeklosiklin A) Tetrasiklin fosfat B) Tetrasiklin hidroklorür
• Metasiklin C) Demeklosiklin D) Oksitetrasiklin
E) Minosiklin
Uzun e tk ilile r (16-18 saat):
Demeklosiklin (dimetilklortetrasiklin) en fazla olmak üzere
• Doksisiklin
tetrasiklinler ciltte birikmeye bağlı olarak özellikle yaz
• Minosiklin mevsiminde fotosensitilizasyona neden olurlar.
D oğru cevap: C D oğru cevap: C

102. H am ilelik esnasında kullanılan te trasiklin fetüsün 106. Diğer tetrasiklinlere göre anaerob enfeksiyonlara
en cok hangi dokusuna zarar verir? daha etkili olan ve kronik b ro n şit olanlarda akut
solunum yolu enfeksiyonlarının tedavisinde
A) Kemik B) Kalp
tercih edilen ilaç hangisidir?
C) Böbrek D) Karaciğer
E) İskelet kası A) Demeklosiklin
• Tetrasiklin kalsiyum deposundan dolayı kemik dokuya B) Doksisiklin
kolayca bağlanır. C) Minosiklin
• Fetüsün kemik dokusunda harabiyete ve büyümesinin D) Tetrasiklin HCI
duraklamasına neden olur.
E) Oksitetrasiklin
• Ayrıca fetüsün dişlerinde de birikerek renk değişikliğine
ve mine tabakasının displazisine neden olur. D e m e k lo s ik lin klasik tetrasiklinlere göre daha uzun
etki sürelidir, dokulara daha iyi geçer ve biyoyararlanımı
D oğru cevap: A yüksektir. Ayrıca kronik bronşitte akut olaylarda etkilidir.
Diğer tetrasiklinlere göre anaerob enfeksiyonlarda daha
etkilidir.
103. Aşağıdakilerden hangisi a n tib iyo tik kullanım ında
dikkat edilm esi gereken özelliklerden d e ğ ild ir? D oğru cevap: A

A) Tetrasiklinler gebede rahatça kullanılabilir.

B) Böbrek yetmezlikti hastalarda Amfoterisin B 107. Tetrasiklinler aşağıdakilerden hangisinin
kontrendikedir. tedavisinde kullanılm azlar?
C) Ampisilin+sulfaktam kombinasyonunda etkinlik A) Akne
artar
B) Klamidya
D) Sulfonamidler G 6 PD eksikliğinde kullanılmaz
C) Streptokok
E) Karaciğer yetmezliğinde Eritromisin
kullanılmamalıdır. D) Mikoplazma pnömonia
E) Brusella
D oğru cevap: A
Tetrasiklinler streptokoklara etkilidir ancak tedavisinde
kullanılmazlar. Bu tür infeksiyonlarda penisilinler daha etkili
104. A n tib iyo tik etkisi yanında ADH inhibisyonu etkisi olduğu için önce penisilinler kullanılır. Penisiline rezistan
olan ve deride güneş alan bölgelerde kırmızılığa vakalarda vankomisin kullanılır.
yol açan ilaç hangisidir?
D oğru cevap: C
A) Minosiklin
B) Kloramfenikol
108. Kalsiyum kanal blokerleri aşağıdaki
C) Demeklosiklin
antibiyotiklerden hangisine karşı bakteriler
D) Doksisiklin tarafından oluşturulan direnci ortadan
E) Streptomisin kaldırabilir?

D em eklo siklin dem etil k lo rte tra siklin d ir. B iyoyarar- A) Penisilin
lanımı iyidir ve dokulara kolayca geçer, tetrasiklinlerle B) Tetrasiklin
hipersensitivite olur ancak demeklosiklinle daha sıktır.
C) Sefalosporin
AD H ’yı inhibe ettiği için uygunsuz ADH sendromunda
kullanılır. D) Klindamisin
E) Rifampisin
Doğru cevap: C
 36 3

Bakteriler tetrasiklinleri kalsiyum kanalları aracılığıyla hücre 112. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi pseudotüm ör

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
dışına atarak bu antibiyotiğe karşı direnç gelişmesine neden cerebri’ye neden olabilir?
olur.
A) Kloramfenikol B) Tetrasiklin
D oğru cevap: B C) Penisilinler D) Sefalosporinler
E) Klindamisin

109. Aşağıdaki ajanlardan hangisi fo lat sentezini Tetrasiklin tedavisi yapılan yenidoğanda ve bebeklerde
engellemez? fontanellerde şişme ve papilla ödemi ile kendini gösteren,
beyin tümörünü taklit eden reversible bir sendrom gelişebilir,
A) Trimethoprim (Pseudotümör cerebri) kafa içi basınç artmasına bağlıdır.
B) Paraaminosalisilik asid
D oğru cevap: B
C) Tetrasiklin
D) Sulfametoksazol
E) Dapson 113. Tetrasiklinin etki gösterdiği protozoan
hangisidir?
S u lfa m e to ksa zo l, D apson, p a ra a m in o sa lisilik asid
para-aminobenzoik asidin analoğudur ve dihidropteroat A) Balantidium coli
sentetazı inhibe eder. Trimethoprim folik asid analoğudur ve
B) Trypanosoma cruzi
dihidrofolat redüktazı inhibe eder. Tetrasiklin folat sentezini
inhibe etmez. C) Entamoeba histolitika
D) Leishmania donovani
D oğru cevap: C
E) Toxoplasma gondii
Tetrasiklinlerden dimetil klortetrasiklin, m etasiklin ve
110. Aşağıdakilerden hangisi antibiyotiklerin doksisiklinin ince barsaktan absorpsiyonu fazla olduğu
s in e rjistik e tkileştikleri b ir durum değildir? için kolona erişme oranı azdır. Bu yüzden oksitetrasiklin
ve tetrasiklin bu endikasyonda tercih edilir.
A) Koliform enfeksiyonlarda trimetroprim-
sülfametoksazol Doğru cevap: C
B) Bakteriyel menenjitte penisilin ve tetrasiklin
C) Pseudomonal enfeksiyonlarda gentamisin ve
114. Q ateşinde aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi
karbenisilin
seçilebilir?
D) Enterokokal enfeksiyonlarda penisilin ve
vankomisin A) Flusitozin B) Gentamisin
E) Kriptokokal menenjitte Flustozin ve amfoterisin C) Tetrasiklin D) Griseofulvin
Antimikrobiyal ilaçlar her zaman sinerjistik değildir. Mesela E) Amfoterisin B
pnömokokal menenjitte tek başına penisilin, penisilin + Tifüs, Q ateşi gibi riketsiyal enfeksiyonlarda tetrasiklinler
tetrasiklin kombinasyonundan daha etkilidir. en tercih edilen ilaçlardır. Kloramfenikol de bu hastalarda
kullanılabilir.
D oğru cevap: B
D oğru cevap: C

111. Yersinia p estis’e maruz kalmış sağlıklı kişilerde

veba profilaksisinde hangi ilaç kullanılır? 115. Oral absorpsiyon yüzdesi en yüksek olan
te trasiklin hangisidir?
A) Tetrasiklin
B) Eritromisin A) Tetrasiklin fosfat B) Oksitetrasiklin
C) Seftriakson C) Klortetrasiklin D) Dimetilklor tetrasiklin
D) Klindamisin E) Minosiklin
E) Ampisilin Minosiklin ve doksisiklin en fazla lipofilik olan ve en fazla
Veba proflaksisinde tetrasiklinler tercih edilir. B. pertussis’e absorbe edilen tetrasiklinlerdir.
m aruz ka la nla rd a ise e ritro m isin p ro fla k tik olarak
Doğru cevap: E
kullanılır.

Doğru cevap: A
 116. O tom obil sürenlerde kullanılm am ası gereken 120. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi belirgin
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

te trasiklin hangisidir? olarak safra yolu ile atılır?

A) Minosiklin B) Oksitetrasiklin A) imipenem

C) Doksisiklin D) Demeklosiklin B) Kloramfenikol
E) Hepsi C) Vankomisin
Minosiklin reversibl vestibüler yan tesirleri dolayısıyla D) Gentamisin
denge bozukluğu yapar, bu nedenle otomobil kullananlara E) Amfoterisin-B
verilmemelidir.
Antibiyotiklerin karaciğerde metabolize edilip safra ile
D oğru cevap: A atılmaları ya da böbrekten değişmeden idrar ile itrah
edilmeleri önemlidir.

Çünkü böbrek yetmezliği veya karaciğer yetmezliği gibi özel

117. Günü geçm iş tetrasiklin preparatı kullanımının
durumlarda hangi antibiyotiğin tercih edileceğini belirler.
riski nedir?
Antibiyotikleri bu özelliklerine göre sınıflandıralım:
A) Proksimal renal tübüllerde nekroz
SAFRA İLE ATILAN AN TİBİYO TİKLER :
B) Karaciğer sentrilobuler nekroz
• Makrolidler
C) Psödomembranöz kolit
• Linkozamidler
D) Stafilokoksik süperenfeksiyonu
• Kloramfenikol
E) Periferik nöropati
• Minosiklin/Doksisiklin
Tarihi geçmiş tetrasiklin alan hastalarda bulantı, kusma, • Rifampin
poliüri, polidipsi, proteinüri, asidoz, glikozüri ve gros
aminoasidüri (bir tür Fanconi sendromu) görülür. Hastalara İDRAR İLE DEĞİŞMEDEN ATILAN
kapsülleri almaması söylenmelidir. ANTİBİYO TİKLER :

D oğru cevap: A • Beta laktamlar

• Aminoglikozidler
• Vankomisin
118. Tetrasiklinlerin aşağıdaki hastalıkların hangisinde
• Polimiksin
yararlı etkileri görülebilir?
• Amfoterisin-B
A) Kısa barsak sendromu
Doğru cevap: B
B) VVhipple hastalığı
C) Sistemik mastositozis
D) Eozinofilik gastroenterit 121. Kloram fenikol ile ilg ili olarak aşağıdaki
E) Çöliak hastalığı ifadelerden hangisi doğ ru du r?

Tetrasiklinler sistem ik bir hastalık olan ve intestinal A) Direnç gelişimi, mikroorganizmalar tarafından
malabsorpsiyon, kilo kaybı, diare, ateş, lenfadenopati gibi üretilen kloramfenikol asetiltransferaz aracılığı ile
bulguları olan vvhipple hastalığında yarar sağlayabilirler. olur.
Ayrıca tropikal sprue hastalığında da yararlı olabilirler. B) Aktivitesi dar spektrumludur.

D oğru cevap: B C) Salmonelle enfeksiyonlarında etklidir.

D) Penisiline alerjisi olanlarda meningokok
enfeksiyonlarının tedavisinde kullanılabilir.
119. Am ino-açil transferaza benzeyerek t-RNA yı E) Bakteri ribozomlarının 30S alt birimine bağlanıp
etkileyip ribozom da protein sentezini bozan protein sentezini inhibe ederek etki gösterirler
a n tib iyo tik hangisidir?
Doğru cevap: B
A) Betalaktam B) Macrolid
C)Ampisilin D) Tetrasiklin
122. Aşağıdaki durum lardan hangisinde kloram fenikol
E) Aminoglikozid kullanılm az?
Tetrasiklinler 50S subunit'in akseptör noktasına amino-açil
transfer RNA’nın bağlanmasını bloke eder, ama kendisi A) Anaeroblarla oluşan beyin apsesi
30S’e bağlanır ve protein sentezini bozar. Aminoglikozidlerde B) Gözde Klamidyanın yaptığı enfeksiyonlar
hem 30S hem de 50S subunite bağlanabildiklerinden diğer C) H. influenzanın sebep olduğu menenjitin başlangıç
protein sentezini inhibe edenlerin aksine bakterisidal etki tedavisi
gösterir. Yalnız Streptomisin sadece 30S alt birimine
D) Penisiline allerjisi olan kimselerde pnömokokal
bağlanabilir
menenjit tedavisi
Doğru cevap: D E) Salmonellozis
 p 55
■■■■■M i

Kloram fenikol aköz humora kolayca geçer ve geniş Karaciğerde, g lukronil tran sfe ra z ile inaktive edilir.

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
spektrumlu olduğundan çoğu enfeksiyonda kulanılabilir. Yenidoğanda ilacı metabolize edebilecek yeterli glukronil
Ancak Klamidyanın yaptığı göz enfeksiyonlarında etkisizdir. transferaz aktivitesi olmadığı için gri bebek sendromu oluşur.
Bu tür enfeksiyonlarda tetrasiklin kullanılır. Siyanoz ve kardiyovasküler kollapsla karakterizedir.

D oğru cevap: B D oğru cevap: E

123. Tifo tedavisinde eskiden beri kullanılan ve tercih 127. Hangi a n tib io tik herxheim er reaksiyonuna yol
edilen ilaç hangisidir? açar?

A) Minoksiklin B) Rifampisin A) Trimetoprim-sulfametoksazol

C) Siklosporin D) Kloramfenikol B) Sefoksitin
E) Tetrasiklin HCI C) Linkomisin
Kloramfenikol tifo tedavisinde etkili bir ilaçtır. Ancak D) Eritromisin
taşıyıcılıkta etkisi az olduğundan ve yan etkileri nedeniyle E) Kloramfenikol
diğer ilaçların kullanımı söz konusudur. Ampisilin, amoksisilin,
Tifolu hastalarda yüksek doz kloram fenikol verilmesi
cotrimoksazol ve florokinolonlar bu ilaçlardandır.
ile endotoxin açığa çıkmasına bağlı dolaşım kollapsına
Doğru cevap: D herxheimer reaksiyonu denir. Tetrasiklinler de brucellozis
tedavisi sırasında aynı reaksiyonu oluşturabilirler.

D oğru cevap: E
124. Kayalık dağlar humması ve m eningokokai
m enenjitin ikisine birden aşağıdaki ilaçlardan
hangisi en e tk ilid ir?
128. Kloram fenikole karşı rezistans gelişm esinde rol
A) Doksisiklin B) Tetrasiklin HCI oynayan rezistans plazmidi enzimi hangisidir?

C) Moksalaktam D) Penisilin G A) Transpeptidaz

E) Kloramfenikol B) Murein hidrolaz
Kayalık dağlar humması riketsiyalarla oluşturulur, p C) Asetil transferaz
laktam antibiyotikler riketsiyalara etkisizdir. Bazı Neisseria D) Dipeptidil sentetaz
menengitidis türleri de tetrasiklinlere dirençlidir. O nedenle
E) Alanin rasemaz
bu iki hastalıkta en etkili kloramfenikoldür.
Asetil transferaz enzimi kloramfenikolü asetilleyerek inaktive
D oğru cevap: E eden bir enzimdir.

D oğru cevap: C
125. Aşağıdakilerden hangisi kloram fenikolün yan
etkilerinden biri d e ğ ild ir?
129. 50S’e bağlanarak protein sentezini inhibe eden
A) Aplastik anemi a n tib iyo tik hangisidir?
B) Gri bebek sendromu
A) Streptomisin B) Tetrasiklin
C) Kemik iliği disfonksiyonu
C) Kloramfenikol D) Puromomisin
D) Gastrointestinal bozukluklar
E) Seftriakson
E) Çinkonizm
30S subunite bağlananlar Tetrasiklinler, Amino-glikozidler
Çinkonizm kinin ve benzeri ilaçların yan etkisidir. Diğerleri
ve S pektro m isin dir. 50S subunite b a ğ la -na nla r ise
kloramfenikolün yan etkisidir.
Kloramfenikol, Eritromisin, Klindamisin ve Linkomisindir.
Doğru cevap: E
D oğru cevap: C

126. Kloram fenikolün m ajör m etabolizasyon yolu

130. Aşağıdakilerden hangisi kan-beyin bariyerini en
hangisidir?
kolav geçen a ntib iyo tiktir?
A) Deaminasyon
A) Sefuroksim B) Penisilin V
B) Dealkilasyon
C) Gentamisin D) Kloramfenikol
C) Asetilasyon
E) Sulfometoksazol
D) Peroksidasyo
Doğru cevap: D
E) Glukronidasyon
 366

131. Aşağıdakilerden hangisi sulfonam idlerin antim ik- 133. S ulfonam idler tarafından o luşturulan yan etki
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

robiyai etkilerini en iyi açıklar? olm ayan hangisidir?

A) Hem gram pozitif hem de gram negatif bakteriler A) Ürtiker

için bakterisidaldir B) Yeni doğanda kernikterus
B) Sadece gram negatifler için baktersidaldirler C) Hematüri
C) Sadece gram pozitifler için bakterisidaldirler D) Fankoni sendromu
D) Gram pozitif ve gram negatif bakteriler için E) Baş ağrısı, baş dönmesi, letarji gibi nörolojik
bakteriostatiktirler belirtiler
E) Sadece gram pozitifler için bakteriostatiktirler
Böbrek fonksiyon bozukluğu ile hematüri, kristalüri, nefroz
• Sulfonamidler pürin ve nükleik asit sentezi için gerekli
ve allerjik nefrit sülfonamidlerle oluşur ancak fankoni,
olan folik asit sentezini inhibe ederek hem gram
tetrasiklinlerle oluşan bir yan etkidir. Fankoni sendromunda
pozitif hem de gram negatif bakterilerin büyümelerini
am inoasidüri, p oliüri ve p olidipsi gibi belirtile r oluşur.
durdururlar (bakteriostatik etki).
D oğru cevap: D
D oğru cevap: D

132. Ko-trim oksazol için aşağıda verilen ifadelerden 134. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi ile beraber
hangisi yanlıştır? kotrim oksazol kullanımı etkileşim gösterm ez?

A) Trimetoprim-sulfametoksazol kombinasyonuna A) Tiyazidler B) Diazepam

verilen isimdir. C) VVarfarin D) Metotreksat
B) Antifolat etkilidir. E) Fenitoin
C) Böbreklerden değişmeden atılır. S ü lfo n a m id le r antikoagülan, fenitoin ve metotreksatla
D) Yalnızca oral formülasyonu vardır. plazma proteinlerine bağlanmada yarışırlar ve bu ilaçların
E) BOS’a penetrasyonu iyi değildir, menejitte plazmada serbest konsantrasyonu artar.Trimetroprim ve
kullanımı sınırlıdır. diüretiklerin beraber kullanımında hiponatremi oluşabilir.
r "N Doğru cevap: B
P-Aminobenzoik asit (PABA)

135. Yanıklarda ve sadece topikal olarak kullanılabilen

Dihidropteroat Sulfonamidler
sentez (PABA’ yla yarışırlar)
ve pseudom onas da dahil b irço k bakterinin
kolonizasyonunu önleyen sülfonam id
hangisidir?
ir
A) Mafenid
Dihidrofolik asit
B) Sulfisoksazol
C) Sulfodiazin
D) Sulfinpirazon
Dihidrofolat
redüktaz E) Sulfometoksazol
Yalnızca topikal olarak kullanılan tek sülfonamid mafeniddir.
Yanıklarda bakteriyel kolonizasyonu önlemede mafenid ve
gümüş sülfadiazin kullanılır. Mafenidin topikal kullanımı
Tetrahidrofolik asit ağrılıdır ve mantar süperenfeksiyonuna neden olabilir.

I
Pürinler
D oğru cevap: A

I
DNA
136. Yanıklarda enfeksiyonları azaltarak
m ortaliteyi azaltan ve bakteriyel enzimlerle
m ethem oglobinem iye yol açan m etabolitine
dönüştürülen madde hangisidir?
Folik asit sentezinde sülfonam idler
A) Gümüş nitrat
ve trim e tto p rim in in h ib itö r e tk ile ri
B) Salisilik asit
C) Potasyum permanganat
Doğru cevap: D
D) Formaldehit
E) Klorheksidin
 367

G ü m ü ş n itr a t ya n ıkla rd a e n fe ksiyo n la rı a zaltarak Trisulfoprimidin, sulfadiazin, sulfametazin ve sulfamazepin

mortaliteyi azaltır. Nitrat bakterilerle nitrite dönüştürülür bu karışımından oluşur. Sulfametoksazolün etkisi bu ilaçlardan

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
da methemoglobinemi yapar. Ayrıca gonokoklarla oluşan uzun ancak depo sulfonamidlerden kısadır.
oftalm ia neonatorum ’un önlenm esinde kullanılır.
D oğru cevap: C
Doğru cevap: A

141. Sulfonam idlere karşı kazanılan rezistansda

137. A m o kslsiline diren çli H em ofilus influenzanın sorum lu olabilecek mekanizma hangisidir?
yaptığı o titis media gibi enfeksiyonlarda
A) Dihidropteroat sentetazın sülfonamidlere
eritrom isin le kom bine kullanılan ilaç hangisidir?
afınitesinin artması
A) Tetrasiklin B) Trimetoprim B) Dihidrofolat redüktazın sulfonamidlere afinitesinin
C) Sulfisoksazol D) Vankomisin azalması
E) Sulfometoksazol C) Bakteride PABA sentezinin artması
D) Bakteride metionin ve glisin sentezinin azalması
S u lfisoksa zol idrarda oldukça çok çözünür o nedenle
komplike olmayan idrar yolu enfeksiyonlarında kullanılır. E) Bakteride glutamat tüketiminin artması
Pnömokok ve Hemofilus influenzada etkilidirler ve otitis Dihidropteroat sentetazın sulfonamidlere afinitesinin artması
media tedavisinde eritromisinle kombine edilir. bakteri hücre duvarının folik asite karşı permeabilitesinin
artm ası d iğ e r rezista n s oluşum u m ekanizm aları
D oğru cevap: C
arasındadır.

D oğru cevap: C
138. Trim etroprim - sulfam etoksazol kullanımı
aşağıdaki durum ların hangisinde en iyi sonuç
verir? 142. Ü lseratif k o lit tedavisinde kullanılan sulfonam id
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Leishmaniasis enfeksiyonları
B) Herpes simpleks enfeksiyonu A) Sulfasetamit B) Sulfasalazin
C) İnfluenza A enfeksiyonu C) Sulfizoksazol D) Sulfametoksazol

D) Ascaris lumbrikoides enfeksiyonu E) Sulfadiazin

E) Pneumosistis carinii enfeksiyonu Sulfasalazin (salisilazosulfapiridin) bir sulfonamid türevi
olan sulfapiridin ile 5-aminosalisilatın kimyasal olarak
T rim e tro p rim -s u lfa m e to k s a z o l P n eu m osistis karini
birleştirilm esinden oluşmuş bir ilaçtır. Lökotrienlerin
enfeksiyonunda ilk tercihtir.
biyosentezini inhibe ederek antiinflamatuar etki gösterir.
Doğru cevap: E
D oğru cevap: B

139. Ko-trim aksazolun kullanılm asının uygun olmadığı 143. D erm atitis herpetiform is tedavisinde kullanılan
hastalık hangisidir? sulfonam id aşağıdakilerden hangisidir?

A) Farengeal gonore A) Sulfapiridin B)Sulfametoksazol

B) Rekurrent pyelonefrit C) Sulfasetamid D) Sulfizoksazol
C) A grubu streptokoklara bağlı farenjit E) Sulfadiazin
D) Akut sistit Sulfapiridinin bu hastalıktaki etki mekanizması bilinmiyor.
E) Akut bakteriel prostatit
D oğru cevap: A
A grubu stre p to k o k la ra bağlı fa re n jitte ko -trim o k-
sazolün eradikasyon yapamama riski vardır veya geç
eradikasyon yapar. Böylece akut romatizmal ateş ve akut 144. Yanıklı hastalarda bakteriem i tedavisinde
poststreptokoksik glomerülonefrit riskini artırır. aşağıdakilerden hangisi tercih edilir?
Doğru cevap: C A) Kloramfenikol B) Tetrasiklin
C) Gentamisin D) Ko-trimoksazol
140. Aşağıdaki sulfonam idlerden hangisi diğerlerine E) Penisilin G
göre daha uzun etki gösterir?
Yanıklı hastada bakteriemi genellikle Pseudo-monas
A) Trisulfoprimidin B) Sulfamerazin aeruginosadan kaynaklanır. Bunun için gentam isin
kullanılmalıdır.
C) Sulfametoksazol D) Sulfametazin
E) Sulfadiazin Doğru cevap: C
 3

145. Sulfonam idler yenidoğanlarda kernikterus riskini • Sulfadiazin de diğer sülfonamidler gibi tüm vucüt
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

nasıl artırırlar? dokularına ve sıvılarına (BOS dahil) çok kolay

dağılırlar.
A) Plazma albümin sentezini azaltırlar
B) Alyuvarların yapımını ve yıkımını artırırlar D oğru cevap: C

C) Bilirubinin metabolize edilmesini önlerler

D) Plazma albümini üzerindeki bilirübin bağlanma 149. Sulfadoksinlerle ilg ili ifadelerden hangisi
noktaları için yarışırlar. doğrudur?
E) Kemik iliğini baskılarlar
A) Plasma proteinlerine çok az bağlandıklarından
Albüminden ayrılan bilirübin plazmadaki serbest bilirübin daha çok serbest halde plasmada dolaşırlar
miktarını artırır. Serbest bilirübin MSS’ye geçebilmektedir. B) Kısa etkili bir sulfonamiddir
D oğru cevap: D C) Oral alındığında barsaktan absorbsiyonu iyi
değildir
D) Hızlıca böbrekler tarafından itrah edilir
146. Kotrim aksazolün en sık görülen yan etkisi
hangisidir? E) Böbreklerde yoğun tübüler reabsrobsiyona
uğrarlar
A) Akut hemolitik anemi B) Diare
• Sulfadoksin uzun etkili bir sulfonamiddir.
C) Deri lezyonları D) Methemoglobinemi
• Oral olarak etkindir.
E) Kontakt inhibisyon
• Plasm a p ro te in le rin e fa zlaca bağlandığından
Kotrimaksazolün en sık görülen yan etkisi deri lezyonlarıdır. böbrekler tarafından yavaş itrah edilir.
Özellikle yaşlılarda çok tehlikeli olabilir. Diğer yan etkileri • Yoğun tübüler reabsorbsiyona uğrarlar.
G İS’e ait bulantı, kusma ve hematolojik problemlerdir.
Myeloblastik anemi, lökopeni ve trombositopeni olabilir. Doğru cevap: E
Tüm bu etkiler folik asid uygulanmasıyla geriye döner.

D oğru cevap: C 150. Aşağıdaki ajanlardan hangisi sulfonam idlerle

çapraz allerjenik reaksiyon o lu ştu ru lur?

147. Aşağıdakilerden hangisi bakterilerin sulfona- A) Karbonik anhidraz inhibitörleri

m idlere karşı direnç geliştirm e m ekanizmalarından B) Furosemid
d e ğ ild ir?
C) Sülfanilüre (hipoglisemik ajan)
A) Hücre zarının sulfonamidlere karşı geçirgenliğinin D) Tiyozid diüretikleri
azaltılması E) Hepsi
B) Sulfonamidlere düşük afiniteli folik asit sentezleyici
• Tüm bu ajanlar sulfonam idlerin deriveleridir ve
yeni enzim oluşturulması
hepsiyle çapraz allerjenik reaksiyon oluşur.
C) PABA üretiminin arttırılması
D) Sulfonamidlerin hücre dışına pompalanması Diğer ajanlar:

E) Hiçbiri • Bumetanid
• Torsemid
S u lfo n a m d ile re k a rş ı d ir e n ç g e liş tirm e
mekanizmaları: • Diazoksid

• PABA üretiminin arttırılması D oğru cevap: E

• Hücre zarının sulfonamid geçirgenliğinin azaltılması
• Yeni enzimlerle folik asit sentezinin devam ettirilmesi 151. Sulfadiyazinlere bağlı gelişen nefrotoksisite
tedavisinde aşağıdaki ajanlardan hangisi
D oğru cevap: D
kullanılm alıdır?

A) Folinik asit B) Probenesid

148. Sülfadiazinle ilg ili aşağıdaki ifadelerden hangisi
C) Sodyum bikarbonat D) Sülfinpirazon
yanlıştır?
E) Askorbik asit
A) Plasentadan kolaylıkla geçerler • Yüksek doz sülfad iyo zin alınm ası sonucunda
B) Oral kullanımdan sonra mide ve ince barsaktan nefrotoksisite görülür, idrarda kristaller oluşur.
emilirler • Tedavide hastaya bol su içmesi önerilir.
C) BOS’a terapotik konsantrasyonlarda geçemezler • ilaç alkali PH’da daha çok çözündüğü için sodyum
D) Akciğerlere çok iyi dağılırlar bikarbonat verilerek kristalüri önlenebilir.
E) Primetaminle kombine edildiklerinde Doğru cevap: C
toksoplasmaya karşı sinerjistik etki oluşur.
 3 6 >9

152. Trim etoprim terapötik dozlarda verildiğinde en 1. Kısa ve o rta e tk ili s ü lfa n a m id le r

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
co k nerede konsantre olur?
(Sülfadiozin, sulfizoksazol, sulfametoksazol)
A) Adipaz doku Üriner sistem infeksiyonlarının tedavisinde tercih edilir. Bu
B) BOS ilaçların kullanımı sonucu meydana gelebilecek kristalüriyi
C) iç kulakta önlemek için hastaların bol su içmesi önerilir. 2 aydan
daha küçük bebeklerde kontrendikedir. BOS içine en fazla
D) Karaciğer
geçen sulfadiazindir. Bu nedenle menengokokal menenjit
E) Prostat sıvısı ve vajinal sıvı olgularının tedavisinde tercih edilir. Primetamin ile beraber
• Trimetoprim PKa’sı 7.2 olan zayıf bir bazdır. toxoplazma tedavisinde kullanılır.
• Asiditesi plasmadan fazla olan prostat sıvısında ve Sistemik infeksiyonların ve idrar yolu infeksiyonlarının
vajinal sıvıda birikir. tedavisinde en çok tercih edilen sulfanamid; Sulfizoksozal.
D oğru cevap: E Diğerleri; sulfamenazin, sutfametoksozal, trisulfaprimidin

2. Uzun e tk ili (Depa) s ü lfa n a m id le r

153. Trim etoprim aşağıdaki to ksik reaksiyonlardan en Genellikle kullanılmazlar, sadece sülfadoksin (er uzun
co k hangisine sebep olur? etkili) klerekine dirençli falerperum sıtmasında tercih edilir.
(Prinetominle kembiri uygulanır).
A) Kolestatik sarılık
B) Kristalüri 3. Lokal ku lla n ıla n la r
C) Megaloblastik anemi Y a n ık te d a v is in d e : G üm üş s u lfo d io z in , m afenid
D) Kulak çınlaması (diğerlerinden farkı etkisinin PABA tarafından entaponize
E) Venöz tromboz edilmemesidir; en önemli yan etkisi metabolik asidozdur.)
• A n tifo la t a ktivite sin d e n dolayı trim e to prim Üseratif kolit, Crohn hastalığı, romatoid artrit tedavisinde:
megaloblastik anemi, lökopeni ve granülositopeniye Sülfaselezrü (5-Aminoselisilat ile suifa piridine metabolize
yol açabilir. olur.) Antibakteriyel ve Antidiyareik etkilidir. Oral yoldan
• Folik asit kullanımı bu etkileri önler. alındığında barsaklarda lokal etki gösterir. Lipooksijenazı
inhibe ederek lökotrien sentezine enfel olur.
Doğru cevap: C
Sulfapiridin Dermatitis, herpetifermis’e karşı etkili tek ilaçtır.
Sülfanamidler Nocardia infeksiyonlarında sıklıkla tercih
edilir. Trohom ve inklüzyon konjuktivitinde tetrasiklinin
154. Aşağıdaki sulfonam idlerden hangisinin etki
alternatifidir.
süresi en uzundur?

A) Sülfasitin B) Sülfadiozin Yan e tk ile ri:

C) Sülfadoksin D) Sülfametnizol
E) Sülfametaksazol
S Ü L F O N A M İD L E R
ilk kullanıma giren antibiyotiklerdir.
Etki mekanizm ası: Bakterilerde Dihidropteroat sentetaz
enzimini inhibe ederek PABA (paraamire benzoik asit)
dan folik asid sentezini bozar (bakteriyostotik) Memeli
hücrelerinde bu enzim bulunmadığından, sülfanamidler
selektif etki gösterir. Folik asid sentezini dihidrofolat
redüktaz enzimini inhibe ederek önleyen Trimetopirin ile
kombine preparatları vardır.
Sülfametaksazol ve sülfadiozin trimetoprin ile kombine
preparatlardır.
1. Alerjik reaksiyonlar; ürtiker, mokülopopüller döküntü,
Steven-Johnson sendromu, hepatit, interstisyel nefrit,
myokard bozukluğu
2. id ra r y o lla rın d a çökm e; k ris ta lü ri, hem atüri.
S ülfenom idler böbrek ye tersizliğ i olgularından
kullanılmamalıdır.
3. Glukoz 6 fosfat dehidroginaz e ksikliğine bağlı
hemalitik anemi.
4. Kemik iliği depresyonu; Lökopeni, agrenülostoz
5. Duyarlı kişilerde methemegl ağabeynemi
6. Doğuma yakın dönemde alındığında kernikterus
riskini arttırır.
7. Baş ağrısı, baş dönmesi.
N -a s e tila s y o n İ l e Parçalanan İla ç la r

Trimetoprim tek başına noberdia ve E. Coli’ye bağlı idrar • Sülfonamidler

yolu infeksiyonlarında kullanılır. Duruma göre bakteriyostatik • IN A H (İzoniozid)
ve bakterisid etki gösterir.
• Hidralazin
Farm okokinetik: Sülfanamidler karaciğerde N-asetilasyon • Prokainamid
yoluyla metabolize edildiği için etkinlikleri kişiden kişiye v J
farklılık gösterir.
Doğru cevap: C
 370

155. Beyin o m u rilik sıvısına en fazla geçen sulfonam id Gram (-) bakterilere bağlı idrar yolu infeksiyonlarının
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

aşağıdakilerden hangisidir? (özellikle prostatit) tedavisinde kullanılırlar.

A) ulfasalazid B) Sulfapiridin D oğru cevap: E

C) Sulfadiazin D) ulfametoksazol
E) Trisulfaprimidin 157. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisinin
D oğru cevap: C anaeroplara karşı belirgin b ir etkisi y o k tu r?

A) Siprofloksasin B) Sefoksitin
156. Aşağıdaki kinolonlardan hangisi karaciğerde en C) imipenem D) Kloramfenikol
fazla m etabolize edilir? E) Klindamisin

A) floksasin B) Siprofloksasin Bu sorunun cevabı siproflo ksa sin dir. K in olo n grubu
ila ç la r aerop bakterilere karşı etkilidirler. Anaeroplara
C) Norfloksasin D) Enoksasin
k a rş ı e tk in liğ i o la n la r is e 4. k u ş a k k in o lo n la rd ır.
E) Pefloksasin S iprofloksasin 4. kuşak kinolon değildir.
Yine kinolonlar TUS sınavında çok sorulmaktadır. Bu
nedenle kinolonları biraz ayrıntılı bilmekte fayda var. . \
K inolonların s ın ıfla n d ırılm a s ı
K in o lo n la ra a it b ilin m e s i gereken bazı ö ze llikle r:
Y Birinci kuşak kinolonlar: Nalidiksik asit,
Siprofloksasin: oksolinik a sit ve sinoksasin, sadece gram
negatif e n te rik b akte rile re ve Pseudomonas
Safrada yüksek konsantrasyonda bulunur. aeruginosa'ya yönelik olarak ü re tilm iş tir.
Y İk in c i kuşak kinolonlar:
f \
y A lt grup 1: Norfloksasin ve enoksasin
En kısa e tk ilis id ir (norfloksasin gibi). sadeceenterik bakterilere yö neliktir.
Y A lt grup 2: Ofloksasin, siprofloksasin ve
V J
pef loksasinde, birinci kuşağın e tk i spektrumuna
ek olarak atipik pnömoni e tkenleri de spektruma
Sparfloxacin: dahil edilm iştir.
y Üçüncü kuşak kinolonlar: Levofloksasin ve
sparfloksasinde, ikinci kuşak kinolonların
e tk i spektrumuna gram p o z itif (MSSA,
strep to kokla r) a ntibakteriyel etkinlik
eklenm iştir.
y Dördüncü kuşak kinolonlar: Travofloksasin,m
Pefloksasin: oksifloksasin, gemifloksasin, gatifloksasinde

f _
BOS'a en fa zla geçen kinolondur.
%
ise üçüncü kuşak kinolonların e tk i spektrumuna
anaeropbakteriler de eklenm iştir.

v j
Karaciğerde metabolize e d ilir (moksifloksasin
gibi). KİNO LO N LAR

v J Geniş spektrumlu ve bakterisid etkilidirler. Gram (-) aerop

M o x iflo x a c in / G a tiflo xa cin / L e vo flo ksa sin :
S. pnömokok’lara karşı güçlü etki gösterirler.
G are no xa cin / G e m iflo xa cin :
Bu kinolonların anaeroblara karşı belirgin etkisi vardır.
bakterilere karşı etkilidirler. Anaerop bakterilere karşı etkinliği
olanlar ise 4. kuşak kinolonlardır. Kinolonlar hücre içine
kolay girerler. Bu nedenle; Mycobacterium tuberculosis,
Mycoplasma pneumoniae, Brucella, Listeria, Legionella
tedavisinde önemlidirler. Bu nedenle; Mycobacterium
tuberculosis, Mycoplasma pneumoniae, Brucella, Listeria,
Legionella tedavisinde önemlidirler.

O flo ksa sin / N o rflo k s a s in N a lid ik s ik A s it / O k s o lin ik
A s it / C in o xa cin :
Vücutta en az m etabolize edilen, yani değişm eden
böbreklerden atılan kinolonlardır.
KİNO LO NLARIN İLK TERCİH OLDUĞU
DURUM LAR:
• Prostat gibi dokulara iyi geçtiklerinden, Escherichia
coli veya Pseudomonas gibi gram (-) basillerin
neden oldukları alt idrar yolu infeksiyonlarında tercih
edilirler.
 371

• C a m p ylo b a cte r je ju n i ve S h ig e lla ’ya bağlı Bu ilaçlar; tüm dokulara ve vücut boşluklarına çok iyi

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
gastroenteritte ilk tercihtirler. dağılırlar. Genel olarak böbreklerden atılırlar. Geniş
spektrumlu ve bakterisid etkilidirler. Genel olarak aeroblara
• Salmonella typhi’de (tifo) ilk tercihtirler.
karşı etkilidirler.
• Turist diyaresi
Seçeneklerdeki diğer ilaçlar:
Seçeneklerdeki diğer ilaçlar geniş spektrumludurlar ve
anaeroblara karşı da etkilidirler • Penisilin: Transpeptidaz enzimini inhibe ederek hücre
duvar sentezini inhibe ederler.
D oğru cevap: A • Streptom isin: mRNA’nın yanlış okunmasına yol açar
ve protein zincirine yanlış amino asit sokulmasına yol
açarlar.
158. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi doğrudan • K lo ra m fe n ik o l: R ibozom un 50S alt birim inde
DNA sentezini bozarak bakterileri öldürür? peptidiltransferaz enzimini inhibe eder ve protein
sentezini engeller.
A) Penisilin
• Tetrasiklin: Ribozomun 30S alt tipine bağlanırlar ve
B) Streptomisin
aminoaçil tRNA’nın ribozomun “A” (akseptör) bölgesine
C) Siprofloksasin bağlanmasını bloke ederler. Böylelikle peptit zincirine
D) Kloramfenikol yeni amino asit eklenmesini Engellenmiş olur
E) Tetrasiklin
“ S ip ro flo k s a s in irı te d a v id e k i y e r i” başlıklı şekile
Soruda belirtilen DNA sentezini bozarak etki gösteren bakınız.
antibiyotik sorusuna en güzel örnek; kinolonlardır. Bu
ilaçların etki mekanizmaları hatırlarsak: D oğru cevap: C

Gr (-) bakterilerde; DNAgiraz (topoizomeraz II) enziminin

a-alt birimine bağlanıp bu enzimi inhibe ederler. Sonuçta
DNA replikasyon ve transkripsiyonu için gerekli olan
DNA’nın superkoilasyonunun gevşemesini önlenmiş olur.
Bu ilaçların etkisine maruz kalan bakteriler bölünemezler,
anormal şekilde uzayarak ölürler.

GONORE
SOLUNUM SİSTEMİNİN DİRENÇLİ
•Siprofloksasin, penisilinaz üreten ve
İNFEKSİYONLARI
üretm eyen suşlara eşit etkilidir.
• Siprofloksasin genellikle ampisilin gibi
b eta -la k ta m antibiyotiklere dirençli
infeksiyonların tedavisinde etkilidir.

• Genellikle etken olan Streptococcus

pneum oniae'ye karşı zayıf etkili oldu­
ğ un dan pnöm oni veya sinüzit ted avi­
Neisseria gonorrhoeae
sinde siproflaksasin ilk seçilecek ilaç
değildir.

3«y£3JTfSTTTST:
Haemophilus influenza Escherichia coli
Legionella pneumophila Klebsiella pneumoniae
Pseudomonas aeruginosa Proteus mirabilis
Serratia marcescens
Shigella
İDRAR YOLU İNFEKSİYONLARI
• Siprofloksasin ve norfioksasin kom p­ GASTROINTESTINAL SİSTEM
like ve komplike olm ayan idrar yolu İNFEKSİYONLARI
infeksiyonlarının tedavisinde etkili­ • Siprofloksasin, enterik patojenlerin yol
dirler. açtığı akut diyarenin tedavisinde yük­
• Klinik ve bakteriyolojik yanıt sulfame- sek etkinliğe sahiptir.
toksazol - trim etoprim e benzerdir. • Klinik yanıt hastaların % 90'ında
gözlenir.

Siprofloksasinin tedavideki ye ri
 372

159. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisinin gram 161. Aşağıdakilerden hangisinin etki süresi daha
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

negatif bakterilere karşı etkisi en fazladır? uzundur?

A) Siprofloksasin A) Levofloksasin
B) Enoksasin B) Gemifloksasin
C) Levofloksasin C) Pefloksasin
D) Lomefloksasin D) Moksifloksasin
E) Ofloksasin E) Siprofloksasin
• S ipro floksa sin başta psödom onas aureginosa U zun e tk ili k in o lo n la r r u flo k s a s in ve
olm ak üzere gram negatif bakterilere en etkili m o ksifloksa sin ’dir.
fluorokinolondur.
Ö z e llik li K in o lo n la r
D oğru cevap: A
• Kısa etkili: Siprofloksasin (Ciproxin®)
• Uzun etkili: Rufloksasin, Moksifloksasin (Avelox®)
160. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi safra yoluyla elim ine • Santral sinir sistemine iyi geçen: Pefloksasin
e dildiği için böbrek yetm ezliği olan hastalarda
• T üb e rkü lo z te d a v is in d e te rcih : Levo floksa sin
diğerlerinden daha g üve n lid ir?
(Tavanic®)
A) Amoksisilin
K in o lo n la rın Yan E tkile ri
B) Amikasin
• Nefrotoksite: Genellikle böbrekten atıldıkları için
C) Vankomisin böbrek yetmezliğinde dozları azaltılmalıdır
D) Moksifloksasin o Nonrenal yoldan atılan maoksifloksasin bu durum
E) Siprofloksasin önemli bir istisnasıdır
Kinolorı grubu antibiyotikler, p e n is ilin le r (am oksisilin • Kondrotoksite: Bu nedenle 18 yaş altı kullanımı
vb.), am ino g liko zid ler (am ikasin vb.) ve g liko p e p tid le r kontrendikedir
(vankomisin) yüksek oranda renal yoldan atılan ilaçlardır. • Antiasitler ile şelat oluşturabilirler
İstisn a olarak k in o lo n grubundan, moksifloksasin ve
pefloksasin y ü k s e k oranda ka ra ciğ e rd e m eta bo lize Doğru cevap: D
olur. B öbrek yetm ezliğinde, d iğ er kinolonların tersine,
p e flo k s a s in ve m o k s iflo k s a s in k u lla n ılırk e n d oz
ayarlam asına gerek y o k tu r ve daha güvenlidirler. 162. Aşağıdakilerden hangisi DNA topoizom eraz IV’ı
güçlü b ir şekilde inhibe eder?
KİNOLONLAR A) İrinotekan B) Etopozid
C) Siprofloksasin D) Moksifloksasin
İPROFLOKSASİN/NORFLOKSASİN/
E) Metotreksat
MOKSİFLOKSASİN/PEFLOKSASİN )
D ö rd ü n cü ku şak k in o lo n la r (M o k s iflo k s a s in ) DNA
Bakteriyel to p o izo m e ra z II e n zim in i (DNA g iraz) ve topoizom eraz IPnin yanı sıra topoizom eraz IV’de inhibe
topoizom eraz 4 enzimlerini bloke ederek DNA sentezini ederler. Bu nedenle gram p o z itif ve anaerob bakterilere
baskılarlar. karşı etkileri daha fazladır.
• İrin o te k a n DNA to p o iz o m e ra z I inh ibitö rü
Ü riner sistem infeksiyonları, S.pneumoniae infeksiyonu,
antineoplastiktir.
atipik pnömoniler, Mycobacterium tuberculosis infeksiyonları,
şarbon, gonokok infeksiyonu, klamidyal üretrit tedavilerinde • E to p o z id DNA to p o iz o m e ra z II inh ibitö rü
kullanılırlar. antineoplastiktir.
• Siprofloksasin sadece DNA topoizomeraz ll’yi inhibe
Bulantı kusma (en sık yan etki), ishal, kartilaj harabiyeti, eden kinolon grubu antibiyotiktir.
fotosensitivite, QT uzaması (gatifloksasin, gemifloksasin,
• M e to tre k s a t d ih id ro fo la t red ükta z in h ib itö rü
m oksifloksasin) ve hipoglisemi/hiperglisemi (gatifloksasin)
antineoplastiktir.
oluşturabilirler. Antiasitler ile şelat oluşturabilirler.
D ö rd ü n c ü K u şak K in o lo n la r
D oğru cevap: D
• Moksifloksasin
• Gatifloksasin

Doğru cevap: D
 163. Aşağıdaki kinoloniardan hangisi lipo filite si Gr (-) bakterilerde; DNAgiraz (topoizomeraz II) enziminin
yüksek olduğu için karaciğerde yüksek oranda a-alt birimine bağlanıp bu enzimi inhibe ederler. Sonuçta

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
m etabolize olur? DNA replikasyon ve transkripsiyonu için gerekli olan
DNA’nın superkoilasyonunun gevşemesini önlenmiş olur.
A) Siprofloksasin B) Rufloksasin Bu ilaçların etkisine maruz kalan bakteriler bölünemezler,
C) Pefloksasin D) Gatifloksasin anormal şekilde uzayarak ölürler.
E) Norfloksasin
Bu ilaçlar; tüm dokulara ve vücut boşluklarına çok iyi
Pefloksasin santral s in ir sistem ine en yüksek oranda dağılırlar. Genel olarak böbreklerden atılırlar. Geniş
geçen fluorokinolon türevidir. Lipofilitesi yüksek olduğu spektrumlu ve bakterisid etkilidirler. Genel olarak aeroblara
için karaciğerde yüksek oranda m etabolizmaya uğrar. karşı etkilidirler.
K in o lo n la r g e n e llik le h id ro filite s i y ü k s e k ola n ve
böbrekten elim ine olan antibiyotiklerdir. S eçeneklerdeki d iğ e r ilaçlar:
• Penisilin: Transpeptidaz enzimini inhibe ederek hücre
D oğru cevap: C
duvar sentezini inhibe ederler.
• Streptom isin: mRNA’nın yanlış okunmasına yol açar
ve protein zincirine yanlış amino asit sokulmasına yol
164. F luorokinolonlarla ilgili olarak aşağıdakilerden
açarlar.
hangisi yanlıştır?
• K lo ra m fe n ik o l: Ribozom un 50S alt birim inde
A) Geniş spektrumlu, hızlı etkili ve bakterisid peptidiltransferaz enzimini inhibe eder ve protein
özelliktedirler. sentezini engeller.
B) DNA’nın replikasyonunu bozarlar. • Tetrasiklin: Ribozomun 30S alt tipine bağlanırlar ve
C) Eliminasyon yarılanma ömürleri oldukça kısa aminoaçil tRNA’nın ribozomun “A" (akseptör) bölgesine
olduğundan günde 4 kez verilmeleri gerekir. bağlanmasını bloke ederler. Böylelikle peptit zincirine
yeni amino asit eklenmesini Engellenmiş olur
D) Tifo dahil bakteriyel gastroenteritlerde kullanılır.
E) Teofilin ve kafeinin yıkımını yavaşlatırlar ve Doğru cevap: C
toksisitesini artırabilirler.
D oğru cevap: C
167. S iprofloksasin aşağıdaki a ntib iyo tik gruplarından
hangisine aittir?

165. Aşağıdaki bileşiklerden hangisinin flu orin e edilip A) Aminoglikozidler

sentetik analogların sentezlenm esiyle önemli
B) Beta-laktom antibiyotikler
kino lon la r olu ştu ru lur?
C) Fluorokinolonlar
A) Nalidiksik asit D) Makrolidler
B) PABA E) Sulfonamidler
C) Pantotenik asit • Siprofloksasin gram negatif bakterilere karşı güçlü
D) Tetrahidrafolik asit etkili fluorokinolon grubu bir antibiyotiktir.
E) GABA • Gram pozitif bakterilere de etkilidirler.
• N a lid iksik asidin kendisi de alt ü rine r sistem
“ S ip ro flo k s a s in in te d a v id e k i y e r i” başlıklı şekile
infeksiyonlarında kullanılan bir ajandır fakat sistemik
bakınız.
a ntibakteriyel etki gösterecek kan düzeylerine
ulaşamaz. Doğru cevap: C
D oğru cevap: A

168. Aşağıdaki bileşiklerden hangisinin flu orin e edilip

166. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi doğrudan sentetik analogların sentezlenm esiyle önemli
DNA sentezini bozarak bakterileri öldürür? kinolonlar olu ştu ru lur?

A) Penisilin A) Nalidiksik asit B) PABA

B) Streptomisin C) Pantotenik asit D) Tetrahidrafolik asit
C) Siprofloksasin E) GABA
D) Kloramfenikol • N alidiksik asidin kendisi de a lt ü rine r sistem
infeksiyonlarında kullanılan bir ajandır fakat sistemik
E) Tetrasiklin
antibakteriyel etki gösterecek kan düzeylerine
Soruda belirtilen DNA sentezini bozarak etki gösteren ulaşamaz.
antibiyotik sorusuna en güzel örnek; kinolonlardır. Bu
ilaçların etki mekanizmaları hatırlarsak: Doğru cevap: A
 3

169. F luorokinolonların en sık karşılaşılan yan etkisi 172. F lorokinolonlar hakkında hangisi ya nlıştır?
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

aşağıdakilerden hangisidir?
A) Böbrek yetmezliğinde florokinolonların dozu
A) antral sinir sistemi depresyonu ayarlanmalıdır
B) olestatik sarılık B) Florokinolonla tedavide streptokokal süperenfek-
C) Bulantı, kusma ve diyare siyonlar oluşabilir
D) Nefrotoksisite C) Kız çocuklarda komplike olmayan ilk idrar yolu
enfeksiyonunda florokinolonlar kullanılabilir
E) Deri döküntüsü
D) Florokinolonlara direnç DNA girazdaki değişiklik
F lu o ro k in o lo n la rın yan e tk ile ri: ile sağlanır
• GIS belirtileri; bulantı, kusma, iştahsızlık, diyare, karın E) Antiasidler florokinolonların oral biyoyararlanımını
ağrısı (en sık) düşürürler
• Fotosensivite F lo r o k in o lo n la r ilk defa oluşan ü rin e r sistem
• Ağızda metalik tat enfeksiyonlarında kullanılmamalıdır. Kız çocuklarında
• Kondida enfeksiyonu genelde enfeksiyon E.coli ile olduğu için, E. coli’ye duyarlı
diğer antibiyotikler kullanılmalıdır. Ayrıca florokinolonların
• Eklem harabiyeti
kıkırdağa etkileri nedeniyle 1 2 yaşın altındaki çocuklarda
• Konvülsiyon kullanılmamalıdır.
D oğru cevap: C D oğru cevap: C

170. Fluorokinolonlarfa b irlikte aşağıdaki ilaçlardan 173. Sistem ik antibakteriyel olarak kullanılmayan
hangisi alınırsa ciddi ilaç etkileşim i görülür? gram negatiflere bağlı üriner enfeksiyonlarda
e tkili ve günüm üzde sadece proteusun yaptığı
A) Karbamazepin B) İnsülin
enfeksiyonda kullanılan ilaç hangisidir?
C) Metformin D) Teofilin
E) VVarfarin A) Sikloserin B) Nitrofurantoin
• F lu o ro k in o lo n la r te o filin in m eta bo lizm a sını C) Nalidiksik asit D) Eritromisin
yavaşlatırlar ve toksisitesini arttırırlar. E) Metronidazol
• Beraber alındıklarında konvülsiyonlar görülebilir.
N alidiksik asit gram n e g a tifle rin yaptığı idrar yolu
D oğru cevap: D enfeksiyonunda etkilidir. Ancak çabuk rezistans geliştiği için
genellikle kullanılmaz. Nalidiksik asit toksisitesi fazla olan bir
ilaç olduğu için sistemik enfeksiyonlarda kullanılmaz.
171. İlaçları inaktive eden enzim lerin neden olduğu
Doğru cevap: C
rezistans türüne yol açmayan a ntim ikrobiyal ajan
hangisidir?

A) Sefazolin 174. Aşağıdaki enfeksiyonların hangisinin tedavisinde

flo ro kin o lo n la r etkisizdir?
B) Kloramfenikol
C) Gentamisin A) Beta-laktamaz sentezleyen bir Klebsiella suşuna
D) Florokinolonlar bağlı üriner sistem enfeksiyonu
E) Penisilin G B) Streptococcus pneumonia pnömonisi

Florokinolon ve kinolonlara rezistans gelişmesinde ilaca C) Moraxella catarrhalise bağlı bronşitlerin alevlenme
DNAgirazın duyarlılığındaki azalma veya bu ilaçların hücre dönemleri
içinde birikiminin azalması rol oynar. D) E. coliye bağlı üriner sistem enfeksiyonları
E) Pseudomonas aeruginoza’ya bağlı üriner sistem
enfeksiyonları
F lo r o k in o lo n la r S. pneum onia e n fe k s iy o n la rın ın
te d a v is in d e y e te rli etki g öste rm e zle r. Beta-laktam
olmadıklarından beta-laktamaz sentezleyen bakterilere
bağlı üriner sistem enfeksiyonlarının tedavisinde etkilidirler.
Diğer seçeneklerdeki enfeksiyonların tedavisinde de
florokinolonlar kullanılırlar.

Doğru cevap: B

Doğru cevap: D
 375

175. Aşağıdakilerden hangisi siproflo ksa sin ve 179. Aşağıdaki ilaçlardan hangisine spontan

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
te trasiklin in ortak özelliği d e ğ ild ir? m utasyonla rezistans geliştiği için tek başına
tedavide kullanılm az?
A) Dirençli bakteriler ilacı hücre dışına atarlar
B) Alüminyum veya magnezyum içeren antasitlerin A) Penisilin G B) Eritromisin
birlikte alınımı emilimlerini azaltır. C) Rifampisin D)Ampisilin
C) Her iki ilaç da fototoksisiteye neden olur E) Norfloksasilin
D) Her iki ilaç da böbrek fonksiyon bozukluğunda Rifampisin kullanımında ilaca karşı spontan mutasyonla
vücutta birikirler direnç gelişimi görülür. Bu yüzden kombinasyon şeklinde
E) Her iki ilaç da gelişmekte olan kemik ve dişlerde kullanılır.
birikirler
Doğru cevap: C
Sadece te trasiklin kemiklerde birikir ve 8 yaşın altındaki
çocuklarda kontrendikedirler. Büyüme çağında olanlarda
kullanım ları kontrendikedir. Diğer seçenekler her iki 180. Rifam pin ile ilg ili olarak aşağıdaki ifadelerden
antibiyotiğin ortak özellikleridir. hangisi ya nlıştır? w

Doğru cevap: E A) Bakterilerde dihidrofolat redüktazı inhibe ederek

etkili olur.
B ) Kazanılmş direnç genellikle DNA bağımlı RNA
176. Vücutta en az metabolize olan flu orokin olon
polimerazdaki mutasyona bağlıdır.
aşağıdakilerden hangisidir?
C) İdrarı portakal rengine boyar
A) Norfoksasin B)SiprofloksasinD) Direnç gelişimi nedeniyle mikobakterium
C) Floroksasin D) Ofloksasin enfeksiyonlarının tedavisinde tek başına
E) Pefloksasin kullanılmamalıdır.
E) Hepatik mikrozomal enzimleri kuvvetle indükler
Ofloksasinin %90’ından fazlası değişmeden idrarla atılır.
Doğru cevap: A
Doğru cevap: D

181. M eningokoksem i p rofiiaksisinde kullanılan

177. DNA giraz enzim ini aşağıdakilerden hangisi a ntib iyo tik hangisidir?
inhibe eder?
A) Ko-trimoksazol
A) Florokinolonlar B) Penicilin
B) Rifampisin
C) Eritromisin D) Tetrasiklin
C) Penisilin
E) Sülfonamidler
D) Kloramfenikol
Florokinolonlar bakterilerin stoplazması içine girerek DNA E) Tetrasiklin
giraz enzimini inhibe ederler. Bu enzimin 2 alt birimi vardır.
Kinolonlar alt birim l’i etkiler. Alt birim II ise novabiosin M eningokoksem i profiiaksisinde rifampisin çok etkilidir.
tarafından inhibe edilir. Rifampisin tüberküloz tedavisinde izoniazidden sonra
ikinci önemli ilaçtır. Hepatotoksik etki potansiyeli vardır. Oral
D oğru cevap: A kontraseptiflerin etkisini azaltır ve gebelerde ilk trimesterde
verilmemelidir. H. influenza m enenjitinde proflakside
kullanılır. Bütün vücut sıvılarına kolaylıkla geçer. İdrarı
178. Aşağıdakilerden hangisi prokaryotlarda direkt sarıya boyar. Vücut sıvılarında fazla oranda bulunduğu için
nükleik asit sentezini inhibe eder? (özellikle tükrükte), meningokoksemi proflaksisindefarinkste
yerleşmiş olan bakterileri yok ederek etki göstermiş olur.
A) Kloromfenikol B) Trimethoprim
Doğru cevap: B
C) Rifampin D) 5-Fluorocytosine
E) 5-Fluroracil
Rifampin bakteriyel RNA polimerazın beta alt birimine 182. M eningokok taşıyıcılığını çoğunlukla kaldıran
bağlanır ve DNA template ile enzimin etkileşmesini önler; ancak yinede dirençli suşların çıkabileceği ilaç
ribonükleik asit sentezi doğrudan inhibe edilir. hangisidir?

Doğru cevap: C A) PAS

B) Streptomisin
C) Nitrofurantoin
D) Kotrimoksazol
E) Rifampisin
 376

Bakteri enfeksiyonlarında tek başına rifampisin kullanılırsa Bu sorunun cevabı olan polim iksin-B ; deterjan özelliği
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

hızla rezistans gelişir. Rifampisin m eningokok taşıyıcılığını gösterir. Bu ilaç membrandaki fosfatidiletanolaminlere
kaldırır ancak %10 kadar rezistans vakalar olabilir. bağlanıp membranın osmotik ve transport mekanizmalarını
bozarlar. Etki spektrumu oldukça dar bir antibiyotiktir.
D oğru cevap: E Sadece gram (-) aerobik basillere karşı etkilidirler.

En öne m li ku lla nım e nd ika syo n fa rı:

183. Methadon idame tedavisinde aşağıdaki • Göz, cilt, dış kulak yolu ve vücut boşluklarının
antibiyotiklerden hangisi alındığında lakrimasyon,
psödomonasa bağlı infeksiyonlarında lokal olarak
anksiyete, pili ereksiyon ve kas seğirm eleri
oluşur? • D iğer a n tib iy o tik le re d ire n çli psödom onas
infeksiyonlarında parenteral olarak
A) İzoniazid B) Rifampisin
SEÇENEKLERDE BULUNAN DİĞER İLAÇ LA R :
C) PAS D) Etambütol
• V a n k o m is in : Glikopeptid yapıdadır. D-alanil-D-
E) Streptomisin
alanin’e bağlanarak peptidoglikan zincirinin sentezini
Rifampisin, karaciğer mikrozomal enzim sistemini indükler. inhibe eder. MRSA infeksiyonları en önemli kullanım
M ethadonon da bu indüksiyon ile hızla yıkıldığı için endikasyonudur.
yukarıdaki opioid yoksunluk belirtileri oluşur. • Nalidiksik asit: DNAgiraz inhibitörüdür. İlk kullanıma
girmiş olan, bugün kullanılmayan bir kinolondur.
D oğru cevap: B
• Metronidazol: Sadece anaerop mikroorganizmalarda
bulunan p iru v a t-fe rro d o k s in o k s id o re d ü k ta z
enzimi, builaçdakinitro gruplarının indirgenmesine
184. Aşağıdakilerden hangisi rifam pinin yan
yol açar. Bu indirgenme sırasında serbest oksijen
etkilerindendir?
radikalleri oluşturarak bakterisid etki ortaya çıkartır.
A) Kardiyotoksisite B) Nefrotoksisite • F u s id ik a s it: S te ro id yapılı tek a ntibiyotiktir.
C) Optik nörit D) Kırmızı vücut sıvıları Translokasyondan sorum lu G faktörünü bağlar
ve tran slo ka syo n u inh ibe eder. S ta filo ko k
E) Antikoagulan ilaçların etkilerini artırır
infeksiyonlarında kullanılır.
Bütün vücut sekresyonlarını turuncu-kırm ızıya boyar.
Antikoagulan ilaçların etkilerini azaltır. D oğru cevap: B

D oğru cevap: D 187. Toksik olduğu için nadiren sistem ik olarak

kullanılan, gram negatif basillerin lipid
membranlarına deterjan benzeri etki gösteren
185. Hem H em ofilus influenza, hem de Neisseria ilaç hangisidir?
m enenjitinde pro fila ktik olarak kullanılan ilaç
hangisidir? A) Polimiksin B) Amfoterisin
C) Streptomisin D) Rifampisin
A) Eritromisin B) Tetrasiklin
E) Kanamisin
C) Rifampisin D) Kloramfenikol
Polimiksin bakteri membranlarını, katyonik deterjan gibi
E) Ampisilin
davranarak bozar ve bakterisid etkilidir. Antibakteriyel
Rifampisin geniş spektrumlu, bakterisidal ve DNA’a bağlı spektrumu dardır.
RNApolimerazı inhibe ederek etki gösteren bir antibiyotiktir.
Tüberküloz tedavisinde kullanılır. Fakat asla tek başına Doğru cevap: A
kullanılmaz. Hemofilus influenza veya Neisseria menenjiti
olanlarla yakın temasta bulunanlara profilaksi amacıyla 188. P olim iksinler hakkında aşağıdakilerden hangisi
kullanılabilir. yanlıştır?

D oğru cevap: C A) Polimiksinler parestezi ve inkoordinasyon

yapabilirler
B) Polimiksinle olan böbrek tübül harabiyeti hematüri
186. Deterjan özelliği nedeniyle bakteri hücre duvarının ve proteinüri yapar
perm eabilitesini bozan ve polipe ptit yapısında
C) Pseudomonas da dahil birçok gram negatif
olan antib iyo tik aşağıdakilerden hangisidir?
basillere bakterisidaldir
A) Vankomisin D) Polimiksin gram pozitiflere çok az etkilidir
B) Polimiksin-B E) Memeli hücre membranlarından kolayca geçtiği
C) Nalidiksik asit için intraselüler patojenlere karşı etkilidir
D) Metronidazol P o lim ik s in le r ka tyon ik p o lip e p tid le rd ir ve m em eli
E) Fusidik asit h ü c rele rind e n k o la y lık la geçem ezler. O n e d e n le
intraselüler organizmalara çok az etkilidir.
 191. Aşağıdakilerden hangisi kızarık boyun

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
sendrom una neden olur?

A ) Tetrasiklin
B) Kloramfenikol
C) Streptomisin
D) Rifampisin
E) Vankomisin
Kızarık boyun sendromu kan basıncında ani düşme,
D oğru cevap: E flushing, yüz boyun ve göğüste m akulopapüler ya da
eritematöz yapıda kızarıklık ile karakterizedir. Vankomisinin
hızlı infüzyonu ile olur ve histamin tarafından yapıldığı
189. Steroid yapılı tek a ntib iyo tik aşağıdakilerden tahmin edilmektedir. Bu reaksiyondan korunmak için
hangisidir? infüzyonlar en az 1 saat ara ile yapılmalıdır.

A) Klaritromisin B) Basitrasin D oğru cevap: E

C) Mezlosilin D) Aztreonam
E) Fusidik asit
192. M etisiline dirençli ciddi staf. aureus
enfeksiyonunda aşağıdakilerden hangisi
F U S İD İK A S İT kullanılır?
• Steroid yapılı tek antibiyotiktir.
A) Kloksasilin
• Sodyum fusidat halinde kemikte konsatre olduğu için,
B) Sefazolin
penisiline dirençli organizmalarla meydana gelen ciddi
staph. osteomiyelitlerinde diğer ilaçlarla kombine C) Klindamisin
kullanılır. D) Kloramfenikol
• t RNA’nın ribozoma bağlanmasını engelleyerek protein E) Vankomisin
sentezini inhibe eder. Bakteriyostatik etkilidir.
V A N K O M İS İN (V A N C O C IN )
• En önemli sorun hepatotoksik olmasıdır.

Etki mekanizması: Bakteri hücre duvarında fosfolipidlerin

M U P İR O S İN
sentezini ve asil-D-alanil-D-alanine bağlanarak peptidoglikan
polimerizasyonunu bozarak bakterisid etki gösterir.
E tki m ekanizm ası
- İzolözil tRNA sentetaz enzimini inhibe eder. Sadece Endikasyoniarı: Dar spektrumlu bir antibiyotikdir.
topikal kullanılır. İzolösinin peptid zincire katılmasını • P södom em branöz k o lit (m e tro n id a zo lü n
önleyerek protein sentezini bozar. alternatifidir)
- Metisiline duyarlı veya dirençli S aureus ve streptokok • Stafilokoklara bağlı kolit
infeksiyonlarında (ekzema, impetigo) özellikle MRSA
• Ağız içerisine cerrahi girişim uygulanacak olgular
nazal taşıyıcılarında topikal kullanılır
• Metisiline dirençli staph. aerus veya staph. epidermidis
Doğru cevap: E infeksiyonları
• Enterokoklara bağlı endokarditte aminoglikozidlerle
beraber.
190. Penisilin allerjisi olan hastalarda S. viridansın
yaptığı bakteriyel endokarditte ve am inoglikozitle • Penisiline alerjisi olan streptokokal endokarditi olan
kullanıldığında enterokokal endokarditte etkili kişilerde tercih edilir
olan bakteri duvar sentezini etkileyen ilaç
Oral yoldan verildiğinde emilimi olmadığı için sadece
hangisidir?
Cl.difficile kolitinin tedavisinde oral yoldan kullanılır.
A) Azitromisin B) Eritromisin
Yan e tk ile ri
C) İmipenem D) Metronidazol
• işitme kaybı (irreversibl olabilir)
E) Vankomisin
• Nefrotoksik etkisi vardır.
Vankom isin bakteriyel endokarditte etkilidir. Bakteri
• i.v. uygulama sonrası yüzde, boyunda kızarma (red-
duvar sentezini önler. Pseudomembranöz enterokolitte
neck sendromu)
de kullanılabilir. Ototoksik olduğu için hastalar bu açıdan
belirli aralıklarla kontrol edilmelidir. • ilaç ateşi oluşturur.

Doğru cevap: E
Doğru cevap: E
 378

193. Hücre duvar sentezini inhibe eden 196. Aşağıdakilerden hangisi en sık topikal kullanılır?
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

antibiyotiklerden hangisi bu etkisini esas olarak

transglikolaz enzim inhibisyonu yoluyla yapar? A) Penisilin G
B) Ampisilin
A) Fosfomisin
C) Tetrasiklin
B) Sikloserin
D) Basitrasin
C) Basitrasin
E) Vankomisin
D) Vankomisin
Basitrasin topikal merhemlerde sıklıkla antibakteriel olarak
E) Penisilin
kullanılan bir ilaçtır. Çok düşük hipersensitivite reaksiyon
Fosfomisin -» Enolpiruvat transferazı inhibe ederek insidansı olduğundan oldukça kullanışlıdır.

Sikloserin ->■ Alanin rasemaz’ı inhibe ederek Doğru cevap: D

Basitrasin -> Lipid taşıyıcının defosforilasyonu yoluyla
Vankomisin -» Transglikolaz enzim inhibisyonu yoluyla
197. D-alanil D-alanin antim etaboliti olan a ntibiyotik
Penisilin -» Transpeptidazı inhibe ederek hücre duvar aşağıdakilerden hangisidir?
sentezini bloke edip antibiyotik etkisini
gösterir. A) Sülfonamidler
B) Polimiksin-B
D oğru cevap: D
C) izoniyazid
D) Ampisilin
194. Vankom isinin bakterilere selektif etki
gösterm esinin nedeni hangisidir? E) Vankomisin
Vankomisin ve teikoplanin; D-alanil D-alanin’e bağlanarak
A) İnsanlarda hızla yıkılıp, bakterilerde bu yıkımın peptidoglikan zincirinin sentezini inhibe eder. 0 -laktamlara
sağlanamaması göre daha erken bir aşamada hücre duvarının oluşumunu
B) Bakterilerdeki folik asit sentezini selektif olarak bozarlar. Bu ilaçlar metisiline dirençli Staphylococcus aureus
inhibe etmesi ve epidermidis infeksiyonlarında özellikle tercih edilirler.
C) Bakteri hücrelerinde selektif olarak birikime
uğraması D iğer se çen eklere te k te k bakalım :
D) Bakterilerce bu ilacın aktive edilmesi • S ü lfo n a m id le r: Sülfonamidler PABA türevidir ve
aynı zamanda PABA’nın antimetabolitidir. PABA’ya
E) Sadece bakterilerde olan bir biyokimyasal olayı
karşı dihidropteroat sentetaz enzimi için yarışırlar ve
durdurması
dihidropteroat sentetaz enzimini inhibe ederler. Yani
Vankomisin bakteri duvarının sentezini inhibe eder. Bu folik asit antimetabolitidirler.
duvarın sentezi bakterilere özgü bir biyokimyasal olaydır. • Polim iksin-B: Membrandakifosfatidiletanolaminlere
bağlanır. Deterjan özelliği gösteren bir ilaçtır. Deterjan
D oğru cevap: E
özelliği nedeniyle bakteri sitoplazma membranın
permeabilitesini bozar.
195. Bakteriyel hücre duvar sentezini etkileyen • İzoniyazid (INH): Nikotinik asit antimetabolitidir.
ilaçlardan hangisi membran taşıyıcı moleküle
• A m p isilin: Bir penisilindir. Transpeptidaz enziminin
etkiyerek bakterisidal etki gösterir?
irreversibl inhibitörüdür
A) Sikloserin Doğru cevap: E
B) Penisilinler
C) Basitrasin
D) Sefalosporinler 198. Aşağıdakilerden hangisi vankom isine dirençli
enterokok (VRE) tedavisinde kullanılır?
E) Fosfomisin
A) Daptomisin
• Bakteriyel hücre duvar sentezini etkileyen antibiyotikler
ve etki yerleri şöyledir: B) Amikasin
• Sikloserin ve fosfomisin, sitoplazmik biyosentetik C) Azitromisin
enzim inhibisyonu ile duvar sentezini bozar. D) Tobramisin
• Basitrasin, membran taşıycı moleküle etkiyerek duvar E) Minosiklin
sentezini bozar.
VRE te d a v is in d e ik i ö n e m li se çe n e k lin e z o lid ve
• Penisilinler, sefalosporinler ve vankomisin subunit daptom isindir.
polimerizasyonunu bloke ederek duvar sentezini
bozar. Doğru cevap: A
Doğru cevap: C
 379

199. Aşağıdaki a n tista filo ko ksik ilaçlardan hangisi

f ................. ...... . \

sadece lokal olarak kullanılır?
A) Fusidik asit
B) Teikoplanin
C) Mupirosin
D) Rifampin
E) Vankomisin
M upirosin: Özellikle S. aureus’un nazal taşıyıcılığını elimine
etmek için intranazal olarak lokal amaçla kullanılır Bu
ilaç; izolösil t-RNA sentaz enzimini inhibe eder. İzolösinin
peptid zincirine katılmasını önleyerek protein sentezini
bozar.
Seçeneklerde bulunan diğer ilaçların hepsi S. aureus
tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Bu ilaçların en önemli
özelliklerini irdeleyelim:
- F u s id ik a sit: Steroid yapıdaki tek antibiyotiktir.
Sodyum fusidat halinde kemikte konsantre olduğu
için, penisiline dirençli organizmalarla meydana
gelen ciddi stafilokok osteomiyelitlerinde diğer ilaçlarla
kombine kullanılır.
- Teikoplanin ve va nko m isin: Giikopeptit yapıdaki
antibiyotiklerdir. Her ikiside aynı etki spektrumuna
sahiptir. En önemli kullanılış yerleri; metisiline dirençli
Staph. aureus ve epidermidis enfeksiyonlarıdır.
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
En önemli kullanılış yeri; m etisiline dirençli
Stap h . aureus ve epiderm idis enfeksiyonlarıdır.
V J
• Penisilinlere allerjisi olan streptokokkal endokardit
tedavisinde am inoglikozidlerle kombine edilerek
kullanılır.
• Penisilin rezistan pnömokok ve pnömokok menejitte
(3. kuşak sefalosporin ile kombine edilerek)
• Cl. difficile tedavisinde oral olarak kullanılır.
Yan E tkile ri:
• Flebit
• iv kullanım sırasında vücudun üst kısımlarında yaygın
kızarıklık (“kırmızı adam” sendromu) oluşturur.
• Ototoksiktir (irreversibl işitme kaybı) / Nefrotoksiktir
Bakteri ribozom larında protein sentezini inhibe ederek
etki gösteren antibiyotikler:
/ \
• A m ino gliko zidler
• T e tra sik lin le r

- Rifam pin: RNA polimeraz enziminin Beta subünitini • Kloram fenikol

bloke ederek mRNA sentezini bozar. S. aureus ve • E ritro m isin / Linkozam id
H. influenzae’da nazal portörlüğün eradikasyonunda
kullanılır. • T elitrom isin (ketolid grubu)

• Q u in u p ristin / D a lfo p ristin

D oğru cevap: C
• Linezolid

• Fu sidik a s it
200. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi protein
sentezini inhibe ederek etki gösterm ez? • M u p iro sin
v J
A) Tetrasiklin B) Gentamisin
C) Linkomisin D) Kloramfenikol Doğru cevap: E
E) Vankomisin
Sorunun cevabı olan vankomisin, bir protein sentez inhibitörü 201. Aşağıdakilerden hangisi bakteri duvar sentezini
değildir. Vankomisin, beta - laktam antibiyotiklere benzer bozmaz?
şekilde hücre duvar sentezini inhibe etmektedir. Vankomisine
ait önemli özellikleri tekrar gözden geçirirsek; A) Basitrasin
B) Sefolaksim
Glikopeptid yapıdadır.
C) Vidarabin
• D -a la n il-D -a la n in ’e bağlanarak peptidoglikan
D) Nafsilin
zincirinin sentezini inhibe eder. Böylelikle hücre duvar
sentezi inhibe olur. E) Sikloserin

f \
Vidarabin antiviral bir ilaçtır ve DNA polimeraz ribonükleotid
redüktazı inhibe eder.
Yani polimerizasyon veya transglikosilaz Doğru cevap: C
reaksiyonunu inhibe eder.

v J
K u lla n ıld ığ ı E n d ika svo n la r:
Gr (+) kok ve basillere (Clostridium) etkilidir.
 202. Böbrek fonksiyon bozukluğu olan hastalarda Antimikrobik ajanların verilmesinde nedeni bilinmeyen ateş
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

nöropatiye yol açan ve G6PD eksikliği olanlarda endikasyon değildir. Kısa süreli pireksi olgularının çoğunda,
hemolize neden olabilen üriner antiseptik spesifik bulgular yokken, kaynak viraldir. Uzun süren
hangisidir? pireksi tüberküloz, gizli batın içi apse, endokardit, çeşitli
neoplazmalar ve kollajen hastalıklara sekonder olabilir.
A) Eritromisin B) Metronidazol Metabolik değişiklik, hepatit ve bazı romatoid artrit olguları
C) Vankomisin D) Nitrofurantoin gibi diğer birçok hastalık ateşle karakterize olabilir.
E) Nalidiksik asit
Doğru cevap: B
A n tim a la rya lla r, n a lid iksik asit, sulfonam id ve
nitrofurantoin gibi okside edici antibiyotikler G6PD (glikoz
6 fosfat dehidrogenaz) eksikliği olanlarda akut hemolitik 206. Bakterisidal ilaç hangi hastada bakteriostatik
reaksiyonlara neden olabilir. Nitrofurantoinle sensorimotor ilaca tercih edilir?
nöropatiler oluşabilir. Özellikle böbrek fonksiyon bozukluğu
olanlarda nöropati daha sık görülür. A) Nötropeni B) Böbrek yetersizliği
C) Siroz D) Hemolitik anemi
D oğru cevap: D
E) Konjestif kalp yetersizliği
Nötropenik hastada bağışıklık düşüktür ve bu nedenle
203. N itrofurantoin ile ilg ili olarak aşağıdaki bakteriostatik bir ilaç verildiğinde infeksiyon kontrolü için
ifadelerden hangisi doğrudur? savunma mekanizmaları tam çalışmaz.
A) Proteusa bağlı üriner enfeksiyonların sonucunda D oğru cevap: A
oluşan alkali idrarda üriner antiseptik etkinliği
artar.
B) Ortamda PABA bulunması antibakteriyel etkilerini 207. Gram negatif enfeksiyon olduğu şüphelenilen
artırır. ileri AIDS vakasında tedaviye başlamadan önce
C) Üriner sistem bakterilerinde membran hangisi m utlaka yapılm alıdır?
permeabilitesini bozarak etki gösterir.
A) Hastanın ateşi düşürülmelidir
D) Uzun süre kullanımı, periferik nöropati ve pulmoner
fibrozise neden olabilir. B) Bazı örnekler mutlaka laboratuar testinden
çıkmalıdır
E) Üriner sistem enfeksiyonuna eklenmiş bakteriemi
tablosunda etkindirler C) Mutlaka gram boyası yapılmış olmalıdır
D) Antibakteriyel ileri hassasiyeti bilinmelidir
D oğru cevap: D
E) Mikrobiyolojik ajan bulunmuş olmalıdır
Ciddi b akteriyel enfeksiyonlarda laboratuar testleri
204. Proteusun yaptığı ü rine rsistem enfeksiyonlarında gelmeden tedaviye başlanmalıdır. Ancak bazı laboratuar
etkisiz olan ve form a ld eh it oluşturan, üriner testleri ilaçlar alınmadan önce mutlaka yapılmalıdır. Bu
a ntiseptik hangisidir? tip vakalarda örnekler incelendikten sonra ilaç tedavisine
başlanmalıdır.
A) Sikloserin B) Metenamin
C) Vankomisin D) Nalidiksik asit D oğru cevap: B
E) Nitrofurantoin
M etenam inin antibakteriyel etkisi asidik pH’da formaldehit 208. Aşağıdaki hastalıklardan hangisinde a ntibiyotik
açığa çıkarmasına bağlıdır. Sülfonamidler formaldehitle
tedavisi hastanın genel durum una göre değişiklik
kompleks oluşturabilirler. Proteus idrarı alkalileştirdiği için gerektirm ez?
proteusda ilaç etkisizdir.
A) Kanser kemoterapisi uygulanan hastalar
D oğru cevap: B
B) Böbrek hastalığı olanlar
C) Karaciğer hastalığı olanlar
205. Aşağıdakilerden hangisi a ntim ikro bik ilaçların D) Hipertansif hastalar
kom bine verilm esi için endikasyon d eğ ild ir?
E) Yaşlı hastalar
A) Rezistan mikroorganizmaların çıkmasının Yüksek kan basıncı, uygulanacak antimikrobiyal tedaviyi
önlenmesi etkilem ez. Kanser kem oterapisinde kullanılan ilaçlar
B) Nedeni bilinmeyen ateşin tedavisi genellikle immün sistemi baskıladıklarından bu hastaların
C) Etiyolojik ajanı tanımlanmamış ağır infeksiyonların ek antibiyotiklerle tedavi edilmeleri gereklidir. Bozuk böbrek
tedavisi fonksiyonları ilaçların toksik dozlarının birikimine neden
olabilir. Yaşlılarda böbrek ve karaciğer fonksiyonlarında
D) Mikst bakteriyel infeksiyonların tedavisi
gerileme görülür. Karaciğer fonksiyonunun bozuk olması
E) Spesifik infeksiyonların tedavisinde antibakteriyel
faaliyetin artması
 381

ilaçların toksik konsantrasyonlarının birikimine neden Emetin oldukça sık kardiyak yan etki gösteren bir ilaçtır. Bu

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
olabilir yan etkiler emetinin en ciddi yan etkilerini oluşturur. Myokard
ve sinüs düğümüne toksik etkileri vardır.
Doğru cevap: D
D oğru cevap: B

209. Protein sentezini bozan, ancak ribozom a etki

etmeyen a n tib iyo tik hangisidir? 213. Anaerob bakteri enfeksiyonları, Am ebiyazis,
Giardiazis ve Trikom oniazis tedavisinde
A) Siklohekzimid B) Kanamisin kullanılabilen ilaç hangisidir?
C) Streptomisin D) Puromisin
A) Emetin
E) Neomisin
B) Kinin
Siklohekzimid myxomycetes hariç her fungus sınıfından
C) Metronidazol
bir çok bitkisel fungal parazitlerin üzerinde etkilidir. Fakat
hayvan hücrelerindeki ribozomların 60S subunitte inşa edilen D) Paromomisin
t RNA’ların getirdiği aktive aminoasitlerin bırakılmasınıda E) Primakin
önler. Böylece protein sentezini bozar fakat ribozoma etki
Metronidazol anaerob bakteriyel enfeksiyonlarda oldukça
etmez. Ama diğer antibiyotikler subunitlere bağlanarak yani
etkilidir. Antibakteriyel etkinliğinin yanında antiprotozoal
ribozomlara bağlanarak etki gösterir.
etkinliği de vardır ve bu amaçla sık kullanılır.
D oğru cevap: A
Doğru cevap: C

210. Proteinin 60S Ribozom al subunitine bağlanarak

214. AlD S’li hastalarda K riptoko ksik m enenjit
etki eden hangisidir?
profilaksisinde hangi ilaç kullanılır?
A) Tetrasiklin B) Eritromycin
A) Eritromisin B) Flukonazol
C) Kloramfenikol D) Siklohekzimid
C) Klotrimazol D) Amfoterisin-B
E) Gentamisin
E) Azoller
60S Ribozomal subunit ökaryotik hücrelerde bulunur.
AlD S’li hastalarda iki çeşit fırsatçı m antar enfeksiyonu
Siklohegzimid polipeptit zincirlerine tRNA’larla getirilen
g örülebilir:
aktive amino asitlerin bırakılmasını önler.
1. Kandida pamukçuğunda profilakside —► Klotrimazol
D oğru cevap: D 2. Kriptokoksik menenjit profilaksisinde —> Flukonazol
kullanılır.

211. Özellikle geniş spektrum lu antibiyotiklerle sık Doğru cevap: B

karşılaşılan ilaç etkileşim i hangisidir?

A) Peynir ve kırmızı şarap alanlarda hipertansiyon 215. Aşağıdaki antibiyotiklerden hangisi sitoplazm ik
B) Asetaminofenin artmış yan etkileri m embranda porlar oluşturarak antibakteriyel etki
C) Furasemid alan hastada artmış ototoksisite gösterir?
D) VVarfarinin antikoagülan etkisinde artma A) Sulfonamidler
E) Etanol alındığında rahatsızlık duyma B) Trimetoprim
Antibakteriyeller genellikle bakteri florasını bozduk-larından C) Gramisidinler
K v ita m in i se n te zin d e azalm aya neden o lu rla r bu D) Kinolonlar
durum da vvarfarin gibi antikoagulanların etkisi artar.
E) Novobiosin
D oğru cevap: D • Sulfonam idler, pteroik asit sentetaz enzim inin
inhibisyonuyla,
- Trim etoprim d ihidrofolat redüktaz enzim inin
212. Ciddi intestinal ve karaciğer amebiyazisinin inhibisyonuyla,
tedavisinde kullanılabilen ancak atrial ve
• Kinolonlar DNA giraz enziminin inhibisyonuyla,
ve ntriküle r aritm ilere neden olabilen ilaç
hangisidir? • Novobiosin DNA giraz enziminin inhibisyonuyla,
• Gram isidinler ise membranda porlar oluşturarak
A) Metronidazol B) Emetin antibakteriyel etki gösterirler.
C) Diloksanid furoat D) Paromomisin
Doğru cevap: C
E) Tetrasiklin
 382

------------------------------------------------------------
4 Aşağıdakilerden hangisi isoniazid tedavisinin
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

yan etkisi d e ğ ild ir?

ANTİMİKOBAKTERİYEL İLAÇLAR
V____________________________________________________________________ A) Periferal nöropati
B) Hepatit
1. İsoniazid ve rifa m p in kom binasyonu ile tüberküloz C) Sarılık
tedavisinde şu an kabul edilen uygulamadır. Bu
D) Trombositopeni
ilaç kom binasyonunun b ir dezavantajı nedir?
E) Ateş ve döküntü
A) İsoniazid, rifampinin atılımım geciktirir.
İsoniazidin yan etkileri ciltte döküntü, ateş ve sarılıktır.
B) İsoniazid, rifampinin potensini azaltır Sarılık isoniazid hepatitine bağlıdır. Seyrek olarak da
C) Her ikisi nefrotoksiktir. santral ve periferik nöropati görülür. MAO enziminin ve
D) Her ikisi hepatotoksiktir fenitoinin metabolizmasını etkileyerek istenmeyen etkilerin
görülmesine neden olur.
E) Rifampin, isoniazidin atılım oranını arttırır.
İsoniazid kısmen asetillenm iştir; asetillenm iş parça Doğru cevap: D
isonikotinik asit ve asetilhidrazın oluşumu ile parçalanır.
Bunun sonucu olarak hepa ik sitokrom P450 karma
fonksiyonlu oksidaz sistemi ile biyotransformasyona uğrar; 5. A k tif çoğalan tüberküloz bakterisine en etkili olan
özellikle alkolik yada önceden karaciğer hastalığı geçiren a n tib iyo tik hangisidir?
hastalarda hepatik makromoleküllere kovalent bağlanabilen
alkalizan parça ve hidrazin oluşur. Hepatotoksisitenin A) INH B) Pirazinamid
mekanizması tam bilinmemektedir; ancak diğer toksik C) Rifampisin D) Etambutol
etkileri (ör..., soğuk algınlığı sendromu) immünolojik E) Streptomisin
olabilir.
A k tif çoğalanlarına en etkili a ntib iyo tik İNH iken, ikinci
Doğru cevap: D e tkili ajan ise streptom isindir.

D oğru cevap: A
2. Aşağıdakilerden hangisi tüberküloz tedavisinde
kullanılan ilaçlardan d e ğ ild ir?
6. Makrofaj içerisindeki basillere etkisi en güçlü
A) Streptomisin olan tüberküloz ilacı aşağıdakilerden hangisidir?
B) Paraaminosalisilik asit (PAS)
A) Pirazinamid
C) Rifampisin
B) izoniazid
D) Prazinamid
C) Rifampin
E) Spektinomisin
D) Etambutol
Spektinom isin M. tuberculosise karşı çok az aktiviteye E) Streptomisin
sahiptir. Spektinomisin sadece N. gonore tedavisinde
p e n is ilin ve s e ftria k s o n a a lle rjik re a ksiyo n u olan Pirazinamid mikobakteriyel pirazinimidaz tarafından aktif
kim selerde tek doz intram usküler kullanılır. formu olan pirazinoik aside dönüştürülür. İlacın tüberküloz
basiline olan etkisi asit pH da alkali pH ya göre daha
D oğru cevap: E 3 güçlüdür. Makrofajlara kolayca alınır ve asidik ortamdaki
mikroorganizmalara karşı daha etkilidir.

3. Tüberküloz profilaksisinde tek başına kulla­ Streptomisin kaviter lezyonlarda en güçlü etkiyi gösteren
nılabilen ajan aşağıdakilerden hangisidir? ilaçtır.

A) Rifampin B) Etambutol Kazeöz lezyonlarda ise rifampin en etkili ilaçtır.

C) Pirazinamid D) İzoniazid Doğru cevap: A

E) Sikloserin
T überküloz tedavisinde çabucak gelişen rezistansı
engellemek için mutlaka 2 . bir ajanla kullanılması gereken ANTİTÜBERKÜLOZ İLAÇLAR
izoniyazid tbc profilaksisinde tek başına kullanılır, yan • İlk sıra ilaçlar: INH, Rifampin, Etambutol, Pirozinamid,
etkileri pridoksin tedavisi ile geçer. Streptomisin
Doğru cevap: D • İkinci sıra ilaçlar: Kapreomisin, sikloserin, etionamid,
PAS, viom isin , kino lon la r, dapson, am ikasin,
kanamisin.

• Tedavide daima ilaç kombinasyonları kullanılır, bunun
sebebi direnci geciktirmek ve antimikrobiyal etkiyi
artırmaktır.
• Tbc tedavisi uzun sürer (en az 8-9 ay)
INH
• Sadece antitüberkülozdur
• Profilakside kullanılabilen tek ajandır
• M ikolik asit sentezini inhibe ederek etki gösterir
• Hücre içi mikobakteriyi etkiler
• Yapı olarak piridoksine benzer, en sık yan etkisi olan
periferik nörit piridoksine (B6 vitamini) cevap verir.
Yavaş asitilleyicilerde daha sık görülür.
• G-6 PD eksikliğinde hemolize neden olur. Mikrozomal
enzimleri inhibe ederek, fenitoin, varfarin gibi ilaçların
plazma düzeyini artırır.
• SLE benzeri nefrit tablosuna neden olur.
R ifam pin
• Kapalı kazeöz lezyonlarda en etkili ilaçtır. DNA’ya
bağımlı RNA sentetazı inhibe eder. Hem Tbc, hem
lepra tedavisinde kullanılır. Oldukça lipofiliktir.
Karaciğer enzimlerini indükleyebilir. Salgıları ve
kontakt lensleri portakal rengine boyayabilir. Deri
döküntüleri ve trombositopeni yapar, immünsupresif
etkisi nedeniyle PPD negatifliğine yol açabilir. Flu-like
sendroma neden olabilir.
E tam bu to i
• Tuberkülostatiktir, mikolik asidin hücre duvarına
•
katılmasını önler (INH gibi)
Sadece çoğalma dönemindeki bakteriler üzerinde
etkilidir.
• En sık yan etkisi retrobulber nörittir.
• Hücre içinde çinko ve bakırı şelasyon yaparak tutar.
• Gebelerde kullanılabilir
• BOS’a geçer ve Tbc menenjitinde etkilidir.
• Eritrosit içine girerek depo görevi yapar.
• Yan etki olarak yeşili bazen de kırmızıyı görme
yeteneği kaybolur, (diskromatopsi)
• Ürat atılımını azaltıp gut atağına neden olabilir.
P irazinam id
• Çoğalan mikroorganizmaya etkilidir, Bakterisidaldir,
G -6 PD eksikliğinde hemolize yol açar. Gut atağına
neden olabilir, ilaç ateşi ve hepatotoksisite diğer
yan etkileridir. Makrofajlara en etkili antitüberküloz
ilaçtır.
S tre p to m is in
• Aminoglikoziddir
• Hamilelikte kontrendikedir. Yenidoğanda sağırlık
yapar.
• Hücre dışı basillere etkilidir, hücre içine giremez
• Ototoksik ve nefrototoksiktir.
• Kaviter lezyonlarda en etkili ilaçtır.
383
İk in c i sıra ila çla r; PAS (a m in o s a lis ilik asid)
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
• Folik asid sentezini inhibe eder, bakteriyostatikdir.
• BOS’a geçemez.
• iki yaşın altındaki çocuklarda etam butoi yerine
kullanılır.
• G6 PD eksikliğinde hemolitik anemi ve hepatotoksisite
gibi yan etkileri vardır.
• İzoniazidin plazma düzeyini yükseltir, rifampinin
etkinliğini azaltır.
SİKLOSERİN
• L-alaninin D-alanine dönüşümünü sağlayan alanin
rasemaz enzimini inhibe eder. Hücre duvarı sentez
inhibitörüdür, bakteriyostatik etkilidir. Perferik nöropati,
depresyon, psikotik reaksiyon, epilepsi nöbetleri gibi
yan etkilere yol açar.
ETİONAMİD
• izoniazid gibi mikolik asid sentezini inhibe eder. GIS
irritasyonu, hepatotoksik etki ve nörotoksisite gibi yan
etkileri vardır.
KAPREOMİSİN AM İKASİN
• Özellikle streptomisine dirençli olgularda tercih edilen
aminolikozid grubu antibiyotiklerdir.
• Nefrotoksisite ve ototoksisite gibi yan etkilere yol
açar.
• Gebelikte kullanılabilecek ilaçlar, izoniazid, rifampin,
etambutoi ve PAS’tır.
f \
M AC (M yo cab acterium A viu m -kan sa sii)
te da visin de kullanılan ila ç la r:
• K laritro m isin / A zitro m isin
• S ip ro flo k sa sin
• R ifab u tin ilk te rc ih
• Am ikasin
v J
D oğru cevap: C
7. Pirazinam id hakkında aşağıdakilerden hangisi
ya nlıştır?
A) INH’ya rezistan bakteriler çoğunlukla prazinamide
duyarlıdır
B) Artralji ve myalji sık karşılaşılan yan etkileridir
C) VVarfarinin yarı ömrünü düşürürler
D) Prazinamid ile karaciğer fonksiyonlarında bozulma
olabilir
E) Oral etkilidir ve beyin omurilik sıvısına geçer
Prazinamidle tedavide karaciğer fonksiyonlarında bozulma
olabilir. Ancak ilaç mikrozomal enzimleri indüklemez. O
nedenle vvarfarin yıkımını etkilemez.
Doğru cevap: C
 8. Tüberküloz tedavisinde ilaçların kom bine 12. Tüberküloz tedavisinde kullanılan ilaçlardan
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

kullanılm asının asıl amacı hangisidir? hangisi PPD testini negatifleştirir?

A) Diğer bakteriyel enfeksiyonların oluşmasını A) INAH B) Rifampin

önleme C) Streptomisin D) Etambutol
B) Rezistans gelişmesini geciktirmek E) PAS
C) Her bir ilacın plazma yarı ömrünü arttırmak
D oğru cevap: B
D) Yan etki olasılığını azaltmak
E) Metabolik olarak inaktif olan mikobakterilere de
etkili olmak 13. Tüberküloz tedavisi için izoniazid, rifam pisin ve
etam bütol alan b ir çocuk için hangisi yanlıştır?
Bazen sinerjistik etkileşim mümkün olsa da kombinasyon
tedavisinin asıl amacı rezistans gelişmesini geciktirmektir. A) Çocukta grip benzeri durum oluşabilir
Kombinasyonla ilaç sayısı arttığı için yan etkiler de artar.
B) INH ile eşit dozda pridoksin verilmelidir
Mikobakteriler çabuk rezistans geliştirebilen bakterilerdir.
C) Çocuğun göz yaşı, idrarı kırmızıya boyanabilir
D oğru cevap: B D) Periyodik olarak karaciğer fonksiyon testleri
yapılmalıdır
E) Çocuğun bakımını yapan anneye INH proflaksisi
9. Aşağıdaki ilaç kom binasyonlarından hangisi yapılmalıdır ancak çocuğun kardeşlerine profilaksi
tüberküloz tedavisinde ilk seçenek olarak yapmaya gerek yoktur
kullanılan ilaçlardır?
Tüberkülozlu hasta ile yakın ilişkisi olan herkes özellikle de
A) Etionamid-Kanamisin B) İzoniazid-Rifampin çocuklarda proflaksi uygullanmalıdır. Rifampin grip benzeri
C) Etambutol-Sikloserin D) İzoniazid-Sikloserin bir duruma ve vücuttan salgılanan sıvılarda kırmızıya
boyanmaya neden olur. Çocuklarda ve genç hastalarda
E) Rifampin-Ofloksasin
hepatik fonksiyon bozukluğu nadir görülür ancak genede
D oğru cevap: B özellikle de yüksek dozla tedavi ediliyorsa periyodik
karaciğer fonksiyon testlerine bakılmalıdır.

D oğru cevap: E
10. R ifam pisin hakkında aşağıdakilerden hangisi
yanlıştır?

A) Rifampisin Mikobakterium avium intracellulareye
düşük invitro etkinliğe sahiptir
B) INH ile hepatit oluşumu rifampisinden daha
nadirdir
C) Rifampisin oral kontraseptiflerin etkisini azaltabilir
D) Rifampisinin yan etkilerinin nedeni insan RNA
polimerazının inhibisyonudur
E) Grip benzeri bir hastalık hali oluşturabilir
R ifam pisin bakteri ve klam idyalarda RNA sentezini
inhibe eder. İnsan RNA polim erazları rifam pisinden
etkilenmez. Rifampisin karaciğerde mikrozomal enzimleri
güçlü ve selektif olarak uyarır. Oral antikoagulanlar, oral
kontraseptifler ve oral antidiabetiklerin etkisini azaltır.
D oğru cevap: D
14. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi özellikle de glikoz
6-fosfat dedihrogenaz e ksikliği olan kimselerde
hemolize ve sıklıkla m ethem oglobinem iye neden
o lur?
A) Kloramfenikol (PAS’da favizm yapar)
B) izoniazid
C) Streptomisin
D) Dapson
E) Prazinamid
Dapsonla beraber hem atolojik anom aliler sık görülür.
Hemoliz, lökopeni, trombositopeni ve methemoglobinemi
sık görülür. İzoniazid de glukoz 6 fosfat dehidrogenaz
eksikliği olanlarda hemolize neden olabilir.
Doğru cevap: D

11. Kapalı kazeöz lezyonlarda en etkili antitüberküloz 15. Aşağıdakilerden hangisi lepra tedavisinde
hangisidir? kullanılır?
A) izoniazid B) Rifampin A) Dapson B) Nistatin
C) Streptomisin D) Pirazinamid C) Ampisilin D) Tetrasiklin
E) PAS E) Amantadin
Kapalı kazeöz lezyonlarda oksijen düşük bakteri üremesi Mycobacterium lepra tedavisinde seçilecek ilaç dapson
yavaştır. Rifampin bu lezyonlarda etkili olan ilaçtır. olmalıdır. Rezistans oluştuğu için rifam pinle kombine
kullanılır.
D oğru cevap: B
Doğru cevap: A
 16. Leprada kullanılan ilaçlar hakkında ile, mikobakterilere etkilidir. D-alanin analoğudur. Alanin

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? rasemazı inhibe ederek etki gösterir. En ciddi to ksik etkileri
santral s in ir sistem i işlevlerinin çeşitli bozuklukları ile
A ) Klofazimin deride renk değişimine neden olabilir p siko tik reaksiyonlardır.
B) Dapsona direnç gelişmesi halinde ya da hastanın
dapsonu kaldıramadığı hallerde klofazimin D oğru cevap: E
kullanılmalıdır
C) Dapsonun etki mekanizması folik asit sentezinin
20. INH ve Parasetamolün g lu kuro nik asitle
inhibisyonudur
birleşerek to ksik olmayan hale g etirilip, atılması
D) Tek doz asetodapson 3 ay dokularda yeterli hangi mekanizmayla olur?
seviyede inhibisyon sağlar
E) Dapson M. leprae’ya karşı bakterisidal’dir A) Konjugasyon B) Asetilasyon
C) Dehidrogenasyon D) Oksidasyon
Dapson M. leprae’ya bakteriyostatik etkilidir.
E) Transformasyon
D oğru cevap: E
INH ve Parasetamol karaciğerde N-asetillenir. Özellikle
de INH izonikotinik aside dönüşmek süretiyle metabolize
edilir. Bazı kim selerde N-asetil transferaz enzimi daha
17. Aşağıdaki antitüberküloz ilaçlardan hangisi diğer
az bulunabilir. Bunlarda bu ilaçların inaktivasyonu 5-6 kez
ilaçlara rezistans gelişm esini önlem ek ya da
daha yavaştır.
geciktirm ek için kom binasyona eklenir?
Doğru cevap: B
A) izoniazid B) Streptomisinn
C) Etambutol D) Pirazinamid —
E) Rifampin

D oğru cevap: C
ANTİPROTOZOAL
V____________________________________________________

18. İki yaşın altındaki çocuklarda tüberküloz tedavisi 1. Asem ptom atik ve noninvazif amebiazis
için etam butol yerine kom bine tedavide hangi ilaç tedavisinde hangisi kullanılır?
te rcih edilir?
A) Emetin B) Falatin
A) Para-aminosalisilik asit C) Klorakin D) Diloksanid
B) Rifampin E) Eritromisin
C) Streptomisin
Asemptomatik (portör) ve noninvazif amebiaziste diloksanid
D) izoniazid tercih edilmelidir. Noninvazif form = dokulara geçmemiş,
E) Pirazinamid sadece intestinal lümendeki formdur.

P a ra-am inosalisilik asit, daha önceleri streptomisin ve D oğru cevap: D

izoniazid ile kombine edilerek tüberküloz tedavisinde
kullanılmıştır. Benzer özellikler gösteren ve hasta tarafından
daha kolay alınan etambutol bu kombinasyonlarda PAS’ın 2. Sadece karaciğer dokusundaki am iplere etki
yerini almıştır. Halen PAS’ın tek kullanılış yeri, 2 yaşın eden antiam ibik ilaç hangisidir?
altındaki çocuklarda tüberkülozun kombine tedavisidir;
bunlarda etam butolün görme ile ilgili toksik etkisinin A) Metronidazol
başladığını tespit etmek zor veya imkansız olduğundan B) Klorokin
onun yerine PAS kullanmak gerekir.
C) Paromomisin
D oğru cevap: A D) Diloksanid furoat
E) Ornidazol

19. Aşağıda verilen antitüberküloz tedavide K lorokin ince barsaklardan tam olarak emilir kolonlara
kullanılan ilaçlardan hangisi p siko tik reaksiyonlar ulaşamaz, kolonik amibiyasizde etki göstermez. Hepatik
o lu ştu ru r? abse olgularında kullanılır.

A) Etambutol B) Pirazinamid Doğru cevap: B

C) Streptomisin D) Rifampin
E) Sikloserin
S ik lo s e r in tü b e rkü lo z te da visin de ikinci derecede
öneme sahip alternatif ilaçlardandır. Bazı proteus türleri
 386

3. Barsak lüm enindeki am iplere etki gösteren ilaç Metronidazol antiprotozoa ve antianaerobik bir antibiyotiktir.
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

aşağıdakilerden hangisidir? Metronidazolün sitotoksik metabolitlerinin oluşması için

hipoksik ortam gerektiğinden aeroblara etkili değildir.
A) Emetin
B) Klorokin Doğru cevap: D
C) Dihidroemetin
D) Paromomisin 7. M etronidazol aşağıdaki organizma çiftlerinden
E) Amfotensin B hangisinin tedavisinde kullanılır?
E m e tin , d ih id ro e m e tin ve k lo ro k in sa de ce d o k u A) Plasmodium vivax ve Leismania donovanii
içinde yerleşm iş olan invazif am iplere etkilidir. Lümen
B) Cryptococcus neoformans ve Histoplasma
içindekilere karşı etki göstermezler.
kapsulatum
D oğru cevap: D C) Entamoeba histolitika ve Giardia lamblia
D) Microsporum ve Trichophyton
E) Enterobius ve Necator
4. D irekt am ibisid etkisi en belirgin olan antib iyo tik
hangisidir? Metronidazol antiamebik bir ajandır. Aynı zamanda Giardia
üzerine de etkilidir.
A) Paromomisin B) Sulfadiazin
C) Oksitetrasiklin D) Tetrasiklin Doğru cevap: C
E) Vankomisin
Amiplere karşı kullanılan antibiyotikler E. histolitikanın 8. H afif derece amebiyaziste hangisi kullanılır?
simbiyoz yaşadığı mikroorganizmaları öldürerek indirek
olarak da etki ederler. Direkt amibisid etkisi en güçlü olan A) Doksisiklin
antibiyotik paromomisindir. B) Tetrasiklin HCI
C) Diloksanid furoat
D oğru cevap: A
D) Emetin
E) Metronidazol
5. A m e bisitler hakkında aşağıdakilerden hangisi
Dizanteri oluşmamış amebik kolitte metronidazol kullanılır.
ya nlıştır?
Hem kolondaki hem de dokudaki şekillere etkilidir. Ancak
A) Metronidazol barsak lümeninde çok az etkiye şiddetli vakalarda lümende fazla etkili olmadığından luminal
sahiptir amebisit ilaçla kombine edilmelidir. Diloksanid furoat da
metronidazolle kombine edilebilir.
B) Diloksanid furoat luminal amebisittir
C) Paromomisin ekstraintestinal amebiyazisde D oğru cevap: E
etkilidir
D) İyodokinol periferik nöropati ve tiroidde büyümeye
neden olur 9. Antim alaryal ilaçlar hakkında hangisi yanlıştır?
E) Paromomisin güçlü direk amibisid olan tek A) Meflokin sekonder eksoeritrositik şizontları
antibiyotiktir öldürür
P a ro m o m is in a m ib iya zis te d a visin d e ku lla nıla n B) Primakin daha çok malaryanın eksoeritrositik
aminoglikozit bir antibiyotiktir ve güçlü direkt amibisittir. evrelerine etkilidir
Absorpsiyonu çok az olduğundan sadece lümende etkilidir.
C) Proguanil güçlü bir şizontosit olan metabolitine
Barsak florasında bozulmaya neden olabilir.
dönüşür
D oğru cevap: C6 D) Antimalaryal tedavide tetrasiklin, klindamisin gibi
antibiyotiklerin de yeri vardır
E) Klorokin kan şizontosittir ancak sekonder doku
6. M etronidazol hakkında aşağıdakilerden hangisi şizontlarını etkilemez
ya nlıştır?
Meflokin kinine benzer birçok özellikler taşır. Her iki ilaç da
A) Pseudomembranöz enterokolitte etkilidir kan şizontosittir. Her ikisi de sekonder eksoeritrositik evreye
çok az etkilidir o nedenle nükse neden olurlar.
B) Metronidazol kullanımı ile periferik nöropati
oluşabilir D oğru cevap:A
C) Teratojenik etkilere sahiptir
D) Penisilin allerjisi olan hastalarda pnömokok
enfeksiyonlarında alternatif ilaçtır
E) Oral etkilidir ve beyin omurilik sıvısına geçer
 387

10. Aşağıdaki antim alaryallerden hangisi yalnızca Karaciğerdeki hipnozitlere de etki eden tek antimalaryal
prim akin’dir.

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
kan şizontositlerine karşı etkili d e ğ ild ir?

A) Primakin Malarya Tedavisi: Lokalizasyona göre düzenlenir

B) Klorokin
Kana e tk ili o la n la r
C) Meflokin
• Gametositlere de etki edenler: Ademisinin türevleri
D) Halofantrin (Ademether, Adesunat, Dihidroademisinin), Klorokin,
E) Kinin Kinin, Kinidin
A n tim a la rv a lle r E tkile rin e G öre Su Ş ekilde • Gametositlere etki etmeyenler: Meflokin, Primetamin,
S ın ıfla n d ırılırla r: Sulfadoksin, Tetrasiklin

1. S ın ıf I: Sadece kana etkilidirler. P a ra n k im e (K a ra c iğ e re ) e tk ili o la n la r: Prim akin,

Atovakuon, Proguanil
• Bunlar aynı zamanda kanda gametositlere de etki
Hızlı E tkilile r Yavaş E tk ilile r ederler
Artemisinin Primetamin • K a raciğe rde h ip n o z itle re etki eden tek ilaç:
Klorokin Sulfonamid Primakin’dir
Kinin Doksisiklin
Meflokin Sporozoitlere etkili olanlar: Hiçbiri
• Bu nedenle antim alaryaller gerçekte enfeksiyon
gelişimini engelleyemezler, sadece enfeksiyonun
2. S ın ıf II: Kan ve primer karaciğer tutulumuna karşı
semptomatik olmasını önlerler
etkilidirler.
Doğru cevap: C

12. Aşağıdaki antim alaryal ilaçlardan hangisi doza

bağımlı deride kızarıklık, ıslaklık, bulantı-kusma,
diyare, tinnitus, baş dönm esi, bulanık görm e ve
işitm e bozukluğuna neden olur?

A) Primakin
B) Kinidin
3. S ın ıf III: Karaciğerdeki hipnozoitlere ve gametosidlere
C) Primetamin
etki gösterir.
D) Doksisiklin
• P r im a k in E) Fansidar

Yukarıdaki tablolardan da anlaşıldığı üzere; Primakin, kana Bu etkiler çinkona alkaloidleri olan kinin ve kinidinin klasik
etki göstermez ve esas olarak karaciğere etkilidir. yan etkileridir. Bu etkilere o nedenle çinkonizm denir. Bir
aşırı duyarlılık reaksiyonudur.
Klorokin: Kandaki şizontlar üzerinde güçlü öldürücü etkisi
bulunur. Akut tedavide etkilidir. Doğru cevap: B
• Meflokin: En önemli kullanılış yeri; multi-drug rezistan
falciparum proflaksisidir.
• Halofantrin: M ulti-drug rezistan falsiparum ’da 13. Plazmodium vivaks akut atağının oral teda­
kullanılır. visinde hangisi ve rilir?

• Kinin: En eski malarya ilacıdır. Günümüzde çok A) Primakin

kullanılmaz.
B) Primetamin
D oğru cevap: A C) Dapson
D) Klorokin

11. Aşağıdaki antim alaryallerden hangisi E) Meflokin

karaciğerdeki hipnozitlere de etki eder? Klorokin P. vivaksın akut ataklarının tedavisinde kullanılır.
Ancak parazitin eksoeritrositer formlarını eradike etmez.
A) Ademisin Fosfat tuzu tablet halinde, hidroklorürtuzu injeksiyon olarak
B) Klorokin kullanılır. Antiinflamatuar etkiye de sahip olan ve en çok
C) Primakin kullanılan antimalaryaldir.
D) Proguanil
E) Atovakuon
 388
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

Hamilelikte Kullanılabilecek A nti mal arya II er:

• Klorokin

• Proguanil

• A r tem isinin

D oğru cevap: D v J
Doğru cevap: A
14. A ntiprotozoal ilaçlar hakkında hangisi yanlıştır?

A) Primetamin ve sulfadoksin antimalaryal tedavide 17. Sıtma p rofilaksisinde en tercih edilen ilaç
ardışık blokla etkili olurlar aşağıdakilerden hangisidir?
B) Klorokin teratojeniktir
A) Kinin
C) Nifurtimoks bazı protozoalara selektif etkilidir
B) Klorokin
D) Pentamidin herxheimer tipi reaksiyona neden
C) Mepakrin
olabilir
D) Primetamin
E) Klorokin Entemoeba histolitikanın sadece
intestinal formlarına etkilidir E) Primakin

K lo ra kin incebarsaktan tamamen absorbe olduğu için Klorokin sıtmalı bölgeye gidecek kişiye o bölgeye gitmeden
intestinal amebiyazisde kulanılamaz. Klorokin karaciğerde 1 hafta önce başlanır.

kana göre yüzlerce kat daha çok toplanır o nedenle

Doğru cevap: B
karaciğer amebiyazisinin teşhis ve tedavisinde kullanılır.
Karaciğer belirtilerinde amebiyazisden şüpheleniliyorsa
klorokin le b elirtile r ortadan kalkar. 18. Retinopati yapan antim alaryal ilaç hangisidir?
D oğru cevap: E A) Proguanil
B) Klorokin
15. E ritro sitik ve e kzoeritrositik malarya tedavisinde C) Primakin
aşağıdaki ilaç kom binasyonlarından hangisi D) Meflokin
kullanılır? E) Mepakrin
A) Metronidazol ve klorokin Klorokin alkol dehidrogenaz enzimini inhibe ederek
B) Primakin ve piperazin retinopati oluşturabilir.
C) Primakin ve klorokin D oğru cevap: B
D) Trimethoprim ve sulfisoxazol
E) Klotrimazol ve niklosamid
19. Endemik b ir bölgede ve herhangi bir
Primakin ekzoeritrositik malarya karşı etkindir. Klorokin ilaca direnç söz konusu değil ise malarya
yalnız eritrositik forma etkindir. kem oprofilaksisinde ilk tercih edilecek ilaç ve
tedavi şekli aşağıdakilerden hangisidir?
D oğru cevap: C
A) Haftada bir defa oral yoldan 650 mg kinin sülfat
B) Haftada bir defa oral yoldan 25 mg primetamin ve
16. Aşağıdaki antim alaryal ilaçlardan hangisi özellikle 500 mg sulfadoksin
d iskoid lupus eritem atosus gibi otoim m un
C) Haftada bir defa oral yoldan 500 mg klorokin
hastalıkların tedavisinde de yararlıdır?
fosfat
A) Klorokin B) Primakin D) Haftada bir defa oral yoldan 263 mg primakin
C) Kinin D) Kinidin fosfat
E) Meflokin E) Haftada bir defa oral yoldan 26. 3 mg primakin
fosfat ve 500 mg klorakin fosfat
K lo ro kin antimalaryal etkisinden başka etkileri de olan
çok yönlü bir ilaçtır. Antiinflam atuar etkisi sayesinde Sıtma profilaksisinde klorokin, akut tedavide ise klorokin ve
romatoid artirit ve diskoid lupus eritematosus gibi kollagen primakin kullanılır. Rezistans varsa primetamin, kinin veya
hastalıklarının tedavisinde kullanılmaktadır. fansidar kullanılır.

Doğru cevap: C
 389

20. A ş a ğ ı d a k i ila ç la r d a n h a n g is i, d u y a r lı p la z m o d y u m 24. Schistosom alara karşı kullanılan en e tkili ilaç

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
s u ç la r ı n d a fo lik a s id s e n t e z in d e a r d ış ık b lo k aşağıdakilerden hangisidir?
y ap arak a n t im a la r y a l e tk i o lu ş tu r m a k iç in
p r im e t a m in le k o m b in e o la r a k k u lla n ılır ? A) Prazikuantel
B) Metrifonat
A) Sulfadoksin
C) Tetrasiklin
B) Kolrakin
D) Klorokin
C) Primakin
E) Niklozamid
D) Kinakrin
Prazikuantel hem S. mansoni hem S. japonicum hem de
E) Tetrasiklin
S. hematebium’a karşı etkili olan bir ilaçtır. Metrifonat ikinci
D oğru cevap: A tercihtir.

D oğru cevap: A
21. H a n g i s i k in in in e tk ile r in d e n d e ğ i ld i r ?

A) Anitaritmik etki 25. Toxoplasm ozisin en hızlı tedavi şekli hangisidir?

B) Kürarizan etki
A) Sülfadiazin+Primetamin
C) Vazokonstriktif etki
B) Sülfadiazin+Folinik asit
D) Analjezik etki
C) Primetamin+Folinik asit+Sülfadiazin
E) Antipiretik etki
D) Primetamin+Folinik asit+Sülfadiazin
Kinin damar düz kaslarını gevşetir yüksek dozda verilirse E) Spiramisin+Folinik asit
vazodilatasyon ve hipotansiyon yapar.
Toksoplazma gondii zorunlu hücre içi parazitidir. Primethamin
Doğru cevap: C ve sülfadiazin kombinasyonu 2-4 hafta verilir. İmmün sistemi
bozuk olanlara 4-6 hafta önerilir. Teratojenik olduğu için
gebelere verilmez. Gebelere Spiram isin önerilir. Oküler
22. A ş a ğ ı d a k i le r d e n h a n g i s i s t i b o g l u k o n a t s o d y u m u n toksoplasm ozisde klindam isin kullanılabilir.
ö z e lliğ id ir ?
Doğru cevap: A
A) Leishmaniazisde etkindir
B) Dişlerde renk bozukluğu yapar
26. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi sadece
C) Kardiyovasküler ve renal hastalığı olanlarda
tripanozom adaki hipoksantin guanin fosfo ribo zil
güvenle kullanılır
transferazla RNA’ya bağlanan m etabolitlerine
D) Tripanosomiazise karşı etkindir dönüşür?
E) Nükleik asid metabolizmasına ve glikolize etkisi
yoktur A) Asetil salisilik asit
B) Demir dekstran
Stiboglukonat sodyum Leishmaniazis tedavisinde kullanılır.
Dişlere etkisi yoktur. Kardiyovasküler ve renal hastalığı C) Gliserol
olanlarda kontrendikedir. Nükleik asid metabolizmasına D) Allopurinol
ve glikolize etkisiyle organizmayı etkiler. Tripanosomiazise E) Mebendazol
etkisi yoktur.
A llo p u rin o l hipoksantin guanin fosforibozil transferazla
D oğru cevap: A RNA’ya bağlanan metabolitlerine dönüşür. Ancak bu olay
sadece tripanozomalarda olur. Memelilerde bu reaksiyon
oluşmaz.
23. C ilt le is h m a n ia z is in d e en te rc ih e d ile n ila ç
h a n g is id ir ?
D oğru cevap: D

A) Meglumin antimanyat
B) Emetin
C) Ornidazol
D) Metronidazol
E) Diloksanid furoat
M eglum in a n tim a n ya t o rg an ik antim on b ile şikle ri
grubundandır. Leishmaniaların yaptığı enfeksiyonlarda
kullanılır.

Doğru cevap: A
 39

------------------------------------------------------------ -
4. A ş a ğ ı d a k i a n t if u n g a l ila ç la r d a n h a n g i s in i n lip id
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

b ir t a ş ıy ıc ı iç in d e v e r ilm e s iy le t o k s is i t e a z a lır ?
ANTİFUNGAL
V____________________________________________________________________ A) Amfoterisin B
B) Flusitozin
1. A m f o t e r is in B ’n in a n t if u n g a l etki m e k a n iz m a s ı
C) İtrakonazol
a ş a ğ ıd a k ile r d e n h a n g i s i d i r ?
D) Ketokonazol
A) Hücre zarında porlar açar E) Terbinafin
B) Sitokrom P450 enzimini inhibe eder
- Lipid taşıyıcı amfoterisin B’nin memeli hücrelerine
C) DNA ve RNA sentezini inhibe eder nonspesifik olarak bağlanmasını önler.
D) Ribozomal protein biyosentezini inhibe eder - Böylece ilacın nefrotoksik etkisi azdır.
E) Skualen epoksidoz enzimini inhibe eder
Doğru cevap: A
- Amfoterisin B hücre membranında porlar açarak
hücrenin permebilitesini değiştirir.
- Başta potasyum olmak üzere çeşitli elektrolitlerin 5. K r o n ik k u lla n ım d a C a * +, K * v e M g * * k a y b e tire n ,
hücre dışına çıkmasına ve ölüme neden olur. b ö b re k b o z u k lu ğ u n a ve h ip o k r o m n o r m o s it e r
a n e m iy e y o l a ç a n v e f u n g a l m e n e n jitte in trate k a l
r in f ü z y o n la k u lla n ıla n ila ç h a n g i s i d i r ?

H er zaman A m fo te risin B ile kombine edilen; A) Griseofulvin

Flusitosin B) Nistatin
H içb ir zaman A m fo te risin B ile kombine C) itrakonazol
edilmemesi gereken; Ketokonazol (İm idazoller) *2 D) Amfoterisin B
E) Flusitozin
V * J Amfoterisin B’nin en ciddi yan etkileri böbrekleredir ve
D oğru cevap: A tübülüs hücrelerinde hasar yapar. Bu ilaçlarla sıklıka
hipokalemi gelişir. Ayrıca ateş yükselmesine neden olur.

2. A m f o t e r is in B k u lla n a n b ir h a s t a d a a ş a ğ ı d a k i y a n
e tk ile r d e n h a n g i s i g ö r ü lm e z ?
f \

Sporotrikozis
A) Kas spazmı C iltte lokalize ise; Potasyum İy o d ü r
B) Baş ağrısı
C ilt dışına çıkmış, sistem ik hal almış ise;
C) Hipokalemi A m foterisin B
D) Renal tübüler asidoz
E) Hipertansiyon V J
D oğru cevap: E Doğru cevap: D

3. A ş a ğ ı d a k i a n t if u n g a l ila ç la r d a n h a n g i s i b a r s a k t a n 6. D ijita l k u lla n a n h a s t a la r d a d u y a r lılığ ı a rtıra n

çok az e m ild iğ i iç in oral a lın d ığ ın d a d ü şü k a n t if u n g a l a ş a ğ ıd a k i le r d e n h a n g i s i d i r ?
s i s t e m ik etki g ö s t e r ir ?
A) Flukonazol B) Flusitozin
A) Amfoterisin B C) Amfoterisin B D) Griseofulvin
B) Flusitozin E) Tolnaftat
C) itrakonazol D oğru cevap: C
D) Ketokonazol
E) Terbinafin
7. A m f o t e r is in B hangi p a r a z it e r e n fe sta sy o n d a
- Am foterisin B barsaklardan çok az emildiği için etk ili b ir ila ç t ır ?
sistemik hastalıklarda intravenöz yolla verilmelidir.
A) Leishmania
- BOS haricindeki dokulara çok iyi dağılır.
B) Amip
Doğru cevap: A C) Echinococcus
D) Trepanosoma
E) Ascaris
 391

Leishmania’lar (kala-azar ve şark çıbanı etkenleri) üzerinde 11. Aşağıdaki antifungallerden hangisi mantarda

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
Amfoterisin B, antimon türevlerinden daha güçlü öldürücü tim id ila t sentetazı inhibe eder?
etki yapar. Antimon türevlerine cevap vermeyen olgularda
amfoterisin B, 0.25-1 mg/kg dozunda günde bir veya gün A) Amfoterisin
aşırı yavaş i v. infüzyonla 8 haftaya kadar verilebilir. B) Flusitozin
C) Griseofulvin
Doğru cevap: A
D) Flukonazol
E) Ketokonazol
8. Hücre m embranında bulunan sterollere
D oğru cevap: B
bağlanarak etki gösteren antifungal hangisidir?

A) Amfoterisin B
12. Beyin o m u rilik sıvısına yüksek oranda geçen ve
B) Nistatin
antifungal tedavide tek başına kullanıldığında
C) Polimiksin rezistans oluşan, antim etabolit ilaç hangisidir?
D) Griseofulvin
A) Amfoterisin B
E) Flusitozin
B) Ketokonazol
Amfoterisin B paranteral yoldan kullanılan tek poliendir.
C) Nistatin
Antifungal spektrumu nistatinden daha geniştir. Fungisid
etki oluşturur. Duyarlı fungus türlerinin hücre membranında D) Flusitozin
bulunan bazı sterollere irreversibl bir şekilde bağlanır ve E) Griseofulvin
böylece membran permeabilitesini bozar.
Flusitozin oral kullanılır ve BOS’a yüksek oranda geçer.
Doğru cevap: A 5-flourourasile döner ve timidilat sentetazı inhibe eder.
Genellikle Amfoterisin B ile kombine edilir.

D oğru cevap: D
9. A ğ ır sistem ik kandidiazis tedavisinde hangi ilaç
seçilm elidir?

A) Nistatin 13. Flusitozinin antifungal etki mekanizması

aşağıdakilerden hangisidir?
B) Griseofulvin
C) Ketokonazol A) Hücre zarında porlar açar
D) Amfoterisin B B) Sitokrom P450 enzimini inhibe eder
E) Flukonazol C) DNA ve RNA sentezini inhibe eder
Amfoterisin B sistemik mantar enfeksiyonlarının tedavisinde D) Ribozomal protein biyosentezini inhibe eder
ilk tercih olarak kullanılan bir antifungaldır. Etkisini E) Skualen epoksidoz enzimini inhibe eder
fungusların hücre membranındaki sterollere bağlanıp
membran permeabilitesini bozarak gerçekleştirir. - Flusitozin florlanmış bir primidin türevidir.
- Mantar hücrelerinde önce 5-fluorourasile dönüşür.
Doğru cevap: D - Daha sonra 5 -flu o ro d e o ksiü rid in m onofosfata
dönüşerek DNA sentezini, fluoroüridin trifosfata
dönüşerek RNA sentezini inhibe eder.
10. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi renal tübüler nekroz
yapabilir? D oğru cevap: C

A) Amfoterisin B B) Ezetimib
C) Furosemid D) Lovastatin 14. Kem ik iliğ i depresyonuna yol açan antifungal
E) Probukol aşağıdakilerden hangisidir?

A) Flukonazol
T ü b ü le r n e k ro z y a p a b ile n bazı ila ç la r
B) Flusitozin
A m fo te r is in B Radyoaktif iyottu kontrast maddeleri
C) Amfoterisin B
A m in o g lik o z id le r Sefaloridin
D) Griseofulvin
İV im m lin o g lo b u lin Siklosporin
E) Tolnaftat
M e to k siflu ra n Sülfonamidler
D oğru cevap: B
P o lim ik sin le r Tetrasiklinler

Doğru cevap: A
 392

15. Aşağıdakilerden hangisi terbinafinin antifungal 17. Aşağıdaki antifungal ilaçlardan hangisinin
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

etki m ekanizmasıdır? onikom ikoz ve derm atofitlere olan etkisi

A) Hücre zarında porlar açar
B) Sitokrom P450 enzimini inhibe eder
C) DNA ve RNA sentezini inhibe eder
D) Ribozomal protein biyosentezini inhibe eder
E) Skualen epoksidoz enzimini inhibe eder
- Terbinafin mantarın skualen peroksidoz enzimini
inhibe ederek ergosterol sentezini bozar.
- Organizma için toksik olan skualenin hücre içinde
birikmesine yol açar.
diğerlerine göre en g ü d ü d ü r?
A) Kaspofungin B) Griseofulvin
C) Amfoterisin B D) Terbinafin
E) Vorikonazol
K a s p o fu n g in : M antar hücre d uva rın d a P(1,3)
glukan sentezini inhibe ederek etki gösteren yeni bir
ilaçtır.Amfoterisin B ve terbinafin gibi fungisit etkilidir.
Am foterisin B’ ye yanıt vermeyen invazif aspergillus
tedavisinde kurtarma tedavisinde kullanılır, iyi tolere edilir.

“ Bazı a n tifu n g a l ila çla rın e tki y e rle ri” başlıklı şekile G riseofulvin: Hücrelerin mikrotübül proteinine bağlanıp
bakınız. mitozu inhibe ederek etki gösteren sadece dermatofitlere
etkili birantifungaldir.mikrozomal enzim indüksiyonu yapar
Doğru cevap: E
dolayısıyla porfirialı hastalarda kontrendikedir Disülfiram
benzeri etki gösterir.
16. Aşağıdaki antifungal ajanlarla ilg ili olarak
aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A m fo te r is in B: Hücre m em branında e rg oste role
A) Amfoterisin B, kandida anfeksiyonlarının bağlanarak hücre membran permeabilitesini bozarak etki
tedavisinde etkindir. gösterir. Dermatofitlere etkili değildir. En önemli yan etkisi
nefrotoksisitedir. Renal tübüler asidoz yapar, hipokalemi
B) Varikanazol mikrozomal enzim inhibisyonuna ve azotemi yapabilir.
neden olur.
C) Flusitozin, mantarlar tarafından 5-florourasile T erbinafin: Skualen epoksidaz enzimini bloke ederek
dönüştürülür. ergosterol sentezini inhibe ederler. En güçlü dermatofit ve
D) Mikonazol, topikal olarak kullanılabilir. onikomikoz etkilidir.

E) Naftilin, yüzeyel dermatofit enfeksiyonlarında lokal Vorikonazol: Hücre duvar sentezi sırasında lanosterolü
olarak kullanılır. ergosterole çeviren 14-a demetilaz enzimini bloke ederek
Doğru cevap: B etki gösteren imidazol türevlerinin en son geliştirilen

üyesidir. Steroid sentezini engellemez, mikrozomal enzim
inhibisyonu yapıcı etkisi nerdeyse yoktur. İnvaziv aspergillus
tedavisinden amfoterisin B den daha etkin bulunmuştur.
Vorikanazol kullanan hastaların %30 kadarında bulanık
görme .renkli görmede ve görme parlaklığındaki değişiklikler
gibi görme bozuklukları oluşabilir
D oğru cevap: D
18. A n tifu ng al tedavide kullanılan azollü ilaçların etki
mekanizması aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hücre zarında porlar oluşturur
B) Sitokrom P450 enzimini inhibe eder
C) DNA ve RNA sentezini inhibe eder
D) Ribozomal sentezini inhibe eder
E) Skualen epoksidazı inhibe eder
- Azollü ilaçlar mantar hücre zarı için önemli olan
ergosterolün sentezinde azalmaya yol açan sitokrom
P450 enzimini inhibe ederler.
D oğru cevap: B
19. Aşağıdaki antifungal ilaçlardan hangisinin görme
ile ilg ili yan etkileri b elirgindir?
A) Kaspofungin B) Griseofulvin
C) Amfoterisin B D) Terbinafın
E) Vorikonazol
K a s p o fu n g in : M an tar hücre d uva rın d a (3(1,3)
glukan se n te zin i inhibe ederek etki gösteren yeni
bir ila ç tır.A m fo te ris in B ve te rb in a fin gibi fu n g is it
etkilidir.Amfoterisin B’ ye yanıt vermeyen invazif aspergillus
tedavisinde kurtarma tedavisinde kullanılır .iyi tolere edilir
G riseofulvin: Hücrelerin mikrotübül proteinine bağlanıp
mitozu inhibe ederek etki gösteren sadece dermatofitlere
etkili bir antifungaldir.mikrozomal enzim indüksiyonu yapar
dolayısıyla porfiryalı hastalarda kontrendikedir Disülfiram
benzeri etki gösterir
A m fo te r is in B: H ücre m em branında e rg o ste ro le
bağlanarak hücre membran permeabilitesini bozarak etki
gösterir.Dermatofitlere etkili değildir.En önemli yan etkisi
nefrotoksisitedir.Renal tübüler asidoz yapar .hipokalemi ve
azotemi yapabilir
T erbinafin: Skualen epoksidaz enzimini bloke ederek
ergosterol sentezini inhibe ederler.En güçlü dermatofit
ilacıdır
Vorikonazol: Hücre duvar sentezi sırasında lanosterolü
ergosterole çeviren 14-a demetilaz enzimini bloke ederek
etki gösteren imidazol türevlerinin en son geliştirilen
ü y e sid ir.ste ro id se nte zini e ngellem ez, m ikrozom al
enzim inhibisyonu yapıcı etkisi nerdeyse yoktur.invazif
aspergillus tedavisinden amfoterisin B den daha etkin
bulunmuştur.Vorikanazol kullanan hastaların %30 kadarında
bulanık görme .renkli görmede ve görme parlaklığındaki
değişiklikler gibi görme bozuklukları oluşabilir.
D oğru cevap: E
393
20. Beyin o m u rilik sıvısına yeterli ölçüde geçen,
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
bu nedenle C occidioidal m enenjit tedavisinde
kullanılabilen, ayrıca değişm eden idrarla atıldığı
için idrar yollarında güçlü antifungal etki gösteren
geçen azol gurubu antifungal ilaç aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Ketokonazol B) Itrakonazol
C) Flukonazol D) Terkonazol
E) Mikonazol
F luko na zol
Ketokonazole üstünlüğü, SSS'e yeterli ölçüde geçmesidir.
Coccidioidal menenjitte amfoterisin B’ye tercih edilir.
- Değişmeden idrarla atılır. Bu nedenle idrar yollarında
güçlü antifungal etki gösterir.
D oğru cevap: C
21. A ntifungal ilaçlar hakkında hangisi ya nlıştır?
A) Ketokonazol mantarda P-450 enzimlerini inhibe
eder
B) Dermatofitler griseofulvine dirençlidir
C) Amfoterisin ve diğer polienler ergosterol sentezini
inhibe ederler
D) Amfoterisin B’ye direnç çok azdır
E) Flusitozin fungal timidilat sentetazı inhibe eder
Ketakonazol gibi azol ilaçlar P-450 ile oluşan lanosterol
dem etilasyonunu inhibe ederek ergosterol sentezini
azaltırlar. Am foterisin B ve diğer polienler membran
geçirgenliğini arttırarak etki ederler.
“A rıtifu n g a lle rin e tk i m e k a n iz m a la rı” başlıklı şekile
bakınız.
D oğru cevap: C
22. A ntifungal ilaçların etki mekanizmaları ile ilgili
olarak aşağıdakilerden hangisi ya nlıştır?
A) İmidazol ve triazol türevleri (azoller), fungal
lipidlerin-özellikle ergosterolün-sentezini inhibe
eder.
B) Terbinafin fungal replikasyonu inhibe ederek etki
gösterir.
C) Amfoterisin B, hücre membranında ergosterole
bağlanarak etki eder.
D) Griseofulvinin, mikrotübül fonksiyonu veya nükleik
asid sentezi ya da polimerizasyonu ile etkileşerek
etkili olduğu düşünülür.
E) İmidazol ve triazol türevleri, fungal oksidatif
enzimlerle etkileşir ve ergosterol sentezini
engeller.
Doğru cevap: B
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

Mikrotubül sistemi

( z ) —[ Griseofulvin ~*j
[ Azoller } - Q —■

Terbinafin
Naftilin
Amorolfin
t

Nukleus

■Fungal hücre duvarı

23. Ketokonazol hakkında hangisi yanlıştır?

A) Fungal menenjit tedavisinde etkilidir

B) Kortizol sentezini inhibe eder
C) Dissemine blastomikozda etkilidir
D) Dermatofitozlarda oral kullanılabilir
E) Oral absorpsiyonunu antiasitler azaltır
Ketokonazol beyin omurilik sıvısına çok az geçer ve o
nedenle menenjitte etkili değildir.

D oğru cevap:A

24. Aşağıdaki antifungallardan hangisinin hem D oğru cevap: C

sistem ik, hem topikal uygulanabilen form ları
tedavide değerlidir?

A) Flusitozin 25. K ronik m ukokutanöz kandidazis tedavisinde en

uvaun seçenek aşağıdakilerden hangisidir?
B) Amfoterisin B
C) Ketokonazol A) Ketokonazol
D) Nistatin B) Tolnaftat
E) Griseofulvin C) Flusitozin

Bir imidazol olan ketokonazol antifungal azolleri içinde D) Nistatin

ağız yoluyla verilebilen ve bazı sistemik mikozlarda etkinlik
sağlayabilen ilk drogdur.
Ketokonazol dermatofitozların ve yüzeyel kandidiyazisin
tedavisinde lokal olarak kullanılır.
E) Amfoterisin B
Ketokonazol kandidalarda maya şeklinden pseudo-hifa
şekline dönüşümü azaltarak fagositoz için uygun olan
maya şeklinin oranının yüksek kalmasını sağlar.
 39►5

29. Aşağıdakilerden hangisi sistem ik mantar

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
enfeksiyonlarının tedavisinide kullanılm az?
K a n d id a E n fe k s iy o n la r ın ın T e d a v is i

Yüzeyel kandidiyazis: N ist a t in A) Amfoterisin

B) Flusitozin
Kronik mukokutanöz kandidiyazis: Ketokonazol
C) Griseofulvin
Sistem ik kandidiyazi: A m f ö te risin B
D) Flukonazol
V J E) Ketokonazol

D oğru cevap: A Doğru cevap: C

26. G riseofulvin hakkında hangisi ya nlıştır? 30. Nistatin özellikle hangi m antar enfeksiyonlarında
tercih edilir?
A) Birçok dermatofite topikal etkilidir
A) Candida
B) Teratojenik ve karsinojeniktir
B) Cryptococcus
C) Yağlı gıdalar ile absorpsiyonu artar
C) Coccidioides
D) Bazı oral kontraseptiflerin etkisini azaltır
D) Trichophyton
E) Yüzeyel mikoza neden olan bazı mantarların
mikrotübül fonksiyonunu bozar E) Epidermophyton

Griseofulvin etkili olması için oral alınmalıdır. Topikal etkinliği N istatin’e en duyarlı mantarlar, maya m antarlaradır.
çok azdır. Özellikle Candida albicans enfeksiyonlarının tedavisinde ve
proflaksisinde kullanılır. Deney hayvanlarında Histoplazma,
D oğru cevap: A Cryptococcus ve Coccidioides enfeksiyonlarına karşı etkili
bulunmuşsa da bu tür mantar enfeksiyonlarına karşı
kullanılmaz. Dermatofitlere etkisizdir. (Epidermophyton,
27. Candida albikansa aşağıdaki ilaçlardan hangisi Trichophyton, Microsporum).
e tkisizdir?
Doğru cevap: A
A) Klotrimazol
B ) Amfoterisin B
31. Oral ve vajinal kandidiazis tedavisinde kullanılan
C) Ketokonazol
ve G astrointestinal sistem den em ilim i olmayan
D) Nistatin antifungal aşağıdakilerden hangisidir?
E) Griseofulvin
A) Nistatin B) Amfoterisin B
Griseofulvin kandida türlerine etkisizdir o nedenle bu tür
C) Ketokonazol D) Tolnaftat
enfeksiyonların tedavisinde kullanılmaz.
E) Griseofulvin

F u n g is it F u n g is ta tik D oğru cevap: A

• Amfoterisin B • Griseofulvin
• Terbinafin • imidazol / Triazoller
• Flusitozin

D oğru cevap: E

1. Kolon kanseri tedavisinde 5-florourasil ile birlikte

28. Ösefageal kandidiyazis için oral kullanılan ve %90 kullanılan antihelm intik ajan hangisidir?
böbreklerden değişm eden atılan ilaç hangisidir?
A) Emetin
A) Klotrimazol B) Ketokonazol B ) Levamizol
C) Griseofulvin D) Amfoterisin B C) Metronidazol
E) Flukonazol D) ivermektin

Flukonazol, ketokonazol ve diğer azollerden farklı özellikler E) Piperazin

taşır. Beyin omurilik sıvısında yeterli konsantrasyona erişir
ve karaciğerden değil de böbreklerden atılır. Böbreklerden
%90 değişmeden atılır.
Doğru cevap: E
Piperazin: Ascaris lumbricoides ve Enterobius vermicularise
karşı çok etkilidir. Askaris ve oksiyurlerde nöromuskuler
kavşakta iyon kanallarını bozarak kas mem branım
hiperpolarize eder ve gevşek felç oluşturur. Metaboliti
güçlü karsinojenik etki gösterir.
 396

Levam izol: Helmintte spastik felç yaparak ve fumarat A n tih e lm in tik le r in e tk i m e k a n iz m a s ı T U S ’ da

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

redüktazı inhibe ederek etki gösterir. Diğer ilaçlardan sorgulanabilen bilgilerdendir.Albendazolvemebendazol

en önemli farkı immünostimülan etkili olmasıdır. Bulantı,
kusma, karın ağrısı ve baş dönmesi gibi yan etkilere neden
olabilir. Kolon kanserinde kullanılabilir.
İverm ektin: Geniş etki spektrumuna sahiptir. Onchocerca
volvulus gib filaryalara, Strongyloides, Trichuris ve Oxyuris
gibi barsak nematodlarına karşı etkilidir. Parazitte GABA
reseptörlerini uyararak klorun hücre içine girişini artırır,
hiperpolarizasyon sonucu paralize olmasını sağlar.
M etronidazol: Karma etkili olmasına rağmen lümende
ulaştığı m iktarlar tek başına etkili olması için yeterli
olmadığından dilo ksan id furoat gibi bir luminal amebisid
ile birlikte kullanılır. Parazitin barsak ve karaciğerdeki invaziv
formuna etkili ancak kistlere etkisizdir.
Emetin: Protein sentezini inhibe eder. Amipli dizanteride
kullanılır. Sadece trofozoid formlara etkilidir.Toksik etkileri
nedeniyle 1 0 günden kısa süreli kullanılması önerilir.
Amibik hepatit, karaciğer absesi ve amibik kolitin akut
alevlenmelerinin tedavisinde kullanılır. Balantidium coli ve
fasciola hepatica infeksiyonlarında da etkilidir.
Doğru cevap: B
m ikrotübül inhibisyonu yapan antihelm intiklerdir.
A n tih e lm in tik le rin Etki M ekanizm aları
• Mikrotübül sentez inhibisyonu yapanlar: Albendazol,
Mebendazol, Thiabendazol
• Mikroflia immobilizasyonu, yüzey değişiklikleri yapan:
Dietilkarbam azin
• G A B A erjik etkiyi a rttıra ra k paralizi oluşturan:
İvermektin, piperazin
• Kolinesteraz inhibisyonu yapan: M etrifonat
• Oksidatif fosforilasyon inhibisyonu & ATPaz aktivite
stimülasyonu yapan: Niklozamid
• Miyonöronal bileşkeden asetilkolin blokajı ile paralizi
oluşturan: Piperazin
• Miyonöronal kavşakta asetilkolin salınımını arttırma
ve kolinesteraz inhibisyonu: Pirantel pomad
• Hücre m em branında kalsiyum a g eçirg e nliğin i
arttırarak paralizi oluşturan: Prazikuantel
S p a stik fe lç o lu ş tu ra n la r: pirantel pomat, levamizol,
prazikuantel

Flask felç oluşturanlar: piperazin

2. Enterobius ve rm ikularis tedavisinde Doğru cevap: A

kullanılm ayan ilaç hangisidir?

A) Mebandazol
4. Nematodlara karşı kullanılan ilaçların etki
B) Niklozamid mekanizmaları ile ilg ili verilenlerden hangisi
C) Levamizol yanlıştır?
D) Piperazin tuzları
A) Pirantel pamoat, helmintlerin çizgili kaslarında
E) Pirantel pamoat nikotinik kolinerjik reseptörleri aktive ederek,
Niklozamid özellikle Tenia saginata, T.solium, D.latum ve H. antikolinesteraz etkinliği ile depolarizasyon yapar
na’nın neden olduğu sestod enfeksiyonlarının tedavisinde ve parazitte spastik felç oluşturur
kullanılır. B) Mebendazol ve Albendazol, helmintlerin intestinal
hücrelerindenki sitoplazmik mikrotübülleri yok
E n te ro b iu s v e rm ik u la ris te d a visin d e ; eder, asetil-kolinesteraz salınmasını ve glikoz
- Mebandazol, uptake’ini inhibe eder ve paraziti öldürür

- Thiabendazol, C) Piperazin nöromuskuler kavşakta iyon kanallarını

bozarak kas membranını hiperpolarize eder
- Dietilkarbamazin,
ve impuls geçişini bloke eder. Bu kavşaklarda
- İvermektin, asetil kolinin kasıcı etkisini azaltır ve gevşek felç
- Pirantel pamoat, oluşturur
- Levamizol ve D) Pirvinyum pamoat canlılığını anaerobik
- Albendazol kullanılır. metabolizma yolu ile sürdüren helmintlerde
ekzojen glukoz’un uptake’ını inhibe etmek sureti
Doğru cevap: B3 ile antihelmintik etki gösterir
E) Levamizol nematodların anaerob metabolizmasını
inhibe eder, eksojen glukoz uptake’ini ve
3. M ikrotübül sentezini inhibe eden antihelm intik mitokondrilerde ADP’den ATP sentezlenmesini
aşağıdakilerden hangisidir? bozmak sureti ile parazitleri öldürür

A) Mebendazol Levamizol, Ascaris ve trichostrongylus’a karşı tek doz

halinde verildiğinde bile güçlü etkinlik gösterir. Etki
B) Prazikuantel
mekanizması pirantelinkine benzer; helmintte spastik felç
C) İvermektin yapar. Ayrıca immünostimülan etkisi de vardır.
D) Levamizol
Doğru cevap: E
E) Metronidazol
 p
E
97

5. Kancalı kurt, kıl kurdu ve yuvarlak solucan Helmirıtlerin tedavisinde kullanılan ilaçlar az bilinen
bir konudur. Bunedenle belli başlı ilaçları hatırlamakta

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
(Askaris)da pirantel pamoatla a lternatif olarak
kullanılan ancak alopesi, lökopeni ve karaciğer fayda vardır.
enzim lerinde yükselm eye neden olan ilaç
hangisidir? A N T İ-H E L M İN T İL A Ç L A R

A) Dietilkarbamazin
NEMATODLARIN TEDAVİSİNDE KU LLA N ILA N
B) Levamizol İLAÇ LAR :
C) Albendazol • P ira n te l: M ebendazolile b irlikte nem atodların
D) Prazikuantel tedavisinde ilk tercihtir.
E) Paromomisin • Mebendazol
Albendazol geniş antihelmintik etki spektrumu gösterir. • Albendazol: Nematod infeksiyonlarının ve ayrıca kist
Ekinokokus granülosusda en çok tercih edilen ilaçtır. hidatiğin tedavisinde kullanılır.
Nematod enfeksiyonlarında pirantel pamoata alternatiftir. • Levamizol: Bir helmint ilacı olmasına karşılık, özellikle
Embriyotoksik ve teratojeniktir. adjuvan olarak immünstimülan amaçla da kullanılır.

Doğru cevap: C FİLARYALARIN TEDAVİSİNDE KU LLA N ILA N

İLAÇ LAR :
• İv e rm e k tin : Ö z e llik le O nchocerca vo lvu lu s
6. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi nematod ve
tedavisinde önemlidir.
artropodlarda GABA’nın etkisini arttırarak etkili
o lur? • Dietilkarbam azin: VVuchereria bancrofti infeksiyonu
tedavisinde kullanılır.
A) Pikrotoksin • M etronidazol: Aslında anaerop protozoonlara karşı
B) Tiamin kullanılan bir ilaçtır. Dracunculus medinensis’de ilk
tercihtir.
C) Pyrantel pamoat
D) Piperazin SESTODLARIN TEDAVİSİNDE KU LLA N ILA N
E) Glutamik asit İLAÇ LAR :

Birçok antiparazitik ilaç nematod ve artropodlarda GABA’nın
etkinliğini arttırarak kas paralizine neden olur. Piperazin ve
ivermektin bu tür ilaçlardandır.
Doğru cevap: D
• Prazikuantel: Hem Taenia’ların ve H.nana gibi
sestodların hem de Schistosoma gibi trem atodlarm
tedavisinde ilk tercih ilaçtır. Dolayısıyla bu sorunun
doğru cevabıdır.
• Niklozamid
• Parom om isin: Bir aminoglikoziddir.

7. O nkoserkiasisde iverm ektine alterna tif olarak TREM ATODLARIN TEDAVİSİNDE K U LLA N ILA N
kullanılan ve ölen parazitlere bağlı mazotti İLAÇ LAR :
reaksiyonu denen reaksiyona neden olan ilaç
• Metrifonat
hangisidir?
Doğru cevap: A
A) Mebendazol B) Dietilkarbamazin
C) Albendazol D) Pirantel pamoat
E) Prazikuantel 9. Ascaris lum bricoides infestasyonlarının
tedavisinde kullanılan prim er ilaç aşağıdakilerden
M a z o tti re a k s iy o n u dietilkarbam azinle parazitlerin
hangisidir?
hızla ölmesinden kaynaklanır. Onchocerca volvulusda
ivermektine alternatif olarak suraminle beraber kullanılır. A) Pirantel pamoat B) Piperazin

Doğru cevap: B8 C) Tiabendazol D) Metrifonat

E) Dietilkarbamazin
Ascaris, yuvarlak helmintler (nematodlar) içerisinde yer
8. Aşağıdakilerden hangisi hem trem atodlara hem alan bir parazittir. Dünyada en sık rastlanılan nematod
de sestodlara e tkilid ir? infestasyonlarındandır.
A) Prazikuantel
B) Metrifonat
C) Niridazol
D) Levamizol
E) Paromomisin
 398

11. İverm ektin hakkında aşağıdakilerden hangisi

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

ya nlıştır?

A) GABA’nın etkisini arttırır

Ş im d i, se çe n e kle rd e ki d iğ e r ilaçlara bakalım :
• Piperazin: Parazitte flask felç oluşturan, günümüzde
artık kullanılmayan bir ilaçtır.
• Tiabendazol: Anti-piretik, anti-inflamatuvarveimmün
modülatör etkisi bulunmaktadır. Bir nematod ilacıdır.
Ancak ascariste ilk tercih değildir.
• M etrifonat: Bir organofostattır (=antikolinesterazlar)
ve vücutta aktif şekli olan diklorvos’a dönüşür. Sadece
birtrematod olan S. hematobium’a karşı etkilidir.
• Dietilkarbamazin: Mikrofilaryaların yüzey özelliklerini
değiştirerek (araşidonikasid metabolizmasını bozarak)
vücut savunma hücreleri tarafından öldürülmelerini
sağlar. Kanda bulunan mikrofilaryaları yok eder.
VVuchereria bancrofti’ye karşı kullanılır.
D oğru cevap: A
B) Onchocerciasisde ilk tercihdir
C) İvermektinle tedavide ateş, eklem ağrısı, kaşıntı
ve kızarma gibi etkiler görülebilir
D ) Askaris, trichuris ve oxyuris gibi nematodlara da
etkilidir
E) Santral sinir sistemi ile ilgili yan etkilere neden
olur
İvermektin nematodlarda GABAetkisini arttırarak etki eder.
Oncocerca volvulusda en çok tercih edilen ilaçtır. Diğer
nematodlara floria ve strongyloidese de etkilidir. Santral
yan etkiler görülmez.
D oğru cevap: E
12. Strongyloides stercoralisin yaptığı pnöm oninin
tedavisinde hangisi kullanılır?
A) Tiabendazol
B) Pirantel pamoat
C) Prazikuantel
D) Niklozamid
E) Levamizol
Visseral larva migrans ve kutanöz larva migransda en
çok tercih edilen ilaç tiabendazoldür. Oral alınır ve çok
yüksek oranda absorbe olur. Vücutta birikime uğramayan
bir ilaçtır.

D oğru cevap: A
10. Pirantel pamoat hakkında aşağıdakilerden
hangisi ya nlıştır?
13. Tiabendazolün en sık görülen yan etkisi
A ) Sestod enfeksiyonlarında niklozamidle aynı hangisidir?
etkinliktedir
A) Periferik nöropati
B) Oral yolla alındığında çok az absorbe olduğundan
B) Aplastik anemi
sık görülen yan etkileri gastrointestinal sistemle
ilgilidir C) Baş dönmesi ve uyuklama
C ) Askaris lumbrikoides enfeksiyonlarında etkilidir D) Kolestatik sarılık
D) Parazitlerde nikotinik reseptörleri bloke ederek E) Cilt döküntüleri ve anjiyo ödem
felce neden olur Tiabendazolün en sık görülen yan etkileri bulantı-kusma,
E) Hamile hastalarda kullanılabilir baş dönmesi, iştahsızlık, uyuşukluktur. Baş dönmesi ve
uyuşukluk yaptığı için bu ilacı alan hastalar dikkat gerektiren
P iran te l pam oat nematod enfeksiyonlarında oldukça
işlerde çalışmamalıdır.
etkilidir. Niklozamid ise sestod enfeksiyonlarında oldukça
e tk ilid ir.P ira n te l pam oat sestod e n fe ksiyo n la rın d a Doğru cevap: C
kullanılmaz. Nematod enfestasyonlarında en çok tercih
edilen ilaçlardan biridir.

D oğru ce vap :A
 399

r -------------------------------------------------------------------------------\ - Lamivudin -Abacavir

KEMOTERAPOOTIK İLAÇLAR
ANTİVİRAL İLAÇLAR - Adefovir

__________________________________________ 2. N on -N ü kleo zid Reverse T ra n s k rip ta z A n a lo g la rı

- Nevirapin - Efavirenz
1. Aşağıdaki antiviral ilaçlardan hangisi tim idin
analoğudur? - Delavirdin

B. Proteaz in h ib itö rle ri

A) Asiklovir B) Vidarabin
C) Zidovudin D) Trifluridin - Sakinavir - İndinavir

E) Zalsitabin - Ritonavir - Nelfinavir

-Ampinavir - Lopinavir
Antiviral ilaçların pek çoğu nükleotid analoglarıdır. Bu konu
oldukça karışık olmasına rağmen, en azından zidovudin gibi
N Ü K LE O T İD A N A L O G L A R I (N Ü K LE O S İD R E ­
çok önemli birkaç ilaç hakkında fikir sahibi olmak gerek:
V E R S E T R A N S K R İP T A Z İN H İB İT Ö R L E R İ)

PİRİMİDİN Virusta reverse transriptaz enzimini inhibe eder.

PÜRİN ANALOGLARI
ANALOĞLARI
------------- I Akut infeksiyonu etkiler, kronik infeksiyon üzerine etkisi
GUANİN ADENOZİN TİMİDİN SİTOZİN
zayıftır.
Asiklovir
Anti idoksiuridin
Gansiklovir Vidarabin Sidofovir Z id o v u d in
- herpes Trifluridin
Famsiklovir
Anti T im id in (p irim id in ) ana lo ğu :
Ribavirin
- influenza
Probenesid ve asetaminofen zidovudinin etkinliğini artırır.
Anti
Adefovir Zidovudin Zalsitabin
- retrovirus BOS’a geçişi çok iyidir.

Yan etkileri: Kemik iliği toksisitesi (anemi, lökopeni), baş

D oğru cevap: C
ağrısı (en sık), diyaret, ateş.

Z a ls ita b in (H ivid):
2. AIDS tedavisinde kullanılan HIV proteaz
inhibitö rle rin de n hangisi en az yan etkiye neden Sitozin analoğu periferik nöropati (reversibl), pankreatit.
o lu r ve en ivi tolere edilir? BOS’a daha az geçer

A) Zidovudin B) Didanozin D ida no zin (Videx)

C) Sakinavir Mezilat D) indinavir
Adenozin (purin) analoğu: Periferik nöropati, pankreatit
E) Adefovir zidavudin ile kombine kullanılır.
Bu soru ik i açıdan önemli...
Stavudin (Zerit): Adenozin analoğu: Periferik nöropati yan
B irin c isi AIDS te d a visin d e k u lla n ıla n ila çla rın etki etkisi vardır. Asit labildir.
mekanizmalarını bilmelisiniz. Çünkü şıklardan sadece ikisi
Lam ivudin (Com bivir, Epivir): Çocuklarda pankreatite
(c ve d) HIV proteaz inhibitörüdür.
neden olur. Hepatit B’de kullanılır.
İkincisi AIDS tedavisinde kullanılan her ilaç sorulmaya
Zidovidin+Lamivudin AIDS olgularında kombine olarak
adaydır ve bu nedenle bilmelisiniz.
kullanılır.
Şim di AIDS te d a visin d e ku lla n ıla n ila çla rı gözden
A b a c a v ir
geçirelim.
A d e fo v ir
4. AİDS TEDAVİSİNDE KU LLA N ILA N İLA Ç LA R
- H ipersensitivite reaksiyonlarına yol açabilir.
AIDS etkeni retroviruslardan HIV (insan immün yetmezlik
virusu)’dir. Virüs, özellikle T helper (CD4+) lenfositleri N O N -N Ü K L E O T İD R EV ER SE T R A N S K R İP T A Z
etkiler. İN H İB İT Ö R L E R İ
A. Ters (Reverse) tra n s k rip ta z in h ib itö rle ri
N ükleotid a naloglarından farkları aktive olm ak için
1. N ükle ozid R everse T ra n skrip ta z A n a lo g la rı fosforilasyona ihtiyaç duymamalarıdır.

- Zidovudin - Didanozin Nevirapin: (Viramune) Doğum sırasında bebeği korumak

- Zalsitabin - Stavudin için uygulanır.
 400

D eiavirdin: Ciddi döküntü ve baş ağrısı yapabilir. R ifa b u tin + S ip ro fla k s a s in

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

Efavirenz (Stocrin) - S alm o ne lla e n fe k s iy o n la rı —» 3. jen era syon

sefalosporinler
* Bu grupta en sık rastalanan yan etki cilt döküntüsüdür. - P. carinii pnömonisi —► Ko-trimoksazol, pentamidin,
dapson
HIV PROTEAZ İNHİBİTÖRLERİ - C. albicans ve diğer m antar enfeksiyonları —*
amfoterisin
Diğer ilaçların toksik etkileri ve etkilerine direnç gelişmesi
- T. Gondii enfeksiyonları —>Primetamin ve leucovorin
nedeniyle geliştirilmiştir.
asit + sulfodiazin
S a k in a v ir m ezilat: - A n sefalit —» Klindam isin ve premetamin
- En iyi tolere edilen proteaz in h ib itö rü d ü r - C.neoformans-*Amfoterisin B
- En az yan etkiye sahiptir. D oğru cevap: C
- En sık GIS yan etkileri görülür.

R itonavir: (Kaletra, Norvir)Transaminazlarda ve trigliserid 3. Fam siklovirin a k tif m etaboliti olan, erişkinlerdeki
düzeyinde yükselme. Sitokrom P450’yi inhibe eder. rekürren herpes labialis infeksiyonlarının
tedavisinde topikal olarak kullanılan ilaç
In d in a v ir: (Crixivan): Reversibl nefrolitiasis yapabilir.
aşağıdakilerden hangisidir?
(BOS’a en iyi geçen proteaz inhibitörü)
A) Pensiklovir
N elfinavir m azilat: En sık yan atki olarak diyareye neden
olan AIDS ilaçtır. B) Gansiklovir
C) Trifluridin
A m prenavir (Agenerase): Yarı ömrü uzundur. En sık yan
D) Foskarnet
etki Gastrointestinal intoleranstır.
E) Vidarabin
Vucutta yağ toplaması, hiperlipidemi ve tip II diabete neden
olur. Nelfinavir diare oluşturur. HERPESVİRUS İNFEKSİYONLARININ
• En kısa e tkili olanlar: Abacavir ve Zidovudin
TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
• En uzun yarı öm ürlü olanlar: Efavirenz
H e rp e s v iru s la r:

AIDS’Lİ HASTALARDA PROFİLAKSİ
- HIV enfekte anneden bebeğe trasplasental geçişi
engellemek için —> zidovudine (hamile anneye)
- P. Carinii pnömonisi proflaksisi - * Trimetoprim-
su lfam eto ksa zol (en e tkili ve ucuz), Dapson,
Atovaguone, aerolize pentamidine
- M. avium compleksine karşı proflaksi —> Rifabutin,
azitomisin, klaritromisin
- Toxoplazm ik e nse falit karşı pro flaksisi —> Co-
trimoksazol, Dapsone-primetamin
- Cryptococcal menenjit proflaksisi —> Fluconazol
- CMV enfeksiyonları proflaksisi —►Oral gansiklavir
- Herpes simpleks proflaksisi —>Asiklavir
- C. albicans enfeksiyonları proflaksisi —» Fluconazol
• AlDS’li hastalarda rotavirüs ve varicella virüs aşıları
KONTRENDIKEDIR.
AIDS’LI HASTALARDAKİ FIRSATÇI
ENFEKSİYONLARIN TEDAVİLERİ
- CMV e n fe ks iyo n la rı -> I.V. G a n sikla vir veya
foscarnet
- HSV enfeksiyonları —►Asiklavir veya foscarnet
- M. avium kompleksi —» ilk te rcih rifa b u tin veya
K laritrom isin veya A zitrom isin + Etambul veya
- Herpes sim p leks tip 1 ve tip 2: Herpes labialis,
herpes genitalis ve herpes keratiti
- Varisella Zoster: Suçiçeği ve herpes zoster etkeni
- S ito m e g a lo v iru s : İmmün yetmezlikli hastalarda
infeksiyon etkeni
- E pstein-B arr v irü s ü : İnfeksiyöz mononükleoz ve
Burkitt lenfoma.
H erpes v iru s la ra karşı e tk ili ila ç la r
• Asiklovir
• Gansiklovir
• Famsiklovir
• İdoksuridin
• Trifluridin
• Foskarnet
• Vidarabin
A S İKLO V İR (A k lo v ir, Z ovirax, P rovir, V iro s il)
- Bir guanozin analoğudur. Herpesviruslara karşı en
selektif etkili ilaçtır.
- Ön ilaç formu olan Valasiklovir şeklinde kullanılır.
Etki m ekanizm ası
Herpes virusta bulunan timidin kinaz tarafından hücrede
fosforilasyona uğrayarak trifosfat şekline dönüşmeden
etkinlik gösteremez. Oluşan bileşik iki yolla etkilidir:
 401

a) DNA polimeraz enzimini inhibe eder. - Kem ik iliğ i depresyonu, h e p a to to k s is ite ve

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
b) Vi rai DNA yapısına katılarak DNA zinciri oluşumunu nefrotoksisite gibi yan etkileri nedeniyle sistemik
normalden daha erken bir evrede sonlandırır. kullanılması tercih edilmez.

Klinik kullanımı: T R İF L U R İD İN (TFT-THILO)

- Herpes simpleks-1 (HSV-1), HSV2, varisella zoster - DNA sentezini inhibe eden bir diğer antiviral ilaçtır.
enfeksiyonlarında ilk tercih edilecek ilaçtır.
- HSV-1 ve HSV-2’nin neden olduğu keratokonjuktivit
- EBV ve Sitomegalovirus (CMV) timidin kinaz enzimi ve keratitte kullanılır.
içermediğinden asiklovire dirençlidir.
FO SKARNET
Endikasyonları:
- Diğer antivirallerden yapısal olarak en önemli farkı
- Transplantasyon öncesi, kemik iliği naklinden önce
fosfonomorfik asit yapısında olmasıdır. Diğerleri pürin
ve kalp naklinden sonra proflaktik olarak kullanılır.
veya pirimidin analoğudur.
- Genital herpes, herpes labialis, oftalmik herpes,
varisella zoster ve herpes simplekse bağlı ensefalitte Endikasyonları:
(B O S ’ a g e çe b ilir), ö z e llik le im m une sistem i
- **HIV enfeksiyonu olan immünsupressif hastalarda
baskılanmış hastalarda kullanılır.
C M V ’ye bağlı re tin it te d a v is in d e ve ö ze llikle
Yan etkileri: gansiklovire dirençli olgularda kullanılır.
- “ A siklovire dirençli herpes ve varisella zoster
- İ.v. uygulama: Nefropati, lokal flebit.
enfeksiyonlarında da kullanılmaktadır.
- Oral uygulama: Baş ağrısı, bulantı,kusma
- Topikal uygulam a: Kaşıntı. Etki mekanizması

Viral DNA ve RNA polimeraz ile reverse transkriptaz (HIV

G A N S İK L O V İR (C Y M E V E N E )
virusuna etkili) enzimlerini inhibe eder.
- Etkileri tamamen asiklovire benzer. Asiklovir gibi virüs
tarafından trifosfat şekline dönüştükten sonra etkisini Oral emilimi iyi değildir, i.v. olarak uygulanır.
gösterir.
Yan etkileri
Sitomegalovirus (SMV) infeksiyonlarında tercih edilir..
Nefrotoksisite, iki değerlikli katyonlara bağlanabildiği için
Klinik kulanım: hiper-hipokalsemi veya hiper-hipofosfatemi oluşturur.

- “ İmmünsupresif hastalarda (örn. AIDS) SMV’ye bağlı V İD A R A B İN

retinit tedavisinde kullanılır. AlDS’li hastalarda SMV’ye
bağlı olarak en sık gelişen süperinfeksiyon retinitttir.
Etki mekanizması:
- Kemik iliği transplantasyonu yapılan olgularda
SMV’ye bağlı interstisiyel pnömoni proflaksisinde Viral DNA polimeraz enzimini inhibe eder (Bu etkisinden
tercih edilir. 5’-trifosfat analoğu sorumludur).

Yan etki: Endikasyonları:

Nötropeni (en sık), nefrotoksik etki. Herpes simpleks keratiti, ansefaliti (BOS’a geçebilir) ve
varisella zoster enfeksiyonlarında tercih edilir. Genital
Oral veya İ.v. uygulanır, teratojenik etkisi nedeniyle gebelikte herpeste etkili değildir.
kontrendikedir.
- Eritrositlerde toplanabilme özelliği vardır.
F A M S İK L O V İR (FAM VİR)
Doğru cevap: A
- Akut herpes zoster enfeksiyonlarında oral yoldan
kullanılır. Hepatit B olgularında denenmektedir.
- Bir guanozin analoğu olan pensiklovirin ön ilacıdır. 4. Asiklovir aşağıdaki viral replikasyon
basamaklarından hangisini hedefleyerek antiviral
P E N S İK L O V İR etki gösterir?

- Fam siklovirin a ktif m etabolitidir. Erişkinlerdeki A) DNA sentezi

rekürrent Herpes labialis infeksiyonlarının tedavisinde B) Viranların toplanma ve paketlenmesi
topikal olarak kullanılır. C) Konakçı polizomundaki protein sentezi
D) Viral DNA’nın soyulması
İD O K S U R İD İN
E) Virüsün hücreye penetrasyonu
- Bir pirimidin analoğudur. - Asiklovir asiklik bir guanozin derivesidir.
- H erpes ke ra titin in te da visin de to p ik a l olarak - DNA sentezini iki yolla inhibe eder:
kullanılır.
1) Viral DNA polimeraz için deoksi GTP ile yarışır.
 402

2) Viral DNA’ya girerek zincir sonlanmasına neden (çocuklarda tercih edilir), IFa ile birlikte oral olarak
KEAAOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

olur. kronik hepatit C tedavisi, İnfluenza A-B infeksiyonları

ve kırım kongo hemorajik ateş
D oğru cevap: A
• Rimantadin: influnza infeksiyonlarında kullanılır.
• Zanamivir: Nöraminidaz inhibitörüdür. Hem influenza
5. Aşağıdakilerden hangisi nükleotid yapısında A hemde influenza B tedavisinde kullanılır.
olmayan b ir a ntiviraldir?
D oğru cevap: A
A) Foskarnet sodyum B) Gansiklovir
C) Sidofovir D) Zidovudin
7. İnsan immün yetmezlik virüsü (HIV) infeksiyonu
E) Vidarabin tedavisinde kullanılan ilaç ve etki mekanizması
Herpes virüs infeksiyonlarının tedavisinde kullanılan ve eşleştirmelerinden hangisi doğru değildir?
aynı zamanda retrovirüslere karşı da etkili olan foskarnet
A) Maravirok - CCR5 inhibitörü
sodyum ; diğer antivirallerin tersine bir pürin veya pirimidin
analoğu değildir. P iro fo sfa t analoğudur. Bu nedenle; B) Bevirimat - Matürasyon inhibitörü
pirofosfat analoğu olduğu için kıkırdak ve kemiklerde birikir. C) Ranibizumab - CD4 monoklonal antikor
Kemiklerin kalsiyum ve fosfat metabolizmasını bozar. Yan D) Elvusitabin - Nükleozid ters transkriptaz inhibitörü
etki olarak hipo / hiperkalsemi ve hipo / hiperfosfatemi
E) Raltegravir - İntegraz inhibitörü
oluşturur. Kemik iliği süpresyonu yapıcı etkisi zayıftır.
Ranibizumab VEGF m onoklonal antikordur, neovasküler
DİĞER SEÇENEKLER:
tip yaşa bağlı m akula dejenerasyonunda intra vitre al
• G a n s ik lo v ir : G uanin analoğudur. CMV olarak kullanılır. HIV infeksiyonu tedavisinde kullanılan
infeksiyonlarında kullanılır. CD4 m onoklonal a n tiko r ibalizum abdır.
• Sidofovir: Sitozin analoğudur. CMV retiniti, progresSif
multifokal lökoensefalopati ve transplantlı hastalarda Y E N İ A N T İR E T R O V İR A L L E R
adenovirüs infeksiyonlarının tedavisinde kullanılır.
• Z idovudin: Nükleozid analoğudur. HIV infeksiyonu NÜKLEO ZİD R E V E R S T RA N SKRİPTA Z
tedavisinde kullanılır. İNHİBİTÖRLERİ (NRTI):
• V id a ra b in : Adenosin analoğudur. Herpes virüs Elvusitabin Aprisitabin Racivir
infeksiyonlarının tedavisinde kullanılır.
NO N-NUKLEO ZİD R E V E R S T R A N SK R İP T A Z
D oğru cevap: A
İNHİBİTÖRLERİ (NNRTI):
Rilpivirin
6. Aşağıdaki antiviral ilaçlardan hangisi herpes
virüsüne karşı etkilid ir? CCR-5 İNHİBİTÖRÜ (G İRİŞ İNHİBİSYONU):
Maravirok Vikrivirok
A) idoksuridin B) Amantadin
C) Ribavirin D) Rimantadin İNTEG RAZ İNHİBİTÖRÜ:
E) Zanamivir Raltegravir Elvitegravir
İd o k s iu rid in bir timidin analoğudur. Herpes simpleks
M ATÜRASYO N İNHİBİTÖRÜ
virüsün oluşturduğu göz infeksiyonlarında, göz merhemi
ve solüsyonu şeklinde, lokal olarak uygulanır. Diğer bazı Bevirimat
antiherpetik ilaçlar gibi doğrudan memeli hücresi tarafından
fosforillenir. Timidin trifosfat ile yarışıp DNA zincirinde timidin FÜZYON İNHİBİTÖRÜ M O N KLO N AL A N TİKO R
yerine geçerek DNA sentezini bloke eder. (CD4)

Herpes tedavisinde kullanılan en önemli ilaç asiklovirdir. İbalizum

Bu ilaç viral timidin kinaz enzimi ile trifosfat türevine çevirir.
Doğru cevap: C
Oluşan asiklovir trifosfat; DNApolimerazı inhibe eder (diğer
herpes ilaçları gibi).

SEÇ EN EKLER D E BULUNAN DİĞER İLAÇ LAR : 8. Aşağıdakilerden hangisi kullanımı öncesi HLA-
B5701 alleli araştırılması gereken nüklozid yapıda
• Am antadin: Sadece influenza A’ya karşı etkilidir. Esas
olmayan ters transkriptaz inhibitörüdür?
olarak proflakside faydalıdır. Hastalık başladıktan
sonra verilirse, yalnızca semptomları hafifletir. A) Didanozin B) Abacavir
• R ib a v irin : DNA ve RNA viruslarına etkili geniş C) Emtrisitabin D) Zidovudin
sp ektrum lu bir ilaçtır. K u lla n ıld ığ ı en önem li
E) Nevirapin
e n d ika syo n la r; R e sp ira tu va r S in sisya l Virüs
 4G>3

Ö z e llikli N on-N ü kieo zid R evers T ra n skriptaz vidarabinli merhem herpetik ve vaksinyal keratit için etkili

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
İn h ib itö rle ri bir tedavidir. Topikal vidarabinin deri ve m ukozalardaki
(genital lezyonlar dahil) herpes sim pleks lezyonlarına
• Plazma proteinlerine bağlanm a & Eliminasyon
b ir etkisi y o k tu r (Herpetik ensefalitis ve neonatal herpetik
organı
yayılmada asiklovir vidarabinden daha etkilidir).
o Yüksek oranda bağlanıp, genellikle karaciğerden
atılanlar: Abacavir > Zidovudin > Lamivudin D oğru cevap: E
o Düşük oranda bağlanıp, genellikle böbrekten
atılanlar: Emtrisitabin, Tenofovir, Lamivudin
• Hipersensitivite riski için öncesinde HLA-B5701 alleli 12. Aşağıdakilerden hangisi asiklovire karşı
g eliştirilen direnç m ekanizm alarından biridir?
araştırılması gereken: Abacavir

Doğru cevap: B A) Nöraminidaz enziminin değiştirilmesi

B) Proteazların değiştirilmesi
C) Revers transkriptazların değiştirilmesi
9. İnsan imm ün yetm ezlik virüsü (HIV) tedavisinde
D) Timidin kinazların değiştirilmesi
kullanılan aşağıdaki ilaçlardan hangisi virüsün
intraselüler dönem ine etki etmez? E) Hepsi
- Asiklovire karşı direnç gelişmesinin ana mekanizması
A) Maravirok B) Raltegravir viral timidin kinazların değiştirilmesidir.
C) Sakinavir D) Zidovudin - Diğer bir mekanizma da viral DNA polimerazların
E) Lamivudin değiştirilmesidir.

M aravirok, CCR5 in h ib itö rü yeni b ir anti-HIV ilaçtır. D oğru cevap: D

V irü sü n hücreye tu tu n m a sın ı engeller. D olayısıyla
HlV’nin intraselüler dönem ine etki etmez. Diğerlerinin
tüm ü v irü sü n hücre için d e ki dönem inde kullandığı 13. Tim idin kinaz grubu taşımayan rezistan herpes
enzim leri inhibe eder. gruplarına hangi ilaç e tkilid ir?
• Raltegravir integraz inhibitörüdür.
A) Asiklovir B) Ribavirin
• Sakinavir proteaz enzim inhibitörüdür.
C) Rimantadin D) Foskarnet
Z idovudin ve lamivudin ters transkriptaz inhibitörüdür E) Dideoksimozin

Doğru cevap: A Foskarnet, asiklovire dirençli olan herpes ve gansiklovire

CMV ve zidovudine dirençli AIDS virusunda etkilidir.

Doğru cevap: D
10. Tekrarlayan herpes sim plex genitalis enfek­
siyonunda hangisi kullanılır?

A) Trifluridin B) Rifampin 14. Aşağıdakilerden hangisi sitom egalovirusle

oluşan retinitis, pnöm oni ve gastrointestinal
C) Amantadin D) Foskarnet
lezyonların tedavisinde kullanılan bir antiviral
E) Asiklovir ilaçtır?
A siklovir, foskarnet ve trifluridin herpes simplekse etkilidir.
A) Zidovudin B) Amantadin
Foskarnet genital enfeksiyonlarda kullanılmaz çünkü hem
toksiktir hem etkinliği tam bilinmemektedir. Trifluridin C) Gansiklovir D) Rifampin
sadece topikal olarak herpes keratokonjonkitivitinde HSV- E) Ribavirin
1 ’de kullanılır.
DNA polimerazı inhibe eden, sitomegalovirus DNA’sına
Doğru cevap: E girerek virüs replikasyonunu inhibe eden ve retinit, pnömoni,
gastrointestinal lezyonlarda belirgin iyileşme sağlayan
antiviral ajan Gansiklovirdir.
11. Özellikle yenidoğanın herpes sim pleks ensefaliti
gibi sistem ik herpes sim pleks enfeksiyonlarında f \
kullanılan ilaç hangisidir?
A d e fo v ir dipivoksil
A) Gansiklovir B) Zidovudin Bu ilaçlar hem H I V re v e rs e tra n s k r ip ta z ı hem
C) İdoksuridin D) Amantadin de H B V re v e rs e tra n s k rip ta z ı inhibe e d e r le r.
E) Vidarabin
V id arab in ’in en önemli kullanılış yeri, sistemik herpes v J
simpleks enfeksiyonları, özellikle neonatal herpes simpleks
Doğru cevap: C
enfeksiyonu ve herpes simpleks ensefalitidir. %3’lük
 15. A siklo vir aşağıdakilerden hangisinde etkili 18. HIV gib i retroviral virü s enfeksiyonlarının tedavisi
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

d e ğ ild ir? ile ilg ili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Herpes labiali A) HIV enfeksiyonu tedavisinde rezistans gelişimi

B) Genital herpes önemli bir sorundur ve bu nedenle ilaçlar üçlü,
dörtlü kombinasyonlar şeklinde kullanılır.
C) infeksiyöz mononükleoz
B) Ters transkriptaz inhibitörleri ve proteaz inhibitörleri
D) Herpes zoster
HIV tedavisinde kullanılır.
E) Herpes keratiti
C ) Ters transkriptaz inhibitörleri akut enfeksiyondan
D oğru cevap: C çok kronik enfeksiyonda etkilidir.
D) HIV genlerindeki spontan mutasyon ilaca direncin
ana nedenidir.
16. Zidovudin tedavisi alan HIV ile infekte olan E) Antiretroviral bazı ilaçlar arasında etkileşmeler
b ir hasta sitom egalovirüslere bağlı gelişen olabileceğinden kombinasyonlar dikkatle
retiniti için g an siklo vir alırsa aşağıdaki ilaç seçilmelidir.
etkileşim lerinden hangisi görülür?
Doğru cevap: C
A) Gansiklovirin sitokrom P450 enzimini inhibe
etmesi nedeniyle zidovudin birikimi olur
B) Gansiklovirin safra ile itrahı azaltılmasından dolayı 19. İntravenöz sid o fo v ir uygulam asının prim er yan
zidovudin birikimi olur etkisi hangisidir?
C) Santral sinir sistemi toksisiteleri artar
A) Santral sinir sistemi semptomları
D) Miyelosüpresif etkileri artar
B) Hepstotoksisite
E) Gansiklovirin sitokrom P450’yi indüklemesiyle
C) Nefrotoksisite
zidovudinin plasma seviyesi düşer
D) Ototoksisite
- Hem gansiklovirin hem de zidovudinin miyelosüpresif
etkisi vardır. E) Deri döküntüsü
- Beraber alındıklarında aditif etki oluşur. - Sidofovir nefrotoksik bir antiviral ilaçtır.
- Beraberinde probenesid verilmelidir.
Doğru cevap: D
Doğru cevap: C
17. İnsan immün yetm ezlik virüsü (HIV) nedeniyle
Didanosin başlanan b ir hastada aşağıdaki yan 20. Fom ivirsen aşağıdaki virü s replikasyon
etkilerden hangisinin görülm esi en olasıdır? basamaklarından hangisini inhibe ederek antiviral
etki gösterir?
A) Kardiyomiyopati
B) Hepatotoksisite A) DNA sentezini B) Paketlenme ve toplanmayı
C) Myelosüpresyon C) Protein sentezi D) Virionun soyulması
D) Nefrotoksisite E) Konakçı hücresinden virüsün salınması
- Fom ivirsen hedef mRNA’ya bağlanarak protein
E) Pankreatit
sentezini inhibe eder.
HIV tedavisinde iki ana ilaç gurubu kullanılır. - CMV enfeksiyonlarında tercih edilir.
Bunlar reverse transkriptaz inhibitörleri ve proteaz
inhibitörleridir. Soruda bu ilaçların yan etkileri Doğru cevap: C
sorgulanmaktadır.
D ida no sin , 21. R itonavir tedavisinin kısıtlanm asına en sık neden
• HIV revers transkriptaz inhibe eden bir antiviral olan durum aşağıdakilerden hangisidir?
ajandır.
A) Gastrointestinal sistemden gıdaların emilimine
• En sık yan etkisi pankreatittir.
olan etkisi
• Kronik a lko lizm i h asta larda ku lla nılm ası
B) Diğer ilaçlarla etkileşimi
kontrendikedir.
C) Nefrotoksisite
A z id o tim id in bir revers transkriptaz inhibitörüdür ve D) Pankreatite neden oluşu
m yelosupresyona neden olabilir.
E) Biyoyararlanımının düşük olması (<%20)
Zalsitabin ise nöropatiye yol açar. - R ito n a vir sitokrom P450 e nzim in in potent bir
inhibitörüdür, bu yüzden diğer ilaçlarla etkileşimi
Doğru cevap: E
görülür.
 40I5

- A yrıca sitokrom 3A’yı indükleyen e nzim ler de - Her iki ilaç da membrandaki M2 proteinini hedefleyerek
ritonavirinplasma seviyesini düşürür. virionun soyulmasını engeller.

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
Doğru cevap: B Doğru cevap: E

22. Aşağıdaki proteaz inh ibitörlerinden hangisi 25. İnfluenza A’ya karşı kullanılan oral antiviral
BOS’a en iyi geçer? hangisidir?

A)Am prenavir B) indinavir A) İdoksuridin B) Asiklovir

C) Nelfinavir D) Ritonavir C) Amantadin D) İnterferon
E) Sakuinavir E) Gansiklovir
- indinavir serum seviyesinin % 76’sı oranında BOS’a Amantadin influenza A, rubella ve diğer bazı virüslerin
geçer. tedavisinde kullanılır. Ancak hala influenza aşısı tercih

f \
edilen metoddur. Virüsün konakçı hücresine girmesini ve
soyunmasını inhibe eder.
Enfuvirtid
Doğru cevap: C
Yeni kullanıma girmiş b ir H IV ilacıdır. H lV 'in
yüzeyinde bulunan gp41’deki füzyon p roteinleri
ile e tkile şe re k virüsün CD4-T lenfosite girmesini 26. Aşağıdaki antiviral ilaçlardan hangisi DNA’ya
engeller. İla ç subkutan enjeksiyon ile kullanılır. En girerek etki gösterm ez?
sık görülen yan e tkisi lokal enjeksiyon yerinde
A) Trifluridin
c ilt reaksiyonlarıdır.
B) Asiklovir
V J C) idoksuridin
Doğru cevap: B D) Amantadin
E) Zidovudin
Amantadin; influenza A’nın hücreye girmesine engel olur.
23. A n tivira l tedavide sakinavir ile b irlikte ritonavir
Diğerleri DNA’ya girerek etki gösterir.
verilm esinin en önem li nedeni hangisidir?

A) Direnç gelişimini azaltmak

Doğru cevap: D
B) Sakinavirin toksisitesini azaltmak
C) Sistemik dolaşımdaki sakinavir konsantrasyonunu 27. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi ciddi deri
arttırmak döküntüsüne yol açar?
D) 2 farklı mekanizmayla viral replikasyonu inhibe
A) Efavirenz B) indinavir
etmek
C) Nevirapin D) Sakuinavir
E) Sakinavirin yol açtığı gastrointestinal semptomları
önlemek E) Zidovudin
- Sakinavir ve riton avir proteaz inhibitörleridir. - Nevirapin kullanan hastaların yaklaşık %17’sinde ciddi
- Sakinavir karaciğerde ilk geçiş etkisine uğrar ve deri döküntüsü gözlenir.
plasma konsantrasyonu düşer. - Fulminan hepatit tedavisinde de yarar görülmüştür.
- Ridonavir ise sitokrom P450 enzimini inhibe ederek
sakuinavir plasma konsantrasyonunun yükselmesine Doğru cevap: C
neden olur.

Doğru cevap: C 28. A n tivira l ilaçlar hakkında aşağıdakilerden hangisi

ya nlıştır?

24. Am antadin ve rim antadin influenza A virüsünün A) Gansiklovirde dozu sınırlandıran ana faktör
replikasyonunu aşağıdaki mekanizmalardan periferal nöropatidir
hangisini kullanarak inhibe eder? BjTopikal vidarabinde gebelikte dikkatli olunmalıdır
çünkü sistemik absorpsiyona uğrar, teratojen ve
A) DNA sentezinin inihibisyonu mutajen etkileri görülür
B) Paketlenme ve toplanmanın inhibisyonu C) Asiklovirin oral absorpsiyonu tam değildir ve
C) Protein sentezinin inhibisyonu yavaştır ancak yiyecekler emilimi etkilemez
D) Revers transkriptazın inhibsyonu D) Böbrek yetmezliğinde pantadin dozu
E) Viral RNA soyulmasının inhibisyonu ayarlanmalıdır
E) İnterferon kanserli hastalarda herpes zosterin
yayılmasını önler
 406

G a n s ik lo v irin yan etkileri radyasyon tedavisininkine 32. Aşağıdakilerden hangisi antiviral ilaçların etki
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

benzer. En önemli dozu sınırlandıran faktör, kemik iliğ i m ekanizmalarından değildir?

depresyonu, mukozitis ve gastrointestinal rahatsızlıktır.
Kemik iliğini baskılayan diğer ilaçlarla alındığında bu etkisi
artar.
D oğru cevap: A
29. Yenidoğanda RSV enfeksiyonunda kullanılan
A) Duyarlı hücrelere adsorbsiyon ve penetrasyonun
inhibisyonu
B) Viral partiküllerin birleşmesi ve serbestleşmesinin
inhibisyonu
C) Hücre duvarı sentezinin inhibisyonu
D) Hücre içi nükleik asit sentezinin inhibisyonu

1
hem DNA hem RNA sentezini inhibe eden ilaç E) Hücre içi protein sentezinin inhibisyonu
hangisidir?
V iral re p lik a s y o n şu d ö n g ü le rle o lu ş u r: 1. Duyarlı
hücreye adsorbsiyon ve penetrasyon, 2. Nükleik asit
polimerazlar gibi yapısal olmayan proteinlerin sentezi, 3.
RNA ve DNA’nın sentezi, 4. Geç yapısal proteinlerin sentezi,
5. Viral partiküllerin biraraya gelmesi (olgunlaşma) ve hücre
dışına salı verilmeleri. Antiviral ilaçlar bu basamaklardan
A) Dideoksilmozin B) Gansiklovir herhangi birini bozarak etki ederler.
C) Zidovudin D) Rimantadin
Hücre duvarı sentezi inhibisyonu, antibakteriyel ilaçların
E) Ribavirin
bakteriler üzerinde oluşturduğu bir etkidir.
R ibavirin virüsün DNA ve RNA sentezini inhibe eder ve
D oğru cevap: C
virüsün coating işlemini bozar. Kardiyopulmoner hastalığı
olan ve RSV enfeksiyonu olan yeni doğanlarda aerosol
olarak kullanılır. 33. Aşağıdakilerden hangisi direkt antiviral e tkilidir?

f ' \ A) Lizozim B) Properdin

C) interferon D) Lenfokin
Palivizimuab
E) Somatostatin
RSV füzyon proteinine bağlanan monoklonal
Lizozim, virüsün doğrudan genetik meteryalini etkileyerek
a ntiko rd ur. Neonatalda RSV proflaksisinde
etkinliğini yok ettiği için direkt antiviral etkilidir. İnterferonlar
kullanılır.
virusları direkt olarak değil indirekt olarak öldürürler, infekte
hücrelerin membranlarına bağlanarak virüsün replikasyonu
V
30. Kaposi sarkom u, hairy celi lösem i ve genital J önleyerek etkilidirler.
uçukların
D oğru cevap: E tedavisinde kullanılan ve tedavinin r------------------------------------------------------------------------------ '
başlangıcında çok büyük çoğunlukla grip benzeri
sendroma (Flu-like syndrom e) neden olan A N T İN E O P L A S T İK
antiviral hangisidir? v___________________________________________________ /
A) Asiklovir B) Foskarnet 1) A lk ille y ic ile r
C) Ribavirin D) İnterferon a
E) Dideoksimozin
Baş ağrısı, ateş, titreme ve kas ağrısı interferon tedavisi • Siklofosfamid
ile sık görülen yan etkilerdir. Bu hastalar asetaminofen • Klorambusil
• Mekloretamin
alabilir. İnterferonlar nörotoksisite, kemik iliği depresyonu ve
Azotlu Hardallar • Melfalan
kardiyovasküler fonksiyon bozukluklarına neden olabilir. • İfosfamid
• Estramustin
D oğru cevap: D • Bendamustin
E tilenim inler • Tiotepa
31. İnterferonlarla ilg ili olarak aşağıdaki ifadelerden A lkil sülfonatlar • Busulfan
hangisi ya nlıştır? • Karmustin
• Lomustin
A) Viral replikasyonu indirekt inhibe ederler. N itrozoüreler • Semustin
B) Hem DNA hem RNA viruslarını öldürebilirler. • Streptozosin
C) Viruslara değil ama konakçı türüne spesifiktirler. • Dakarbazin
• Prokarbazin
D) BOS’a geçerler. A lkille yici
• Temozolimid
E) Sık görülen bir yan etkisi grip benzeri belirtilerdir. benzerleri • Altreatamin
• Sisplatin / Karboplatin / Oksaliplatin
D oğru cevap: D
 407

2) A n tim e ta b o litle r 1. DNA’da, karşılıklı guanin gibi baz çiftle ri arasında

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
çapraz bağlanarak etki gösteren antineoplastik
F o lik a s it P ü rin P ir im id in ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
a n t im e t a b o lit le r i a n tim e ta b o litle r i a n tim e ta b o litle r i
A) Tioguanin
• Metotreksat • 6-Merkaptopürin • 5-Fluorourasil
B) Etopozid
• Pemetreksed • Tioguanin • Sitarabin
• Aminopterin • Azatioprin • Floksuridin C) Daunorubisin
• Ftudarabin • Azasitidin
D) Paklitaksel
• Kladribin • Gemsitabin
• Pentostatin • Kapesitabin E) Klorambusil
• Raltitreksed
. Soruda bahsedilen; “guanin gibi baz çiftleri arasında
çapraz bağlanarak” ibaresi alkilleyici antineoplastiklerin etki
mekanizmasıdır. Bu gruptaki ilaçlar kanserli hücrede pozitif
3) B itk is e l ka yna klı ila ç la r yük içeren karbonyum türevlerine dönüşerek negatif yüklü
nükleik asitlere kovalen olarak bağlanırlar (alkillenme).
Vinca Alkaloidleri Epipodofilotoksin Taxanlar
• Vinkristin • Podofilotoksin • Paklitaksel S onuçta:

• Vinblastin • Etopozid • Karbonyum türevi; iki ayrı DNA zincirdeki guanin

(7. azot atomlarına bağlanırlar) arasında çapraz
• Vindesin • Dosataksel
• Tenipozid bağlanma oluşturur ve böylece DNA’nın replikasyonu
• Vinorelbin ve transkripsiyonu imkansızlaşır.
• Guanin’in parçalanmasına yol açarlar. Sonuçta DNA
zinciri buradan kırılmış olur.
4) A n tib iy o tik le r
• Guanin ile ilgili baz eşleşmelerin yanlış olmasına yol
a) A n trasiklin türevleri: daunorubisin doksorubisin
açarlar. Bunlar guanin’in azotunu alkilleyerek, sitozin
(adriam isin) e pirubisin idarubisin aclarubisin
yerine timin ile eşleşmesine neden olurlar. Dolayısı
b) M itoxantrone ile replikasyon sırasında guanin; adeninmiş gibi işlem
c) D aktinom isin görür. Sonuçta genetik kod yanlış okunur.
d) M itom isin Bu ilaçlar; hücrelerde protein ve enzimleride alkilleyerek,
e) Bleom isin solunum ve ara metabolizmayı bozarlar. Tüm bu oluşan
etkiler; X-ışınlarına maruz kalan hücrelerde oluşan etkilere
5) B cr-ab l p ro te in tiro z in kinaz in h ib itö rle ri :im a tin ib benzer. Bu nedenle bunlara radyom im etik ilaçlar denir.
d a s a tin ib n ilo tin ib 6
8
7
A lk ille y ic ile r:
6) E g fr in h ib itö rle ri:g e fitin ib /e rlo tin ib ,c e tu x im a b ,p a
n itu m u m a b

7) B İY O L O JİK CEVAP M ODİFİKATÖRLERİ: Azotlu Etilenimin- Alkil Nitrozolire- Alkilleyici

Hardallar ler sülfonat- ler benzerleri
a) A ld eslö kin (İI-2 Preparatı)
lar
b) Filgrastim (Granülosit Koloni Stimüle Edici Faktör)
Siklofosfamid Tiotepa Busulfan Karmustin Dakarbazin
/ S a rg ra m o s tim (G ra n ü lo s it-m a k ro fa j K o lo n i
Klorambusil Lomustin Prokarbazin
Stim üle Edici Faktör) Mekloretamin Semustin Temozolimid
Melfalan streptozosin Altreatamin
8) D iğ e r a n tin e o p la s tik le r: Ifosfamid Sisplatin/
a) sispla tin Estramustin karboplatin/
Bendamustin oksaliplatin
b) asparajinaz
c) hidroksiüre
d) irinotekan/topotekan Doğru cevap: E

e) bortezom ib
f) izotretinoin 2. Aşağıdaki bazlardan hangisi alkilleyici ajanlara
g) talidom id/lenalidom id daha hassastır?

D oğru cevap: A A) Üridin

B) Timidin
C) Guanin
D) Adenozin
E) Sitozin
 4<m

Tüm DNA bazları alkilleyici ajanlara hassastır ancak 6. Aşağıdaki m onoklonal antikorlardan hangisi B
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

guanindeki 7 nolu nitrojen atomu, alkilleyici ajanlarla kovalen lenfositlerdeki CD52’ye bağlanır ve Fludarabine
bağlanmaya daha hassastır. yanıtsız B hücreli K ronik Len fositik Lösemi(KLL)
tedavisinde kullanılır?
D oğru cevap: C
A) Palivizumab B) Alemtuzumab
C) infliksimab D) Etanersept
3. A lkille yici ajanların DNA’da esas alkillem e bölgesi
E) Absiksimab
neresidir?
M O N O KLO N AL AN TİKO R LAR
AjAdenin'in N1 pozisyonu
B) Adenin’in N3 pozisyonu P a livizim ab
C) Sitozin’in N3 pozisyonu • RSV fü z y o n p ro te in in e bağlanan m on oklo na l
D) Guanin’in N6 pozisyonu a n tik o rd u r . N eonatalda RSV p ro fla ksisin d e
kullanılır.
E) Guanin’in N7 pozisyonu
İn flix im a b
Alkilleyici ajanların DNA’da esas alkillediği bölge guaninin
N7 pozisyonudur. Ancak adeninin N1 ve N3’ü sitozinin • Bir proinflamatuar sitokin olan TNF alfa’ya, bağlanarak
N3'ü ve guanin’in N6 ’sı yanında DNA ile birleşmiş fosfat IL’lerin ve lökosit aktivasyonunda rol alan adezyon
atomları ve proteinler dahil diğer bazlarda daha az derecede moleküllerinin oluşumunu azaltır. Romatoid A rtrit ve
alkillenir. ciddi Crohn hastalığına kullanılır.

Alkilleyici ajanlar bundan dolayı en önem li s ito to k s ik A b s ik s im a b

e tk is in i D N A ’ n ın ç a p ra z b a ğ la n m a s ı d ü z e y in d e • G lik o p ro te in llb /lila r e s e p tö r le r i tr o m b o s it
gerçekleştirm ektedir. membranında bulunur. Fibrinojen fibrine dönüşerek
bu reseptörlere bağlanır ve agregasyonu sağlar.
D oğru cevap: E
Absiksim ab işte bu Gp llb /llla reseptörlerinin
monoklonal antikorudur.
4. Hangisi m align effüzyon ve asit kontrolünde A le m tu zu m a b
kullanılan en etkin antieoplastiktir?
• Fludarabine yanıtsız B h ü cre li KLL tedavisinde
A) Karmustin B) Lomustin kullanılan B lenfositlerdeki CD52’ye bağlanan bir
monoklonal antikorudur.
C) Mekloretamin D) Vinkristin
E) Doksorubsin E tan ercep t

M ekloretam in, ilgili boşluk içine direkt enjeksiyon ile
hastaların yaklaşık yarısından fazlasında kanserin sebep
olduğu asit ve effüzyonları elimine etmektedir. Yöntem
primer tümörün tipi ne olursa olsun faydalıdır.
işlem plevra ya da asit sıvısının çoğunun çekilmesi ve
arkasından boşluk içine mekloretamin enjeksiyonundan
oluşur.
• Anti TNF Alfa ve Beta’ya etkili monoklonal antikordur
RA, JRA ve psöriatik artrit kullanım alanlarıdır.
İnfliximab ve adalimumab’tan farkı bunlar sadece
anti TNF A lfa ’dır. Etanercept ise anti TNF Alfa ve
Beta’dır.
D oğru cevap: B

Öte yandan över ve göğüs kanserlerinin neden olduğu 7. Aşağıdaki antikanser ilaç gruplarından hangisi
plevra ya da periton effüzyonları ise bleomisine oldukça hücre siklusuna n on spesifiktir?
duyarlıdır. Bleomisin bazı hallerde periton içi kullanım için
mekloretamine tercih edilmiştir. A) Alkilleyici ajanlar
B) Antimetabolitler
D oğru cevap: C5
C) Bleomisin (antibiyotikler)
D) Bitkisel alkaloidler
5. A lkille yici antineoplastik ilaçlarların özellikleri ile E) Podofilin alakloidleri
ilg ili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
H ücre s ik lu s u n a n o n s p e s ifik a ja nla r:
A) Prolifererasyon fazındaki hücrelerde etkilidirler. -Alkilleyici ajanlar
B) DNA’da zedelenme yaparlar. -Antibiyotikler
C) Antitümör aktiviteleri geniş spektrumludur. - Sisplatin
D) Doz kısıtlayıcı miyelosupresyona neden olurlar.
H ücre s ik lu s u n a s p e s ifik a janlar:
E) Genotoksiktirler.
-Antimetabolitler
Doğru cevap: A
- Bleomisin
 409

- Podofilin alkaloidleri 9. Hücre bölünm esinde metafazda duraklam a yapan

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
- Bitkisel alkaloidler antineoplastik ilaç aşağıdakilerden hangisidir?

D oğru cevap: A A) Metotreksat

B) Daktinomisin
C) Prokarbazin
8. Aşağıdaki antineoplastik ilaçlardan hangisi hücre
D) Florourasil
siklusunda G2 dönem ine özgü sp esifik anti­
neoplastik etki gösterir? E) Vinblastin
M eto treksa t: Pürin nükleotidlerin oluşumunu ve DNA
A) Vinkristin
polimerazı inhibe eder.
B) Siklofosfamid
C) Bleomisin D aktinom isin: DNA içine interkalasyon yaparak DNA ve
mRNA sentezini bozar.
D) Sisplatin
E) Daunorubisin Prokarbazin: DNA moleküllerini metilleyerek etki yapar.
Antineoplastik ilaçlar; hücre sikluslarına etki gösterip Florourasil: Timidilat sentetazı inhibe ederek DNA sentezini
göstermemeleri ile 2 gruba ayrılır. ve ayrıca RNA ve protein sentezini bozar.
Hücre siklusuna spesifik/nonspesifik ilaçların hücreleri V in b la s tin , v in k r is tin , v in k a a lk a lo id le ri: Mitozun
öldürmesi farklı şekillerde olur: metafaz döneminde mikrotübüllerden ibaret olan mitoz
• Döneme özgü olmayan ilaçlar: Hücreleri sabit sayıda iğneciklerinin oluşmasını önleyerek bölünmenin mitozda
değil, sabit oranda öldürürler (birinci derece kinetik). durmasını sağlar.
Azalma eksponensiyel niteliktedir ve bu oran hücre
sayısından bağımsızdır. Çoğalma fraksiyonu düşük D oğru cevap: E
olan tümörlere etkilidirler. Builaçlar yavaş gelişen,
uzun süren ve geç düzelen bir kemik iliği depresyonu
yaparlar. 10. Birçok kem oterapötiğin etkisine dirençli olduğu
için doz artışı gerektiren hücre sik iu s fazı
• Döneme özgü ilaçlar: Hücreleri sabit sayıda öldürürler
hangisidir?
(sıfırına derece kinetik). Hızlı çoğalan tümörlere
etkilidirler. Bu ilaçlar hızlı gelişen bir lökopeni A) M fazı
oluştururlar ve bunun düzelmeside hızlı olur.
B) G2 fazı
H ü cre siklu su ü z e rin e e tk ile r in e g öre C) S fazı
a n tin e o p la s tik ila ç la r D) GO fazı
Hücre siklusuna spesifik Hücre siklusuna E) G1 fazı
ilaçlar nonspesifik ilaçlar Hücre siklusunun farklı fazları tanımlanmıştır. M fazı,
• Antimetabolitler • Alkilleyiciler hücre bölünmesi (mitoz) fazıdır. Bundan sonra hücre G1
• Bleomisin • Antibiyotikler veya Go fazından birine girer. G1 fazı hücre büyümesi,
• Antrasiklinler
RNA sentezi ve protein sentezi ile ilgilidir. Go ise hücrenin
• Podofilin alkaloidler
dinlenm e (suskun) dönem idir. M itoz k a p a s ite le rin i
• Bitkisel alkaloidler • Sisplatin vb.
korumalarına rağmen hücreler bu fazda bölünmez. GO
• Taksanlar • İrinotekan / Topotekan fazı hücrelerin kemoterapötik ilaçların etkisine en dayanıklı
• iksabepilon olduğu dönemdir ve kemoterapötiklerin dozunun artırılması
• Etopozid gerekebilir çünkü bu ilaçlar aktif bölünme dönemindeki
hücreler üzerinde letal etki oluşturur. S fazı DNA sentezi
fazıdır. G2 fazındaki hücreler bölünme için özelleşmiş
proteinler üretir.
H ü c re s iklu su n a s p e s ifik ila ç la rın e tk i
g ö s te rd ik le ri s ik lu s la r Doğru cevap: D
G1 S G2 M
Asparajinaz Antimetabolitler Bleomisin Vinkristin
Hidroksiüre Etopozid Vinblastin
11. Aşağıdaki antineoplastik ilaçlardan hangisi
irinotekan Paklitaksel topoizom eraz 2 enzim ini bloke ederek etki
Topotekan gösterm ez?
i
A) Etoposid
Yukarıdaki tablo incelenirse; G2 dönemine özgi iki ilaç B) İrinotekan
bulunmaktadır: Bleomisin ve etopozid
C) Daunorubisin
Doğru cevap: C D) Doksorubusin
E) İdarubusin
 A n tine o plastik ilaçların e tki mekanizmaları çok sorulan EPIPODOFILOTOKSINLER
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

sorulardandır.
Topoizomeraz enzimleri DNA’nın tamiri, replikasyonu
ve transkripsiyonu için gerekli enzimlerdir. İrinotekan
ve to p o te k a n to p o iz o m e ra z 1 enzim ine bağlanıp,
fonksiyonlarını baskılayarak etkinlik gösterirler.
A n ra siklin tü re vle ri (daunorubusin vb.) ve etoposid
ise topoizomeraz 2 enzimini bloke ederek antineoplastik
etkiler oluşturur.
Ö rne kler:
• Etoposid
• Teniposid
Etki Mekanizmaları: Etoposid ve teniposid semisentetik
podofilotoksin türevleridir. Hücrede S ve G2 fazında
etkilidirler. DNA topoizom eraz II enzim ini inhibe ederek
DNA hasarı yaratırlar. Merkezi sinir sistemine geçmezler.

E n d ika syo n la rı:

A N T R A S İK L İN T Ü R E V L E R İ
• Etoposid: Akciğer kanseri, Hodking lenfoma, mide
Ö rne kler: ve meme kanseri tedavisinde kullanılır. Kemik iliği
depresyonu oluşturur.
• Doksorubisin
• Teniposid: ALL tedavisinde kullanılır.
• Daunorubisin
• Epirubisin D oğru cevap: B
• idarubisin
• Aclarubisin 12. N itrojen m ustard türevi olan ve karaciğer
enzim leri ile alkilleyici ajana dönen amenore,
Etki M ekanizm aları:
kemik iliğ i depresyonu, hem orajik s istite neden
Bütün antrasiklin türevleri, DNA’da interkalasyon ve olan antineoplastik ilaç hangisidir?
kanser h ücresin de topoizom eraz II enzim ini inh ibe
A) Karmustin B) Metotreksat
ederek etkile r oluştururlar.
C) Sitarabin D) Vinblastin
Yan E tk ile ri: Bütün antrasiklin türevleri, kemik iliği E) Siklofosfamid
depresyonu, nötropeni, trombositopeni ve kardiyotoksisite
(aritmi, miyokardit, perikardit, kalp yetmezliği) oluştururlar. Siklofosfam id bir ön ilaçtır. P-450 ile aktive edilir ve
Kardiyotoksik etkilerini azaltmak için demir şelasyonu yapan hemorajik sistit, amenore, kemik iliği depresyonuna neden
ilaç olan deksrazoksan kullanılır. olur. Karmustin nitrozüre grubu alkilleyici ajandır ve sulu
ortamlarda kendiliğinden aktif metabolitine döner.
E n d ika syo n la rı:
D oğru cevap: E
• D o k s o ru b is in (A d ria m is in ): Çocukluk çağının
ka n se rle ri (Evving's sarkom u, nöroblastom a,
rabdom iyosarkom , osteosarkom ), meme, över, 13. A lk ille y ic i nitrojen m ustardlar ile aşağıdaki yan
endometriyum, mide, karaciğer, testis, ve tiroid etkilerden hangisi oluşm az?
kanserlerinde, ALL, Hodking lenfoması ve multipl
myeloma tedavisinde kullanılır. A) Kemik iliği aplazisi
• D a u n o r u b is in : AML te d a visin d e ku lla nılır. B) Böbrek toksisitesi
Kardiyotoksiktir. C) Alopesi
• E p iru b is in : M etastatik meme ve mide kanseri D) Menstrüasyonda düzensizlikler
tedavisinde kullanılır. E) Bulantı ve kusma
• İd arub isin: AML tedavisinde, sitarabin ile birlikte
Nitrojen mustardlar, bulantı, menstruasyon düzensizlikleri,
kullanılır.
alopesi ve miyelosupresyon yaparlar. Böbrek toksisitesi,
sisplatin için ciddi bir yan etkidir.
CAMPTOTEKIN’LER
D oğru cevap: B
Ö rnekler:
• İrinotekan 14. Siklofosfam id hakkında aşağıdakilerden hangisi
• Topotekan ya nlıştır?

Etki Mekanizmaları: İrinotekan ve topotekan, topoizomeraz A) Hücre siklusuna etkili ilaç değildir
I enzimini inhibe ederek kanserli hücrede DNA hasarı
B) Yüksek dozları uygunsuz ADH sendromu ile
yaratırlar.
ilgilidir
Endikasyonları: irinotekan, metastatik kolorektal kanser C) Hem oral hem intravenöz formları vardır
tedavisinde kullanılır. Kolinerjik sendrom (salya artışı, diyare D ) Transplant yapılan hastalarda immünsupresan
oluşturabilir) ve kemik iliği depresyonu oluşturur. olarak kullanılır
E) Renal tübüler nekroza neden olabilir
 411

Slklofofamid hastaların %5-10’unda hemorajik sistite neden 16. Aşağıda verilen ilaçlardan hangisinin

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
olur. Bunun nedeni akrotein gibi metabolitlerinin mesaneyi m ikro tüb üller üzerine etkisi y o k tu r?
irrite etmesine bağlıdır. Bu olayın oluşması hastanın
yeterli su alması sağlanarak ve mesna ya da asetil sistein A) Vinblastin B) Paklitaksel
kullanarak önlenebilir. C) Kolşisin D) Griseofulvin
E) L-Asparajinaz
Vinka alkaloidleri
ve taksoller M ik ro tü b ü lle re e tk ili bazı ila ç la r
• Vinka alkaloidleri (Vinkristin, vinblastin, vindesin)
tübüllerde depolim erizasyon yaparak mitoz iğciğini
bozar.
• T aksanlar (Paklitaksel, doksitaksel) m ik ro tü b ü l
o lu ş u m u n u h ız la n d ıra ra k mitoz iğciğini bozar.
Oluşan mikrotübüller anormaldir. Paklitaksel porsuk
ağacından çıkarılan bir ester alkaloiddir. İlaç tubulin
polimerizasyonunu artırarak, bir mitoz iğcik zehiri gibi i
etki eder. M ikrotübüller to pluluğunun paklitaksele
bağlı bu artışı, mirotübülle - ilişkili proteinler ve
guanosin trifo s fa t yokluğunda oluşur.

Paklitaksel över ve ilerlemiş göğüs kanserinde önemli

Hücre siklusunun fazları ve antikanser
ilaçlar. Hücre siklusuna spesifik ilaçlar
gösterilm iştir. Hücre siklusuna spesifik
olmayan ilaçlar siklus esnasında ve GO
dinlenm e fazında e tk ili olurlar.
D oğru cevap: E
15. S iklofosfam idin mesanedeki to ksik etkilerinden
sorum lu m etaboliti aşağıdakilerden hangisidir?
A) Akrolein
aktiviteye sahiptir. Nötropeni, trom bositopeni anaflaktik
reaksiyonlar ve periferik nöropati doz kısıtlayıcı temel
to k sisite le rid ir
• K o lş is in d e ö z e llik le lö k o s itle rd e in tra s e lü le r
mikrotübüllere bağlanarak etki gösterir. Böylece
lökositlerin migrasyon ve fagositozu engellenmiş olur.
Akut Gut krizi ve FMF’de amiloid gelişimini önlemek
için profilaktik kullanılır.
• G ris e o fu lv in : Dermatofitlere karşı etkili olan bir
antifungaldir. Hücrelerde m ikrotübül proteinine
bağlanarak mitozu engeller. Griseofulvin ayrıca
mikrozomal enzim indüksiyonu yapar. D-ALAsentaz
aktivitesini arttırır. Porfiride kontrendikedir. Ayrıca
Disülfiram benzeri etki gösteren ilaçlardan biridir.

B) Florid • Estramustin: Östrojen sensitif prostat Ca’da kullanılan

bir östradiol-alkilleyici kombinasyonudur. Estramustin
C) N-asetil benzokinonim Beta-tübülin ve mikrotübül ilişkili proteinlere bağlanır
D) Triflorasetik asit böylece m ikrotübüllerin toplanm asını engeller,
E) Süksinik semialdehit antimitotik etkilidir.

S ik lo fo s fa m id a lk ille y ic i a n tin e o p la s tik le rd e n d ir. L-Asparajinaz ise tümör hücreleri için gerekli olan asparajin
K ullanım ı sırasında hem orajik s is tit oluşum una neden stokunu azaltarak etki gösterir, sadece G1 dönemine etkilidir
olabilir. ve myelosupresif etkisi yoktur. ALL temel endikasyonudur.

Hemorajik sistit oluşumundan n e fro to k s ik m e ta b o liti M ebendazol, a lbendazol gibi antihelm intik ilaçlar da
akrolein sorumludur. Tedavide akroleini idrarda konjuge mikrotübüllere etkilidir.
ederek etki oluşturan MESNA (2-merkaptoetanesulfonat)
kullanılır. Doğru cevap: E

Toksik m e ta b o lit o lu ş tu ra n ila ç la r

17. Aşağıdakilerden hangisi m ikrotübül inhibisyonu
İlaç To ksik m e ta b o lit Yan E tki yapan meme kanseri ilacıdır?
Asetaminofen (= N-asetil-p- Hepatotoksite
Parasetamol) benzokinonim A) Trastuzumab B) Tamoksifen
Metoksifluran Florid Nefrotoksite C) Fulvestrant D) İksabepilon
Siklofosfamid Akrolein Hemorajik sistit E) Anastrazol

Halotan Triflorasetik asit Hepatotoksite Meme K a nse rin de K u lla n ılan İla çla r
• Trastuzumab HER-2/neu monoklonal antikordur
Doğru cevap: A • Tam oksifen s e le k tfi e stro jen rese ptö r
modülatörüdür.
 1
4

• Fulvestrant saf estrojen reseptör antagonistidir. Megestrol asetat progestin sensitif meme ve endometrial
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

• iksabepilon mikrotübül inhibisyonu yapar. tümörlerin büyümesini azaltır.

Anastrazol aromotaz inhibitörüdür D oğru cevap: D

D oğru cevap: D
22. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi meme kanseri
olgularının tedavisinde kullanılan b ir aromataz
18. M itoksantron aşağıdaki kanserlerin hangisinde inh ibitö rü d e ğ ild ir?
kullanılır?
A) Tamoksifen B) Formestan
A) Böbrek C) Testolakton D) Anastrazol
B) Osteosarkom E) Eksemestan
C) Akciğer
D) semi ÖSTROJEN ANTAGONİSTLERİ
E) Prostat
K lo m ife n
Mitoksantron meme kanseri ve lösemide kombine olarak
* Hipotalamik östrojen reseptörleri üzerinden etki
kullanılır.
gösteren bir parsiyel agonisttir.
D oğru cevap: D * Gn-RH salıverilmesini artırarak ovulasyonu indükler
* Hipotalamus kaynaklı anovulasyonun tedavisinde
kullanılır.
19. Tam oksifen hakkında aşağıdakilerden hangisi
ya n lıştır? Yan e tk ile r

A ) Östrojen reseptörü taşıyan ve taşımayan Sıcak basması (en sık), över kistleri, över hipertrofisi,
tümörlerde etkilidir över ca. riskinde artış, baş ağrısı konstipasyon, depresyon,
yorgunluk, çoklu gebelik (% 1 0 )
B) Meme kanseri tedavisinde kullanılır
C) Bulantı-kusma en sık görülen yan etkileridir K o n tre n d ik a s y o n la rı: Bir yıldan uzun süre kullanan
D) Sadece oral formu vardır hastalarda över kanseri riskinde artış
E) Postmenapozal kadınlarda premenapozalden T am oksifen
daha etkilidir
Tamoksifen östrojenin meme dokusundaki etkisini önler bu Postmenapozal kadınlarda meme kanserinin palyatif
nedenle östrojen reseptörü taşımayan dokuların tümöründe te da visin de kullanılan ö s tro je n rese ptö rle ri için bir
kullanılmaz. parsiyel agonisttir.
* Non-steroid yapısında oral yoldan kullanılan bir ilaçtır.
D oğru cevap: A Tamoksifen tedavisi alan erken dönem meme kanserli
kadınlarda kontralateral memede kanser gelişme
olasılığı %35 azalmaktadır.
20. Aşağıdaki m onoklonal antikorlardan hangisi
* Yarı ömrü 7-14 saattir.
meme kanserinde kötü p ro gn ostik fa ktö r olarak
görülen c-erb-2 (Her-2)’ye karşı g e liştirilm iş tir Yan e tk ile r:
ve c-erb-2 p o zitif m etastatik meme kanserinin
tedavisinde kullanılır? Sıcak basması, bulantı kusma, endometriyal kanser riskinde
artış (parsiyel agonist özelliğine bağlı)
A) Transtuzumab B) Ritüksimab
C)Absiksimab D) Daklizumab R alo ksifen
E) Bevasizumab * Bu ilaç da bir p a rs iy e l a g o n is ttir ancak meme
bezindeki ve uterustaki reseptörleri uyarmaz.
D oğru cevap: A
* Yarı ömrü 24 saatin üzerindedir.
* P o s tm e n a p o z a l o s te o p o ro z te d a v is in d e
21. Aşağıdakilerden hangisi meme kanserinin kullanılm aktadır.
tedavisinde kullanılan progestindir?
Form estan, E ksem estan, T estolakton , A n astro zof,
A) Aminoglutethimid F adrozol
B) Prednizon * Östrojen sentezinde rol oynayan aromataz enzimini
inhibe ederler.
C) Tamoksifen
* Meme kanseri olgularında kullanılır.
D) Megestrol asetat
* Diğerlerinden farklı olarak arastrozol ve fadrozol
E) Mitotan
steroid yapısında değildir.
 413

Klorambusil; bir alkilleyici grup antineoplastiktir. Bu gruptaki

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
ilaçların bazı ilk tercih olarak kullanım endikasyonları
aşağıda listelenmiştir.
• Siklofosfamid —► Burkitt lenfoma
• Klorambusil KLL
• Melfalan —► Multipl miyelom
• Tiotepa —» Malign effüzyonlar
• Karmustin / Lomustin / Semustin (Nitrozoüreler) ->
SSS tümörleri

Doğru cevap: C

24. Aşağıdaki antikanser ilaçlarından hangisi hücre

içindeki s ü lfid ril, amino, hidroksil, karboksil,
fo sfa t gruplarını a lkillediği gibi nükleustaki
DNA’yı da alkilleyerek hücre ölüm üne yol açar?

A) Klorambusil B) Sitarabin
C) Doksorubisin D)Metotreksat
E) Vinkristin
Siklofosfamid, klorambusil ve diğer alkilleyici ajanlar alkil
gruplarını DNA’ya taşıyarak hücre ölümüne yol açarlar.
D oğru cevap: A
Doğru cevap: A

23. K ronik len fo sitik lösemi tedavisinde kullanılan

ilaç aşağıdakiierden hangisidir? 25. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin uzun süreli
kullanımı lösem i insidansında artma yapar?
A) Siklofosfamid B) Busulfan
C) Klorambusil D) Semustin A) Tamoksifen B)Klorambusil
E) Dakarbazin C) L-asparaginaz D) Vinkristin
Bazı arıtineoplastik ilaçların oldukça sp e sifik kullanım E) Etoposid
endikasyonları bulunmaktadır. Bu antineoplastik ilaçları K loram busil ve d iğ e r a lk ille y ic i a ja n la r uzun süre
ve endikasyonlarını bilm ek gerekir. kullanıldığında geç oluşan lösemilerin insidansında artma

a Hücre döngüsü
B.
Hücre döngüsüne
spesifik ilaçlar c .
Hücre döngüsüne
spesifik olmayan
ilaçlar

Antimetabolitler
Bleomisin peptid Alkilleyici ajanlar
antibiyotikler Antibiyotikler
Vinka alkaloidleri Sisplatin
Etopozid Nitrozüreler

♦
Hızlı gelişen
*
Hem solid
kanserlerin; tümörler gibi
örneğin yavaş büyüyen
hematolojik tümörlere,
kanserlerin hem de hızlı
tedavisinde çoğalan
etkilidir. tümörlere
karşı etkilidir.

İD: 08s117

Kemoterapik ilaçların memeli hücrelerinin büyüme döngüsüne e tk ile ri

 414

olur. Alkilleyici ajanlar en fazla sekonder malignite oluşturan 29. Aşağıdakilerden hangisi glioblastom a m ultiform e
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

antineoplastiktir. tedavisinde tercih edilir?

“ K e m ote ra p ik ilaçların m em eli h ü cre le rin in büyüm e A) Talidomid B) Sisplatin

döngüsüne e tk ile ri” başlıklı şekile bakınız. C) Merkaptopurin D) Tioguanin
D oğru cevap: B E) Temozolomid
Temozolomib oral yoldan a k tif bir a lkilleyicidir, yüksek
grade a stro sitom o la rda ve glio blastom a m ultiform e
26. Kanser kem oterapisinde kom bine ilaç kullanımı cerrahi sonrası kullanılır.
ile ilg ili olarak aşağıdaki ifadelernden hangisi
• T a lid o m id m ultipl m iy e lo m d a ku lla n ıla b ile n
ya nlıştır?
immünmodülatördür.
A) Kombinasyondaki her ilacın tek başına • Sisplatin genital sistem solid tümörlerinde kullanılır.
kullanıldığında antikanser etkisi olmalıdır. • M e rk a p to p u rin a ntiin fla m a tu a r etkisi de olan
B) Kombinasyondaki ilaçlar aynı etki mekanizması antineoplastiklerdendir.
üzerinden etkili olmalıdırlar.
Tioguanin pürin antimetabolitidir
C) İlaçların toksik etkileri olabildiğince aynı organ
üzerine olmamalıdır. D oğru cevap: E
D) Kombine kullanımın efikasitesi daha yüksek
olmalıdır.
E) Kombine ilaç kullanımı durumunda ilaçların 30. Aşağıdakilerden hangisi, N itrozoüre grubu
verilme sırası önem arzedebilir. antinoeplastiklerin beyin tüm örlerinde efektif
olarak kullanılm a nedenlerinden biridir?
D oğru cevap: B
A) Karbonyum iyonları ile şelat yapması
B) izosiyonat iyonları ile şelat yapması
27. G lioblastom a m ultiform e tedavisinde öncelikle
C) Karbonyum iyonlarının oluşumunu inhibe etmesi
tercih edilm esi gereken anti-neoplastik ilaç
aşağıdakilerden hangisidir? D) Lipidde çözünür olması
E) Metabolitinin kan-beyin bariyerini geçiyor olması
A) Siklofosfamid
C) Klorambusil
B) Busulfan
D) Semustin f \

E) Dakarbazin Alkilleyici antineoplastiklerin ilk te rc ih olarak

Glioblastoma multiforme; santral sinir sitemine ait bir kullanıldığı endikasyonlar:
kanser tipidir. Santral sinir sistemi tümörlerinde ilk tercih • Siklofosfam id ? B u rk itt lenfoma
olarak kullanılacak ilaçlar; b ir a lkille yici grubu olan
• Klorambusil ? Kronik L enfositik Lösemi (KLL)
nitrozoürelerdir.
• Melfalan ? M ultipl miyelom
Semustin; bir nitrozoüre türevi alkilleyicidir. Bu alkilleyici
• Busulfan ? Kronik M yelositer Lösemi (KML)
ila çla r farklı olarak proteinlerdeki lizin rezidülerinin
karbamilasyonu’na neden olur. Santral Sinir Sistemi (SSS) • Tiotepa ? Malign effüzyonlar
tümörlerinin tedavisinde kullanılırlar. Diğer nitrozoüreler; • Dakarbazin / Prokarbazin ? Maliğn melanom
lamustin - karmustin - streptozosin'dir.
• Karmustin / Lomustin / Semustin
D oğru cevap: D (N itro zoü re ler) ? Santral S inir Sistemi
tüm örleri

28. G ecikm iş kemik iliği supresyonu yapan

V j
hangisidir? D oğru cevap: D
A) Bleomiscin
B) Etoposid
31. Aşağıdaki antineoplastiklerden hangisi över
C) Metotreksat karsinom larım n tedavisinde oldukça e tkilid ir
D) Busulfan ve kullanımı sırasında oluşabilecek yan etkileri
E) Karmustin önlem ek açısından hastanın hidrate edilmesi
önem lidir?
D oğru cevap: E
A) Bleomisin B) Metotreksat
C) Sisplatin D) Vinkristin
E) Asparajin
 415

Bu so ru nu n cevabı; s is p la tin ’dir. S isp la tin ; döneme O to to k s ik ve N e fro to k s ik İla çla r

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
özgü özellik gösterm eyen b ir antineoplastiktir.
• Sisplatin
Sisplatin; hücre içi tiol ile etkileşip klor iyonu bırakınca, • Loop-diüretikler
oluşan platin kompleksi DNA’da aynı zincir ve karşı zincirde • Aminoglikozitler
(alkillemek) çapraz bağlanma oluşturur. Geniş spektrumlu • Vankomisin
bir ilaçtır. Özellikle epitelyal tümörlerde tercih edilir. Genital
solid tümörlerde ilk tercihtir; över kanserlerinde en etkili Doğru cevap: E
ilaçtır. Bu ilacın en belirgin yan etkisi; nefrotoksisite
oluşturmasıdır. Akut tübüler nekroz oluşturur. Bu nedenle,
siklofosfamid gibi, bu ilaç da kullanılmadan önce hastalar 33. O totoksisite ve nefrotoksisite yanında şiddetli
iyi hidrate edilmelidir. bulantı ve kusma yapabilen ve kem ik iliğine
to ksik olm ayan antineoplastik ajan hangisidir?
DİĞER SEÇENEKLER:
• B le o m is in : A kciğ erlerde pnöm oni ve fib ro zis A) Hidroksiüre
oluştururlar. B) Sitarabin
• Metotreksat: Fibrozis ile seyreden hepatotoksik etki C) Vinkristin
ortaya çıkartır. D) Mesna
• V inkristin: En önemli yan etkisi periferik nöropatidir. E) Sisplatin
Aşil tendon refleksinde kaybolma, vokal kord paralizisi
ve paralitik ileus (ciddi konstipasyon) oluşturabilir. Sisplatin; hücreleri hücre siklusunun tüm dönemlerinde
öldürüp DNAbiyosentezini inhibe eden ve çapraz bağlarla
• Asparajin: Paklitaksel gibi, allerjik reaksiyonlar sık
DNA’yı bağlayan bir ajandır.
görülür. Pankreasa toksik olduğu için insülin sentezini
bozarak hiperglisemi yapabilir. Amonyum oluşumuna Bulantı ve kusma, intravenöz uygulamadan sonraki en
bağlı (asparajin yıkılırken) koma oluşabilir. güçlü yan etkidir. Kemik iliğine oldukça az toksik etkilidir.
Ancak ciddi renal disfonksiyon ve arasıra akustik sinir
Doğru cevap: C
fonsiyon bozukluğu yapabilir. En fazla bulantı- kusma
yapan antineoplastikdir.
32. Sisplatin kullanan hastada hangi laboratuar Nefrotoksisiteyi önlemek için tek başına mannitol ya da
bulgusu özellikle takip edilm elidir? diğer diüretiklerle kombine tuzlu su infüzyonu ile hidrasyon
yeterli olabilir.
A) Nörolojik muayene
B) İmmün elektroforez Doğru cevap: E
C) Karaciğer fonksiyon testleri
D) Tam kan tetkiki
34. Testiküler karsinom ların tedavisinde kullanılan
E) Böbrek fonksiyon testleri ve ilacın to ksisite sin i azaltmak için osm otik
A n tin e o p la s tik ila ç la r T U S ’ da g e n e ld e s p e s ifik diüretikle b irlikte kullanılan ilaç hangisidir?
endikasyon ve spesifik yan etkileri ile sorulm aktadır.
A) Löprolid B) Etoposid
N efrotoksik ilaçlar, böbrek fo nksiyo n testleriyle takip C) Bleomisin D) Sisplatin
edilirler. E) Vinblastin
Örnek: Sisplatin’in oluşturduğu nefrotoksite. Sisplatin testis kanserlerinin tedavisinde kullanılır ancak
nefrotoksik bir ilaçtır. Bu toksisiteyi azaltmak için hidratasyon
H ep atoto ksik ilaçlar, karaciğer fo n ksiyo n te stleriyle yapılır. Mannitol verilir Sisplatin ayrıca doza bağlı nörotoksik
takip edilirler. etkiye sahiptir. Ototoksik etkisi vardır, çok şiddetli bulantı-
kusma oluşur.
M yelosupresyon yapan ilaçlar tam kan sayımı ile takip
edilirler. D oğru cevap: D
N örotoksik ilaçlar, n örolo jik muayene ile takip edilirler.

Örnek: Vinkristin’in oluşturduğu periferik nöropati. 35. Hangisi te stis kanserlerinde kullanılm az?

N e fro to k s ik A n tin e o p la s tik le r A) Etoposid B) Bleomisin

• Metotreksat C) Sisplatin D) Karmustin

• Sisplatin E) Vinblastin

• Streptozosin Testis tümörlerinde tedavide tek ajanlı ya da çok ajanlı tedavi

rejimi seçilebilmektedir. Kombine tedavi cisplatin, vinblastin
ve bleomisin ile başlar. Hastaların %95’i kemoterapiye yanıt
verir ve bunlardan %90’ında tam remisyon saptanır.
 416

Bazı hallerde vinblastin yerine etoposid’in geçirilmesi, A N T R A S İK L İN T Ü R E V İ O L M A Y A N L A R

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

önemli derecede düşük hematolojik toksisite ile birlikte

giden benzer remisyon ve iyileşme oranları vardır. Daktinomisin (aktinomisin D): Antrasiklin türevleri gibi
DNAİntrekalasyonu yapar ve DNA bağımlı RNApolimeraz
Karmustin testis tümörlerinde kullanılmamaktadır. sentezini bozar. Parenteral uygulanır ve KC’de metabolize
edildikten sonra safra ile atılır. VVİlms tümörü, koryokarsinom,
D oğru cevap: D
testis tümörleri ve sarkomların (rabdomiyosarkom, Evving
sarkomu, Kaposi sarkomu), tedavisinde kullanılır. Bulantı
- kusma, diyare, stomatit, peptik ülser ve alopesi yapabilir.
36. Aşağıdakilerden hangisinin em etik etkisi daha
H iperpigm entasyona yol açar. B a kte riya statik etkili
b elirg ind ir?
olduğundan panisilin gibi bakterisidal antibiyotiklerin etkisini
A) Sisplatin azaltır. En önemli yan etkisi kemik iliği depresyonudur.

B) 5-FU Bleom isin: Bleomisin hücre içinde demir iyonu ile birleşerek
C) Metotreksat serbest radikal oluşumuna ve DNA yapısında kırılmalara
D) Bleomisin neden olur. “G2” fazına spesifiktir. Bleomisin ıv, ım, sc
ve intrakaviter uygulanabilir. KC’de metabolize edilir ve
E) Vinkristin
böbrekler yoluyla itrah edilir. Hodgkin lenfoma (ABVD
D oğru cevap: A kombinasyonu içerisinde) ve yassı hücreli cilt kanserinde
kullanılır. Sisplatin ile birlikte kullanıldıklarında testis
tümörlerinden %100 başarı sağlar.
37. Sisplatine direnç nasıl gelişir?
En önem li yan e tk is i p ulm oner fib ro z is tir. C iltte
A) Antikor gelişir hiperpigmentasyon ve hiperkeratoz yapar (skleroderma
benzeri klinik). Akciğer ve cilt toksisitesinin fazla olmasının
B) Hücre içine transportu bozulur
nedeni bleomisini inaktive eden enzimin bu dokularda az
C) DNA tamir süreci hızlanır bulunmasıdır. Bleomisin anaflaktik reaksiyon ve ateşe
D) Sisplatinin metabolizması hızlandırılır neden olabilir. Miyelotoksik etkisi çok azdır.
E) İlacın tanıyamayacağı kimyasal yapısı değiştirilmiş
M itram isin (P likam isin ): DNA bağımlı RNA polimeraz
enzim sentezinin yapılması
s e n te zin i bozar. O s te o k la s tik in h ib is y o n yaparak
Sisplatin DNA çift zincirine çapraz bağlanma yapar. Bu hiperkalsemiyi önler. Embriyoner hücreli testis kanserinde
yüzden DNA tamir süreci hızlanarak direnç geliştirilir. ve en önemlisi kemik kanserlerinde ve m alignitelere
sekonder gelişen hiperkalsemi tedavisinde kullanılır.
D oğru cevap: C En önemli yan etkisi kanama diyatezi olup nefrotoksik,
hepatotoksik ve miyelototoksik (özellikle trombositopeni)
etkileri de bulunmaktadır.
38. İntravezikal olarak mesane tüm örlerinde ve
m align effüzyonların tedavisinde kullanılan M ito m isin : Mitamisin C alkilleyicidir ve DNA zincirleri
antineoplastik ilaç aşağıdakilerden hangisidir? arasında çapraz bağ oluşmasına neden olur. Hipoksik
ortamda etki gösterdiğinden özellikle tümöral dokunun iç
A) Siklofosfamid B) Busulfan kısımlarına toksiktir. Mide karsinomunda FAM kombinasyonu
C) Tiotepa D) Semustin içerisinde (fluorourasil, adriamisin, mitomisin), non - small
celi akciğer karsinomu, meme ve serviks karsinomları ve
E) Dakarbazin
kolorektal karsinomların tedavisinde kullanılır. Mesanenin
Tiotepa; plevral ve p eritoneal m align e füzyonların prekanseröz lezyonlarında intravezikal uygulanabilir. Kemik
te d a visin d e kullanılır. Ayrıca m esane tüm örlerinde iliği depresyonu ve pnömoni yapabilir.
intravezikal olarak kullanılır. Ayrıca intravezical tümörlerde
BCG de uygulanabilir. M elfalan: Melfalan özellikle multipl miyelom ve över
kanserlerinin tedavisinde kullanılır. Oral olarak verilebilir.
D oğru cevap: C Alerjik reaksiyonlara ve sekonder malignite olarak AML’ye
sebep olabilir. Çok az bulantı - kusma yapar.

39. Mesanenin prekanseröz lezyonlarında intravezikal K lo ra m b u s il: KLL te d a v is in d e en fazla kulla nıla n
olarak uygulanan, DNA zincirle ri arasında çapraz antineoplastik ilaçtır. Lenfomalarda ve över kanserlerinde de
bağ oluşum una neden olan a lkilleyici ajan kullanılabilir, immünsüpresif etkisi bulunmaktadır. Sekonder
aşağıdakilerden hangisidir? malignite olarak AML’ye sebep olabilir. Kemik iliğini deprese
eder. Oral olarak verilebilir ve bulantı - kusma yapıcı etkisi
A) Daktinomisin çok azdır.
B) Melfalan
Doğru cevap: E
C) Klosambusil
D) Mitomisin
E) Mitomisin C
 417

40. İleri evre p rostat kanserlerinde ilk seçilecek doza, veriliş programına ve veriliş yoluna bağlıdır. Majör

antineoplastik ajan hangisidir?
A) Androgen
B) Leuprolid
C) Tamoksifen
D) Aminoglutetimid
E) Mitotan
L ö p r o lid , g o s e re lin , b u s e re lin G o n a d o tro p in
sa lıverici horm on analoğudur. Hipofizden FSH ve LH
salıverilmesinden sorumludurlar. Fizyolojik siklusa uygun
şekilde verilirse gonadotropin salıverilm esini uyarır.
Hipogonadizme bağlı infertilite tedavisindeki uygulama şekli
budur. Löprolid, goserelin, buserelin sürekli yüksek dozda
verildiğinde oluşan desensitizasyon nedeniyle gonadotropin
salıverilmesini baskılar Prostat kanseri, endometriozis,
polikistik över sendromu, puberte prekoks tedavisinde bu
şekilde uygulanır.
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
toksisiteleri; gastrontestinal mukozit, kemik iliği supresyonu,
deri eritemi ve hepatik disfonksiyondur. 6 merkaptopürin
b ulantı, kusm a, kemik iliği supresyonu ve hepatik
disfonksiyona yol açabilir. Doksorubusin (adriamisin)
alopesi, bulantı, kusma, stomatit, doku neknozu (eğer damar
dışına sızarsa) ve kemik iliği supresyonuna neden olabilir.
Doza sınırlı faktör kardiyotoksisitedir ve kardiyotoksisite riski
550 mg/m 2 üzerindeki kümülatif dozlarda artar.
İm m ünsupresan e tk is i olan a n ti-n e o p la s tik le r
• S ik lo fo s fa m id
• A z o tio p rin
• M e to tre k sa t
• Kloram busil
• Pro karbazin

• Prednizon
ANTİNEOPLASTİK HORMONLAR V J
İLAÇ KULLANILDIĞI KANSER
D oğru cevap: C
Östrogen reseptör antagonistidir.
Postmenapoz kadınlardaki estrojen
Tamoksifen
reseptörü pozitif meme kanserinde 42. P.glikoproteinin görevi ile ilg ili ifadelerden
kullanılır hangisi doğrudur?
Prostat kanserinde testosteron etkisini
Östrojen önler A) Yabancı maddeleri taşıyan hücresel bir
glikoproteindir
Endometrium kanseri, renal kanser,
Progestinler meme kanserinde kullanılır B) Hücre zarının yapısal komponentidir
A ndrojenler Meme kanserinde kullanılır C) ilaç biyotransformasyonunda görev alan
endoplasmik retikulumun bir komponentidir
GnRH analoğudur. İleri evre prostat
Leuprolid kanserinde kullanılır D) Hücre işaretleyici bir yüzey glikoproteinidir
Testesteron reseptör antagonisti, E) Belli transkripsiyon faktörlerini bağlayan ve ayıran
Flutamid prostat kanserinde kullanılır bir glikoproteindir
ALL, KLL, AML, multipl myelom, - P. glikoprotein yabancı maddelerin hücre zarından
Steroidler meme kanseri, lenfoma’da kullanılır g eçm esin i sağlayan ta ş ıy ıc ı bir m oleküldür.
Metastatik meme kanseri tedavisinde Ayrıca kanser hücrelerindeki multidrug dirençten
Am inoglutetim id kullanılır. sorumludur.
İD: 08t035 I
Doğru cevap: A
D oğru cevap: B

43. Topoizomeraz 2’yi inhibe ederek hücre siklusunu

41. Aşağıdakilerden hangisi antineoplastik ajanların durduran antikanser ilaç hangisidir?
önem li to ksisitelerine ilişkin olarak doğrudur?
A) Klorambusil B) Daktinomisin
A) Vinkristin hemorajik sistite neden olabilir C) Etoposid D) Metotreksat
B) Prednizon alopesiye yol açabilir E) Prokarbazin
C) Metotreksat gastrointestinal mukozite yol açabilir
D) 6 -merkaptopürin işitme toksisitesi (ototoksisite)'ne - Etopasid ve teniposid topoizomeraz 2’yi inhibe ederek
yol açabilir DNA’da kırıklar oluştururlar.

E) Doksorubisin (adriamisin) pulmoner fibrozise yol

Topoizomeraz Ribonükleotid Adenozin
açabilir. Töpoizomeraz 1
II redüktaz deaminaz
Vinkristinin ana toksisitesi periferal nöropati, konstipasyon,
• irinotekan
çene ağrısı ve uygunsuz ADH salınımıdır. Prednizonun • Etopozid • Hidroksiüre • Pentostatin
• Topotekan
majör yan etkileri kuşingoid yüz, truncal obezite, su ve tuz
retansiyonu, hipertansiyon, enfeksiyona artmış yatkınlık,
gastrik irritasyon ve osteoporozdur. Metotreksat toksisitesi Doğru cevap: C
 418

44. A n tine o plastik ilaçlardan hangisi protein r

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

sentezini inhibe ederek etki gösterm ez?

Pürin ve
6-MERKAPTOPURIN pirimidin
A) Vinkristin B) etotreksat
TİYOGUANİN sentezi
C) Bleomisin D) 6 -merkaptopurin
Pürin h a lk a s ın ın o lu ş u m u n u
E) 6 -tioguanin
önler.
Vinkristin vinka alkaloidlerinin bir üyesidir. Mikrotübüllerin N ü k le o tid le rin k e n d i
ana yapısı olan tübüline bağlanarak hücre bölünmesinin a r a la r ın d a k i d ö n ü ş ü m ü n ü
metafazda durmasını sağlar ve hücre ölümüne neden ö n le r

olurlar. Mİtoz zehiri de denir.

Metotreksat dihidrofolat redüktaz inihbitörüdür.

METOTREKSAT
Bleomisin antibiyotik grubundandır. D ih id r o fo la t re d ü k ta z ın
in h ib is y o n u p ürin h a lk a sı
6 -merkaptopurin ve 6 -tioguanin ise purin analoglarıdır. v e d T M P b iy o se n te z in in
in h ib is y o n u n a n e d e n olur R ib o n ü k le o t id le r
Bu ilaçların çoğu protein sentezini inhibe eder. Sadece Vinka
alkaloidleri ve Taksan grubunun tübül yapısını bozarak etki
gösterdiği bilinmektedir.

D oğru cevap: A 5FLUOROURASIL

d - T M P s e n t e z in i in h ib e
eder
45. Aşağıdakilerden hangisinin aiımıyla dolaşımda
n ötrofil, eozinofil ve m onositlerde artma olur?
SİTARABİN
A) GM-CSF C) G-CSF D N A zincirinin u z a m a s ın ı D e o k s ir i b o -
ö n le r n ü k le o t id le r
C) Eritropoietin E) Aspirin
D N A v e R N A y a p ıs ın a katıl­
E) Ürokinaz m a s ı n ü k le ik asitle rin
fo n k siy o n la rın ın d e ğ i ş m e ­
GM-CSF alımı nötrofil, eozinofil ve monosit hücre serilerinin
sin e n e d e n olur.
kemik iliğinde proliferasyonunu arttırır. Kemoterapi alan
hastalarda kemik iliğinde hücre yapımını uyarmak için
kullanılır. BLEOMİSİN PEPTID

f __
R adyoaktif fo s fo r: Polisitem ia vera, KLL ve K M L
\
ANTİBİYOTİKLER
DOKSORUBİSİN
DAONOUBİSİN DNA
ted avisi

R adyoaktif iyod: T iro id kanserleri O k s i d a t if b ir s ü r e ç y o lu y la

D N A z in c iri kesilir.
R adyoaktif a ltın: Beyin tü m ö rlerinde intratekal
olarak
DAKTİNOMİSİN
V J DOKSURUBİSİN
DAONODUBİSİN
D oğru cevap: A
D N A 'n ın y a p ı s ı n a g ir e r e k
f o n k s iy o n u n u b o z a r . RNA
46. Kanser kem oterapisi olan hastalarda en sık
görülen sekonder m alignensi aşağıdakilerden
hangisidir? ALKILLEYICI AJANLAR
NİTROZÜRELER
A) AML B) Meme kanseri SİSPLATİN
C) Tiroid kanseri D) Gastrointestinal kanserler
D N A 'n ın y a p ıs ın ı v e fo n k s iy o ­
E) Nonhodgkin lenfoma n u n u ç a p r a z b a ğ l a r o lu ştu ra ­ P r o te in le r
c a k v e / v e y a D N A zincirini
- Hodgkin lenfoma, meme kanseri, multiple myeloma p a r ç a l a y a r a k b o zar.
ve över kanseri için kemoterapi olan hastalarda geç
komplikasyon olarak AML görülme sıklığı artmıştır.

Doğru cevap: A RNA ve DNA prekürsörlerini e tkileyen

kem oterapötik ilaçlara örnekler
 419

47. Adrenal kanserde hangisi sıklıkla kullanılır? Pentostatin; Bir adenozin deaminaz inhibitörüdür. Hairy
celi lösemi tedavisinde kullanılır. Yıllarca sürebilecek

A) Mitomisin
B) Streptozosin
C) Tamoksifen
D) Mitosantron
E) Mitotan
Mitotan adrenal kanserin tedavisinde yararlı olan bir ilaçtır.
Tümörün gerilemesi ve bu malignitede sıklıkla oluşan aşırı
adrenal steroid salgısını düzeltir. Toksisiteler arasında deri
döküntüsü, diyare ve mental depresyon vardır. İlaç ayrıca
iştahsızlık, bulantı, somnolans ve dermatite de neden
olur.
Mitotanın kullanımı adrenal karsinoma ile sınırlıdır ve
sadece bu endikasyonda kullanılır. DDT analoğudur ve
yan etkisi bu nedenle fazladır.
Doğru cevap: E
48. Esas kullanım yeri melanom ve kronik m yelositer
lösem i olan antineoplastik hangisidir?
K E M O T E R A P O O T I K İL A Ç L A R
immünsupresyon yapabilir. Fludarabin ile birlikte kullanılması
ölümcül akciğer toksisitesi oluşturabilir.
E to p o z id ; DNA to p o izo m e ra z II enzim in i inhibe
ederler.Küçük hücreli akciğer kanserinde kullanılır (TUS)
(+sisplatin + ifosfamid). Testis tümörlerinde kullanılır.
En önemli yan etkisi; 11q23 tra n s lo k a s y o n lu a kut
n onlenfositik lösemi oluşturmasıdır.
Paklitaksel; p-tübülin proteinine bağlanırlar ve tü bü lin
pro tein inin polim erızasyonunu stim üle ederler (vinca
alkaloidleri ise inhibe ederler). Böylece m ik ro tü b ü l
oluşum unu arttırırlar ve fonksiyonel olmayan mikrotübül
sentezi oluşur. Sit-p450 ile yıkılırlar. Sisplatine dirençli över
tümörlerinde ve diğer solid tümörlerde kullanılır. Anaflaksi
oluşturabilir. Bu nedenle uygulanmadan önce dexametazon
verilir.
İ n f l i x i m a b ; Bir proinflamatuar sitokin olan TNF-alfa’ya,
bağlanarak IL’lerin ve lökosit aktivasyonunda rol alan
adezyon moleküllerinin oluşumunu azaltır. RA ve ciddi
C r o h n h a s t a l ı ğ ı n a kullanılır.

A) Streptozosin A lkille yicile rin yan e tk ile ri önlemek için kullanılan

bazı ajanlar:
B) Vinkristin
C) Hidroksiüre - A m ifo stin; Doku nekrozunu azaltır.
S it o p r o t e k t if etkili
D) 5-Florourasil
E) Melfalan - Buthionin-Sulfoksim in; S e le k t if olarak
alkilleyicileri hücre içinde d e to k sifiy e eder.
Flidroksiüre, etki mekanizması DNAsentezinin inhibisyonunu
kapsayan bir üre analoğudur. Ribonükleotid redüktaz - N a -T io s ü lfa t; Ö zellikle vezikan etkiyi önlemek
enziminin deoksinükleosid trifosfat havuzunun boşalmasına için alkilleyicilerin sızd ığı y e re izotonik N a -
neden olan inhibisyonu ile S Fazındaki hücreler üzerine tiy o s ü lfa t uygulanır.
öldürücü etki yaparlar. İlaç oral yoldan kullanılır. Esas olarak
Adriamisinin (Doksorubisin) kardiyom yopati
melanom ve kronik myelositer lösemide kullanılır.
e tkisin i önlemek için;
Önde gelen yan etkisi kemik iliği baskılanmasıdır. Yüksek - Deksrazoksan (F e-S elatörü)
dozlarda B12 ya da Folik asite yanıtsız bir megaloblastoz
gözlenir. İlaç yüksek dozlarda bulantı kusma ve diyareyi - A lfa -T o k o fe ro l bunlar s e r b e s t 0 2 radikallerini
kapsayan semptomlara neden olur. azaltır.

Siklofosfam idin hem orajik s is tit yapmasını

Doğru cevap: C
engellemek için;
- M e sn a
49. Bcr-Abl tirozin kinazı inhibe ederek etki gösteren M e to treksa tın yan e tk ile rin i önlemek için;
ve kronik m yeloid lösem ili hastalarda kullanılan
ilaç aşağıdakilerden hangisidir? - Lökovorin (folinik a sit)

V in kristin ve vinblastinin vezikan etkisini

A) Etopozid
önlemek için;
B) İmatinib
- Hyalüronik a s it uygulanır.
C) İnfliximab
D) Paklitaksel
v J
E) Pentostatin Doğru cevap: B
İm a tin ib ; Bcr-Abl tirozin kinazı inhibe ederek etki
gösteren bir ilaçtır. Kronik myeloid lösemide phledelphia
kromozomuna bağlı ortaya çıkan anormal tirozin kinaz
aktivitesini baskılamak amacıyla kullanılır. Bu ilaç KML’de
birinci tercih olarak kullanılır.
 50. A ntikanser ilaçların etki mekanizmaları hakkında 53. Hodgin hastalığının tedavi kom binasyonlarında
K E M O T E R A P O Ö T İ K İL A Ç L A R

hangisi ya nlıştır? bulunan ve serbest radikal oluşturarak etkili olan

antineoplastik ilaç hangisidir?
A) Merkaptopürin HGPRTaz (Hipoksantin guanin
fosforibazil transferaz)ın irreversibl inhibe A) Vinkristin B) Vinblastin
olmasına neden olur C) Metotreksat D) Prokarbazin
B) Fluorourasil timin sentezini önleyerek DNA E) Etopozid
sentezini durdurur
P ro ka rb a zin oldukça kuvvetli kimyasal m addedir ve
C) Daktinomisin ve daunorubisin baz çiftlerinin
hidrojen peroksit ve diğer radikallerin oluşumuna neden
arasına bağlanarak nükleik asit sentezini durdurur
olur. Prokarbazin disülfiram benzeri etkiye sahip olduğundan
D) Metotreksat dihidrofolat redüktazı inhibe eder bu ilacı kullanan hastalar etanol almamalıdır. Prokarbazin
E) Tamoksifen sitozolik östrojen reseptörlerinin nörotoksik, karsinojenik ve teratojeniktir.
kompetitif inhibitörüdür
D oğru cevap: D
6 -merkaptopürin ve tiyoguanin ön ilaçtır ve nükleotid
fo rm la rın a HGPRT ile dönüşür. Her ikisi de purin
antimetabolitidir. Yani DNA ve RNA sentezini bozarak
54. Aşağıdaki antikanser ilaç gruplarından hangisi
sitotoksik etki gösterir.
Hodgkin hastalığında kullanılan hem MOPP hem
D oğru cevap: A ABVD kom binasyonlarında ortak bulunan hücre
siklusuna özgü ilaçtır?

A) Glukokortikoidler
51. Aşağıdakilerden hangisi kanser hücrele­
B) Alkilleyici ajanlar
rinin ilaçlara karşı g e liştird iğ i rezistans
m ekanizmalarından d e ğ ild ir? C) Antibiyotikler
D) Vinka alkaloidleri
A) ilaçları aktive eden enzimlerin aktivitesinde
E) Hormonlar
azalma
B) Hedef enzimde değişiklik yapılması H odgkin h a sta lığ ın ın te d a v is in d e ku lla n ıla n hücre
dönemine özgü ilaçlar vinka alkaloidleri ve bleomisindir.
C) DNA tamirinde artış
Vinblastin ABVD kombinasyonunda vinkristin MOPP
D ) P-450 enzim aktivitesinde artış kombinasyonunda kullanılır. Hodgkin hastalığında MOPP
E) ilaç tutucu moleküllerin yapımında artış tedavisi uygulanır. ABVD, MOPP’ye alternatif tedavidir.
Antikanser ilaçlarda rezistan gelişiminde P-450 enzim D oğru cevap: D
aktivitesinde artış rol oynamaz. Bazı ilaçların sitotoksik
etkisi bu enzimlerle artar. Bazı tümör hücreleri tiyol grubu
gibi ilaçları tutan maddeler sentezler.
55. ABVD kom binasyonunda kullanılan ateş, titreme,
D oğru cevap: D el-ayak tabanlarında kabarcık oluşum u ve akciğer
fonksiyon bozukluğu yapan ilaç hangisidir?

A) Vinkristin B) Dekarbazin
52. A ntikanser ilaçların yan etkileri hakkında hangisi
C) Metotreksat D) Vinblastin
ya nlıştır?
E) Bleomisin
A) Sisplatin ototoksisite yapar
Bleom isin ABVD kombinasyonunun üyesidir ve en önemi
B) Prokarbazin akciğer fonksiyon bozukluğu yapar toksik etkisi akciğerde pnöm oni yapmasıdır. Bu özellikle
C) Vinkristin kemik iliğini baskılar yaşlı hastalarda ölümle sonuçlanabilir. Diğer sık yan etkiler
D) Doksorubusin kardiyotoksiktir bulantı, kusma, alopesi ve allerjik reaksiyonlardır.

E) Siklofosfamid hemorajik sistit yapar D oğru cevap: E

Kemik iliği baskılanması antikanser ilaçların çoğunun ortak
yan etkisidir. Vinkristin, vinblastin tersine kemik iliğine çok
az etkir. Myelosupresyon antimetabolit, alkilleyici ajanlar, 56. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kron ik m yelositer
antibiyotikler ve bitki alkaloidlerinde daha belirgindir. lösem inin palyatif tedavisinde en cok kullanılan
Vinkristin bunlar içinde istisnadır, vinkristinin en önemli ajandır?
yan etkisi periferik nöropatidir.
A) Metotreksat
Doğru cevap: C B) Doksorubisin
C) Sisplatin
D) Vinkristin
E) Busulfan
 421

Busulfan KML’nin palyatif tedavisinde ençok kulanılan ilaçtır. 60. Aşağıdaki antineoplastiklerden hangisi
KML tedavisinde diğer bazı ilaçların da yeri vardır. Busulfan intravenöz infüzyonla verildiğinde koroner

K E M O T E R A P O Ö T İ K İL A Ç L A R
akut lösemilerde ve kronik myelositer lösemilerin blastik dam arlarda spazma neden olabilir?
ataklarında etkisizdir. Busulfan pulmoner fibrozis, böbrek
üstü bezi yetmezliği ve deri pigmentasyonunda artış gibi A) 5-fluorourasil
yan etkilere sahiptir, kemik iliği supresiyonu en güçlü olan B) Sitozin arabinozid
antineoplastiktir. C) Vinblastin
D oğru cevap: E D) Hidroksiüre
E) Metotreksat
A n tin e o p la s tik ila ç la r ın yan e tk ile r i h e r zam an
57. Dakarbazin esas olarak hangi kanserin
önem lidir!...
tedavisinde kullanılır?
M e to tre k s a tın yan e tk ile ri: Kemik iliği depresyonu,
A) Lösemi
nefrotoksisite (önlemek için hasta hidrate edilmeli ve idrar
B) Testis alkalileştirilmelidir), ağız ve barsak mukozasında ülserasyon
C) Över (mukozit), hepatotoksik etki.
D) Akciğer
5 - flu o r o u r a s iiin yan e tk ile r i: F o tose nsitivite , GİS
E) Malign melanom bozuklukları (bulantı, kusma, iştahsızlık): en sık lökopeni,
Dakarbazin triazen ve hidrazin türevi antineoplastiktir. trombositopeni, i.v. infüzyona başlandıktan sonra koroner
Malign melanom tedavisinde en çok kullanılan ilaçtır. spazmı görülebilir. Serebellarataksi, dermatit, pigmentasyon,
Ayrıca Hodgkin ve bazı yumuşak doku sarkomlarında blefarit, konjonktivit, nazolakrimal kanal stenozu
da kullanılabilir. Son zamanlarda doksorubizin, bleomisin
Sitozin arabinozidin yan e tkileri: Kemik iliğini deprese
ve vinblastin gibi diğer a ntineoplastiklerle kombine
edici etkisi oldukça güçlüdür. Gözyaşı yoluyla sekrete
olarak kullanılıyor. Melanom tedavisinde 11-2 ile beraber
edildiğinden konjonktivite neden olabilir. Hepatotoksik
kullanılır.
etki, serebellar ve serebral bozukluk diğer önemli yan
D oğru cevap: E etkileridir.

V in b la stin in yan e tk ile ri: En önemli doz kısıtlamasını

gerektiren yan etki periferik nöropatidir. Periferik nöropatinin
58. Aşağıdaki antim etabolit ilaçlardan hangisi lösemi ilk işareti Achilles tendon refleksinin kaybolmasıdır.
tedavisinde kullanılm az? Uygunsuz ADH salınımına neden olur.
A) Merkaptopürin Damar dışına kaçırılmamalıdır, aksi halde güçlü irritasyona
B) Tiyoguanin neden olur. İlacın damar dışına kaçması durumunda antidot
C) Floksuridin olarak hyaluronik asid kullanılır.
D) Sitarabin Vinblastinden en önemli farkı kemik iliği supresyonunun
E) Metotreksat çok hafif olmasıdır.
Floksuridin karaciğerden ilk geçişte %90 elimine olduğundan H id ro k s iü re n in yan e tk ile ri: Kemik iliği depresyonu,
karaciğer tümörlerinin tedavisinde kullanılır. bulantı kusma.
D oğru cevap: C Doğru cevap: A

59. A n tim eta bo lit yapıdaki tüm ör ilaçlarının özellikleri
ile ilg ili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Genellikle proliferasyon fazındaki hücrelere
etkilidirler. DNA sentezini inhibe ederler.
B) En sık görülen toksik etkileri miyelosupresyon ve
mukozittir.
C) Gebeliğin her döneminde teratojeniktirler.
D) Doğal hücresel metabolitlerin analoglarıdırlar.
E) BOS’a geçerler.
D oğru cevap: E
61. Fluorourasil hakkında aşağıdakilerden hangisi
yanlıştır?
A) Santral sinir sistemine geçer
B) Alopesi yapar
C) Timidilat sentezini inhibe eder
D) Meme kanserinde tek başına kullanılabilir
E) Lokal formları da vardır
Meme kanserinde fluorourasil daima kombinasyon olarak
kullanılır. En çok kullanılanlar siklofosfamid + doksorubisin
+ vinristin + fluorourasil veya siklofosfamid + metotreksat
+ fluorourasil kombinasyonlarıdır.

Doğru cevap: D
 422

62. K o nju ktivit ve blefarit gibi yan etkilere yol 64. Vücutta oluşturulan m etabolitiyle DNA polimeraza
K E M O T E R A P O O T I K İL A Ç L A R

açabilen anti-neoplastik ilaç hangisidir? ko m p etitif bağlanarak DNA sentezini bloke eden
antikanser ilaç aşağıdakiierden hangisidir?
A) =luourasil
B) etotreksat A) Sitarabin
C) Vinkristin B) Etopasid
D) klofosfamid C) Melfalan
E) Sisplatin D) Paklitoksel
E) Tamoksifen
5-Fluourasil (5-FU); göz üzerinde belirgin yan etki oluşturan
bir kanser ilacıdır. Bu özelliği nedeniyle USMLE (United - Sitarabin (Ara-sitozin) vücutta Ara-STP’ye dönüşerek
States Medical Liscencing Examination) sorularında çok DNA polimerazı inhibe eder.
sorulmaktadır.
Doğru cevap: A
E ğer 5-FU’i h atırla rsa k;
• Timidin kinaz enzimi tarafından 5-fluorodeoksiüridilik
aside (F-dUMP) çevrilerek timidilat sentetaz'ı inhibe 65. Sitarabin aşağıdaki basamaklardan hangisini
ederler. etkiler?

Tüm s o lid tü m ö rle rin te d a v is in d e ku lla nılır: A) Go

B) G1
• Özellikle Gastrointestinal sistem (GIS) adenokarsinom
tedavisinde ilk tercihtir (oksaliplatin / irinotekan ve C) G2
lökovorin ile kombine). D) M
• Ayrıca topikal olarak cildin premaliğn lezyonlarında E) S
ve bazal hücreli karsinomda da kullanılır.
Sitarabin trifosfat forma dönüştürülür. Bu da DNA sentezini
• Güçlü bir radyasyon duyarlaştırıcıdır.
inhibe eder. S dönemine özgü etki gösterir.
Yan Etkileri:
D oğru cevap: E
• Oküler toksisite (konjuktivit, blefarit, ektropion vb.)
• Eritem atöz deskuam asyonla seyreden el-ayak
sendromu (kapesitabin gibi) 66. Hangi neoplastik ajan s ito to k s ik etki için
• GIS’de mukozal ülserasyonlar ve fulminan diare biyotransform asyona gereksinim duymaz?

• iv infüzyonda belirgin koroner spazm A) 5-Fluorouracil

• Serebellar toksisite (Sitarabin gibi). B) Cytarabine
Doğru cevap: A C) Thioguanine
D) 6 -Mercaptopurine
E) Metotreksat
63. Sitarabin hakkında aşağıdakiierden hangisi
yanlıştır? Methotreksat (amethopterin) memeli dihidrofolat redüktazın
potent inhibitörüdür. Listedeki diğer tüm ilaçlar farmakolojik
A) Şiddetli kusmaya neden olur. yönden aktif olmadan önce metabolik biyotransformasyona
B) Siklusa özgü bir ajan değildir uğrar. Methatereksat aktif olarak hücrelere nakledildikten
sonra, poliflutamilatlı hale gelebilir. Bu hücreden çıkışını
C ) Akut myelositik lösemide remisyon için en etkili
geciktirilebilir, ancak dihidrofolat redüktaz üzerindeki etkisini
ajandır
kapsamaz.
D) Aktif metabolitine vücutta dönüşerek etkili olur
E) Meningeal lösemilerin tedavisinde intratekal D oğru cevap: E
kullanılır

Sitarabin S fazına etkilidir. O nedenle 5-7 gün ya devamlı 67. Aşağıdaki antikanser ilaçlardan hangisi hücre
infüzyon ya da 1 2 saatlik intravenöz injeksiyon olarak içinde poliglutam at deriveleri o luşturarak etki
kullanılır. gösterir?

Doğru cevap: B A) sitarabin

B) Fluorourasil
C) Merkaptorüpin
D) Metotreksat
E) Vinblastin
 423

- M e to tre ksa tın p o lig lu ta m a t d e riv e le ri fo lat 71. Metotreksata hangi mekanizmayla direnç

metabolizmasındaki enzimleri inhibe eder.
- H ücre için d e m e to tre ksa tta n daha uzun etki
gösterirler.
Doğru cevap: D
68. M etotreksat tedavisinde hastanın hidratasyonu
ve idrarın a lka lileştirilm esi neden önem lidir?
A) Metotreksat zayıf asit olduğundan nefrotoksik
etkinin azaltılması için
B) Gastrointestinal bozukluk yapan yan etkileri su
içmek azalttığından
C) Kemik iliği depresyonu yapıcı etkisi azaldığından
D) Dehidrate kimsede metotreksata ek
lökovarinin toksisite ihtimali arttığından
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
g e liş tirilir?
A) intestinal ilaç absorpsiyonunu azaltarak
B) Antikor gelişerek
C) DNA tamir süresini hızlandırarak
D) Non spesifik fosfatazların düzeyi artırılır
E) Dihidrofolat redüktaz düzeyi artırılarak
Metotreksata dirençte hücre içine transport bozulur. Aynı
zamanda metotreksatın inhibe ettiği dihidrofolat redüktaz
düzeyi artırılır.
D oğru cevap: E
verilen 72. Aşağıdaki antineoplastiklerden hangisinin etkisi
allopürinol tarafından arttırılır?

E) Su içme ile kan volümü arttırılıp toksisite A) Sitarabin

azaltıldığından
B) Epirubisin
Metotreksatın myelosupresyon yapıcı etkisi nefrotoksik C) Mitoksantron
etkisinden sık görülür. Ancak nefrotoksik etkisinin daha da
D) 6 -Merkaptopürin
azaltılabilmesi için idrar alkalileştirilir ve hasta hidrate edilir.
Zayıf asit olan metotreksat bu işlemler yapılırsa vücutta uzun E) 5-Fluorourasil
süre kalmaz ve daha hızlı itrah edilir. 6 -Merkaptopürin (6 -MP); bir pürin antim etaboliti olan
antineoplastik bir ilaçtır. Bu ilacın etki gösterebilmesi için
D oğru cevap: A hücre içinde hipoksantin guanin fosforibozil transferaz enzimi
tarafından 6 -thioinosinic asite (= thio-IMP) dönüştürülmesi
gerekir. Oluşan bu aktif metabolit; ksantin oksidaz tarafından
69. Aşağıdaki antineoplastiklerden hangisi kendi tiyoürik asite yıkılır. Ksantin oksidaz enziminin inhibitörü
e tkisin i sınırlar? olan allopürinol, 6 -MP’nin inaktivasyonunu yavaşlatarak
etkisini arttırır.
A) Bleomisin
B) Streptozotosin S e ç e n e k le rd e b u lu n a n d iğ e r k a n s e r te d a v is in d e
C) Karmustin kullanılan ilaçlar için böyle b ir özellik yo ktur
D) 5-FU Doğru cevap: D
E) Metotreksat
Doğru cevap: E
73. Aşağıdaki antim etabolit ilaçlardan hangisinin
sadece oral form u vardır?
70. Mukoza irritasyonu aşağıdaki antineop­ A) Bleomisin B) Sitarabin
lastiklerden hangisinin önem li yan e tkisid ir?
C) Metotreksat D) Merkaptopürin
A) Bleomisin E) Tiyoguanin
B) Metotreksat Lösemi tedavisinde 6 merkaptopürin 100 mg/m2 oral
C) Sisplatin kullanılır.
D) 5-Florourasil
D oğru cevap: D
E) Vinkristin
Metotreksat, dihidrofolat redüktazın aktif katalitik bölgesine
bağlanarak, bir karbon ünitesi kabul eden redükte şeklin 74. Aşağıda kem oterapötik ve yaptığı to ksik etki
sentezini inhibe eder, bir folik asit antagonistidir. e şleştirilm iştir. Bunlardan hangisi ya nlıştır?

2,5 - 5 mg/gün, oral, 10 mg intratekal formlarda kullanılabilir. A) Bleomisin —*■ateş, üşüme titreme
Önemli yan etkileri oral ve gastrointestinal ülserasyon, B) Karmustin —> Hepatotoksisite
kemik iliği depresyonu, lökopeni ve trombositopenidir.
C) Doksorubisin —> Kardiyomyopati
Metotreksat kanser tedavisinden başka romatoid artrit ve
psöriasis tedavisinde de düşük dozda kullanılmaktadır. D) Vinkristin —► Nörotoksisite
E) Siklofosfamid —> ototoksik
Doğru cevap: B
 424

Siklofosfamid hemorajik sistit yapar. Bu etkiyi önlemek 76. Asparaginaza direnç nasıl gelişir?
KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR

için mesna kullanılır. Ayrıca hasta fazlaca su almalıdır.

Bleomisin ateşe neden olur. Bunun histamin nedeniyle A) Hücre içine alınımı engellenerek
olduğu tahmin edilm ektedir o nedenle bu hastalarda B) İntestinal alınımı azaltılarak
premedikasyon olarak asetaminofen ve difenhidramin C) Aktif sitotoksik metabolitine dönüşümü azaltılarak
kullanılır. Karmustinin toksik etkisi reversibldir. Bunun
belirtileri transaminazlarda artma, alkalen fosfatazda artma D) Antikor gelişerek
ve portal sistem ensefalopatisidir. E) Hasarlı DNA’nın tamiri için gerekli olan enzimin
üretiminin artması
FOLAT
L-asparaginaz proteindir. Buna karşı antikor oluşur. Sıklıkla
ANTAGONİSTLERİ
alerjik reaksiyonlara neden olur.

FOLAT SENTEZİ D oğru cevap: D

İNHİBİTÖRLERİ

- Mefanid 77. V in kristin in en cok kullanıldığı m alignite

- Gümüş sulfadiyazin hangisidir?
- Süksinilsülfatiazol A) Prostat kanseri
- Sulfasetamid B) Malign melanom
- Sulfadiyazin C) Hodgkin hastalığı
Sulfametaksazol D) Akciğer kanseri
Sulfasalazin E) Karaciğer kanseri
Sulfisoksazol Vinkristin MOPP (meklor etamin + oncovin (vinkris-tin) +
prokarbazin + prednizon) kombinasyonunun bir üyesi olarak
FOLATİN İNDİRGENMESİNİ Hodgkin ve Non-Hodgkin lenfoma hastalığı tedavisinde
ENGELLEYEN İLAÇLAR kullanılır.

- Primetamin Doğru cevap: C

- Trimetoprim
_ Metotreksat
78. Aşağıdakilerden hangisi d aktinom isinin yan
etkilerinden biridir?
FOLAT SENTEZİ VE
İNDİRGENMESİNİ
ENGELLEYEN İLAÇLAR A) Kardiyomyopati

t Ko-trimoksazol
B) Böbrek hasarı
C) Pulmonerfibrozis
D) Vajinal kanama
E) Teratojenite
D aktinom isinin yan etkileri; te ra to je n ite kem ik, iliği
D oğru cevap: E depresyonu, bulantı kusma diyare, ağız ve barsakta ülser
ve daha önce radyasyon alan deri bölgelerinde inflamasyon,
eritem ve deskuamasyon oluşmasıdır.
75. L-asparaginaz hakkında aşağıdakilerden hangisi
ya nlıştır? Doğru cevap: E

A) Hipersensitivite sık görülür

B) Pıhtılaşma faktörlerinin yapımını azaltıp ciddi 79. Aşağıdaki antikanser ilaçlarından hangisi DNA
toksisite yapabilir ç ift zincirine interkalasyon yaparak DNA bağımlı
C) Tümör hücrelerinde L-asparagin deposunu RNA sentezini inhibe eder?
boşaltan bir enzimdir
A) Daktinomisin B) Flutamid
D) Akut lenfositik lösemi tedavisinde kullanılır
C) Metotreksat D) Paklitaksel
E) Şiddetli kusma ve ciddi derecede kemik iliği
depresyonu yapar E) Vinblastin

L-asparaginaz emetojenik değildir ve kemik iliğini etkilemez. - Daktinomisin DNA çift zincirine interkalasyon yaparak
Kemik iliğini deprese etmediğinden kemik iliğine toksik etki DNA replikasyonunu ve transkripsiyonunu (mRNA
gösteren diğer antineoplastiklerle kombinasyonda oldukça sentezini) bozar.
kullanışlıdır. - Döneme özgü etki göstermeyen bir ilaçtır.

Doğru cevap: E Doğru cevap: A

 425

80. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi idrarı kırmızı renk

KEMOTERAPOÖTİK İLAÇLAR
yapar?

A) Daunorubisin
B) Metotreksat
C) Mitomisin
D) Siklofosfamid
E) Hidroksiüre
Daunorubisin alınımından 48 saat sonraya kadar idrarı
kırmızıya boyar.

D oğru cevap: A

81. A zo tiop irin hakkında hangisi sö ylenebilir?

A) Kemik iliği hücrelerini etkilemez

B ) Yeni doğanda kan uyuşmazlığına bağlı hemolizi
önler
C) Dihidrofolat redüktazı inhibe eder
D) Hem hücresel hem serolojik immün mekanizmaları
bloke eder
E) Ksantin oksidaz ile aktif metabolitlerine döner
Azotioprin diğer sitotoksik ilaçlara göre daha az yan
tesiri olduğundan immunsupresif olarak en çok kullanılan
sitotoksik ilaçtır. Lenfosit, makrofaj ve polimorf lökosit
yapımını inhibe eder.Allopurinol bu ilacın etkisini arttırır.

D oğru cevap: D

82. Aşağıdakilerden hangisi, kanser kemotera-

pisinde kullanılan ajanlardan biri d e ğ ild ir?

A) Prokarbazin B) Vinkristin
C) Mekloretamin D) Pentostatin
E) Prednizon
MOPP; mekloretamin, vinkristin (Oncovin), prokarbazin ve
prednizon kombinasyonudur. Öncelikle Hodgkin hastalığının
tedavisinde kullanılır. Kanser kemoterapisinde değişik etki
mekanizmaları olan ilaç kombinasyonları kullanılır. Çünkü
tümörlerin her biri heterojenik hücre subpopulasyonlarından
oluşmuştur ve bunların da antikanser ilaçlara karşı duyarlılığı
farklıdır. Amaç toksik etkiyi artırmadan bu hücreleri yok
etmektir.

D oğru cevap: D
 IMMUN SİSTEM HASTALIKLARI
TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
/ ------------------------------------------------------------------------------ \
2. Aşağıdakilerden hangisi rom atoid artrit
İMMÜNOSUPRESİF İLAÇLAR tedavisinde kullanılan bir anti - TNFalfa ve beta
m onoklonal antikorudur?
V________________________________________________________________________________________ >

A) Alefacept B) Daklizumab
İm m ü n s ü p re s if ila ç la r 4 g ru ba a yrılır
C) Etanercept D) Trastuzumab
1. GLUKORTİKOİDLER
E) Muromonab
2. K A LS İN Ö R İN İN H İB İT Ö R L E R İ: siklo sp o rin ,
takrolimus Monoklonal antikorlar çok iyi bilinmelidir. Her birisi potansiyel
3. ANTİPROLİFERATİF /ANTİMETABOLİK İLAÇLAR: sorudur.
sirolimus (rapamisin), everolimus, mikofenolat mofetil,
leflunomid, antineoplastikler (siklofosfamid, azotio | M o n o k lo n a l A n tik o r la r
prin, metotreksat, klorambusil Etki K ullanıldıkları
4. BİYOLOJİK AJANLAR (ANTİKORLAR): antititimosit M ekan izm aları en dikasyon tar
globulin, muromonab
Epidermal grovvth
5. DİĞERLERİ: fty 720 Metastatik meme
Trastuzumab faktör reseptörü HER-
kanseri
2/neu’ya bağlanır
1. Aşağıdakilerden hangisi T-lenfositler yüzeyinde Rituximab B-lenfositte CD20’ye
bulunan CD3 (OKT3) reseptörini bloke eder? B hücreli non-
ibritumomab bağlanırlar (anti-
hodgkin
Tositumomab CD20)
A) Alefacept B) Daklizumab
IL-2 reseptöründe
C) Etanercept D) Trastuzumab Daklizumab Akut organ
CD25’e bağlanır
Basiliximab rejeksiyonu
E) Muromonab (anti-CD25)

Muromonab (orthoclone okt3); T-lenfositler yüzeyinde infliximab

Anti-TNF-o RA, crohn
Adalimumab
bulunup antijen tanımasını sağlayan CD3 (veya OKT3)
reseptörlerine bağlanır ve bu reseptörleri bloke eder. RA, JRA, psöriyatik
Etanercept Anti- TNF-o ve B
artrit
Steroid-dirençli rejeksiyonlarda kullanılır.
Anti-CD2: CD2/LFA-3
Alefacept etkileşimini inhibe Psöriyazis
Diğer monoklonal antikorları, etki mekanizmalarını ve
kullanıldıkları endikasyonları hatırlamakta fayda var: I I eder.
1 I
Alemtuzumab Anti-CD52 B hücreli KLL

Epidermal growth [ Doğru cevap: C

Metastatik meme
Trastuzumab faktör reseptörü HER-
kanseri
2/neu’ya bağlanır
Rituximab B-lenfositte CD20’ye 3. Aşağıdakilerden hangisi hücre siklusu protein
B hücreli non-
ibritumomab bağlanırlar (anti- kinaza (mTOR) etki ederek T-hücre aktivasyonunu
hodgkin
Tositumomab CD20) engeller?
IL-2 reseptöründe
Daklizumab Akut organ A) Siklofosfamid
CD25’e bağlanır (anti-
Basiliximab rejeksiyonu
CD25) B) Imatinib
infliximab Romatoid Artrit (RA), C) Dasatinib
Anti-TNF-o
Adalimumab crohn D) Sirolimus
RA, Juvenil Romatoid E) Sisplatin
Etanercept Anti- TNF-a ve B Artrit (JRA),
psöriyatik artrit
.
Anti-CD2: CD2/LFA-3
Alefacept etkileşimini inhibe Psöriyazis
eder.
B hücreli Kronik
Alemtuzumab Anti-CD52 Myelositer Lösemi
(KLL)

Doğru cevap: E
 TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
6. FKBP-12’ye bağlanarak kalsinörini inhibe

IM MUN SİSTEM HASTALIKLARI

T -h ü c r e a k tiv a s y o n u n u a z a lta n
edici kompleks oluşturan ilaç aşağıdakilerden
im m u n s u p r e s ifle r
hangisidir?
İlaç Etki yeri
A) Azotiopürin
Glukokortikoidler DNA’daki glukokortikoid cevap elementi
B) Basiliksimab
T-hücre reseptör kompleksi (Antijen
Muromonab-CD3 C) Mikofenolat mofetil
tanınmasını engeller)
D) Metil prednisolon
Kalsinörin (Fosfataz aktivitesini inhibe
Siklosporin
eder) E) Takrolimus
Kalsinörin (Fosfataz aktivitesini inhibe - Takrolim us-F K B P -12 kom binasyonu kalsiyum ,
Takrolimus
eder)
kalmodülin ve kalsinörinle oluşturarak kalsinörinin
Azatioprin DNA (Yanlış nükleotid incorporasyonu) fosfataz aktivitesini inhibe eder.
Mikofenolat inozin monofosfat dehidrogenaz - Bu sü re cin bloke o lm asıyla T le n fo s itle ri
mofetil (Aktivetede azalma) aktifleşemez.
Daklizumab, IL-2 reseptörü (IL-2 ilişkili T-hücre
D oğru cevap: E
Basiliksimab aktivasyonu bloke olur)
Hücre siklusundaki protein kinaz
Sirolimus
(mTOR)
7. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi hücre içi FKBP-12
(FK506-bağlayıcı protein -12)’ye bağlanarak T
Doğru cevap: D lenfositlerin aktivasyonunu ve proliferasyonunu
inhibe eden b ir kom pleks olu ştu ru r?

A) Azotiopürin
4. Aşağıdakilerden hangisi kalsinörin inhibisyonu
ile fosfataz aktivitesini azaltır? B) Basiliksimab
C) Mikofenolat mofetil
A) Deksametazon
D) Sirolimus
B) Takrolimus
E) Takrolimus
C) Daklizumab
- Sirolimus FKBP-12’ye bağlanarak T hücre siklusunu
D) Mikofenolat mofetil
bloke eder.
E) Metotreksat
Doğru cevap: D
Yukarıdaki tabloya bakınız

Doğru cevap: B
8. Aşağıdaki im m ü nsü pressif ilaçlardan hangisi
“ m ammalian target o f rapam ycin” (mTOR enzim)
5. Aşağıdaki ajanlardan hangisi siklofiline a ktivitesini bloke ederek etkinlik olu ştu ru r?
bağlanarak T lenfositlerindeki kalsinörini inhibe
A) Sirolimus
eden bir kom pleks o luşturur?
B) Takrolimus
A) Azotiopürin C) Siklosporin
B) Siklosporin D) Bortezomib
C) Daklizumab E) Trastuzumab
D) Mikofenolat mofatil
Yeni ve önemli bir bilgidir, mutlaka bilinmesi gerekir.
E) Sirolimus
Sirolimus (rapamisin) ve türevleri olan everolimus ile
- Siklosporin-siklofilin kompleksi T lenfosit nükleer tem sirolim us, insanlara serin / treonin protein kinaz
faktörünün sitoplazmik komponentinin kalsiyumla enzimi olan mTOR (mammalian target of rapamycin)
uyarılan defosforilasyonunu inhibe eder. a k tiv ite s in i bloke e de re k im m ü n s ü p re s s if e tk ile r
- T hücrelerinin aktifleşmesi için gerekli olan bu süreç oluştururlar. Posttransplant immünsüpresyonda ilk aşama
bloke olunca spesifik antijenik stim ulasyona T ilaçlarındandır. Renal hücreli kanserler, hepatosellüler
hücreleri cevap veremez hale gelir. kanser ve mantle hücreli lenfoma tedavisinde de klinik
kullanımları mevcuttur.
Doğru cevap: B
SİROLİMUS / EVEROLİMUS
• Sirolimus (rapamisin) ve everolimus FK506 bağlayıcı
protein 1 2 adlı immünofilinlere bağlanarak, hücre
proliferasyonunda önemli bir sinyal mekanizması
 428
TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR

olan mTOR’u bloke ederler. mTOR lokajı sonucunda 9. Aşağıdakilerden hangisi m ultipl skleroz
IMMUN SİSTEM HASTALIKLARI

interlökinler tarafından yönlendirilen T ve B hücre tedavisinde kullanılan anti-integrin m onoklonal

proliferasyonları inhibe olur. İmmunglobulin üretimi antikordur?
baskılanır.
A) Siklofosfamid
• Yan etkileri:
B) Natalizumab
> Miyelosüpresyon (özellikle trombositopeni)
C) Glatiramer
> Hepatotoksisite
D) Mitoksantron
> Diyare
E) İnterferon-alfa
> Hipertrigliseridemi
> Baş ağrısı K o la y soru, çü nkü se çe n e k le rd e k i te k m o n o klo n a l
a n tiko r (-mab) natalizumabdır.
S İK L O S P O R İN
D oğru cevap: B
• Siklosporin organ transplantasyonunda etkin olan
immünsüpressif bir ajandır.
• Siklospsorin-siklofilin kompleksi T-hücre spesifik 10. Aşağıdakilerden hangisi m ultipl skleroz
transkripsiyon faktörünün aktivasyonu için gerekli tedavisinde kullanılan T-helper indüktörüdür?
olan ka lsin ö rin i ve sito plazm ik fosfatazı inhibe
A) Siklofosfamid
eder. Uveit, romatoid artrit, psöriasis ve astım gibi
otoimmün hastalıklarda da kullanılır. B) Natalizumab
• Yan Etkileri: C) Glatiramer
> Nefrotoksisite D) Mitoksantron
> Hipertansiyon E) İnterferon-beta
> Hiperglisemi Soru kökünde ‘T-helper in d ü ktö rü ’nün sorgulandığına
> Karaciğer disfonksiyonu dikkat ediniz.
> Hiperkalemi M ultipl Skleroz Tedavisinde Kullanılan İlaçlar
> Bilinç değişikliği
• Kortikosteroid
> Nöbet
• İnterferon-beta
T A K R O L İM U S (F K 5 0 6 ) • Siklofosfamid
• Natalizumab: Monoklonal antikordur
• İm m ünsüpressan, m akrolid bir a n tib iy o tik tir.
• Glatiramer: T-helper indüksiyonu yapar
K alsinörini inhibe eder.
• Mitoksantron: DNA interkalasyonu yapar
• Immün yanıtın inhibe e dilm esinde ta kro lim u s
siklosporinden 1 0 - 1 0 0 kat daha potenttir. D oğru cevap: C
• Tacrolimussiklosporinleaynıendikasyonlarasahiptirve
özellikle organ ve stem hücre transplantasyonlarında
kullanılır. 11. Aşağıdakilerden hangisi inflam atuar bağırsak
• Yan etkileri: hastalığı tedavisinde kullanılan anti-integrin
m onoklonal antikordur?
> Nefrotoksisite
> Hipertansiyon A) Mesalamin
> Hiperglisemi B) Budesonid
C) Natalizumab
TRASTUZUM AB
D) İnfliksimab
Tirozin kinaz H ER -2/neu m o n o k lo n a l a n tik o ru d u r. E) Adalimumab
Metastatik meme kanseri tedavisinde kullanılır. Natalizumab inflam atuar bağırsak hastalığı tedavisinde
kullanılan yeni m onokolonal ilaçlardandır.
B O R T E Z O M IB
• Mesalamin lokal antiinflamatar etkilidir. İnflamatuar
bağırsak hastalıklarında kullanılır.
Proteazom bağımlı protein yıkım inhibitörüdür. Multipl
miyelom tedavisinde kullanılır. • Budesonid steroid preperatıdır.
• İnfliksim ab ve adalimumab anti-TNF-alfa monoklonal
Doğru cevap: A antikordur.

Doğru cevap: C
 I
429

TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR

12. Atmış yaşında kadın hasta iç hastalıkları kliniğine 15. Aşağıdakilerden hangisi kolon kanserinde

IMMUN SİSTEM HASTALIKLARI

karın ağrısı ve tenesmus şikayeti ile başvurmuştur. kullanılan karsinoem briyojenik antijen (CEA)
Bakılan abdominal bilgisayarlı tomografide kolonda m onoklonal antikordur?
obstriksiyon oluşturan kitle ve karaciğer metatazı
tespit edilmiştir. A) Cetuksimab
B) Panitumumab
Bu hastanın tedavisinde kullanılabilecek C) Arsitumomab
m onoklonal a ntiko r aşağıdakilerden hangisidir? D) Bevacizumab
A) Ranibizumab E) Trastuzumab

B) Trastuzumab
| M o n o k lo n a l a n tik o rla r
C) Omalizumab
Monoklonal
D) Bevacizumab Endikasyon
A ntikor
E) Rituksimab Kronik lenfositik
CD52 Alemtuzumab
Hastada gastrointestinai sistem tüm örü tanımlanmıştır. lösemi (KLL) L
B e vacizu m a b, b a ğ ırsa k k a n s e rle rin in te d a v is in d e Gastroitestinal sistem
kullanılan VEGF m onoklonal antikordur. Bevacizumab stromal tümör
VEGF (Avastin®, Altuzan®) Neovasküler maküla
• R anibizum ab anti-VEGF monoklonal antikordur. dejenerasyonu
N e o va skü le r tip m akula d ejen era syon un da
kullanılır. Ranibizumab Neovasküler maküla
VEGF (Lucentis®) dejenerasyonu
• Trastuzum ab HER-2/neu monoklonal antikordur,
meme kanserinde kullanılır. Neovasküler maküla
VEGF-Trap Aflibercept
dejenerasyonu
• Omalizumab anti-lgE monoklonal antikordur, astım
tedavisinde kullanılır. EGFR Cetuksimab Kolorektal kanser

• R ituksim ab CD20 monoklonal antikordur lenfomada EGFR Panitumumab Kolorektal kanser

kullanılır. CEA Arsitumomab Kolorektal kanser

D oğru cevap: D Akut miyeloblastik

CD33 Gemtuzumab
lösemi (AML)
Rituksimab,
13. Aşağıdakilerden hangisi T hücre kostim ülayonu Ofatumumab Nonhodgkin lenfoma
CD20 ibritumomab, (NHL)
yaptığı için rom atoid a rtrit tedavisinde kullanılır?
Tositumomab
A) Abatasept B) İnflüksimab HER-2/ Trastuzumab Metastatik meme
C) Anakinra D) Etanersept neu (Herceptin®) kanseri
E) Rituksimab Etanercept,
Romatoid artrit,
TNF-alfa infliksimab,
D oğru cevap: A Psöriatik artrit
Adalimumab

CD2,
Abatasept Romatoid artrit
14. Aşağıdakilerden hangisi kolon ve över kanseri CTLA-4
tedavisinde kullanılan TAG-72 m onoklonal CD11 Efalizumab Psöriazis
antikordur?
IgE Omalizumab Astım

A) Omalizumab TAG-72 Satumomab Kolon ve över kanseri

B) Bevacizumab CD3 (T-
Muromonab İmmunsupresif
C) Satumomab hücre)
D) Trastuzumab IL-2
Daklizumab, immunsupresif,
E) Panitumumab (CD25) (T- Basiliksimab Rejeksiyon profilaksisi
hücre)
• O m a lizu m a b astım tedavisinde kullanılan IgE
GPIIb/llla Absiksimab Antiagregan ilaç
monoklonal antikordur.
• Trastuzum ab meme kanserinde kullanılan HER- Paroksismal noktürnal
C5 Eculizumab
hemoglobinüri
2 /neu monoklonal antikordur.

• Bevacizumab kolon kanserinde kullanılan anti-VEGF RSV

füzyon Palivizumab RSV enfeksiyonları
monoklonal antikordur.
p ro tein i
• Panitum um ab kolon kanserinde kullanılan EGFR
monoklonal antikordur.
Doğru cevap: C
Doğru cevap: C
TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR

16. T ve B lenfosit fo nksiyonlarını baskılamadan, 20. Lenfosit fonksiyonu ile ilg ili antijenin (LFA-1)
İM MÜN SİSTEM HASTALIKLARI

dolaşım daki lenfositleri lenf nodları ve peyer CD11a zincirin i hedef alan insan lgG 1 antikoru
plaklarına sekestre olm asını sağlayarak aşağıdakilerden aşağıdakilerden hangisidir?
im m unsuprese etkileri olan ilaç aşağıdakilerden
hangisidir? A) Efalizumab B) Alemtuzumab
C) Abatacept D) Canakimumab
A) Basiliksimab
E) Bevacizumab
B) Klorambusil
E fa liz u m a b , LFA-1 CD11a z in c ir in i h e d e f alan
C) Antitimosit globulin
insan lg G 1 antikorudur. P s ö riy a z is tedavisinde ve
D) Siklosporin organ transplantasyonlarında im m unsupresif olarak
E) Fingolimod kullanılmaktadir.
F in a o lim o d fFTY 720i: D oğru cevap: A
Lenfositlerin dolaşımdan çekilerek lenf nodları ve peyer
plaklarına sekestre olmasını sağlar.
21. T len fo sit üzerindeki CD2 bölgesine bağlanarak,
T ve B lenfosit fonksiyonlarını baskılamaz. len fo sit fo nksiyo nu ile ilg ili antijen (LFA-1) ile
T lenfosit iliş k is in i baskılayan ve psöriyazis
Sphingozin-1-fosfat reseptör (S1P-R) agonistidir. tedavisinde kullanılan füzyon proteini
aşağıdakilerden hangisidir?
D oğru cevap: E
A) Ranibizumab B) Canakimumab
C) Rilonacept D) Alefacept
17. İnterlökin - ip m onoklonal antikoru.
E) Bevacizumab

Canakinumab, interlökin -1 3 (IL-1 3 )monoklonal antikorudur. A le fa c e p t, T le n fo s it ü z e rin d e k i CD2 bölgesine

IL-1 3 aşırı üretimi ile ailesel soğuk otoinflamasyonu ve bağlanarak, lenfosit fonksiyonu ile ilgili antijen (LFA-1) ile
Muckle-VVells sendromu tedavisinde kullanılır. T lenfosit ilişkisini baskılayan ve psöriyazis tedavisinde
kullanılan füzyon proteinidir. Organ transplantlarında
D oğru c e va p :E etkinliği denemektedir.

D oğru cevap: D
18. M yelodisplastik sendrom tedavisinde kullanılan
talidom id türevi im m un stim ulan ilaç.
22. Kronik granülam atozis hastasında aşağıdaki
Lenalidom id m yelodisplastik sendrom ve trasfüzyona ajanlardan hangisi tü m ö r nekroz faktörün (TNF)
bağlı anemi tedavisinde kullanılan ta lid o m id türevi sentezini arttırarak fagositozun aktivasyonuna
immunsimuları ilaçtır. Nötropeni, trombositopeni ve derin yol açar?
ven trombozu oluşumuna neden olabilir.
A) Aldeslökin B) Siklosporin
Doğru cevap: B C) Filgrastim D) İnfliksimab
E) interferon gama

19. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi m etastatik renal A ldeslökin: Doğal öldürücü hücreleri (NK) aktive eden ve
kanser tedavisinde, lenfosite bağlı sito toksisite sitotoksik T hücrelerin üretimini uyaran endojen bir lenfokin
ve interferon-y stim ulasyonuna bağlı etkinlik olan rekombinant IL-2’dir. Metastatik renal hücreli kanser
o luşturur? olgularında kullanılır. Kapiller sızma sendromu (hipovolemi,
hipotansiyon, akciğer ödemi) en önemli yan etkisidir.
A) Daklizumab
S ik lo s p o rin : Yardımcı T hücrelerinin diferansiyonunu
B) Basiliksimab
ve aktivasyonunu bloke eder. Hücrelerdeki siklofiline
C) Abatacept bağlanarak kalsinörini inhibe eder (kalsinörin sitokin
D) Busulfan üretimini artırır) ve sonuçta siklosporin sitokin üretimini
E) interlökin-2 inhibe eder. Solid organ transplantasyonunda ve kemik iliği
nakli yapılanlarda görülen graft-versus hoşt reaksiyonunun
İnterlökin -2 (IL-2 / A ldeslökin), len fo sit proliferasyon profilaksi ve tedavisinde kullanılır. Ayrıca romatoid artrit,
a rtış ı, le n fo site bağlı s ito to k s is ite ve in te rfe ro n -y üveit, psöriyazis, astma, tip I diabetgibi immün hastalıklarda
stim ulasyonuna bağlı etkinlik oluşturur. Yetişkinlerde da kullanılır.
m e ta s ta tik renal ka n se r ve m elanom a tedavisinde
kullanılır. F ilg a s trim : R eko m b ina t g ra n ü lo s it koloni stim üle
edici faktördür. Nötrofillerin yapımı ve işlevlerini uyarır.
Doğru cevap: E
 431

TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR

Kemoterapiye bağlı nötropeninin tedavisinde ve kemik 24. Aşağıdaki ajanlardan hangisi sitokin

IMMUN SİSTEM HASTALIKLARI

iliği transplantasyonlarında, transplantasyon öncesinde salıverilm esini inhibe eder?
antineoplastik ilaçlarla beraber kullanılmaktadır.
A) Basiliksimab
İnfliksim ab: TNFa’ya karşı hedef almış antikordur. Crohn B) Daklizumab
hastalığında ve romatoid artritte kullanılır.
C) Glukokortikoidler
IFNa-2a: Hücre çoğalmasını inhibe eder ve tüylü hücreli D) Siklosporin
lösemi, KIVIL, malign melanom, kaposi sarkomu ve hepatit E) Siklofosfamid
B ve C tedavisinde kullanılır.
- Glukokortikoidler PAF, lökotrienler, prostaglandinler,
IF N -p -1 6 : R ela pslarla seyreden m ultipl sklerozda histamin gibi inflamatuar mediyatörlerin yapımını
faydalıdır. baskılar.
- T lenfositlerden IL-1 salıverilmesini ve kompleman
IFN-y-16: TNF sentezini artırarak etkili olur ve diğer
sisteminin aktivasyonunu önler.
interferonlardan daha fazla immün yanıtı artırıcı etkileri
vardır. Rekombinant formu kronik granülomatöz hastalıklı D oğru cevap: C
kişilerdeki enfeksiyonların şiddetini ve sıklığını azaltmak
için kullanılır.
25. Aşağıdaki im m ünsüpresif ajanlardan hangisi
D oğru cevap: E
prostaglandin, lökotrien sentezinin inhibisyonu,
IgG katabolizm a artışı ve selüler im m ünitenin
baskılanması gibi etkilere sahiptir?
23. İm m unsüpresif ajanlardan a ntitim osit globülin ile
ilg ili ifadelerden hangisi doğrudur? A) Siklosporin

A) Bu ajana karşı gelişen antikorlar ilacın tekrar B) Levamizol

kullanılmasına izin vermez C) Siklofosfamid
B) Monoklonal bir antikor preperatıdır D) Merkaptopurin
C) Selektif olarak CD3 reseptörlerini hedefler E) Prednizon
D) İlasın selektif etkisi yoktur Prednizon kortikosteroiddirve otoimmun hastalıklarla organ
E) Hiçbiri nakillerinde kullanılır. Glukokortikoidler bir çok açıdan immün
sistemi baskılarlar ve enfeksiyonlara yatkınlık oluştururlar.
- A n titim o s it g lo b ü lin p o liklo n a l bir antiko r
preperatıdır. D oğru cevap: E
- T hücrelere spesifik etki gösterir.
- T hücre yüzeyindeki bir çok antijene bağlanabilir.
26. Aşağıdaki im m unm odulatuar ajanlardan
- ilaca karşı antikor gelişmesi nedeniyle tekrarlayan
hangisinin ham ilelerde kullanım a dair kesin
kullanımları yoktur.
kontrendikasyon vardır?
“ İm m u n o te ra p id e ku lla n ıla n ila ç la r” başlıklı tabloya
A) Siklosporin
bakınız.
B) Levamizol
Doğru cevap: A C) Sirolimuz
D) Takrolimus
E) Talidomid

İm m u n o te ra p id e k u lla n ıla n ila ç la r

A lt sınıf Prototip Ana varyantlar Diğer önem li ajanlar
- ...
G lukokortikoidler P r e d n iz o n

A n tib iyo tikle r S ik lo s p o r in T a k r o lim u s S ir o lim u s

j|
A z a t i o p r in S i t a r a b in , d a k t in o m i s in
Sitotoksik ilaçlar M e r k o p t o p ü r in
S ik lo f o s f a m id m e to tr e k s a t

Enzim in h ib itö rle ri M i k o f e n o l a t m o f e t i l l e f l u n o m id

A nti- TNfalfa ajanları E ta n e rs e p t İ n f l ik s i m a b , T a l id o m i d

L e n f o s i t i k im m u n g l o b u l in m u r o m o n a b - C D 3
A n tikorlar Rh o ( D ) im ü n g lo b u lin d a k l iz u m a b
______________________

İmmünstimülanlar A l d e s l ö k in , i n t e r f e r o n a l f a - B e t a v e - g a m a B C G , t im o z in

İD: 08t228
TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR

- Talidomid hamilelerde kullanılmaması gereken bir ilaçtır. 30. S iklosporin hakkında aşağıdakilerden hangisi
İM MUN SİSTEM HASTALIKLARI

ya nlıştır?
- Bazı eritema nodosum leprosum vakalarında tercih
edilir. A) Ciddi kemik iliği supresyonu yapar
D oğru cevap: E B) Tedavi sırasında viral enfeksiyonlar oluşabilir
C) Mannitol verilmesi siklosporinin nefrotoksik etkisini
azaltır
27. Aşağıdakilerden hangisi siklosporinin D) Ketakonazol siklosporinin serum düzeyini
ö zelliğidir? arttırarak toksik etkilerinin artmasına neden olur

A) Ototoksisitesi sıktır E) Oral kullanılır ancak biyoyararlanımı değişkendir

B) Romatoid artrit tedavisinde kullanılır
C) Selektif immünsüpresif ajandır
D) 3 lenfositler üzerine sitotoksiktir
E) Kemik iliğine toksisitesi yüksektir
Siklosporin se le ktif im m ünsüpresiftir. T lenfositlerin
farklılaşm asının erken evrelerini inhibe eder. Nefro-
toksisitesi ototoksisitesinden çok daha belirgindir. Organ
nakillerinde ilk seçenek immun supresandır. Kemik iliği
toksisitesi düşüktür. Bu nedenle tercih edilir.
D oğru cevap: C
Siklosporin kemik iliği supresyonu yapmaz. En önemli yan
etkisi nefrotoksisitesidir. Ketakonazol, glukokortikoid gibi
ilaçlar mikrozomal enzimleri inhibe ederek siklosporinin kan
düzeyini arttırır ve toksik etkilerinin artmasına neden olur.
Rifampisin, barbitüratlar da siklosporin yıkımını arttırır.
D oğru cevap: A
31. Böbrek nakli olm uş birinde kullanılan immün
su p re sif ajanla ateş, kusma, deri lezyonları ve
lenfadenopati meydana gelm iştir. Bu ajan hangisi
o labilir?

A) Antilenfositik globulin (lenfosit immunglobulini)

28. Aşağıdakilerden hangisi siklosp orinin etki
mekanizmasıdır? B) Siklosporin
C) Daktinomisin
A) NK hücresinin artmasına neden olur D) Levamizol
B) T hücre farklılaşmasını inhibe eder E) Rapamisin
C) IgG antikorlarının yıkımını arttırır
Bu belirtiler serum hastalığının belirtileridir. Lenfositik immun
D) Antijenin tanınmasını etkiler globulin hayvanlardan elde edilir o nedenle anaflaksiye
E) Dokuların inflamatuar mediatörlere cevabını önler varan allerjik reaksiyonlara neden olur. Serum hastalığı da
Siklosporin T hücre farklılaşmasının erken dönemlerini inhibe bu reaksiyonlardan biridir.
eder ve T hücre etkilerini bloke eder. DNA replikasyonunu
Doğru cevap: A
ve transkripsiyonunu bozar.

Doğru cevap: B
32. A n tile n fo s itik globulin hakkında hangisi
ya nlıştır?
29. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi üst ekstrem ite
A) Antijenin tanınmasını önler
trem oru ve parestezisi, halusinasyon ve nöbet
gibi yan etkilere neden olan b ir im m ünsüpresif B) Tip III ilaç allerjisine neden olur
ajandır? C) T hücrelerin kompleman aracılı yıkımını arttırır
D) Sitokin salınımını uyarır
A) Metotreksat
E) B lenfositlere az etkilidir
B) Azotioprin
C) Siklosporin Antilenfositik immünglobulin T hücre yıkımını arttırır ve
hücresel immüniteyi bloke eder. Ancak hormonal immünite
D) Prednizon sağlamdır, immün supresif bir ajandır ve sitokin salınımını
E) Lenfositik globulin uyarmaz.
Siklosporinde nörotoksik sem ptom lar görülür. Bunlar
D oğru cevap: D
distal tremor, halusinasyon, parestezi, konfüzyon ve
dezoryantasyondur. Diğer yan etkiler trom boemboli,
hipertansiyon nefrotoksisite ve hepatotoksisitedir.

Doğru cevap: C
 TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
------------------ .
• IFN -y —> K r o n ik g ra n ü la m a tö z h a s ta lık da

IM MUN SİSTEM HASTALIKLARI

kullanılır.
İMMÜNOSTİMULAN İLAÇLAR
__________________________________________ Flu-like sendrom (Grip benzeri ta blo ) önemli bir yan
etkileridir. İnterferonlar JAK-STAT yoluyla etki gösterirler.
1. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi B ve T lenfositleri,
D oğru cevap: B
m on osit ve m akr ofajların baskılanm ış olan immün
fonksiyonlarını aktive ederek im m ünostim ülan
etki gösterir?
3. A ntiinflam atuar etkisi nedeniyle inflam atuar
A) Azatiopurin B) Levamizol barsak hastalıklarının tedavisinde kullanılan
sülfonam id türevi aşağıdakilerden hangisidir?
C) Mikofenolat D) Sirolimus
E) Takrolimus A) Sulfasalazin B) Sulfapiridin
Levamizol nematodlara karşı etkili bir ilaçtır. Aynı zamanda C) Sulfadoksin D) Sulfadiazin
immünostimülan etkilidir. Vücutta özellikle antijen varlığında E) Mafenid
immün sistemi güçlendirici etkisi belirginleşir (immünopotan
SÜ LFASALAZİN:
siyalizasyon). En önem li yan etkisi agranülositozdur.
Lipooksijenaz inh ibitö rü dü r. Böylece proinflam atuar
Sirolim us ve Takrolim us FK bağlayıcı proteine (FKBP)
özelliği bulunan Lökotrienlerin sentezini engeller.
bağlanarak etkilerini gösterir. Takrolimus FKBP e bağlanarak
kalsinörinin fosfataz aktivitesini inhibe eder. Bu yolla T - Ülseratif kolit tedavisinde de kullanılan bir ilaçtır.
lenfositlerinin antijenik uyarıya bağlı olarak uyarılması - Metabolizması sonucu oluşan 5-aminosalisilik asit (5-
önlenmiş olur. ASA) ülseratif kolit ve Crohn Hastalığı’nda bu ilacın
gösterdiği etkiden sorumludur.
A z a tio p u rin imm unosupresif etkisi nedeniyle çok sık
kullanılan bir antineoplastikdir. En önem li dezavantajı D oğru cevap: A
kemik iliğ in i baskılamasıdır.

D oğru cevap: B 4. Aşağıdakilerden hangisi şim erik bir anti TNF-

alfa (antitüm ör nekroz faktör alfa) m onokloral
antikordur?
2. Aşağıdakilerden hangisi interferon-beta’nın
prim er kullanılan endikasyonudur? A) Basiliksimab
A) Amyotrofik Lateral Skleroz B) Doklizumab
B) Multiple Skleroz C) Etanersept
C) Subakut Sklerozan Panensefalit D) İnfliksimab
D) Herpes Ensefalopatisi E) Hiçbiri
E) Guillan Barre Sendromu - İnfliksimab TNF-alfa ‘nın monokloral bir antikorudur.
S o ru in te r fe r o n k u lla n ım e n d ik a s y o n la rın ı - infliksimab romatoid artrit ve Crohn hastalığında
sorgulam aktadır. İnterferonun ü retildiği yapı kullanım kullanılan bir ilaçtır.
yeri hakkında fik ir verm esinden dolayı önem lidir.
Doğru cevap: D
İN T E R F E R O N L A R (IN F )

5. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kapiller kaçış

S e n te zle n d ikle ri H ü cre le r
sendrom una yol açarak kardiyovasküler
• IFN-a -> Lökositlerden toksisiteye neden olur?
• IFN-P —> Fibroblast epitelyal hücre
A) Human rekombinan IL-2
• IFN-y —>Aktif T-lenfositlerden
B) İnterferon- alfa-2 b
K u lla n ım A la nla rı C) İnterferon beta-1a
• IFN-y monosit, NK hücre ve sitotoksik T lenfosit D) İnterferon-gama-1b
aktivasyonu sağlar. IFN’lar MHC I expressyonunu E) Levamizol
arttırır. Sadece IFN-y MHC II ekspresyonunu arttırır.
• IFN-p - » Glial hücrelerde MHC expresyonunu arttırır, - Kapiller kaçış sendromu; vaskülertonüsün azalarak
antijen sunumunu ise azaltır. Bu yüzden M ultiple plasma sıvısının ve proteinlerinin damar dışına
sklerozda kullanılır. kaçışıdır.

• IFN-a -> H airy ce li, lösem i, KML, MM, Kaposi Doğru cevap: A
s a rk o m u , H e p a tit B ve C e n fe ksiyo n la rın ın
tedavisinde kullanılır.
 434
TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR

6. Fagositlerin aktive edilip, to ksik oksijen doksisiklin + rifampin

IM MUN SİSTEM HASTALIKLARI

radikallerinin oluşturulm asında en etkin ajan • B ru ce lla tü rle ri... doksisiklin + gentamisin veya
aşağıdakilerden hangisidir? doksisiklin + rifampin
A) Deksametazon • Callym m atobacterium granulom atis... Doksisiklin
B) İnterferon- alfa-2 b • C am pylobacter jejuni... Eritromisin Flonokinolonlar
C) İnterferon beta-1a • F ra n c is e lla tu la r e n s is ... S tre p to m is in veya
gentamisin
D) interferon-gama-1b
• Gardnerella vaginalis... metranidazol
E) Prednison
• H e m o p h ilu s d u c re y i. . S e ftria kso n veya
- İnterferon-gama-1 b fagositleri stimüle etmesiyle diğer azitromisin
interferonlardan ayrılan bir ajandır. • H e m o p h ilu s in flu e n z a ... cidd i e n fe ksiyo n la r
Doğru cevap: D (menenjit...) : Kloramfenikol veya seftriakson, hafif
enfeksiyonlar (otit ..vb ): Amoksisilin + klavulanik asit
veya ko-trimaksazol
9
• Legionella pneum ophila... Eritromisin + rifampin
TEDAVİLERDE İLK SEÇENEK • Leptotrichia buccalis (vincent angini)... Pen G
AJANLAR • H elicobacter pylori... omeprazol + metranidazol +
amoksisilin (veya klaritromisin)
• P. a e ru g in o s a ... A ntipsö d om on al p e n is ilin le r
E N F E K S İY O N E T K E N LE R İ VE TED AV İD E İL K (mezlosilin, azlosilin, piperasilin vs. KAMPTa) ve
S E Ç E N E K A N T İM İK R O B İY A L İL A Ç L A R Aminoglikozidler
• Pseudom onas cepacia... Ko-trimaksozol
• S ta f a u re u s ve S taf. e p id id im is ... Penisilinaz
üretmiyorsa: Pen G Penisilinaz üretiyorsa: Penisilinaza • P seudom onas m a lle i... S tre p to m isin +
rezistan penisilinler (metisilin v.s.) Metisiline rezistans tetrasiklinler
ise: Vankomisin + Gentamisin • V ibrio cholerae ve parahem oliticus... Doksisiklin
• Staf Epiderm idis... Vankomisin veya florokinolonlar

• Staf. pyogenes(A grubu)... Pen G ve Amoksisilin • Yersinia e n te ro ko litika ... sepsiste: kloramfenikol
veya aminoglikozidler Yersinioziste : ko-trimaksozol
• Strep pneumonia... Pen G (Penisiline rezistans ise
sefatoksin + Rifampin) • Yersinia pestis (veba)... streptomisin + doksisiklin

• Strep viridans... Pen G + Gentamisin • Bacillus antracis... Pen G veya streptomisin

• Anaerobik streptokoklar ve peptostreptokoklar... • C. perfrings (gazlı gangren)... Pen G + klindamisin

Pen G • C. tetani(tetanos).. Pen G veya metranidazol
• Neisseriagonorhea... penisiline duyarlıysa: Ampisilin • C. dificille. oral metranidazol veya vankomisin
veya Pen G (probenesid ile birlikte) penisiline rezistans • C. diphteria.. Eritromisin
ise: seftriakson
• Difteroidler... Pen G + Aminoglikozidler
• N. m enengitidis (menengokok)... menenjitte pen G
• Cornebacterium jerikeim ... Vankomisin
portörde : rifampin
• Listeria m onocytogenes... Ampisilin (veya pen G)
• Moraxella catarrhalis... Sefotaxim, Seftriakson
+ gentamisin
• E. c o li Ü rin e r e n fe k s iy o n ... ko-trimaksozol ve
• M. tuberculosis... INH + rifampin + pirazinamid +
flo ro kin o lo n la r diğer enfeksiyon veya sepsis :
etambutol
Sefotaxim, Seftriakson
• M. vium - intercellulare... klaritromisin + etambutol
• Klepsiella pneumonia... sefalosporinler
+ klofozimin + siprofloksasin
• Proteus m irabilis... Ampisilin veya amoksisilin
• M. leprae... dapson + rifampin veya Klofazimin
• Diğer proteuslar... Sefotaxim, Seftriakson
• C hlam ydia türleri., doksisiklin
• E n te ro b a k te r tü r le r i.. . im ipenem veya
• M y c o p la z m a p n e u m o n ia ... d o k s is ik lin veya
aminoglikozidler
Tetrasiklin
• S a fm o n e lla e n fe k s iy o n la rı... F lo rokin olon lar
• Pneum ocysis carinii... ko-trimaksazol
Seftriakson
• Ureaplazma urealiticum ... doksisiklin
• Shigella... Florokinolonlar
• A ctinom yces israeli... Ampisilin veya Pen G
• Serratia... İmipenem Sefotaxim, Seftriakson
• N o c a rd ia a s te ro id e s ... ko -trim a k s a z o l veya
• B a c te rio id e s tü r le r i... klin d a m isin veya
sulfanomidler
metranidazol
• Riketsiya türleri., doksisiklin
• Acinetobakter... İmipenem veya meropenem
• T. pallidum (sifiliz)... Pen G
• Bardotella pertusis(boğm aca)... Eritromisin veya
 TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
• Bornelia türleri... Tetrasiklin PROTOZOON TEDAVİSİNDE İLK SEÇENEK

İM M ÜN SİSTEM HASTALIKLARI
• Enterococcus feacalis... Ampisilin+Gentamisin İLAÇLAR

T E D A V İD E İL K S E Ç E N E K A N T İV İR A L L E R
• Trichom onas vaginalis... Metronidazol
Giardia lamblia... Mepakrin (kinakrin)
• Herpes sim plex Tip I (HSV-1)... Asiklovir
Balantidum coli... Tetrasiklin
• Herpes sim plex Tip II (HSV-2)... Asiklovir
L e is h m e n ia d o n o v a n i... M eglum in Sodyum
• Varicella-Zoster virüsü (VZV)... Asiklovir stiboglukonat
• S ito m e g a lo v ir ü s (C M V )... G a n siko vir veya Pnöm osistis carinii... Ko-trimaksazol
Foskarnet
Toxoplazma gondii... Primetamin + sulfopirimidin
• Epstein B arr virü sü (EBV)... Asiklovir veya diazin stiboglukonat
• İnsan Herpes virü s (HHV-8 ).., Alfa interferon Tripanosom a cruzii... Nifurtimox
• Papillom a virüsler... Padofilin, alfa interferon Triponosom a gambiense... Suramin
• Parvovirüsler.. Özgül tedavisi yok, Immunoglobülinler E n ta m o e b a h is to ly tic a ... M etro nida zol veya
yararlı olabilir. emetin
• Influenza v irü s le r ... Amantadin (Proflakside) Semptomsuz barsak am ibiasisi... Diloksanid furoat
• Respiratuvar Sinsisyal Virüs (RSV)...Ribavirin (etiksi eya iyodokinol
henüz kesinleşmemiştir) Hiperimmünglobülün C ryptosporidium parvum... Etkin bir ilaç tedavisi
• Hepatit B.. Alfa interferon, Lamivudine yoktur. Paramomisin kullanılabilir
• H epatit C.. Alfa interferon Ribavirin P lasm o diu m fa lc ip a ru m ... Klorokin dirençli ise
• Hepatit D... Alfa interferon Kinin

• Lassa A teşi Virüsü... Ribavirin Plasmodium vivax... Primakin

• Herpes B virüs... Asiklovir Plasmodium ovale. Primakin
Plasmodium malariae... Klorakin
T E D A V İD E İL K S E Ç E N E K A N T İF U N G A L L A R L. tropica, L. mexicana, L. braziliensis... Sodyum
stiboglukonat
• Tinea Versicolor... Mikonozal
A canthaboeba... Amfoterisin B (etkin bir tedavi
• Tinea Nigra... Şahsilik asit
yok)
• D e rm a to fito z la r (M icra sp o ru m , T rich o p h y to n ,
Naegleria.. Amfoterisin B (etkin bir tedavi yok)
Epiderm ophyton). Griserofulvin
Babesia... Kinin, Klindamisin
• Sporotrikoz... Oral potasyum iyodür, Itrakanazol
Cyclospora.. Trimetoprim-sülfametoksazol
• Krom om ikoz... Flusitozin, Tiabendazol
Isospora. Trimetoprim-sülfametoksazol
• M içetom a... Sülfonamidler, aktinomikatik formda
yardımcı olabilir. Mantar formuna karşı etkili bir ilaç
yok. Cerrahi olarak kesip çıkaralabilir. TREMATOD TEDAVİSİNDE İLK SEÇENEK
İLAÇLAR
• C occidioides im m itis. Amfoterisin-B
• H istoplasm a capsulatum .. Ketakonazol • Fasciola hepatica... Praziquantel veya bithionol
• Blastom yces... Amfoterisin-B • Schistosamalar... Praziquantel
• Paracoccidioides brasilinesis... Iltrakonazol • C lonorchis sinensis... Praziquantel
• C a n d id a la r... O ro fa rin g e n a l veya özefa gia l • Paragonim us vvestermani... Praziquantel
pam ukçukta Flukanazol, deri infeksiyonlarında • Toxocara canis... Dietil karbamazin
Klotrimazol veya Nistatin • Heterophyes heteraphyes... Praziquantel
• C ry p to c o c c u s n e o fo rm a n s ... A m fo te risin
B+Flusitozin NEMATOD TEDAVİSİNDE İLK SEÇENEK
• A sp erg illus fum igatus... Amfoterisin-B İLAÇLAR
• M ukorm ikoz. Amfoterisin B+ Altta yatan hastalığın • E nterobius verm icularis... Pirantel pamoat veya
tedavisi mebendazol
• Penicillıum marneffeı... Amfoterisin B+ Itrakonazol • Trichuris trichura.. Mebendazol
• P s e u d a lle s c h e rıa b o y d u ... K etakonal veya • Ascaris lum bricoides... Mebendazol
Itrakonazol
• A nglostrongylus.. Albendazol
• P n e u m o c y s tis c a r in ii... T rim etoprim -
sülfametoksazol • Necator americanus... Mebendazol veya pirantel
pamoat
• S tra n g ilo id e s s te rc o r a lis ... Iverm ektin veya
tiabendazol
 I
436
TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR

A n c y lo s to m a la r.. M ebendazol veya p irantel • G ra n u lo m a in g u in a le te d a v is in d e ... ilk tercih

IMMUN SİSTEM HASTALIKLARI

pamoat tetrasiklindir.
Trichinella spirallis... Mebendazol veya Tiabendazol • R iketsiya infeksiyon ları tedavisinde... ilk tercih
ve steroid tetrasiklindir.
VVucheria bancrofti... Dietil karbamazin • Beta laktamlara alerjisi olan stafilokokenfeksiyonu
Loa loa. Dietil karbamazin gelişen hastada... ilk tercih Vankomisin’dir.
O nchocerca volvulus.. Ivermektin • Anerop infeksiyonların tedavisinde... ilk seçenek
Linkozamidler’dir.
Dranculus m edinensis. Metronidazol
• Legionella pneumophila pnömösinde... ilk seçenek
SESTOD TEDAVİSİNDE İLK SEÇENEK İLAÇLAR eritromisin’dir.
• Difteri ve difteri portörü tedavisinde... ilk seçenek
• Taenia saginata Niklosamid eritromisin’dir.
• Taenia solium Niklosamid • Boğmaca tedavisinde... ilk seçenek eritromlslndlr.
• D ifilobotrium latum Niklosamid • G ebe ve küçük ç o c u k la rın k la m id y a
• E chinococcus granulosus... Albendazol enfekisyonunda... ilk tercih eritromisindir.
• E chinococcus m ultilocularis... Mebendazol • Pseudomonas m olle infeksiyonunda (Ruam), ilk
• Hymenalepis nana.. Niklosamid tercih tetrasiklindir.
• D ipylidium caninum .. Niklosamid • P se u d o m o n a s p s e u d o m a lie i in fe k s iy o n u n d a
(Mellidioz). ilk tercih tetrasiklindir.
• B orrelia recu rren trs infeksiyonunda... ilk tercih
HASTALIKLARA GÖRE tetrasiklindir.
ANTİMİKROBİYAL AJANLARIN İLK • VVhipple h a s ta lığ ı (in te s tin a l lip o d is tr o fi) ...
tedavisinde ilk tercih tetrasiklindir.
TERCİH ALANLARI
• N o c a rd ia in fe k s iy o n la r ın d a ... ilk
tercihsulfonamidler’dir.
• S tre p to k o k in fe k s iy o n la r d a ve v irid a n s • Im m un s u p re s if hastada P n eu m ocystis carini
streptokoklara bağlı endokarditlerin tedavisinde... infeksiyonunda.. ilk tercih ko-trimaksazol’dur.
ilk seçenek Penisilin G’dir.
• Neissera m enenjitinde p o rtö r tedavisinde... ilk
• G o n o k o k e n fe k s iy o n la r ın d a ... ilk te rcih seçenek rifampisin’dir.
Seftriakson’dur.
• İn te s tin a l ve e k s tr a in te s tin a l am e b ra z is
• T u la re m i te d a v is in d e ... ilk seçenek tedavisinde... ilk seçenek metronidazol’dur.
Streptomisin’dir.
• T rich om on a s v a g in a iis te d a visin d e ... ilk tercih
• Veba tedavisinde... ilk seçenek Streptomisindir. metronidazoldur.
• Veba tedavisinde., ilk seçenek Streptomisin’dir.
• Psödom em branöz e n te ro k o lit tedavisinde... ilk
• Beyin absesinde... ilk seçenek Kloramfenikoldur. tercih metranidazoldur.
• R ik e ts iy a in fe k s iy o n la r ın d a p a re n te ra l • L e ishm a niazisin b ütün fo rm la rın d a ... ilk tercih
tedavisinde... ilk tercih kloramfenikol’dur. sodyum stiboglukonat’tır.
• T ifo te d a v is in d e k lo ra m fe n ik o l... ilk tercih ise • Trypanosom a Cruzi (Chagas hastalığı)’de ilk...
de son yıllarda kinolonlarda bu endikasyonda tercih nifurtimoks’tur.
kullanılmaktadır.
• K rom oblastom izokis’de... ilk tercih flusitozindir.
• M ycoplazm a pnöm onisinde... ilk tercih makrolid
grubu antibiotiklerdir.
• Pseudomonas aeruginosa’ya oral etkili... tek ilaç ANTİMİKROBİYAL AJAN
grubu kinolonlardır.
PROFİLAKSİSİ
• P r o s ta title rd e .. ilk seçenek kinolon grubu
antibiotiktir.
• A ku t bakteryel ishallerin tedavisinde... ilk tercih Özel bazı durum larda bazı m ikroorganizm alara karşı
kinolonlardır. bireyi korum ak amacıyla kem oprofilaksi uygulanır. İşte
bazı örnekler:
• B ru se llo z te d a visin d e ... ilk tercih tetrasiklin’dir.
(Streptomisinle beraber) • Grup A streptokoklar... Benzatin Penisilin G Penisilin
V
• Kolera tedavisinde... ilk tercih tetrasiklin’dir.
• Grup B streptokoklar. Ampisilin veya Penisilin
• Klam idyal enfeksiyonlar (psittakoz, trahom , PID
üretrit).. ilk tercih tetrasiklin’dir. • Seksüyel yolla geçen
• Leptospiroz tedavisinde... ilk tercih tetrasiklindir. • G onokok ve Chlamidya enfeksiyonları...Tetrasikli
n
 TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
• Sifiliz. Benzatin Penisilin

İM MÜN SİSTEM HASTALIKLARI

Sıtma... Klorokin Fosfat
O ftalm ia neonatorum ... Eritromisin lokal (%0.5)
Tetrasiklin lokal (%1) A gN 0 3 lokal (%1)
M eningokokkal menenjit... Rifampin
H.influenza tip B m enenjiti... Rifampin
Tüberküloz... Izoniazid
AIDS’te M.avium-intracellulare... Rifabutin
Boğmaca... Eritromisin
E.coli bakteriürisi.. Ampisilin veya Co-trimaksozol
Kolera Tetrasiklin
Difteri., Penisilin veya eritromisin
Genital ve perinatal herpes... Asiklavir
Influenza A. Amantadin, rimantadin
HIV enfeksiyonu... Zidovudin+Lamivudin ± indinavir
veya nelfinavir
Malarya... Klorokin (rezistan ise meflokin)
Nezle.. Alfa-2 interferon
R iketsiyal hastalıklar... Tetrasiklin
K riptokokkal m enenjit... Flusitozin
P nöm osistis carinii pnöm onisi... Kotrimaksazol
Tip A influenza. Amantadin
Turist is h a li.. Ko-trimaksazol
Lenfodemde selülitsplenektom ililerde... Benzatin,
Penisilin G
Pnöm okoksik pnömoni... Penisilinler
Diş çekim i öncesinde endokardit pro fila ksisi...
Penisilinler yada eritromisin
G a s tr o ü rin e r ya da g a s tr o in te s tin a l c e rra h i
öncesinde endokardit profiaksi... Ampisilin veya
vankomisin + gentamisin
Rekürren akut o tilis media... Amoksisilin
AIDS’İ! hastanın kanı ile temas veya iğne batması...
Zidovudin + Lamivudin
K lo re k ta l c e rra h id e ve p e rfo re a p a n d is itte ...
Sefoksitin
O titis media.. Amoksisilin
Romatizmal ateş.. Benzatin penisilin
Toxoplazmaz.. Kotrimoksazol
Rekürren üriner enfeksiyon... Kotrimaksazol
 GASTROİNTESTİNAL SİSTEM
FARMAKOLOJİSİ
------------------------------------------------------------ -
3. H2 reseptör antagonistlerinin etkisini arttıran
(adjuvan) antim uskarinik ilaç hangisidir?
PEPTİK ÜLSER TEDAVİSİ
s_______________________________________________________________ > A) Hemikolinyum
B) Süksinil kolin
1. Mide a sit salgısını azaltmayan aşağıdakilerden C) Pirenzepin
hangisidir?
D) Veküronyum
A) Omeprazol E) Bretilyum
B) Pirenzepin Pirenzepin M1 reseptörlerini inhibe eder. Bu yolla gastrin,
C) Famotidin mukus ve bikarbonatın asetilkolin tarafından uyarılan
D) Sukralfat salınımlarını bloke eder.
E) Proglumid Doğru cevap: C
Om eprazol mide pariyetal hücrelerinde bulunan proton
pompasını inhibe eder. Mide asit salgısını en güçlü bloke
eden ilaçtır. 4. Peptik ülser tedavisinde kullanılan aşağıdaki
ilaçlardan hangisi mide parietal hücrelerindeki
P ire n ze p in tip 1 m uskarinik reseptörleri bloke eder, histam in ve gastrin salgısını uyaran tip 1 m uskarik
antispazmodik etkilidir. (M1) reseptörleri bloke ederek etki gösterir?

Fam otidin tip 2 histamin reseptörlerini bloke eder. Mukoza A) Pirenzepin

bütünlüğün sağlayan prostaglandinlerin sentezini de
B) Lansoprazol
artırır.
C) Sukralfat
P roglum id gastrin reseptörlerinin blokörüdür. Zollinger D) Misoprostol
Ellison sendromunun tedavisinde kullanılan ilaçlardan E) Simetidin
biridir.
PEPTİK ÜLSER TEDAVİSİNDE KULLANILAN
S u kralfa t ülser tabakası üzerinde koruyucu bir tabaka
oluşturarak mukoza bütünlüğünü korur. Mide asit salgısı
İLAÇLAR
üzerine bir etkisi yoktur.
Tedavide temel amaç hastanın sem ptom atik olarak
D oğru cevap: D rahatlatılmasından çok nedbeleşme hızının artmasıdır.

P eptik Ü lser Tedavisi

2. Ülserli alandaki dokuya bağlanarak koruyucu • H2 reseptör blokörleri
bariyer görevi yapan ilaç hangisidir? • proton pompası inhibitörleri
A) Omeprazol • antikolinerjikler (pirenzepin, telenzepin)
B) Simetidin • antasidler
C) Magnezyum sülfat D iğer
D) Sukralfat • Sukralfat (Antepsin)
E) Ranitidin • Kolloidal bizmut bileşikleri (DE-NOL)
Sükralfat ülserli dokudaki proteinlere bağlanır ve pepsin, • Mizoprostol (Cytotec)
gastrik asit ve safranın buradaki tahriş edici etkilerini bloke • Sodyum Karbenoksolon
eder. Bu yolla ülserin iyileşmesini arttırır. H2 blokörlerle
• Antibakteriyel ilaçlar
kullanılmamalıdır, gebelerde kullanılabilir.
• Oktreotid (Sandostatin)
Doğru cevap: D • Proglumid
 439

A N T İK O L İN E R J İK L E R 7. Proton pompa inh ibitö rle riyle ilg ili aşağıdaki

GASTROİNTESTİNAL SİSTEM
(P İR E N ZE P İN , T E LE N Z E P İN ) ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Transport enzimini reversibl inhibe eder

Mide parietal hücrelerindeki histamin ve gastrin salgısını
uyaran tip 1 muskarinik reseptörleri (M1) bloke eder.
Diğer ilaçlardan farklı olarak antispazm odik etkinliği
vardır.
Histamin antagonistlerine iyi yanıt vermeyen olgularda
a n tik o lin e rjik le rle h istam in a n ta g o n istle ri kom bine
edilebilir.
Yan e tk ile ri:
Ağız kuruluğu (en sık), konstipasyon, diyare, akomodasyon
bozukluğu. Doğru cevap: B
FARMAKOLOJİSİ
B ) Ön ilaçlardır, aktif formlarına dönüşmeleri gerekir
C) Na+/K+ATPaz’ı inhibe ederler
D) Hücre zarının iç yüzeyinde etki gösterdikleri için
hücre içine girmelidirler
E) Etki göstermeleri için alkali bir ortam gerekir,
bikarbonatla beraber verilmelidir
- Aktif formuna dönüşmesi için asit bir ortam gerekir.
- Hücre zarının dış yüzeyindeki H+/K+ ATPaz’ı inhibe
eder.

D oğru cevap: A
8. Duodenal ülser tedavisinde en önem li faktör
aşağıdakilerden hangisidir?
5. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi antispazm odik
e tkinliği nedeniyle ülser tedavisinde tercih A) Prostoglandin üretiminin inhibisyonu
edilir? B) Noktural asit sekresyonunun süpresyonu
A) Simetidin C) Üretilen histaminin miktarı

B) Bizmut D) Anti asitlerle konstipasyon ve diyare arasındaki

dengenin sağlanması
C) Alüminyum hidroksit
E) Sükralfatın koruyucu etkisi
D) Pirenzepin
E) Omeprazol - Duodenal ülser tedavisinde en önemli faktör gece asit
salgısının H2 (histamin) blokerleriyle önlenmesidir.
Doğru cevap: D
- İdame tedavisinde dozun yarıya düşürülmesi rekürensi
önler.

6. Hazımsızlığı ve ağrısı için antiasit ve yüksek miktarda D oğru cevap: B

aspirin kullanan hasta ülserden şüphelendiği için
tetkik yapılmasını istiyor.
9. Aşağıdaki proton pompa inhibitörlerinden
Tetkikler sonucu gastrik ülseri te spit edilen hangisinin ilaç etkileşim ine girm e ihtim ali daha
hastaya verilecek en uvaun tedavi planı düşüktür?
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Lansoprazol
A) Yüksek doz antiasit kullanmaya devam edilmeli B) Esomeprazol
B) H2 reseptör antagonisti ve proton pompa C) Pantoprazol
inhibitörlerinden oluşan kombine tedavi verilmeli
D) Omeprazol
C) H2 reseptör blokeri ve antiasitten oluşan kombine
E) Rabeprazol
tedavi verilmeli
D) H2 reseptör blokerleri yiyeceklerin indüklediği PPI’ ların M etabolizm ası & İlaç E tk ile ş im le ri
gastrik asit sekresyonunu azaltmadığı için • Mikrozom al enzimlerde inhibisyon ve indüksiyon
verilmemeli yapan: Omeprazol
E) NSAİ ilaçların neden olduğu ülserde proton • Bu nedenle en fazla ilaç etkileşim ine neden olan:
pompa inhibitörleri H2 reseptör blokerlerine ve Omeprazol’dur
misoprostola üstündür o E nzim in d ü k s iy o n u ile e tk ile ş tiğ i ila ç la r:
- NSAİ ilaçlara bağlı ülserlerde en iyi tercih proton imipramin, Antipsikotikler, Takrin, Teofilin
pompa inhibitörleridir. o E n z im in h ib is y o n u ile e tk ile tiğ i ila ç la r :
- Antiasitler bu durumda faydalı değildir. Disülfiram, Fenitoin
- H2 rese ptö r b lo ke rle ri yiye ce kle re bağlı asit o Ayrıca a ktif form unun oluşm asını ö nlediği ilaç:
sekresyonunu azaltmada çok etkindir. Klopidogrel
• En az ila ç e tk ile ş im in e neden o la n is e :
Doğru cevap: E Pantoprazol’dür

Doğru cevap: C
 1
4<40
■■■■■i
J

10. Aşağıdakilerden hangisi om eprazol’ün 13. Aşağıdakilerden hangisi biyoyararlanım ı

GASTROINTESTINAL SİSTEM

endikasyonlarından d e ğ ild ir? yüksek olan ve böbrek yetm ezliği bulunan

hastalarda dozu azaltılması gereken histam in H2
A) Gastroözefageal reflü tedavisi
FARMAKOLOJİSİ

blokörüdür?
B) Zoliinger-Ellison sendromu
A) Famotidin
C) Duodenum ülserlerinin önlenmesi
B) Nizatidin
D) Multipl endokrin neoplazi
C) Simetidin
E) Sistemik mastositoz
D) Prometazin
Benzoimidizol türevi omeprazol mide paryetal hücrelerin
E) Katanserin
membranındaki proton pompasını reversibl olarak inhibe
eder. Nizatidin oral biyoyaralanım ı yüksek olan histam in H2
reseptör blokörlerindendir. Renal yoldan atıldığı için
Omeprazol, ağır gastroözefajiyal reflü tedavisinde ve aktif böbrek yetm ezliği olanlarda doz azaltılmalıdır.
duodenum ülserlerinin tedavisinde kullanılır. Ayrıca zollinger
ellison sendromu, sekresyon durumlarında faydalıdır. Prometazin antidopaminerjik etkili histamin H, reseptör
Duodenum ülserlerinin önlenmesinde ve reflü hastalığının blokörüdür.
profilaksisinde bu drogun endikasyonu onaylanmamıştır.
K a ta n se rin serotonin reseptör blokörüdür, Reynauld
Omeprazol ile günde/tek doz tedavi mide asit salgısını %100 sendromunda kullanılır.
inhibe eden emniyetli bir ilaçtır.
Histam in H2 Reseptör A ntagonistleri
Deney hayvanlarında yüksek doz omeprazol’un karsinoid
tüm öre yol açtığının saptanm asına rağmen bu etki Preperatiar: Simetidin, Ranitidin, Famotidin, Nizatidin,
insanlarda gösterilememiştir. Roksatidin, Lafutidin, Niperotidin, Roksatidin

D oğru cevap: C Ö z e llik li H 2 B lo k ö rle r

11. B ir operasyon sonucu vagus sin iri kesilen
ellibeş yaşındaki erkek hastanın mide boşalması
gecikiyor. M otiliteyi arttırm ak için aşağıdaki
ilaçlardan hangisi ve rilm elidir?
• Kısa ve zayıf etkili olan: Simetidin
• Uzun ve güçlü etkili olan: Famotidin
• Yüksek biyoyararlanıma sahip olan: Nizatidin
o Antiasitler ve yemeklerle alım, absorbsiyonlarını
azaltır

A) Simetidin H2 Blokörlerin Eliminasyonu:Genellikle karaciğerden safra

ile atılırlar (İstisnai olarak böbrekten atılan: Nizatidin’dir)
B) Hidroksizin
C) Loperamid Doğru cevap: B
D) Metoklopramid
E) Misoprostol
14. Aşağıdakilerden hangisi mukoza koruyucu bir
- Metoklopramid gastrointestinal motiliteyi arttıran ajan d e ğ ild ir?
prokinetik bir ajandır.
A) Bizmut subsalisilat
- Betanekol gibi kolinom im etik ajanlardan daha
selektiftir. B) Misoprostol
C) Okreotid
D oğru cevap: D
D) Sodyum karbenoksalon
E) Sükralfat
12. Histam in antagonistlerinin metabolizmasını
- Okreotid çe şitli peptid horm onların, gastrik ve
aşağıdaki ilaçlardan hangisi d eğiştirir?
p a n kre a tik sa lg ıla rın s e kre syon un u azaltan
A) Simetidin somatostatin türevi bir ilaçtır.

B) Famotidin D oğru cevap: C

C) Nizatidin
D) Ranitidin
E) Hiçbiri

- Simetidin karaciğer mikromozal enzimlerini inhibe

eder.

Doğru cevap: A
 441

15. Önceden n orm otansif olan ve peptik ulkus • Rebapimid: Prostaglandin sentezini arttırıp, serbest

GASTROİNTESTİNAL SİSTEM
nedeniyle d o kto r tavsiyesi olm adan ilaca oksijen radikallerine karşı koruyucudur
başlayan 55 yaşında erkek hasta, baş ağrısı • S im e tik o n : S u lfa k ta n ’dır. A n tia s it ilaç
ve bulantı şikayetiyle acil servise getiriliyor.

FARMAKOLOJİSİ
kom binasyonlarında bulunur.
Hastanın m uayenesinde tansiyonu 220 / 110
• Karbenoksolon: Müsin kompozisyonu ve kantitesini
bulunuyor. Biyokim yasal incelemede kan K+
değiştirir
seviyesi 2.8 mEa bulunm uştur. K linik tabloyu
oluşturan ülser ilacı aşağıdakilerden hangisidir? o Mineralokortikoid aktiviteyi arttırarak hipokalemi ve
hipertansiyona neden olabilir
A) Pantoprazol
D oğru cevap: D
B) Nizatidin
C) Sukralfat
D) Telenzepin 18. H elikobakter pyloriye karşı direk bakterisid etki
oluşturan peptik ulkus ilacı aşağıdakilerden
E) Karbenoksolon
hangisidir?
K a rb e n o kso lo n :
A) Sukralfat
11-be ta d e h id ro g e n a z enzim in h ib isyo n u sonucu, B) Omeprazol
mineralokortikoid aktiviteyi arttıran ülser ilacıdır. C) Famotodin
Hipokalemi ve hipertansiyon oluşturur. D) Bizmut subsalisilat
E) Karbenoksolon
D oğru cevap: E
B izm u t S u b s a lis ila t:

Ülser üzerinde koruyucu tabaka oluşturur.

16. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi hamile ve doğum u
yakın kadınlarda kullanılm am alıdır? Helikobakter pyloriye karşı direk bakterisid etkisi vardır.
A) Ranitidin Turist dairesi tedavisinde de kullanılabilir.
B) Famotidin
Dilde ve gaitada koyu renk oluşturur.
C) Pirenzepin
D) Omeprazol D oğru cevap: D
E) Misoprostol
PGE2, PGI2 g a strik m ukozadan en çok salm an 19. Aşağıdakilerden hangisi bakteriyel toksinleri
prostaglandinlerdir. Bu maddeler bikarbonat ve mukus bağlar?
salınım ını a rttırırla r. M isoprostol gibi prostaglandin
analogları aspirinle oluşan prostaglandin sentezinin A) Kromalin
inhibisyonu durumlarında kullanılır. Misoprostol abortus B) Loperamid
yapıcı etkiye sahiptir o nedenle hamile ve doğumu yakın
C) Bizmut subsalisilat
kadınlarda kullanılmamalıdır.
D) Efedrin
D oğru cevap: E E) Sulfasalazin
Bizmut subsalisilat yolcu diaresinde kullanılır. Çünkü Vibrio
17. Aşağıdaki ilaç ve etki mekanizması kolera ve E. coli toksinlerini bağlar.
eşleştirm elerinden hangisi doğru d e ğ ild ir?
D oğru cevap: C
A) Telenzepin - Muskarik reseptör blokörü
B) Rebapimid - Oksijen radikali öneleyicisi 20. Rekürren peptik ülser tedavisinde kullanılan
C) Karbenoksolon - Musin içerik regülatörü a ntib iyo tik hangisidir?
D) Simetikon - Histamin H2 reseptör blokörü
A) Penisilin G
E) Omeprazol - Proton pompa inhibitörü
B) Nitrofurantoin
S o ru is im b e n z e rliğ i k u lla n ıla ra k z o rla ş tırılm a y a C) Metronidazol
çalışılm ış. D se çen eğ in d eki m ekanizm a sim e tid in e
D) Siprofloksasin
aittir. S im etikon'u sim etin ile karıştırm am ak gerekir.
H istam in H2 blokörü ilaç sim e tidin ’dir. E) Rifampisin
Rekürren peptik ülserden çoğu zaman Helicobacter
D iğe r A s it S u p re sa n la r & S ito p ro te k tifle r
pylori sorumludur. O nedenle buna karşı metronidazol,
• Pirenzepin, Telenzepin: Antimuskarinik (M ^ etki ile klaritromisin tetrasiklin ve ampisilin kullanılır.
asit salınım inhibisyonu yaparlar
Doğru cevap: C
 442

21. H elikobakter pylori tedavisinde kullanılm ayan

a ntib iyo tik aşağıdakilerden hangisidir?
r %

• Kalsiyum karbonatın en önemli sakıncası en

A) Tetrasiklin B) Daptomisin
FARMAKOLOJİSİ

fazla rebound a s it salınımına neden olmasıdır.

C) Amoksisilin D) Klaritromisin
E) Amoksisilin V J
H e lik o b a k te r P ylo ri T edavisi: 24. A n tiasitle r hakkında aşağıdakilerden hangisi
• Omeprazol / Lansoprazol ya nlıştır?
• Bismut subsalisilat
A) Böbrek hastalığı olan kişilerde magnezyumlu
• Metronidazol antiasidlerden çok alüminyumlu antiasitler tercih
• Klaritromisin edilir
• Amoksisilin B) Süt alkali sendromu sodyum karbonat ve kalsiyum
• Tetrasiklin karbonat içeren antiasitlerin süt ya da krema ile
beraber alınması durumunda olur
D oğru cevap: B C) Antiasitler sadece mide asidini nötralize eder ve
pepsin sekresyonuna etkisi yoktur
D) Sodyum bikarbonat mide asidinin
22. A lüm inyum içeren antasitlerin etki mekanizması
nötralizasyonunda oldukça etkilidir ancak sistemik
hangisidir?
alkaloz ve sıvı tutulumuna neden olduğundan pek
A) Pepsin inaktivasyonuyla tercih edilmez

B) Histamin reseptör antagonizmasıyla E) Magnezyumlu antiasidler diyare, aliminyumlu

C) Ülser yüzeyini kaplayarak
D) H-K -ATP az inhibisyonuyla
E) Sitoprotektif etkiyle
- Yemekten 1 saat sonra verilen tek doz 150 mg antasit
mide asidini 2 saat için etkili bir şekilde inhibe eder.
- Antasitler duodenumun ülserinde daha etkilidir.
- En uygun tedavi şeması yemekten 1 ve 3 saat sonra
ve gece yatarken 140 m Eg antasit vermektir.
- Alüminyum bileşikleri doğrudan doğruya sitoprotektif
etkiye ya da zararlı maddelerin bağlanmasıyla etkili
olur.
antiasitler konstipasyon yapar
pH nötrale yaklaşınca pepsin inaktive olur. Antiasidler pH'yı
arttırdığı için pepsini inaktive eder. Aliminyumlu antiasidlerde
ayrıca aliminyum hidroksit molekülleri pepsini adsorbe
(yapıştırır) ederek daha fazla etki eder.
Doğru cevap: C
25. Üriner pH’a duyarlı ilaç atılımını değiştirebilen en
önem li antasit hangisidir?
A) NaHC0 3

- Magnezyum tuzları katartik, alüminyum kabızlık B) C aC 0 3

yapar C) MgOH*
- Antasitlerin aljinik asitle kombinasyonu asid reflüsünü D) Al (OH )3
azaltır. E) MgOH
D oğru cevap: E A n ta s itle rin İlaç E tk ile ş im in i K o layla ştıran
Ö ze llikle r

23. Böbrek yetm ezliğinde kontrendike olan antasit Antiasitler gastrointestinal, kanalda ilaçları adsorbe edebilir.
hangisidir? Böylece absorbisyonu azaltabilir. Antasitler mideyi çabuk
boşaltma eğilimdedir. Bu şekilrde ilaçları bağırsaktaki
A) Magnezyum hidroksit absorbe edici bölgelere daha hızlı gönderir. Magnezyum
B) Alüminyum hidroksit hidroksit+Alüminyum hidroksit idrarı bir dereceye kadar
alkalinize eder. Böylece üriner pH’a duyarlı ilaç atılımı
C) Kalsiyum karbonat
değiştirir.
D) Sodyum bikarbonat
E) Sükralfat Doğru cevap: A

Böbrek yetm ezlikli hastalarda m agnezyumun böbrek

yoluyla atılımı azalacağı için magnezyum içeren preperatlar
kontrendikedir.

Böbrek yetmezlikli hastalarda en iyi tercih alüminyum içeren

preperatlardır.

Doğru cevap: A
 443

—
• Psillium tohumlarıdır

GASTROİNTESTİNAL SİSTEM
LAKSATİF ANTİDİYAREİK İLAÇLAR Doğru cevap: E
._________________________________________________________

FARMAKOLOJİSİ
1. Pankreas yetm ezliğindeki steatorenin tedavisinde 4. Aşağıdaki laksatiflerden hangisi diareli bir
aşağıdakilerden hangisi en e tk ilid ir? hastaya verildiğinde kabızlığa neden o labilir?

A) Simetidin B) Mizoprostol A) Magnezyum sülfat

C) Safra tuzları D) Pankrelipaz B) Vazelin
E) Sekretin C) Fenolftalein
D) Metilselüloz
(Hardman, Sayfa 935.) Pankrelipaz domuz pankreasının
alkolik ekstraksiyonu ile elde edilir. Lipaz, tripsin ve amilaz E) Laktuloz
içerir. Pankreatik yetmezlikteki steatorenin tedavisinde Doğru cevap: D
etkilidir. Şıklardaki diğer ilaçların yağların sindirilmesi
üzerine önemli bir etkisi yoktur.
5. Aşağıdaki laksatiflerden hangisi osm otik
D oğru cevap: D e tkilid ir?

A) Bisakodil B) Gliserin
2. Aşağıdakilerden hangisi irritan veya stim ülan C) Ağar D) Sorbitol
laksatif d e ğ ild ir?
E) Hint yağı
A) Hint yağı B) Laktuloz G liserin: Supozituar şeklinde uygulanır. Anyonik deterjan
C) Fenolfitaleyin D) Bisakodil niteliğindeki ilaçlardır. Yüzey gerilimini düşürerek, feçesin
E) Senna yum uşak kalm asını sağlarlar. Yan etkileri en düşük
laksatiflerdendir.
Laksatifler genellikle basitleştirilmiş etki mekanizmalarına
göre irritan veya stim ülanlar kitle oluşturanlar, dışkı Bisakodil: Kalın barsakta tahriş edici etkisi fazla olduğu
yumuşatıcılar olarak üçe ayrılırlar. İçin tenezm ve proktit oluşturabilir.

Bununla beraber laksatifler osmotik etki ile epitelden
transport, bağırsak sinir sistemindeki değişiklikler ve
prostransprot gibi ekstraselüler düzenleyicilerin salıverilmesi
gibi daha karmaşık mekanizmalarla etkili olurlar.
İrritan veya stim ülan sınıfında; hint yağı risinoleik asit,
kaskara, senna, aloes, fenol fitaleyin ve bisakodil bulunur.
H int yağı: Oral yoldan kullanılır. Barsak gazlarını da
çıkarması nedeniyle radyolojik incelemelerde kullanılır.
Barsakta parçalanması sonucu oluşan risinoleik asit bu
etkiden sorumludur Barsak lümeninde Na+-K+ ATP’azı
inhibe eder ve adenilat siklazı uyarır..
Ağar: Kitle oluşturan bir laksatiftir.

K itle o lu ş tu r a n la r s ın ıfın d a ; h id ro filik k o llo id le r Sorbitol ise osmotik etkili bir laksatif ilaçtır. Diğerlerinin
karboksimetil selüloz, ağar ve laktuloz bulunur. osmotik etkisi yoktur.

Dışkı yu m u şatıcılar sınıfnda, m adeni yağ, g liserin

suppozituarları ve doktil sodyum sulfosuksinat bulunur.

Doğru cevap: B

3. Kitle oluşturarak laksatif etki gösteren ilaç

aşağıdakilerden hangisidir? Doğru cevap: D

A) Aloe
B) Senna 6. Aşağıdaki laksatiflerden hangisi osm otik
etkilid ir?
C) Kaskara Sagrada
D) Gliserin A) Fenolftalein
E) Metil Selüloz B) Bisakodil
K itle o lu ş tu ra n la ksa tifle r: C) Dantron

• Metiselüloz, sodyum karbosimetilselüloz D) Hint yağı

• Ağar E) Laktitol

• Kepekli gıdalar O sm otik e tk ili la k s a tif ilaçlar; katyon veya anyon kısmı
gastroin te stina l sistem den absorbe edilmeyen organik
 444

m addelerdir. Bu m addeler su tutarak laksa tif-pu rg atif 7. Terminal dönem deki metastazlı meme kanseri
e tk i oluşturur. olan 38 yaşındaki bayan hasta yüksek doz morfin
tedavisi almaktadır. K onstipasyon etkisinden
Oral kullanılan ilaçlar arasında en çabuk etki oluşturan
FARMAKOLOJİSİ

dolayı daha yüksek dozları tolere edemeyecek

purgatiflerdir. Bu ilaçları hatırlayalım: hastaya aşağıdakilerden hangisi ve rilm elidir?
• M annitol: Kolonda fermentasyona uğrayarak gaz
A) Dioktil sodyum sülfosüksinat
oluşturur ve biriken gaz nedeniyle kolon yırtılması
yapabilir. B) Metoklopromid verilmelidir
• Laktitol m onohidrat: Bu madde hepatik ensefalopati C) Hiçbirşey yapılmamalı
tedavisinde kullanılır. D) Kepek gibi ajanlar verilmeli
• Sodyum sü lfat - fo sfa t - d ifo sfa t - bikarbonat E) Morfin dozu konstipasyona neden olmayan doza
/ Potasyum sodyum ta rtra t / Magnezyum sülfat indirilmeli
- s itra t - o ksit - h id ro ksit
- Dioktil sodyum sülfosüksinat kanser ağrısı için
• Absorbe edilmeyen şekerler (so rb ito l / g lise rin /
kullanılan opioidlerin konstipasyon yapıcı etkisini
m annitol) Seçeneklerde bulunan diğer laksatiflerin
azaltır.
sınıflandırma ve etki mekanizmalarını hatırlayalım:
Doğru cevap: A

8. Konstipasyona en sık neden olan gastrointestinal

ajan aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sülfosalazin
B) Magnezyumlu antiasitler
C) Mineral yağ
D) Kaskar
• B a ğ ırs a k e p ite l h ü c re le rin d e N a-K ATPaz E) Alüminyumlu antiasitler
inh ibisyonu: Kalp glikozidleride bu gruptadır. Fakat
ince bağırsaklardan vücuda emilip kolona kadar - Alüminyum bazlı antiasitler konstipasyona neden
gelemedikleri için; genelde ishal oluşturmazlar. olurlar.
• B a ğ ırs a k e p ite l h ü c re le rin d e a d e n ilil s ik la z - Diyareye neden olan magnezyum bazlı antiasitlerle
aktivasyonu: Bu enzimin aktivasyonu sonucu artan kullanıldıklarında bu etki dengelenir.
cAMP; Na ve Cl’un lümene salgılanmasını sağlar.
Doğru cevap: E
Bu elektrolitleri izleyerek suda lümene salgılanır. Bu
enzimin en güçlü aktivatörü kolera toksinidir.
9. Laksasyon için peristaltizm in artm asının istendiği
durum larda aşağıdaki ajanlardan hangisi
kullanılm alıdır?

A) Sülfosalazin
B) Magnezyumlu antiasitler
C) Mineral yağ
D) Kaskar
E) Alüminyumlu antiasitler
• Mukoza zedelenmesi: Bazı ilaçlar bağırsak mukoza
epitel hücrelerinin m em branlarını zedeleyerek, - Peristaltizmi arttıran stimülan etkili bir laksatiftir.
mukozanın absorpsiyon kapasitesini düşürür.
D oğru cevap: D
f _
• Risinoleik a sit (h in t yağı)
10. Aşağıdakilerden hangisi terapötik dışkı
• D ioktil sodyum sülfosüksinat yumuşatıcı b ir ajandır?
• Fenolftalein
A) Sülfosalazin B) Magnezyumlu antiasitler
• Bisakodil C) Mineral yağ D) Metil selüloz

V J E) Bisakodil

- Mineral yağ, gliserin ve dioktil sodyum sülfısüksinat

Doğru cevap: E
gibi ajanlar yumuşatıcı laksatiflerdir.

Doğru cevap: C
 445

11. Fenolftaleinin b ir laksa tif olarak etki mekanizması Dehidrokolik asid safra salgısında artış ve sulu safra

GASTROİNTESTİNAL SİSTEM
hangisidir? oluşumuna neden olan en kuvvetli ilaçtır.Koloretik etki
oluşturan bir başka ilaç ise barbitüratlardır.
A) İntestinal opioid reseptör stimülasyonu

FARMAKOLOJİSİ
B ) Mide asid içeriğini nötralize eder D oğru cevap: A
C) NA*, K+ ATP’aza bağlı su absorpsiyonunu inhibe
eder
15. Aşağıdaki laksatiflerden hangisi karın bölgesinin
D) Gastrointestinal sistemin vagal efferentlerini rad yolo jik incelem elerinde tercih edilir?
stimüle eder
E) cAMP’yi uyararak etki gösterir A) Vazelin B) Karboksimetilselüloz
C) Bisakodil D) Laktuloz
Fenolftalein gibi irritan laksatifler sekresyonu artırır. Su
absorpsiyonunu azaltır. E) Hint yağı
D oğru cevap: E
D oğru cevap: C

16. E ndoskopik g irişim ler öncesi kolon tem izliği

12. Aşağıdakilerden hangisi kolonun tonusu
yapm ak amacıya kullanılan, barsakta kramplara
olm adığında etkisi olmayan kayganlaştırıcı
neden olm ayan osm otik e tkili laksatif hangisidir?
(lubrikan) laksatiftir?
A) Kepek B) Psylium
A) Hint yağı B) Sıvı vazelin
C) Polietilen glikol D) Metilselüloz
C) Sorbitol D) Bisakodil
E) Polikarbofil
E) Dantron
Polietilen g liko l - e le ktro lit solisyonları (PEG): Sodyum
Sıvı vazelin, zeytinyağı, pamuk yağı ve gliserin lubrikan
sülfat, sodyum klorit, sodyum bikarbonat, potasyum klorid
laksatiflerdir ve barsak tonusu olmadığında pek etkili
ve ozmotik etkili absorbe olmayan aktif şekerin bileşiminden
değillerdir.
oluşmuştur. Endoskopik girişimler öncesi kolon temizliği
D oğru cevap: B yapmak amacıyla kullanılır, barsakta kramplara neden
olmaz.

D oğru cevap: C
13. Aşağıdaki laksatif ilaçlardan hangisi bağırsak
duvarında iritan etki o lu ştu ru r?

A) Gliserin B) Dokusat 17. Aşağıdaki laksatiflerden hangisinin uzun süreli

kullanım ı K vitam ini ekiskliğine neden olabilir?
C) Kaskara D) Psilyum
E) Metolopramid A) Vazelin
B ) Karboksimetilselüloz
L a k s a tif ila ç la rın e tk i m e k a n iz m a la rı
C) Bisakodil
Bağırsak Duvar irritasyonu Hint yağı, senna,
kaskara,dantron, bisakodil D) Laktuloz
/Stimülasyon Oluşturanlar
E) Hint yağı
Hacim artıranlar Pisilyum, metilselüloz
Lubrikanlar Gliserin D oğru cevap: A

5-HT4 reseptör agonistleri Metoklopramid

Masnezvum hidroksid, 18. D ifenoksilat gibi m eperidin türevi olan ancak
Ozmotik Etkililer
laktuloz preparatlarında başka ilaç eklenilm eyen
Fecesi Yumuşatanlar Dokuzat sodvum a ntidiyaretik hangisidir?

A) Sükralfat
Doğru cevap: C B) Loperamid
C) Dektrometorfan
14. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi safra hacmini D) Kaolin
çoğaltıcı etki (koloretik etki) olu ştu ru r? E) Metoklopramid

A) Dehidrokolik asid Difenoksilat meperidin türevi bir antidiyaretiktir ancak

buna suistimali önlemek için atropin konulmuştur. Ancak
B ) Kolestiramin
loperamide bu tür maddeler eklenmez. Loperamidin Mü
C) Kolestipol reseptörleri üzerine etkisi belirgin değildir.
D) Ursodiol
Doğru cevap: B
E) Simetikon
 446

19. En aüclü antidiyareik ilaç aşağıdakilerden Cerrahi ve kemoterapi sonrası vagal stimülasyona bağlı
hangisidir? kusma tedavisinde etkilidirler. Taşıt tutm asına bağlı
kusmalarda etkileri zayıftır.
A) Kaolin
FARMAKOLOJİSİ

B) Difenoksilat S S S ’deki kusm a m erkezle ri ve K T Z ’de serotonin

reseptörlerini baskılarlar.
C) Pektin
D) Atropin K lin ik K u lla n ım :
E) Pirenzepin
Antiserotonerjik ilaçlar kemoteriye bağlı bulantı kusmanın
D oğru cevap: B primertedavisidirler. Radyoterapi ve cerrahi sonrası bulantı
kusma tedavisinde kullanılırlar.

20. Verapamilin neden olduğu konstipasyon için Yan E tkile r:

hangi katartik en uygun ilaçtır?
QT uzaması (en çok dolasetron) oluştururlar.
A) Magnezyum hidroksit
2. A n tip s ik o tik İla ç la r (F e n o tia z in le r ve
B) Sıvı vazelin
B u tiro fe n o n la r):
C) Metoklopramid
• Proklorperazin
D) Alüminyum hidroksit
• Klorpromazin
E) Difenoksilat
• Prometazin
Barsağı hafif stimule eden katartik en uygun ilaçtır. Çünkü • Tietilperazin
verapamil düz kasları gevşetir. Magnezyum hidroksit su
• Droperidol
tutarak kitle oluşturur ve kontraksiyonları arttırır.
Fenotiazin grubu antipsikotikler (proklorperazin, flufenazin,
D oğru cevap: A
droperidol) kemoreseptör triggerzon (KTZ) uyarımına bağlı
kusma tedavisinde en etkili ilaçlardandır. Dopamin ve
r------------------------------------------------------------------------------- muskarinik blokaja bağlı antiemetik etkiler oluştururlar.

ANTİEMETİK İLAÇLAR Droperidol ve diğer fenotiazinler sedatif etkilerde oluştururlar.

V____________________________________________________ Ekstra piramidal yan etkiler oluşturabilirler. Droperidol OT
uzaması ve aritmi yaratabilir. Bu grubun antiemetik etkisi
taşıt tutması redaviside daha belirgindir.
1. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi antiem etik amaçlı
kullanılan ilaçlardan d e ğ ild ir?
3. A n tih is ta m in ik le r:
A) 5-HT3 reseptör (serotonin) blokörleri • Difenhidramin
B) Barbitüratlar • Dimenhidrinat
C) Fenotiazinler ve Butirofenonlar gibi antipsikotik • Meklizin
ilaçlar • Siklizin
D) H1 grubu antihistaminik ilaçlar • Prometazin
E) Steroidler
H1 grubu antihistam iniklerdir A n tikolin erjik etkilerde
A N T İE M E T İK İL A Ç L A R oluştururlar. Taşıt tutm ası te d a visin d e kullanılırlar.
Kullanımları sırasında ağız kuruluğu, üriner retansiyon,
Kusma Mekanizması: Kusma, SSS’de medullada bulunan ağız kuruluğu gibi yan etkiler oluştururlar. Prometazin
kemoreseptör triger zon (KTZ) ve kusma merkezi olarak postoperatif emesizde de kullanılır.
adlandırılan merkezler tarafından kontrol edilir.
4. A n tik o lin e rjik le r:
Kusma merkezine KTZ’dan, vestibüler sistem ve VIII. kafa
çiftinden, gastrointestinal sitemden, vagusdan affarent Skopolamin: Antikolinerjik etkili belladon alkaloididir. Taşıt
uyarılar gelir. GIS kaynaklı serotonerjik ve dopaminerjik tutmasının en kuvvetli ilacıdır.
uyarılarda KTZ’u uyararak kusmaya neden olur.
5. B enzam id T ü re v le ri:
1. 5-HT3 re se p tö r (se ro to n in ) b lo k ö rle ri: Metoklopramid, Domperidon

Ondansetron Dopamin reseptör blokajına bağlı antiem etik etkiler

oluştururlar. Metoklopramid SSS’de dopamin blokajına
Granisetron
bağlı, Ekstra piram idal yan etkiler ve prolaktin artışı
yaratabilir.
Dolasetron

Palonosetron

6. S te ro id le r
Deksametazon, Metilprednizon
Antiemetik etkiler oluştururlar. 5-HT3 reseptör blokörlerinin
etkilerini kombine kuulanımda arttırrırlar.
7. N ö ro k in in R e se p tö r A n ta g o n is ti
A p re b ita n t
Nörokinin 1 reseptör (NK1) antagonistidir. Area postremada
NK1 reseptör blokajına bağlı antiemetik etki oluştururlar.
Aprebitant 5-HT3 reseptör blokörleri ve deksametazon ile
kombine kullanılınca yüksek antiemetik etkinlik oluşturur.
8. B e n zo d ia ze p in le r:
• Lorazepam
• Diazepam
• Aksiyeteye bağlı kusma tedavisinde kullanılırlar.
9. K a n a b in o id le r
• Dronabinol
• Nabilon
• Marijuanada bulunan psişik maddelerdir. Fenotizin
grubu antipsikotiklerle kombine kullanılırlar.
A n tie m e tik E tk is i Y ü kse k K o m b in a s y o n la r
Ondansetron + Deksametazon
Deksam etazon + M etoklopram id + D ifenhidram in +
Lorazepam
Doğru cevap: B
2. Aşağıdakilerden hangisi m etaklorpram id
endikasyonlarından b irisi d e ğ ild ir?
A) Diyabetik gastroparezi
B) Taşıt tutmalarında
C) Antineoplastik ilaçlarla tedavi sırasında
D) Postoperatif bulantı ve kusmalarda
E) Hıçkırık tedavisi
M E T O K L O R O P R A M İD
Dopamin ve serotonin antagonistidir. Küçük dozlarda D2,
yüksek dozlarda ise S-HT3 reseptör blokörüdür. Ayrıca S-
HT4 reseptör agonistidir.
5-HT4 reseptörlerini aktive ve D2 reseptörlerini bloke
ettikleri için prokinetik/gastrokinetik etkileri bulunmaktadır.
Bu nedenle m ide boşalm asını hızlandırır.
K ulla n ım E n d ika syo n la rı:
1) D iy a b e tik g a s tro p a re z i: G astrokinetik etkileri
nedeniyle kullanılır.
2) Refluks özafajit tedavisi: Regürjitasyonu inhibe eder
ve alt ösefagialsfınkter tonüsünü arttırır.
3) Aspirasyon riskini azaltmak için anestezi indüksiyonu
sırasında
447
4) M esanenin fl ask p aralizisin de : Detrüsör kasın
GASTROİNTESTİNAL SİSTEM
tonus ve motilitesini arttırır.
5) Hıçkırık tedavisi
FARMAKOLOJİSİ
• Dopamin blokörü oldukları için hiperprolaktinemi
oluşturabilirler. Bu nedenle meme kanserlerinin
te d a v is i sırasınd a o lu şa n kusm a la ra karşı
kullanılm am alıdırlar.
• iv uygulandığında akut olarak distonilere (tortikolis,
fasiyal spazm vb.); uzun süre kullanıldıklarında
parkinson benzeri yan etkiler ve tardif diskineziye
neden olabilirler.
D oğru cevap: B
3. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi, gastrointestinal
sistem de se le ktif m otilite uyarıcı etkisinin
yanında belirgin anti emetik özelliğe sahiptir?
A) Asetil kolin B) Metoklopramid
C) Sisaprid D) Betanekol
E) Prenepin
Bağırsakta motor fonksiyonun düzenlenmesinden kolinerjik
mekanizma sorumludur. Betanekol etkili bir kolinomimetik
ilaçtır.
Metoklopramid ve sisaprid daha selektif motilite uyarıcısı
olarak kullanılmıştır. Metoklopramid aynı zamanda güçlü
bir dopamin antagonistidir.
Her iki ilaç bağırsak sinir sisteminin myenterik pleksusundaki
nöronlarda asetilkolini salıverir. Bu ilaçlar mide ve pankreas
salgısını artırmadan özefagus ve mide boşalım hızını
artırırlar. Özefagus alt sfinkter basıncını düşürür ve
ince barsak geçiş süresini kısaltırlar. Metaklopramidin
santral dopamin antagonistik bu drogun belirgin antimetik
özelliklerine neden olur. Sisapridde bu etki yoktur.
Mide motor fonkisyonu yetersiz olan hastalarda özellikle
diabetin gastroparezislerde ayrıca vagotomiden sonra ve
mide boşalmasının diğer bozukluklarında motilite uyarıcı
droglar belirgin bir klinik iyileşme yapabilmektedir.
D oğru cevap: B
4. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi kemoterapi ile
indüklenen emezis tedavisinde kullanılan
n örokinin-l reseptör anta go n istid ir ?
A) Granisetron B) Aprepitant
C) Skopolamin D) Trimetobenzamid
E) Dronabinol
G ran isetro n: Area postremadaki 5-HT3 reseptörlerini
bloke ederek özellikle kemoterapinin indüklediği emezis
tedavisinde kullanılır
Aprepitant: yeni kullanıma giren kemoterapi ile indüklenen
em ezis te d a visin d e ku lla nıla n n öro kin in -l reseptör
antagonistidir
Skopolamin:özellikle taşıt tutmasında kullanılan santral
etkili antimuskarinik ilaçtır. Anterograd amnezi önemli bir
yan etkisidir
 448

T rim e to b e n z a m id : M e to klop ra m id gibi benzam id kombinasyonları taşıt tutması profilakisi için en uygun
türevidir.Zayıf bir D2 reseptör blokeridir.Yan etkisi en az tedavi seçeneğidir.
olan antiemetiktir
D oğru cevap: D
FARMAKOLOJİSİ

D ronabinol: Tetrahidrokannabinol türevi sentetik esrar

preparatıdır. Tek kullanıldığı endikasyon diğer antiemetiklere
yanıt vermeyen antineoplastik ilaçlara bağlı gelişen emezis 7. Aşağıdakilerden hangisi H1 reseptör
tedavisidir. antagonistidir?

‘‘M ide a s it sa lg ıs ın ın d ü z e n le n m e s i" başlıklı şekile A) Loperamid B) Sulfasalazin

bakınız C) Kromalin D) Difenhidramin
E) Famotidin
D oğru cevap: B
Difenhidramin H1 reseptör blokörüdür. Taşıt tutmasında,
vertigo ve gebelikteki bulantıda kullanılır.
5. Bulantı tedavisinde kullanılan marihuana türevi
ajan aşağıdakilerden hangisidir? D oğru cevap: D

A) İnfliksimab B) Hint yağı

C) Metil selüloz D) Dronabinol 8. Aşağıdaki antiem etik ilaçlardan hangisi uzun
QT sendrom una neden ola bildiğ i için kardiyak
E) Bizmut subsalisilat
problem i olan hastalarda dikkatli olunması
- Mariuhana türevi bir bileşik olan Dronabinol antiemetik gereken serotonin reseptör blokörüdür?
olarak kullanılabilir.
A) Ondansetron
D oğru cevap: D B) Dolasetron
C) Metoklopramid
6. Taşıt tutm ası tedavisinde aşağıdakilerden hangisi D) Aprepitant
en uvaun te rcih tir? E) Dronabinol

A) Difenhidramin Uzun QT s e n rro m u ani k a rd iy a k ö lü m le re neden

B) Prometazin o la b ilm e k te d ir . D o la s e tro n s e ro to n in 5-H T3
blokörlerindendir, uzun QT senrom una neden olabildiği
C) Profilaktik olarak skopolamin gösterilm iştir.
D) H1 antagonisti ile efedrin kombinasyonu
E) Siklizin veya meklizin A prepitant nörokinin NK, blokörüdür.

- A n tih is ta m in ik le r uyku yaptığı için efedrin ile D ronabilon kannabinoid CBt reseptör agonistidir.
 449

Ö z e llikli S e ro to n in 5-HT3 R ese ptör A n ta g o n is tle ri 12. Bulantı, kusma tedavisinde kullanılan fenoti-

G A S T R O İ N T E S T İ N A L S İS T E M
yazin türevi ilaç hangisidir?
• Hareket hastalığı tedavisinde etki değillerdir
• Kısa etkili olan, zayıf 5-HT4 antagonist etkisi olan: A) Emetin

F A R M A K O L O J İS İ
Ondansetron (Zofran®) B) Skopolamin
• Uzun etkili olan, reseptör selektivitesi en fazla olan: C) Difenhidramin
Palonosetron
D) Trimetobenzamid
• Uzun QT’ye neden olabilen: Dolasetron
E) Perfenazin
• D iğ e rle ri: Tropisetron, Ramosetron, Granisetron
(Kytril®)’dur Fenotiyazin yapıdaki ilaçlar kemoreseptör trigger zone
(CTZ) deki dopamin reseptörlerini bloke ederek antiemetik
D oğru cevap: B etki gösterir gibi proklorperazin, trifluoperazin, flufenazin ve
trietil perazindir.

9. NASA tarafından uzay tutm asına (space m otion D oğru cevap: E

sickness) karşı antiem etik olarak önerilen ilaç
hangisidir?
13. Aşağıdakilerden hangisi dışkıdaki yağ ve azot
A) L-Dopa B) Nabilon içeriğini düşürür?
C) Aprebitant D) Emetin
A) Kolestramin B) Difenoksilat
E) Prometazin
C) Ranitidin D) Pankreaz
P rom etazin: E) Skopalamin
Bir jenerasyon antihistaminik ilaçtır. Pankreaz, amilaz, tripsin ve lipaz içerir. Pankreaz pankreatit
gibi pankreatik salgıların azaldığı durumlarda kullanılır. Bu
Uzay tutması, post operatif emezis ve gebelik kusmalarında enzimin alınması nedeniyle dışkıda yağ ve azot miktarı
etkilidir. azalır. Bu parametreler tedavi boyunca tedavinin etkinliğini
izlemede kullanılır.
Sedasyon ve EPYE oluşturabilir.
D oğru cevap: D
Doğru cevap: E

14. Postprandiyal bulantıda tercih edilen antiem etik

10. Vertigoya bağlı bulantıda öncelikle tercih edilen
aşağıdakilerden hangisidir?
antiem etik aşağıdakilerden hangisidir?
A) Trimetobenzamin
A) Trimetobenzamin
B) Skopolamin
B) Skopolamin
C) Ondansetron
C) Ondansetron
D) Metoklopramid
D) Metoklopramid
E) Buklizin
E) Buklizin
D oğru cevap: A
D oğru cevap: E

—
11. Aşağıdakilerden hangisi kemoterapi ile
oluşan kusm aları önlem ek için kullanılan SAFRA YOLLARINA ETKİLİ İLAÇLAR
g lu ko ko rtiko id d ir? >__________________________________________ /
A) Deksametazon 1. Aşağıdakilerden hangisi kole sistokin in reseptör
B) Fludrokortizon blokörü olan bir p rokinetik ajandır?
C) Prednizon
A) Sisaprid
D) Ondansetron
B) Loksiglumid
E) Domperidon
C) Oktreotid
K anser k e m o te ra p isin e bağlı kusm aları önlem ek D) Motilin
için kullanılan glukokortikoidler m etilprednizolon ve
E) Domperidon
deksa m e ta zon du r. O ndansetron 5HT3 serotonin
re s e p tö rle rin e özgü a n ta g o n isttir. D om peridon
antidopaminerjiktir.

Doğru cevap: A
 I
450

P R O K İN E T İK İL A Ç L A R (G A S T R O İN T E S T İN A L 3. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi safra asitlerinin

T R O I N T E S T I N A L S İS T E M

M O T İLİT EY İ S T İM Ü L E E D E N L E R ) absorpsiyonunu önler?

1- KOLİNOMİMETİKLER (BETANEKOL, A) Kolestipol

F A R M A K O L O J İS İ

NEOSTİGMİN) B) Probukol
2- METOKLOPRAMİD: 5-HT4 reseptörlerini uyararak C) Niasin
nörokinin sentezini uyarır. D) Lovastatin
- D2 antag. E) Provastatin
- Etki bölgesi sınırlı**
K o lestiram in ve ko le stipo l: Safra asidlerini bağlanma
3- SİSAPRİD yoluyla konjuge ederek enterohepatik dolaşıma geçmelerini
5-HT4 reseptörlerini uyarır. Farkı: önler ve feçesle atılımlarını artırır. Bu durumda kolesterol
karaciğerde LDL sentezinde kullanılmaz ve safra asidlerine
- kolon motilitesini artırması
dönüşür. Hücrelerde LDL reseptörlerinin artması sonucu
- antiemetik olmaması LDL’nin hücreye girişi ve hücredeki yıkımı artar. HDL düzeyini
j - fizyolojik dozlarda DA antagonisti değil artırır. Tip 2 hiperlipidemilerde, özellikle sadece kolesterolün
4- DOMPERİDON yükseldiği tip 2A’da en sık kullanılan ilaçlardır.

D2 antagonistidir. Butirofenon grubudur. Tip 3, 4, ve 5'te trigliserid düzeylerini yükseltebilmeleri

5- MOTİLİN nedeniyle kontrendikedir. En sık görülen yan etkisi
kabızlıktır.
Barsak hormonudur. Makrolidler motilin reseptörlerini
uyarır. Doğru cevap: A
6- OKTREOTİD
Somatostatin analogudur. Dumping sendromunu
tedavisinde kullanılır. 4. Aşağıdakilerden hangisi prim er safra taşı eriticisi
olan kenodiolün etki m ekanizm asıdır?
7- LOKSİGLUMİD
Kolesistokinin reseptörlerinin blokörüdür. A) Kolesterol sentezinde hız kısıtlayıcı enzim olan
HMG-CoA’yı inhibe ederek
D oğru cevap: B
B) Safra tuzlarının transportunu azaltarak
C) Safraya kolesterol salınmasını artırarak
2. G eçirdiği b ir am eliyat sonrasında vagus siniri D) Kolesterolün safrada temas süresini azaltarak
zedelenen ve m ide boşalm asında gecikme E) Direkt taş bileşimine likit etki göstererek
görülen bir hastada m otiliteyi artırm ak amacıyla
aşağıdakilerden hangisi tercih edilm elidir? insanlarda primer safra asidi kenodiol ve epimeri urodiol
kolesterol taşlarını eritmede etkilidir.
A) Simetidin
Her iki bileşik te toplam safra asidini artırır. Safra tuzlarının
B) Hidroksizin kolesterole çevrilmesinde hız kısıtlayıcı enzim olan HMG-
C) Loperamid CoA’yi inhibe ederek safra tuzlarınn boşaltımını artırır,
D) Metoklopramid safraya kolesterol salgılanmasını azaltır.
E) Mizoprostol
Ursodiol kolesterolün sıvı kristal şeklinde taşınmasına
Sim etidin H2 reseptörlerini blokörüdür. Mide asit salgısını neden olur ve hepatositlerin kanaliküler membranını
azaltır. Yan etkilerinin çok olması nedeniyle kullanılmaz. stabilize ederler.

H idroksizin H, reseptörleri bloke eden bir ilaçtır. Alerjik
reaksiyonların tedavisinde kullanılır.
Loperamid defakasyon sıklığını azaltan ve diyareyi önleyen
narkotik analjezik grubunudan bir ilaçtır.
Bu droglar ayrıca, karaciğerin kolestatik hastalıkları,
safra yolları hastalıkları primer bilyer siroz ve sklerozan
kolanjittede kullanılabilir.
D oğru cevap: A

M iz o p ro s to l PGE, analogu olup mide m ukozasının

bütünülüğünü korur ve uterusu kasar. 5. Aşağıdakilerden hangisi karaciğerin safraya
kolesterol salınımını azaltır?
M eto klo p ra m id 5-HT 4 reseptörlerini uyararak etkisini
gösteren gastrokinetik etkisi olan bir ilaçtır. A) Klorpromazin
Doğru cevap: D B) Pankreaz
C) Kolestramin
D) Kolestipol
E) Ursodiol
 451

U r s o d i o l doğal oluşan safra asiddir, karaciğerde kolesterol Bu ilaç kolitis ülserozada remisyonu sağlamaktan çok

G A S T R O İ N T E S T İ N A L S İS T E M
sentez ve salimim azaltır. Ayrıca barsaklardan kolesterol remisyonu devam ettirmede etkindir.
absorpsiyonuna da engel olur. Safrada azalmış kolesterol,
kolesterol taşlarının oluşmasına engel olur. Doğru cevap: C

F A R M A K O L O J İS İ
Doğru cevap: E
4. İltih ab i b arsak h asta lık la rı te d av isin d e
im m ü n o s u p re s if a m aç lı ku llan ılm ayan
(--------------------- 7---------------------------------------------------------
h an g isid ir?
İNFLAMATUAR BARSAK
A) Kortikosteroid B) Azotiopürin
HASTALIKLARININ TEDAVİSİNDE
C) Meselamin D) Merkaptopürin
KULLANILAN İLAÇLAR E) Siklosporin
s______________________________________________________________________________ >
İltih a b i b a rs a k h a s ta lık la rın d a k u lla n ıla n ila ç la r
1. İnflamatuar barsak hastalıklarının tedavisinde
- Salisilatlar
kullanılan ajan aşağıdakilerden hangisidir?
- Sülfasalazin + Folik asit
A) Sülfosalazin - Olsalazin
B) Aspirin - Meselamin
C) Mineral yağ - Balsalazid
D) Alüminyumlu antiasitler - Kortikosteroidler
E) Kaskar - Azotiopürin
- 5-aminosalisilik asit oral kullanılmayan bir ilaçtır. - Merkaptopürin
- Bu yüzden sülfapiridinle kombine edilerek kullanılır. - Siklosporin
- Distal ileumdaki ve kolondaki bakteriler bu bileşiği Meselamin immünsüpresyon amacıyla kullanılmaz
parçalayarak yine 5-aminosalisilat açığa çıkmasına
neden olurlar. D oğru cevap: C

Doğru cevap: A
5. İnflam atuar barsak hastalıklarının tedavisi
hakkında hangisi ya nlıştır?
2. Crohn hastalığı tedavisinde TNF-alfa’nın
inh ibitö rü olarak kullanılan ajan hangisidir? A) H2 antagonistler inflamatuar barsak hastalıklarının
tedavisinde kullanışlıdır
A) İnfliksimab B) Hint yağı
B) Sülfasalazin antiinflamatuar etkisi için kullanılan
C) Metil selüloz D) Bizmut subsalisilat bir prodrugdur.
E) Dronabinol C) Rekürrens (nüks) vakalarında iyileşmeden (remis-
İnfliksimab TNF-alfa’nın monoklonal bir antikorudur. yon) sonra 5-aminosalisilik asidin proflaktik olarak
topikal kullanımı oldukça etkindir
Doğru cevap: A D) Merkaptopürin gibi sitotoksik ilaçlar inflamatuar
barsak hastalıklarında kullanılabilir
E) Sülfasalazin folik asit emilimini inhibe ettiğinden
3. Ü lseratif kolitde kullanılan sulfasalazinin en
bu ilaç alınırken folik asit desteği yapılmalıdır
önem li klin ik yararı nedir?
H2 reseptör antagonistlerinin a ntiinflam atuar ya da
A) Relapsları önlemesi imm unsüpresif etkisi olmadığı için inflamatuar barsak
B) Remisyonu sağlaması hastalıklarının tedavisinde etkisizdir.
C) Remisyonun sürmesi
D oğru cevap: A
D) Hastalığı kesin tedavi etmesi
E) Remisyonu önlemesi
Sülfasalazin, sülfapiridin ile 5 - amino salisilik asidin azot
bağı ile birleşmesi ile meydana gelen karışımdır.

İlaç barsaktan iyi emilmez. 5 -ASA’nın salıverilmesi için

azo bağı ileumun distal kısmında ve kolonda bakterilerce
parçalanır. Sülfasalazin ilk defa romatoid artrit tedavisinde
kullanılmış sonra hafif orta aktif ülseratif kolit ile crohn
kolitinde ve az derece ince barsak crohn’unda etkilidir.
 SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARININ
TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
------------------------------------------------------------ -
A lp ro s ta d il, PGE1 analoğudur. Korpus kavernozuma
enjekte edilerek erektil d isfo n ksiyo n la rm tedavisinde
ASTIM VE KRONİK OBSTRÜKTİF kullanılmaktadır
AKCİĞER HASTALIĞI TEDAVİSİ
V___________________________________________________ > İpratropiyum , parasempatolitik astım ilacıdır.

G lik o p iro la t, entübasyon sırasında tü k rü k sa lg ısın ı

1. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi bronşial azaltm ak için kullanılan parasempatolitik ilaçtır.
hiperaktivitesi olan hastada astım krizine yol
açabilir? D oğru cevap: A

A) Adrenalin B) Teofilin
C) Salbutamol D) Aspirin 3. A spirine bağlı gelişen astmada aşağıdaki
E) Ketotifen ilaçlardan hangisi kullanılm alıdır?

A spirin kullanımı sonucunda siklooksijenaz (COX) enzimi A) Albuterol B) Aminofilin

bloke olur ve dolayısıyla araşidonik asidin önemli bir C) ipratropium D) Zafirlukast
kısmı lipooksijenaz (LO) yoluna kayar. Sonuçta lökotrien
E) Salmeterol
(LT) sentezi artar. LT’ler oldukça güçlü bronkokonstrüktör
maddelerdir. Ayrıca anjionörotik ödem ve laringeal ödem Aspirinle hassas astma hastalarının çoğunda lökotrien D
oluşturabilirler. Bu nedenle aspirin; astım, vazomotor rinit blokörü olan zafirkulast fayda sağlamıştır.
ve burun polipozisi olan hastalarda kullanılmamalıdır.
Doğru cevap: D
Doğru cevap: D

4. Aşağıdakilerden hangisi asetilsistein için

2. Bronşial astım, psöriazis, pulm oner fibrozis gibi doğrudur?
hastalıkların tedavisinde kullanılan LTD4 ve LTE4
reseptör blokörü aşağıdakilerden hangisidir? A) Mukus içindeki disülfit bağlarını kırarak, balgamı
sıvı haline getirebilen ilaçtır.
A) Montelukast B) ilioprost B) Alveol epitel yüzey gerilimini artıran ilaçtır.
C) Alprostil D) İpratropium C jAlveol epitelinden histamin ve bradikinin
E) Glikopirolat salgılanmasına engel olur.
Lökotrienler inflamasyonun prim er mediatörlerindendir. D) Öksürük kesici etkisinde p reseptörleri rol
LTD4 en güçlü bro nko kon strüktör ajanlardan biridir. oynarlar.
E) Öksürük kesici etkisinde ise p reseptörleri yanında,
Bu re se p tö rü n b lo k ö rü ola n ila ç la r bronkodilatatör etkiside rol oynarlar.
• Zafirlukast Asetilsistein Mukus içindeki disülfit bağlarını kırarak,
• Montelukast balgamı sıvı haline getirebilen mukolitik bir ilaçtır.
• Pobilukast
D oğru cevap: A
• Pranlukast
• İbudilast
5. Bronşiyal astım nedeniyle tedavi edilen 16 yaşında
B ronşiyal astım , p söria zis, in fla m a tu va r kolon
bir erkek çocukta çizgili kas tremorları ortaya çıkıyor.
hastalıklarında, romatoid artrit, pulmoner fibrozis tedavisinde
faydalıdırlar.
Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin bu yan etkiye
Zafirlukast ve montelukast; sistemik eozinofili ve Churg- neden olması en olasıdır?
Strauss sendromunu andıran va skülit oluşturabilirler.
A) İpratropium B) Zileuton
İlioprost, PGI2 analoğudur. Hemodiyaliz ve kalp cerrahisi C) Beklometazon D) Kromolin
sırasında ekstrakorporal dolaşım sistem lerinde pıhtı
oluşmasının önlenmesi ve trombosit kaybının azaltılması E) Salmeterol
için kullanılmaktadır
 453

SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARININ

TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
Salmeterol, astma profilaksisinde kullanılan uzun etkili
Beta2-adrenerjik agonisttir. Kısa etkili olsun olmasın, Beta2- Mast hücre stabilizatörleri
adrenerjik agonistlerin yan etkisi çizgili kas tremorudur. Etki Yan İlaç
İLAÇ
mekanizması etkiler etkileşimleri
Kısa e tk ili B eta2-a d re n e rjik a g o n is tle r
Mast hücresi,
• albuterol
makrofaj,
• terbutalin nötrofil ve Minimal,
Kromalin eozinofilden bazen
• salbutamol Yoktur.
Nedokromalin inftamatuar boğazda
• fenoterol mediatör irritasyon
sılımını
engeller
( \
S alb u tam o l ö fo riy e ve çocu klarda h ip e rak tiv ite ve
mani ta b lo su n a neden olabilir.
cevap:
v J
7. Aşağıdakilerden hangisi terb utalinin etkisi
Astımda kullanılan beta agonistlerin
d e ğ ild ir?
istenmeyen etkileri
♦ B a şlan gıçta sem patom im etik ajanların inhalasyonla
A) Taşikardi
kullanılması beta agonistlerine muhtemel taşiflaksi ya da B) Düz kaslarda gevşeme
tolerans; B1 adrenoseptör agonistlerine bağlı kardiyak
C) Diürez
aritmi ve hipoksemi görülebilir.
D) Kalbin kasılma kuvvetinde artma
♦ Bazı beta a g o n istle rin d ü z e n li k u lla n ılm a sı b ron ş
reaktivitesini kötüleştirmektedir. E) İskelet kaslarında tremor

♦ Tüm ölçülü doz kutularında bulunan freon-iticilerine bağlı
myokard toksisitesi gelişebilir.
♦ Hipokalemi, hipofosfatemi, hipokalsemi ve hipomagnezemi
gibi iyon değişikliklerine neden olabilir.
Terbutalin selektif 02 agonisttir. Ancak dozu arttıkça düz
kas ve çizgili kas etkileri görülür. Gene doz arttıkça 01 etkileri
ortaya çıkar. Ancak diürez yaptırmaz.
D oğru cevap: C

D oğru cevap: E
8. Astım lı kişinin uzun süreli 02-m im etik kullanm ası
sonucu etkinin azalması neye bağlıdır?
6. Aşağıdakilerden hangisi nokturnal astma
A) Reseptör up regülasyonu
tedavisinde kullanılabilecek uzun etkili bir
ajandır? B) İlacın yarı ömründe kısalma
C) Hasta uyumunun bozulması
A) Albuterol B) Salmeterol
D) Reseptör uyarımına bağlı
C) Aminofilin D) Prednison
E) İlaca karşı tolerans gelişmesi
E) ipratropium
Uzun süreli tedavi sonucunda Beta2-mimetiklere tolerans
- Salmeterol uzun etkili bir beta agonisttir. gelişir. Bunun sebebi Reseptör down regülasyonu olup
- Akut ataktan ziyade nokturnal atakların önlenmesinde beta 2 -reseptör sayısının azalmasına bağlıdır.
kullanılır.
D oğru cevap: E

Astım’da kullanılan ilaçlar

Alt sınıf Prototip Ana varyantlar Diğer önemli ajanlar
Beta agonistler Terbutalin Salmeterol Metaproterenol, albuterol, formoterol

Metilksantinler Teofilin Aminofilin(bir tofilin tuzu) Kafein, teobromin

Muskarinik antagonist ipratropium

Salınım inhibitörleri Kromolin Nedokromil

Glukokortikoidler Beklometazon Prednizon Prednizolon

Lökotrien antagonistleri Zileuton, zafirtukast Montelukast

İD: 08t214
 9. Bronşiai astım tedavisinde kullanılan ancak beta- 11. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin beta agonistlerle
1 ve beta-2 adrenoreseptörler üzerinde se çiciliği b irlikte kullanılm ası bu ilaçlara karşı astımlı bir
olm ayan betam im etik ajan hangisidir? hastada tolerans gelişm esini geciktirir?

A) Salbutamol A) Kromolin sodyum B) Teofilin

B) Terbutalin C) Glukokortikoidler D) Zafirlukast
C) Fenoterol E) İpratropiyum
D) izoproterenol Astım olgularında proflaksi amacıyla steroid kullanılması
E) Orsiprenalin durumunda karşılaşılan en önemli sorun toleranstır. Bunu
geciktirecek tek ilaç grubu steroidlerdir.
İzoproteronol se le ktif olmayan betam im etikdir. Hem
31 hemde 32 mimetikdir. Diğer ilaçlar 32 mimetikdir. Kromolin sodyum mast hücrelerini stabilize eden ve daha
Salbutamolün en önemli yan etkisi öfoidir. çok proflaksi amacıyla kullanılan bir ilaçtır.
D oğru cevap: D Teofilin fosfodiesteraz inihibtörüdür.

Zafirlukast lökotrien reseptör blokajı yaparak etkisini

10. Aşağıdakilerden hangisi stereoselektif beta2 gösterir.
a go nisttir?
“B ronş düz kasının gerim ini etkileyen fa k tö rle r” başlıklı
A) Levalbuterol şekile bakınız.
B) Banbuterol
C) Propranolol Özet olarak
D) isoproterenol B r o n ş iy a l A s t m a T e d a v isi

E) Labetalol - Salmeterol ve formeterol uzun etkili beta 2 adrenerjik

reseptör agonistleridir.
İla ç la rın is in m le r in d e n de a n la ş ıla b ile c e ğ i g ib i
- Metilksantin türevleri diüretik ve stimülan etkilidir.
levalbuterol ste ro sele ktif beta agonisttir.
- Teoifilin ksantin türevleri içerisinde bronkodilatör etkisi en
S te ro s e le k tif B eta2 A g o n is tle r güçlü olan ilaçtır.
- ipratropium atropinden farklı olarak mukosiliyer transportu
• Arformoterol bozmaz ve balgamın viskozitesini değiştirmez.
• Levalbuterol - Zileuton lipooksijenaz enzim inhibitörüdür.

D oğru cevap: A
D oğru ce vap :C

r 'N

+ _ Beta agonistler
Bronkodilatasyon

Bronşiyal tonus

Asetilkolin
© - *
V
Muskarinik
Teofilin
antagonistler
r Bronkokonstriksiyon
08s152

B ro n ş d ü z k a s ın ın g e r im in i e t k il e y e n f a k t ö r le r

12. Status astm atikusta kullanılan ve fosfolipaz A2’yi
inhibe eden ilaç hangisidir?
A) Prednizon B) Adrenalin
C) İzoproterenol D) Kromalin
E) Teofilin
Prednizonun parenteral formu status astmatikusda hayat
kurtarıcıdır. Kortikosteroidler ödem çözerler, lökotrien
sentezini önlerler. Status astmatikusda ilk tercih edilecek
ilaçlar parenteral beta mimetik veya teofilin olmalıdır bu
ilaçların etkinliğini arttırmak için kortikosteroid kullanılır.
Ancak tek başına da kullanılabilir.
D oğru cevap: A
13. Aşağıdakilerden hangisi sin irlilik, trem or gibi yan
etkilere neden olabilen bir m etil ksantindir?
A) Eroin B) Teofilin
C) Kodein D) Efedrin
E) Metil fenidat
Metil ksantinler; fosfodiesteraz tip 3 (bronş düz kaslarında
bulun ur) ve tip 4 (in fla m a tu a r hücrelerde bulunur)
inhibisyonuna ve adenozin reseptörlerinin blokajına yol
açar. Adenozin bronşlarda kasılmaya ve mast hücrelerinden
histamin salıverilmesinde artışa yol açan bir maddedir.
Ayrıca noradrenalinin sinir ucuna geri alimim (uptake 2)
inhibe eder.
Teofilin; Ksantin türevleri içerisinde en güçlü bronkodilatör
etkili olan ilaçtır. Mukozalar üzerindeki irritan etkisi nedeniyle
inhalasyon yoluyla kullanılmaz.
Yan e tk ile ri:
SSS s tim ü la syo n u : sinirlilik, uykusuzluk, ajitasyon ve
konvülziyon, tremorlara neden olabilir.
Aritm i, sistemik vazodilatasyon, tremor, özofagus alt
sfinkterinde gevşeme, hipokalemi. Mide asit salgısında artış
(Peptik ülserli hastalarda kontrendikedir), bulantı kusma (en
sık), iştahsızlık, baş ağrısı’dır.
D oğru cevap: B
14. Mast hücrelerinden histam in salıverilm esini
azaltan aşağıdakilerden hangisidir?
A) Morfin B) Teofilin
C) Atropin D) Substans P
E) Tübokürarin
A tropin, tubokurarin, m orfin ve substance P, histam in
salınım ına yol açarlar.
Teofilin: Ksantin türevleri içerisinde en güçlü bronkodilatör
etkili olan ilaçtır. Etki süresini uzatmak amacıyla oral yoldan
yavaş salıveren tabletler şeklinde kullanılır. Bu sayede hasta
ilacı daha seyrek alır, teofilinin kan düzeylerini kontrol etmek
kolaylaşır. Mukozalar üzerindeki irritan etkisi nedeniyle
inhalasyon yoluyla kullanılmaz. Plazma düzeyinin yakından
SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARININ
TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
izlenebileceği yerlerde kullanılmalıdır. Mast hücrelerinden
histamin salimim azaltır.
D oğru cevap: B
15. Aşağıdakilerden hangisi m etiiksantinlerin etki
m ekanizmalarından d e ğ ild ir?
A) Adenozin reseptörlerini inhibe ederler
B) CD4 ve CD 8 lenfositleri azaltırlar
C) Muskarinik reseptörleri inhibe ederler
D) Fosfodiesterazı inhibe ederler
E) Adenilat siklaz aktivitesini modüle ederler
- Metilksantinler muskarinik reseptörleri inhibe etmez.
D oğru cevap: C
16. Aşağıdaki tip-5 fosfodiesteraz inhitörlerinden
hangisinin elim inasyon yarı öm rü en uzundur?
A) Vardenafil B) Sildenafil
C) Tadalafil D) Milrinon
E) Silostazol
V arde na fil, s ild e n a fil ve T adalafil prim er kullanım
endikasyonu erektil disfonsksiyon olan tip-5 fosfodiesteraz
inhibitörüdürler. Ereksiyondan primer sorumlu mediatör
NO görülmektedir.NO solubl guanilat siklazı aktifleştirerek
cGMP miktarını arttırmaktadır artan cGMP ise korpus
kavernozum da düz kasların releksasyonuna neden
olmaktadır böylece sinüzoidlere daha fazla kan dolmakta
ve ereksiyon gerçekleşmektedir.İşte bu ilaçlar fosfodiesteraz
in h ibisyon u na neden o la ra k cG M P 'nin y ık ılım ın ı
engellemekte böylece ereksiyon oluşumu ve ereksiyonun
süre sin in uzam asına neden o lm a kta d ırla r.S e ksü e l
stimülasyon olmaksızın bu ilaçlar etki etmemektedirler
Sildenafil ve Vardenafil benzer farmakokinetik özelliklere
sahiptirler Bunların eliminasyon yarı ömürleri sırasıyla
sildenafil için 3-4 saat,vardenafil için ise 4-5 saat’tir.Bu
ilaçların pik konsantrasyona ulaşma süreleri yaklaşık bir
saattir dolayısıyla seksüel aktiviteden yaklaşık bir saat önce
alınmaları gerekmektedir .Ayrıca bu iki ilacın bir dezavantajı
ise özelliklerle yağ içeriği yüksek yiyeceklerle emilimlerin
azalması ve gecikmesidir.
Tadalafil ise etkin konsantrasyona ulaşma süresi yaklaşık
2 saattir fakat eliminasyon yarı ömrü yaklaşık 18 saattir
erektil fonksiyonun yaklaşık 36 saat kadar sürmesini sağlar
Uzun yarı ömrü nedeniyle seksüel aktivitenin zamanlaması
problem i bu ilaç için daha az ö ne m lid ir.T a d a la fil’in
absorbsiyonu diğerlerinden farklı olarak yağlı yiyecekler
ve alkol ahırımdan etkilenmemektedir.
Bu ilaçların en sık görülen yan etkileri başağrısı, flushing,
dispepsi ve nazal konjesyondur.
Sildenafil gözde retinada bulunan fosfodiesteraz - 6
enziminide etkilediği için mavi diskromatopsi’ ye yol açabilir
Tadalafil PDE-6 üzerine etkili olmadığından mavi görme
tadalafille bildirilmemiştir.
I
456
TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR

PDE-5 inhibitörlerinin NO aktivitesini arttırdıkları aşikardır Sigara, barbitüratlar ve fenitoin teofilin metabolizmasını
dolayısıyla bu ilaçların organik nitratlarlarla beraber aktive eder.
kullanılması ölümcül hipotansiyon riski taşıdığından mutlak
kontrendikedir Simetidin, verapamil, diltiazem, eritromisin ve siprofloksasin
teofilin metabolizmasını inhibe eder. Sigarını bu etkisinden
S ild e n a fil p ulm o n er h ip erta nsiyo n te d a visin d e de polisiklik aromatik hidrokarbonlar sorumludur.
kullanılmaya başlanmıştır.
D oğru cevap: B
M ilrin o n ise tip-3 fosfodiesteraz inhibitörüdür ve kalp
yetm ezliğinde pozitif inotropik destek oluşturmak için
k u lla n ılır ö ze llikle akut gelişen kalp yetm ezliğinde 19. Astm a tedavisinde kullanılan ilaçlardan
kullanılır hangisinin dozu sigara içenlerde artırılm alıdır?

Silostazol ise aterosklerozis obliterans sonucunda ortaya A) ipratropium

çıkan cladicatio intermitans tedavisinde kullanılmaya B) Kromoglikat
başalanan yeni bir fosfodiesteraz inhibitörü ilaçtır
C) Teofilin
FOSFODİESTERAZI (PDE) İNHİBE EDEN D) Terbutalin
İLAÇLAR (ÖZET OLARAK) E) Salmeterol

• Amrinon ve Milrinon (fosfodiesteraz tip III inh) D oğru cevap: C

• Metilksantinler (PDE tip III ve IV)
• Sildenafil, tadalafil, verdenafil (PDE tip V) 20. Aşağıdaki hangi ilacın bronkodilatör, diüretik,
• Dipiridamol, Silostazol p o zitif inotrop ve p o z itif kron otro p etkisi vardır?
• Pentoksifılin
A) Aspirin B) Nifedipin
• Papaverin
C) Kromalin sodyum D) Teofilin
D oğru cevap: C E) Triamsinolon
Teofilinin farmakolojik etkileri tarif edilmektedir. Teofilin bir
ksantin türevidir bu yüzden diğer metilksantinlerde görülen
17. Astım için teofilin tedavisi alan hastalarda bazı ilaçlar
(Kafein) yan etkiler görülür. Bu etkilerini Fosfodiesterazı
teofilin klirensini azaltarak veya artırarak teofilin
inhibe ederek yapar. Bronkodilatör etkisinden dolayı astım
seviyesini değiştirirler.
tedavisinde kullanılır. N ifedipin bir kalsiyum antagonisti,
Triam sinolon topikal bir kortikostreoid ve kromalin mast
Aşağıdaki ilaçlardan hangisi te ofilinle beraber hücre stabilizörü olup sempatomimetik etkileri yoktur.
güvenli ola bilir?
Doğru cevap: D
A) Eritromisin B) Fenitoin
C) Simetidin D) Rifampin
E) Penisilin 21. Aşağıdakilerden hangisinin yüksek dozları
insomnia, aritm i ve konvulsiyonlara neden olur?
T e o filin in terapötik serum düzeyleri 10-20 pg/my Bu
düzeylerden aşağı değerler terapötik etki göstermeyebilir. A) Adrenalin B) Kromalin
Toksisite; bulantı, kusma, kardiyak aritmi, konvulziyonlar
C) Prednizon D) Teofilin
ve ölümle sonuçlanabilir. Bu dar terapötik pencere, Beta
agonistlerle kombine kullanıldığında artmış morbiditeyle E) İpratropium
ilişkili olabilir. Düşük etkinlik bu ilacın popülaritesini Teofilin ve türevlerinin yüksek dozları ölümcül etkilere neden
azaltmıştır. Bununla beraber; teofilin alan hastalar için ek olabilir. Teofilin zehirlenmesinde taşikardi, hiperventilasyon
ilaçlar için reçete yazmanın ve bu ilaçları alan hastalara ve konvülziyon oluşur.
teofilin vermenin etkilerini bilmek önemlidir. Eritrom isin ve
sim etidin te ofilin klirensini azaltıp, serum düzeylerini Doğru cevap: D
artırır. Fenitoin ve rifam pin karşıt etkilidirler. Penisilin
te o filin düzeylerini etkilemez.
22. Aşağıdakilerden hangisi en potent teofiliin
D oğru cevap: E analoğudur?

A) Teofiliin B) Enprafillin
18. Aşağıdakilerden hangisi te ofilinin m eta­
C) Pentoksifillin D) Okstrifillin
bolizm asını artırır?
E) Difilin
A) Siprofloksasin B) Sigara
Metil ksantin türevleri fosfodiesteraz enzim ini inhibe
C) Eritromisin D) Simetidin ederek yüksek intrasellüler cAMP konsantrasyonuna yol
E) Verapamil açar. Bu etki kardiak stimülasyon ve düz kas gevşemesini
 457

SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARININ

TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
açıklamaktadır. Diğer etki adenozin için olan hücre yüzey • Deksametazon ve budesonid steroid preperatlarıdır,
reseptörlerinin inhibisyonudur. Özellikle teofillin adenozin sadece inflamasyonu baskılarlar.
reseptörlerinin universal bir antagonistidir. Ancak enprafillin
potent olandır ve bu reseptörleri antagonize etmeden D oğru cevap: A
astmatik olgularda bronkokonstriksiyonu önler.

D oğru cevap: B 25. Pulm oner sistem hastalıkları tedavisi için

g eliştirilen aşağıdaki ilaçlardan hangisi
fosfodiesteraz 4 enzim inhibisyonu ile etki
23. İnterm ittent klaudikasyo tedavisinde kullanılan oluşturm az?
te o fillin türevi hangisidir?
A) Teofilin
A) Teofillin B) Enprafillin B) Mometazon
C) Pentoksifillin D) Okstrifillin C) Roflumilast
E) Aminofıllin D) Cilomilast
Metil ksantinler, kanın viskozitesini düşürürler ve belli E) Tofimilast
durum larda kan akışını düzeltirler. Bu etkiye neden M om etazon astım te d a v is in d e k u lla n ıla n steroid
olan mekanizma tam anlaşılamamıştır. Fakat bu etki bir preperatıdır.
dimetilksantin ajan olan pentoksifilin’le sağlanmaktadır.
A stım T ed avisin de E tk ili F o sfo d ie ste ra z 4 Enzim
M e tilk s a n tin le r İn h ib itö rle ri:
♦ Metilksantinler fosfodiesteraz inhibisyonu yaparak • Teofilin / Aminofilin
hücre içi cAMP düzeyini artırırlar. Metilksantinler teofilin,
• Roflumilast
teobromin, kafein ve aminofilindir.
♦ Metilksantinler santai sinir sisteminde sinirlilik, • Cilomilast
uyuşukluk ve ajitasyon yaparlar. • Tofimilast
♦ Kardiyovasküler sistemde, kalbe pozitif inotrop etki,
damar düz kasına relaksasyon, kan akışı regülasyonu D oğru cevap: B
üzerine etki gösterir.
♦ Böbrekte zayıf diüretik etki gösterirler. Bu etki artmış
glomeruler filtrasyon ile ilişkilidir.
♦ Düz kası gevşetip vazodilatasyon ve bronkodilatasyona 26. K rom olinin etki mekanizması aşağıdakilerden
yol açarlar. hangisidir?
♦ Mukosilier klerensi artırır ve solunum merkezini uyarır.
♦ Gastrointestinal sistemde gastrik asit salgısını ve diğer A) Beta adrenerjik reseptörlerin aktivasyonu
gastrointestinal salgılan artırır. B) Mukarinik reseptörlerin blokajı
♦ Diafragma kontraktilitesini artırırlar.
♦ Antiinflamatuar etkisi vardır. C) Klor kanallarının inhibisyonu
♦ Teofilin noradrenalinin geri alimim (uptake 2) inhibe eder. D) Mast hücrelerinden mediatör salınımının
İD: 08i 118 inhibisyonu

D oğru cevap: C E) Fosfodiesterazın inhibisyonu

- Krom olin ve m edokrom il hücre za rın da ki klor

kanallarını inhibe ederek hücre aktivasyonunu önlerler
24. Aşağıdakilerden hangisi hem bronkodilatasyon (Yeni bilgi).
o lu ştu ru r hem de kronik inflam asyonu engeller?
D oğru cevap: C
A) Aminofılin
B) Albuterol
C) İpratropiyum 27. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi akut bronkospastik
ataklarda en az terapötik değere sahiptir?
D) Deksametazon
E) Budesonid A) Albuterol
M e tilk s a n tin le r ( A m in o filin , T e o filin ) hem B) İpratropyum
b ro n k o d ila ta s y o n o lu ş tu ru r hem de in fla m a syo n u C) Metaproterenol
baskılar D) Nedokromil
• Albuterol beta2 agonisttir. Bronkodilatasyon oluşturur. E) Teofilin
Akut inflamsyonu baskılar ancak kronik inflamasyonu
P2selektifagonistler astımda çok kapsamlı kullanılmaktadır.
baskılamaz.
Uzun etkili ajanların (salmeterol, formoterol) akut epizotla
• İpratropiyumantimuskariniketkilidir. Bronkodilatasyon değil profilakside kullanılması gerektiği gibi kısa etkili
oluşturur, antiinflamatuar etkisi bulunmaz. sempatomimetikler (albuterol, metaproterenol, terbütalin)
bronkospazmın akut epizotlarında kullanılmalıdır.
 458
»OLUNUM blbTEMI HASTALIKLARININ
TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR

İp ra tro p y u m antim uskarinik bir ajandır. Bazı astım 30. Benign prostat hiperplazisi (BPH) olan bir
hastalarında (özellikle çocuklar) ve bir çok kronik obstüktif hastada aşağıdaki astım ilaçlarından hangisi
akciğer hastalığı (KOAH) olan hastalarda brokospazmın m iksivon zorluğu oluşturm az?
akut epizodları için tercih edilir.
A) Tiyotropiyum
Teofilin: Metilliksantinlerden astımda kullanılan tek üyesidir. B) Terbutalin
Astımda bronkodilatasyon en önemli tedavi alanıdır.
C) Flutikazon
N edokrom il ve krom olin: Mast hücrelerinden mediatör D) Salbutamol
(lö ko trie n ve histam in gib i) sa lın m a sın ı a zaltırlar. E) Formoterol
Bronkadilatör etkileri yoktur alerjik hastada antijen ile
karşılaşıldığında oluşan bronkokonstrüksiyon engellerler. Flutikazon inhalasyon yoluyla kullanılan steroid preperatıdır,
miksiyonda zorluk oluşturmaz.
D oğru cevap: D
Astım ilaçlarından m uska rin ik reseptör antagonistleri
(tiotropiyum ) ve beta 2 reseptör a gonistleri (terbutalin
28. Astım tedavisinde p ro fila ktik olarak kullanılan vb) BPH’lı hastalarda m iksiyonda zo rluk oluştururlar.
ilaç hangisidir?
D oğru cevap: C
A) Epinefrin B) Kortikosteroid
C) Nedokromil sodyum D) Terbutalin
31. Aşağıdakilerden hangisi aerosol formda
E) Teofilin kullanılan ko rtiko stero id d e ğ ild ir?
K rom olin sodyum ve nedokrom il sodyum yalnızca
A) Budesonid
profilaktik olarak alındığında etkili olmalarından dolayı
antiastmatiklerin çoğundan farklılık gösterirler. Hem antijene B) Triamsinolon
hem de egzersize bağlı astmayı etkili inhibe ederler ve C) Beklometazon
kronik kullanımları, bronşiyal reaktivite düzeyini her yerde D) Fluprednizolon
düşürebilir. Ancak bu hava yolu düz kasının tonusunu ve
astmatik bronkospazmı geri döndürmede etkisizdir. E) Flunisolid
Doğru cevap: D
Bu iki ajan, mast hücre yüzeylerinde IgE antikor-antijen
etkileşimi ile provake edilen membrandan, kalsiyum içe
akışı olayını engelleyerek duyarlı kılınmış mast hücreleri
32. Aşağıdakilerden hangisi oral kullanıldığında aktif
ve akciğer fragmanlarından histamin ve lökotrienlerin
olm ayan, nonselektif çok güçlü ve etkin olan
antijenlere bağlı salınımını önlemektedir.
bronkodilatördür?
Kromalinle idame tedavisi oldukça etkilidir ve çocukların
A) Aminofilin B) Zafirlukast
tedavisi için yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır.
C) Epinefrin D) İpatropium
D oğru cevap: C E) Salmeterol
Epinefrin hala astım da kullanılan en güçlü ve etkili
ajanlardan biridir. Epinefrin selektif olmadığı için Beta2
29. Aşağıdakilerden hangisi astım tedavisinde
selektif ajanlar tercih edilir.
kullanılan m uko litik ilaçtır?
Doğru cevap: C
A) DNAase
B) Omalizumab
C) Nedokromil 33. Solunum u deprese edici özelliği olan hidrojen
D) Ketotifen iyonu akseptörü hangisidir?
E) Kromolin
A) Sodyum laktat B) Amonyum Klorür
• O m alizum ab anti-lm m ünglobulin E monoklonal C) Sitrik asit D) Tris-tampon
antikordur. E) Sodyum sitrat
• N edokrom il, ke to tife n ve k ro m o lin mast hücre
Tris tampon hidrojen iyon akseptörüdür. Solunumu deprece
stabilizatörleridir.
edici tesiri sebebiyle ancak mekanik solunum aygıtlarıyla
A stım T ed avisin de M u k o litik le r kullanılır.
• Asetil sistein D oğru cevap: D
• DNAse (Dornaz alfa) (Pulmozyme®)
• Ambroksol (Cofitus®)

Doğru cevap: A
 SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARININ
TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR
34. Aşağıdaki ilaçlardan hangisi a n titu ssif olarak M in o k s id il, p o ta s y u m k a n a l a k tiv a tö rü d ü r. A n ca k
kullanılm az? a n titu s s if olarak değil, a ntih ip erta nsif olarak kullanılır.
M oguistein ATP duyarlı potasyum kanal açarak etki
A) Hidrokodon oluşturan antitusiftir.
B) Kodein
A N T İT U S İF L E R İN E T K İ M E K A N İZ M A L A R I:
C) Dekstrometorfan
• Opioid türevleri: Kodein, folkodin, dekstrometorfan
D) Benzonatat
(Benical®)
E) Salbutamol
• Lokal anestezik olan: Benzonatat
A N T İT U S S İF E T K İL İ M A D D E L E R • ATP d u y a rlı p o ta s y u m kanal a ç ıc ı ila ç :
Moguistein
• O piyatlar: Öksürük merkezini ve akciğerde öksürük
• GABA-B agonisti olan: Baklofen
refleks arkında (afferent yolda) nörotransm itter
salınmasını inhibe ederek antitussif etki gösterirler. • Diğeri: Butamirat (Sinecod®)
Bunlardan en meşhuru dekstrometorfan ve kodeindir.
D oğru cevap: C
Seçeneklerde bulunan hidrokodon da bir opiyattır.
• D ifenhidram in: H1 reseptör blokeridir ve öksürük
merkezini inhibe eder. 37. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin a n titu s if etkisi
• B e nzo n ata t: PABA türevidir. Öksürük refleksini akciğerdeki gerim reseptörlerinde lokal anestezi
te tik le y e n re s e p tö rle rd e lokal a n e ste zik etki oluşturm asına bağlıdır?
oluşturur.
• Karbetapentan K lofedianol / Karam ifen: Santral A) Kodein
etkili antitussiftirler. B) Metadon
• L e v o p ro p o k s ife n / İz o a m in il / K lo b u tin o l / C) Benzonatat
O ksolam in: Spazmolitik etki ile öksürük refleksini D) Dekstrometorfan
inhibe ederler.
E) Baklofen
Seçeneklerde bulunan salbutam ol; bir beta-2 reseptör Benzonatat lokal anesteziktir ve plöra ve akciğerdeki
agonistidir ve bronko dilatasyo n yapmak için kullanılır. gerim (stretch) reseptörlerinde lokal anestezi oluşturarak
Antitussif bir etkisi bulunmaz. etki oluşturur.
D oğru cevap: E B e n z o n a ta t:
Lokal anesteziktir.
35. Aşağıdaki m addelerden hangisi m uko litik bir M etaboliti para - am inobenzoik asid (PABA) alerji
a n titu ssiftir? oluşturur.
A) Asetilsistein B) İpratropium Disfaji, epileptik nöbet, kardiyak arrest oluşturabilir.
C) Kodein D) Benzonatat
Doğru cevap: C
E) Dekstrometorfan
• A s e tils is te in : Mukustaki disülfit bağlarını kıran
mukolitik bir antitussiftir. 38. Aşağıdakilerden hangisi solunum yollarında
• İp ra trop ium : Mukosiliyer aktiviteyi etkilemeksizin m uko litik etki sağlamak için kullanılır?
bronkodilatasyon yapan antikolinerjik bir maddedir.
A) N-asetil sistein
• Kodein ve dekstrom etorfan: Öksürük merkezini ve
akciğerde öksürük refleks arkında nörotransmitter B) Dekstrometorfan hidrobromür
salınımını inhibe ederek antitusif etki gösterirler. C) Potasyum iyodür
Tüm opiyatlar; solunum yolu mukozasında kuruluk D) Benzokinonim
oluşturur ve mukosiliyer aktiviteyi inhibe eder.
E) Beklametazon
• B e n zo n ata t: PABA türevidir. Öksürük refleksini
te tik le y e n re se p tö rle rd e lokal a n e ste zik etki N-asetil s is te in ; mukolitik olan bir ekspektoran ilaçtır.
oluşturur. Ekspektoran ilaçların sınıflandırılması aşağıdaki gibidir:

D oğru cevap: A E K S P E K T O R A N İL A Ç L A R

Bu ila ç la r 2 g ru ba a yrılır:
36. Aşağıdakilerden hangisi ATP duyarlı potasyum
kanal açıcı a n titu s if ilaçtır? 1. M uk o k in e tik le r: Balgamın yapışkanlığını azaltıp
öksürükle dışarı atılmasını kolaylaştırırlar.
A) Folkodin B) Dekstrometorfan 2. Mukolitikler: Mukus içindeki mukoproteinlerin yapısını
C) Moguistein D) Baklofen kimyasal olarak bozar ve balgamın viskozitesini
düşürürler.
E) Minoksidil
 460
>ULUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARININ
TEDAVİSİNDE KULLANILAN İLAÇLAR

40. Aşağıdaki ilaçlaran hangisi hem ekspektoran

I. MUKOKİNETİKLER
hem de a n titu s if olarak kullanılabilir?
Gliseril
D irekt Balgamın içine katılarak,
Gayakolat A) Guaifenesin
balgamın sulu kalmasını
E tkilile r Bromhexin
sağlarlar. B) Metadon
Ambroksol
C) N-asetilsistein
Mide mukozasını tahriş ipeka
İndirekt ederek, refleks yolla Terpin D) Folkodin
E tkilile r akciğerde solunum yolları Amonyum E) Karbosistein
!ı _ I mukoza salgısını arttırırlar. klorür
Sodyum
Miks E tkilile r /Potasyum
iyodür

M U K O L İT İK L E R

A s e tils is te in / K a rb o siste in / M e tils is te in :

• Mukustaki disülfit bağlarını kırarlar.
• Beklametazon. bir steroid türevidir.
• Benzokinonim. asetaminofen zehirlenmesinde oluşan
karaciğere toksik etkili metabolittir.
• Dekstrometorfan. antitussif amaçla kullanılan bir opoid
türevidir.

D oğru cevap: A

D oğru cevap: A
39. İpeka için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Önemli bir metal şelatördür

B) Antiemetiktir
C) Öğürme refleksi yoksa kullanılması kontrendikedir
D) Katartiktir
E) Toksik olduğu için 2. kez verilmez

ipeka e m e tiktir. Bunu G IS ’deki lokal e tkisi ile ve

kemoreseptör trigger zonu etkileyerek yapar. Öğürme
refleksi yoksa verilmesi kontrendikedir. Aspirasyona neden
olunabilir. 1. kez verildikten sonra kusma olmazsa 30 dk
sonra tekrar uygulanır.

D oğru cevap: C
 ------------------------------------------------------------ -
3. İnhale ilaçların suistim aliyle ilg ili aşağıdaki
ifadelerden hangisi yanlıştır?
İLAÇ BAĞIMLILIĞI
V______________________ ________________________________________ y A) Amil nitritler yaygın ve hayatı tehdit edici
methemoglobinemi yaparlar
1. Aşağıdakilerden hangisi bir opioid bağımlısının B) Kloroform uzun süreli kullanımında beyaz cevher
ilacı almayı kestiğinde ortaya çıkan demiyelinizasyonu yapar.
sem ptom lardan b iri d e ğ ild ir? C) Florokarbonlar ventriküler aritmiye bağlı ani ölüme
yol açabilirler
A) Hiperventilasyon B) Hipertermi
D) Bu ajanları genelde sosyoekonomik düzeyi düşük
C) Konstipasyon D) Midriazis küçük erkek çocukları kullanırlar
E) Anksiyete ve ajitasyon E) Bu ajanlar endüstriyel bileşiklerde çok yaygın
O p io id y o k s u n lu k se n d ro m u b e lirtile ri bulunurlar
D oğru cevap: A
Morfin bağımlılığı gelişen kişilerde ilacın aniden kesilmesi
ile ortaya çıkar.
/ ..
a. Islak b elirtiler: Lakrimasyon, rinore, terleme
b. irrita b ilite , trem or, m id riya zis, h ip erta nsiyo n, VİTAMİNLER
taşikardi V
c. “kaz derisi” görünümü
d. Kas ağrısı, bacaklarda klonik kasılmalar 1. Retrolental fibroplazi proflaksisinde hangi
e. Erkekte ereksiyon, kadında orgazm. vitam in kullanılır?

Doğru cevap: C A) A vitamini B) B6 vitamini

C) C vitamini D) D vitamini
E) E vitamini
2. Metodon aşağıdaki hangi etkisi dolayısıyla opiat
E vitamini özellikle yüksek oksijen sonucu görülen retrolental
(eroin, m orfin) bağımlılığı tedavisinde kullanılır?
fibroplazi proflaksisinde kullanılmaktadır.
A) Metodonun detoksifikasyonunun diğer opiatlardan
Prematürelerde görülen vitaminlere bağlı aneminin en
daha kolay olması
sık nedeni de E vitamini eksikliği olduğundan tedavide E
B) Diğer opiatların etkisini bloke eder vitamini replasmanı gereklidir.
C) ilaç arama davranışını ortadan kaldırır
Nadir görülen spinoserebellar dejenerasyonda da E vitamini
D) Yoksunluk sendromu gelişmesini önlemesi
kullanılır.
E) Metodon tedavisinden önce hasta diğer ilaçlardan
arındırılmış olmalıdır E v ita m in i bazı h allerde a n tio k s id a n am açlı da
kullanılmaktadır.
- Metodon bir opiat agonisttir
- Metodon etki süresinin uzun olmasından dolayı uzun D oğru cevap: E
süre yoksunluk sendromu gelişmesini önler.
- Oral kullanım avantajı vardır.
2. Siyanür intoksikasyonunda da kullanılabilen
Doğru cevap: D vitam in hangisidir?

A) Pantotenik asit B) Hidroksikobalamin

C) Folik asit D) Biotin
E) Pridoksin
V ita m in B12, h id ro k s ik o b a la m in siyan oko ba lam in
preparatlarıyla klinik kullanım da olan bir vitam indir.
M ajör kullanım a la nla rı p ernisiyöz anem i ve mide
rezeksiyonudur.
 462

H id ro ksiko b a la m in siya n ü r into ksika syo n u n d a da • Kurşun: EDTA, Dimerkaprol, Penisilamin

kulla nıla bilir. Siyanür ile birleşip siyanokobalam ine • Bakır: Penisilamin, Trientin
dönüşür.
• Nikel: Trientin, Ditizon
DİĞER KONULAR

D oğru cevap: B • A ltın: Penisilamin

• Heparin: Protamin sülfat
• D ijita l g lik o z id le r : K o le stira m in , D igoksin
3. Karaciğerde 5 yıl yetecek kadar deposu bulunan
antikoru(Digibind)
madde hangisidir?
• S iy a n ü r, s o d y u m n itr o p r u s s iy a d : N itritler,
A) Siyanokobalamin B) Folik asit Kobalamin
C) Askorbik asit D) Dihidrotaşisterol • Talyum: Ditizon
E) Ferröz sülfat • Asetam inofen: N- asetil sistein

Vitamin B12 eritrosit yapımı için gerekli olan 5 yıllık depoya • N itritler: Metilen mavisi
sahiptir ve bu depo organı karaciğerdir. Folik asidin sadece • M o rfin , s tr ik n in : T en tü rd iyot, Potasyum
birkaç aylık deposu vardır. permanganat

D oğru cevap: A F iz y o lo jik A n tid o tla r

• Am fetam in: Klorpromazin, Beta -blokörler
( -----------------------------------------------------------------------------------------------------'l • F e n o tia z in le r: B iperiden (s a n tra l e tkili
antikolinerjikler)
ZEHİRLENMELER
• Beta - blokörler: Glukagon
V____________________________________________________ /
• Striknin, pikrotoksin: Barbitüratlar, Diazepam
1. Ergot alkaloidleri ile meydana gelen • İzoniazid: Pridoksin
zehirlenm elerin tedavisinde antidot olarak • Vazokonstrüktör ilaçlar: Nitratlar, Alfa - blokörler
aşağıdakilerden hangisi kullanılır?
• Ergot alkaloidleri: Sodyum nitroprussiyad
A) Fizostigmin B) Nalokson • Kalsiyum kanal blokörleri: Kalsiyum
C) Sodyum nitroprussiyad D) Atropin • Magnezyum sülfat: Kalsiyum glukonat
E) Folinik asit
F a rm a k o lo jik A n tid o tla r
A n tid o t ilacın e tki etm esini engelleyen ya da oluşan • Histam in: Antihistaminikler
e tkiyi söndüren maddeler denir. Genelde intoksikasyon
• M uskarinikler, antikolinesterazlar: Atropin
tedavinde kullanılırlar. A n tido tla r son TUS ’larda sık soru
çıkan b ir konudur. • A tropin: Fizostigmin
• T risiklik antidepresanlar: Fizostigmin
E rgot alkaloidlerinin alfa adrenerjik a g o n istik etkileri
• N örom usküler blokörler: Antikolinesterazlar
mevcuttur.
• O pioidler: Nalokson
Ergotlar ile meydana gelen zehirlenmelerin tedavisinde • Diazepam: Flumazenil
antidot olarak b ir v a z o d ila ta tö r ilaç olan so d y u m
• S tre p to k in a z , ü ro k in a z : A m in o k a p ro ik asit,
nitroprussiyad kullanılır.
Traneksamik asit

T O K S İK M A D D E L E R V E A N T İD O T L A R I D iğer A n tid o tla r

• Varfarin: K Vitamini
K im yasa l A n tid o tla r
• Metanol, Etilen g liko l: Etanol
• Ç eşitli to ksik maddeler: Aktif kömür
• Karbonm onoksit: Oksijen
• Ç eşitli asidik ilaçlar: Kolestiramin
• O rganofosfatlar: Folinik asit
• Deterjan: Sabunlu Su
• 5 - Florousasil: Timidin
• Fenol: Nişasta
• M ethem oglobinem i: Askorbik asit, Metilen mavisi
• Form aldehit: Amonyaklı su
• Çamaşır suyu: Sodyum tiyosülfat Lokal a n tid o tla r
• C iva , a rs e n ik , b iz m u t, k ro m : D im erkaprol, • Farm aldehit: Amonyak
süksimer • İyot: Nişasta
• A ltın: Antimon • Gümüş nitrat: Yemek tuzu
• Civa, arsenik: Süt, Yumurta akı • Baryum klorür: Magnezyum sülfat
• Gümüş nitrat: Yemek tuzu • Fenol: Zeytinyağı
• Baryum: Magnezyum sülfat • Soydum h ip oklo sit: Sodyum tiyosülfat
• Demir: Desferroksamin, Sodyum bikarbonat
Doğru cevap: C
2. VVilson hastalığının tedavisinde kullanılan şelatör 4. Demir zehirlenm esinde aşağıdaki tedavi
aşağıdakilerden hangisidir? seçeneklerinden hangisi uygulanır?

A) Dimerkaprol B) Süksimer A) Desferroksamin mesilat

DİĞER KONULAR
C) Deferoksamin D) Kalsiyum disodyum EDTA B) Difenhidramin
E) Penisilamin C) Asetozolamid ve sodyum bikarbonat
Esas olarak bakır zehirlenmesinin ve VVilson hastalığının D) Etanol
tedavisinde penisilam in kullanılır. Penisilamin ayrıca; E) Dimerkaprol (BAL)
Sistinüri ve rom atoid artrit tedavisinde de kullanılır.
Fenotiazin toksisitesi; okulo kriz, tremor ve disfaji gibi
Penisilamin’e alternatif Trientin’dir.
ekstrapiramidal semptomlara neden olabilir. Bu distonik
M etal z e h irle n m e le rin in te d a v is i iyi b ilin m e lid ir: semptomlar şaşırtıcı bir şekilde süratle intravenöz ya da
intramusküler difenhidramin (Benadril) infüzyonuna yanıt
verir.

EDTA, Succimer, Dimerkaprol, Demir eksikliği anemisini tedavi etmek için kullanılan ferröz
Kurşun
Penisilamin sülfat glukonat gibi tuz şeklindeki demir, semptomlara neden
olabilir ve 1 0 tablet kadar az bir miktar küçük çocuklarda
Dimerkaprol (ilk gün), Penisilamin,
Arsenik letal olabilir. Semptomlar iki aşamada meydana gelir.
Succimer
Kanlı kusma veya diare gibi gastrointestinal semptomlar
Civa Dimerkaprol, Penisilamin, Succimer
ve ardından 1 2 saatlik ya da daha uzun süreli latent bir
Demir Deferoksamin peryodun izlediği ve kardiovasküler kollaps ile sona eren
Kadmiyum EDTA, Dimerkaprol, Succimer karın ağrısı. Tedavide iv veya im verilen desferroksamin
demirle bir kompleks oluşturmakta ve kırmızı şarap rengini
Altın Dimerkaprol, Penisilamin
verdiği idrar içinde atılmaktadır.
Talyum, Nikel Ditizon
Metil alkol ya da odun ispirtosu olarak da bilinen metanol
birçok ev ürünlerinde mevcuttur. Toksisite derin metabolik
D oğru cevap: E asidoza neden olur. Tedavi; kusm ayı önlem e veya
gastrik lavajla midenin boşaltılması, metanolü toksinlere
dönüştüren enzim sistemlerini satüre etmek için intravenöz
3. Nefeste badem kokusu aşağıdakilerden hangisine etanol infüzyonu ve ağır zehirlenmede, metanolü gidermek
m aruz kalındığında oluşan b ir bulgudur? için hemodiyaliz kullanımını içermektedir.

A) Arsenik B) Kadmiyum D oğru cevap: A

C) Brom D) Talyum
E) Siyanür
5. Aşağıdakilerden hangisi iritan b ir gazdır?
Siyanür zehirle nm esin in en ö n e m li b u lg u la rın d a n
b iris i n efe ste badem k o k u s u d u r ve bu özellik çok A) Karbonmonoksit
sorulmaktadır. B) Nitrojen oksit
C) Ozon
Bazı maddelerle zehirlenme durumunda D) Sülfür dioksit
görlilen bulgular
E) Toluen
Ciltte pigmentasyon, akne, psikoz,
B ro m
hiperkloremi - Ozon ultraviyole ışığı absorbe eden önemli atmosfer
Kanlı diare, GIS’de radioopak materyal,
gazlarındandır.
D e m ir
lökositoz, hiperglisemi - Fakat mukoz membranlar için, inhale edildiğinde
Badem kokusu ve anormal EEG
akciğerler için İhtandır.
S iy a n ü r

V a n a d iy u m Yeşil dil, ciddi pulmoner irritasyon D oğru cevap: C

Osteoskleroz ve kortikal kalınlaşma,
F lo r ekzostoslar, ligaman kalsifikasyonları, diş
yüzeyinde beyaz beneklenmeler 6. Tuz hali deriden absorbe olm adığı halde baz
halde absorbe olabilen b ileşik aşağıdakilerden
A r s e n ik Nefeste sarımsak kokusu
hangisidir?

• Kadm iyum zehirlenmesinde kanlı diare ve kusma, A) Dioksan

pnömoni, gögüs ağrısı, fatal pulmoner ödem gelişir. B) Nikotin
• Talyum zehirlenmesinde alopesi, motor ve sensoriyal C) Parakuat
nöropati gelişir.
D) Pretrum
Doğru cevap: E E) Rotenan
 464

- Nikotin toksik bir bitkisel insektisiddir. 10. Teofilin intoksikasyonunda aşağıdaki ajanlardan
- Tuz formu absorbe olmaz. hangisi kullanılm alıdır?

A) Beta agonistler B) Beta antagonistler

DİĞER KONULAR

Doğru cevap: B
C) Aktif kömür D) Antikonvülsan
E) Sedatif hipnotikler
7. Karaciğer, böbrek ve kardiyak toksisitesi olan
bileşik aşağıdakilerden hangisidir? - Teofilin fosfodiesteraz enzimini inhibe ederek c-AMP
seviyesinin yükselmesine neden olur.
A) Aromatik hidrokarbonlar
- Tedavide Beta antagonistler, özellikle propranolol
B) Bitkisel insektisidler
tercih edilmelidir.
C) Halojenli hidrokarbonlar
- A k tif köm ür de bir m iktar faydalı o la b ilir fakat
D) Herbisidler antikonvülsan ve sedatif hipnotiklerin tedavide yeri
E) Organofosfatlı insektisidler yoktur.

Genel anestezi için kullanılan bu ajanlar aritmilere, böbrek D oğru cevap: B

ve karaciğer toksisitesine neden olabilirler.

D oğru cevap: C
11. Kurşun zehirlenm esinde aşağıdaki ajanlardan
hangisi verilm e lid ir?
8. Beta-adrenerjik reseptör blokörlerinin neden A) Deferoksamin
olduğu intoksikasyon aşağıdaki hangi ajanla
tedavi edilm elidir? B) Penisilamin
C) Trientin
A) Beta antagonistler D) Kalsiyum disodyum EDTA
B) Atropin E) Dimerkaprol
C) Glukagon
- Kurşun zehirle nm esin de kalsiyum disodyum la
D) İntravenöz sıvı
şelasyon yapılmalıdır.
E) Alfa agonistler
- Kalsiyum disodyumun aterosklerotik kardiyovasküler
- Glukagon cAMP düzeylerini arttırdığı için tedavide hastalıkta faydası yoktur.
seçilecek en uygun ajandır.
D oğru cevap: D
- Diğerlerinin tedavide etkisi yoktur.

D oğru cevap: C
12. K arbonm onoksit zehirlenm esinde aşağıdaki
ajanlardan hangisi kullanılm alıdır?
9. O rganofosfatlı insektisidlere bağlı zehirlenmede
A) Asetilsistein B) Naloksan
aşağıdaki belirtilerden hangisi görülm ez?
C) Atropin D) Oksijen
A) Diyare E) Pralidoksim
B) Miyozis
Karbonmonoksit hemoglobine reversibl olarak bağlandığı
C) Bronkospazm için yapılacak ilk işlem hastaya % 1 0 0 oksijen vermektir.
D) Konvülsiyon
D oğru cevap: D
E) Sedasyon
O rg a n o fo sfa tlı in s e k tis id ze h irle n m e sin d e görüle n
belirtiler: 13. Asetam inofen zehirlenm esinde hangi ajan
- Diyare kullanılm alıdır?
- Miyozis A) Atropin B) Etanol
- Kas güçsüzlüğü C) Asetilsistein D) Pralidoksim
- Eksitasyon E) Oksijen
- Lakrimasyon
Asetilsistein bir glutatyon gibi davranarak toksik metabolite
- Konvülsiyon bağlanır ve etkisini azaltır.
- Salivasyon
Doğru cevap: C
- Bu e tk ile r p e rife rik m u ska rin ik rese p tö rle rin
aktivasyonu sonucu çıkar.
- Tedavide atropin kullanılır.

Doğru cevap: E
 46

14. D istile petrol yutan b ir hastaya yapılacak ilk 17. Zehirlenm e tablosunda bradikardi görülen bir
m üdahele nedir? hastada zehirlenm e nedeni olarak aşağıdakilerden
hangisi düşünülm em elidir?
A) Aktif kömür

DİĞER KONULAR
B) Diyaliz A) Verapamil B) Metoprolol
C) Kusturma C) Teofilin D) Malatyon
D) Gastrik lavaj E) Dijital
E) Midaheleye gerek yok Teofilin fosfodiesteraz inhibitörüdür. Taşikardiye neden
olur.
- İpeka şurubu verilerek kusturulmalıdır.
- Koroziv madde içildiğinde bu yöntem uygulanmaz. S in üs b ra d ik a rd is i

D oğru cevap: C • Beta blokörler

• Verapamil
• Organofosfatlar
15. Yılan sokm asında yapılacak ilk iş aşağıdakilerden • Digitaller
hangisidir?
• Opioidler
A) Yüksek miktarda panzehir verilmeli • Klonidin
B) Bir keşi yapılıp, kan emilmeli • Sedatif hipnotikler
C) Hemen buz konulmalı
S in üs ta ş ik a rd is i
D) Hareket ettirilmemeli
• Teofilin
E) Hemen sarılmalı
• Kafein
Bu durum da yapılacak en önemli müdahele hastaya • Kokain
panzehir vermektir.
• Amfetamin
D oğru cevap: A • Fensiklidin
• Beta agonistler
• Demir
16. B irçok kez intoksikasyon vakalarında
tedavide antid ot kullanımı hayat kurtarıcıdır. • Antikolinerjikler
Aşağıda verilen “ intoksikasyon - a ntid o t” • Trisiklik antidepresanlar
eşleştirm elerinden hangisi uygun d e ğ ild ir? • Antihistaminikler
A) Metanol - Etanol infüzyonu Doğru cevap: C
B) Altın - Dimerkaprol
C) Organofosfat - Pralidoksim
18. Araba kullanırken saatlerce trafikte sıkışmış
D) Beta adrenerjik blokerler - Glukagon
olan ve başağrısı, sersem lik, bulantı, taşikardi
E) Trisiklik antidepresanlar-Atropin ve takipne gibi bulgular görülen birinde
Trisiklik antidepresanlar antikolinerjik özellik taşırlar.. Atropin zehirlenm e etkeni olarak aşağıdakilerden hangisi
de antikolinerjiktir... Yani trisiklik antidepresanlar ile olan düşünülm elidir?
zehirlenmelerde atropin kullanımı KONTRENDİKE’dir.
A) Karbon monoksid

f \
T ris ik lik antidepresan (TAD) zehirlenmesinde
tedavide; fizostigm in ve kardiotoksik e tkilerine
karşı a n tra ritm ik olarak da lidokain ve fenitoin
kullanılır.
TAD zehirlenmesinde ölüm nedeni: V entriküler
a ritm i
V J
B) Nikotin
C) Nitrojen oksid
D) Etilen glikol
E) Sülfür oksid
Baş ağrısı, sersemlik, bulantı ve kusma karbonm onoksid
zehirlenm esinin tipik bulgularıdır. Daha ağır olgularda
göğüs ağrısı, dispne, senkop, konvülziyon ve koma
görülebilir. Taşikardi, takipne ve metabolik asidoz diğer
bulgulardır. Karbon monoksidin yarı ömrü 4-5 saattir.

T edavide %100 oksije n k u lla n ılır. % 100 O ksijen

Doğru cevap: E
uygulanması, karbon monoksidin yarı ömrünü 1 saate,
hiperbarik oksijen uygulanması ise 2 0 dakikaya düşürür.

Doğru cevap: A
 466

19. Sodyum n itroprussiyad zehirlenm esinde F a rm a k o lo jik a n tid o tla r:

aşağıdakilerden hangisi tercih edilir?
• histamin -» Antihistaminikler
A) Efedrin B) Adrenalin
DİĞER KONULAR

• nöromüsküler blokerler -» Kolinestenaz inhibitörleri

C) Nitrogliserin D) Hidroksikobalamin • Diazepam -> Flumazenil
E) Ergot bileşikleri • atropin, trisiklik antidepresanlar ->■ Fizostigmin
S o dyu m n itro p ru s s iy a d : • parasempatomimetikler, -» Atropsin
antikolinesterazlar
- Potasyum kanallarını açarak hiperpolarizasyona
neden olur. • morfin - » Naloksan
- Reseptör bağımlı kalsiyum kanallarından kalsiyum F iz y o lo jik a n tid o tla r:
girişini bloke eder
• amfetamin klorpromazin (a-blokaj
- Dam ar düz kas h ücrelerinde nitrik oksid (NO)
nedeniyle) ve (3 blokerler
salıverilmesine neden olarak, arteriyol ve venüllerde
genişlemeye neden olur NO Guanilat siklazı uyarır ve • fenotiyazin grubu nöroleptikler-> Biperiden
cGMP düzeyi artar. • p blokerler ->■ Glukagen
- Sadece i.v. infüzyon şeklinde uygulanır. • sitriknin -> diozepam, barbitüratlar
- Sodyum nitroprussiyad eritrositlere alınarak siyanüre • ergot bileşikleri -» sodyum nitroprussiyad
metabolize olur. Methemoglobinemi, hipotriroidi
(siyanür vücutta mitokondrial bir enzim olan rodanaz • izoniazid -> pridoksin.
ile tiyosülfata dönüşür. Bu madde tiroide iyodür
uptake’ini azaltır). Uzun süren infüzyonlarda veya D iğer a n tid o tla r:
infüzyon hızı artırıldığında, ‘ siyanür zehirlenmesine • oral antikoagulanlar -» K vitamini
(metabolik asidoz, aritmi, hipotansiyon) neden olur.
• metotreksat - » Folinik asid (lökovorin)
- Tedavide; Sodyum tiyo sülfa t solüsyonu (sülfür
• 5-fluorourasit - » Timidin
ve rici, ilacın m eta b o lizm a sın ı h ızla n d ıra ra k
tiyo siya n a ta dönüşüm ünü ve inaktivasyonunu • metil alkol ->• Etilalkol
k o la y la ş tırır), h id ro ksiko b a la m in (siyanid ile • organofosfat bileşimleri Prolidoksim (PAM)
birleşip siyanokobalamine dönüşür) veya amilnitrit
inhalasyonu kullanılabilir. Lokal a n tid o tla r:

D oğru cevap: D • Farmaldehit -> Amonyak

• İyod -> Nişasta
20. Aşağıdaki “ to ksik bileşik - a ntid ot” • Gümüş nitrat -> Yemek tuzu
eşleştirm elerinden hangisi yanlıştır?
• Baryum klorür - > Magnezyum sülfat
A) Asetaminofen - Asetilsistein • Fenol -> Zeytinyağı
B) Beta bloker - Glukagon • Soydum hipoklosit -» Sodyum tiyosülfat
C) Siyanid - Sodyum nitrat
D) Metanol - Etanol D oğru c e v a p :E

E) Trisiklik antidepresanlar - Flumazenil

21. Aşağıdaki maddelerle meydana gelen
K im yasa l a n tid o tla r
zehirlenm elerden hangisinde hipoterm i
• civa, arsenik, altın, bizmut, dimerkaprol (i.m) krom görülm ez?
dimerkaptosüksinik asit (oral)
• parasetamol N-asetilsistein (p.o, i.v.) A) Amfetamin
• demir tuzlan - » Desferoksamin (i.v.) B) Morfin
• heparin -» Protamin sülfat (i.v.) C) Etanol
• bakır -> Penisilamin (p.o.), trientin D) Diazepam
hidroklorir (p.o.)
E) Kloropromazin
• siyanür, sodyum -» Hidroksikoblamin (i.v.)
nitroprusiyad Amilnitrit (inhalasyon) H ip o te rm iy e y o l a ç a n la r: O p ioidle r, etan ol, oral
antidiabetikler, fenotiazin grubu nöroleptikler, hipnotikler
• asetaminofen -> N-asetilsistein
H iperterm iye yo l açanlar: Amfetamin, atropin, kokain,
• nitritler (methemoglobinemi) -» metilen mavisi
salisilat, fensiklidin, striknin, triksiklik antidepresanlar
• talyum -> Ditizon (p.o.)
Doğru cevap: A
• kurşun -> Penisilamin (p.o.) (kronik
zehirlenme) CaNa2 EDTA
(akut zehirlenme)
22. Yirmibeş yaşındaki bir kadın karadul örümceğinin Kurşun “hem” sentezinde azalmaya neden olarak anemiye
ısırması sonrasında ciddi kas ağrısı, bulantı, kusma neden olur. A m ino lövilin ik asit kurşun zehirlenm esi
ve başağrısı şikayetleri ile başvuruyor. hakkında fikir verir. Kurşun zehirlenmesinde düşük el
karakteristiktir.

DİĞER KONULAR
Bu hasta için aşağıdaki yaklaşım lardan hangisi
Doğru cevap: C
en uygundur?

A) Yara bölgesinin eksizyonu

25. Aşağıdakilerden hangisi kronik kullanım da
B) İntravenöz penisilin
gingivit, dişetinde renk değişim i ve dişkaybına
C) İntravenöz diazepam yol açabilir?
D) İntravenöz kalsiyum
A) inorganik civa
E) İntramusküler antivenin
B) Organik civa
Bir kara dul örümceği tarafından ısırılan bir hastada sıklıkla
C) Arsenik
ciddi kas ağrısı ve sertlik gelişir. Kalsiyum glukonat hızlı
ağrı giderim i sağlayabilir, muhtemelen nörom uskuler D) Benzen
bileşkedeki depolarizasyon eşiğini düşürmektedir. Antiverim E) Kurşun
yalnızca gençlere ve altta yatan kardiyovasküler hastalığı
Uzun süreli inorganik civa maruziyetinde ağızda ve gastro
olan yaşlılara tavsiye edilen bir at serumu prepairatıdır.
intestinal sistemde semptomlar oluşur. Nörolojik ve davranış
Antibiyotik veya trankilizan kullanma endikasyonu yoktur.
bozuklukları oluşabilir.
Bazen yılan sokmalarında gereken yara eksizyonu örümcek
ısırıklarında gerekmez. D oğru cevap: A
Doğru cevap: D
26. Aşağıdakilerden hangisi m inem ato hastalığına
neden olur?
23. Aşağıdakilerden hangisi özellikle astm atik
kişilerde ciddi bronkospazm yapar? A) Metil civa B) İnorganik civa
A) N 0 2 B) C 0 2 C) Kurşun D) Heksan
C) CO D) S 0 2 E) Arsenik

E)03 İnorganik civa denizdeki alg ve bakterilerle, organik

civaya yani metilcivaya döndürülür ve bunu taşıyan deniz
Sülfür dioksit (S 0 2) özellikle sülfür içeren fosil yakıtların
hayvanlarının yenmesi ile insanda psikiyatriknörolojik bazı
yanmasından oluşan renksiz irritan bir gazdır. Nemli
bozukluklar oluşur. Buna minemato hastalığı denir.
membranlarla temas ettiğinde S 02, Sülfüroz okside dönüşür
ki, bu da gözler, müköz membranlar ve ciltteki ciddi irritan Doğru cevap: A
etkilerinden sorumludur. Solunan gazın yaklaşık %90’ı üst
solunum yolundan emilmektedir.

İn to k sika syo n b e lirtile ri ve işaretle ri; göz, burun ve 27. Aşağıdakilerden hangisinin yüksek dozları
bacağın irritasyonu ve refleks bronkokonstriksiyondur. Ciddi histam in salıverilm esine neden olarak aşırı
olgularda geç başlayan pulmoner ödem gözlenebilir. vazodilatasyon yapar?

S 0 2’nin yaptığı bronkokonstriksiyona astım lılar daha A) Penisilamin B) EDTA

duyarlıdır.
D oğru cevap: D
24. Kronik başağrısı, halsizlik, iştahsızlık, konstipasyon
ve hafif anemi olan bir hastada üst ekstremite
ekstansör kaslarında güçsüzlük vardır. Ayrıca
hastada aminolevülinik asit yüksektir.
C) Metilciva D) Deferoksamin
E) BAL
Hızlı intra ve n ö z v e rilirs e d e fe ro ksa m in histam in
salıverilmesine neden olur ve aşırı vazodilatasyon meydana
gelir. Bu da hipotansif şoka neden olabilir. Koagulopati,
karaciğer böbrek fonksiyon bozuklukları ve nörotoksisite
diğer yan etkileridir.

H angisinin kron ik m aruziyeti buna neden olm uş

o labilir?

A) Heksan
B) Benzen
C) İnorganik kurşun
D) Organofosfat
E) Organik civa bileşikleri
 468

28. İtai İtai hastalığı aşağıdakilerden hangisinin

| Z e h ir le n m e l e r v e a n t id o t la r
zehirlenm esi sonucunda ortaya çıkar?
Kullanılan
İlaç zehirlenm esi
DİĞER KONULAR

antidotlar A) Arsenik
Asetaminofen N-Asetilsistein B) Çinko
Organofosfatlı insektisit Atropin+ Pralidoksim C) Elementer civa
Trisiklik antidepresan Sodyum bikarbonat D) Organik civa
E) Kadmiyum
Kalsiyum glukonat /
Kalsiyum kanal blokörleri
Glukagon* K ro n ik ka dm iyu m z e hirle nm esin e İta i İta i h asta lığı
Demir Deferoksamin denir.
Digoksin antikoru
Digoksin İTAİ İTAİ HASTALIĞININ SEMPTOMLARI
(Digibind)
Teofilin / Kafein / Metaproterenol Esmolol • Böbrek: Proksimal tubüler zedelenme, idrarda (32-
Metanol / Etilen glikol Etanol+ Fomepizol mikroglobülin ve retinol-binding protein saptanması.
Benzodiazepin Flumazenil • Akciğer: Amfizem ve pulmoner fibrozis (kadmiyum;
a 1 -antitripsin’i inhibe eder), geç pulmoner ödem.
B blokör Glukagon
• Kardiyovasküler sistem: Hipertansiyona yol açabilir.
Narkotik (morfin) Nalokson
Hipertansiyondan ölenlerde kadmiyum oranı yüksek
Karbon monoksit Oksijen bulunmuştur.
Karbamatlı insektisit Atropin • Kemik: Osteomalazi.
Antikolinesteraz etkili ilaçlar Atropin
DİĞER SEÇENEKLER:
Antimuskarinik etkili antikolinerjikler
• Kronik arsenik zehirlenmesi: İlk oluşan semptomlar;
(atropin, skopolamin, fenotiazin Fizostigmin
türevi antipsikotikler)
kas güçsüzlüğü ve ağrı, cilt pigm entasyonu ve
özellikle el ve ayak ayalarında hiperkeratozdur.
Nişasta lokal antidot Nefeste sarımsak kokusu, aşırı salivasyon ve terleme,
Tentürdiyot zehirlenmesi
olarak kullanılır
siroz, periferik nörit (motor ve duyusal). Kanser gelişim
sıklığında artış (deri ve akciğer) oluşur.
• Elem enter civa ze hirlenm esi: Metalik tat, guatr,
B a zı m a d d e le r le z e h i r l e n m e d u r u m u n d a labil nabız, jinjivostomatit, depresyon ve vazomotor
g ö r ü le n b u lg u la r bozukluklar (aşırı respirasyon ve kontrol edilemeyen
ı------------------- kızarıklık = eretizm) oluşabilir.
Ciltte pigmentasyon, akne, psikoz,
Brom
hiperkloremi • O rganik civa zehirlenm esi: Bu duruma Minamata
Kanlı diyare, GIS’te radyoopak materyal, hastalığı da denir. Metil civa zehirlenmesi ile olur.
Demir Görme bozuklukları (görme alanında daralma), ataksi,
lökositoz, hiperglisemi
I " ■* —n parestezi, dizartri, hareket bozuklukları, paraliziler
Siyanür Badem kokusu ve anormal EEG
oluşur. Oksipital, parietal loblarda ve serebellumda
Vanadiyum Yeşil dil, ciddi pulmoner irritasyon morfolojik değişiklikler oluşur.
1 -
Osteoskleroz ve kortikal kalınlaşma, D oğru cevap: E
Flor ekzostoslar, ligaman kalsifikasyonları, diş
yüzeyinde beyaz beneklenmeler

Arsenik Nefeste sarımsak kokusu 29. Kurşun zehirlenm e tedavisinde kullanılm ayan
ilaç aşağıdakilerden hangisidir?
Y u k a rıd a k i ta b lo d a b u lu n m a y a n k a d m iy u m
A) Deferoksamin
zehirlenm esinin en önem li bulgulan şunlardır:
B) Ca Na2 EDTA
- Proksimal tübüler zedelenme
C) Dimerkaprol
- Am fizem ve pulm oner fibrozis (kadmiyum; a1-
D) Süksimer
antitripsin’i inhibe eder)
E) Penisilamin
- Hipertansiyon (hipertansiyondan ölenlerde kadmiyum
oranı yüksek bulunmuştur). Deferoksamin özellikle talasemilerde görülen kronik demir
- Osteomalazi zehirlenmesi tedavisinde kullanılır.
- Testiküler nekroz
K u rsu n Z eh irle nm e Tedavisi:
Doğru cevap: D
CaNa2EDTA —> Yaygın kullanım , parenteral

Süksim er —> Oral kullanım

 469

Dim erkaprol —> İntramusküler kullanım 32. İnorganik civa zehirlenm esinin tedavisinde
kullanılm ayan aşağıdakilerden hangisidir?
Penisilam in —> İlk seçenek ilaç değildir
A) Hidrasyon

DİĞER KONULAR
D oğru cevap: A
B) Hemodializ
C) Sodyum 2,3-Dimerkaptopropan
30. D im erkaprol aşağıdaki zehirlenm elerinden D) Unithiol
hangisinin tedavisinde kullanılm az? E) Deferoksamin

A) Altın D e fe ro k s a m in ve d e fe ra s ıro k s d e m ir zehirlenm e

B) Kurşun tedavisinde kullanılırlar.

C) Organik civa İn o rg a n ik C iva Z e h irle n m e T edavisi:

D) Arsenik • Dimerkaprol
E) inorganik civa • Unithiol
D im erkaprol civanın diğer organlardan SSS’e dağılımını • Süksimer
sağladığı için organik veya elemental civa zehirlenmesinde • Sodyum 2,3-Dimerkaptopropan
kullanılm az.
• Hidrasyon
D im e rka p ro l K u lla n ım ı: • Hemodializ
• İnorganik civa zehirlenmesi D oğru cevap: E
• Altın zehirlenmesi
• Arsenik zehirlenmesi 33. N -asetil-p-benzokinonim aşağıdaki ilaçlardan
• Kurşun zehirlenmesi hangisinin hepatotoksik m etabolitidir?

D oğru cevap: C A) Izoniyazid

B) Prokainamid

31. K ronik metal m aruziyeti sonucu oluşan C) Asetaminofen

zehirlenm elerinin tedavisinde nörotoksisiteyi D) Metildopa
engellem ediği için kullanımı kontrendike olan ilaç E) Valproik asit
hangisidir?
Bu so ru nu n cevabı; a s eta m in ofen ’dir. Bu N SAİİ’nin
s p e s ifik b ir m e ta b o liti bulunur. Bu m eta bo litin ism i,
A) Süksimer
N -asetil-p-benzokinonim ’dir.
B) Deferoksamin
Asetam inofen; periportal alanın sağlam olduğu akut
C) Dimerkaprol
karaciğer nekrozu yapar. Karaciğerde oluşan N-asetil-p-
D) Penisilamin benzokinonim metaboliti bu hepatotoksik etkiye neden
E) Trientin olmaktadır. Hepatotoksik etkisinin belirtileri geç olarak
ortaya çıkar (2-4 gün sonra).
Dimerkaprol lipofilik yapısı nedeniyle kurşun ve civa
gibi metalleri dokulardan SSS’e doğru serbestler. Aynı Zehirlenmenin tedavisinde karaciğer hücrelerinde glutatyon
zamanda nörotoksisiteyi engellemediği için, kron ik metal ve sistein düzeyini yükselten; N-asetilsistein, L-metionin
ze h irle n m e sin in te d a visin d e d im e rka p ro l kullanım ı ve L-sisteamin gibi ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar ilk 8-10 saat
kontrendikedir. içinde kullanılmalıdır.

D oğru cevap: C
Metal zehirlenmelerinin tedavisi
Z e h irle n m e Tedavi
34. Yirmi beş yaşındaki bir kadın intihar etmek amacıyla
Kurşun EDTA, Succimer, Dimerkaprol, Penisilamin
bilinmeyen bir sıvı içmiştir. Hastada şiddetli karın
Dimerkaprol (ilk gün), Penisilamin, ağrısı, fışkırır tarzda kusma, hemorajik gastroenterit
Arsenik
Succimer ve sulu diare oluşmuştur. Muayenede dehidratasyon
Civa Dimerkaprol, Penisilamin, Succimer ve biliç bulanıklığı saptanmıştır.
Demir Deferoksamin
Aşağıdakilerden hangisi bu bulgulara yol açar?
Kadmiyum EDTA, Dimerkaprol, Succimer
A) Arsenik
Altın Dimerkaprol, Penisilamin
B) Demir
Talyum, Nikel Ditizon
C) Kurşun
D) Siyanür
Doğru cevap: C
E) Kadmiyum
 470

Bu soruda tanımlanan tablo arsenik zehirlenmesidir. Arsenik

1 G e b e lik t e t e r a t o je n v e y a k u lla n ım ı s a k ın c a lı
zehirlenm esinin bulgularını akut zehirlenme ve kronik
zehirlenme olarak iki gruba ayırabiliriz: i o la n ila ç la r
DİĞER KONULAR

İlaç E n d ik a s y o n Y an e tk i
f
Mizoprostol Gastrit Möbius sendromu
A k u t z e h irle n m e
Wilson 1
Penisilamin Kutis laksa
• G I S : D u d aklard a yanm a h issi ve yutm a güçlüğ hastalığı
ilk oluşan sem ptom dur. Pro jektil kusma,
Hipoplastik nazal köprü,
hem orajik g a stro e n te rit ve sulu diyare (pirinç Varfarin Koagülasyon
Kondrodisplazi
suyu), splanknik hiperemi.
Kemik ve dişlerde
• K V S : H a f if vazodilatasyon ve ödem, k o n je stif Tetrasiklin Enfeksiyon
diskotorizasyon
kalp yetm ezliği.
N.vestibulocochlearis
Streptomisin Tüberküloz
• 5 5 S : Eldiven ta rz ı d iseste zin in eşlik e ttiğ i toksisitesi
p e rife rik nöropati (G u illan -B arre sendrom unu
Kern ikterius, G6PD
an dırır), multipl sim e trik se re b ra l hem orajik Sulfonamidler Enfeksiyon
eksikliğinde hemoliz
alanlar, derin tendon re fle ksle rin d e kaybolma.
Propiltiyourasil, Konjenital guatr,
• Karaciğer: Yağlı infiltrasyon, san tra l nekroz ve Hipertiroidi
Metimazol, iyot Hipotiroidi
siro z .
İsotretionin Akne Yüz anomalisi
V J ACE inhibitörü Hipertansiyon Renal hasar

f \
Amfetamin
Sulfonilüreler
Narkolepsi
Diyabetus
Gelişim bozukluğu
Neonatal uzamış
K ro n ik z e h irle n m e (Klorpropamid) mellitus hipoglisemi

İ l k oluşan sem ptom lar; k a s gü çsüzlüğü ve ağrı, Benzodiazepin,

Hipnosedatifler Fetal bağımlılık
c ilt pigm entasyonu ve h ip e rk e ra to z d u r (özellikle Barbitürat
1 ı
el ve ayak ayalarında). N e f e s t e sa rım sa k kokusu, Spontan abortus,
Kokain Psikostimülan
a ş ırı sa liva syo n ve terlem e, siro z, p e rife rik n ö rit Abruptio plasenta
L ..
(m o to r ve duyusal). Kanser gelişim sıklığın d a a r tış
Dietilstibestrol Vajinal anenozis, Vajina
(d e ri ve a k c iğe r) Abortus
(DES) adenokarsinom
___________
V J Sigara Psikostimülan
Prematürite, intrauterin
gelişme geriliği
Terbutalin,
D oğru cevap: A Preterm eylem Taşikardi
Ritodrin
Magnezyum Solunum depresyonu,
Preterm eylem
sülfat Mekonyum plug, Hipotoni
35. Aşağıdaki ilaç ve fetalyan etkisi eşleştirm elerinden
|Tiazidler Hipertansiyon Neonatal trombositopeni
hangisi doğru d e ğ ild ir?
Asetazolamid Hipertansiyon Metabolik asidoz
A) isotretionin - Yüz anomalisi 1 fT
Asebutolol, IUGR, Hipotansiyon,
B) Kaptopril - Renal hasar Atenolol Bradikardi
C) Streptomisin - N. occulomotorius toksisitesi indometazin, Oligohidroaminios,
Ağrı
D) Klorpropamid - Uzamış hipoglisemi İbuprofen Pulmoner hipertansiyon

E) Diazepam - Fetal bağımlılık Uzamış gebelik, Neonatal

Aspirin Ağrı
kanama
Edrofonyum,
Miyasteni Transient kas güçsüzlüğü
Pridostigmin
Opioid,
Benzodiazepin, SSS depresyonu, Hipotoni
Barbitürat

D oğru cevap: C
 471

36. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin zehirlenm esinde 39. Prostat kanseri kem oprofilaksisinde rolü olan
nistaam us görülm ez? antioksidan ve antiinflam atuvar e tkili madde
aşağıdakiierden hangisidir?
A) Verapamil

DİĞER KONULAR
B) Lidokain A) Aspirin
C) Ketamin B) Celekoksib
D) Fenitoin C) Tiosiyanat
E) Karbamazepin D) Alfa tokoferol
E) Oltipraz
N istaa m u s T ablosu O lu ştu ra n İlaçlar:
Alfa tokoferol (E vitamini) antioksidan ve antiinflamatuvar
• Alkol
etki ile prostat ca kemoprofilaksisinde faz 3 çalışmalarda
• Lidokain denenmektedir.
• Ketamin
Doğru cevap: D
• Fenitoin
• Karbamazepin

D oğru cevap: A 40. Oral yolla kullanılan dem ir şelatörü ilaç

aşağıdakiierden hangisidir?

A) Deferasiroks
37. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin zehirlenm esinin
tedavisinde hem odializ e tk ilid ir? B) Deferoksamin
C) Trientin
A) Metanol B) Digoksin
D) Dimerkaprol
C) Amitiriptilin D) Diazepam
E) Ditizon
E) Klorpromazin
Deferasiroks oral, deferoksamin ise parenteral kullanılan
H e m o d ia liz in E tk ili ve E tk is iz O lduğu İlaç demir şelatörleridir. Talesemide deferoksamin kullanılır.
Anaflaksi, diare, ateş ve taşikardi oluşturabilirler.
Z e h irle n m e le ri
H e m o d ia liz E tkili H e m o d ia liz E tk is iz D oğru cevap: A
M e ta n o l Antidepresanlar
Etilen Glikol Antipsikotikler
41. Aşağıdaki ilaçlardan hangisinin yüksek
Lityum Benzodiazepinler dozlarında hiperterm i gibi b ir etki görülm ez?
Fenobarbital Kalsiyum kanal blokerleri
A) Amfetamin
Salisilat Digoksin
B) Aspirin
Teofilin Opioidler
C) Süksinil kolin
Valproik asid Propranolol / metoprolol D) Fensiklidin
E) Eroin
D oğru cevap: A
Aspirin, sempatomimetikler, muskarinik blokörlerve kaslarda
sertliğe yol açan ve epileptik nöbete neden olan ilaçların
toksik dozları hipertermi yapabilir. Sedatif hipnotikler ve
38. Kinidin ve tris ik lik antidepresan zehirlenm esinde opioidler hipotermi yapar.
oluşan EKG ‘de genişlem iş QRS dalgaları ve
hipotansiyon gibi kard iyo to ksik etkileri geriye D oğru cevap: E
çevirm ek için kullanılan antid ot aşağıdakiierden
h an g isid ir?
42. Aşağıdaki maddelerden hangisinin en iyi antidotu
A) Digibind
antikonvulsanlardır?
B) Dizopiramid
C) Propranolol A) Bakır B) Arsenik

D) Sodyum bikarbonat C) Eroin D) Teofilin

E) Verapamil E) Asetaminofen

S odyum b ika rb o n a t, kinidin ve trisiklik antidepresan Teofilinin en tehlikeli yan etkisi konvulsiyondur. Bunu önlemek
(amitriptilin vb) zehirlenmesinde kardiyotoksik etkileri geriye için antikonvülsan verilir. Aritmi, gibi kardiyovasküler etkileri
çevirmek için kullanılan antidottur. için p blokerler kullanılır.

Doğru cevap: D Doğru cevap: D

 472

43. Aşağıdakilerden hangisinin standart antidotu 47. Dim erkaproi (BAL) aşağıdakilerden hangisinin
sodyum n itrit ve ardından sodyum tiyosülfattır? zehirlenm esinde kullanılır?

A) H2S A) Civa B) Demir

DİĞER KONULAR

B) N20 C) Thallium D) Siyanür

C) Hidrojen siyanür E) Altın
D) Metanol Dimerkaproi (BAL) arsenik, kurşun, civa ve kadmiyum
E) Karbonmonoksit zehirlenmeside kullanılır.
Siyanür (CN-) hem’deki demire bağlanır ve sitokrom Doğru cevap: A
e n z im le ri inh ibe olur. Sodyum n itrit h em oglobini
methemoglobine dönüştürür. Methemoglobin de siyanürü
bağlayarak siyanomethemoglobin olur. Ardından sodyum
48. Penisilam in aşağıdakilerden hangisinin
tiyosülfat alınımı tiyosiyanür oluşumuna neden olur.
zehirlenm esinde kullanılm az?
D oğru cevap: C A) Bakır B) Altın
C) Arsenik D) Kurşun
44. Metanol zehirlenm esinde aşağıdakilerden hangisi E) Demir
antid ot olarak kullanılır? P e nisilam in bakır, a ltın , a rse nik, kurşun ve civa
ze h irle n m e s in d e ş e la tö r o la ra k k u lla n ılır. D em ir
A) Protami B) Disülfiram
zehirlenmesinde deferroksamin kullanılır.
C) Etanol D) Asetil sistein
E) Pralidoksim Doğru cevap: E

Etanol metanolün metabolizmasını kompetetif yolla inhibe

eder. Etanol alkol dehidrogenaza metanolden 100 kat daha
49. Aşağıdakilerden hangisinin zehirlenm esinde
fazla affinite gösterir.
p irinç suyu gibi dışkılama olur?
D oğru cevap: C
A) Benzen B) Arsenik
C) Civa D) Altın
45. Aşağıdakilerden hangisi karaciğer ağırlığında E) Kurşun
artış yapan b ir fu n g u sittir? Akut arsenik zehirlenmesinde GİS semptomları oluşur.
Şiddetli bulantı, kusma, abdominal ağrı ve pirinç suyu gibi
A) Malathion B) Parathion
diare karakteristiktir.
C) Aflatoksin D) Heksaklorobenzen
E) Paraquat Doğru cevap: B

Heksaklorobenzen hem karaciğer ağırlığını arttırır hem de

sitokrom P-450 sisteminin aktivitesini arttırır.
50. Aşağıdakilerden hangisinin zehirlenm esinde
D oğru cevap: D sitokrom oksidazlar inhibe olur?

A) Civa B) Kurşun
C) Karbon monoksit D) Demir
46. Aşağıdakilerden hangisi yaşlılardaki reversibl
konfüzyonun en sık nedenidir? E) Siyanür
Siyanür mitokondride sitokrom oksidazların demiri ile
A) Barbitürat B) Kodein
reaksiyona girer ve hücre solunumunu inhibe ederek oksijen
C) Etanol D) Benzodiazepin kullanımını bloke eder. Bu yüzden laktik asidoz oluşur.
E) Striknin
Doğru cevap: E
B e nzodiazepinler yaşlılarda sık kullanıldığından ve
metabolik hız yaşlılarda yavaşladığından bu hastalarda
akut toksik etkiler sık görülür. En sık toksisite semptomları
uyku hali ve konfüzyondur.

Doğru cevap: D