Εργαστήριο Κινητηρίων Μηχανών PDF

Περιεχόμενα
1 ΓΕΝΙΚΑ………………………………………….……3
2 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΜΕΣΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΑΠΟΔΟΣΗΣ
…...4
3 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΜΜΕΣΟΥ ΒΑΘΜΟΥ
ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΛΕΒΗΤΑ ...………………..…………5
ΤΕΙ ΧΑΛΚΙΔΑΣ – ΣΤΕΦ – Τμήμα Μηχανολογίας 3.1 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ………………………………………...6
Εργαστήριο Κινητηρίων Μηχανών 3.2 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ …………………………………….6
Υπεύθυνος: Dr. Ing. Ν. Ορφανουδάκης Αν. Καθηγητής 3.2.1 L1………………..……………………………………6
3.2.2 L2……………………………………………………..9
3.2.3 L3……………………………………………………..9
3.2.4 L4………………..………………………………….11
3.2.5 L5……………………………………………………11
3.2.6 L6……………………………………………………12
ΚΙΝΗΤΗΡΙΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ (Ε) 3.2.7 Ltot………………………………………………….13
3.2.8 Βαθμός απόδοσης μονάδας καύσης………..…..13
η
Άσκηση 1 ….………….………………………………..…..15
η
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ Άσκηση 2 ….………….………………………………..…..17
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ…………………………………………..…18
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Λειτουργικό διάγραμμα ατμοηλεκτρικής

εγκατάστασης του εργαστηρίου……………………..…….19
Παναγιωτίδης Χρόνης ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙΚΟΝΩΝ

Μηχ. Μηχ., Εργαστ. Συνεργάτης, Τμήμα Μηχ/γίας
ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΧΕΔΙΩΝ
ΧΑΛΚΙΔΑ ΟΚΤ 2004

ΠΙΝΑΚΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 2/140

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗ
Α. Γενική Λειτουργία Ατμοηλεκτρικών Λιγνιτικών

ΣΚΟΠΟΣ Μονάδων (ΑΗΣ)
Ατμοηλεκτρικός Σταθμός (ΑΗΣ) εννοείται ο σταθμός

(εργοστάσιο) παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας. Η
ενέργεια σε πρωτογενή μορφή παράγεται από την καύση
των καυσίμων με τη μορφή της θερμικής ενέργειας. Με την
καύση είναι η πρώτη μετατροπή δηλαδή από αυτή της
χημικής ενέργειας που εμπεριέχεται σε κάθε καύσιμο. Τα
χρησιμοποιούμενα καύσιμα, δηλ. οι πρώτες ύλες είναι
υδρογονάνθρακες δηλ. εμπεριέχουν άνθρακα σαν βάση
και μπορεί να είναι στερεάς μορφής όπως ο λιγνίτη ή ο
γαιάνθρακας, υγρής μορφής όπως τα πετρελαιοειδή, και
τέλος αέριας μορφής όπως το Φυσικό Αέριο (ΦΑ).
Παρόλο που η κύρια λειτουργία ενός ΑΗΣ θεωρείται η

ηλεκτροπαραγωγή, όπως είχε αρχικά ξεκινήσει με την
ου
πρώτη εγκατάσταση στα τέλη του 19 αιώνα με την
ανακάλυψη των ατμοστροβίλων αλλά με την εξέλιξη της
τεχνολογίας έχει επεκταθεί σε ένα συνδυασμό παράλληλης
παραγωγής θερμικής ενέργειας κατά δεύτερο λόγο.
Παρακάτω φαίνεται η γενική άποψη ενός τυπικού

λιγνιτικού ΑΗΣ στην Ελλάδα, της Μεγαλόπολης,
ιδιοκτησίας της ΔΕΗ ισχύος (2X125MW, 1X300 MW = 550
MWe). Αρχική λειτουργία 1973.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 3/140 ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 4/140

Παρακάτω φαίνονται σε πλήρη ανάπτυξη και τρισδιάστατη
μορφή τα κύρια μέρη της εγκατάστασης και τα επιμέρους
συστήματα νερού – ατμού, αέρα – καυσίμου, λέβητας,
έξοδος καυσαερίων, ψυκτικό κύκλωμα, στροβιλογεννήτρια,
μετασχηματιστής ανόρθωσης τάσης και πυλώνες
μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ενός τυπικού λιγνιτικού
ΑΗΣ
Εικόνα 1.1 ΑΗΣ Μεγαλόπολης I

Σχήμα 1.1 Τυπικός ΑΗΣ σε πλήρη ανάπτυξη
Μετά την παραγωγή της θερμικής ενέργειας γίνεται η Η πρώτη ύλη ή καύσιμο καίγεται (με ανάφλεξη) στον
εναλλαγή της θερμότητας στο θερμικό μέσο, δηλαδή το Λέβητα παράγοντας μεγάλα ποσά θερμότητας. Μέσα από
νερό που ατμοποιείται. Ο ατμός πλέον με την τον Λέβητα περνάνε ποσότητες καθαρού αφαλατωμένου
εμπεριέχουσα θερμοκινητική του ενέργεια είναι το μέσο
που δίνει περιστροφική κίνηση στον ατμοστρόβιλο. Από νερού εντός σωλήνων που ονομάζονται Αυλοί νερού-
την κίνηση του ατμοστροβίλου περιστρέφεται και η ατμού οι οποίες απάγουν τη θερμότητα και έτσι το νερό
εξαρτημένη ηλεκτρογεννήτρια όπου εδώ γίνεται η μετατρέπεται σε Ατμό. Ο ατμός αυτός ευρισκόμενος εντός
μετατροπή της μηχανικής ενέργειας σε ηλεκτρική.
Στη συνέχεια γίνεται ανύψωση της τάσης για λόγους σωλήνων έχει μεγάλη πίεση και εξερχόμενος από
μείωσης των απωλειών από την πτώση τάσης κατά τη ακροφύσια, πέφτει με μεγάλη ορμή στα πτερύγια του
μεταφορά και βέβαια περαιτέρω υποβιβασμός της τάσης Ατμοστροβίλου περιστρέφοντας τον άξονά του σε μεγάλη
για τη διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας σε τοπικούς
ταχύτητα. Ο Ατμοστρόβιλος έχει κοινό άξονα με την
υποσταθμούς (Υ/Σ). Τα τελευταία βέβαια είναι αντικείμενο
άλλου επιστημονικού τομέα & απασχολούν άλλο μάθημα. Ηλεκτρογεννήτρια η οποία περιστρεφόμενη παράγει

ηλεκτρική ενέργεια, που είναι και ο βασικός σκοπός του Το ψυκτικό νερό δεν έχει καμία σχέση με το νερό των
ΑΗΣ. Ο ατμός αφού εκτονωθεί, οδηγείται στον αυλών του λέβητα, και δεν χρειάζεται να είναι τελείως
Συμπυκνωτή ή Κύριο Ψυγείο και εκεί μετατρέπεται με καθαρό. Στον πύργο ψύξεως το νερό καταιονίζεται από
την ψύξη πάλι σε νερό. Στη συνέχεια το συμπύκνωμα, με μεγάλο ύψος και ψύχεται με την εξάτμιση. Φυσικά κατά τη
τις αντλίες συμπυκνώματος, καταλήγει στην Τροφοδοτική διαδικασία αυτή, μέρος του εξατμίζεται σαν νέφος πάνω
Δεξαμενή όπου συμπληρώνονται τυχόν απώλειες. Από από την κορυφή του Πύργου οπότε διαρκώς
εκεί με τις τροφοδοτικές αντλίες οδηγείται πάλι στον συμπληρώνεται. Θεωρείται δεδομένη η ανάγκη μεγάλων
Λέβητα για να ξανακάνει τον κύκλο του. Τελευταία σε ποσοτήτων νερού για την λειτουργία αυτή.
πολλούς ΑΗΣ, πέρα από τις τυπικές απομαστεύσεις,
γίνεται απομάστευση ατμού, πριν ή αφού αυτός εισέλθει
στον στρόβιλο, και χρησιμοποιείται, στη θέρμανση των Β. Καύσιμα Τροφοδοσίας ΑΗΣ
γειτονικών πόλεων ή εργοστασίων. Έτσι εκμεταλλευόμενοι
τη θερμική ενέργεια των ΑΗΣ γίνεται η εφαρμογή της Οι Ατμοηλεκτρικοί Σταθμοί κατασκευάζονται σε
τηλεθέρμανσης μέσω αντλιών και εναλλακτών. περιοχές της χώρας με πλούσια λιγνιτικά κοιτάσματα όπου
γίνεται εκμετάλλευση με την καύση τους στην
Τα προϊόντα της καύσης του λέβητα με τη μορφή ηλεκτροπαραγωγή. Οι γνωστές λιγνιτικές γεωγραφικές
αερίων ρύπων εκπέμπονται κατ ευθείαν στο περιβάλλον ή περιοχές της χώρας είναι της Μεγαλόπολης, του λιγνιτικού
μέσω φίλτρων για καθαρισμό. Η διαδικασία της πεδίου Πτολεμαίδας Αμυνταίου και τελευταία της
αποθείωσης των καυσαερίων που γίνεται σε μονάδες Φλώρινας. Επιπλέον υπάρχουν και τα ανεκμετάλλευτα
στερεών καυσίμων που περιέχουν μεγάλη ποσότητα θείου. κοιτάσματα που είναι της Ελασσόνας, της Δράμας και των
Στις νέες μονάδες αποτελεί στάνταρτ εξοπλισμό καθόσον Φιλίππων.
είναι απαγορευτική η ρύπανση, ενώ παλαιότερα ήταν
υπερβολικά μεγάλη.
Τέλος, για την ψύξη του ατμού στο ψυγείο Είδος Καυσίμου:
χρησιμοποιείται κρύο νερό που κάνει εναλλαγή
θερμότητας δηλαδή απαγωγή της θερμότητας του ατμού Το καύσιμο το οποίο είναι ο βασικός τροφοδότης
μέσα στο ψυγείο. Το νερό αυτό είτε παρέχεται από ενέργειας του σταθμού είναι ο ΞΥΛΙΤΗΣ. (Λέγοντας βασικό
λιμνοδεξαμενή είτε από μεγάλη διαθέσιμη ποσότητα όπως δεν αναφερόμαστε στις «βοηθητικές» ποσότητες
ποτάμια είτε θάλασσα. Στον πύργο ψύξεως (ψυκτικό πετρελαίου που απαιτούνται για την έναυση της καύσης
πύργο) γίνεται η ψύξη αυτού του ζεστού νερού για να του ΑΗΣ). Ο ξυλίτης είναι ένα είδος λιγνίτη για αυτό και θα
επανέλθει πλέον κρύο στον συμπυκνωτή για κάνουμε χρήση του γενικότερου και πιο γνωστού όρου
επανακυκλοφορία. λιγνίτη από εδώ και πέρα.

Ποιότητα - Ποσότητα Λιγνίτη: πετρελαίου. Κατά την καύση του, δημιουργούνται Αέρια και
Στερεά προϊόντα της καύσης. Διοξείδιο του θείου, του
Η ποιότητα του λιγνίτη από περιοχή σε περιοχή άνθρακα, οξείδια του αζώτου και αιωρούμενα σωματίδια,
διαφέρει. Μια καλή ποιότητα λιγνίτη θεωρείται τα 1900 αποτελούν την αέρια μορφή, ενώ η τέφρα αποτελεί τη
Kcal/Kgr (Νομός Φλώρινας). Επίσης τα κοιτάσματα θα στερεά μορφή. Οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται είναι
πρέπει να εξασφαλίζουν τη λειτουργία του ΑΗΣ για αρκετά μεγάλες και μετατρέπουν το νερό των σωλήνων εντός του
χρόνια. λέβητα σε Ατμό.
Μεταφορά – Αποθήκευση: Υπάρχει ειδική σχεδίαση λέβητα που δημιουργεί

μεγαλύτερη διαδρομή καύσης, ώστε να έχουμε και πολύ
Το καύσιμο αφού εξορυχθεί και καθαριστεί σε πρώτο
μικρότερη από τα στάνταρ ανοχής, παραγωγή οξειδίων
επίπεδο από τα βασικά στοιχεία, μεταφέρεται
του αζώτου.
ακατέργαστο, κύρια με μεταφορικές ταινίες και
δευτερευόντως με φορτηγά στην Αυλή του Λιγνίτη. Είναι ο Απόβλητα – Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις. Μονάδες
υπαίθριος παρακείμενος του ΑΗΣ, χώρος αποθήκευσης Αποθείωσης:
του λιγνίτη. Κατόπιν, με ταινιόδρομους και πάλι,
μεταφέρεται στους Σπαστήρες που οι εγκαταστάσεις του Τα απόβλητα από ένα εργοστάσιο παραγωγής
είναι σε κτίριο ανεξάρτητο του ΑΗΣ. Εκεί γίνεται ηλεκτρικής ενέργειας είναι συνήθως διοξείδιο (CO2) και
απομετάλλωση του λιγνίτη από τα ξένα μεταλλικά στοιχεία μονοξείδιο του άνθρακα (CO), διοξείδιο του θείου (SO2),
με ένα ειδικό μαγνητικό σύστημα, και σπάσιμο του ορυκτού οξείδια του αζώτου (τα λεγόμενα ΝΟx). Όλα τα παραπάνω
σε μικρά κομμάτια διαμέτρου το πολύ 4cm. Στη συνέχεια ανήκουν στην κατηγορία των αέριων ρύπων. Επιπλέον
από εκεί και με άλλον ταινιόδρομο, το καύσιμο μεταφέρεται υπάρχει και η ρύπανση προκαλείται και από το θόρυβο
στα Σιλό του λιγνίτη, στο κτίριο του ΑΗΣ. Από εκεί τέλος λειτουργίας του εργοστασίου (ηχορύπανση). Ραδιενεργά
οδηγείται στους μύλους του λιγνίτη, όπου γίνεται η απόβλητα υπάρχουν σε πυρηνικούς σταθμούς, που είναι
κονιορτοποίηση και η αποξήρανση, για να καταλήξει στους άκρως επικίνδυνα, για τη δημόσια υγεία, αλλά για την ώρα
καυστήρες του Λέβητα για την καύση του. δεν υπάρχουν στη χώρα μας και δεν προβλέπεται.
Καύση - Απόβλητα: Επεξεργασία Αποβλήτων:
Το καύσιμο σε μορφή σκόνης, οδηγείται, όπως Αρχικά, το καυσαέριο και η τέφρα που δημιουργείται από
είπαμε, με ταινιόδρομους μέσα στον Λέβητα, όπου και την καύση του λιγνίτη βρίσκεται μέσα στον ειδικά
γίνεται η καύση του στην Εστία. Πριν από κάθε έναρξη διαμορφωμένο λέβητα. Από την αρχή, λοιπόν, η
καύσης, γίνεται προθέρμανση του χώρου με καύση περιβαλλοντική μελέτη της επεξεργασίας, με τη βοήθεια

της τεχνολογίας αναλαμβάνει ενεργά τη μείωση των ψύξεως είναι ένα σύστημα που λειτουργεί με την
ρύπων, καθώς η ειδική σχεδίαση του λέβητα αποβλέπει ατμοσφαιρική πίεση, καθώς είναι ανοιχτός από πάνω και
στην ελάττωση των οξειδίων του αζώτου (ΝΟχ). Η ειδική από κάτω, δημιουργώντας από μόνος του, ένα φυσικό
αυτή σχεδίαση του λέβητα περιλαμβάνει α)μεγαλύτερη ρεύμα, ψύχοντας έτσι το νερό που χρειάζεται για την ψύξη
διαδρομή καύσης του λιγνίτη και β) ρύθμιση αυτής μέσω της η ηλεκτρική μονάδα, και κατακρατεί το μεγαλύτερο
του σταδιακά εισαγόμενου αέρα, επιτυγχάνοντας έτσι την ποσοστό του νερού συντελώντας στην εξοικονόμηση και
αποδοτικότερη καύση στα διάφορα στάδια καθ’ ύψος με τη ανακύκλωσή του. Αν δεν υπήρχε, θα χρειαζόταν διαρκής
λιγότερη εκπομπή οξειδίων του Αζώτου. Έτσι, οι εκπομπές μεταφορά νερού από αλλού προς τη μονάδα για την ψύξη
ΝΟχ περιορίζονται σε πολύ χαμηλότερες από τα διεθνή της. Από τον πύργο ψύξης αυτό το 0,05% των ρύπων
όρια. εξατμίζεται με τους υδρατμούς στο περιβάλλον. Αυτό είναι
ιδιαίτερα ευνοϊκό διότι ο ατμός έχει μεγάλη διασπορά,
Σε δεύτερη φάση, γίνεται κατακράτηση της τέφρας στα οπότε ανεβαίνοντας σε μεγάλα ύψη, παρασύρεται από τα
ηλεκτροστατικά φίλτρα. Τα ηλεκτροστατικά φίλτρα είναι αέρια ρεύματα και μαζί του διασπείρεται αυτή η
πλάκες οι οποίες διαρρέονται από συνεχές ρεύμα υψηλής απειροελάχιστη ποσότητα ρύπων σε πολύ μεγάλη
τάσης. Έτσι, τα σωματίδια της τέφρας , περνώντας απόσταση από την εστία παραγωγής της δημιουργώντας
ανάμεσα από αυτές τις πλάκες ιονίζονται και μικρότερο πρόβλημα.
προσκολλώνται πάνω τους απ΄ όπου συλλέγονται με
διάφορες μεθόδους (ταλάντωση, με σφυριά κ.λ.π.) Η
κατακράτηση αυτή είναι πάρα πολύ μεγάλη και αγγίζει το
99,95% της τέφρας.
Στη συνέχεια τα καυσαέρια διοχετεύονται στη μονάδα

αποθείωσης. Εδώ χρησιμοποιείται η υγρή μέθοδος
αποθείωσης με ασβεστόλιθο παράγοντας γύψο. Ο γύψος
αυτός στη συνέχεια θα καταλήξει στην απόθεση. Στις
περιοχές όπου υπάρχει λιγνίτης πλούσιος σε
περιεκτικότητα θείου θα υπήρχε σημαντικό πρόβλημα, αν
δεν είχε προβλεφθεί η δημιουργία αυτής της μονάδας.
Ότι ελάχιστο έχει απομείνει πλέον (0,05%) ως αποτέλεσμα

της διέλευσης του καυσαερίου από τα ηλεκτροστατικά
φίλτρα και την αποθείωση, μεταφέρεται μέσω
πολυεστερικού αγωγού στον πύργο ψύξεως. Ο πύργος

είναι συνήθως ντυμένος εσωτερικά με σειρά σωλήνων,
2.ΑΤΜΟΣΤΡΟΒΙΛΟΙ–ΑΤΜΟΠΑΡΑΓΩΓΟΙ μέσα στους οποίους ρέει το νερό που πρόκειται να
Ατμοπαραγωγοί ατμοποιηθεί. Λόγω της ακτινοβολίας της φλόγας και επειδή
το καυσαέριο κατά τον σχηματισμό του, έχει μεγάλη
Ο Ατμοπαραγωγός, είναι ένα σύστημα παραγωγής ατμού, θερμοκρασία, ένα μεγάλο μέρος θερμότητας, μεταδίδεται
με ορισμένα θερμοδυναμικά χαρακτηριστικά και στους σωλήνες - τοίχωμα του θαλάμου καύσης με
καθορισμένη παροχή. Στην ουσία, αποτελεί έναν ακτινοβολία.
εναλλάκτη θερμότητας, μεταξύ ενός ρεύματος θερμού
καυσαερίου και ενός ρεύματος νερού, που καθώς διαρρέει Από άποψη λοιπόν συναλλαγής θερμότητας, οι επιφάνειες
τον Ατμοπαραγωγό, μετασχηματίζεται βαθμιαία σε σωλήνων που επενδύουν το θάλαμο καύσης, είναι οι
κορεσμένο και υπέρθερμο ατμό, παίρνοντας θερμότητα «επιφάνειες ακτινοβολίας». Επιφάνεια ακτινοβολίας είναι
απ' το καυσαέριο. και αυτή του Υπέρθερμου ατμού όπως συμβολίζεται με το
γράμμα ι στο παρακάτω σχήμα. Η υπόλοιπη θερμαινόμενη
Το ρεύμα του θερμού καυσαερίου, που αποτελεί τον επιφάνεια του Ατμοπαραγωγού, που αποτελείται από
φορέα της συναλλασσόμενης θερμότητας, δημιουργείται δέσμες σωλήνων που είναι εγκατεστημένες στην οροφή
μέσα στον Ατμοπαραγωγό με την καύση του καυσίμου, του λέβητα (δηλαδή κρέμονται). Αυτά είναι τα στοιχεία του
κατά την οποία η χημική ενέργειά του, μετατρέπεται σε Υπέρθερμου (Υ/Θ) και Ανάθερμου (Α/Θ) που έχουν
θερμότητα. Τόσο το εργαζόμενο μέσο (νερό ή ατμός), όσο τοποθετηθεί μετά το θάλαμο καύσης, στην έξοδο των
και ο φορέας της θερμότητας (καυσαέριο), κυκλοφορούν καυσαερίων από την εστία, σε οριζόντια διαδρομή. Στο
σε σύστημα αγωγών, μέσα απ' τα τοιχώματα των οποίων, παρακάτω σχήμα οι διατάξεις αυτές είναι χαρακτηρισμένες
μεταδίδεται η θερμότητα από το καυσαέριο, στο με το σύμβολα θ & ι. Τέλος στην έξοδο των καυσαερίων
εργαζόμενο μέσο. Η επιφάνεια των τοιχωμάτων των στην ¨προβοσκίδα¨ του λέβητα δηλαδή δεξιά όπως
αγωγών νερού ή ατμού, που έρχεται σε επαφή με το φαίνεται στο σχήμα στη διαδρομή τους προς τα κάτω, είναι
καυσαέριο και ονομάζεται θερμαινόμενη επιφάνεια ή τα στοιχεία του προθερμαντή νερού και συμβολίζεται με το
επιφάνεια συναλλαγής θερμότητας του Ατμοπαραγωγού. γράμμα ζ στο παρακάτω σχήμα. Εκεί τα καυσαέρια, στην
τελική έξοδο προς την καμινάδα έχουν χαμηλή σχετικά
Σε μεγάλους Ατμοπαραγωγούς, το σύστημα των αγωγών, θερμοκρασία, η θερμότητα που συναλλάσσει με τις
μέσα στους οποίους κυκλοφορεί το εργαζόμενο μέσο, επιφάνειες που βρίσκονται στη διαδρομή αυτή, γίνεται
αποτελείται από πολλούς παράλληλους σωλήνες, μικρής κυρίως με μεταφορά. Για το λόγο αυτό, οι επιφάνειες αυτές
σχετικά διαμέτρου, όπως δείχνει η διάταξη στο παρακάτω από άποψη συναλλαγής θερμότητας, χαρακτηρίζονται σαν
σχήμα. Η καύση του καυσίμου και η δημιουργία του «επιφάνειες μεταφοράς». Το ίδιο ισχύει και για το
καυσαερίου, γίνεται σε ειδικό χώρο του Ατμοπαραγωγού, στοιχείο θ παραπάνω.
που ονομάζεται Εστία ή χώρος Καύσης. Ο χώρος αυτός,

δ. Έξοδος υπέρθερμου ατμού
ε. Προθερμαντήρας αέρα
ζ. Προθερμαντήρας νερού
η. Τύμπανο
θ. Υπερθερμαντήρας ατμού (επαφής μεταφοράς)
ι. Υπερθερμαντήρας ατμού (ακτινοβολίας)
κ. Θάλαμος καύσης
λ. Καυστήρες
μ. Σύστημα απαγωγής κατάλοιπων καύσης
Πίνακας 2.1 Περιγραφή Σχηματικής διάταξης του

παραπάνω Λέβητα
Οι θερμαινόμενες επιφάνειες του Ατμοπαραγωγού,

χωρίζονται ανάλογα με τον προορισμό τους, σε
Προθερμαντήρες (Π/Θ) νερού “Economizer” (ECO),
προθερμαντήρες αέρα και επιφάνειες ατμοποίησης,
υπερθέρμανσης και αναθέρμανσης του ατμού.
Το μέγεθος του Ατμοπαραγωγού, προσδιορίζεται από την

ποσότητα του εργαζόμενου μέσου που τον διαρρέει και
από τις απαιτούμενες για την συναλλαγή της θερμότητας
επιφάνειες.
Σχήμα 2.1 Τομή τυπικού υδραυλωτού λιγνιτικού Λέβητα με
τύμπανο
ΘΕΡΜΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
Ο θερμικός κύκλος που πραγματοποιεί το νερό σε ένα

Σχηματική διάταξη Ατμοπαραγωγού. ατμοηλεκτρικό σταθμό ονομάζεται κύκλος του Rankine ή
κύκλος των Clausius – Rankine και περιγράφεται στο
α. Μύλος κονιοποίησης καυσίμου επίπεδο Τ – S (θερμοκρασίας – εντροπίας) όπως φαίνεται
στο παρακάτω σχηματικό διάγραμμα της εικόνας 2.2.
β. Σύστημα προσαγωγής καυσίμου
γ. Οχετός θερμών καυσαερίων

Σχήμα 2.3 Μονογραμμικό διάγραμμα κύκλου λειτουργίας
τυπικού ΑΗΣ
Σχήμα 2.2 Τυπικός κύκλος λειτουργίας Clausius – Rankine
Στο παραπάνω σχήμα περιγράφεται το θερμικό κύκλωμα

Όπως φαίνεται και στο παραπάνω διάγραμμα το επίπεδο ενός σύγχρονου ατμοηλεκτρικού σταθμού. Στο
Τ – S χωρίζεται σε τρία μέρη από τις καμπύλες χ=0 και μονογραμμικό αυτό διάγραμμα διακρίνονται ο λέβητας (1), ο
χ=1, που συναντιώνται στο κρίσιμο σημείο Κ (στην κορυφή στρόβιλος (2,5,6) με τις τρείς βαθμίδες του, ο υπέρθερμος
της καμπύλης). Το πρώτο που βρίσκεται αριστερά της (3) και ο ανάθερμος (4). Από τα βοηθητικά του στροβίλου
καμπύλης χ=0 περιγράφει όλες τις καταστάσεις εκείνες διακρίνονται το κύριο ψυγείο (7), οι απομαστεύσεις (Α5,6,7)
στις οποίες το νερό βρίσκεται υπό μορφή υγρού. Το μέρος που οδηγούν τον ατμό Υψηλής Πίεσης (Υ/Π) στους
μεταξύ της χ=0 και χ=1 περιγράφει τις καταστάσεις προθερμαντήρες (Π/Θ) του τροφοδοτικού νερού (9a,b,c),
μείγματος υγρού και ατμού (εδώ το χ μεταβάλλεται από 0 και Χαμηλής Πίεσης (Χ/Π) (Α1,2,3) που τροφοδοτούν τους
έως 1 και δηλώνει το ποσοστό κατά βάρος, του ατμού στο Π/Θ Χ/Π (8a,b,c) την τροφοδοτική δεξαμενή (10), την
μείγμα), ενώ το μέρος δεξιά της χ=1 τα αντίστοιχα σημεία τροφοδοτική αντλία (11), τον οικονομητήρα (12), τον
μετά την περάτωση της ατμοποίησης του νερού, δηλαδή απαεριωτή (13), και τέλος τη γεννήτρια (14).
τις καταστάσεις ξηρού κορεσμένου ατμού.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΝ ΜΕΡΩΝ ΤΗΣ

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
 ΛΕΒΗΤΑΣ
Ο λέβητας ή ατμοπαραγωγός, όπως αναφέρθηκε και

παραπάνω, είναι η διάταξη που στην εστία μεν γίνεται η
καύση του καυσίμου και με την εναλλαγή θερμότητας
γίνεται η ατμοποίηση του νερού μεταφέροντας την ενέργεια
αυτή στο στρόβιλο.

Ο τύπος των λεβήτων που έχουν επικρατήσει είναι οι Η εξέλιξη των στροβίλων για βελτιωμένο βαθμού
υδραυλωτοί. Κύρια μέρη του λέβητα θεωρούνται οι απόδοσης του θερμικού κύκλου του ατμού οδήγησε στους
καυστήρες, οι Υπερθερμαντήρες (Υ/Θ) και σαν βοηθητικά σημερινούς στροβίλους τριών τουλάχιστον βαθμίδων
μηχανήματα και συσκευές οι προθερμαντήρες νερού και πίεσης για τις χρησιμοποιούμενες μονάδες μεγάλης
αέρα όπως και οι αντλίες του νερού και του καυσίμου και οι ισχύος.
ανεμιστήρες του αέρα.
Στο παρακάτω σχήμα φαίνεται σε τομή ένας
Οι Π/Θ νερού και αέρα καύσεως είναι εναλλάκτες ατμοστρόβιλος τριών ανεξάρτητων βαθμίδων που είναι ο
θερμότητας και λειτουργούν με τη θερμότητα των στρόβιλος Υψηλής Πίεσης (Υ.Π.), το στρόβιλο Μέσης
καυσαερίων της καύσης για να προθερμάνουν, είτε το Πίεσης (Μ.Π.) και το στρόβιλο Χαμηλής Πίεσης (Χ.Π).
τροφοδοτικό νερό, είτε τον αέρα που απαιτείται για την Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι από λάθος στην εξαγωγή του
καύση στην εστία. ατμού στο στροφείο της Χ.Π. έχει γραφεί η λέξη
‘’καυσαέρια’’ αντί ‘’Εξοδος ατμού’’.
 ΠΡΟΘΕΡΜΑΝΤΗΡΕΣ (Π/Θ)
Οι Π/Θ νερού, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, είναι

εναλλάκτες θερμότητας που χρησιμοποιούν τη θερμότητα
του ατμού των απομαστεύσεων για την προθέρμανση του
τροφοδοτικού νερού.
 ΑΤΜΟΣΤΡΟΒΙΛΟΣ
Ο ατμοστρόβιλος είναι η μηχανική διάταξη - θερμική

μηχανή οπου γίνεται η μετατροπή της θερμοκινητικής Εικόνα 2.1 Ατμοστρόβιλος τριών βαθμίδων σε τομή
ενέργειας του ατμού σε μηχανική με την περιστροφή του,
και κατά συνέπεια η μετατροπή της ενέργειας του ατμού σε
ωφέλιμο μηχανικό έργο. Εδώ στο στρόβιλο αυτό η παροχή του ατμού ΥΠ οδηγείται
Ο ατμοστρόβιλος όπως και η παλινδρομική ατμομηχανή, στο στροφείο ΥΠ αλλά στην έξοδό του οδηγείται απ
ανήκουν στην κατηγορία μηχανών εξωτερικής καύσεως. ευθείας στο στρόβιλο ΜΠ που σημαίνει ότι δεν περνάει
πάλι από το λέβητα για αναθέρμανση όπως γίνεται σε
Πάνω στα πτερύγια του στροβίλου χτυπά ο ατμός, που μοντέρνους μεγάλης ισχύος λέβητες. Στη συνέχεια ο ατμός
λόγω της ταχύτητας ή της εκτονωτικής του δύναμης μετα το στροφείο ΜΠ οδηγείται στο στροφείο ΧΠ και τέλος
προκαλεί την περιστροφή του άξονα, που αποδίδει το από εκεί η έξοδος του ατμού οδηγείται στο συμπυκνωτή
κινητήριο έργο. Η κίνηση του ατμοστροβίλου είναι πάντα για ψύξη και επαναϋγροποίηση.
περιστροφική. Ο ατμοστρόβιλος χρησιμοποιείται τα
τελευταία χρόνια για την παραγωγή έργου σε μεγάλα
εργοστάσια και έχει εκτοπίσει τελείως την παλινδρομική
μηχανή.

ΤΥΠΟΙ ΣΤΡΟΒΙΛΩΝ
Σύμφωνα με την αρχή πάνω στην οποία βασίζεται η

λειτουργία τους, δηλαδή ως προς τον τρόπο μετατροπής
της θερμικής ενέργειας του ατμού σε μηχανική, οι
ατμοστρόβιλοι διαιρούνται σε:
 Στροβίλους δράσεως, που υποδιαιρούνται σε

στροβίλους με διαβάθμιση ταχύτητας, με διαβάθμιση
πιέσεως και με διαβάθμιση πιέσεως και ταχύτητας.
Σ’ αυτούς ο ατμός φτάνει σε μια κινητή στεφάνη πτερυγίων

μέσω ειδικών στομίων. Τα στόμια αυτά βρίσκονται σε
καθορισμένα σημεία της περιφέρειας της κινητής στεφάνης
και τροφοδοτούν τον ατμό με ακροφύσια σταθερών
πτερυγίων. Ολόκληρη η θερμική πτώση, σε ένα τέτοιο
στρόβιλο, μετατρέπεται σε ταχύτητα ατμού (κινητική
ενέργεια) στα σταθερά πτερύγια ενώ η πίεση που
Εικόνα 2.2 Ατμοστρόβιλος τριών βαθμίδων ενιαίου άξονα εμφανίζεται μπροστά και πίσω από τη στεφάνη των
κινητών πτερυγίων είναι η ίδια.
Στην παραπάνω εικόνα (2.5) φαίνεται ένας ατμοστρόβιλος
ενιαίου άξονα, τριών βαθμίδων. Από δεξιά είναι η βαθμίδα  Ατμοστρόβιλος δράσεως με βαθμίδες ταχύτητας
Υ.Π. με 8 σειρές πτερυγίων, στο κέντρο είναι η βαθμίδα (Curtis).
Μ.Π. με 4 σειρές πτερυγίων και το τελευταίο τμήμα
αριστερά με τις 5 σειρές πτερυγίων αυξανόμενης της Στο στρόβιλο αυτό η ταχύτητα διαβαθμίζεται από 2 μέχρι 5
διαμέτρου προς το τέλος (αριστερά) είναι η βαθμίδα της φορές και ανάλογα χαρακτηρίζεται ως στρόβιλος δράσεως
Χ.Π.. Όπως διακρίνεται, στη βαθμίδα Υ.Π. η διάμετρος της 2, 3, 4, 5 διαβαθμίσεων ταχύτητας. Στο παρακάτω σχήμα
στεφάνης είναι αυξανόμενη προς τα δεξιά. Ο λόγος είναι φαίνεται ενας τροχός Curtis Τα σχ 2.1 και 2.2 παριστάνουν
διότι η κατεύθυνση του ατμού είναι από το κέντρο προς τα στρόβιλο δράσεως με δυο διαβαθμίσεις ταχύτητας.
δεξιά, δηλ. από τη μικρότερη διάμετρο προς τη Το στροφείο του αποτελείται από άξονα με έναν τροχό που
μεγαλύτερη. φέρει σ’όλη την περιφέρεια του δυο σειρές κινητών
Αντίθετα στη βαθμίδα της Μ. και Χ.Π. οι διάμετροι των πτερύγιων δράσεως. Στο κέλυφος υπάρχει μια σειρά
στεφανών των πτερυγίων αυξάνονται προς τα αριστερά, σταθερών πτερύγιων δράσεως που στερεώνονται στην
που σημαίνει ότι η κατεύθυνση του ατμού είναι προς τη κοιλότητα του. Τα πτερύγια αυτά τοποθετούνται αντίθετα
μεγαλύτερη διάμετρο. Στην περίπτωση αυτή είναι προς τα προς τα κινητά, για να οδηγούν τον ατμό προς την ορθή
αριστερά, παράλληλα προς τον άξονα, προκειμένου να κατεύθυνση .
ισορροπούν οι αξονικές τάσεις του στροφείου.

Οι στρόβιλοι αντιδράσεως καλούνται και στρόβιλοι
Parson’s από το όνομα του Αγγλου μηχανικού, ο οποίος
πρώτος τους κατασκεύασε.
Αυτοί αποτελούνται κατά σειρά από ακίνητα και κινητά

πτερύγια. Η θερμική πτώση, εδώ, συντελείται και στα
κινητά πτερύγια με αποτέλεσμα να εμφανίζεται διαφορά
πίεσης πριν και μετά από την κινούμενη στεφάνη.
Στους ατμοστρόβιλους αυτούς το έργο παράγεται από

δράση και αντίδραση.
Στους ατμοστρόβιλους αντιδράσεως, στην πραγματικότητα
χρησιμοποιούμε σταθερά πτερύγια αντιδράσεως, τα οποία
ενεργούν ως ακροφύσια.
Σχήμα 2.1 Τροχός Curtis δυο βαθμίδων
Σχήμα 2.3 Πολυβάθμιος στρόβιλος αντιδράσεως
Σχήμα 2.2 Διάγραμμα πιέσεως – ταχύτητας τροχού Curtis

δυο βαθμίδων
 Στροβίλους δράσεως και αντιδράσεως. Αυτοί είναι

στρόβιλοι με διαβάθμιση πιέσεως πάντοτε.

Το τμήμα ή ο στρόβιλος δράσεως τοποθετείται πάντοτε
στην εισαγωγή του ατμού, ενώ το τμήμα ή ο στρόβιλος της
αντιδράσεως, ακολουθεί κατά μήκος του άξονα ως την
εξαγωγή του ατμού από το στρόβιλο.
Με το μικτό στρόβιλο επιτυγχάνεται μικρότερο συνολικά
μήκος του στρόβιλου για κάθε ιπποδύναμη. Επίσης,
επειδή η πίεση του ατμού στην εισαγωγή είναι μεγάλη, ο
στρόβιλος έχει καλή απόδοση αν χρησιμοποιήσουμε στην
αρχή το στρόβιλο δράσεως και μετά όταν η πίεση είναι
χαμηλότερη, το στρόβιλο αντιδράσεως.
Η συνηθισμένοι μικτοί στρόβιλοι αποτελούνται από ένα
τροχό Curtis μπροστά και ένα στρόβιλο αντιδράσεως
Parson’s πίσω. Γι’ αυτό συχνά ονομάζονται στρόβιλοι
Curtis-Parson’s.
Σχήμα 2.4 Διάγραμμα πιέσεως – ταχύτητας πολυβάθμιου

στροβίλου αντιδράσεως.
Στο στρόβιλο αυτό παρατηρούμε τα ακόλουθα:

οι σταθερές πτερυγωσεις είναι πάντοτε ολικής εγχύσεως.
Για να αποφεύγονται οι απώλειες του ατμού, ρυθμίζονται
τα διάκενα, τα ακτινικά κυρίως, όσο γίνεται μικρότερα,
εφόσον βέβαια το επιτρέπει η ασφάλεια του στροβίλου.
Επειδή πριν και μετά από κάθε κινητή πτερύγωση υπάρχει
διαφορά πιέσεως, δημιουργούνται αξονικές ώσεις του
στροφείου.
 Ατμοστρόβιλοι μικτού τύπου δράσεως-

αντιδράσεως (Curtis-Parson’s)
Αποτελούνται από ατμοστρόβιλο δράσεως και Σχήμα 2.5 Οι Ομοιότητες και οι διάφορες τον στροβίλων
ατμοστρόβιλο αντιδράσεως που είναι προσαρμοσμένοι Δράσεως – Αντιδράσεως
στο ίδιο άξονα και λειτουργούν μέσα στο ίδιο κέλυφος.
Για την εκμετάλλευση της ίδιας θερμικής πτώσεως με την
Ο ατμοστρόβιλος μικτού τύπου αποτελείται από ένα τμήμα ίδια περιφερειακή ταχύτητα, ο στρόβιλος αντιδράσεως θα
δράσεως και ένα αντιδράσεως, τοποθετημένα στον ίδιο είναι μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο στρόβιλο δράσεως.
άξονα και μέσα σε κοινό κέλυφος. Οι μικτοί στρόβιλοι Συγκεκριμένα ο αριθμός των βαθμίδων που απαιτούνται
κατασκευάζονται για πολύ μεγάλες ιπποδυνάμεις. για την εκμετάλλευση της ενθαλπιακής πτώσεως με

στρόβιλο αντιδράσεως είναι διπλάσιος από τον αριθμό των απόδοσης της θα είναι ο ίδιος με το βαθμό απόδοσης της
βαθμίδων που απαιτούνται με στρόβιλο δράσεως. αντίστοιχης βαθμίδας στροβίλου δράσεως.
Εξάλλου κάθε μια από τις δυο κατηγορίες παρουσιάζει ως Από αυτά προκύπτει και η κατασκευή των μικτών
προς την άλλη ορισμένα πλεονεκτήματα οφειλόμενα σε στροβίλων, στους οποίους οι πρώτες βαθμίδες είναι
κατασκευαστικές λεπτομέρειες. βαθμίδες δράσεως ενώ οι επόμενες, μέχρι τις τελευταίες
Έτσι, αν δεν λάβομε υπόψη την απώλεια διαφυγών, η αντιδράσεως.
βαθμίδα αντιδράσεως θα έχει μεγαλύτερη απόδοση από
την αντίστοιχη της δράσεως γιατί παρουσιάζει:
 Μικρότερες απώλειες στις αύλακες των πτερυγώσεων  Ανάλογα με τη ροή του ατμού μέσα τους, οι
που οφείλονται στη μικρότερη σχετική ταχύτητα εισόδου ατμοστρόβιλοι κατατάσσονται σε:
του ατμού σ’αυτές.
 Αμελητέες απώλειες ανεμισμού, μια και στο στρόβιλο Α) Στροβίλους με αξονική ροή,όταν ο ατμός, από την
αντιδράσεως δεν υπάρχουν άεργα πτερύγια και ο ατμός είσοδο του στον στρόβιλο έως την έξοδο του ρέει (τρέχει)
προσβάλλει τα κινητά πτερύγια σε όλη την περιφέρεια. παράλληλα προς τον άξονα του στροβίλου.
 Μεγαλύτερη αξιοποίηση της ταχύτητας εξόδου από τη
μια βαθμίδα στην επόμενη και συνεπώς Μικρότερες Β) Στροβίλους με ακτινική ροή, όταν ο ατμός μπαίνει
απώλειες εξόδου. από το κέντρο του στροβίλου και βγαίνει από την
Παρόλα αυτά ο βαθμός αποδόσεως του ατμοστρόβιλου περιφέρεια, ρέοντας κατά την διεύθυνση των ακτίνων του
αντιδράσεως δεν παρουσιάζει σημαντική αύξηση, γιατί δίσκου του στροβίλου.
υπάρχουν σ’αυτην οι απώλειες διαφυγών του ατμού από
τα διάκενα των πτερύγιων. Έτσι στα πτερύγια Γ) Στροβίλους με περιφερειακή ή εφαπτόμενη ροή.
αντιδράσεως υπάρχει διαφορά πιέσεως μεταξύ εισόδου και Αυτοί είναι ειδικού τύπου ατμοστρόβιλοι, που έχουν
εξόδου και μια ποσότητα ατμού διαφεύγει από τα διάκενα σκαφίδια στην περιφέρεια του δίσκου τους. Σ’ αυτούς ο
κορυφής των πτερύγιων με ανάλογη ελάττωση του έργου ατμός μπαίνει κατά την διεύθυνση της εφαπτόμενη του
τους. Στα πτερύγια δράσεως δεν υπάρχει τέτοια απώλεια δίσκου. Σ’ αυτόν τον τύπο υπάρχουν διαφορά είδη
γιατί η πίεση στην είσοδο και την έξοδο τους είναι η ίδια. ατμοστροβίλων όπως απλής εισόδου ατμού, πολλαπλής
Τα διάκενα κορυφής στις πτερυγώσεις αντιδράσεως έχουν εισόδου ατμού, ελικοειδούς εφαπτόμενης ροής.
περίπου το ίδιο μέγεθος σε όλες τις βαθμίδες του, ενώ
εξάλλου η διατομή των αυλακώσεων των πτερύγιων είναι
μικρή στις πρώτες βαθμίδες και αυξάνεται στις επόμενες
λόγω της αυξήσεως του ειδικού όγκου του ατμού όσο
προχωρεί η εκτόνωση. Έτσι η σχέση μεταξύ διάκενων
κορυφής προς τις διατομές των αυλακών ελαττώνεται
σταδιακά, με αποτέλεσμα να ελαττώνονται προοδευτικά
από τις πρώτες προς τις τελευταίες βαθμίδες και οι
απώλειες διαφυγής από τα διάκενα.
Αυτό σαν συνέπεια ο βαθμός απόδοσης των πρώτων
βαθμίδων του στροβίλου αντιδράσεως να είναι μικρότερος
από το βαθμό απόδοσης των τελευταίων βαθμίδων
αντιδράσεως με συνέπεια να προκύπτει μεγαλύτερος από
αυτόν των βαθμίδων δράσεως. Έτσι συμπεραίνεται ότι
ενδιάμεσα, σε κάποια βαθμίδα αντίδρασης, ο βαθμός

Γ) Ατμοστρόβιλους βοηθητικών μηχανημάτων, που
χρησιμεύουν για να κινούν βοηθητικά μηχανήματα ξηράς
και θάλασσας όπως αντλίες, αεροσυμπιεστές, μικρές
γεννήτριες ηλεκτρικού ρεύματος, ανεμιστήρες.
Στρόβιλοι για ΑΗΣ μεγάλης ισχύος έχουν περιστροφική

-1 -1
ταχύτητα 3000min για 50Hz ή 3600min για 60Hz .
Μονάδες των 300 – 800 MW ανά άξονα είναι εδώ και
πολλά χρόνια σε λειτουργία .
Σε πυρηνικούς σταθμούς χρησιμοποιήθηκαν ήδη μονάδες
των 600 – 1200 MW ανά άξονα . Η ταχύτητα είναι
-1
1500min . Προφανώς η καταπόνηση των πτερυγίων λόγω
φυγόκεντρου δύναμης είναι μέγιστη στις τελευταίες
βαθμίδες της χαμηλής πίεσης.
Σχήμα 2.6 Ατμοστρόβιλος με τρία στροφεία, ΥΠ, ΜΠ & ΧΠ
 Ανάλογα με την πίεση του ατμού με τον οποίο ΤΥΠΟΙ ΠΤΕΡΥΓΙΩΝ

λειτουργούν, οι ατμοστρόβιλοι κατατάσσονται σε:
Α) Υψηλής πιέσεως (Υ.Π.): Είναι αυτός που παίρνει Ο στρόβιλος τύπου Pelton (γνωστός ως free-jet)
πρώτος τον ατμό απο την υψηλή του πίεση από λέβητα. εφευρέθηκε το 1880 από τον L.A. Pelton.
Διαθέτει πτερύγια μορφής κουταλιού, όπου οι αεριωθήσεις
Β) Μέσης πιέσεως (Μ.Π.): Είναι αυτός που λειτουργεί με καθώς διέρχονται εφαπτομενικά από αυτά προκαλούν μια
την εξάτμιση του στροβίλου Υ.Π. ώθηση στο στροφείο. Ο στρόβιλος pelton χρησιμοποιείται
στους υδροηλεκτρικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικού
Γ) Χαμηλής πιέσεως (Χ.Π): Είναι αυτός που λειτουργεί με ρεύματος και μπορεί να περιέχει μέχρι 6 ακροφύσια.
την εξάτμιση του στροβίλου Μ.Π.
Υπάρχουν και στρόβιλοι που εργάζονται με πολύ χαμηλή

πίεση και λέγονται στρόβιλοι εξατμίσεων .
 Ανάλογα, τέλος, με τον προορισμό τους, οι

ατμοστρόβιλοι κατατάσσονται σε:
Α) Ατμοστρόβιλους ξηράς, που χρησιμοποιούνται

κυρίως για να κινούν γεννήτριες ηλεκτρικού ρεύματος.
Β) Ατμοστρόβιλους ναυτικούς, που χρησιμοποιούνται

στην κίνηση πλοίων, και
Στρόβιλος Francis

Αυτός ο στρόβιλος αντίδρασης εφευρέθηκε από τον J.B.
Francis το 1849. Οι αεριωθήσεις διέρχονται σχεδόν
αξονικά (προς τον άξονα) και ακτινωτά (μακρυά από το
κέντρο). Οι λεπίδες του στροφείου μπορούν να
ρυθμιστούν, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ομαλή
περιστροφή. Η μορφή του είναι παρόμοια με αυτή του
προηγούμενου στροβίλου.
Στρόβιλος Kaplan
Ο στρόβιλος Kaplan εφευρημένος το 1915 από τον

αυστριακό V.Kaplan, μοιάζει με προωθητήρα πλοίου. Οι
αεριωθήσεις προσπίπτουν αξονικά στα ρυθμιζόμενα
πτερύγια.
Στρόβιλος Parsons
Είναι ένας στρόβιλος ατμού δύο βημάτων εφευρημένος

μετα το 1883 διαθέτει δύο στροφεία και έναν ενδιάμεσο
τροχό μετάδοσης κίνησης στο κέντρο.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΑΤΜΟΣΤΡΟΒΙΛΩΝ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ TURBOMOTOR WORKS JSC
Τύποι
Παράμετροι PT-140/165- 130/15-2 PT-140/165- 130/15-3 PT-150/165- 130/9-4
1. Ισχύς, MW: ονομαστική 142 143 150

μέγιστη 167 167 165
συμπύκνωσης 120 120 120
2. Ποσοστό ροής ατμού, t/h: ονομαστική 788

μέγιστη 810
3. Παράμετροι ατμού: πίεση, kgf/cm2 (MPa), 130 (12.8), 555

θ/σία, °C
4. Thermal load: εξαγωγή ονομαστική 335 335 385

ατμού t/h:
μέγιστη 500
Εξαγωγή θερμού ατμού, ονομαστική 115 120 80

GCal/h:
μέγιστη 140 140 115
5. Εύρος ρύθμισης πίεσης εξαγωγή ατμού 12-21 12-21 9-15

εξαγωγής, kgf/cm2: διαδικασίας
ανώτερη εξαγωγή ατμού

θέρμανσης χαμηλότερη 0.6-2.5*
εξαγωγή ατμού 0.4-1.2

θέρμανσης
6. Μήκος λεπίδων στροφέων εξάτμισης, mm 830 660
7. Αριθμός βαθμίδων: HPC 13 13 14

LPC 12 11 10
8. Ψυχρό νερό: θερμοκρασία, °C 20 27
ποσοστό ροής, m3/h

13,500
2
9. Περιοχή επιφάνειας ψύξης συμπυκνωτών, m 6,000
10. Αναπαραγωγικός τύπος συστημάτων 3HPH + D + 4LPH
11. Θερμοκρασία νερού τροφοδοσίας, °C 232

Τύποι
Παράμετροι
T-50-130-6 T-55/60-130 T-60/65-130 PT-5O/60- PT-30/35-
130/7 90/10
1. Ισχύς, MW: ονομαστική 50 55 60 50 30

μέγιστη 60 60 65 60 35
συμπύκνωσης 50 55 65 50 30
2. Ταχύτητα κινητήρα, rpm 3,600 3,000
3. Ποσοστό ροής ατμού, t/h: ονομαστική 240 256 280 274 190
μέγιστη
250 265 300 300 240
4. Παράμετροι ατμού: πίεση, kgf/cm2 (MPa), θ/σία 130 (12.8), 555 90 (8.8), 535
°C
5. Θερμικό φορτίο: εξαγωγή ονομαστική 118 83

ατμού διαδικασίας, t/h:
160 157
μέγιστη
εξαγωγή ατμού θέρμανσης, ονομαστική 90 95 100 40 33

GCal/h:
μέγιστη 90 100 105 60 48
6. Έυρος ρύθμιση πίεσης Εξαγωγή ατμού διαδικασίας - - - 5-10 8-13

εξαγωγής, kgf/cm2:
Ανώτερη εξαγωγή ατμού 0.6-2.5 0.6-2.5 0.6-2.5 0.6-2.5

θέρμανσης
Χαμηλότερη εξαγωγή ατμού 0.5-2.0 0.5-2.0 0.5-2.0 0.5-2.0 0.7-2.5

θέρμανσης
7. Μήκος λεπίδων στροφέων εξάτμισης, mm 650 550 432
8. Αριθμός βαθμίδων: HPC (HPS) 9 9 9 9 16
LPC (LPS) 13 16 16 15 8
9. Νερό ψύξης: Θερμοκρασία, °C 20
ποσοστό ροής, m3/h 8,000 8,000 8,000 7,000 5,000
10. Επιφάνεια ψύξης συμπυκνωτών, m2 3,300 3,000 2,000
11. Αναπαραγωγικός τύπος συστημάτων 3HPH + D + 4LPH 2HPH+D+ 3LPH
12. Θερμοκρασία νερού τροφοδοσίας, °C 225 232 230 218

3. ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ & ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ (ΣΘΗ)
ΣΥΜΠΥΚΝΩΤΗΣ – ΚΥΡΙΟ ΨΥΓΕΙΟ

Η συμπαραγωγή αποβλέπει στην παραγωγή ηλεκτρικής
Στο κ. ψυγείο οδηγείται ο ατμός μετά την αποτόνωση του ενέργειας και εκμετάλλευσης της θερμότητας που
στο στρόβιλο προκειμένου να γίνει συμπύκνωση εξ ου και αποβάλλουμε, σε εγκαταστάσεις όπου αυτή μπορεί ακόμη
συμπυκνωτής.
να είναι χρήσιμη. Στις εγκαταστάσεις συμπαραγωγής
Διακρίνονται σε ψυγεία νερού με επιφάνεια εναλλαγής
της θερμότητας και σε ψυγεία ανάμειξης ή συχνά δεχόμαστε μια μείωση του βαθμού απόδοσης στην
διασκορπισμού. Στα πρώτα που χρησιμοποιούνται στις ενεργειακή μετατροπή: Qm/Qt ώστε η θερμότητα Q που
περισσότερες περιπτώσεις ο ατμός ψύχεται ερχόμενος σε αποβάλλεται από το σύστημα να είναι κατάλληλης
επαφή με αυλούς μέσα από τους οποίους περνάει το νερό
ψύξης θερμοκρασίας για επωφελή εκμετάλλευση σε θερμοβόρες
εγκαταστάσεις. Με τη μέθοδο της συμπαραγωγής
Μετά το ψυγείο ο συμπυκνωμένος ατμός οδηγείται με ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας, που επιτυγχάνεται στις
αντλίες προς το λέβητα αφού απαεριωθεί στον απαεριωτή
ομώνυμες εγκαταστάσεις παραγωγής, ο ολικός βαθμός
και προθερμανθεί από τους διάφορους προθερμαντήρες.
απόδοσης, σε ενεργειακή εκμετάλλευση, της θερμικής
Εκτός από αυτές που περιγράψαμε ένας ατμοηλεκτρικός ενέργειας του καυσίμου, φθάνει και το 80% ως και 85%.
σταθμός περιλαμβάνει ένα ακόμα μεγάλο πλήθος
βοηθητικών εγκαταστάσεων. Οι εγκαταστάσεις αυτές
Για την ειδική μελέτη των συστημάτων συμπαραγωγής
εξασφαλίζουν τη μεταφορά των καυσίμων στην εστία, ή
απομακρύνουν την τέφρα μετά την καύση, οδηγούν τον έχουν καθιερωθεί μερικοί δείκτες που προσδιορίζονται από
απαραίτητο αέρα για την καύση ή απομακρύνουν τα και χαρακτηρίζουν τα λειτουργικά χαρακτηριστικά κάθε
καπναέρια (καμινάδες), ακόμη φροντίζουν για τη λίπανση συστήματος. Τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά μεγέθη
των κινητών μερών και εξασφαλίζουν την ασφάλεια
λειτουργίας του θερμικού κύκλου κ.ά. είναι:
 Ο συνολικός βαθμός απόδοσης (overall efficiency) nολ

που προσδιορίζεται σαν ο λόγος της συνολικής
ωφέλιμης ενέργειας (ηλεκτρικής και θερμικής) προς
την ποσότητα της θερμικής ενέργειας που εισέρχεται
στη διεργασία nολ=Qm+Q/Qt.
 Ο λόγος της ωφέλιμης θερμικής ενέργειας προς τη

συνολική παραγόμενη ηλεκτρική ή μηχανική ενέργεια
r=Q/Qm.

 Ο λόγος ανάκτησης θερμικής ενέργειας (Heat
Recovery Ratio) R που βρίσκει εφαρμογή ιδίως σε Τηλεθέρμανση
συστήματα όπου για την ανάκτηση της θερμικής
ενέργειας σε εκμεταλλεύσιμη θερμοκρασιακή στάθμη Ορισμός της τηλεθέρμανσης
επιβάλλεται η μείωση της παραγόμενης μηχανικής ή
ηλεκτρικής ενέργειας. Ο λόγος ανάκτησης R Με τον όρο τηλεθέρμανση εννοείται η θέρμανση των
προσδιορίζεται σαν ο λόγος της ωφέλιμης θερμικής κτιρίων, όχι από ατομικό καυστήρα, αλλά από έναν
ενέργειας Q που ανακτάται προς τη μείωση της κεντρικό, και διανομή του θερμού νερού σε όλα τα κτίρια
ηλεκτροπαραγωγής ΔΕ που απαιτείται για την μιας πόλης ή ενός τμήματος πόλης. Η θέρμανση του νερού
ανάκτηση της θερμότητας Q. R=Q/ΔΕ γίνεται με την καύση αερίου πετρελαίου ή γαιανθράκων
(λιγνιτών) σε ένα εργοστάσιο παραγωγής κυρίως
Οι εγκαταστάσεις συμπαραγωγής παράγουν δύο μορφές ηλεκτρικής ενέργειας και συμπληρωματικά θερμικής ή
ωφέλιμης ενέργειας, την ηλεκτρική ή μηχανική και τη αντίστροφα.
θερμική. Η ρύθμιση της εγκατάστασης ώστε να καλύπτει
συγχρόνως την καμπύλη ζήτησης και των δύο μορφών Η θερμότητα, η οποία απαιτείται για τη θέρμανση του
ενέργειας δεν είναι πάντα εφικτή και η πραγματοποίησή νερού της τηλεθέρμανσης, προέρχεται από τον ατμό του
της συχνά απαιτεί ειδική διαμόρφωση των εγκαταστάσεων εργοστασίου και μάλιστα αφού αποδώσει το έργο του, δηλ.
ή και περιορισμό της μέγιστης τιμής του συνολικού βαθμού στο τέλος της διαδικασίας λειτουργίας. Ο ατμός αυτός
απόδοσης. Συχνά διατηρώντας τον μέγιστο βαθμό θερμοκρασίας 120C - 140C μέσω ενός εναλλάκτη
απόδοσης επιδιώκεται η κάλυψη της καμπύλης ζήτησης θερμότητας θερμαίνει το νερό που χρησιμοποιείται στην
της μιας μορφής ενέργειας ενώ η άλλη είναι δυνατόν να τηλεθέρμανση, που με αντλίες και σωληνώσεις
υπερκαλύπτει ή να υπολείπεται της σχετικής ζήτησης. μεταφέρεται στη γειτονική πόλη ή άλλη βιομηχανική
εγκατάσταση. Η θερμοκρασία του νερού κατά την
Στην περίπτωση που η εγκατάσταση παρακολουθεί τη επιστροφή είναι της τάξης των 20C-40C.
ζήτηση ηλεκτρικής ισχύος το σύστημα ρύθμισης καλείται
ηλεκτρικής ζεύξης (electricity matched) ενώ αν η Ένα σύστημα τηλεθέρμανσης συγκροτείται από:
εγκατάσταση παρακολουθεί τη θερμική ζήτηση καλείται
θερμικής ζεύξης (Heat matched). 1. ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ οι οποίες είναι δυνατόν να είναι
εγκατεστημένες μέσα, κοντά ή και πολύ μακριά
από την πόλη που θερμαίνουν.

2. ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ συμπαραγωγή θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας,
δηλαδή δίκτυο δίδυμων αγωγών για τη μεταφορά επιτυγχάνεται αυξημένη οικονομική ανταποδοτικότητα
του υπέρθερμου νερού και του νερού ενός ενεργειακού κέντρου. Τέλος η καύσιμη ύλη καθόσον
επιστροφής από την πόλη που θερμαίνουν. είναι μη ανανεώσιμη επιβάλλεται να διαχειρίζεται με
οικονομία όσο είναι δυνατόν.
3. ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΑ που εξασφαλίζουν την πίεση
«κυκλοφορίας» του θερμού νερού από και προς II. Θα μπορεί να απεξαρτηθεί η χώρα μας από το
την πόλη. πετρέλαιο μιας και δεν έχει δική της παραγωγή από τη
μία και από την άλλη υπάρχει αφθονία λιγνίτη.
4. ΔΙΚΤΥΟ ΔΙΑΝΟΜΗΣ το οποίο εγκαθίσταται μέσα
Μπορούμε έτσι να έχουμε μείωση της ζήτησης
στην πόλη με κεντρικούς άξονες, κλάδους και
πετρελαίου ως 70%.
διακλαδώσεις παροχής θερμότητας στους
καταναλωτές, κατοικίες ή κτίρια (όπως το δίκτυο
III. Θα υπάρξει σημαντική μείωση του κόστους της
ύδρευσης ή φυσικού αερίου).
θέρμανσης μέχρι και 50%.
5. ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑ

IV. Επίσης θα ωφεληθεί το περιβάλλον, καθώς θα μειωθούν
δηλαδή εξοπλισμός που υποκαθιστά τους
οι ρύποι του αέρα, όπως ο καπνός και το οξείδια του
λέβητες κεντρικής θέρμανσης, για παροχή
θείου (SOx). Αυτό θα συμβαίνει γιατί δεν θα υπάρχουν
θερμού νερού θέρμανσης και χρήσης.
ατομικοί καυστήρες στο κάθε σπίτι ή σε κάθε
6. ΛΕΒΗΤΟΣΤΑΣΙΑ ΕΦΕΔΡΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΙΧΜΩΝ που πολυκατοικία, που θα λειτουργούν με πετρέλαιο, με
εξασφαλίζουν την αυτόνομη παραγωγή, για λιγνίτη ή σε μερικές περιπτώσεις μονοκατοικίες με
λόγους εφεδρείας σε περιπτώσεις βλαβών και μαζούτ.
ανεπάρκειας των κεντρικών μονάδων
παραγωγής θερμότητας. V. Ένα σημαντικό, όμως μειονέκτημα το οποίο είναι άξιο
αναφορά είναι ότι το κόστος για τους κατοίκους και τους
Δήμους, όπου θα εξαπλωθεί το θα είναι μεγάλο. Η
Ευρωπαϊκή Ένωση έχει σταματήσει να επιχορηγεί τέτοια
Τα θετικά και αρνητικά της τηλεθέρμανσης: έργα, όπως παλαιότερα είχε συμβεί με τις πόλεις της
Πτολεμαΐδας και της Κοζάνης.
I. Θα γίνεται καλύτερη εκμετάλλευση της καύσιμης ύλης,
του αερίου, του πετρελαίου ή των γαιανθράκων, γιατί
υπάρχει συμπαραγωγή ηλεκτρικής και θερμικής
ενέργειας. Είναι δεδομένο πλέον, ότι με την

Η τηλεθέρμανση και τα αποτελέσματα εφαρμογής της στην  Ξηραντήρια.
πόλη
 Ιχθυοκαλλιέργειες.
Το παρακάτω σενάριο αφορά στην τελεθέρμανση της
Μεγαλόπολης Αρκαδίας  Βιοτεχνίες με πρώτη ύλη τη θερμότητα.
 Προστασία του περιβάλλοντος.  Νέες θέσεις εργασίας.
 Ποιότητα ζωής.
 Μικρό κόστος θέρμανσης. Τηλεθέρμανση και αριθμοί:
 Εξοικονόμηση ενέργειας.  Η Δημοτική Επιχείρηση Τηλεθέρμανσης κάθε χρόνο

διανέμει σε 7.000 οικογένειες της πόλης 100.000
 Εισαγωγή τεχνογνωσίας και νέων τεχνολογιών MWth (θερμικές μεγαβατώρες).Έτσι:
περιβάλλοντος.
 Κάθε οικογένεια πληρώνει κατά μέσο όρο Є 300 το
 Αύξηση της απασχόλησης και εξειδίκευση του τοπικού χρόνο για τη θέρμανση, δηλαδή περίπου Є 120
δυναμικού. λιγότερα από ότι για θέρμανση με πετρέλαιο και
συντηρήσεις,
 Διαχείριση μεγάλων επιχειρησιακών σχεδίων
κοινωνικού χαρακτήρα.  Το ελληνικό δημόσιο κερδίζει σε συνάλλαγμα
Є1.200.000 το χρόνο ,από την υποκατάσταση του
 Σύνδεση τοπικής βιομηχανίας και τοπικών κοινωνιών.
πετρελαίου θέρμανσης,
 Δυνατότητα ανάπτυξης παράλληλων παραγωγικών

 Στο περιβάλλον μετρήθηκαν 60-70% λιγότεροι ρύποι,
δραστηριοτήτων.
δηλαδή καπνός και θείο από την υποκατάσταση του
πετρελαίου θέρμανσης125.000 μέτρα δικτύου δίδυμων
προμονωμένων αγωγών εγκαταστάθηκαν στην πόλη
Τηλεθέρμανση και ανάπτυξη παράλληλων για να θερμάνουν 11.000 οικογένειες (νοικοκυριά),
δραστηριοτήτων:
 Περισσότερα από Є 25.000.000 επενδύθηκαν ώστε να
 Θερμοκήπια. εγκατασταθεί ο πλέον σύγχρονος εξοπλισμός για την

ορθή και ενεργειακά οικονομική λειτουργία των
εγκαταστάσεων.
 Περισσότεροι από 15 έλληνες τεχνικοί και

οικονομολόγοι μελέτησαν και παρακολουθούν την
υλοποίηση των έργων, περισσότεροι από 200
εργατοτεχνίτες και τεχνικοί απασχολήθηκαν στις
κατασκευές των έργων.
 60 νέοι της πόλης απαρτίζουν το Επιστημονικό,

Διοικητικό και Τεχνικό προσωπικό της Δημοτικής
Επιχείρησης.
 Νέες μέθοδοι οργάνωσης και πρότυπα εφαρμόζονται

Σχήμα 3.1 Διαγραμματική παρουσίαση Τηλεθέρμανσης
για πρώτη φορά στην πόλη, για την παροχή Μεγαλόπολης
υπηρεσιών υψηλής ποιότητας στους πολίτες
(εγκατάσταση προτύπου IS0), την ορθολογική χρήση
 Συμπαραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού σε
της ενέργειας (εγκατάσταση αυτοματισμών και PLC), σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με
την προστασία του περιβάλλοντος. Α/Σ
Η χρήση της θερμότητας που αποβάλλεται από τις

εγκαταστάσεις αεριοστροβίλων (Α/Σ) για την ατμοποίηση
νερού σε λέβητες ανακτήσεως θερμότητας, με αντίστοιχη
εξοικονόμηση καυσίμου, οδηγεί σε συμπαραγωγή με πολύ
ικανοποιητικό ολικό βαθμό αποδόσεως ο οποίος
υπερβαίνει το 70% προσεγγίζοντας το 80%. Οι
εγκαταστάσεις συμπαραγωγής με αεριοστρόβιλο και
λέβητα χωρίς πρόσθετη καύση και σχέση θερμότητας
προς ηλεκτρισμό r περίπου ίση προς 1,5 έως 2 με
συμπληρωματική καύση στο λέβητα, που οδηγεί σε
αύξηση της σχέσεως θερμικής προς ηλεκτρικής ενέργειας.
Αντίθετα στην περίπτωση που η ζήτηση θερμικής
ενέργειας είναι μικρότερη από αυτή που αντιστοιχεί στο
θερμικό περιεχόμενο των καυσαερίων τότε η προσαρμογή
της παραγωγής στη ζήτηση επιτυγχάνεται με παράκαμψη
ενός μέρους των καυσαερίων στο λέβητα ανακτήσεως.

Επειδή όταν τα θερμά καυσαέρια που εκτονώνονται στον καυσίμου ανώτερης ποιότητας όπως πετρελαίου ντίζελ
αεριοστρόβιλο μέχρι και την ελάχιστη δυνατή πίεση , που προκειμένου για υγρό και Φυσικό Αέριο προκειμένου για
είναι η ατμοσφαιρική, η θερμοκρασία τους παραμένει αέριο καύσιμο.
ακόμη πολύ υψηλή δεν απαιτείται μείωση της
ηλεκτροπαραγωγής, για να καταστεί εκμεταλλεύσιμη η
θερμοκρασία. Στην περίπτωση αυτή η τιμή του λόγου
ανάκτησης R γίνεται άπειρη.
Για σύγκριση, υπενθυμίζεται ότι ο βαθμός απόδοσης ενός
συμβατικού ατμοηλεκτρικού σταθμού είναι της τάξης του
35%.
 Τεχνολογία συνδυασμένου κύκλου
Ο βασικός εξοπλισμός ενός συνδυασμένου κύκλου

αποτελείται από έναν αεριοστρόβιλο, έναν λέβητα
ανάκτησης θερμότητας, έναν ατμοστρόβιλο και μια ή δυο
γεννήτριες. Το καύσιμο καίγεται στον αεριοστρόβιλο και τα
καυσαέρια αντί να οδηγηθούν προς το περιβάλλον
οδηγούνται μέσα από το λέβητα ανάκτησης θερμότητας,
όπου αποδίδουν τη θερμική τους ενέργεια παράγοντας
ατμό. Ο ατμός στη συνεχεία εκτονώνεται στον
ατμοστρόβιλο παράγοντας επίσης ηλεκτρική ενέργεια. Ο
ατμοστρόβιλος και ο αεριοστρόβιλος μπορεί να είναι
συνδεδεμένοι στην ίδια γεννήτρια ή σε διαφορετική.
Στο παρακάτω σχήμα παρουσιάζεται το απλοποιημένο
διάγραμμα του συνδυασμένου κύκλου. Σχήμα 3.2 Σχηματικό διάγραμμα συνδυασμένου κύκλου .
Τα πλεονεκτήματα του συνδυασμένου κύκλο είναι :

Συμπεράσματα
Α) Ο βαθμός απόδοσης όσον αφορά τη μετατροπή
θερμικής σε ηλεκτρική ενέργεια είναι μεγάλος και φτάνει το Μπορούμε να καταλάβουμε ότι η τεχνολογία
52%. συνδυασμένου κύκλου είναι μια από της καλύτερες για
ηλεκτροπαραγωγή και συμπαραγωγή θερμότητας αφού
Β) Μικρή απαίτηση χώρου των εγκαταστάσεων. παρουσιάζει πολλά πλεονεκτήματα σε σύγκριση μετά τα
μειονεκτήματα της, με αποτέλεσμα βάση των στοιχείων
Γ) Τυποποίηση που προσφέρει χαμηλό κόστος ανά αυτών θα αποκτήσει μεγάλη χρησιμότητα και ανάπτυξη
εγκατεστημένη ισχύ και μικρότερους χρόνους παράδοσης στο μέλλον μέσα στην παγκόσμια αγορά .
και κατασκευής .
Το μειονέκτημα τέτοιων μονάδων είναι ότι προϋπόθεση για

την λειτουργία των αεριοστροβίλων είναι η χρησιμοποίηση

4. ΜΗΧΑΝΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΚΑΥΣΗΣ (Μ.Ε.Κ.)
Οι Μηχανές Εσωτερικής Καύσεως είναι θερμικές μηχανές

που με την καύση των ρευστών καυσίμων που
εμπεριέχουν θερμότητα, τη μετατρέπουν σε μηχανικό
έργο. Η λειτουργία των Μ.Ε.Κ. στηρίζεται στους θερμικούς
κύκλους Diesel και Otto. Τα καύσιμα που µπορούν να
χρησιµοποιηθούν από τις ΜΕΚ είναι: τα βαριά κλάσµατα
του πετρελαίου (µαζούτ), τα ελαφριά (ντίζελ) αλλά και τα
αέρια καύσιµα (φυσικό αέριο, βιοαέριο, κ.λπ.).
4.1 ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ – ΤΕΤΡΑΧΡΟΝΟΙ ΚΑΙ

ΔΙΧΡΟΝΟΙ ΚΙΝΗΤΗΡΕΣ
Η συγκρότηση των εμβολοφόρων κινητήρων βασίζεται

στον κινηματικό μηχανισμό Εμβόλου-Διωστήρα-
Στροφάλου, όπως φαίνεται και στο σχήμα 4.1. Το έμβολο,
παλινδρομεί μέσα στον κύλινδρο οπου δια μέσου του
διωστήρα μετατρέπει την παλιδρομική κίνηση σε
περιστροφική αλλά και μεταφέρει την ισχύ στη
στροφαλοφόρο άτρακτο.
Στους εμβολοφόρους (παλινδρομικούς) κινητήρες, το

έμβολο αναγκαίως ακινητεί σε δύο ορισμένες θέσεις της Σχήμα 4.1.1. MEK, Κύριος κινηματικός μηχανισμός
στροφαλοφόρου ατράκτου, προτού επέλθει αναστροφή της
κίνησης του. Αυτές οι θέσεις καλούνται Ανω Νεκρό
Σημείο (ΑΝΣ) και Κάτω Νεκρό Σημείο (ΚΝΣ), όπως Ως προς την εξωτερική λειτουργία διακρίνουμε τους
φαίνονται και στο παρακάτω σχήμα (4.1). Η απόσταση εμβολοφόρους κινητήρες σε Τετράχρονους (4-Χ) και
που διανύει το έμβολο για να πάει από το ένα νεκρό Δίχρονους (2-Χ).
σημείο στο άλλο καλείται διαδρομή ή «Χρόνος» και
ο
αντιστοιχεί σε μισή περιστροφή, δηλ. 180 του Στους 2-Χ κινητήρες, όπως φαίνεται στο σχήμα 4.2, μία
στροφαλοφόρου άξονα. περίοδος λειτουργίας διαρκεί μόνο μία περιστροφή ή 360
μοίρες της στροφαλοφόρου ατράκτου, δηλ. Περιλαμβάνει 2
διαδρομές εμβόλου (ή «χρόνους»), εκ των οποίων μόνο
περίπου 2 Χ 1/4 = 1/2 (πλησίον του ΚΝΣ) είναι
αφιερωμένες στην εναλλαγή των αερίων. Κατά κανόνα την
πλήρωση και εκκένωση του κυλίνδρου ρυθμίζει η άνω

ακμή του εμβόλου αποκαλύπτουσα ή καλύπτουσα σχετικές
θυρίδες τοποθετημένες στην παράπλευρη επιφάνεια του Στο παρακάτω σχήμα 4.1.3. δίνονται οι συνηθέστερες
κυλίνδρου. Έτσι η εναλλαγή των αερίων διεξάγεται διατάξεις αποπλύσεως 2-Χ κινητήρων. Αυτές είναι η
πάντοτε υπό δυσμενείς συνθήκες, που καθιστούν εγκαρσία απόπλυση, η βρογχοειδής απόπλυση, η
απαραίτητη τη βίαιη πλήρωση του κυλίνδρου με τη διαμήκης απόπλυση με δυο αντιθέτως παλινδρομούντα
βοήθεια ειδικής αντλίας αποπλύσεως ή σαρώσεως που έμβολα μέσα στον ίδιο κύλινδρο, και η διαμήκης απόπλυση
απορροφά πολύτιμο μηχανικό έργο από τη στροφαλοφόρο στον κινητήρα με θυρίδες εισαγωγής και βαλβίδες (ή
άτρακτο. βαλβίδα) εξαγωγής, που παρουσιάζει καλύτερη απόπλυση
Ο εκκεντροφόρος άξονας (άτρακτος) που κινείται με την αλλά όμως πολυπλοκότερη κατασκευή λόγω των
ταχύτητα του στροφαλοφόρου, εξυπηρετεί τότε μόνο την βαλβίδων.
καύση (αντλία καυσίμου) ή και τυχόν άλλα βοηθητικά
όργανα, όπως π.χ. τη βαλβίδα αέρα εκκινήσεως, κ.λ.π.
Σχήμα 4.1.3. Συνήθεις διατάξεις αποπλύσεως 2-Χ

κινητήρων.
Σχήμα 4.1.2. Λειτουργία 2-Χ κινητήρα Otto ή Diesel.

ήδη συμπιεσμένου αέρα, με τη βοήθεια μηχανικής
εγχύσεως, δηλ. υπό την επίδραση της ισχυρής πιέσεως,
που δημιουργείται από το σύστημα αντλίας καύσιμου-
εγχυτήρα (ή με τη βοήθεια πεπιεσμένου αέρα
(“εμφύσηση”) έγχυση του καυσίμου δεν εμφανίζεται πλέον
σήμερα).
4.3 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΡΑΧΡΟΝΗΣ

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΚΙΝΗΤΗΣ ΜΗΧΑΝΗΣ
Κύκλος Diesel. Στο σχήμα 4.3.1 φαίνεται ο θεωρητικός

(τετράχρονος) θερμικός κύκλος diesel, χαραγμένος σε
άξονες πιέσεως (Ρ) και όγκου (V). Για την καλύτερη
κατανόηση των διάφορων αλλαγών καταστάσεως, που
συμβαίνουν στον κύκλο αυτό έχει σχεδιαστεί κάτω από το
διάγραμμα σε άξονες P – V ένας κύλινδρος με το έμβολο
του σε δυο θέσεις (δηλαδή στο ΑΝΣ και το ΚΝΣ) .
Σχήμα 4.1.4. Τοποθέτηση βαλβίδων στους εμβολοφόρους Στον κύλινδρο αυτό, καθώς το έμβολο κινείται από το ΑΝΣ
κινητήρες. προς το ΚΝΣ δηλαδή προς τα δεξιά, αναρροφάται
ατμοσφαιρικός αέρας μέσω της βαλβίδας εισαγωγής (ΕΙΣ)
που για τον σκοπό αυτόν ανοίγει .
4.2 ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ – ΚΙΝΗΤΗΡΑΣ DIESEL.
Στους κινητήρες Diesel (από τον εφευρέτη τους,

NICOLAUS DIESEL) ή καύσεως ή εναύσεως με συμπίεση
(αυτανάφλεξη), υπάρχει πάντοτε αυτανάφλεξη, λόγω της
κατάλληλης εισαγωγής του καυσίμου στον κύλινδρο τη
στιγμή κατά την οποία το περιεχόμενο του έχει ήδη
θερμανθεί σε επαρκώς υψηλή θερμοκρασία, λόγω της
προηγηθείσης σχετικώς ισχυρής συμπιέσεως.
Ο κινητήρας Diesel, καλούμενος και πετρελαιομηχανή,
αναρροφά πάντα ατμοσφαιρικό αέρα και χρησιμοποιεί σαν
καύσιμα τα βαρύτερα της βενζίνης υγρά καύσιμα της
κατηγορίας των πετρελαίων (που είναι λιγότερο πτητικά και
φθηνότερα), όπως το αεριέλαιο (καύσιμο Diesel) ή ακόμη,
στους μέσων και μεγάλων διαστάσεων κινητήρες, το
ελαφρύ 1500΄΄ (REDWOOD) ή βαρύ καύσιμο λεβήτων
3500΄΄.
Για το σχηματισμό του καυσίμου μείγματος το πετρέλαιο
εισάγεται στον κύλινδρο, διασκορπιζόμενο στη μάζα του

. κύκλου του Otto. Συγκεκριμένα η πίεση συμπιέσεως είναι
τόση, όση χρειάζεται ώστε η θερμοκρασία του
συμπιεσμένου ατμοσφαιρικού αέρα, που αντιστοιχεί προς
την πίεση αυτή, να φτάσει τη θερμοκρασία του καυσίμου το
οποίο ψεκάζεται (στο ΑΝΣ) από τον καυστήρα (Κ) (σημείο
3 διαγράμματος). Έτσι στο σημείο 3 αρχίζει η καύση του
καυσίμου που θεωρητικά τουλάχιστον γίνεται υπό σταθερή
πίεση και διαρκεί μέχρι το σημείο 4, καθώς το έμβολο
αρχίζει να κινείται το ΑΝΣ προς το ΚΝΣ. Από το τέλος της
καύσεως (σημείο 4 διαγράμματος) το έμβολο συνεχίζει να
κατεβαίνει προς το ΚΝΣ λόγω της μεγάλης πίεσης των
καυσαερίων και της εκτόνωσης τους. Στη διαδρομή της
καύσεως (3-4) και της εκτονώσεως (γραμμή 4-5), το
έμβολο παράγει έργο. Όταν το έμβολο φθάσει στο ΚΝΣ
ανοίγει η βαλβίδα εξαγωγής, η πίεση των καυσαερίων
πέφτει απότομα στην ατμοσφαιρική (γραμμή 5-2) και η
εξαγωγή των καυσαερίων προς την ατμόσφαιρα γίνεται
κατά την κίνηση του εμβόλου προς το ΑΝΣ (γραμμή 2-1).
Στο σχήμα 4.3.2 παρουσιάζονται οι φάσεις μια
τετράχρονης μηχανής diesel.
Σχήμα 4.3.1 Θεωρητικός (τετράχρονος) θερμικός κύκλος

DIESEL , χαραγμένος σε άξονες πιέσεως (P) και όγκου
(V).
ΑΝΣ = Άνω Νεκρό Σημείο,

ΚΝΣ = Κάτω Νεκρό Σημείο,
ΕΙΣ = Βαλβίδα Εισαγωγής,
ΕΞ = Βαλβίδα Εξαγωγής,
Κ= Καυστήρας,
Ε = Έμβολο.
Στο θεωρητικό διάγραμμα P-V η διαδρομή της εισαγωγής

σημειώνεται με τη γραμμή 1-2. Στο ΚΝΣ η βαλβίδα
Εισαγωγή Συμπίεση Εκτόνωση Εξαγωγή
εισαγωγής κλείνει και καθώς το έμβολο αρχίζει να
ανεβαίνει προς το ΑΝΣ, συμπιέζεται ο ατμοσφαιρικός
Σχήμα 4.3.2 Οι τέσσερις χρόνοι (φάσεις) τετράχρονης
αέρας, του οποίου, όπως είναι φυσικό, η πίεση και η Ντήζελ .
θερμοκρασία αυξάνονται (γραμμή 2-3 του διαγράμματος).
Στον κύκλο όμως αυτό η πίεση συμπιέσεως, επομένως και
η θερμοκρασία του ατμοσφαιρικού αέρα (που συμπιέζεται),
είναι μεγαλύτερη από την πίεση και τη θερμοκρασία του

4.4 ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΕ Μ.Ε.Κ
Οι μηχανές εσωτερικής καύσεως, κατά κύριο λόγο 5. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

δηζεοηλεκτρικές μηχανές Δ/Η, έχουν βαθμό αποδόσεως
στην ηλεκτροπαραγωγή που κυμαίνεται από 40 έως και  Εκπεμπόμενα καυσαέρια - Περιβαλλοντικές
48%. Οι απώλειες ενέργειας, που είναι ανακτήσιμες χωρίς επιπτώσεις - Περιορισμοί νομοθεσίας
να απαιτείται η μείωση της ικανότητας ηλεκτροπαραγωγής,
έχουν τη μορφή θερμότητας με φορέα τα εξής ρευστά:
Η σύνθεση των καυσαερίων για μια τέλεια καύση θα
- Τα καυσαέρια που εξέρχονται με θερμοκρασία 350 έως πρέπει να είναι ατμοί νερού και διοξείδιο του άνθρακα.
ο
380 C. Δυστυχώς όμως οι συνθήκες καύσεως μέσα στο θάλαμο
- Το λάδι λιπάνσεως-ψύξης της μηχανής δεν ευνοούν μια τέλεια καύση και έτσι τα καυσαέρια
- Το νερό ψύξεως περιέχουν μονοξείδιο του άνθρακα (CO), άκαυστους
- Στην περίπτωση που ο αέρας καύσεως συμπιέζεται με υδρογονάνθρακες διάφορων χημικών τύπων , οξείδια του
αεροσυμπιεστή υπερπλήρωσης τότε, συμπληρωματική αζώτου (NOx) και μόρια άνθρακα και μολύβδου.
θερμότητα είναι δυνατό να αναλυθεί και από τη ψύξη του Το CO μονοξείδιο είναι τοξικό αέριο το οποίο, όταν η
αέρα κάδους. συγκέντρωση του φθάσει σε υψηλά επίπεδα, ακόμα και
Η ωφέλιμη ανακτήσιμη συμπαραγωγική ενέργεια στον ελεύθερο χώρο, γίνεται επικίνδυνο για τον άνθρωπο.
κατανέμεται στα τρία ανωτέρω ρευστά (καυσαέρια, λάδι Η υψηλή συγκέντρωση μονοξειδίου άνθρακα σε κλειστούς
λιπάνσεως και νερό ψύξης) σε περίπου μεταξύ τους ποσά. χώρους είναι θανατηφόρα, γι αυτό και δεν επιτρέπεται η
Οι συμπαραγωγικοί σταθμοί Μ.Ε.Κ είναι περισσότερο λειτουργία των κινητήρων για πολλή ώρα σ’ αυτούς του
κατάλληλοι για παραγωγή θερμότητας με χαμηλή χώρους, όταν δεν έχουν καλό αερισμό .
θερμοκρασία ή ατμού χαμηλής πιέσεως έτσι ώστε να Οι υδρογονάνθρακες και τα οξείδια του αζώτου, όταν είναι
βρίσκουν ευρύτερη εφαρμογή σε συστήματα χωριστά είναι ακίνδυνα. Αλλά όμως μες την ατμόσφαιρα
συμπαραγωγής για τροφοδότηση δικτύων τηλεθέρμανσης αντιδρούν με τον ήλιο και σχηματίζουν την φωτοχημική
και γενικότερα εγκαταστάσεις με ζήτηση ατμού χαμηλής ομίχλη που είναι επικίνδυνη για την υγεία του ανθρώπου.
πιέσεως.
Στη χώρα μας δεν ισχύουν ειδικά όρια για τους

προαναφερόμενους ρύπους στις υφιστάμενες μονάδες.
Ισχύουν όμως μόνο εθνικά όρια ως προς τις εκπομπές
ΝΟχ και SO2 τα οποία είναι 70 χιλιάδες τόνοι ετησίως για τα
ΝΟχ και 320 χιλιάδες τόνοι ετησίως για τα SO2 .
Επίσης στην Ελλάδα πέραν των ανωτέρω ορίων ισχύουν
και τα όρια που θέτει η νομοθεσία για τις συγκεντρώσεις
των αναφερόμενων ρύπων και τα οποία είναι : ΝΟχ 200mg
-3 -3
Nm και για το SO2 400 mg Nm .
Εικόνα 4.4.1 Κινητήρας Diesel 2-4MW (Rolls-Royce)

6. Ταυτόχρονα DeSOX , DeNOX , DeDUST .
 Αποθείωση των καυσαερίων 7. Υψηλή ποιότητας υποπροϊόν (στοιχειώδες θείο
υψηλής αγνότητας του βιομηχανικού θειϊκού οξέος ) .
Αποθείωση η μερική ή ολική απομάκρυνση του θείου ή
των ενώσεων του από ένα βιομηχανικό προϊόν. Το παραπάνω σύστημα είναι μια τριμερής διαδικασία:
Η αποθείωση γίνεται συνήθως στα προϊόντα του προσρόφηση, εκρόφηση και προαιρετική αποκατάσταση
πετρελαίου, αλλά και στα καυσαέρια των λεβήτων και των υποπροϊόντων.
φούρνων. Η αποθείωση των αερίων γίνεται με τη
χρησιμοποίηση οργανικών αμινών, οι οποίες συγκρατούν  Προσρόφηση αέριο σωλήνων μέσω ενός κρεβατιού
το υδρόθειο (H2S) και επιτρέπουν στη συνεχεία την (κλίνης) του ενεργοποιημένου κοκ που κινείται προς τα
ανάκτηση του θείου. Η αποθείωση της βενζίνης, του κάτω στο δυο σταδίων προσροφητή σε ένα σταθερό
υγραερίου, της κηροζίνης, του ελαφρύ πετρελαίου ντήζελ ποσοστό ροής. Στο πρώτο στάδιο, τα οξείδια θείου
(Diesel oil) και των άλλων προϊόντων του πετρελαίου αφαιρούνται κατά ένα μεγάλο μέρος από το αέριο με μια
αποτελεί ένα από τα στάδια της διύλισης του για διαδικασία της προσρόφησης στο ενεργοποιημένο κοκ,
απομάκρυνση του υδρόθειου των μερκαπτανών ή άλλων όπου η οξείδωση εμφανίζεται, παράγοντας H2SO4 που
θειούχων ενώσεων που είναι διαβρωτικές και δύσοσμες. Η διατηρείται στις εσωτερικές επιφάνειες σε μια θερμοκρασία
αποθείωση έχει ως αποτέλεσμα την ελάττωση του 100 σε 200°C. Μετά από αποθείωση στο πρώτο στάδιο, το
διοξειδίου του θείου (SO2), που σχηματίζεται από την αέριο σωλήνων περνά μέσω του ενεργοποιημένου
καύση των θειούχων ενώσεων και εκπέμπεται στην κρεβατιού κοκ στο δεύτερο στάδιο. Εδώ λειτουργεί ως
ατμόσφαιρα με τα καυσαέρια, με συνέπεια τη μείωση της καταλύτης στην αποσύνθεση του ΝΟΧ στο Ν2 και Η2Ο από
ρύπανσης της ατμόσφαιρας από αυτόν παράγοντα. Η την έγχυση ΝΗ3 στο ενεργοποιημένο κρεβάτι κοκ. Αυτή η
αποθείωση των υδρογονανθράκων έχει επίσης ως χημική αντίδραση εμφανίζεται σε μια θερμοκρασία 100 σε
αποτέλεσμα τη βελτίωση της οσμής και του χρώματος, 200°C. Ο προσροφητής, με το κινούμενο ενεργοποιημένο
τους κάνει μη διαβρωτικούς και διευκολύνει τη δράση των κρεβάτι κοκ, λειτουργεί επίσης ως μοριακό remover. Μετά
αντικροτικών πρόσθετων. από διαδικασία προσρόφησης, οι μοριακές εκπομπές δεν
-3
θα υπερβαίνουν 30mg Νm όταν κρατιούνται οι μοριακές
-3
συγκεντρώσεις κολπίσκων μέσα σε 500mg Νm .
Πολλοί είναι οι κατασκευαστές που επιχείρησαν να
αναπτύξουν την ξηρή διαδικασία, με ταυτόχρονη  Εκρόφηση το SOX το διαποτισμένο ενεργοποιημένο
αποθείωση και με την τεχνολογία της διάσπασης νιτρικών, κοκ μεταβιβάζεται έπειτα από του ανελκυστήρες κάδων
σε βιομηχανική κλίμακα, για εμπορική χρήση. Η διαδικασία στο desorber , και αναπαράγεται σε μια θερμοκρασία 400
αυτή ισχύει για τα SOΧ, τα NOΧ, τη σκόνη και την τοξική °
σε 500 C. Στη συνέχεια, το αναπαραγμένο ενεργοποιημένο
αφαίρεση ιχνοστοιχείων από το λέβητα, προκειμένου για κοκ περνά πέρα από μια οθόνη για να αποβάλλει το
χημικά αέρια εγκαταστάσεων. Με την εφαρμογή αυτή μηχανικό ή και χημικό υποβιβασμένο υλικό, και
έχουμε τα παρακάτω αποτελέσματα: ανακυκλώνεται έπειτα στο προσροφητή .
Αποκατάσταση υποπροϊόντων στο στάδιο της
1. Αποδοτικότητα αφαίρεσης SOΧ πάνω από 98%, και αναπαραγωγής του ενεργοποιημένου κοκ στη μονάδα
αποδοτικότητα αφαίρεσης ΝΟΧ υψηλότερη από 80% . εκρόφησης, SO2 το πλούσιο αέριο απελευθερώνεται. Αυτό
2. Αποδοτική SO3 αφαίρεση υψηλότερη από 99,9% . το SO2 πλούσιο αέριο μπορεί να αντιμετωπίσει με
3. Λειτουργία αφαίρεσης σκόνης . διαμόρφωση το στοιχειώδες θείο ή το θειικό οξύ με τις
4. Ελάχιστο νερό διαδικασίας και υγρά απόβλητα . τυποποιημένες μεθόδους.
5. Χαμηλή θερμοκρασία λειτουργίας (100-200ºC ) .

Στο παρακάτω σχήμα παρουσιάζεται ένα τέτοιο σύστημα καύσεως του μαζούτ είναι ιδιαίτερα μεγάλος στις
(Σχήμα 5.1). πυκνοκατοικημένες περιοχές. Κατά κανόνα το μεγαλύτερο
ποσοστό ρύπανσης του περιβάλλοντος προκαλείται από
το SO2. Η υδρογονοαποθείωση του μαζούτ προλαβαίνει τη
δημιουργία προβλημάτων ρύπανσης.
Μέθοδοι αποθείωσης μαζούτ ( HDS ) :
1. Αποθείωση του Vacuum-Gas Oil .

2. Αποθείωση του Vacuum-Gas Oil και του
αποσφαλτωμένου πετρελαίου .
3. Αποθείωση όλου του μαζούτ .
Σήμερα λειτουργούν στο κόσμο λίγες μονάδες αποθείωσης

που είναι εγκατεστημένες στις χώρες της Καραβαϊκής και
την Ιαπωνία. Η σημασία της μειώσεως της περιεκτικότητας
θειου στο μαζούτ αυξάνεται μέρα με την ημέρα διότι η
έλκυση SO2 στην ατμόσφαιρα είναι ένα σοβαρό πρόβλημα
στις πυκνοκατοικημένες και αναπτυγμένες βιομηχανικά
χώρες ιδιαίτερα στην Ανατολική ακτή των Η.Π.Α., την
Σχήμα 5.1 Αποροφητής (absorber) Ιαπωνία και στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης.
Οι εφαρμογές του συστήματος είναι : Υπάρχουν βασικά δυο είδη λειτουργίας στην απ’ ευθείας
αποθείωση του μαζούτ (Direct Desulphurization) είναι η
1. Σε λέβητες με κάρβουνο, βιομηχανικοί λέβητες. αποθείωση σε αντιδραστήρα σταθερής κλίνης (Fixed Bed
2. Πετροχημικές εγκαταστάσεις καθαρισμού, χημικές Reactor) όπως είναι ή RCD-Isomax-Gulf-HDS, και του
εγκαταστάσεις. Γαλλικού Ινστιτούτου πετρελαίου και ή μέθοδος ρευστής
3. Βιομηχανικοί φούρνοι, φούρνοι γυαλιού. κλίνης (ebullated bed reactor) όπως είναι ή H-Oil.
4. Αποτεφρωτήρες. O καταλύτης που χρησιμοποιείται στη μέθοδο σταθερής
5. Εγκαταστάσεις οσμηρών,συμπυκνώνοντας κλίνης είναι πιο ακριβός και πρέπει να αναγεννάται κάθε 3-
εγκαταστάσεις. 4 μήνες. Στην άλλη περίπτωση ο καταλύτης είναι πιο
6. Εμπορικές εγκαταστάσεις. φθηνός και δεν χρειάζεται αναγέννηση, αλλά η λειτουργία
είναι πιο πολύπλοκη και αναπτύσεται μεγαλύτερη
Η αποθείωση κλασμάτων πετρελαίου σαν διεργασία κατανάλωση υδρογόνου για τον ίδιο βαθμό αποθείωσης.
διαδραματίζει ένα από τους κεντρικούς ρόλους στη
βιομηχανική κατεργασία πετρελαίου. Το μαζούτ είναι η
κυριότερη πηγή ενέργειας και η κατανάλωση του ανέρχεται
στο ένα τρίτο της παγκόσμιας καταναλώσεως πετρελαίου.
Το μαζούτ σαν καύσιμο χρησιμοποιείται κυρίως στη βαριά
βιομηχανία και τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής
ενέργειας. Ο κίνδυνος ρυπάνσεως από τα προϊόντα

με αφαίρεση ποσού θερμότητας Q2, που είναι
6. ΑΕΡΙΟΣΤΡΟΒΙΛΟΙ οπωσδήποτε μικρότερο από το Q1.
 Γενικά
Οι αεριοστρόβιλοι αποτελούν ουσιαστικά μια κατηγορία

Μηχανών Εσωτερικής Καύσεως (ΜΕΚ). Η εξέταση τους
κρίθηκε σκόπιμη διότι διαφέρει, όπως διαφέρει και η
χρησιμοποίηση τους στην παραγωγή Ηλεκτρικής
Ενέργειας (Η.Ε). Οι αεριοστρόβιλοι λύνουν πολλά ειδικά
προβλήματα, χωρίς πάντως να θεωρείται σοβαρή η
συμμετοχή τους στο συνολικό σύστημα παραγωγής σε
εθνικό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο.
Οι αεριοστρόβιλοι παρουσιάζουν μια αύξηση στην
παραγωγή τους τα τελευταία χρόνια γιατί παλαιότερα δεν
ήταν δυνατό να παραχθούν κράματα μετάλλων που να
αντέχουν σε υψηλές θερμοκρασίες (1500 °C) οι οποίες
αναπτύσσονται κατά την καύση του πετρελαίου στα
εσωτερικά μέρη του αεριοστροβίλου. Η χρήση των
αεριοστροβίλων γίνεται στην ξηρά, στα αεροπλάνα και στα
πλοία. Σχήμα 6.1 Θερμικός Κύκλος Αεριοστροβίλου Σταθερής
Πιέσεως
 Θερμικός κύκλος – Εφαρμογές αεριοστροβίλων

Είναι γνωστό από τη θερμοδυναμική οτι το εμβαδόν
Ο θεωρητικός κύκλος με τον οποίο λειτουργεί ο ΑΒΓΔΑ παριστάνει το θεωρητικό ωφέλιμο έργο,το οποίο
αεριοστρόβιλος συνεχούς καύσης, είναι ο κύκλος σταθερής αποδίδεται από τον άξονα του στροβίλου. Στην
πιέσεως η κύκλος του Brayton (Σχ. 6.1). πραγματικότητα το ωφέλιμο έργο δεν είναι άλλο παρά η
Ο αέρας μπαίνει από τον συμπιεστή με ατμοσφαιρική διαφορά μεταξύ του έργου, που παράγει ο στρόβιλος, και
πίεση Ρ1 και συμπιέζεται αδιαβατικά κατά την καμπύλη ΑΒ του έργου που απορροφά ο αεροσυμπιεστής.
από το σημείο Α προς το σημείο Β.
Η καύση μέσα στο θάλαμο καύσεως γίνεται υπό σταθερή
πίεση Ρ2 από το σημείο Β στο σημείο Γ κατά την ευθεία ΒΓ Eφαρμογή των αεριοστροβίλων σε εγκαταστάσεις
με τη χορήγηση ποσότητας θερμότητας Q1, η οποία ξηράς. Αυτή εφαρμόστηκε και εφαρμόζεται στις εξής
προκαλεί αύξηση του όγκου της εργαζόμενης ουσίας. περιπτώσεις :
Η εκτόνωση γίνεται μέσα στο στρόβιλο κατά την
αδιαβατική καμπύλη ΓΔ από το σημείο Γ στο σημείο Δ. Στο Α) Για την κίνηση των στροβιλοσυμπιεστών
σημείο Δ τα αέρια της καύσεως βγαίνουν στην ατμόσφαιρα υπερπληρώσεως των μηχανών diesel .
ή ψύχονται κατάλληλα υπό σταθερή πίεση κατά τη γραμμή
ΔΑ και επανέρχονται στην αρχική κατάσταση στο σημείο Β) Για την κίνηση γεννητριών παραγωγής ηλεκτρικού
Α. Η υπό σταθερή πίεση αλλαγή ΔΑ συντελείται προφανώς ρεύματος .

Γ) Για την κίνηση των σιδηροδρόμων .
Τεχνολογία αεριοστροβίλου
Δ) Για την κίνηση αυτοκινήτων .
Η τεχνολογία του αεριοστρόβιλου που φαίνεται και στο
(Σχήµα 6.2), έχει αρχίσει να εξαπλώνεται την τελευταία
Εφαρμογή των αεριοστροβίλων στα πλοία. Οι
αεριοστρόβιλοι, που χρησιμοποιούνται για την κίνηση δεκαετία µε την ανάπτυξη µοντέλων ειδικά για βιοµηχανικές
μεγάλων πλοίων είναι βραδύστροφοι μεγάλης ισχύος, ενώ
χρήσεις.
οι ταχύστροφοι μικρών ιπποδυνάμεων χρησιμοποιούνται
σε ταχύπλοα μικρά σκάφη ειδικού προορισμού ή και στα
μεγάλα σκάφη (κρουαζερόπλοια, φορτηγά πλοία) σαν
μηχανές ηλεκτροπαραγωγής του πλοίου.
Αυτοί που χρησιμοποιούνται για την κίνηση των πλοίων
διαφέρουν στις γενικές γραμμές από τους αντίστοιχους
αεριοστροβίλους ξηράς μόνον κατά το ότι το ωφέλιμο έργο
που αποδίδουν στον κινητήριο άξονα.
Η χρησιμοποίηση αεριοστροβίλων στις εγκαταστάσεις
πλοίων παρέχει οικονομία βάρους και κόστους, απλότητα
και στερεότητα, έλλειψη κραδασμών, μικρό χρόνο
εκκίνησης. Έχουν όμως ένα μειονέκτημα δηλαδή μικρή
απόδοση, κυρίως στα μικρά φορτία, και δυσχέρεια για την
αναπόδιση του πλοίου.
Η αναπόδιση του πλοίου, μπορεί να γίνεται με ιδιαίτερο
στρόβιλο ιπποδύναμης 30 έως 50 % της ιπποδύναμης του Σχήµα.6.2 Σχηµατικό διάγραμα απλού κύκλου µε
πρόσω. Στο στρόβιλο αυτόν τα πτερύγια είναι αεριοστρόβιλο
τοποθετημένα αντίθετα από τα πτερύγια του πρόσω. Έτσι
εμφανίζονται μεγάλες απώλειες λόγω παθητικών
αντιστάσεων. Σύµφωνα µε την τεχνολογία αυτή ο συµπιεστής του
αεριοστρόβιλου συµπιέζει αέρα, που µε τη σειρά του
Εφαρμογή αεριοστροβίλων για την κίνηση εισέρχεται στο θάλαµο καύσης (καυστήρα), που καίγεται µε
αεροσκαφών. O αεριοστρόβιλος ανοικτού κυκλώματος
το καύσιµο. Τα ζεστά καυσαέρια εκτονούμενα στο στρόβιλο
στην πιο απλή του μορφή χρησιμοποιήθηκε με μεγάλη
επιτυχία. μετατρέπουν τη θερμική τους ενέργεια σε κινητική που
Ο αεριοστρόβιλος ανοικτού κυκλώματος, που έχει στην δίνεται σε περιστροφική μορφή, στρέφοντας στη συνέχεια
περίπτωση αυτή το μικρότερο βάρος, παίρνει την μορφή
του στροβιλοαντιδραστήρα ο οποίος, όπως διακρίνεται στο και τη γεννήτρια.
σχήμα 6.2 φέρει επάνω σ’ ένα άξονα τοποθετημένα όλα τα
Από τα µεγάλα πλεονεκτήµατα των µονάδων αυτού του
στοιχεία της εγκαταστάσεως, δηλαδή το συμπιεστή, το
θάλαμο καύσεως, το στρόβιλο και τον εγχυτήρα ή τύπου είναι το µικρό τους µέγεθος, λόγω του οποίου
ακροφύσιο.
καταλαµβάνουν πολύ µικρό χώρο και µετακινούνται

εύκολα. Επίσης λόγω της τυποποίησης των µονάδων κάθε
κατασκευαστή το κόστος τους ανά µονάδα εγκατεστηµένης
ισχύος είναι χαµηλό. Στην περίπτωση που χρησιµοποιείται
ντίζελ, µειονέκτηµα παρουσιάζει το κόστος του καυσίµου.
Ο βαθµός απόδοσης της τεχνολογίας αυτής κυµαίνεται
µεταξύ 29-32% και οι µονάδες ηλεκτροπαραγωγής αυτού
του τύπου χρησιµοποιούνται κυρίως για κάλυψη της
ζήτησης αιχµής. Σχήμα 6.4 Πτερύγια στροβίλου ισχύος από Αεριοστρόβιλο
Στο παρακάτω σχήμα 6.3 φαίνεται ένας βιομηχανικός

αεριοστρόβιλος. Τεχνολογία συνδυασµένου κύκλου
Η τεχνολογία του συνδυασµένου κύκλου είναι µία
τεχνολογία που έχει πρόσφατα αρχίσει να διεισδύει στην
αγορά. Ο βασικός εξοπλισµός αποτελείται από έναν
αεροστρόβιλο, ένα λέβητα ανάκτησης θερµότητας, έναν
ατµοστρόβιλο και µία ή δύο γεννήτριες (Σχήµα 6.5). Το
καύσιµο καίγεται στον αεροστρόβιλο όπως και στην
προηγούµενη περίπτωση, όµως εδώ τα καυσαέρια αντί να
οδηγηθούν προς το περιβάλλον οδηγούνται µέσα απ το
Λέβητα Ανάκτησης Θερµότητας (ΛΑΘ), που αποδίδουν τη
θερµική του ενέργεια παράγοντα ατµό. Ο ατµός στη
συνέχεια εκτονώνεται στον ατµοστρόβιλο παράγοντας
επίσης ηλεκτρική ενέργεια. Ο ατµοστρόβιλος και ο
αεροστρόβιλος µπορεί να είναι συνδεδεµένοι στην ίδια
Σχήμα 6.3 Βιομηχανικός Αεριοστρόβιλος γεννήτρια ή σε διαφορετική.
Η διαµόρφωση αυτή έχει µεγάλα πλεονεκτήµατα σε ό,τι
αφορά την απόδοσή της, αφού οι µεγαλύτερες µονάδες
είναι δυνατόν να φτάσουν το 58%. Εχουν επίσης το

πλεονέκτηµα των µικρών απαιτήσεων σε χώρο, καθώς αι
τη σχετική τυποποίησης έναντι της πρώτης τεχνολογίας, 7. ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ
που κάθε µονάδα σχεδιάζεται εξαρχής, ειδικά όταν αφορά
στερεά καύσιµα. Αέριο καύσιμο που υπάρχει στη φύση, αποτελούμενο κατά
βάση από μεθάνιο (CH4) και σε μικρότερες αναλογίες από
Η τυποποίηση προσφέρει χαµηλότερο κόστο ανά
άλλα αέρια, όπως αιθάνιο και βαρύτερους
εγκατεστηµένη ισχύ και µικρότερους χρόνου παράδοσης υδρογονάνθρακες και μη-καύσιμα αέρια όπως το άζωτο.
Οι αναλογίες των συστατικών ποικίλουν ανάλογα με την
και κατασκευής. Οι µονάδες αυτές χρησιµοποιούνται
προέλευση. Με τον όρο φυσικό αέριο, γενικά, θεωρείται το
κυρίως ως µονάδες για την κάλυψη της ενδιάµεσης αέριο καύσιμο που εξάγεται από τη γη και μεταφέρεται με
αγωγούς σε αέρια κατάσταση, μέχρι τα σημεία
ζήτησης φορτίου.
κατανάλωσής
ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ
Αν επιχειρήσουμε να δώσουμε με απλά λόγια την εικόνα

του φυσικού αερίου, θα λέγαμε ότι είναι ένα εύχρηστο,
αποδοτικό, καθαρό και οικονομικό καύσιμο. Αν δε σε όλα
αυτά προσθέσουμε και την διαθέσιμότητά του, τις
εξελιγμένες τεχνολογίες και την αξιοπιστία στην παροχή
του, τότε η βιομηχανία δεν χρειάζεται να σκεφθεί πολύ για
να το υιοθετήσει.
Βασικά πλεονεκτήματα του Φυσικού Αεριού στον

βιομηχανικό τομέα:
Σχήμα.6.5 Σχηµατικό Διάγραμμα Συνδυασµένου κύκλου  Συνεχής παροχή καυσίμου που εξασφαλίζει
απρόσκοπτη λειτουργία και αποδεσμεύει κεφάλαια
για διατήρηση αποθεμάτων και αποθηκευτικών
χώρων.
 Μειωμένες εκπομπές ρύπων, που συμβάλλουν
αποφασιστικά στο καθαρότερο περιβάλλον και
στην καταπολέμηση του φαινομένου του
θερμοκηπίου.
 Μειωμένο λειτουργικό κόστος διαχείρισης
καυσίμου και συντήρησης.

 Αυξημένη ενεργειακή απόδοση και οικονομία.
 Βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων.
 Ευχέρεια χειρισμού και ελέγχου. ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ
 Αποκέντρωση θερμικών χρήσεων.
Προστασία του Περιβάλλοντος
Το φυσικό αέριο είναι η καθαρότερη πηγή πρωτογενούς

Φυσικό αέριο στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ενέργειας, μετά τις ανανεώσιμες μορφές. Τα μεγέθη των
εκπεμπόμενων ρύπων είναι σαφώς μικρότερα σε σχέση με
Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με καύσιμο το φυσικό τα συμβατικά καύσιμα, ενώ η βελτίωση του βαθμού
αέριο είναι η νέα μεγάλη πρόκληση στη χρήση του και απόδοσης μειώνει τη συνολική κατανάλωση καυσίμου και
εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς σε όλη την Ευρώπη. συνεπώς περιορίζει την ατμοσφαιρική ρύπανση.
Ιδιαίτερα στη χώρα μας, με την απελευθέρωση της
ενεργειακής αγοράς, η συμπαραγωγή θερμότητας και ΟΞΕΙΔΙΑ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ
ηλεκτρισμού καθώς και οι σταθμοί συνδυασμένου κύκλου ΤΥΠΟΣ ΥΔΡΟΓΟΝ-
ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ ΤΟΥ ΤΟΥ ΤΟΥ
ΚΑΥΣΙΜΟΥ ΑΘΡΑΚΕΣ
φυσικού αερίου αποκτούν ιδιαίτερα επίκαιρο χαρακτήρα. ΑΖΩΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ
Κάρβουνο 1.092 387 2.450 13 2
Οι φυσικές αντιρρυπαντικές ιδιότητες του φυσικού αερίου Μαζούτ 96 170 1.400 14 3
σε συνδυασμό με το φθηνό κόστος παραγωγής και την Ντίζελ 6 100 220 16 3
υψηλή του απόδοση σε θερμική ενέργεια, το καθιστούν Φ.Α. 4 100 0,3 17 1
μοναδικό καύσιμο στην ηλεκτροπαραγωγή. Η ΔΕΗ έχει
συνάψει 25ετή σύμβαση συνεργασίας με τη ΔΕΠΑ και έχει
θέσει ήδη σε λειτουργία μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, με Πίνακας 7.1 ΕΚΠΕΜΠΟΜΕΝΟΙ ΡΥΠΟΙ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΑΛΛΑ
καύσιμο το φυσικό αέριο. ΚΑΥΣΙΜΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΥΣΗ ΣΕ ΜΟΝΑΔΑ ΑΤΜΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
-3
σε mg/m
Φυσικό αέριο στο σπίτι
Περισσότερο από 50 εκατομμύρια νοικοκυριά στην

Ευρώπη και πάνω από τα μισά νοικοκυριά της Αμερικής
Τόνωση της βιομηχανικής απασχόλησης
απολαμβάνουν καθημερινά τις ευκολίες, την αυτονομία,
την ασφάλεια και την οικονομία που τους προσφέρει η
μόνιμη και σταθερή παροχή του φυσικού αερίου: Το φυσικό αέριο προσφέρει τη δυνατότητα εισαγωγής
νέων τεχνολογιών αυξημένης ενεργειακής απόδοσης, σε
πολλούς βιομηχανικούς κλάδους.
 στη θέρμανση, χωρίς εξαρτήσεις και με σταθερή
παροχή κάτω από τον απόλυτο έλεγχό σας.
 στο μαγείρεμα, χωρίς χρόνους αναμονής και με Παρέχει το κίνητρο για τον εκσυγχρονισμό του ενεργειακού
άμεση ρύθμιση της θερμοκρασίας. εξοπλισμού των μονάδων. Ενισχύει την παραγωγή
ποιοτικά ανώτερων προϊόντων σε συγκεκριμένες
 στο ζεστό νερό, τη στιγμή που το θέλετε, όπου και
βιομηχανίες.
όταν το θέλετε.
 και σε πολλές άλλες λειτουργίες του νοικοκυριού

Εξοικονόμηση ενέργειας  Ο λογαριασμός πληρώνεται μετά την κατανάλωσή
του
Με την υποκατάσταση ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό  Δεν απαιτείται αποθηκευτικός χώρος
αέριο, κυρίως στις οικιακές και εμπορικές χρήσεις, θα
αποφευχθούν οι απώλειες μετατροπής του σε ηλεκτρική ΑΕΡΙΟΚΙΝΗΣΗ
ενέργεια καθώς και στη μεταφορά της. Η χρησιμοποίηση
φυσικού αερίου σε μονάδες συνδυασμένου κύκλου θα έχει
Δεδομένου ότι η παγκόσμια χρήση των αυτοκινήτων
ως αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση του βαθμού
αυξάνεται, η εξάρτηση στις αυξήσεις πετρελαίου
απόδοσης παραγωγής ηλεκτρισμού σε 52-55% έναντι 35-
καθημερινά, εκπομπές εξάτμισης οχημάτων έχει
40% των συμβατικών ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών.
επιπτώσεις στην προσωπική υγεία, και οι εκπομπές
Λόγω της "καθαρότητας" των προϊόντων καύσης του
"αερίου θερμοκηπίου" συνεχίζουν να συμβάλλουν στην
φυσικού αερίου, αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί
παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του
απ'ευθείας σε ορισμένες βιομηχανικές εφαρμογές χωρίς
φαινομένου του θερμοκηπίου.
την παρεμβολή εναλλακτών που έχουν ως συνέπεια
ενεργειακές απώλειες. Τα φυσικά gas-powered οχήματα (NGVs) προσφέρουν μια
λύση σε αυτά τα προβλήματα. Η ιδέα δεν είναι νέα. Τα
Μείωση της εξάρτησης από το πετρέλαιο οχήματα έχουν τρέξει στο φυσικό αέριο από τη δεκαετία
του '30, και χιλιάδες NGVs είναι στο δρόμο κάθε ημέρα.
Αλλά λόγω της περιορισμένης σειράς, του μειωμένου
Η χρήση του φυσικού αερίου θα έχει σημαντικές θετικές
διαστήματος κορμών, και του υψηλότερου αρχικού
επιδράσεις στη δομή του ενεργειακού ισοζυγίου της
κόστους, η χρήση των φυσικών gas-powered αυτοκινήτων
χώρας, μια και θα μειωθεί η εξάρτησή της από το
έχει περιοριστεί στα taxis, τα μέσα μαζικής μεταφοράς.
πετρέλαιο.
Τόνωση της απασχόλησης
Η διεύρυνση της χρήσης του φυσικού αερίου στον οικιακό,

εμπορικό και βιομηχανικό τομέα συμβάλλει
αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της ανεργίας με τη
δημιουργία νέων θέσεων και ειδικοτήτων στην αγορά
εργασίας.
Τα οφέλη από τη χρήση του φυσικού αερίου στον

οικιακό και εμπορικό τομέα:
 Είναι η πιο οικονομική ενέργεια.

 Οδηγεί σε γρήγορη απόσβεση της επένδυσης
 Η μέτρηση γίνεται με ακρίβεια

8. ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΘΕΡΜΑΝΣΕΙΣ
8.1 Γενική Περιγραφή:
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΘΕΡΜΑΝΣΗ (Κ.Θ.) Είναι το σύστημα ομαδικής

θέρμανσης, που καλύπτει τα διαμερίσματα και τους
κοινόχρηστους χώρους ενός κτιρίου. Το σύστημα βασίζεται
στην κυκλοφορία νερού, που ζεσταίνεται στο λέβητα και
μεταφέρεται με τον κυκλοφορητή στα θερμαντικά σώματα. Τα
θερμαντικά σώματα μεταδίδουν τη θερμότητα από το νερό στο
περιβάλλον του σπιτιού. Έτσι το νερό κρυώνει και κατεβαίνει
στο λέβητα, όπου ξαναζεσταίνεται για να κυκλοφορήσει πάλι
και να επαναληφθεί η ίδια διαδικασία. Το μονοσωλήνιο σύστημα
κεντρικής θέρμανσης αποτελεί την τελευταία εξέλιξη των
συστημάτων παροχής κεντρικής θερμανσης με θερμό νερό στα
κτίρια. Οι βασικές διαφορές του μονοσωληνίου συστήματος
έναντι του κλασσικού δισωλήνιου συστήματος θέρμανσης είναι
οι εξής:
8.2 Κλασικό Σύστημα Θέρμανσης (Δισωλήνιο):

Σχήμα 8.2.1 Κατακόρυφο διάγραμμα δισωλήνιου
συστήματος Κ.Θ. Γ.ΜΑΛΑΧΙΑΣ, Κεντρικές θερμάνσεις
Στο κλασικό σύστημα θέρμανσης από το συλλέκτη του λέβητα
αναχωρούν οι διάφοροι κεντρικοί κλάδοι του οριζόντιου δικτύου
της εγκατάστασης. Στο οριζόντιο δίκτυο που τοποθετείται Το κλασικό σύστημα θέρμανσης είναι δισωλήνιο, δηλ. κάθε σώμα
συνήθως στην οροφήτου υπογείου ή στην οροφή της πυλωτής ή συνδέεται με το τμήμα του δικτύου προσαγωγής (συνεχής
ακόμη στο δάπεδο της πυλωτής, συνδέονται οι κατακόρυφες γραμμή στο σχήμα 8.2.1) και με το τμήμα του δικτύου
στήλες του δικτύου θέρμανσης που διαπερνούν τις πλάκες των επιστροφής με διακεκομμένη γραμμή. Επίσης και κάθε κλάδος
ορόφων τις οποίες συνδέονται τα θερμαντικά σώματα, (συνήθως του οριζοντίου ή κατακόρυφου δικτύου αποτελείται από 2
ανά 2 ή 3 σε κάθε στήλη και όροφο). Τα σώματα αυτά είτε τμήματα σωληνώσεων της ίδιας διατομής για την προσαγωγή
συνδέονται απευθείας επάνω στη στήλη, είτε μέσω μικρού και την επιστροφή του θερμού νερού.
οριζόντιου δικτύου.
Στο δισωλήνιο σύστημα ο κυκλοφορητής τοποθετείται συνήθως

στην επιστροφή (όπως φαίνεται με διακεκομένη γραμμή στο
σχήμα 8.2.1) χωρίς βέβαια να αποκλείεται η τοποθέτηση του

και στην προσαγωγή ώστε να καταθλίβει προς τα θερμαντικά 8.2.2 Κλασικό Σύστημα Μειονεκτήματα:
σώματα.
 Η χρησιμοποίηση πολλών κατακόρυφων στηλών
θερμάνσεως με αποτέλεσμα το μεγάλο χρόνο
κατασκευής και τον αντιαισθητικό τρόπο από τη
διέλευση των σωληνώσεων μέσω των διαφόρων
χώρων των διαμερισμάτων.
 Επίσης, δημιουργείται σοβαρό αισθητικό και λειτουργικό

πρόβλημα από τη διέλευση των κατακόρυφων στηλών
από την πυλωτή όπου εκεί απαιτείται καλή μόνωση και
συνήθως εγκιβωτισμός των στηλών μέσω πρόσθετου
δομικού στοιχείου. Αλλά και η προώθηση του κεντρικού
δικτύου των σωληνώσεων από τη πυλωτή προς το
λεβητοστάσιο (όπου δεν υπάρχει πλήρες υπόγειο κάτω
από την πυλωτή) δημιουργεί πρόσθετο
κατασκευαστικό και λειτουργικό πρόβλημα διότι θα
Σχήμα 8.2.2 Κατακόρυφο διάγραμμα δισωλήνιου
πρέπει το κεντρικό δίκτυο, είτε να κατασκευαστεί στην
συστήματος Κ.Θ. Γ.ΜΑΛΑΧΙΑΣ, Κεντρικές θερμάνσεις οροφή της πυλωτής, πράγμα τελείως αντιαισθητικό,
είτε στο δάπεδο της πυλωτής (μέσα στο έδαφος) οπότε
απαιτείται η κατασκευή καναλιών από μπετόν και ειδική
μόνωση των σωληνώσεων.
8.2.1 Κλασικό Σύστημα Πλεονεκτήματα):  Η αδυναμία απομάκρυνσης των θερμαντικών σωμάτων

από την κατακόρυφη στήλη πέραν ορισμένης
οριζόντιας απόστασης (συνήθως 2,0 -2,5 μέτρων το
 Η δυνατότητα κατασκευής του δικτύου σωληνώσεων πολύ).
με ορατά τα τμήματα του δικτύου, οπότε προκύπτει
άμεση επιτήρηση αυτού και εύκολη αντικατάσταση
 Η απαραίτητη κλίση του οριζόντιου δικτύου προς τα
και συντήρηση του.
θερμαντικά σώματα (περίπου 0,5% περίπου) ώστε ο
 Η λειτουργία του συστήματος με μικρό σχετικά μέγεθος αέρας ο οποίος θα παγιδευθεί στις σωληνώσεις να
κυκλοφορητή (μικρό μανομετρικό ύψος). προωθείται προς τα θερμαντικά σώματα οπότε από
 Η τροφοδότηση των θερμαντικών σωμάτων του ίδιου εκεί μπορεί να επαχθεί μέσω των αντίστοιχων
ορόφου με την ίδια περίπου θερμοκρασία εισαγωγής εξαεριστικών.
του θερμού νερού.

 Η αδυναμία δημιουργίας αυτονομίας θέρμανσης διότι δεν είναι
δυνατόν να απομονωθούν τα θερμαντικά σώματα κάθε
διαμερίσματος εφόσον η τροφοδότηση γίνεται μέσω
κατακόρυφων στηλών.
 Η αδυναμία ρύθμισης της θερμοκρασίας κάθε διαμερίσματος

στα διάφορα κάθε φορά επιθυμητά όρια.
8.3 Μονοσωλήνιο Σύστημα θέρμανσης:
Στο Μονοσωλήνιο σύστημα κεντρικής θέρμανσης, η αναχώρηση

του ζεστού νερού από τον λέβητα γίνεται με μία κατακόρυφη
κεντρική στήλη, και σε ορισμένες περιπτώσεις (ορόφους μεγάλης
επιφανείας) δύο στήλες (σχήμα 8.3.1). Σε κάθε όροφο, η
κατακόρυφη στήλη τροφοδοτεί τους ειδικούς συλλέκτες
προσαγωγής και επιστροφής του μονοσωληνίου συστήματος,
όπως φαίνεται στο σχήμα 8.3.2. Από το συλλέκτη προσαγωγής
αναχωρούν επί του δαπέδου του αντίστοιχου ορόφου οι διάφοροι
οριζόντιοι κλάδοι οι οποίοι τροφοδοτούν σε σειρά τα διάφορα
θερμαντικά σώματα (συνήθως μέχρι 5 ανά κλάδο) με μονή
σωλήνα καταλήγοντας στο συλλέκτη επιστροφής. Ο κάθε
οριζόντιος κλάδος ο οποίος καλείται και "κύκλωμα"
κατασκευάζεται συνήθως από ειδικό εύκαμπτο χαλυβδοσωλήνα
ή χαλκοσωλήνα ή ακόμη και από ειδικό σωλήνα πολυαιθυλενίου Σχήμα 8.3.1 Κατακόρυφο διάγραμμα μονοσωλήνιου
(υψηλής πυκνότητας) που τοποθετείται στο δάπεδο από σώμα
συστήματος Κ.Θ., Πηγή: Γ.ΜΑΛΑΧΙΑΣ, Κεντρικές
σε σώμα (χωρίς ενδιάμεση σύνδεση) μέχρι και το τελευταίο από
οπου καταλήγει στο συλλέκτη επιστροφής. θερμάνσεις
Η σύνδεση κάθε θερμαντικού σώματος προς τη σωλήνωση του

μονοσωλήνιου συστήματος γίνεται στο κάτω μέρος μέσω ενός
ειδικού διακόπτη την ΄΄τετράοδη βάννα΄΄ . Η βάννα αυτή έχει
δυνατότητα ρύθμισης σε οκτώ θέσεις και καθορίζει την ποσότητα
του νερού η που θα περάσει από το θερμαντικό σώμα ενώ η
υπόλοιπη ποσότητα διέρχεται κατευθείαν παρακάμπτοντας το
σώμα αυτό. Σε κάθε κύκλωμα στο συλλέκτη προσαγωγής και

επιστροφής τοποθετείται ειδική ρυθμιστική βαλβίδα που ρυθμίζει
συνολικά την ποσότητα του διερχόμενου νερού στο κύκλωμα και
συγχρόνως εξισορροπεί τα διάφορα κυκλώματα ώστε να
δημιουργούνται κατά το δυνατόν οι ίδιες περίπου αντιστάσεις.
Σχήμα 8.3.2 Συλλέκτης μονοσωλήνιου συστήματος Κ.Θ.,
Πηγή: Γ.ΜΑΛΑΧΙΑΣ, Κεντρικές θερμάνσεις
Επίσης, στο μονοσωλήνιο σύστημα κεντρικής θέρμανσης, σε

αντίθεση με το κλασικό σύστημα είναι δυνατόν να δημιουργηθεί
"αυτονομία θέρμανσης" όταν αυτό απαιτείται με την τοποθέτηση
διόδου (ή και τριόδου) ηλεκτροκίνητης βάννας στην αναχώρηση Σχήμα 8.3.3 Δίοδη ηλεκτροκίνητη βάννα Κ.Θ., Πηγή:
εκείνη από το συλλέκτη προσαγωγής, που τροφοδοτεί τα
κυκλώματα κάθε διαμερίσματος όπως φαίνεται από το Γ.ΜΑΛΑΧΙΑΣ, Κεντρικές θερμάνσεις
παρακάτω σχήμα (8.3.3) όπου ο συλλέκτης προσαγωγής του
αντίστοιχου ορόφου τροφοδοτεί π.χ. τρία διαμερίσματα με δύο
Η δίοδος βάννα κάθε διαμερίσματος ενεργοποιείται από το
κυκλώματα σε κάθε ένα από αυτά.
θερμοστάτη χώρου του αντίστοιχου διαμερίσματος με τον οποίο
επιλέγουμε την επιθυμητή θερμοκρασία του διαμερίσματος,
οπότε ανοίγει η δίοδος βάννα και επιτρέπει τη ροή θερμού νερού
προς το διαμέρισμα για όσο χρόνο απαιτείται ώστε να

επιτευχθεί η επιλεγείσα θερμοκρασία. Όταν επιτευχθεί η του δικτύου χωρίς να πάρει εντολή από το θερμοστάτη
θερμοκρασία, η βάννα διακόπτει τη ροή του νερού και πάλι, (ικανοποιητική τιμή της διαφορικής πίεσης είναι > 2 bar
όταν η θερμοκρασία κατέλθει κάτω από τη διαφορική τιμή του
θερμοστάτη (π.χ. κατά 2°C) ανοίγει εκ νέου η βάννα κ.ο.κ.
Συνήθως, για Δt= 20°C η εκλογή της δίοδης βάννας
γίνεται με βάση το θερμικό φορτίο ως εξής:
Δίοδος βάννα:
0- 4000 Κcal/h Δίοδος βάννα 1/2" (Φ15)

ΣΤΟ μονοσωλήνιο σύστημα θέρμανσης στο οποίο
4000 - 8000 Κcal/h 3/4" (Φ18)
επιδιώκεται αυτονομία στη λειτουργία των διαφόρων
διαμερισμάτων (ή διαφόρων διακεκριμένων χώρων) 8000 - 14000 Κcal/h 1" (Φ25)
τοποθετείται αμέσως μετά το γενικό συλλέκτη του ορόφου
(και πριν από τη σύνδεση των μονοσωλήνιων κυκλωμάτων) 14000 - 25000 Κcal/h 1 1/4" (Φ32)
δίοδος ηλεκτροκίνητη βάννα (στην προσαγωγή) η οποία
παίρνει εντολή από τον αντίστοιχο θερμοστάτη του
διαμερίσματος (ή γενικώς του χώρου) και ανοίγει αυτόματα
Η μέτρηση της ποσότητας θερμότητας πραγματοποιείται
τη ροή του θερμού νερού προς το διαμέρισμα, όταν η
συνήθως μέσω ωρομετρητών οι οποίοι τοποθετούνται
επιθυμητή θερμοκρασία είναι μεγαλύτερη από την
συνήθως μέσα στο λεβητοστάσιο ή σε κάποιο άλλο
επικρατούσα εσωτερική θερμοκρασία του χώρου, και
κοινόχρηστο χώρο διασυνδέονται ηλεκτρικά προς την
διακόπτει την παροχή, όταν η θερμοκρασία του χώρου
αντίστοιχη βάννα και καταγράφουν τις ώρες λειτουργίας
φθάσει στο επιθυμητό όριο. Συνήθως σήμερα
αυτής. Η ποσότητα θερμότητας η οποία καταναλίσκεται σε
χρησιμοποιούνται σφαιρικές βάννες.
ένα διαμέρισμα για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα
υπολογίζεται ως γινόμενο του εγκατεστημένου θερμικού
Η εκλογή της δίοδης βάννας γίνεται με τα παρακάτω φορτίου του διαμερίσματος επί τις αντίστοιχες ώρες
κριτήρια: λειτουργίας οι οποίες καταγράφηκαν από τον ωρομετρητή.
Αντί ωρομετρητών στην περίπτωση αυτονομίας είναι
δυνατόν να τοποθετηθούν θερμιδομετρητές (μετρητές
α) Να έχει διατομή όση τουλάχιστον η σωλήνα σύνδεσης θερμότητας) οι οποίοι καταγράφουν απευθείας το ποσό
ώστε να μην παρεμβάλλει μεγάλη αντίσταση στη ροή του θερμότητας με πολλαπλασιασμό της παροχής του θερμού
νερού (μία μέγιστη παραδεκτή τιμή αντίστασης είναι νερού επί τη διαφορά θερμοκρασίας εισόδου και εξόδου.
50mm ΣΥ).
Ο κυκλοφορητής πρέπει να τοποθετείται πάντοτε στο

β) Να έχει διαφορική πίεση μεγαλύτερη από το μανομετρικό κύκλωμα της προσαγωγής και όχι στην επιστροφή. Το δοχείο
ύψος του κυκλοφορητή ώστε να μη ανοίγει από τη πίεση διαστολής συνίσταται να είναι κλειστού τύπου και όχι ανοιχτό
στο δώμα, ώστε να μην εισέρχεται αέρας στην εγκατάσταση.

Στο τέλος των κατακόρυφων στηλών πρέπει να τοποθετούνται, 8.3.1 Μονοσωλήνιο Σύστημα Πλεονεκτήματα:
στο πάνω μέρος, αυτόματες βαλβίδες εξαερισμού για την έξοδο
του αέρα που παγιδεύθηκε στο δίκτυο. Επίσης, στο σύστημα με
αυτονομία θέρμανσης μέσω διόδων βαννών συνιστάται η  Η χρησιμοποίηση μίας κατακόρυφης στήλης στο κτίριο (ή το
γεφύρωση των δύο σωλήνων της κατακόρυφης στήλης πολύ δύο) που τοποθετείται στο κεντρικό κοινόχρηστο
(εισαγωγής και επιστροφής ) στο επάνω μέρος, μέσω τμήματος διάδρομο της πολυκατοικίας, αποφεύγοντας την κατασκευή
σιδηροσωλήνας 1/2" η 3/4" (ή αντίστοιχης διατομής χαλκού) στην πλήρους δικτύου κατακόρυφων στηλών με όλα τα
οποία συνιστάται η τοποθέτηση βάννας για τη ρύθμιση της αναφερθέντα πιο πάνω μειονεκτήματα.
ποσότητας του νερού μέσω της γεφύρωσης. Η γεφύρωση αυτή  Η εύκολη τοποθέτηση του οριζόντιου επιδαπέδιου
είναι απαραίτητη, ώστε στην περίπτωση λειτουργίας του μονοσωλήνιου δικτύου από το συλλέκτη του
κυκλοφορητή με κλειστές όλες τις βάννες να είναι δυνατή η μονοσωλήνιου συστήματος προς τα θερμαντικά
κυκλοφορία του θερμού νερού του δικτύου. σώματα σε σειρά χωρίς να απαιτείται
ιδιαίτερος τρόπος κατασκευής με δημιουργία κατ
ανάγκη κλίσης προς τα σώματα.
 Η ρύθμιση της ποσότητας του θερμού νερού που
διέρχεται από το κάθε θερμαντικό σώμα μέσω του
ειδικού διακόπτη των σωμάτων του μονοσωλήνιου
συστήματος.
 Η ρύθμιση συνολικά της ποσότητας του θερμού νερού που
διέρχεται από το κάθε κύκλωμα μέσω της ειδικής βαλβίδας
που τοποθετείται στο συλλέκτη.
 Η δυνατότητα δημιουργίας αυτονομίας θερμάνσεως με την
τοποθέτηση διόδου (ήτριόδου) βάννας προς τα κυκλώματα
κάθε διαμερίσματος με θερμοστάτη χώρου σε κάθε
διαμέρισμα και πίνακα ωρομετρητών ή θερμιδομετρητών
στο λεβητοστάσιο ή σε άλλο κοινόχρηστο χώρο.
Σχήμα 8.3.3 Κάτοψη μονοσωλήνιο συστήματος Κ.Θ., Πηγή:
Γ.ΜΑΛΑΧΙΑΣ, Κεντρικές θερμάνσεις

8.3.2 Μονοσωλήνιο Σύστημα - Μειονεκτήματα:
 Η χρησιμοποίηση κυκλοφορητή μεγαλύτερου σχετικά

μεγέθους έναντι του κλασικού συστήματος λόγω των
μεγαλύτερων αντιστάσεων του μονοσωλήνιου συστήματος
οφειλόμενων κυρίως στη μικρή διατομή των επιδαπέδιων

σωληνώσεων και στις απώλειες στους διακόπτες των Οι μηχανικές ιδιότητες των σωλήνων μεσαίου και βαρέως
σωμάτων και στις ρυθμιστικές βαλβίδες. τύπου έχουν ως εξής:
Αντοχή σε θραύση: από 33 μέχρι 50
 Η χρησιμοποίηση του επιδαπέδιου μονοσωλήνιου δικτύου δεν 2
δίνει τη δυνατότητα επίσκεψης, συντήρησης ή Κp/mm .
2
αντικατάστασης. Το μειονέκτημα όμως αυτό μειώνεται σε Όριο διαρροής: >19 Κp/mm .
μεγάλο βαθμό από το γεγονός ότι οι σωληνώσεις αυτές λόγω Επιμήκυνση θραύσης: (L=5d)>=18%
ειδικής κατασκευής είναι υψηλής αντοχής, έχουν μεγάλη
Το υλικό κατασκευής των σωλήνων συνήθους ποιότητας
αντίσταση στη διάβρωση, είναι εύκαμπτες και συνδέονται
είναι χάλυβας st33 και st34-2. Για καλύτερη ποιότητα
από σώμα σε σώμα και όχι ενδιάμεσα στο δάπεδο οπότε
χρησιμοποιείται χάλυβας st42.
θα υπήρχε ο κίνδυνος διαρροής στις συνδέσεις.
 Η χρησιμοποίηση θερμαντικών σωμάτων μεγαλύτερης
θερμαντικής επιφάνειας (έναντι των χρησιμοποιουμένων στο Οι συνδέσεις των σωλήνων μεταξύ τους γίνονται
κλασικό σύστημα) στις ακραίες θέσεις του μονοσωληνίου συνήθως ως εξής, στα δίκτυα κεντρικής θέρμανσης.
κυκλώματος λόγω της μειούμενης θερμοκρασίας
τροφοδότησης των σωμάτων αυτών. Το μειονέκτημα αυτό  Οι συνδέσεις με ραφή συνιστάται να
αίρεται σε κάποιο βαθμό από το γεγονός ότι τα πρώτα πραγματοποιούνται μέσω εξαρτημάτων με
σώματα σε κάθε κύκλωμα, λόγω τη αυξημένης σπείρωμα, κατά-προτίμηση με ενισχυμένα χείλη
θερμοκρασίας του νερού τροφοδοσίας τους απαιτούν (κορδονάτα).
μικρότερη θερμαντική επιφάνεια από τα αντίστοιχα του  Οι χαλυβδοσωλήνες άνευ ραφής συνδέονται είτε με
κλασικού συστήματος. συγκόλληση, είτε με φλάντζες, όταν επιδιώκεται η
εύκολη λύση της σύνδεσης.
8.3.3 Περιγραφή των Εξαρτημάτων του Μονοσωλήνιο Αλλος τρόπος κατασκευής του κατακόρυφου δικτύου
Συστήματος: είναι με τη χρησιμοποίηση χάλκινων σωλήνων.
Η χρήση των χάλκινων σωλήνων αυξάνεται κατά
τα τελευταία χρόνια ιδιαίτερα λόγω των μικρότερων
Σωληνώσεις κατακόρυφου δικτύου:
αντιστάσεων τριβής και της αντοχής σε επιφανειακή
Οι σωληνώσεις αυτές κατασκευάζονται είτε από διάβρωση. Βέβαια, οι χαλκοσωλήνες έχουν το
σιδηροσωλήνες / χαλυβδοσωλήνες, είτε από χάλκινες μειονέκτημα της μεγαλύτερης κατά μήκος διαστολής
σωλήνες. Ειδικότερα στην πρώτη περίπτωση από τους σιδηροσωλήνες και πρέπει αυτό να
χρησιμοποιούνται σιδηροσωλήνες μαύρες με ραφή για αντιμετωπίζεται, ιδιαίτερα γιά μεγάλα μήκη, με
διαμέτρους μέχρι 2" και χαλυβδοσωλήνες χωρίς ραφή για καμπύλωση των σωλήνων ή με τη χρήση ειδικών
διαμέτρους μεγαλύτερες των 2". διαστολικών εξαρτημάτων. Οι χαλκοσωλήνες
διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, στους ελαφρού τύπου
Η ονομαστική διάμετρος αυτών (ND) δε συμπίπτει
και στους βαρέως τύπου ανάλογα με το πάχος του
πάντοτε με την εσωτερική διάμετρο, όπως φαίνεται στον
τοιχώματος.
αντίστοιχο πίνακα.

Οι χαλκοσωλήνες κυκλοφορούν στο εμπόριο σε ARMAFLEX) πάχους 9mm τουλάχιστον για σωληνώσεις
ευθύγραμμα μήκη (βέργες) και σε κουλούρες. Η θέρμανσης.
σύνθεση του υλικού των χαλκοσωλήνων φαίνεται
στον παρακάτω πίνακα.
Το υλικό ARMAFLEX προσφέρεται σε είδος σωλήνα για τη
μόνωση όλων των συνηθισμένων σωληνώσεων από χάλυβα
και χαλκό σε 5 διαφορετικά μονωτικά πάχη (από 6 έως 32
Ελάχιστη Μέγιστη mm), σε είδος πλακών για μεγάλες διαμέτρους σωλήνων,
Προτ Όνομ Περιεκτικ
υποπ
Αριθμός
α Περιεκτικ Περιεκτι ότητα σε για κανάλια κλιματισμού για δοχεία κ.λ.π. σε 8 διαφορετικά
Προτύπου ότητα σε κότητα
οίηση Υλικού Ρ% μονωτικά πάχη (από 3 μέχρι 32 mm), καθώς και σε είδος
Cu % σε Ο2%
ISO R1337 Cu- 99,90 0,005/0,0 0,015/0,05 αυτοκολλούμενης μονωτικής ταινίας.
DΗΡ 40 0
DIN 1787 SF-Cu 99,90 0,00 0,015/0,04 Το υλικό ARMAFLEX διαθέτει από άποψη θερμοκρασίας ένα
5/0,040 0
όριο χρήσεως από -40 - +105°C.
Πίνακας 8.3.3.1 Σύνθεσης Υλικού Χαλκοσωλήνων

Επιδαπέδιες σωληνώσεις του μονοσωλήνιου
συστήματος:
Οι μηχανικές ιδιότητες του υλικού ποικίλλουν ανάλογα
με τη διάμετρο του χαλκοσωλήνα και τη μορφή του (σε
ράβδους ή σε κουλούρες) σύμφωνα με τον παραπάνω Οι επιδαπέδιες σωληνώσεις αρχίζουν από τον
πίνακα. αντίστοιχο συλλέκτη προσαγωγής του θερμού νερού και
τοποθετούνται συνδέοντας σε σειρά τα διάφορα
θερμαντικά σώματα και μετά το τελευταίο οδηγούνται
ΘΕΡΜΙΚΗ ΜΟΝΩΣΗ ΤΟΝ ΣΩΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΟΥ στον αντίστοιχο συλλέκτη επιστροφής, όπως φαίνεται στα
ΔΙΚΤΥΟΥ αντίστοιχα σχήματα.
Οι σωληνώσεις αυτές θα πρέπει να παρουσιάζουν τα
Το κεντρικό δίκτυο των σωληνώσεων πρέπει να εξής χαρακτηριστικά:
μονώνεται στα τμήματα εκείνα τα οποία διέρχονται από μη α) Να είναι εύκαμπτες και να
θερμαινόμενους χώρους. Ειδικότερα πρέπει απαραιτήτως
να μονώνονται οι σωληνώσεις που διέρχονται από τοποθετούνται εύκολα,
εξωτερικούς χώρους και γενικά από χώρους χαμηλής β) Να μην έχουν σημεία σύνδεσης κάτω
θερμοκρασίας.
από το δάπεδο.
Η μόνωση των σωλήνων μπορεί να γίνει είτε με
γ) Να παρουσιάζουν αυξημένη μηχανική αντοχή, όπως και
υαλοβάμβακα περιβεβλημένο με φύλλο αλουμινίου πάχους
μεγάλη αντοχή στη φθορά και στη διάβρωση.
τουλάχιστον 3mm, είτε από αφρώδες ελαστικό (τύπου

δ) Να έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής δεδομένου ότι στις
συνήθεις περιπτώσεις είναι αδύνατη η αντικατάσταση
Στις χάλκινες σωληνώσεις για την αντιμετώπιση της
αυτών.
κατά μήκος διαστολής, η τοποθέτηση γίνεται κατά
καμπύλα τμήματα και ποτέ ευθεία μεταξύ των διαδοχικών
σωμάτων. Η τοποθέτηση αυτών μέσα σε πλαστικούς
Για τους παραπάνω λόγους οι εν χρήσει επιδαπέδιες σωλήνες διευκολύνει την παραλαβή των συστολοδιαστολών
σωληνώσεις για μονοσωλήνιο σύστημα είναι: και γενικά τις προστατεύει ατό την επαφή με τα λοιπά
α) Εύκαμπτες χαλύβδινες σωληνώσεις με πλαστική δομικά στοιχεία και ατό τον κίνδυνο μηχανικής
καταπόνησης από εξωτερικές αιτίες. Βέβαια, δεν είναι
επένδυση.
γενικά απαραίτητη η παραπάνω προστασία.
β) Εύκαμπτες χάλκινες σωληνώσεις με πλαστική Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι η θερμική απώλεια των
επένδυση. χάλκινων σωλήνων λόγω της πλαστικής επένδυσης δεν
γ) Πλαστικές σωληνώσεις ατό δικτυωμένο πολυαιθυλένιο είναι μεγάλη και ιδιαίτερα, όταν το μήκος του κυκλώματος
κατάλληλες για υψηλές θερμοκρασίες νερού οι οποίες δεν είναι μεγάλο. Πάντως για περιπτώσεις που οι
τοποθετούνται μέσα σε πλαστικές σωληνώσεις σπιράλ επιδαπέδιες χαλύβδινες ή χάλκινες σωληνώσεις διέρχονται
μεγαλύτερης διαμέτρου ώστε να είναι δυνατή η από χώρους μη θερμαινόμενους όπως και όταν το μήκος
αντικατάσταση αυτών σε περίπτωση βλάβης χωρίς καμία του κυκλώματος είναι σχετικά μεγάλο. Εδώ συνιστάται η
επέμβαση στα δομικά στοιχεία. θερμική μόνωση κυρίως με αφρώδες ελαστικό (ARMAFLEX)
πάχους 6 ή 9mm.
Από τις παραπάνω περιπτώσεις, οι χαλύβδινες
χρησιμοποιούνται λιγότερο από τις χάλκινες και τις Τέλος, οι πλαστικές σωληνώσεις έχουν ευκαμψία, δεν
πλαστικές διότι παρουσιάζουν μεγαλύτερη δυσκαμψία από οξειδώνονται, έχουν μεγάλη αντοχή στη διάβρωση και
αυτές. Βέβαια, παρουσιάζουν μεγαλύτερη αντοχή σε σχετικά μεγάλη διάρκεια ζωής (μειούμενη με την αύξηση της
εξωτερικά φορτία. Επομένως, οι πλέον εν χρήσει θερμοκρασίας) αλλά σχετικά μικρότερη ατό τις χάλκινες
σωληνώσεις είναι οι χάλκινες και οι πλαστικές. σωληνώσεις, αλλά έχουν το μεγάλο πλεονέκτημα της
εύκολης αντικατάστασης λόγω της μεγάλης ευκαμψίας και
Μεταξύ των άλλων, οι χάλκινες σωληνώσεις οι οποίες της τοποθέτησης τους πάντοτε μέσα σε πλαστικούς
χρησιμοποιούνται συχνότερα από τις πλαστικές έχουν τα σωλήνες. Για τους λόγους αυτούς τελευταία
πλεονεκτήματα της μεγάλης αντοχής στη διάβρωση, χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο ιδιαίτερα, όταν
μεγάλη ευκαμψία, μεγάλη διάρκεια ζωής αλλά έχουν το τίθεται σα βασική προϋπόθεση η δυνατότητα της
μειονέκτημα του μεγάλου σχετικά συντελεστή διαστολής αντικατάστασης.
και επίσης ότι δεν είναι δυνατή γενικά η αντικατάσταση
αυτών (η αποτοποθέτηση) έστω και αν ακόμη
τοποθετηθούν σε πλαστικό σωλήνα μεγαλύτερης
διαμέτρου. Η αντικατάσταση τότε είναι δυνατή μόνον σε
μικρά και ευθύγραμμα τμήματα.

Αυτό σημαίνει ότι όταν κλείσουμε το διακόπτη,
Διακόπτες των θερμαντικών σωμάτων στο ολόκληρη η ποσότητα του νερού εισέρχεται στην
μονοσωλήνιο σύστημα: είσοδο και εξέρχεται αμέσως ολόκληρη. Στο επόμενο
σχήμα φαίνεται παραστατικά η λειτουργία ενός
τετράοδου διακόπτη γιά κοινό θερμαντικό σώμα.
Στο μονοσωλήνιο σύστημα, ο διακόπτης του
θερμαντικού σώματος τοποθετείται στο κάτω μέρος του
σώματος (εκεί δηλαδή όπου στο δισωλήνιο σύστημα είναι
η επιστροφή του σώματος). Ο διακόπτης αυτός έχει τη
μορφή τετραόδου βάννας και συνδέεται με το σώμα μέσω
ρακόρ. Η άνω λήψη του θερμαντικού σώματος (στα κοινά
σώματα) ή ταπώνεται ή δέχεται τη βαλβίδα εξαερισμού.
Στο σώμα του μονοσωληνίου διακόπτη υπάρχουν δύο
βέλη τα οποία καθορίζουν την εισαγωγή και την έξοδο.
Ο διακόπτης κατασκευάζεται ώστε να δέχεται στην
εισαγωγή μία ποσότητα νερού και να τη χωρίζει σε δύο
μέρη (συνήθως ίσα).
Το ένα μέρος εισέρχεται στο θερμαντικό σώμα και
εκτοπίζει ίση ποσότητα από το νερό που βρίσκεται μέσα
στο σώμα. Η εκτοπιζόμενη αυτή ποσότητα νερού
κατευθύνεται στη συνέχεια προς την έξοδο του διακόπτη.
Η δεύτερη ποσότητα του νερού κατευθύνεται αμέσως από
την είσοδο προς την έξοδο.
Εκεί συναντώνται οι δύο ποσότητες, αναμειγνύονται και

εξέρχονται από το διακόπτη. Με τον τρόπο αυτό, δηλαδή με
την παροχή του νερού προς το θερμαντικό σώμα και Σχήμα 8.3.3.1 Λειτουργία τετράοδου διακόπτη θερμαντικού
αντίστοιχα της απαγωγής δημιουργείται μια βεβιασμένη σώματος για μονοσωλήνιο σύστημα Κ.Θ., Πηγή:
κυκλοφορία μέσα στο σώμα με αποτέλεσμα την καλή
θερμική εκμετάλλευση. Γ.ΜΑΛΑΧΙΑΣ, Κεντρικές θερμάνσεις
Με το διακόπτη αυτό ελέγχεται και ρυθμίζεται μόνο Οι διακόπτες αυτοί των σωμάτων κυκλοφορούν στο
η ποσότητα του νερού η οποία εισέρχεται στο εμπόριο σε συνήθεις διαμέτρους 15mm, 16mm, 18mm
θερμαντικό σώμα - δηλαδή συνήθως το μισό της ανάλογα με τη διάμετρο του χρησιμοποιούμενου δικτύου.
εισερχόμενης ποσότητας στην εισαγωγή.

Στην περίπτωση των θερμαντικών σωμάτων RUNTAL νερού προς το θερμαντικό σώμα ρυθμίζεται με βάση την
χρησιμοποιείται ειδικός διακόπτης με τον οποίο η αντίστοιχη ένδειξη που αντιστοιχεί προς την επιθυμητή
προσαγωγή του νερού προς το σώμα γίνεται από το θερμοκρασία.
επάνω μέρος ώστε να είναι δυνατή η τροφοδότηση όλου
του σώματος με νερό.
Είναι δυνατόν όμως να παραγγελθούν τα σώματα
RUNTAL Ι με διάφραγμα στο κάτω μέρος (ώστε να
διαχωρίζονται οι ροές του προσαγόμενου και απαγόμενου
νερού) και τότε τοποθετείται ειδικός τετράοδος διακόπτης
συνδεόμενος μόνο στο κάτω μέρος.
Στο παρακάτω σχήμα φαίνεται ένας τετράοδος

διακόπτης τύπου ERREVI για κοινά σώματα RUNTAL.
Σχήμα 8.3.3.2 Tετράοδος διακόπτης τύπου ERREVI

για κοινά σώματα RUNTAL για μονοσωλήνιο σύστημα
Κ.Θ., Πηγή: Γ.ΜΑΛΑΧΙΑΣ, Κεντρικές θερμάνσεις
Στα παρακάτω σχήματα εμφανίζονται οι τετράοδοι

διακόπτες σωμάτων (βαλβίδες RADIET’S και RADIFIX) της
εταιρίας ΑΥΡΑ από τους οποίους οι πρώτοι προορίζονται για Σχήμα 8.3.3.3 Tετράοδοι διακόπτες σωμάτων για
κοινά σώματα και οι δεύτεροι για σώματα RUNTAL. μονοσωλήνιο σύστημα Κ.Θ., Πηγή: Γ.ΜΑΛΑΧΙΑΣ, Κεντρικές
Διακρίνονται δυο ειδών βαλβίδες, οι ελεγχόμενες χειροκίνητα θερμάνσεις
και οι ελεγχόμενες θερμοστατικά οπου η ποσότητα του

Κάθε συλλέκτης καθορίζεται από το πλήθος των
Ρυθμιστικές βαλβίδες μονοσωλήνιου κυκλώματος: κυκλωμάτων τα οποία εξυπηρετεί καθώς και από τη
διατομή αυτών, π.χ Συλλέκτης 4 κυκλωμάτων Φ16.
Ο Συλλέκτης φέρει ρακόρ για τη σύνδεση και προς το
Σκοπός της ρυθμιστικής βαλβίδας στα κυκλώματα του κεντρικό δίκτυο και προς την πλευρά των
μονοσωλήνιου συστήματος είναι η λεπτότατη ρύθμιση της αναχωρήσεων.
ποσότητας του διερχόμενου νερού. Μεταξύ των θέσεων
"ανοιχτό" και "κλειστό" μεσολαβούν 8 θέσεις ρυθμίσεως για
Στο παρακάτω σχήμα φαίνονται τυποποιημένοι
τις οποίες η διερχόμενη ποσότητα του νερού, είναι γνωστή
Συλλέκτες 2-3 και 4 αναχωρήσεων της εταιρίας
από το διάγραμμα της βαλβίδας.
THERMIL. Επίσης, στο επόμενο σχήμα φαίνεται η
Συνήθως τοποθετούμε δύο ρυθμιστικές βαλβίδες σε σύνδεση Συλλέκτη 4 αναχωρήσεων σε κτίριο στη
κάθε θερμικό κύκλωμα ώστε να είναι ακριβής η ρύθμιση περίπτωση εξωτερικής τοποθέτησης και στην
της ποσότητας του νερού η οποία διέρχεται από το περίπτωση τοποθέτησης μέσα σε φωλιά με
κύκλωμα. Η πρώτη βαλβίδα τοποθετείται στην αρχή του αντίστοιχη θύρα.
κυκλώματος στο συλλέκτη προσαγωγής και σε αυτήν
πραγματοποιείται η πρώτη ρύθμιση. Η δεύτερη στο τέλος
του κυκλώματος στο συλλέκτη επιστροφής και επιτρέπει
τη λεπτότερη ρύθμιση της ποσότητας του νερού.
Κατ' αυτόν τον τρόπο εξισορροπούνται όλα τα
κυκλώματα που προέρχονται από ένα συλλέκτη. Στο
επόμενο σχήμα απεικονίζεται ρυθμιστική βαλβίδα 5ΤΚ της
εταιρίας WIRBO BRUK Σουηδίας
Συλλέκτες του μονοσωλήνιου συστήματος:
Η σύνδεση του κεντρικού (κατακόρυφου) δικτύου

με το ετπδαπέδιο δίκτυο των σωληνώσεων του
μονοσωλήνιου συστήματος πραγματοποιείται μέσω
ειδικών συλλεκτών διανομής.
Διακρίνουμε σε κάθε σύνδεση το συλλέκτη

προσαγωγής και το συλλέκτη επιστροφής οι οποίοι Σχήμα 8.3.3. Συλλέκτες 2-3 και 4 αναχωρήσεων της εταιρίας
τοποθετούνται είτε παραπλεύρως ο ένας στον άλλο THERMIL, Πηγή: Γ.ΜΑΛΑΧΙΑΣ, Κεντρικές θερμάνσεις
ή σε κατακόρυφη διάταξη (κάποιες φορές
τοποθετούνται σε ένα ενιαίο συγκρότημα).

Στο πίνακα (Πίνακας 9.1) που παραθέτουμε παρακάτω
9. ΗΠΙΕΣ (ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ) ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ βλέπουμε τη μείωση εκπομπών CO2 με ανάπτυξη
(Α.Π.Ε.) ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (Α.Π.Ε). Η επίτευξη ενός
τέτοιου στόχου πρέπει η συνολική εγκατεστημένη αιολική
ισχύ στη χώρα μας να φθάσει τα 300ΜW το έτος 2000.
 Γενικά
Η παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας γινόταν και γίνεται

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Α.Π.Ε. Εκατομμύρια τόνους
με εντατική χρήση των ορυκτών καυσίμων (γαιάνθρακας,
ετησίως ( tn )
πετρέλαιο, φυσικό αέριο), τα τελευταία χρόνια όμως αυτές
οι πήγες ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τα σοβαρά Αιολικά Πάρκα 1.0
περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Εφαρμόσιμη Ηλιακή 1.0
πλανήτης μας και τα οποία έχουν άμεσο αντίκτυπο στις Ενέργεια
κλιματικές συνθήκες. Και ακόμα τα ορυκτά καύσιμα για Αξιοποίηση Βιομάζας 0.9
πόσο θα διαρκούν αφού δεν είναι ανανεώσιμες πήγες Μικρά Υδροηλεκτρικά 0.2
ενέργειας. Αξιοποίηση Γεωθερμίας 0.1
Ο άνθρωπος αποφάσισε να παράγει την ηλεκτρική Επιδεικτικά 0.1
ενέργεια μέσα από ανανεώσιμες πήγες ενέργειας όπως η Προγράμματα
αιολική, η ηλιακή, η γεωθερμική και ενέργεια της βιομάζας, Σύνολο 3.3
οι οποίες έχουν και τη μικρότερη περιβαλλοντική
επίπτωση. Στο σχήμα 9.1 μπορούμε να δούμε Πίνακας 9.1 Εφαρμογές ΑΠΕ
αντιπροσωτευτικά όλες οι ανανεώσιμες μορφές ενέργειας
παράγουν ηλεκτρική ενέργεια .
 Χρήση ανεμογεννητριών
Το σύστημα που μετατρέπει την κινητική ενέργεια του

ανέμου (αιολική ενέργεια) σε ηλεκτρική ενέργεια λέγονται
ανεμογεννήτριες ή ανεμοηλεκτρικές γεννήτριες. Οι τρόποι
με τον οποίοι χρησιμοποιούνται οι ανεμογεννήτριες είναι :
 Αυτόνομη λειτουργία,
 Απομονωμένη λειτουργία των ανεμογεννητριών,
 Παράλληλη λειτουργία των ανεμογεννητριών με το

Σ.Η.Ε.,
 Παράλληλη λειτουργία με δηζελογεννήτριες.
Σχήμα 9.1 Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Στην παράλληλη λειτουργία με δηζελογεννήτριες
ανανεώσιμες πήγες παρουσιάζεται στην πράξη δυο περιπτώσεις:

 Όταν μια ή περισσότερες ανεμογεννήτριες που
εγκαθίσταται σε νησιά (ή άλλες απομονωμένες
περιοχές) που κανονικά ηλεκτροδοτούνται από
μικρούς Δηζελοηκτρικούς Σταθμούς (ΔΗΣ), μέσω
δικτύου διανομής περιορισμένης συνήθως εκτάσεως.
 Όταν πρόκειται για αυτόνομες εγκαταστάσεις, στις

οποίες κατά κανόνα υπάρχει πάντοτε εκτός των
ανεμογεννητριών και μια δηζελογεννήτρια (Δ/Γ) ή
άλλες μονάδες (βραχυχρόνιας ή μακροχρόνιας)
αποθήκευσης ενέργειας.
Στις τρεις παρακάτω φωτογραφίες που απεικονίζονται

εγκατεστημένες ανεμογεννήτριες
Φωτογραφία 9.2 Ανεμογεννήτρια κατακόρυφου άξονα .
Παράλληλη λειτουργία των ανεμογεννητριών με το Σ.Η.Ε.,

με ισχύ 200kW .
Φωτογραφία 9.1 Ανεμογεννήτρια στις Κυκλάδες, Κύθνος

Αυτόνομη λειτουργία, με ισχύ 30kW

Παγκόσμια παραγωγή αιολικής ενέργειας , 1990 .
Περιοχή Εκατομμύρια (%)

Εγκατάστασης kWh Παγκόσμια
Παραγωγή
San Gorgorio Pass 600 18,1

– Η.Π.Α.
Tehachapi Pass – 800 24,2
H.Π.Α.
Altamont – Η.Π.Α. 1100 33,4
Χαβάη 36 1,1
Δανία 600 18,1
Ολλανδία 50 1,5
Υπόλοιποι 120 3,6
Πίνακας 9.2
Παγκόσμια παραγωγή αιολικής ενέργειας , 1995 .
ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 1995

Φωτογραφία 9.3, Ανεμογεννήτρια κατακόρυφου άξονα .
ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 7.5 TWh
Παράλληλη λειτουργία με δηζελογεννήτριες, με ισχύ έως

4kW
AΜΕΡΙΚΗ
ΕΥΡΩΠΗ
Παρακάτω παρατίθεται ένας πίνακας (9.2) και το γράφημα ΑΣΙΑ
(9.1) για την αιολική ενέργεια με χρήση των ΛΟΙΠΕΣ
ανεμογεννητριών :
ΑΜΕΡΙΚΗ 34%, ΑΣΙΑ 8%, ΕΥΡΩΠΗ 56%, ΛΟΙΠΕΣ 2%
Γράφημα 9.1 .

Η λειτουργία των φωτοβολταϊκών συστημάτων στηρίζεται
Στο γράφημα 2 παρουσιάζεται η εξέλιξη των στο φωτοβολταϊκό φαινόμενο για την μετατροπή της
εγκατεστημένων ανεμογεννητριών (Α/Γ )στη χώρα μας. ενέργειας.
Το χαρακτηριστικό συστατικό κάθε φωτοβολταϊκής
εγκατάστασης είναι το φωτοβολταϊκή γεννήτρια που
ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΩΝ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ περιέχει ηλιακούς συλλέκτες με τα φωτοβολταϊκά στοιχεία .
ΕΛΛΑΔΑ (1984-1992)
Στο σχήμα 9.3 απεικονίζεται ένα φωτοβολταϊκό στοιχείο
οπου φαίνονται τα υλικά που το απαρτίζουν και κατά ποιο
τρόπο μετατρέπεται η φωτοβολταϊκή ενέργεια σε
ΑΡΙΘΜΟΣ Α/Γ
150
ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ
100 ηλεκτρική. Όταν πολλά φωτοβολταϊκά υλικά ενωθούν

σχηματίζουν την δομική μονάδα που κατασκευάζεται
50
βιομηχανικά και κυκλοφορεί στο εμπόριο για να
0 χρησιμοποιηθεί σαν συλλέκτης στη συγκρότηση των
1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 φωτοβολταϊκών γεννητριών αυτό ονομάζεται
φωτοβολταϊκό πλαίσιο.
ΕΤΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
Γράφημα 9.2.
 Γεννήτρια φωτοβολταϊκού τόξου
Φωτοβολταϊκά συστήματα είναι τα ενεργητικά συστήματα

ηλιακά συστήματα που επιτρέπουν την άμεση μετατροπή
της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Στο σχήμα 9.2
φαίνεται ένα τέτοιο σύστημα.
Σχήμα 9.3 Υλικά φωτοβολταϊκού στοιχείου .
Με τα φωτοβολταϊκά συστήματα μπορούμε να καλύψουμε

διάφορες λειτουργίες που χρειάζονται ηλεκτρικό ρεύμα
όπως:
 Επιστημονικές συσκευές (Σχ. 9.4) δορυφόρος,
 Για την εκκίνηση ελαφρών οχημάτων (ηλιακό

Σχήμα 9.2
αυτοκίνητο) ,
 Για την λειτουργία φάρων ,

πωλείται στο δίκτυο . Απευθύνονται σε εφαρμογές που
 Για την μερική ή ολική κάλυψη κατοικιών . ήδη υπάρχει κεντρικό ηλεκτρικό δίκτυο και το τροφοδοτούν
με την παραπάνω ηλεκτρική ενέργεια . Διασυνδεδεμένο
ου
στο δίκτυο της ΔΕΗ φωτοβολταϊκό σύστημα είναι το 5
Γυμνάσιου Νίκαιας .
 Υβριδικά φωτοβολταϊκά συστήματα
Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε αυτόνομους

σταθμούς μπορεί να στηρίζεται στη συνεργασία
ηλεκτρικών πηγών διαφόρου είδους, όπου η μια πηγή να
δρα συμπληρωματικά προς την άλλη , ώστε να μειώνεται
το συνολικό κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας του
συστήματος. Οι σταθμοί αυτού του τύπου ονομάζονται
«υβριδικοί» αφού αποτελούνται από τμήματα
διαφορετικών τεχνολογιών. Ειδικότερα στα αυτόνομα
υβριδικά φωτοβολταϊκά συστήματα, η συνεργασία της
φωτοβολταϊκής γεννήτριας γίνεται συνήθως με
Σχήμα 9.4, Δορυφόρος
ηλεκτροπαραγωγά ζεύγη ντίζελ ή με ανεμογεννήτριες ή και
τα δυο.
Τα αυτόνομα φωτοβολταϊκά συστήματα όπου η
παραγόμενη ενέργεια καταναλώνεται εξ’ ολοκλήρου από
το χρήστη. Ένα τυπικό αυτόνομο φωτοβολταϊκό σύστημα
αποτελείται από τα εξής :  Εξοχική κατοικία σε απομονωμένη περιοχή
Τις φωτοβολταϊκές γεννήτριες,

Θέλουμε να ηλεκτροδοτήσουμε μια κατοικία σε
Συστήματα αποθήκευσης ενέργειας (μπαταρίες) , απομονωμένη περιοχή, βάση των κλιματολογικών
συνθηκών της χώρας μας αυτό μπορεί να επιτευχθεί
Ρυθμιστή φόρτισης , εύκολα με ανανεώσιμες πήγες ενέργειας. Έτσι μπορούμε
να εγκαταστήσουμε θερμικούς ηλιακούς συλλέκτες για
Αντιστροφέα (μετατρέπει την συνεχή τάση σε θέρμανση νερού, ανεμογεννήτρια και φωτοβολταϊκά
εναλλασσόμενη). συστήματα για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας,
συστήματα συσσωρευμάτων με τη δυνατότητα
Ένα τέτοιο σύστημα χρησιμοποιείται στο όρος Δίρφη για αποθήκευσης της, αυτόνομα φωτοβολταϊκά συστήματα για
τηλεπικοινωνίες. τις τηλεπικοινωνίες της κατοικίας. Άρα έτσι έχουμε την
Τα διασυνδεμένα φωτοβολταϊκά συστήματα αποθήκευσης μερική ή πλήρη ηλεκτροδότηση μια απομονωμένης
ενέργειας (μπαταρίες) οπότε δεν έχουν αναλώσιμα υλικά εξοχικής κατοικίας (Φωτογραφία 9.4).
χρησιμοποιούν κατά κάποιο τρόπο σαν αποθήκη το ίδιο
κεντρικό δίκτυο. Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια
αυτοκαταναλώνεται από το χρηστή και η πλεονάζουσα

σπιτιού. Τις ημέρες όμως, ή και τις ώρες, που είναι πολύ
ζεστό το περιβάλλον και δεν χρειάζεται τόσο τη θέρμανση
αυτή, τότε καλύπτονται οι επιφάνειες με ένα φύλλο
αλουμινίου το οποίο κατεβαίνει εμπρός στον τοίχο με
μηχανισμό από ένα ρόλο. Έτσι, απομονώνονται οι ακτίνες
οι οποίες, πέφτοντας στην κατοπτρική επιφάνεια του
αλουμινίου, αναλώνεται. Στην ταράτσα προς τα πίσω, το
σπίτι καλύπτεται από σειρές φωτοβολταϊκών στοιχείων.
2
Έχουν επιφάνεια 36 m και δίνουν ισχύ 4,2 KW.
Το ρεύμα που παραλαμβάνεται από τα στοιχεία, οδηγείται
σε μια ηλεκτρολυτική συσκευή. Εδώ παράγονται υδρογόνο
και οξυγόνο από ηλεκτρόλυση του νερού. Το ρεύμα είναι
48 V DC. Με την παραγωγή του Η2 και του Ο2 δημιουργεί
την αποθηκευμένη ενέργεια, και εδώ ακριβώς έγκειται η
Φωτογραφία 9.4. Εξοχική κατοικία καινοτομία του. Αντί να έχει συσσωρευτές που θα
αποθηκεύουν τον ηλεκτρισμό, δεσμεύει σε ειδικά δοχεία τα
Τοποθέτηση φωτοβολταϊκής συστοιχίας στη στέγη ενός αέρια αυτά τα οποία, στη συνέχεια, χρησιμοποιεί ως
σπιτιού με κλίση 32° και προσανατολισμό προς τον Νότο. καύσιμο για τις εξής χρήσεις, ( Φωτογραφία 9.6 ) .
Αποτελείται από 56 φωτοβολταϊκά πλαίσια κατανεμημένα Α . Καύσιμο για γεννήτρια παραγωγής ηλεκτρικής
σε 8 πανέλα των 7 πλαισίων, με συνολική ισχύ αιχμής 2,24 ενέργειας 230 Volt AC , εναλλασσόμενο , για όλες τις
kW p .Το καλοκαίρι, η φωτοβολταϊκή εγκατάσταση της ανάγκες του σπιτιού .
φωτογραφίας έχει μηνιαία ηλεκτρική παραγωγή περίπου Β . Καύσιμο για την κουζίνα , μαγειρείο ή τζάκι .
260 kWh, που συνήθως επαρκεί για την κατανάλωση μιας
μέσης οικογένειας.
Άλλο ένα ηλιακό σπίτι είναι του Βίλχελμ Σταλ

(Φωτογραφίες 9.5, 9.6). Μια ενδιαφέρουσα κατασκευή
ηλιακού σπιτιού έγινε στη Γερμανία και συγκεκριμένα στην
πόλη Φράιμπουργκ, από έναν μηχανικό, τον Σταλ.
Ο Σταλ προτείνει μια αξιοσημείωτη τεχνική κατά την οποία,
όλος ο σχεδιασμός του σπιτιού γίνεται ώστε οι ενεργειακές
του ανάγκες να καλύπτονται αποκλειστικά και μόνο από
τον ήλιο. Το σπίτι έχει μορφή ημικύκλιου, όπως φαίνεται
στη φωτογραφία 9.5 και προσανατολισμό προς
νοτιοανατολικά.
Ο σχεδιασμός του ημικύκλιου σχήματος επιτρέπει να το
βλέπει ο ήλιος στο μεγαλύτερο διάστημα της ημέρας, και
σε όλες τις εποχές του έτους. Οι τοίχοι του παρουσιάζουν
το εξής χαρακτηριστικό: καλύπτονται όλοι με ένα μαύρο,
απορροφητικό υλικό ώστε να απορροφούν τη θερμότητα Φωτογραφία 9.5, Ηλιακό σπίτι του Βίλχελμ Σταλ
των ακτινών και να την αποβάλλουν στο εσωτερικό του

συσκευές σε ένα σκάφος αναψυχής λειτουργούν με τάση
12 Volt η κατανομή ομοιόμορφης ενέργειας γίνεται μέσω
του φωτοβολταϊκού συστήματος ή των συσσωρευτών του
που είναι αποθηκευμένη η ενέργεια.
Άλλος ένας τρόπος είναι με χρήση κάποιας μικρής
ανεμογεννήτριας τοποθετημένη σε κατάλληλη θέση.
Βιομάζα:
Η ενέργεια που παράγεται από προϊόντα τα οποία

είναι:
• υπολείμματα γεωργικών και δασικών βιομηχανιών

(πυρηνόξυλο, πριονίδια κλπ).
• υποπροϊόντα ή κατάλοιπα της
γεωργικοκτηνοτροφικής δραστηριότητας (άχυρο
Φωτογραφία 9.6, Τομή του ηλιακού σπιτιού Σταλ
σιτηρών, βαβακοστελέχη, κλαδοδέματα, κοπριά
1, 3 Φωτοβολταϊκά στοιχεία . ζώων κλπ).
2 Θερμό νερό .
4 Ηλεκτρολυτική συσκευή . • οργανικά απόβλητα βιομηχανιών, αστικά λύματα και
5, 9 Ηλεκτρολυτικές συσκευές . απορρίμματα.
6, 7 Δεξαμενές αερίων .
8,10 Αέριες μάζες σε 35°C – είσοδος , έξοδος με • προϊόντα ενεργειακών καλλιεργειών, γεωργικών
κυκλοφορητή . και δασικών ειδών (σόργο το ζαχαρούχο,
ευκάλυπτος, ελαιοκράμβη, καλάμι, αγριοαγκινάρα,
Το ηλιακό σπίτι του Σταλ είναι ένα πειραματικό σπίτι το
οποίο όμως θα μπορούσε να κατασκευαστεί και στη χώρα μίσχανθος κλπ).
μας λόγω των καιρικών συνθηκών που επικρατούν σε
αυτή .
 Σκάφος αναψυχής με πετρελαιοκίνηση ή

ιστιοφόρο
Ένα σκάφος αναψυχής μπορεί να ηλεκτροδοτηθεί με

φωτοβολταϊκά συστήμάτα. Αυτό θα το τοποθετείται στο
κατάστρωμα και την ενέργεια που παρέχεται αποθηκεύεται
σε συσσωρευτές. Γνωρίζοντας ότι όλες ηλεκτρικές

Παραγωγή ηλεκτρικής ενεργείας από την ενέργεια
των παλιρροιών και του κυματισμού:
Οι σταθμοί που εκμεταλλεύονται το φαινόμενο της

περιοδικής διακύμανσης της θαλάσσιας στάθμης για την
παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ανήκουν στους
υδροηλεκτρικούς σταθμούς. Η τεχνική της
ηλεκτροπαλιρροιακής εκμετάλλευσης βασίζεται στη
δημιουργία μιας κατάλληλα φραγμένης θαλάσσιας
δεξαμενής με αρκετή έκταση (σε μορφή λιμνοθάλασσας),
που σε διάφορες θέσεις περιστοιχίζεται από μονάδες
Φωτογραφία 9.7, Θερμοχημική και βιοχημική μετατροπή συστημάτων υδροστρόβιλου-γεννήτριας, διπλής
της βιομάζας ΠΗΓΗ:’’Ηλεκτρική ενέργεια και κατεύθυνσης λειτουργίας. Η υψομετρική διαφορά που
περιβάλλον’’,Βόκας Γεώργιος και Κότσαλος Ευθύμιος δημιουργείται από τη διαφορά στάθμης ανάμεσα στην
κλειστή λιμνοθάλασσα και την επιφάνεια της θάλασσας που
ανεβοκατεβαίνει, εξασφαλίζει την υδροδυναμική ενέργεια
που κινεί τους στροβίλους.
Η βιομάζα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή Ένας μεγάλος τέτοιος σταθμός έχει εγκατασταθεί στη
καυσίμων: Rance της Γαλλίας στις βόρειες ακτές της χώρας και
περιλαμβάνει 24 μονάδες παραγωγής με ισχύ 10 ΜW η
καθεμιά, δηλαδή έχει συνολική ισχύ 240 ΜW
• στερεών (καυσόξυλα, ψιλοτεμαχισμένα
υπολείμματα φυτών και δένδρων).
• υγρών (βιοντήζελ, αιθανόλη).
• αερίων (βιοαέριο).
Επίσης η βιομάζα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για

Θερμοκήπια, ξήρανση γεωργικών και δασικών
προϊόντων. Κάλυψη θερμικών αναγκών γεωργικών και
κτηνοτροφικών μονάδων ή άλλων βιομηχανιών.
Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για κάλυψη ίδιων
αναγκών ή για την πώληση στη ΔΕΗ. Τηλεθέρμανση και Φωτογραφία 9.8, Άποψη από τον σταθμό παραγωγής
τηλεψύξη χωριών και πόλεων που βρίσκονται κοντά σε ηλεκτρικής ενέργειας από παλίρροια στο Rance της
τόπους παραγωγής βιομάζας. Γαλλίας, Πηγή: Παραγωγή Μεταφορά και Διανομή
Ηλεκτρικής Ενέργειας, Α.Θ.ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗ

χρησιμοποιείται μόνο όταν υπάρχουν κατάλληλες
Η εκμετάλλευση της ενέργειας των θαλάσσιων κυμάτων προϋποθέσεις.
έχει αναπτυχθεί σε πλωτές διατάξεις στην επιφάνεια της
θάλασσας, που σαν τέτοιες ακολουθούν ελεύθερα τον
κυματισμό της με μεγάλο κίνδυνο να καταστραφούν σε
περιπτώσεις δυσμενών καιρικών συνθηκών. Σήμερα έχουν ΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ:
αναπτυχθεί και ημιυποβρυχιες διατάξεις που
αντιμετωπίζουν μικρότερες καταπονήσεις. Ο τρόπος
λειτουργίας των διατάξεων εκμετάλλευσης της ενέργειας Η χρησιμοποιήσει της αιολικής ενέργειας , δηλαδή της
των κυμάτων παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία και ενέργειας των ανεμών , ήταν γνωστή από τα πολύ παλιά
σχεδιάζεται σύμφωνα με τις ειδικές συνθήκες του τόπου
χρόνια . Οι ανεμόμυλοι και τα ιστιοφόρα πλοία ήταν για
που θα εγκατασταθούν. Στη Φωτογραφία 9.9, φαίνεται η
μορφή ενός τέτοιου συστήματος. πολλούς αιώνες τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα
μετατροπής της αιολικής ισχύος σε ωφέλιμη ισχύ.
Σήμερα, έχουν δοκιμαστεί και προσφέρονται σε

εμπορική εκμετάλλευση σύστημα για την μετατροπή της
αιολικής ενέργειας σε ηλεκτρική . Μια μονάδα
ανεμοηλεκτροπαραγωγης είναι ένα συγκρότημα που
αποτελείται: από τον ανεμοκινητηρα που κινεί μέσω
ενός μειωτήρα στροφών μια ηλεκτρική γεννήτρια .το
συγκρότημα αυτό είναι τοποθετημένο πάνω σε πύργο
ύψους 30 - 100 m .Ανάλογα με την εγκατεστημένη ισχύ
των ανεμογεννητριών, κατατάσσονται στην κατηγορία
της μικρής ισχύος για 2 μέχρι 15 KW , στην κατηγορία
Φωτογραφία 9.9, . Διάταξη για την εκμετάλλευση μέσης ισχύς για 15 μέχρι 250 KW και στην κατηγορία
της ενέργειας των κυμάτων, Πηγή: Παραγωγή της μεγάλης ισχύος για τιμές ισχύος μεγαλύτερες από
Μεταφορά και Διανομή Ηλεκτρικής Ενέργειας,
Α.Θ.ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΔΗ 750 KW.
Η εφαρμογή τόσο των ηλεκτροπαλιρροιακών

εγκαταστάσεων, όσο και αυτών για την αξιοποίηση των
Για την εγκατάσταση του κατάλληλου συστήματος
κυμάτων, θεωρείται εξαιρετικά πολυδάπανη και
ανεμοηλεκτροπαραγωγης είναι ανάγκη να έχει

προηγηθεί μια συστηματική και λεπτομερής μελέτη των πέντε μονάδες των 100 KW. Στις Φωτογραφίες 9.1, 2, 3
φαίνονται μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με
ανεμών στην περιοχή που πρόκειται να εγκατασταθεί . Α/Γ.
Η μελέτη αυτή αφορά κύρια την ένταση των ανεμών και
την διακύμανση της πνοή τους. Γενικά , για ύψη • Η γεννήτρια αιολική ενέργεια χρησιμοποιείται για :
μεγαλύτερα από 30m , θεωρείται ότι υπάρχουν ευνοϊκές
ανεμομετρικες συνθήκες (δυνατός ,συνεχής άνεμος με *1.Η Άντληση νερού.
ταχύτητες που κυμαίνονται από 3 μέχρι 12 m/sec). Έχει
παρατηρηθεί ότι η ταχύτητα του άνεμου αυξάνεται *2. Παραγωγή ρεύματος για προσωπική κατανάλωση, ή
εκθετικά με το ύψος . πώληση σε άλλους καταναλωτές.
Η επιλογή του σωστού ανεμοκινητηρα αποτελεί ένα Υδραυλική Ενέργεια:

αποφασιστικό παράγοντα για την απόδοση του
συστήματος . υπάρχουν πολλές απόψεις , που ξεκινούν
από διατάξεις με μεγάλο αριθμό πτερύγιων Η ενέργεια που παράγεται από την πτώση του νερού των
τοποθετημένων σε κυκλική διάταξη γύρο από τον άξονα μικρών ή μεγάλων ποταμών, υδατορευμάτων και πηγών,
περιστροφής και φτάνουν σε διατάξεις με 2 η 3 πτερύγια
έτη μορφή μεγάλης έλικας . Τελευταία για συγκρότημα σε υδροτροχούς, με αποτέλεσμα την περιστροφή τους και
μέσης και μεγάλης ισχύος φαίνεται να επικρατεί ο την παραγωγή μηχανικού έργου ή ηλεκτρικού ρεύματος
ανεμοκινητηρα με δυο πτερύγια μεγάλου μήκους .
(υδροηλεκτρικοί σταθμοί). Το νερό στη συνέχεια ρίχνεται
Η ανεμογεννήτρια μπορεί να είναι μηχανή συνεχούς πάλι στο ποτάμι.
ρεύματος η μηχανή εναλλασσόμενου ρεύματος , κατά
κανόνα ασύγχρονη , λόγω του μη σταθερού αριθμού των Εφαρμογές της Υδραυλικής Ενέργειας:
στροφών της που εξαρτάται από την ένταση κάθε φορά
του άνεμου. Η σύγχρονη μηχανή χρησιμοποιείται μαζί με
σταθεροποιητή στροφών. Ωστόσο, υπάρχουν και διατάξεις  Νερόμυλοι, υδροτριβεία, δριοτέλλες.
που λειτουργούν με σταθερές στροφές που εξασφαλίζονται
 Πριονιστήρια, κλωστοϋφαντουργεία κλπ.
με ένα κατάλληλο σύστημα που ελέγχει την κλίση των
πτερύγιων.  Παραγωγή ρεύματος για κάλυψη προσωπικών αναγκών
ή για πώληση σε άλλους καταναλωτές.
Για τον ελληνικό χώρο, και ιδιαίτερα για τα νησιά,
μετρήσεις που έγιναν φανερώνουν ότι υπάρχουν ευνοϊκές
συνθήκες για εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας. Έτσι,
τα τελευταία χρόνια η ΔΕΗ εγκατέστησε τον πρώτο σταθμό
Πυρηνικοί σταθμοί:
παραγωγής ενέργειας από την αιολική ενέργεια στο
αιολικό πάρκο της Κύθνου. Ο σταθμός αποτελείται από

Οι Πυρηνικοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έγιναν μελέτες ώστε τέτοιες αντιδράσεις να μπορούν
είναι και αυτοί θερμικοί σταθμοί , αφού σαν ενδιάμεση συντηρηθούν και να ελεγχθούν για να αποτελέσουν πηγή
μορφή ενέργειας εμφανίζεται και σε αυτούς η θερμότητα. παραγωγής ενέργειας, προσιτή για εκμετάλλευση σε
Μάλιστα ανήκουν στην κατηγόρια των ατμοηλεκτρικών εμπορική κλίμακα.
σταθμών, αφού η ελκυόμενη θερμότητα παραλαμβάνει το
νερό που ατμοποιείται και εκτονώνεται σε ένα στρόβιλο, Η χρησιμοποίηση των πυρηνικών αντιδραστήρων για την
εκτελώντας τον ίδιο θερμοδυναμικό κύκλο με τους δημιουργία πυρηνικών σταθμών παραγωγής παρουσιάζει
ατμοηλεκτρικούς σταθμούς. πολλά πλεονεκτήματα αλλά και σοβαρά μειονεκτήματα. Το
σοβαρό πλεονέκτημα αποτελεί το γεγονός ότι με πολύ
Η κύρια διάφορα μεταξύ ατμοηλεκτρικών και πυρηνικών μικρή ποσότητα καύσιμου εξασφαλίζουμε μεγάλα ποσά
σταθμών είναι ότι ο κλασικός ατμολέβητας για την ενέργειας.
παραγωγή του ατμού έχει αντικατασταθεί εδώ, με τον
πυρηνικό αντιδραστήρα. Από το1936 .είχε παρατηρηθεί με Αν για παράδειγμα, υποθέσουμε ότι σχάζουμε όλους τους
πειράματα , πως ορισμένοι πυρήνες βαρέων στοιχείων, πυρήνες που περιέχονται σε 1gr. U-235, η παραγόμενη
μπορούν να διασπαστούν με ταυτόχρονη έκλυση ενέργεια ξεπερνά τα 22,5 MWh. Για την παραγωγή της
σημαντικών ποσοτήτων ενέργειας. Το φαινόμενο αυτό που ίδιας ενέργειας θα χρειαζόμασταν 4 τόνους λιγνίτη. Τα
είναι γνωστό σαν πυρηνική αντίδραση, εξελίσσεται με τον μειονεκτήματα σχετίζονται με τους κίνδυνους από τη
ακόλουθο τρόπο:Ένα στοιχειώδες σωματίδιο όπως είναι ραδιενέργεια και το κόστος του πυρηνικού καύσιμου,
το νετρόνιο, έρχεται σε σύγκρουση με τον πυρήνα ενός καθώς και με το πρόβλημα της ασφάλειας λειτουργίας.
βάρδου στοιχείου, όπως το U-235. Τότε η ενσωμάτωση
του νετρονίου στον πυρήνα του στοιχείου οδηγεί σε μια Όπως είναι γνωστό, τα πυρηνικά καύσιμα είναι
ασταθή κατάσταση, που ισορροπεί με την διάσπαση του ραδιενεργά. Δηλαδή εκπέμπουν ακτινοβολίες α, β και γ.
αρχικού πυρήνα, σε δυο ελαφρότερους, ενώ ταυτόχρονα επίσης κατά την σχάση των πυρήνων εμφανίζεται
εκπέμπονται 2 έως 3 νέα νετρόνια και εμφανίζονται ακτινοβολία γ και νετρόνια. Τα προϊόντα της σχάσης είναι
ορισμένες ακτινοβολίες . η συνολική μάζα των τελικών επίσης ραδιενεργά.
προϊόντων της πυρηνικής αντίδρασης, είναι μικρότερη από
το άθροισμα της μάζας του αρχικού πυρήνα και του Η βιολογική επίδραση της ραδιενέργειας πάνω στον
νετρονίου. Το έλλειμμα αυτό της μάζας εμφανίζεται σαν άνθρωπο και σε όλους τους ζωντανούς οργανισμούς ,
καθαρή ενέργεια, σύμφωνα με την σχέση του Einstein: μπορεί να χαρακτηριστεί σαν ολέθριο, αν γίνει σε μεγάλα
W=m*c .
2
ποσά. Για τους λόγους αυτούς επιβάλλεται ιδιαίτερη
προσοχή κατά την αποθήκευση μεταφορά και κατεργασία
Τα βαρέα στοιχεία των οποίων οι πυρήνες μπορούν να των πυρηνικών καύσιμων. Αλλά και η απόρριψη των
διασπαστούν και να αποδεσμεύσουν ενέργεια, αποτελούν ραδιενεργών κατάλοιπων, καθώς και η ίδια λειτουργία των
το σχάσιμο υλικό, που για τους πυρηνικούς αντιδραστήρες σταθμών πρέπει να γίνεται με τρόπο, που να εγγυάται
ονομάζεται πυρηνικό καύσιμο. Η διάσπαση τέτοιων ελάχιστες και μέσα σε επιτρεπτά όρια εκπομπές
πυρήνων είναι πιο κοινά γνωστή ως σχάση. Στη συνεχεία ραδιενέργειας.

Στην Ελλάδα δεν υπάρχει πυρηνικός σταθμός παραγωγής
ηλεκτρικής ενέργειας. Στο άμεσο μέλλον δεν προβλέπεται
λειτουργία τέτοιου σταθμού, ακόμη και αν υπήρχε
απόφαση για την εγκατάσταση του.
Εικονική – βιβλιοθήκη World Wide Web
συμπαραγωγής
http://www.energy.rochester.edu/cogen/
ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ & ΔΥΝΑΜΗ (CHP)
ΚΑΙ ΔΙΑΝΕΜΗΜΈΝΗ ΕΝΈΡΓΕΙΑ ΣΕ ACEEE -
http://aceee.org/chp/
Διεθνής συμμαχία συμπαραγωγής -
http://www.localpower.org/
Midwest ένωσησυμπαραγωγής -
http://www.cogeneration.org/links.html συνδυασμένη
ένωση θερμότητας και δύναμης -
http://www.chpa.co.uk/
Ίδρυμα τεχνολογίας αερίου - http://www.gri.org/
Αμερικανική ένωση αερίου - http://www.aga.org/
Ηλεκτρική παραγωγική ένωση συστημάτων -
http://www.egsa.org/
ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ Τμήμα ενέργειας -
http://www.energy.gov/
Ιστοχώρος ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΥ τμήματος ενέργειας -
απολιθωμένο energy.gov
http://www.fe.doe.gov/coal_power/turbines/index_indu
strial.shtml
ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ Τμήμα ενέργειας - ενεργειακή
αποδοτικότητα και γραφείο δικτύων ανανεώσιμης –
ενέργειας των τεχνολογιών δύναμης -
http://www.eren.doe.gov/power/

Q = m B Hk
1 ΓΕΝΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: Όπου:

-1
mB : παροχή του καυσίμου [ kg h ]
Βαθμός απόδοσης ατμοπαραγωγού ορίζεται ο λόγος του
αποδιδόμενου προς κατανάλωση θερμικού έργου του Hk : η θερμική ενέργεια που απελευθερώνεται κατά την
-1
ατμοπαραγωγού δηλ. το Ωφέλιμο προς το θερμικό έργο το καύση της μονάδας του καυσίμου [ kJ kg ] δηλαδή η
προσδιδόμενο από το καύσιμο. Εκφράζεται δε από τη Κατώτερη Θερμογόνος Δύναμη (ΚΘΔ)
σχέση:
-1
η= Qωφ/ Q Hk = 42700 [ kJ kg ]
επίσης δίνεται από τον τύπο:

-1
mB : [ Vk ρκ 60 ] / t [ kg h ]
Qωφ = Q - ΣQi
3
Vk : όγκος καυσίμου [m ]
-3
Όπου: ρκ : πυκνότητα καυσίμου 836 [ kg m ]
t : χρόνος [ min ]
Qωφ = Ωφέλιμο έργο
3
Vk : 0.865 Δh [dm ]
Q = το προσδιδόμενο θερμικό έργο από το καύσιμο
-3 3
Vk :0.865 Δh [cm] x10 ) [m ]
Qi = θερμικές απώλειες
Δh : διαφορά στάθμης στην ένδειξη της δεξαμενής [cm]
Το Ωφέλιμο έργο δίνεται από τον τύπο:
Qωφ = mD (hk – hw) 2 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΜΕΣΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΑΠΟΔΟΣΗΣ
Όπου:
m(hk  hN )  m A (hA  hN )
  
-1
mD : παροχή ατμού [ kg h ]
-1
hk : ενθαλπία Υπέρθερμου (Υ/Θ) ατμού [ kJ kg ]
-1
hw : ενθαλπία τροφοδοτικού νερού [ kJ kg ] mB H k
Όπου:
ενθαλπία ή θερμικό περιεχόμενο είναι η ολική θερμότητα
που είναι το άθροισμα της εσωτερικής ενέργειας και του Δm: διαφορά μαζών νερού –ατμού
εξωτερικού έργου ατμοποίησης
-1
Δm = mN – mA [ kg h ]
εσωτερική ενέργεια υδρατμού λέγεται η θερμική ενέργεια
-1
του υδρατμού mN : παροχή νερού [ kg h ]

-1
mA : παροχή ατμού [ kg h ]
3.1 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
-1
hk :ενθαλπία κεκορεσμένου ατμού [ kJ kg ]
 Ο λέβητας πρέπει να λειτουργεί σε σταθερό φορτίο και
-1
hA : ενθαλπία Υ/Θ ατμού [ kJ kg ] να είναι σε συνεχόμενη λειτουργία
 Προετοιμασία δοκιμών, πρέπει να βεβαιωθεί ότι:
-1
hN : ενθαλπία νερού [ kJ kg ]  έχει γίνει καθαρισμός των επιφανειών του
λέβητα
hN = cN tN  το εργαζόμενο μέσο είναι καθαρό,
σύμφωνα με τις προδιαγραφές
cN : ειδική θερμοχωρητικότητα νερού  δεν υπάρχουν διαρροές
-1 -1
cN =4,18 [ kJ kg Κ ]  εφαρμόζονται οι οδηγίες του
-1
κατασκευαστή
mN : ρ (V / t ) 60 [ kg h ]
-3
ρ : πυκνότητα νερού [ 1000 kg m ]
3
V :όγκος νερού m 3.2 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΙ
t : χρόνος [min]
Υπολογισμός των απωλειών κατά την καύση
3 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΜΜΕΣΟΥ ΒΑΘΜΟΥ

ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΛΕΒΗΤΑ
3.2.1 Απώλειες που οφείλονται στην αισθητή θερμότητα
Έχοντας τα αποτελέσματα των μετρήσεων του αναλυτή των ξηρών καυσαερίων L1
καυσαερίων καθώς και τα χαρακτηριστικά του
χρησιμοποιούμενου καυσίμου, μπορεί να γίνει ο
υπολογισμός του βαθμού απόδοσης της μονάδας καύσης
k ( t 3  t a )[ 1  0 . 01 ( L 4  L 5 )
με τις παρακάτω σχέσεις και σύμφωνα με το πρότυπο BS
845: Part 1: 1587
L1  (1)
V CO 2
Με τη διαδικασία αυτή γίνεται υπολογισμός του έμμεσου

ο
βαθμού απόδοσης με μία ανοχή της τάξης του ± 2 % για Όπου: tα: θερμοκρασία αέρα καύσης [ C]
μονάδες καύσης ατμού, ζεστού νερού ή υψηλής
ο
θερμοκρασίας υδραυλωτών. t3: θερμοκρασία καυσαερίων [ C]
k: η σταθερά του Sieger (Constant) που δίνεται

από τον παρακάτω τύπο:
255 xC
k
Qnet

Όπου: Οι απώλειες L4 + L5 αφορούν ατελή καύση μόνο για στερεά
καύσιμα και επομένως ο τύπος για τον υπολογισμό του L1
C: η περιεκτικότητα του καυσίμου σε άνθρακα % μπορεί να απλοποιηθεί σε:
k (t3  ta )
–1
Qnet : κατωτέρα θερμογόνος δύναμη καυσίμου [kj kg ]
VCO2  (1 
VO2
)x
V L1 
21 CO2 max V CO 2
k V/CO2
Κωκ 0,76 20,6
Ανθρακίτης 0,69 19,1
Λιθάνθρακας 0,65 18,4
Πετρέλαιο Diesel 0,54 15,8
Μαζούτ 0,51 15,5
Βουτάνιο 0,46 14,1
Προπάνιο 0,45 13,8
Φυσικό αέριο 0,39 11,9
Πίνακας 1. Τυπικές τιμές k για κοινά καύσιμα και τιμές V/CO2

στοιχειομετρικού όγκου του
Σε περίπτωση που μετριέται το O2 αντί του CO2 τότε ο όγκος του

CO2 δίνεται από:
VO 2 V
(1  )
21 CO2
V
Όπου: ο στοιχειομετρικός όγκος του CO2
CO2

Απώλειες λόγω σχηματισμού υδρατμών L2 L3 gross xQgross
L3  L3net 
3.2.2.
( mH 2 O  9 H )( 210  4.2ta  2.1t3 ) Qnet

L2  Τιμές της σταθεράς k1 για τον υπολογισμό του L3 δίνονται
Qnet στον παρακάτω πίνακα
Όπου:
mH2O: η περιεκτικότητα του καυσίμου σε υγρασία % κ1
Κωκ 70
Η: περιεκτικότητα κατά βάρος σε Η (υδρογόνο) [%] από Ανθρακίτης 65
τον παρακάτω πίνακα για τον υπολογισμό του L2 Λιθάνθρακας 63
Πετρέλαιο Diesel 54
Η% Μαζούτ 53
Κωκ 0,4 Βουτάνιο 48
Ανθρακίτης 3 Προπάνιο 48
Λιθάνθρακας 4 Φυσικό αέριο 45
Πετρέλαιο Diesel 11,5
Μαζούτ 13
Βουτάνιο 17,2 Πίνακας 3. Τυπικές τιμές του k1 για κοινά καύσιμα
Προπάνιο 18,2
Φυσικό αέριο 24,4
Πίνακας 2. Τυπικές τιμές περιεκτικότητας υδρογόνου

[%] για κοινά καύσιμα
3.2.3. Απώλειες από άκαυστα αέρια στα καυσαέρια όπως

το CO, L3
k1 xVCO x[1  0.01( L4 gross  L5 gross )

L3 gross 
VCO2  VCO

-1
Μ2: η παροχή ιπτάμενης τέφρας σε [kg h ]
3.2.4. Απώλειες από άκαυστη τέφρα (για στερεά καύσιμα α2 :η περιεκτικότητα ιπτάμενης τέφρας σε άνθρακα [%]
μόνο) L4
Qinet :η αποδιδόμενη θερμότητα από το καύσιμο ως
33820 xM 1 xa1
L4 gross  προς την Κατώτερη θερμογόνο δύναμη σε [kW]
MfxQgross Qigross :η αποδιδόμενη θερμότητα από το καύσιμο ως

προς την Ανώτερη θερμογόνο δύναμη σε [kW]
L4 gross xQgross
L4  L4 net  3.2.6. Απώλειες λόγω χαρακτηριστικών λέβητα L6
Qnet
6.7 xA1 x(Tk  T1 ) 53xA2 xQa
Όπου: L6  
-1
Μf: η παροχή του καυσίμου σε [kg h ]
Qanet xl1 AxQR x(l 2  1.3)
-1
Μ1: η παροχή τέφρας σε [kg h ]
α1 :η περιεκτικότητα τέφρας σε άνθρακα
Qgross : Ανωτέρα Θερμογόνος Δύναμη Όπου:
-1
HCV :High Calorific Value σε [kJ kg ] Α1:η εξωτερική επιφάνεια πίσω από το υδροτοίχωμα
2
Qnet : Κατωτέρα Θερμογόνος Δύναμη [m ]
-1
LCV :Low Calorific Value σε [kJ kg ]
2
A2:η εξωτερική επιφάνεια πίσω από το καυσαέριο [m ]
3.2.5. Απώλειες από ιπτάμενη τέφρα (για στερεά καύσιμα Α=Α1+Α2

μόνο) L5
Τκ: θερμοκρασία υγρού μέσα στο λέβητα
33820 xM 2 xa2
L5 gross  Τ1: θερμοκρασία περιβάλλοντος
MfxQgross
Αν το μονωτικό έχει θερμική αγωγιμότητα
-2 -1
λ≠0,05 [Wm K ] τότε χρησιμοποιούμε τα διορθωμένα l΄1
& l΄2 που δίνονται από τους παρακάτω τύπους
L5 gross xQigross
L5  L5 net  l1 : πάχος της μόνωσης σε [mm]
Qinet
l2 : πάχος της μόνωσης σε [mm]
Όπου:

΄ 0,05 ΕΝΑΣ ΑΛΛΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ
l  l1 ΤΟΝ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟ ΤΥΠΟ:

1

  100  0,59( )%
CO2
΄ 0,05
l2  l 2
 KAI AKOMH O TYΠΟΣ:
ΔΙΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΑΠ’ ΕΥΘΕΙΑΣ ΤΟ L6 ΜΕ ΤΟΝ ΠΑΡΑΚΑΤΩ 50   10

ΕΜΠΕΙΡΙΚΟ ΤΥΠΟ:   100  (  0.7)( )%
ΟΠΟΥ Qωφ ΣΕ KW
CO2 100
0.07
L6 = (Qωφ [kw] )
3.2.7. Συνολικές απώλειες που αποτελούν το άθροισμα

των επιμέρους απωλειών L7
Ltot  L1  L2  L3  L4  L5  L6
3.2.8. Βαθμός απόδοσης μονάδας καύσης [%]
E net  100  Ltot

Hk : η θερμική ενέργεια που απελευθερώνεται κατά την
-1
ΑΣΚΗΣΗ 1 καύση της μονάδας του καυσίμου [ kJ kg ]
-1
ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΜΕΣΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΑΠΟΔΟΣΗΣ Hk = 42700 [ kJ kg ]
-1
mB = [ …… 836 60 ] / 3 = …. [ kg h ]
3
ηαμ = [ Δm (hk-hΝ) + mA (hA-hN) ] / mΒ Hk Vk : όγκος καυσίμου m …. …….
-3
ρκ : πυκνότητα καυσίμου 836 [ kg m ]
t : χρόνος [ min ] ..............
3
Δm: διαφορά μαζών νερού –ατμού Vk : 0. 865 Δh [dm ]
-1
Δm = mN – mA [ kg h ]
Δh : διαφορά στάθμης στην ένδειξη της δεξαμενής ..[cm]
-1
mN : παροχή νερού [ kg h ] …………..
-1
mA : παροχή ατμού [ kg h ]…………
-1
hk :ενθαλπία κεκορεσμένου ατμού [ kJ kg ]……
-1
hA : ενθαλπία Υ/Θ ατμού [ kJ kg ]…………
-1
hN : ενθαλπία νερού [ kJ kg ]……….
hN = cN tN
cN : ειδική θερμοχωρητικότητα νερού

-1 -1
cN =4,18 [ kJ kg Κ ]
-1
mN : ρ (V / t ) 60 [ kg h ]
-3
ρ : πυκνότητα νερού [ 1000 kg m ]
3
V :όγκος νερού m
t : χρόνος [min]
-1
mB : παροχή του καυσίμου [ kg h ]

ΑΣΚΗΣΗ 2 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΜΜΕΣΟΥ ΒΑΘΜΟΥ ΑΠΟΔΟΣΗΣ [1] Σημειώσεις Εργαστηρίου Ατμολεβήτων –

Ατμοστροβίλων και Θερμικών Εγκαταστάσεων ΤΕΙ
ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΩΝ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ ΟΠΩΣ ΦΑΙΝΟΝΤΑΙ ΚΑΙ
ΣΤΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Χαλκίδας (2001)
OIL LIGHT : …….%

O
T-GAS: …… C ΔΑΝΙΗΛ, Γ.Φ., "Κινητήριες Μηχανές", (1997), Ίδρυμα
O
DEWPOINT: …… C
CO2 : …….% Ευγενίδου
EFFICIENCY: …… %
CO : ……ppm / O% Kittl, W., Schoner, W., "Κινητήριες Μηχανές", (1996),
-3
PROPANE : ….. mg m
O Ευρωπαϊκές Τεχνολογικές Εκδόσεις, Περιστέρι, ISBN 960-
T-AMBIENT: …… C
O2 : …… % 331-128-6
LOSS : …… %
CO : ……ppm ΝΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ, Π, (1986), " Εισαγωγή στα συστήματα
PROPANE : ……ppm ηλεκτρικής ενέργειας" Τόμος 1, , Παρατηρητής,
Θεσσαλονίκη
Θεωρούμε L4, L5 =0 οπότε παίρνουμε τον απλοποιημένο
τύπο για τον υπολογισμό του L1
.
ΟΡΦΑΝΟΥΔΑΚΗΣ, Ν.Γ., ΒΑΚΑΛΗΣ, Α, (Ιαν. 2000),
Qωφ = …… /….. = ….. [kw ] "Συμπαραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού",
Qωφ = mD (hk – hw) ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, Ν., (1991), Ατμοπαραγωγοί Ι, Γενικές

-1 Αρχές ", Εκδόσεις Συμεών, Αθήνα
mD : παροχή ατμού [ kg h ]
-1
hk : ενθαλπία Υπέρθερμου (Υ/Θ) ατμού [ kJ kg ]
-1
hw : ενθαλπία τροφοδοτικού νερού [ kJ kg ] ΠΑΠΑΘΕΟΔΟΣΙΟΥ, Θ.Κ., ΚΡΟΝΤΙΡΗ, Η.Α, (1999),
"Κινητήριες Μηχανές", Β' Έκδοση, , ΟΕΔΒ
ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥΣ ΤΥΠΟΥΣ: ΠΑΠΑΠΑΥΛΟΥ, ΑΓ., (1981), "Θερμοδυναμική", Ίδρυμα

Ευγενίδου
= 100 – …..
= …….%
ΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Κ.Δ., "Αρχές εμβολοφόρων ΜΕΚ",
Γ.Χ.Φούντας, ISBN: 960330-423-9

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
http://hellas.teipir.gr/Thesis/Eordaia/images/tilethermansi1. Λειτουργικό διάγραμμα ατμοηλεκτρικής εγκατάστασης του

jpg εργαστηρίου
Εικονική – βιβλιοθήκη World Wide Web

συμπαραγωγής
http://www.energy.rochester.edu/cogen/
ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ & ΔΥΝΑΜΗ (CHP)
ΚΑΙ ΔΙΑΝΕΜΗΜΈΝΗ ΕΝΈΡΓΕΙΑ ΣΕ ACEEE -
http://aceee.org/chp/
Διεθνής συμμαχία συμπαραγωγής -
http://www.localpower.org/
Midwest ένωσησυμπαραγωγής -
http://www.cogeneration.org/links.html συνδυασμένη
ένωση θερμότητας και δύναμης -
http://www.chpa.co.uk/
Ίδρυμα τεχνολογίας αερίου - http://www.gri.org/
Αμερικανική ένωση αερίου - http://www.aga.org/
Ηλεκτρική παραγωγική ένωση συστημάτων -
http://www.egsa.org/
ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ Τμήμα ενέργειας -
http://www.energy.gov/
Ιστοχώρος ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΥ τμήματος ενέργειας -
απολιθωμένο energy.gov
http://www.fe.doe.gov/coal_power/turbines/index_indu Σχήμα 4.5. Διάταξη στοιχειώδους εξαεριωτή
strial.shtml (ανοδικού ρεύματος).
ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟ Τμήμα ενέργειας - ενεργειακή
αποδοτικότητα και γραφείο δικτύων ανανεώσιμης –
ενέργειας των τεχνολογιών δύναμης -
http://www.eren.doe.gov/power/

Εργαστήριο Κινητηρίων Μηχανών PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Εργαστήριο Κινητηρίων Μηχανών PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Περιεχόμενα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Λειτουργικό διάγραμμα ατμοηλεκτρικής

Παναγιωτίδης Χρόνης ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙΚΟΝΩΝ

ΧΑΛΚΙΔΑ ΟΚΤ 2004

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 2/140

Α. Γενική Λειτουργία Ατμοηλεκτρικών Λιγνιτικών

Ατμοηλεκτρικός Σταθμός (ΑΗΣ) εννοείται ο σταθμός

Παρόλο που η κύρια λειτουργία ενός ΑΗΣ θεωρείται η

Παρακάτω φαίνεται η γενική άποψη ενός τυπικού

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 3/140 ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 4/140

Εικόνα 1.1 ΑΗΣ Μεγαλόπολης I

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 5/140 ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 6/140

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 7/140 ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 8/140

Μεταφορά – Αποθήκευση: Υπάρχει ειδική σχεδίαση λέβητα που δημιουργεί

Καύση - Απόβλητα: Επεξεργασία Αποβλήτων:

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 9/140 ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 10/140

Στη συνέχεια τα καυσαέρια διοχετεύονται στη μονάδα

Ότι ελάχιστο έχει απομείνει πλέον (0,05%) ως αποτέλεσμα

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 11/140 ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 12/140

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 13/140 ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 14/140

Πίνακας 2.1 Περιγραφή Σχηματικής διάταξης του

Οι θερμαινόμενες επιφάνειες του Ατμοπαραγωγού,

Το μέγεθος του Ατμοπαραγωγού, προσδιορίζεται από την

Ο θερμικός κύκλος που πραγματοποιεί το νερό σε ένα

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 15/140 ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 16/140

Στο παραπάνω σχήμα περιγράφεται το θερμικό κύκλωμα

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΝ ΜΕΡΩΝ ΤΗΣ

Ο λέβητας ή ατμοπαραγωγός, όπως αναφέρθηκε και

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 17/140 ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 18/140

Οι Π/Θ νερού, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, είναι

Ο ατμοστρόβιλος είναι η μηχανική διάταξη - θερμική

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 19/140 ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 20/140

Σύμφωνα με την αρχή πάνω στην οποία βασίζεται η

 Στροβίλους δράσεως, που υποδιαιρούνται σε

Σ’ αυτούς ο ατμός φτάνει σε μια κινητή στεφάνη πτερυγίων

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 21/140 ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 22/140

Αυτοί αποτελούνται κατά σειρά από ακίνητα και κινητά

Στους ατμοστρόβιλους αυτούς το έργο παράγεται από

Σχήμα 2.3 Πολυβάθμιος στρόβιλος αντιδράσεως

Σχήμα 2.2 Διάγραμμα πιέσεως – ταχύτητας τροχού Curtis

 Στροβίλους δράσεως και αντιδράσεως. Αυτοί είναι

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 23/140 ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 24/140

Σχήμα 2.4 Διάγραμμα πιέσεως – ταχύτητας πολυβάθμιου

Στο στρόβιλο αυτό παρατηρούμε τα ακόλουθα:

 Ατμοστρόβιλοι μικτού τύπου δράσεως-

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 25/140 ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 26/140

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 27/140 ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 28/140

Στρόβιλοι για ΑΗΣ μεγάλης ισχύος έχουν περιστροφική

 Ανάλογα με την πίεση του ατμού με τον οποίο ΤΥΠΟΙ ΠΤΕΡΥΓΙΩΝ

Υπάρχουν και στρόβιλοι που εργάζονται με πολύ χαμηλή

 Ανάλογα, τέλος, με τον προορισμό τους, οι

Α) Ατμοστρόβιλους ξηράς, που χρησιμοποιούνται

Β) Ατμοστρόβιλους ναυτικούς, που χρησιμοποιούνται

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 29/140 ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 30/140

Ο στρόβιλος Kaplan εφευρημένος το 1915 από τον

Είναι ένας στρόβιλος ατμού δύο βημάτων εφευρημένος

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 31/140 ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΧΡΟΝΗΣ 32/140

Παράμετροι PT-140/165- 130/15-2 PT-140/165- 130/15-3 PT-150/165- 130/9-4

1. Ισχύς, MW: ονομαστική 142 143 150

2. Ποσοστό ροής ατμού, t/h: ονομαστική 788

3. Παράμετροι ατμού: πίεση, kgf/cm2 (MPa), 130 (12.8), 555

4. Thermal load: εξαγωγή ονομαστική 335 335 385

Εξαγωγή θερμού ατμού, ονομαστική 115 120 80