SU TEMİNİ VE KANALİZASYON SİSTEMLERİ DERSİ

NÜFUS ve DEBİ UYGULAMA NOTLARI

(BALIKESİR – BURHANİYE)
1. PROJE TASARIM YILLARI
Proje başlangıcı: 2018
Proje + inşaat süresi: 5 yıl
Proje ömrü: 30 yıl
Proje ilk periyod tasarım ve planlama yılı: 2018 + 5 + 15 = 2038
Proje ikinci periyod tasarım ve planlama yılı: 2038 + 15 = 2053

2. GEÇMİŞ YILLARA AİT NÜFUS VERİLERİ

Tablo 1. Yerleşim bölgesinin geçmiş yıllara ait nüfus verileri
Sıra Yıllar Nüfus (kişi)
1 1990 33706
2 2000 43199
3 2007 48602
4 2008 49380
5 2009 49633
6 2010 51089
7 2011 51910
8 2012 52787
9 2013 52674
10 2014 57554
11 2015 57090
12 2016 57800

3. NÜFUS TAHMİN YÖNTEMLERİ

 Aritmetik Artış
 Geometrik (Logaritmik) Artış
 Lojistik Eğri Metodu
 İller Bankası: Ders kapsamında kullanılacaktır.
 Benzer şehir (Grafik Metot) Metodu
 Azalan Hızlı Geometrik Artış

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

3.1. Aritmetik Artış Metoduna Göre Nüfus Hesabı
( )
Burada;
Ng: Yerleşim yerinin gelecekteki veya sonraki nüfusu
Ns: Yerleşim yerinin son nüfusu
tg: Yerleşim yerinin gelecek nüfusu
ts: Nüfusu tahmin edilen sene
ka: Aritmetik artış sabiti

Burada;
ka: Aritmetik artış sabiti
Ns: Yerleşim yerinin gelecekteki veya sonraki nüfusu
Ni: Yerleşim yerinin ilk nüfusu
ts: Nüfusu tahmin edilen sene
ti: Nüfusu bilinen önceki sene

1990 – 2000 yılları için

2000 – 2007 yılları için

2007 – 2008 yılları için

2008 – 2009 yılları için

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

2009 – 2010 yılları için

2010 – 2011 yılları için

2011 – 2012 yılları için

2012 – 2013 yılları için

2013 – 2014 yılları için

2014 – 2015 yılları için

2015 – 2016 yılları için

( ) ( )

2038 yılının nüfus hesabı

( ) ( )

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

2053 yılının nüfus hesabı
( ) ( )

Şekil 1. Aritmetik artış metoduna göre nüfus projeksiyonu

3.2. Geometrik Artış Metoduna Göre Nüfus Hesabı

( )
Burada;
Ng: Yerleşim yerinin gelecekteki veya sonraki nüfusu
Ns: Yerleşim yerinin son nüfusu
tg: Yerleşim yerinin gelecek nüfusu
ts: Nüfusu tahmin edilen sene
kg: Geometrik artış sabiti

Burada;
kg: Geometrik artış sabiti
Ns: Yerleşim yerinin gelecekteki veya sonraki nüfusu

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

Ni: Yerleşim yerinin ilk nüfusu
ts: Nüfusu tahmin edilen sene
ti: Nüfusu bilinen önceki sene

1990 – 2000 yılları için

2000 – 2007 yılları için

2007 – 2008 yılları için

2008 – 2009 yılları için

2009 – 2010 yılları için

2010 – 2011 yılları için

2011 – 2012 yılları için

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

2012 – 2013 yılları için

2013 – 2014 yılları için

2014 – 2015 yılları için

2015 – 2016 yılları için

( ) ( )

2038 yılının nüfus hesabı

( ) ( )

2053 yılının nüfus hesabı

( ) ( )

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

 Şekil 2. Geometrik artış metoduna göre nüfus projeksiyonu

3.3. İller Bankası Şartnamesine Göre Nüfus Hesabı

( )
( )

Burada;
Ng: Yerleşim yerinin gelecekteki veya sonraki nüfusu
Ni: Yerleşim yerinin ilk nüfusu
ts: Nüfusu tahmin edilen sene
ti: Nüfusu bilinen önceki sene
p: Çoğalma katsayısı

[√ ]

Burada;
p: Çoğalma katsayısı
a: (ts – ti) İki nüfus arasında geçen süre (yıl)
NS: Yerleşim yerinin son nüfus sayım değeri
Ni: Yerleşim yerinin eski nüfus sayım değeri

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

Çoğalma katsayısı: p ≥ 3 → p = 3 alınır
p ≤ 1 → p = 1 alınır
1 ≤ p ≤ 3 → p = p alınır

1990 – 2000 yılları için

[ √ ]

2000 – 2007 yılları için

[ √ ]

2007 – 2008 yılları için

[ √ ]

2008 – 2009 yılları için

[ √ ]

2009 – 2010 yılları için

[ √ ]

2010 – 2011 yılları için

[ √ ]

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

2011 – 2012 yılları için

[ √ ]

2012 – 2013 yılları için

[ √ ]

2013 – 2014 yılları için

[ √ ]

2014 – 2015 yılları için

[ √ ]

2015 – 2016 yılları için

[ √ ]

( ) ( )

1 ≤ p ≤ 3 olduğu için p = 2,004 alınır.

2038 yılının nüfus hesabı

( )
( ) ( )

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

2053 yılının nüfus hesabı
( )
( ) ( )

Şekil 3. İller Bankası Şartnamesi’ne göre nüfus projeksiyonu

3.4. Lojistik Eğri Metoduna Göre Nüfus Hesabı

( )

Burada;
L: Doygunluk değeri (Doygunluk değeri olarak genelde imar planında öngörülen nihai
(doygunluk nüfusu) nüfus esas alınır)
y0: t0 yılındaki nüfus
y1: t1 yılındaki nüfus
y2: t2 yılındaki nüfus

( )
( ) [ ]
( )

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

ym: tm yılındaki nüfus (gelecekteki nüfus)
b, m: Katsayı
Δt: Yıl farkı

t0 = 1990 → y0 = 33706 kişi

t1 = 2000 → y1 = 43199 kişi
t2 = 2010 → y2 = 51089 kişi

( )

( )
( ) [ ]
( )

2038 yılının nüfus hesabı

( )

2053 yılının nüfus hesabı

( )

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

 Şekil 4. Lojistik Eğri Metoduna göre nüfus projeksiyonu

Nüfus tahmininde yukarıda verilen tahmin metotlarından uygun olan seçilerek kullanılmalıdır.
Nüfus tahmin senaryoları oluşturulurken farklı yöntemlerin hesap sonuçları grafik üzerine
işlenebilir (Şekil 5) veya farklı alternatifler çizilebilir. Tüm senaryolar tek bir grafik üzerine
işlendiğinde, yerleşimin daha önceki nüfus değişim yapısını da yansıtan, S-eğrisine en uygun
olan, tercihen en düşük artışa karşı gelmeyen eğri/senaryo seçilmelidir.

Şekil 5. Farklı metotlarla yapılan nüfus projeksiyonları grafiği

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

4. DEBİ HESAPLARI
Yerleşim yerinin birim su tüketimleri Tablo 2 ve Tablo 3 kullanılarak tespit edilebilir. Bu
tablolardaki veriler, gerçekte tam değerler olmayabilir. Ancak bölgelerin nüfusu ve tipi açısından
fikir vermektedir. Projede debi hesaplanırken belirlenen nüfus değeri için uygun bir maksimum
sarfiyat değeri seçilebilir.
Tablo 2. İller Bankası Yönetmeliği’ne göre birim su tüketimleri
Tahmini nüfus (kişi) Su tüketimi (qmax) (L/N.gün)
3000’e kadar 60
3001 – 5000 60 – 70
5001 – 10000 70 – 80
10001 – 30000 80 – 100
30001 – 50000 100 – 120
50001 – 100000 120 – 170
100001 – 200000 170 – 200
200001 – 300000 200 – 225

Tablo 3. Proje başlangıç nüfusuna bağlı evsel birim su tüketimi

Proje Başlangıç Nüfusu Evsel Birim Su Tüketimi
(N) (kişi) (qevsel) (L/kişi.gün)
N ≤ 50000 80 – 100
50000 < N ≤ 100000 100 – 120
100000 < N 120 – 140

Çalışma alanında hayvan besiciliği yapılıyorsa içme suyu ihtiyacında dikkate alınır. Projenin
düzenlendiği tarihteki hayvan sayıları belirlenerek, hayvan besiciliğindeki gelişme olasılığı
dikkate alınır. Hayvan su ihtiyacı Tablo 4’te verilmiştir.
Tablo 4. İller Bankası Yönetmeliği’ne göre hayvan su ihtiyacı
Hayvan türü Tüketimi (L/gün)
Büyükbaş hayvan 50
Küçükbaş hayvan 15
Tavuk – Ördek – Hindi 0,25

Önceki başlıklar içinde bulunmayan, çalışma alanı içinde uç debi verilmesi gereken özel tesisler
için, Tablo 5 ve Tablo 6’da yer alan diğer tüketim unsurlarından yararlanılır.

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

 Tablo 5. İller Bankası Yönetmeliği’ne göre kamu servisi su ihtiyaçları
Kamu servisi Su tüketimi (L/N.gün)
Okullarda öğrenci başına 2 – 10
Kışlalarda asker başına 50 – 150
Hastanelerde hasta başına 250 – 600
Otellerde yatak başına 100 – 250
Hamamlarda şahıs başına 300 – 350
Yüzme havuzlarında (1 m2 için) 500 L/gün

Tablo 6. İller Bankası Yönetmeliği’ne göre evsel olmayan birimlerde özel su ihtiyacı
Özel su ihtiyacı Su tüketimi (L/gün)
Havaalanı (kişi başı) 10 – 20
Hamam (kişi başı) 100
Pansiyoner (kişi başı) 190
Fabrika işçisi (kişi başı) 100
Otel (yatak başı) 250 – 600
Hastane (yatak başı) 250 – 600
Çamaşırhane 60 L/yıkama
Restoran (tuvaletli) (kişi başı) 25
Restoran (tuvaletsiz) (kişi başı) 10
Yatılı okul (öğrenci başı) 150
Okul (yemekhane, spor salonu ve duşu olan) (öğrenci başı) 95
Okul (yemekhane olan) (öğrenci başı) 75
Okul (öğrenci başı) 25
Kışla asker başına (asker başı) 100
Yüzme havuzu 500 L/m2
Sinema-Tiyatro (koltuk başı) 20
Günlük işçi (kişi başı) 60
Yıkama istasyonu (araç başı) 50
Mezbahada kesilen büyükbaş hayvan 300 – 400
Mezbahada kesilen küçükbaş hayvan 150 – 300

* Bölgenin içmesuyu ihtiyacı ikamet eden nüfus, otel ve günübirlik nüfus içi yerleşim yeri su ve
kanalizasyon idaresi şartnamesinde belirlenen değer alınabilir.

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

4.1. Proje birinci kademe (2038) debileri

N2038 = 89430 kişi → qmax = 160 L/N.gün

4.1.1. İnsan su ihtiyacı

( )

4.1.2. Hayvan su ihtiyacı

Projenin düzenlendiği tarih deki hayvan sayıları hesabı esas alınarak, büyükbaş hayvan için
50L/gün, küçükbaş hayvan için 15 L./gün alınır. Özel hallerde hayvancılıktaki gelişme imkânı
göz önüne alınabilir. Balıkesir Burhaniye hayvan sayıları sırasıyla şu şekildedir: Sığır sayısı
7971 baş, koyun sayısı 20115 baş, keçi sayısı 8257 baş ve kümes hayvanları sayısı 1012978
adettir [1].

( ) ( )
( )

( ) (( ) ) ( )

4.1.3. Sanayi ihtiyacı

Yerleşim merkezindeki küçük ve büyük sanayi, liman, istasyon gibi tesislerin su ihtiyacı ayrıca
göz önünde tutulacaktır. Genel olarak sanayi su ihtiyacı şu şekilde belirlenir:

 Büyük sanayi bölgelerinde:

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

  Küçük sanayi bölgelerinde:
 Ayrıca diğer bir hesap yolu da, maksimum günlük su ihtiyacın (insan için) yüzdesi
cinsinden bulmaktır: ( )

Sanayi su ihtiyacının belirlenmesinde; yerleşim alanındaki mevcut endüstri tesisleri ve yeni

yatırımların gerçekleşme durumu incelenir.
Çalışma hizmet alanı içinde yer alan Organize Sanayi Bölgesinin ya da Küçük Sanayi Sitesinin
tüketim verileri gerçekçi olarak elde edilmeye çalışılır. Mevcut OSB için ileriye dönük gelişme
planlanıp planlanmadığı araştırılır ve su ihtiyacı ayrıca dikkate alınır.
T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından, Etüt-Proje Mühendislik Hizmetleri Teknik
Şartnamesinde, Organize Sanayi Bölgeleri için 0,40 L/sn/ha (34.560 L/gün/ha) içme kullanma
suyu tüketimi öngörülmüştür. Küçük Sanayi Sitesi için dükkân başına 6 kişi Kabul edilmiş ve kişi
başı su ihtiyacı 100 L/kişi/gün olarak belirlenmiştir. T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı,
KSS ve OSB’ler altyapı projeleri tasarım kriterlerinde bulunan bu değerler tüketim verileri elde
edilemeyen tesisler için kullanılır.

İlçede toplam 18 adet zeytinyağı fabrikası bulunmaktadır. İlçede 4 adet süt işleme tesisi
(mandıra) bulunmaktadır. Yılda 10304 ton süt üretimi gerçekleştirilmektedir.

Tablo 7. Zeytinyağı tesisinde kullanılacak günlük su miktarları [2]

Kullanılan suyun özelliği Birim
Personel kaynaklı su kullanımı 1 m3/gün
Isıtma/Soğutma sistemleri 0,2 m3/gün
Temizlik amaçlı su kullanımı 1,575 m3/gün
İşletme dönemi kullanılan toplam su miktarı 2,775 m3/gün

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

10000 L/gün süt işleme için su miktarı (soğutma suları hariç) 18 m3, 25000 L/gün süt işleme için
25 m3 ve 100000 L/gün süt işleme için 60 m3 olarak belirtilmektedir [3].

10304 ton/yıl = 28230 L/gün = 25000 L/gün süt üretimi gerçekleştirilmektedir. Bu durumda
25000 L/gün = 0,3 L/sn su tüketilmektedir.

İlçede 22 adet konaklama tesisi bulunmaktadır. Toplam 2528 adet “turistik nitelikli yatak”
mevcuttur. Son yapılan denetimlerde tespit edilen verilere göre toplam 62 adet pansiyon
bulunmakta olup pansiyonların toplam yatak sayıları ise 958’dir.

( )

4.1.4. İletim Debisinin Hesabı

Kayıp ve kaçak miktarı (%30-35) dikkate alınırsa:

4.2. Proje ikinci kademe (2053) debileri

N2053 = 120428 kişi → qmax = 180 L/N.gün

4.2.1. İnsan su ihtiyacı

( )

4.2.2. Hayvan su ihtiyacı

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

Büyükbaş hayvan sayısında %10’luk bir artış kabulü yapılırsa:

( ) ( )
( )

( ) (( ) ) ( )

4.2.3. Sanayi ihtiyacı

Zeytin üretiminde %20’lik bir artış kabulüyle sanayi su ihtiyacı şu şekilde belirlenir:

Süt üretiminde %20’lik artış kabulüyle:

( )

4.2.4. İletim Debisinin Hesabı

Kayıp ve kaçak miktarı (%30-35) dikkate alınırsa:

KAYNAKLAR
Orman ve Su İşleri Bakanlığı “Atıksu Arıtma Tesisleri Tasarım Rehberi”, 2013.
İLBANK İller Bankası A.Ş. “İçmesuyu Tesisleri Etüt, Fizibilite ve Projelerinin Hazırlanmasına
Ait Teknik Şartname”, 2013.
Öztürk, İ., Timur, H., Koşkan, U. “Atıksu Arıtımının Esasları – Evsel, Endüstriyel Atıksu Arıtımı
ve Arıtma Çamurlarının Kontrolü”, 2005.

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav

[1] http://www.tuik.gov.tr/ilGostergeleri/iller/BALIKESIR.pdf
[2]
https://www.google.com.tr/search?ei=cneFWramK4jasAeHgouQDA&q=%C4%B0NOVA+ZEY
T%C4%B0N+VE+ZEYT%C4%B0NYA%C4%9EI+SAN.+T%C4%B0C.+A.%C5%9E.+P%C4
%B0R%C4%B0NA+%C4%B0%C5%9ELEME+TES%C4%B0S%C4%B0+%2895+TON%2FG
%C3%9CN+KAPAS%C4%B0TEL%C4%B0%29+PROJE+TANITIM+DOSYASI&oq=%C4%
B0NOVA+ZEYT%C4%B0N+VE+ZEYT%C4%B0NYA%C4%9EI+SAN.+T%C4%B0C.+A.%
C5%9E.+P%C4%B0R%C4%B0NA+%C4%B0%C5%9ELEME+TES%C4%B0S%C4%B0+%28
95+TON%2FG%C3%9CN+KAPAS%C4%B0TEL%C4%B0%29+PROJE+TANITIM+DOSYA
SI&gs_l=psy-ab.3...15666.16821.0.17399.2.2.0.0.0.0.0.0..0.0....0...1c.1j2.64.psy-
ab..2.0.0....0.SAdLk80xbgY
[3] https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/3505/mod_resource/content/0/Konu%2014%20-
%20S%C3%BCt%20%C4%B0%C5%9Fletmelerinde%20At%C4%B1klar%C4%B1n%C4%B1n
%20De%C4%9Ferlendirilmesi%20ve%20S%C3%BCt%20End%C3%BCstrisinde%20Ar%C4%
B1tma.pdf

NOTLAR
1. Projeler el yazısıyla teslim edilecektir. Grafikler için milimetrik kağıt kullanılacaktır.
2. Her öğrenci proje hesaplarını ayrı ayrı yapacak ve mülakat sırasında yanında getirecektir.
Proje teslimi ve notlandırma ise tek bir dosya üzerinden yapılacaktır.
3. Uygulamada kullanılan tüm nüfus tahmin metotları için hesaplamalar yapılacak, grafikler
çizilecek ve “farklı metotlarla yapılan nüfus projeksiyonları grafiği” de projeye
eklenecektir.
4. Nüfus hesapları yapılırken, gruplara teslim edilen proje verileri dosyasındaki yıllara göre
hesaplama yapmak yeterlidir. Nüfus sayımı yapılan fakat proje verilerinde olmayan
yılların kullanılmasına gerek yoktur.
5. Su ihtiyacı belirlenirken yapılacak hesaplarda kullanılan değerler için kaynak gösterilmesi
gerekmektedir.
6. Yukarıda yapılan hesaplara ek olarak hastane, okul, kışla, tarım bölgesi, turizm bölgesi
vb. durumlar dikkate alınacak ve hesaplara eklenecektir.

Düzenleyen: Arş. Gör. Dr. Neslihan Manav