<;ocuk Egitimi Dizisi

En donammh anababalar bile, s;ocuklanna istemeden ne kadar yanh§ mesajlar '°

0
(")
gonderdiklerini kqfettiklerinde s;ok §a§uacaklar. Bu kitapta, bu gizli mesajlann c:
aktanld1g1 oykiiler sizleri giildiirecek, aglatacak ve kendi aile hayatm1za yans1yacak. -,:;-
<;ocuklanmlza Verdigimiz Gizli Mesajlar kendinizi tammamza yard1mc1 olacak ve ,
0 ~ocuklar1m1za verdigimiz
s;ocugunuzla aramzda olanlan bir daha gozden ges;irmenizi saglayacak. <;;ocuklanmz1
daha mutlu ve ba§anh insanlar olarak yeti§tirmenin en iyi yollanm bulmamza 3

gizli mesajlar
yard1mc1 olacak, daha somut ad1mlar atacaksm1z. N
0

"<;ocuklanmiza Verdigimiz Gizli Mesajlar, anneler ve babalar is;in s;ok

,<
~

0..
ho§ bir yol gosterici. Sadece anababa olarak dogru yapmamz gerekenleri lOI
as;1ga 91karmakla kalm1yor, bunu yapmanm en belirgin ve
kolay yollanm da gosteriyor ." 3
Janet Chan, 'Parenting Magazine' adh derginin ba§editOrii N
lQ Sozlerimiz ve davran1~lanm1z
-· c;ocuklanm1za gerrekte ne soylUyor. ..
"<;ocuklanmlza Verdigimiz Gizli Mesajlar, anababalann soz ve tepkilerinin
s;ocuklannm davram§ ve geli§imlerini, nas1l ince ince, ama bir o kadar da
--·
N

ciddi boyutlarda etkiledigini ortaya koyuyor. Anababalann, ufac1k ama

onemli degi§iklikler yaparak, iyi niyetlerini nas1l dalia iyi anababahk
3(\)
becerilerine donii§tiirebileceginin yollanm gosteriyor ." en
Bobbi Conner, The Parent's Journal Q
c....

Elizabeth Pantley, tiim Amerika' da dola§arak

,
Q

anababa gniplanna konu§malar yapan egitimci

bir annedir. Anababalara Oneriler ad1yla
m
yay1mlanan biilteni iilke s;apmda okullarda r
dag1tilmaktad1r. Aym zamanda, "Miikemmel N
)>
Anababallk: 1000 Tane ipucu Sozliigii" ve OJ

"<;ocugunuzla i ~birligi Yapabilme" adh _,

m
I
kitaplann yazandu. Kocas1 ve dort s;ocugu ile u
Washington' da ya§amaktadu . )>
z_,
r
m
-<,
I SBN 975 - 300 - 065 - 0
ELIZABETH PANTLEY

9 Ulll llUl (:ocugunuzla i~birligi Yapabilme

kitab1nin yazarindan
 GU L ~oc..~\%\ -c
1G/Af2A-UtL /4/)'
Uzmanlann Giz/i Mesajlar hakkmda
soyledikleri birkac; soz:

"Her zamanki gibi, Elizabeth Pantley anababalara sayg1h, anla-

~1hr, okunabilir ve kesinlikle c;ok yararh bir kitap sunuyor. Bu ki-
tap, yarg1lamadan ve ogilt vermeden, anababalann c;ocuklanna
gerc;ekten almalanm istedikleri mesajlan vermelerine yard1mc1
oluyor."
-Parenting Today (Gi.lni.lmi.lzde
Anababahk) adh derginin ba;;kam
Kathy Lynn

"Her bir oykilde, kah gillerek, kah aglayarak, kendinizi, aileni-

zi ya da tamd1gm1z birini bulacaksm1z. Kendinizi bulduysamz,
oykliyil izleyen bollimlerden, hem gizli mesajlan, hem de yapa-
bileceginiz degi~iklikleri ogrenebilirsiniz. Elizabeth Pantley, sa-
dece kendine ait bir uslilpla, hem eglendiren, hem de ogreten
kitaplar yazmay1 bir ah~kanhk haline getirmeye ba~ladi."
-ParentsWorld. com (Anababalarm
Dunyas1}'ndan EditOr Jill Lassaline

"Elizabeth yine ba~ard1! Giz/i Mesaj/an okurken, yine kendimi

'Tam bize benziyor' demekten alamad1m. Gerc;ekten eve hitap
ediyor ve y1lllardir kendime sormakta oldugum sorulann cevap-
lanm veriyor. Sonunda, ya~antis1 yaygm aile yap1sma c;ok ben-
zer bir yazar bulmak c;ok rahatlatici. Giz/i Mesajlar benim 1~1g1
gormemi saglad1!"
-<:;ah;;mayan/evde c;ah;;an anneler
ic;in haz1rlanan bir yaym olan
Choosing Home (Evi Sec;mek)'dan
yaymc1 Janice Boyles
"Bu kitap ?imdiden benim anababahk yakla?1mlanmda bir fark-
hhk yarattt bile! Bu oyklilerde kendimden c;ok ?ey buldum. Eli-
zabeth Pantley'in onerileri c;ok onemli ve anababalann c;ocuk-
lanna daha dli?linceli ve etkili bir ?ekilde yakla?malanna yar-
d1mci olacak."
-InteractiveParent. com' clan editor
Betsy Gartrell-Judd
"Eger bilmesem, Elizabeth Pantley'in gozlerimizi ac;an bu hari-
ka kitab1 yazarken benim evimde gizlice sakland1gm1 dli?linlir-
dlim. Burada yaz1lanlann c;ogu evdekilerle o kadar c;ok c;akt?I-
yor ki, sayfalar arasmda h1zla uc;up giderken onaylamak ic;in sli-
rekli kafam1 sallad1g1m1 farkettim. Pek c;ok kez gozya?lan ic;in-
de, 'Evet, ben bunu yapttm!' dedim. Bize her zaman tekrar tek-
rar ba?vurabilecegimiz harika bir kaynak haz1rlad1g1 ic;in Pant-
ley' e ?apka c;1karmak gerekiyor."
-The Family Corner.com
(Aile Ko;;esi)'un yarattc1s1
Amanda Formaro
"Gizli Mesajlar, anababahgm mihenk ta?I olan ve anababalann
c;ocuklan ile olan yanh? anla?malara bir l?Ik tutmalanna yard1mc1
olan bir kitap. Elizabeth, anababalar olarak kar?1la?tig1m1z sorun-
lan alg1lamadaki bliylik ba?ansm1 karntlam1?tir. Daha onceki ba-
?anh kitaplan Cocugunuzla i~birligi Yapabilme ve Mukemmel
Anababal1k adh c;ah~malanndaki gibi c;ok rahat okunan bir yap1-
da. Sevdigimiz insanlan daha iyi anlayabilmemiz ic;in bize yeni bir
arac; daha sunuyor. Onun kitaplanrn herkese sahk veriyoruz."
-Anababa Egitim Uzmanlan ve Aile
Egitimi ileti;;im agmm yaratictlan
Joe Spataro, M.D., ve Sue Spataro
R.N., B.S.N.
"Elizabeth Pantley'den yeni bir ba?an! Bu kitap bize c;ocuklann
da insan oldugunu ve onlara soylediklerimizin onlann ya?amm-
da c;ok bliyli~ degi?iklikler yaratt1gm1 hattrlattyor. TUm iyi niye-
timize ragmen c;ocuklanm1za gonderdigimiz olumsuz mesajlann
nas1l da az1msand1gm1 vurguluyor. Hatta c;ocuklanm1za daha ba-
?anh bir gelecek hazirlayabilmek ic;in gerekli olan daha olumlu
bir dilin ve daha yap1c1 davrarn?lann somut yollanrn gosterme-
ye c;ah?1yor. ,
-Parentsroom websitesinin editOrU
Jill Whalen
"Elizabeth Pantley'in bir anababa ve anababa egiticisi olarak
yetenegi bir kez daha parhyor! Anababahgm temel becerilerin-
den biri etkili ve nazik bir ileti~im kurmakttr. Okudugum hic;bir
anababahk kitab1 bu konuyu bu kadar kapsamh ve dli?linceli bir
?ekilde i?lememi?tir. Gerc;ek durumlar, uygulanabilir oneriler ve
duygusal etki Giz/i Mesajlar'1 tum anababalar ic;in c;ok onemli
bir kitap haline getiriyor.
-Parentingweb.com'un yarattc1s1
Keri Baker
i?te kolay okunabilirliginin yarn sira anababalann olaylara biraz
daha derinlemesine bakmasm1 saglayacak oykliler! Pantley, iyi
niyetle soylenmi? sozlerin c;ocuklara ne kadar istenmeyen -ve
zararh- mesajlar iletebilecegini gosteriyor ve bu tur hatalan on-
leyecek anlamh oneriler sunuyor. Sonuc;: Sizinle severek i?birli-
gi yapan, sorumluluklanrn Ustlenen ve kendileri hakkmda olum-
lu dli?linen c;ocuklar."
-Yazar Tamara Eberlein
Gizli Mesajlar, anababahga derinlemesine bir bak1;; ac;1s1 getiri-
yor. Gerc;ek ailelerin, oykilleri arac1hg1 ile, anababalann gilnlilk
hayatta c;ocuklan ic;in yaptiklan ya da yapmad1klannm etkileri-
<;ocuklar1m1za
ni inceliyor. <;ocuklann sevildiklerini hissetmelerine ve saghkh,
mutlu ve yetenekli yeti;;kinler olmalarma yard1mc1 olacak bu
gilc;lil ve destekleyici onerileri sakm gozden kac;irmaym."
verdigimiz
- Yazarlar Shelley Butler ve
Deb Kratz
gizli
"Bizler fizik saghgma onem veren ve yediklerine dikkat eden ki-
;;ileriz. <;ocuklanm1z1 besledigimiz sozel diyete de e;;it ;;ekilde
onem vermeliyiz. Gizli Mesajlar, c;ocuklanm1za, genellikle ih-
mesa1lar
mal edilen olumlu, dil~Unceli sozel beslenmeyi vermemiz gerek-
tigini ortaya koyuyor. Tilm anababalann okumas1 zorunlu bir ki-
tap."
ne derken ve
-Kanada, Ontario Stepfamily nasil davran1rken
(Uvey aileler) Kurumundan Ray ve
Lynne Heinrich gerc;ekte ne soyluyoruz

ELIZABETH PANTLEY

(:eviren: Dr. Hande Giirel

 HYB Yaymc1hk 155
\:OCUK EGhiMi oizisi 36

\:OCUKLARIMIZA VERDiGiMiZ GiZLi MESAJLAR'

Elizabeth Pantley
Bu kitap c;ocuklanma adanmz§ttr:
Ozgiin adz
Hidden Messages
Copyright © 1999 by Better Beginnings, Inc. Angela Elizabeth
ilk c;ocugum, melegim. Art1k bir ergen olmaktaszn ve
NTC/Contemporary Publishing Group, Inc.
her zaman oldugun gibi yine tatlz, saygzlz ve ne§elisin. •
Sen c;ok ozel bir gene; kzzszn ve seninle gurur duyuyorum.
Turkish Translation Copyright © 2002 by HYB Publishing Group
All rights reserved including the right of reproduction in whole or in part in any form.
Venessa Marie
Bu kitabm Ttirk<;e yaym haklan HYB Bas1m Yaym'a aittir.
Mutluluktan yaratzlmz§ bir yuz, huzur veren bir yurek,
© HYB Bas1m Yaym, Ankara, 2010 odayz aydznlatan bir gU/u§.
Yaymcmm yaz1h izni olmadan k1smen ya da tamamen hi<;bir yolla <;ogalt1lamaz. Sen bana buyuk bir ne§e veriyor ve ya§amzmz
o ozel yumu§ak sevginle dolduruyorsun.
Yaym Dam§mam Sen, bana ve bu dunyaya gonderi/en c;ok degerli bir
armaganszn.
Prof. Dr. Ertugrul Koroglu
BoYLAM PsiKiYATRi ENsTiTusu
"B' (312) 812 00 12 I e-mail: ekoroglu@hyb.com.tr
David Robert
Beni ve ailedeki/eri koruma isteyin, o ho§ espri anlayz§zn
Kapak Tasanm: Mustafa Aliba§oglu
ve bu dunyayz daha iyi bir yer yapma arzun seni c;ok
Dizgi ve Sayfa Tasanm: SongUI Kalender
olaganustU bir gene; adam yapzyor. Senin benim
HYB Bas1m Yaym, Ankara 2010
yuregimde c;ok ozel bir yerin var.

HYB Bas1m Yaym Cleton Alexander

ivedik Organize Sanayi BO!gesi Benim tatlz bebegim.
Hasemek Sanayi Sitesi Guzel ailemize harikalar dunyasznz getirdin.
1122. Cadde, 1469. Sokak,No: 9
ivedik, 06370 Ankara
Tel: (312) 394 28 76

HYB Bas1m Yaym oftet baski tesislerinde basilmi§tir.

 i~indekiler

Not

Onsoz xi
Giri~ xiii
Bu Kitabt Nasti Kullanacaksmtz xv
Bu kitap, anababalara ve yocuk bliyliten herkese degi~ik gorli~­
ler ve oneriler vermek lizere hazirlanm1~hr. Kitabm sah~1mn, 1. Sorumluluk ve Bag1ms1zhkla ilgili Mesajlar 1
yaymc1 ya da yazann psikolojik veya profesyonel bir hizmet
Hamburger 3
vermesi anlamma gelmediginin bilincindeyiz. Bu bilgiler her-
hangi bir ~eyi garanti etmemektedir. Olaylann tlimline uygun Bay K1zarm1~ Bahk Filetosu 9
durumlan sunmak mlimklin olmad1g1 iyin, eger gerekliyse oku- Adil Ocrete Adil i~ 14
yucu profesyonel yard1m almahdir. Bu kitap bir uzmanm dam~­ Hep Bana! 18
manhgmm yerine geyemez.
2. Dii~iincelilik ve Kibarbk Konusunda Mesajlar 25
Bu kitaptaki baz1 oykliler geryektir. Baz1lan yazann anababa
Dli~linlilmeden
Yapilan Geli~iglizel Yorumlar 27
egitimcisi olarak yah~hg1 y1llar boyunca anababalann kendisiyle
Kibarhk Nerede Kald1? 31
payla~hg1 olaylann biraraya getirilmesiyle olu~turulmu~tur.
Kaba <;ocuk Danny 36
(Hangilerinin ne oldugunu tahmin edeceksiniz.) Yazann kendi
Di~ Doktoru 42
ailesiyle ilgili olanlar hariy, isimler ve belirleyici ozellikler degi~­
tirilmi~tir. 3. K1rgmhk ve Ofke ile ilgili Mesajlar 4 7
Bagirmak m1, Kucaklamak m1? 49
Siz ikiniz! 53
<;in U sulli Su i~kencesi 58
Can S1k1c1 Yeni Kom~u 62

IX
x ic;indekiler
4. ili~kilerle ilgili Mesajlar 67
Hakemin Etkisi 69
Ailedeki Yeni Bebek 75
Baba-Ogul 83
Anababalann i?i Hie; Bitmez 89
Super Kadm 97
5. Disiplin ve Davram~larla ilgili Mesajlar 103
Matt! Tam Bir Felaket! 105
Gue; Dengesi 111
Anas1mfi Yonergeleri 116
Yatagm Altmdaki Canavarlar 120
6. Dinleme, ~efkat ve Sevgi ile ilgili Mesajlar
Ellerinizi Bo?altm, Yureginizi Ac;m 129
Ayakkab1 Kutusu 135
Bebek Sevgisi 141 ·
Beyzbol Yild1z1 148
7. Zaman ve Onceliklerle ilgili Mesajlar
Baba, Benimle Oyna! 155
Hayvanat Bahc;esinde Bir Gun 162
Huzurlu Bir Pazar 170
8. Anababahk Yontemleri ile ilgili Mesajlar
Bir Yild1z ic;in Dilekler 179
Avukat K1z1m 184
Toplanmayan Giysiler 189
Mukemmel <;ocuklar 193
Mukemmel <;ocuklar 2. Bolum 197
Hey <;ocuklar, Ben Burada <;ah?1yorum!
ee
Onsoz
..
Bir c;ocugun benlik alg1s1, anababasmdan ya da ona bliyuten ki-
?ilerden ald1g1 mesajlardan iyi veya kotli yonde etkilenir. Bir c;o-
cuk doktoru ve sekiz c;ocuk babas1 olarak pek c;ok aile tamma
ayncahgma sahibim. Her birinin yeti?tirme tam, yeti?tirdikleri
her c;ocuk gibi farkhhklar gosterse de, bu anababalann c;ogunun
127 ortak bir noktas1 c;ocuklan ic;in en iyi olam istemeleridir. Bu ki-
?iler her glin dogru olam yapmaya ve anababa olarak dogru ka-
rarlar almaya c;ah?maktad1rlar. Ancak blitun iyi niyetlerine rag-
men yanh? kararlar ahyorlar. Bazen bu hatalar onemsiz olabilir
ama s1khkla hem c;ocugun, hem de tum ailenin gelecegini etki-
leyecek sorunlar yaratacak kadar etkili olmaktadir.
153
Peki bu iyi niyetli ve iyi anababalar neden yanh? sec;imler
yapmaktadir? Bazen sadece kotli bir oneri, bazen c;ocuklara du-
yulan sevginin anababalan i?e yaramayan onerilere kar?1 savun-
mas1z yapmas1, bazen dogru olmayan varsay1mlar, bazen de bil-
gi eksikligi. Arna en yaygm olan neden, sozlerinin ve davranr§-
177 larznzn ne kadar buyuk bir etkisinin oldugunun Jarkznda ol-
mamalarzd1r. En iyi olan, yaptig1 hatanm uzun vadeli olas1 etki-
lerini gorlip de ?Ok olan bir anababanm bir degi?im gec;irme is-
teginin olmas1dir. En koti.i olam ise, bu ke?fin c;ok gee; yap1lma-
s1 ve artik geri donulemeyecek bir yola girilmi? olunmas1d1r.
Elizabeth Pantley'nin yeni kitab1 Giz/i Mesajlar, anababah-
201 gm pek c;ok amnda gezinerek bilinc; kazandiran bir uyam?a da-
vet gibi. Her bollim, s1cak, duygusal ve gulunc; orneklerle ana-
xi
1,
xii Onsoz
babalan, c;ocuk-anababa ili~kisinin glinli.lk ve yaygm g6rlintlile-
ri i<;ine c;ekiyor. Okuyucu, anababarnn c;ocuguna sessizce ve far-
kmda olmadan gonderdigi mesaj ortaya c;1ktigmda, kah glile-
rek, kah aglayarak kendi davram~lannm farkma vanyor.
Sadece oyklinlin kendisi belki de okuyucunun ciddi degi~iklik­
ler yapmasma yetecek etkiyi yaratmaktadir. Ancak, Gizli Mesaj-
lar orada kalmay1p, oyklinlin otesine ge<;erek mesajlan irdeleme-
ye c;ah~1yor; kaynagm1 ve c;ocugun lizerindeki olas1 manbksal so-
nuc;lanm ortaya koyuyor. Daha da onemlisi, o gizli mesajlan goz-
den gec;irmenin yollanm onererek daha olumlu ve geli~meyi des-
tekleyici dersler veren bir ileti~im aracma donli~melerini saghyor.
Bu c;ok ozel kitap en iyi anababalann bile vicdanma seslene-
rek c;ocuklanm daha bilinc;li ve duyarh bir tutumla yeti~tirme ko-
nusunda onlara esin kaynag1 olacaktir. c;ocuklanna daha yap1-
c1 mesajlar verme konusunda ylireklerinde devamh bir hatirlati-
c1 gorevi gorecektir.
-Dr. William Sears
Yazar Elizabeth Pantley'den Bir Not
Dr. Sears benim anababahk konusundaki kahramammdir. On
iki y1l once deneyimsiz ve gergin bir anne iken onun kitaplan
yard1m1ma ko~mu~tu. Anababahgm ne oldugunu onun zekas1
ve bilgisinden ogrendim. Onun nazik yakla~1mlan bu i~i en se-
vecen ve ba~anh ~ekilde nasil yapabilecegimi gosterdi. Kitapla-
nma kendi istegi ile bir onsoz yazacak kadar yararh bulmas1 be-
ni c;ok onurlandmyor. Tom anababalar Dr. Sears'1 tamyor, tam-
mayanlar da bence mutlaka tam mah.
Dr. Sears, Amerika'nm en yetenekli ve saygm c;ocuk doktor-
lanndandir ve Kaliforniya Oniversitesi Tip Fakliltesi'nde Do-
c;ent'tir. Amerika 'daki baz1 Onlli internet sayfalannda, uzman
olarak ona eri~ebilirsiniz. E~i Martha Sears ile birlikte sekiz c;o-
cuk ve dort ton;n sahibidirler. S1k s1k basmda yer alan bu <;iftin,
anababahk konusunda yaz1lm1~ 24 kitab1 bulunmaktadir.
Giri~
Dogdugumuzda nas1l araba kullanrnay1 bilmiyorsak, anababahg1
da bilmeyiz. Arna, araba kullanmay1 ogrenmeye karar verdigimiz-
de, yola c;1kmadan once dersler almz, elkitaplanm okuruz ve
uygulama yapanz. Ancak anababa oldugumuzda, hic;bir deneyi-
mimiz olmadan, pek c;ogumuz da c;ok az bilgi ve beceri sahibi ola-
rak arabanm ~of6r koltuguna oturtuluveririz. Arabay1 en iyi
olas1hkla dikkatsizce, en kotli olas1hkla da gorme ozlirlli olarak
kullamnz. Her iki durumda da hayatlan tehlikeye atabiliriz. Ana-
babahk meslegini ciddiye almam1z <;ok onemlidir. Kolay yolu sec;-
meyecek kadar, c;ocuklanm1z lizerinde deneme yapmayacak ka-
dar ve gerektiginde degi~ebilecek kadar ciddiye almahy1z. Dli~lin­
celi, organize ve sakin bir yakla~1m (hatalanm1zm farkma varacak
~ekilde yava~lad1g1m1z ve onlan duzeltmek ic;in ayarlamalar yapb- .
g1m1z bir yakla~1m) bizi kontrolsliz bir idareden uzak tutacaktir.
Bu nas1l olacak? ilkonce, <;ocuk yeti~tirme konusunda her
~eyi bilmediginizi kabul edin. Kimse bilemez. Bu i~in kapsam1 o
kadar buylik ve her c;ocuk o kadar farkh ki. Arna yeni bilgiler
kazanmaya ac;1k olmak ba~anya dogru yeni kap1lar ac;acaktir.
Ke~ke c;ocuk yeti~tirmenin tlim aynntilan bir, iki paragrafhk
kuc;lik bir elkitabma s1gdmlabilseydi! Arna, dort c;ocuk annesi
olarak her bir c;ocuk ic;in ayn bir tane hazirlanmas1 gerektiginin
farkmday1m. Herkes -ister c;ocuk, ister yeti~kin olsun- farkhdir;
bu nedenle de anababa-<;ocuk arasmdaki etkile~im olu~turan
xiii

xiv Giri~
sonsuz say1daki yolu dil~ilndilgilmilzde daha onceden kestirile-
meyen bir durumla kar~1la~irsm1z. Sonuc; olarak yapabilecegi-
niz, ula~abileceginiz bilgiyi edinmek, anlamh gozilkenleri ahp si-
zin c;ocugunuza en uygun ~ekilde uygulamak olacaktir. Bu, ana-
baba olarak sizin sorumlulugunuzdur. Ogrenmek isteyen anaba-
balar ic;in pek c;ok kitap, kaset, seminerler ve c;ah~ma gruplan
sunulmaktadir. Bu kitap arac1hg1yla, sizleri kapasiteli, sorumlu,
kibar ve keyifli insanlar yeti~tirebilmeniz ic;in gerekli becerileri
ogrenmeye zaman ayirma konusunda te~vik etmeyi umuyo-
rum. En azmdan anababahkla ilgili bir kitap okuyacak kadar bu
konuya onem verdiginize gore dogru yoldasm1z demektir.
Gizli Mesajlar oldukc;a fark/1 bir anababahk kitabi. iyi ana-
babalann c;ocuklanna istemeden gonderdikleri gizli mesajlan ir-
delemeye c;ah~1yor, Anababa-c;ocuk arasmdaki, saghkh gibi go-
zilken gilnlilk etkile~imlerin arkasmda ne denli ~a~irhc1 sorunla-
rm gizli oldugunu ac;1khyor. Oykiller, y1llar boyunca birlikte c;a-
h~tig1m anababalardan bana aktanlan olaylardan olu~uyor. Her
bir oykil, anababanm bak1~ ac;1smdan c;ocugunkine gec;erek bir
ders vermeye c;ah~1yor. Her bir oykilniln ardmdan, gizli mesaj
tarnmlarnp sorunun hem anababa, hem de c;ocuk ilzerindeki et-
kileri tarti~1hyor. Her bolilm, ogrendiklerinizi uygulayabilmek
ic;in yapabileceginiz degi~iklik onerileri ile tamamlarnyor.
Ya~am1m1zdakipek c;ok durumda oldugu gibi, sava~m yans1
hatanm saptanmas1 ile kazamhr, diger yans1 ise onu dilzeltmek-
le. Hatta bazen sadece olas1 bir hatanm farkma varmak bile
onu tilmilyle ortadan kaldirabilir.
Kimse cevaplann tilmilnil bilemez, kimse anababahk serilve-
ninin gotilrebilecegi tum yerlere gitmi~ olamaz. Arna biraz ken-
dini smama ve kararhhkla, c;ocuklanmza gerekli kurallan ogret-
mek ve ba~anh geleceklerini yonlendirmek ic;in ihtiyacm1z olan
gilveni saglayacak yontemleri bulabilirsiniz. Bu kitabm sundugu
geni~ bak1~ac;1smm bu amacm1za ula~mamzda size yard1mc1 ol-
masm1 yilrekten diliyorum.
---
Bu Kitab1 Nasd Kullanacaks1n1z
Birkat; Gorii§ ve Onemli bir Soru
•
"Bir adama bir kitap satt1gm1zda, ona birkac; gramhk kag1t, mil-
rekkep ve tutkal satm1yorsunuz, yepyeni bir ya~am satiyorsu-
nuz." Christopher Morley' den alman bu sbz, elinizdeki kitabm
gerc;ek amacm1 c;ok ac;1k bir bic;imde vurguluyor. Okurken egle-
nebilirseniz ne gilzel! Arna benim bu oykilleri sizlerle payla~­
maktaki astl amac1m bu degil. <;ocuklanrnza gondermekte oldu-
gunuz ~a~irtic1 gizli mesajlara derinlemesine bir bakmay1 ve ay-
m zamanda bunlan daha olumlu ve besleyici bir hale donil~tilr­
mek ic;in aynntih oneriler sunmay1 umuyorum.
Bu kitab1 yazarken, baz1 bolilmleri arkada~lanma verdim. Bu
arkada~lanmm c;ogu daha soma kendi ya~amlannda uygulama-
lar yaptilar ve baz1 derslerin kendi ailelerinde i~lemesini saglad1-
lar. Onlann gbril~lerinden lie; tanesini sizlerle payla~mak istiyo-
rum.
Theresa'nin Gorii§ii
"Gizemli ~eyleri severim. En keyifli anlanm bir kitab1 ahp, onun
dolambac;h oykilsilnde kendi yolumu bulmaya c;ah~maktir. Eliza-
beth, yeni kitabmm baz1 bolilmlerini okumam1 istediginde, he-
yecanla kabul ettim. Ba~hk ve ic;erik beni c;ok cezbetti. ilk
oykilyil okudugumda, en iyi ~ekilde yararlanabilmek ic;in diger
oykillere nastl yakla~acag1m1 biliyordum.
xv
xvi Bu Kitab1 Nas1l Kullanacaksm1z
"Her bir oyktiyti ttim aynnhlara dikkat ederek okudum ama
Elizabeth'in oyktide anababanm gonderdigi gizli mesaj1 ac;1kla-
d1g1 boltimti okumad1m. Gtinltik i§lerime devam ederken gizli
mesaj1 kendim bulmaya c;ah§hm. Bazen oyktiye geri dontip ba-
z1 aynnhlan tekrar okuyordum. Bir stire sonra oyktintin verdigi
dersi tahmin ediyor ve kitab1 okumaya devam edip ac;1klanan
gizli mesaj1 kendi tahminimle kar§tla§tmyordum.
"Baz1 oyktilerde, dogru tahminler yapmt§hm. Daha sonra da
Elizabeth'in hatalann nasil onlenebilecegi (ya da dtizeltilebilce-
gi) ile ilgili onerilerini okuyordum.
"Baz1 oyktiler benim ic;in tam bir bilmece gibiydi ve yeni dti-
§tinceler gozlenmin ac;1lmasma yard1mc1 oldu. "Bebek Sevgi-
si"ni okudugumda, kendi ya§am1mla ilgili c;ok zamanh bir ders
almt§hm.
"Diger baz1 oyktilerde, sadece bana ozgti baz1 gizli mesajlar
ke§fettim. Kitaptakinden farkh ama benim bilmekten mutlu ol-
dugum c;ok ogretici birders.
"Bu kitap, her bir oyktideki arayt§lanmm sonuc;lannm yam
sira, anababa olarak ya§amdaki yolculugumda kendi ki§isel ke-
§iflerimin bir ba§lang1c; noktasm1 olu§turdu."
Naomi'nin GOrU§U
Kendine dontik gozlem yapmay1 c;ok seven, dti~tinmeyi ve
oztimsemeyi gerektiren kitaplan okumay1 seven bir insamm.
Elizabeth'in kitabmm mtisveddelerini kendi ya~am1mdaki an-
lamlanrn bulma heyecamyla eve gotlirdlim. Tam olarak beni
tarnmlayan oyktiler buldum. Azimli bir okuyucu olarak, c;ok
kapsamh ve hayat degi~tirecek baz1 materyallerin zamanla insa-
nm kafasmda c;ok silikle~tigini biliyordum. Bu kitapta buldugum
bilgiler ic;in bunun olmasma izin vermemeye karar verdim.
"Elizabeth oyktiler arasmda bir sec;im yapmam1 istediginde,
en btiytik anababahk hatamla ilgili olam sec;mi~im. Durumun
tammlanmasmm dogrulugu beni c;ok gtildtirdti. $imdi bile
Bu Kitab1 Nas1l Kullanaca1mmz xvii
"Hamburger" adh oyktiyti dti§tindtikc;e kendimi gtilmekten ala-
m1yorum. Buradaki oyktilerde anlahlan anababahk hatalan her-
kes tarafmdan ~/ap1labilir. Bu sayfalarda kendi k1z karde§imi ve
birkac; arkada§Iffil buldum. Arna ozellikle sozettigim oyktide
kendimi o kadar ac;1k bir §ekilde gordtim ki, §a§kmhg1m1 ifade
etmekten ken di mi alamad1m.
"Kitaptan onemli noktalann notlanrn ald1m. Bu notlardan bir
anahtar sozctik sec;tim (bu sozctigti sizin ke§fetmenizi istiyorum!)
ve onu kartlann tizerine yazd1m. Bu kartlan da bula§tk makinas1,
c;ama§tr makinas1 gibi yerlere ve 'hatam'1 en c;ok yapt@m ba§ka
yerlere yap1§hrd1m. Bu basit hahrlahcmm, davrarn§1m1 dtizeltme-
me c;ok yard1m1 oldu. Hayahmda, c;ocuklanmm daha kapasiteli
insanlar olarak yeti§melerine yard1mc1 olacak onemli bir degi§ik-
lik yapmak ic;in ogrendigim bir §eyi uygulamaktan gurur duydum.
]ohn'un Goru§u
"K1zlanm Roxanne ve Liza ile c;1khg1m yolculuga Elizabeth'in ki-
tabinm baz1 bolOmlerini de yarnmda gottirmti§tlim. K1zlar suda
oynarken ben de bir §ezlonga uzanmt§ okuyordum. On bir ya-
§mdaki btiytik k1z1m Rox sudan c;1k1p 'Baba, ne okuyorsun?' di-
ye sordu.
"'Elizabeth Pantley'nin yeni kitabmm baz1 bollimleri'.
"Bir stire duralay1p, Elizabeth'in kim oldugunu hatirlamaya
c;ah§tI. Hatirlaymca da 'Anababalar ic;in mi?' diye sordu.
"Ona oyle oldugunu soyledigimde, kendisinin de okuyup
okuyamayacagm1 ogrenmek istedi. En son okudugum oykti
'Baba, Benimle Oyna!, bir babanm k1z1yla olan ili§kisini anlah-
yordu ve ben de tatilde onunla yogun bir birliktelik gec;irdigim
ic;in durumumuza c;ok uygun buldum.
"Btitlin ogleden sonra devam eden bir tarh~ma ba$lad1. Rox
ve ben her bir oyktiyti beraberce okuduk ve sanki aile liyelerini i
tarnyormu~c;asma onlan konu~tuk. Her bir oyklideki anababa
ile ilgili gorti~le:~ni benimle payla~h.
xviii Bu Kitab1 Nasil Kullanacaksm1z

"'Beyzbol Yild1z1' adh oykildeki talihsiz baba, Rox'un anaba-

bahk derecelendirmesinde 's1fir' puam hemen almt§h. Ben de
Rox'a y1llardir ko(luk yap1yordum ve bunu c;ocukluktan gene;
kizhga gec;en minik kiz1mla olan ili§kimi daha derinlemesine an-
lamak ic;in bir firsat olarak gordilm. Biltiln cesaretimi toplaya-
rak, 'Bu alanda beni nas1l degerlendirirdin?' diye sordum.
"Bir silre dil§ilndilkten sonra -tilm o silre boyunca diploma-
tik bir cevap ic;in gosterdigi c;abay1 yilzilnden izleyebiliyordum-
' 8' dedi. 'ilk ba§lad1g1m1zda, benden c;ok §ey bekliyordun. Arna
son iki yildir, c;ok daha iyisin' diye ac;1klamasm1 da yapti.
"Her bir oykilde konu§tuk, gilldilk, kucakla§hk. Elizabeth'in
kitab1 k121mla benim aramda pek c;ok konuda bir diyalog ba§lat- 1
mt§h.
"Bugiln, zavalh babasmm duygulanm incitmemek ic;in c;aba
gostererek yaphg1 derecelendirmede yeterince dilrilst olmad1g1-
m anlayabilecek kadar bilgiliyim. Aynca, bir c;ocugun anababa- Sorumluluk ve
s1 ile ilgili goril§lerinin her giln ya§ad1g1 yilzlerce farkh olaya go-
re devamh olarak degi§tigini bilmekteyim. Bir babanm tilm
a~1k yilrekliligi ile §Unu da biliyorum: 0 bir ogleden sonra pay- Bag1ms1zhkla
la§hklanm1z sadece keyifle hatirlanacak bir giln ya da normla-
rm biraz saptmld1g1 bir eglence degildi. Bizin ili§kimizi yeni bir
anlay1§ dilzeyine getiren bir giln -ya da bir kitap- idi. ilgili Mesajlar
6nemli bir Soru
Bu Uc; anababa, okuduklan bilgileri kendi ki§isel geli§imlerine
uygulamanm bir yolunu bulmu§lardi. Ald1klan derslerin c;ocuk-
lanm yeti§tirmede olumlu baz1 degi§iklikler yaratmasma firsat
verdiler. Onlar bu kitabm 'yepyeni bir ya§am' sunmasma izin
verdiler. Bu kitap size de yeni bir ya§am verebilir mi? Bu tama-
men size bagh. Rahat bir koltuga uzamp bu kitab1 okumaya ba§-
lad1gm1za gore, kendinize onemli bir soru sormak ic;in birkac;
dakikamz1 da ayiracag1mza inamyorum: "(ocuklanmm hayahm
ve onlarla olan ili§kilerimi geli§tirmek ic;in bu kitaptaki dersleri
uygulamanm en iyi yolu nedir?"
I
 Hamburger

16 ya?mda ak1lh bir c;:ocuk olan Curt, yeni ald1g1 ehliyetini kul-
lanmak ic;:in yamp tutu?uyordu. Annesi hem kendisine yard1m-
c1 olacag1 ic;:in, hem de yeni kazand1g1 bu ozgilrlilgil tadacag1 bir
ftrsati ona vermek ic;:in yakmdaki marketten hamburger almas1-
m istediginde yilzilnil milthi? bir sevinc;: ifadesi kapladi. Annesi
genellikle boyle kilc;:ilk i?lerde Curt'e hie;: glivenmez ve hep ken-
disi hallederdi, bu ylizden hie;: hata yapmamas1 gerekiyordu.
Annesi fikrini degi?tirmeden, bliylik bir hizla arabanm anah-
tarlanm kapti ve dt?an ftrladi. Annesi de mutfaga gidip ak?am
yemegi hazirhklanna ba?ladi. i?ini bitirip, sofray1 da haz1rlad1-
gmda artik meraklanmaya ba?lamt?tL Biraz daha zaman gec;:ti.
Arna neredeydi bu c;:ocuk?
Tam onu aramaya gitmeyi dli?ilnlirken, Curt ic;:eri girdi, ama
hamburgerler yoktu. "Hamburgerler nerede?" diye sordu.
Omuzlanm silkerek "O markette hamburger satm1yorlar" de-
di.
"Tabii ki satiyorlar, Curt!" diye bir tepki gosterdi. Arna Curt,
annesinin neden anlamak istemedigini anlayamad1gm1 ifade et-
mek ic;:in derin bir ic;: c;:ekti.
"Her arahktan iki kere gec;:tim anne ve hamburger satm1yor-
lar!"
3
4 Sorumluluk ve Bag1ms1zhkla ilgili Mesajlar
Annesi, earn s1k1lm1§ bir §ekilde Curt' e arabaya binmesini
soyledi, o da y<;mma bindi. Tekrar markete giderlerken sessizce
soyleniyordu, "boyle olacagm1 biliyordum. Bir §eyin yap1lmas1-
rn istiyorsam, kendim yapmahy1m." Markete ·geldiklerinde dog-
rudan et reyonuna gitti. Curt de onu izliyordu. Hamburgerleri
i§aret ederek, zafer ifadesiyle "i§te!" dedi.
Kafas1 kan§mI§ oldugu belli olan Curt, samimiyetle "Ben
hamburger falan goremiyorum ... " dedi.
Annesinin olay1 tam olarak kavramas1 birkac; saniyesini al-
ch. Oglundan -artik bir ehliyeti olan, sakal uzatan, universite-
ye haz1rlanan oglundan- bugune kadar hic;bir gun ah§veri§e
yard1m etmesini istememi§ti! Bugune kadar hic;bir gun yemek
haz1rlatmam1§tI! Gerc;ek §Uydu ki, kafasma c;ig bir hamburger
atsarnz onu tarnyamazdi. $imdi o kafa §a§kmhkla sallarnyor ve
"Aman Tannm, bugune kadar onu hie; boyle garmemi§tim."
diyordu.
Olaym uzerindeki sis perdesi aralanmca, annesi du§unmeye
ba§lam1§tI: Curt hayatmda hie; c;ama§Ir y1kamam1§tI! Hie; c;ek
defteri tutmami§ti! Hie; araba lastigi degi§tirmemi§ti! Hie; dugme
dikmemi? ya da pantalonunu tamir etmemi§ti! Hatta hie; okul
yemegini haz1rlamam1§tI! Bu i§leri hep onun yerine kendisi yap-
tig1 ic;in, ogluna bunlan yapma firsati vermemi§ ve yeti§kinlige
ad1m atan oglu bu gunluk i§lerin nas1l yap1lacag1 hakkmda en
ufak bir bilgiye sahip degildi. Biraz insani bir sabirs1zhkla birlik-
te her olayda gosterdigi iyi niyeti ile, farkmda olmadan oglunu
gerc;ek hayata haz1rlamada ba?ans1z olmu§tu. 0 iyi bir anneydi
-fazla iyi.
Gizli Mesaj
"Bu i§lerle sen carnrn s1kma. Ben senin yerine yapanm. Ben,
onlan senin yerine yapmak ic;in her zaman orada olacag1m.
Senin kapasiten yeterli degil ve ben sana gostermeye c;ah§sam
bile hic;bir zaman anlayamazsm."
,Hamburger 5
Uzerinde Dii§iiniin
Bazen sorumluluk sahibi c;ocuklar yeti§tirmek yaptiklanm1zla
degil, yapmad1klanm1zla ilgilidir. "<;ok iyi" bir anababa olarak
'
yeti§kin hayatlannda ba§anh olmalan ic;in gerekli baz1 becerile-
ri geli§tirme firsatm1 onlann ellerinden c;ahyoruz. Bu beceriler
satm almamayan veya verilemeyen, ancak deneyimle kazarnlan
becerilerdir. <;ocuklanm1zm yerine yaptig1m1z her i§, onlar tara-
fzndan yapilamam1~ oluyor.
Biraz isyan ederek kafarnz1 iki yana sallad1gm1z1 ve gec;erli bir
soruyu bana yonelttiginizi gorebiliyorum: "Benim goreuim c;o-
cuklanma bakmak! Bu i~ler de goreuimin bir parc;as1 degil mi?"
Lutfen bu cevab1 yava§ ve dikkatle okuyun: Hay1r!
Sizin goreviniz, bag1ms1z ve uretken bir ya§am kurmak ic;in
bir gun evden aynlacak olan sorumluluk sahibi, kapasiteli gene;
bireyler yeti~tirmek ve onlarm bunu yapabilmek ic;in yetenek
geli§tirmelerine yard1mc1 olmaktir. Bu nedenle, evdeki baz1 go-
revlerinizi onlara ogretmekten ve aktarmaktan rahats1zhk duy-
mamahsm1z, c;unku bu onlara vereceginiz c;ok gerekli bir
armagan olacaktir.
Bu surecin, erken ya~ta ba§lamas1 ve duzenli olarak surme-
si gerekir. On sekiz ya§ma gelmi§ c;ocuklanrnza ya~amsal bece-
rileri ogretmeye c;ah§mak hem pek i§e yaramayacak, hem de
belki olanaks1z olacaktir. Bunun nedeni, ergenlerin c;ok me§gul
ve hayatlanrn ya§amaya c;ok hevesli olduklanndan, bula§Ik ma-
kinasm1 doldurmak gibi siradan bir yetenegi ogrenmek ic;in pek
fazla sab1rlannm olmamas1dir. Ba§ka bir nedeni de, artik kml-
mas1 c;ok zor ah§kanhklar geli§tirmi§ olmalandir. Bu nedenle ar-
tik minik bebeklerimiz c;ocukluk c;aglanna girerken, onlar ic;in
yapmakta olduklanm1zla, onlann kendileri ic;in yapabilecekleri-
ni daha somut bir gozle kar§1la§brmam1z gerekmektedir.
Burada, c;ocugunuzu zaman zaman beslemenin son derece
kabul edilebilir bir davrarn§ oldugunu da eklemeliyim. Oglunuz
6 Sorumluluk ve Bag1ms1zhkla ilgili Mesajlar
hastaysa, tabii ki ona yataktan kalk1p kendisine bir c;orba hazir-
lamasm1 soyleyemezsiniz. Ya~mdan ya da becerilerinden dolay1
kendi ba~ma tamamlayamayacag1 bir i~ sozkonusu oldugunda
ona yard1mc1 olmarnz c;ok normaldir. Kendinize bir tabak mey-
va ahrken, smavma haz1rlanan k1zm1za da bir tabak haz1rlamak
ho~ bir yakla~1m olacaktir.
DU~ilncelilik,
bag1ms1zhk kadar gerekli bir ozelliktir. Burada-
ki orneklerde farkh olan sizin sunuyor, c;ocugunuzun da bekli-
yor olmas1dir. Arna bu konuda en dil~ilnceli hareketin c;ocukla-
rm kendi i~lerini kendilerinin yapmalannda israr etmek ve bu-
nun nedenlerini tam olarak anlamak oldugunu unutmaym.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
i~e, c;ocuklanrnzm yapmas1 gereken bir i~i yapmak Uzereyken
kendinize soyleyeceginiz bir sozcilk bularak ba~laym: "Yapma."
Anababahk ya~antm1zda belki de ender olacak bir ~ekilde,
yapmad1gin1z bir ~eyden dolay1 kendinizle gurur duyabilirsiniz.
Bir dahaki sefere kahvaltt masasmda birak1lm1~ kirli tabag1 bul-
dugunuzda kendinize sozcilgilnilzil mmldanm "yapmaaaa" ve
onu muslugun altma gotilrmeyin. c;ocugunuzu c;agmn ve kibar
bir ~ekilde tabag1 gostererek gerekeni yapmasm1 soyleyin. Ban-
yoda yere attlm1~ kirli c;ama~1rlar buldugunuzda, kendinizi "yap-
maaaa" diyerek durdurun ve c;ocugunuzdan onlan kirli sepetine
atmasm1 isteyin. Tezgahm ilzerine atilm1~ c;ikolata kag1tlanrn
"yapmaaaa" diyerek siz toplamaym. c;ocugunuzun kendi c;opil-
nil temizlemesini rica edin. Sabahlan c;ocugunuzun yemek pa-
ketini haz1rlama isteginizi frenleyin ve onu mutfaga c;agmp ken-
di yemegini haz1rlamasma rehberlik edin.
Bu derslerin c;ok korkunc; olmas1 gerekmiyor. Ornegin, bir
dahaki sefere c;ama~ir y1kayacagm1zda c;ama~ir makinasmm ya-
nma gitmeden once kendinize "yapmaaaa" deyin. Divana uzan-
m1~ televizyon seyreden c;ocugunuzdan, televizyonu kapatmas1-
rn ve sizinle k1sac1k bir c;ama~ir y1kama dersine katilmasm1 iste-
Hamburger 7
yin. Belki de birlikte beyazlar ve renklilerin arasmda konu~mak­
tan her ikiniz de ho~lanabilir ve bu arada da onemli bir ya~am­
sal beceriyi ona ogretmi~ olursunuz.
Evet biliyorum, bunu defalarca kez denemeniz gerekecektir.
Arna sonunda, parlak bir gilnde, baz1 ~eylerin ogrenildigini farke-
deceksiniz. Bir bakacaksm1z ki, c;ocugunuz o kirli tabagm1 siz hic;-
bir ~ey soylemeden kaldirm1~. Art1k kendi sorumlulugunu Ustlen-
me konusunda bir ad1m att1g1, ic;in onu kutlayabilirsiniz. Sizin odil-
lilnilz de, can s1kkmhg1 ya~amaktan bir ad1m uzakla~mak olacak.
Tabii ki biltiln bunlar ic;in biraz sagduyu gereklidir. Oc; ya~m­
daki bir c;ocugun yemek pi~irmesini ya da be~ ya~mdakinin c;im-
leri bic;mesini bekleyemezsiniz. Basit, ya~a uygun sorumluluk-
larla ba~laym ve c;ocugunuz olgunla~1p kapasitesi artt1kc;a yeni-
lerini ekleyin. c;ocugunuzu sorumluluk ve bag1ms1zhk yetenek-
leri ile donatmanm en gilzel yarn, eklediginiz her bir ta~m yeni
gelecekler ic;in bir denge unsuru · olu~turdugudur. c;ocugunuz
once ka~1klan saymay1, pec;eteleri getirmeyi; soma masay1 kur-
may1; ardmdan da kendi yemegini almay1 ve daha sonra da sa-
lata yapmay1 ogrenir. Siz farkmda olmadan artik kendi yemegi-
ni haz1rlayacak yetenekleri kazarnverir.
Benim ya~c;a bilyilk olan Uc; c;ocugum -sekiz, on ve on iki
ya~lannda- bu yeteneklere sahipler. Kendilerine c;e~itli vesile-
lerle, bir yemegi planlama ve haz1rlama firsah verildi. Oc;u bi-
rarada bir menilyil planlay1p, ah~veri~ listesi haz1rlarlar. An-
ne, baba ya da bilyilkanneleri onlan markete gotilrilr ve ilc;il
ah~veri~ yapar (bu arada yanlanndaki yeti~kin marketdeki ka-
fede oturup kahvesini yudumlar). Ald1klanrn eve getirip ye-
meklerini hazirlarlar. Bu hazirhk a~amasmda aynnhlan tarti-
~irken onlan izlemek c;ok zevklidir: "Bu parc;alar c;ok mu bil-
yilk oldu?" "Fasulyeleri ne kadar pi~irmek gerekiyor?" "Bu
kadar peynir yeter mi?" Yemekleri oldukc;a yarahc1, genellik-
le renkli, hatta lezzetli olur. Ya~amsal bir beceriyi kazand1kla-
nrn bilmenin yarn sira, yilzlerindeki ba~an t~ilttlanrn gormek
her ~eye deger.
8 Sorumluluk ve Bag1ms1zhkla ilgili Mesajlar

Bu a~amaya nas1l gelebilirsiniz? Cocugunuz alti ya~mdan kti-

c;tik ise, kendinizi bir "egitim a~amasmda" kabul edebilirsiniz.
Ogrenmenin ve ah~kanhklann olu~tugu bir donemdir. Oyuncak-
lanrn "c;ocugunuzun toplamasma izin vermektense", kendinizin
toplamasmm c;ok daha kolay bir i~ oldugunu biliyorum. Cocu-
gunuzun oyuncaklanrn toplamasma, ayakkab1sm1 baglamasma Bay K1zarm1~ Bahk Filetosu
veya siltilnil doldurmasma "izin vermenin" c;ok daha zaman ve
enerji gerektirdigini biliyorum. \:ilnkil ona "yard1m" etmek ken-
dinizin yapmasmdan c;ok daha karma~1khr. Ancak uzun vade- •
de, bu sorumluluklan gene; ya~ta ona kazandirarak, devamh bir
c;ocuga bakmakla gec;ecek bir ya~am1 kurtarm1~ olacaksm1z. i~­
leri sizin tarafm1zdan yap1lan bir c;ocuk sizi 6zel hizmetc;isi ola-
rak g6recek ve boyle bir lilksten vazgec;mek istemeyecektir. Siz Hayahm1z boyunca, hrsatlar sunan ve geli~imi saglayan olaylar-
vazgec;er miydiniz? dan olu~an baz1 a~amalardan gec;eriz. Bazen c;ok ~a~ah bir g6ste-
ri gibi gelirler ama genellikle de kar~1m1za gilnlilk hayatm onem-
Aynca, bula~1k makinasm1 bo~altmaya istekli ve hevesli bir
siz olu~umlan olarak c;1karlar. Oyle ya da boyle, en 6nemli ozel-
lie; ya~ c;ocuguna 6gretmek, her zaman c;ok me~gul ve ilgisiz bir
likleri bilyilmekte olan ki~iyi zorlayarak olgunla~tirmalandir.
ergene 6gretmekten ve soma da yapmad1g1 zamanlarda ofke-
lenmekten c;ok daha iyidir. Oglum David birinci sm1ftayken, ilk kitap projesini hazirla-
mas1 istenmi~ti. Oldukc;a heyecanh bir ~ekilde, sm1ftaki her og-
Cocugunuz alti ya~mdan bilyilkse, ona evdeki bir i~i 6gret-
rencinin okyanuslarda ya~ayan bir canhy1 sec;ip, onun hakkmda
mek ic;in kac;1rd1gm1z her hrsat onun bag1mhhgm1 uzatacaktir.
bir kitap okuyup bir rapor ve gorsel bir sunu~ haz1rlamas1 ge-
Bir kirli c;orab1, kullarnlm1~ bir mendili, kirli bir tabag1 veya or-
rektigini soyledi. Elinde kiltilphaneye giri~ karti ile, kendisine bu
tahga ahlm1~ bir oyuncag1 her kaldm~1rnzda -boy/e bir i§i her
kadar "olgun" bir g6rev verilmesinin hevesiyle ilniversite kam-
yapz§znzzda- c;ocugunuza "temizlik perisi"ne inanmay1 6gretmi~
pilsilne gitmeye can atiyordu.
oluyorsunuz. \:ocuklanrnz evden aynld1gmda, evdeki "temizlik
perisi "nin onlarla birlikte gitmediginin farkma varmak sizin ic;in Biltiln sec;enekleri dikkatle inceleyerek kiltilphanede bir sa-
oldugu kadar onlar ic;in de c;ok zor olacaktir. atten fazla zaman gec;irirken, ben de onu heyecanh bir dikkatle
izliyordum. 0 kocaman kitaplann arasmda minicik bir adam
Bizim ic;in oldukc;a zor olan bir anababahk i~i olmasma rag- olarak sessizce ve sistemli bir ~ekilde c;ah~ti. Sonunda karanrn
men yararlan c;ok bilyilktilr. Hayati boyunca ihtiyac1 olacak ya- verdi. Kopekbahklanna duydugu 6zel ilgiyi de g6z6nilnde bu-
~ma uygun baz1 i~leri ve becerileri kazanmanm en gilzel yarn da
lundurarak Bilyilk Beyaz K6pekbahg1 konusunu sec;mi~ti. O ko-
6zgilvenine yaphg1 katkilardir. Bir c;ocuk ne kadar becerikli ca kitaplar kucagmda 6dilnc; verme masasma y6neldiginde ona
olursa kendine gilveni o kadar yilksek olacakhr. Bu gilven ve yard1mc1 olmak istememe ragmen, kendine gilvenli havas1 be-
sahip oldugu tum becerilerle daha gilc;lil olacak, daha olumlu ni durdurdu.
bir benlik alg1sma sahip olacak ve bu da hayatm zorluklanrn da-
9
ha kolay kar~1lamasma yard1mc1 olacakhr.
10 Sorumluluk ve Bag1ms1zhkla ilgili Mesajlar
Sonraki haftalar boyunca, David beyaz kopekbahklarmm uz-
marn olmu?tu. GUnlUk konu?malanm1zm c;ogunu "Onlara c;ok
vah?i olduklan ic;in 'denizin kaplanlan' dendigini biliyor muy-
dun ?" (Bilmiyordum). "C::ok gUc;lU olduklan ic;in onlarla mUcade-
le etmenin c;ok zor oldugunu biliyor muydun ?" gibi sorularla ge-
c;iriyorduk. (Kitaplan hatmeden benim minik adam1m gibi!)
GUnler gec;tikc;e, bu kadar gUc; bir gorevi ba?armanm gururu
David' in gozlerinde parlamaya ba?lam1?h. Her gUn biraz okuya-
rak ve raporu ic;in bilgi haz1rlayarak zaman gec;iriyordu. Biraz
Uzerinde dil?ilndilkten sonra, bir ayakkab1 kutusundan bir okya-
nus gorilntilsil yapmaya karar verdi. Bulabildigi kum, bir oyu-
nun ic;inden c;1kan parlak mor ve ye?ilden olu?an kumdu ve de-
niz kabuklan da makarnadan boyad1klan idi ama David bu g6-
rilntilyil milkemmel bulmu?tu. Bahc;eden buldugu parlak c;ak1l
ta?lanrn da yap1?tird1 ve kutuyu mavi kag1tla kapladi.
En 6nemli parc;a olan Bilyilk Beyaz K6pekbahg1 hamurdan
biltiln bir ogleden sonra tekrar tekrar yap1hp bozularak ortaya
c;1km1?h. David'in ablas1 Vanessa, mutfaga girdiginde neredey-
sa bitirmek ilzereydi. "Ne yap1yorsun?" diye sordu Venessa. Da-
vid, "Projem ic;in. Senne oldugunu tahmin et" deyince, Venes-
sa "Bana bir ipucu ver" dedi. David de okyanusla ve k6pekbah-
g1 projesiyle ilgili oldugunu soyledi. Ablas1 biraz dil?ilndilkten
sonra, "Bu bir kizarm1? bahk filetosu mu?" diye sordu. Derin bir
nefes ald1m ve tam mildahale edip ortahg1 dilzeltmeye haz1rla-
rnrken, .David kafasm1 arkaya dogru atip bir kahkaha patlatti.
"Evet! Bay kizarm1? bahk filetosu, Bilyilk Beyaz Kopekbahg1!"
Minik ara?hrmac1mm sahip oldugu espri anlay1?1 da beni c;ok
mutlu etmi?ti.
Sonunda odev tamamland1. David'in alti ya? yilzil, tamamla-
d1g1 gorevi ailedeki herk~se gosterirken I?il I?ildi. Yaptigi i?ten
ben de gurur duyuyordum ve sanki biraz okyanus gorilntilsil ve-
riyor gibi gozilken ayakkab1 kutusu eserinden de c;ok mutlu ol-
mu?tum.
Bay Kizarnn? Bahh Filetosu 11
En azmdan ne oldugunu bildigim ic;in bir okyanus gorilntU-
sil gorilyormu? gibi hissediyordum kendimi ...
0 6nemli gilnde, c;ocuklann sunu?lan ic;in ailelerin de okula
davet edilmi? olmasmdan, David de, ben de c;ok memnun ol-
mu?tuk. Ertesi sabah okula gitme konusunda o kadar heyecan-
hy~h ki erkenden hazir olmu? ve yola c;1km1?tlk.
Ogrenciler projelerini siralannm Uzerinde sunuyorlardi. David
de sanat eserini ve raporunu sirasma dikkatlice yerle?tirdi. Birkac; •
dakika sonra c;evremdeki sanat eserlerini gordilgilmde ?a?kmhk-
tan gozlerim falta?I gibi ac;ilmt?h. Harika renklerden olu?an bir ze-
min ilzerinde kag1ttan yap1lm1? lie; tane yunus athyordu. Eide di-
kilmi? bir ahtapot nefis kayalann ve yosunlann ilzerinde yerini al-
m1?, geride de harika bir $ekilde boyanm1? okyanus resmi c;izil-
mi?ti. Bu milkemmel, c;arp1c1 ve e?siz projelerde yatan o mUthi?
yeteneklerin oradaki bilyilklerin arasmdan c;1ktig1 c;ok ac;1kti. An-
cak, bu arada milkemmel olmayan projelerin yaratic1lannm da-
ha yakm ve gururlu bir ilgi gordilklerinin de farkmdayd1m.
Baz1 annelerin "Biltiln bunlar bittigi i\:in c;ok mutluyum
(Ben)" veya "bunun Uzerinde her gece saatlerimizi harcad1k
(biz)" "umanm Brittany biltiln c;abalannm kar?1hgmda iyi bir not
ahr (onun <;abalan mz?)" dediklerini duyuyordum. Sadece ses-
sizce dinledim ve c;ocuklann karnelerinde yer alamayacak bir
bolilmil dil?ilndilm: "Anababalann c;aba ve yetenekleri."
David'le birlikte odada dola?irken, onun hayalkmkhgma ugra-
yacagm1 dil?ilnuyordum. Tabii herkesin duyabilecegi bir ?ekilde
"Brittany'nin annesinin yaptig1 yunuslar gerc;ekten gUzel olmu?"
dediginde, bu kayg1lanmm yersiz oldugunu anlad1m. Bir c;ocuk bi-
le ac;1kc;a gorebilmi?ti. Ogretmen ic;in de her ?ey c;ok ac;1kti. Bu
nedenle de ovgillerinin ve yorumlanrnn bilyilk bir c;ogunlugunu
onu gerc;ekten hakeden c;ocuklara yoneltmi?ti. David onu "Bay
Kizarml? Bahk Filetosu" ile tarn?hrd1gmda ne?eyle gilldU.
Eve dondUgilmde, proje ile ilgili istenenler listesini bir daha
okudum. "C::ocugumuzun" bir rapor yazacag1, "c;ocugumuzun"
....,... ....
12 Sorumluluk ve Bag1ms1zhkla ilgili Mesajlar
bir gorsel sunu~ haz1rlayacag1 ac;1kc;a belliydi. "Anababanm" bir
proje yaratmasmm beklendigine ili~kin hic;bir ifade bulamad1m
ve projelerini anababalan tarafmdan haz1rlanan c;ocuklar ic;in
c;ok ilzilldilm.
Gizli Mesaj
"Senin c;ah~man yeterince iyi degil. Sen yeterli degilsin, ama
ben oyleyim. Ben daha iyi yapacag1mdan, birak bunu ben ya-
pay1m. Bunun yarn sira sana nas1l yapilacagm1 gosterebilecek
kadar zamamm ve sabnm da yok."
Uzerinde Dii§iiniin
Dogal olarak hepimiz c;ocuklanm1zm okulda ba~anh olmasm1 is-
tiyoruz. Boylece onemli becerileri kazansmlar, ozgilven geli~tir­
sinler, okul ba~anlan yilksek o,lsun, ilniversiteye gidebilsinler,
mezun olsunlar ve doyumlu bir yeti~kin ya~am1 yilriltebilsinler.
Bu ba~annm gostergesi de onlann karnesidir.
Anababalann c;ogu, ne yaptiklannm farkma varmadan ve
bliyilk bir iyiniyetle, c;ocuklannm iyi notlar almasma yard1mc1
olarak onlarm ilerideki ba~anlanm sabote etmektedirler. An-
nesinin harika yunuslar yapt@ Brittany'yi ele alahm: Liseye
gelene ve annesi artik derslerinden bir ~ey anlayamayacag1 bir
dilzeye ula~ana kadar annesini okul gorevlerinde en bilyilk or-
tak olarak gorecektir. Farkh bir senaryo ile de, Brittany'nin
annesinin kiltilphane ara~hrmalanna, ortahg1 batiran boyama
c;ah~malanna, yogun sorulara ve cevaplara zamam olmad1gm1
soyledigini ve bunun yerine oturup biltiln i~i kendisinin yapti-
gm1 dil~ilnelim. Her iki durumda da Brittany bir i~i kendi ba-
~zna yapmak ic;in gerekli bag1ms1zhk ve gilveni geli~tiremeye­
cek ve lisede, ilniversitede ya da yeti~kinlikte kar~1sma c;1kacak
talepleri becerilerinin c;ok ilzerinde bulacaktir. Bu da annesi-
nin gerc;ekten onlemeye c;ah~tig1 mutsuzluklann kaynag1 ola-
caktir.
Bay Kizanm~ Bahh Filetosu 13
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Okuldaki zorlay1c1 odev ve garevlerin ilstesinden gelmek, c;o-
cuklann zamanla yava~ yava~ ki~isel_sorumluluk, kendini yonet-
me ve parlak bir yaratic1hk geli~tirmesine yard1mc1 olur. Ki~ilik
geli~tirme silreci, hamurdan yap1lan bir kopekbahg1 ile ba~layan
ve lisede hazirlanmas1 gereken donem odevlerine kadar uzanan
ve doyumlu bir ya~amm ba~anlannda ye~eren degi~ik boyutlar
ic;erir. Bu ba~anlardan baz1lan gilc;lil bir meslek, insani katkilar
ve anababahkta milkemmelliktir. <;ocuklanm1za bu ba~anlara
ula~mada yard1mc1 olurken, bizim gorevimiz biraz geri durmak
ve ba~ans1zhklara izin vermek ve ba~any1 alk1~lamaktir. Baz1 du-
rumlarda kalbimizde milthi~ ac1lar duyabiliriz ama hepimiz bili-
yoruz ki en gilc;lil kaslar c;ah~an kaslardir.
Bir anababanm atmas1 gereken en onemli ad1m okul odev-
lerinin sorumlulugunu ve sahipligini c;ocuguna devretmektir. Bu
da, okul odevlerinin ve derslerin onun "gorevi" oldugunu ve cid-
diye almas1 gerektigini c;ocugunuzun ac;1kc;a anlamas1 demektir.
Tabii ki bu, siz kendi ozel zevklerinizle zaman gec;irirken birinci
sm1fta okuyan c;ocugunuzu yalrnz ba~ma birakacagm1z1 ilan et-
meniz anlamma gelmiyor. Anababa, odev konusunda c;ocugu-
nun ortag1 degil, rehberi, darn~marn olmah ve gerektiginde onu
ne~elendirip do'.]ru yolda ilerlemesinde ve odev teslim zamanla-
nrn takip etmesinde ona destek olmahd1r. Aynca ihtiyac1 olacak
tum materyalleri ve malzemeleri saglamak ve odevlerini~ glin-
llik olarak takibini yapmak da anababalann gorevidir. <;ocugu-
nuzun odevini tamamlamasm1 saglamak ic;in odliller ve cezalar-
la dolu bir ortam olu~turmaktan kac;mm. Bunun yerine ogren-
me silreci ilzerinde durun ve yeni kazand1g1 becerilerin ona ha-
yatta nerelerde yararh olacagm1 gosterin, araya espriler katm
ve geri c;ekilip y1llar once ektiginiz tohumun nas1l geli~ip serpi-
lerek bag1ms1z ve yetenekli bir insana donil~tilgilnil seyredin.
Her ~eyden onemlisi, c;ocuklanm1z i<;in ba~an saglamaya ne
kadar istekli olsak da gec;ilecek bu gec;itlerin yalrnz bir yolculuk
oldugunu hic;bir zaman unutmaym.
1:
J',

Adil Ucrete, Adil i~
Andrea bu haftaki anababahk destek grubuna kahlmaya can a-
hyordu. Bu haftaki konu onun c;ok katk1da bulunabilecegi ve
hem onun, hem de diger anababalann c;ok .;;ey ogrenebilecegi
bir konuydu.
Herkes birbiriyle selamla.;;hktan sonra, yerlerini ald1lar ve
grup lideri oturumu a<;tI. Konu.;;maya hazird1 ve "c;ocuklara ev-
de yaphklan i.;;ler kar.;;1hgmda para odenmesi gerektigine her
11 11
zaman inanm1.;;1mdir diye soze ba.;;ladL Aynca, 'emege kar.;;1-
hk ilcret' yeti.;;kinlik hayatlannm da ozilnil olu.;;turacagma gore,
11
neden c;ocukken bu i.;;e ba.;;lamasmlar?
11
"Biz de olaya hep boyle yakla.;;hk di ye onu onaylad1 Rachel.
"<:;ocuklann sorumluluk kazanmas1 c;ok onemli ve ev i.;;lerinde
yard1mc1 olmak da bunu ogretiyor. Aynca, paray1 idare etmeyi
11
ogrenmeye de yard1mc1 oluyor.
11
Debbie de soze kan.;;h, Performanslannm bir olc;ilsil olarak
her zaman harc;hg1 kulland1k. iyi bir i.;; ba.;;ard1klannda, bunun
11
ilcretini alacaklanrn her zaman bilirler.
11
Brian ba.;;1yla onayladI. i.;; tamamlanmadan odemeyi yap-
mamak bana her zaman avantaj saglam1.;;hr. 0 haftanm paras1-
rn vermeyebilecegimden soz edince c;ocuklar genellikle i.;;lerini
ciddi yap1yorlar." <:;ogu buna kahlarak gilldiller. Birden fazla
anababanm bu taktigi uygulad1g1 anla.;;1hyordu.
14
Adil Ucrete, Adil i~ 15
Gerilerde oturan ve utangac,;:hg1 nedeniyle konu.;;malara pek
fazla kahlmayan Diane gillmuyordu. Gruptaki diger anababa-
lardan farkh olarak, onun c,;:ocuklan biraz daha bilyilktu ve ola-
ya biraz farkh bak1yordu. Kafasm1 sallayarak, "Bu tarh.;;may1 bir-
kac,;: ay once yap1yor olsayd1k, sizlere kesinlikle kahhrd1m. Arna
evimizde olan baz1 .;;eyler goru.;;lerimi gozden gec,;:irmeme neden
oldu." dedi. Birden tum gozler ona c,;:evrilmi.;;ti. "Trevor' a yaph-
g1 i.;;lerin kar.;;1hgmda her zaman para verirdim ve bu daima i.;;e
yaram1.;;tI. Arna on iki ya.;;ma bashktan sonra daha fazla dil.;;un- •
meye ve ilgirn; gozlemler yapmaya ba.;;ladI." Arhk ergenlik c;a-
gma giren bir c,;:ocugun annesi olarak derin bir i<;: c,;:ekerek devam
etti. "Once c;ok basit bir olayla ba.;;ladI. <:;ar.;;1dan ald1g1m mey-
ve sebzeyi ic;eri ta.;;1mama yard1m etmesini istedigimde, bana ne
dedi biliyor musunuz?" Diger anababalar merakla ba.;;lanrn sal-
lad1lar.
Diane "Tam olarak 'ne kadar odeyeceksin?' diye sordu" de-
diginde odada bilyilk bir sessizlik oldu.
Rachel'in cevab1 birkac; ki.;;inin daha gulu.;;mesine neden ol-
du: "Eger yapmazsa ba.;;mm derde girecegini soylerdim ... "
Diane yine ciddiyetini korumu.;;tu. "i.;;Ier daha da kotilye git-
ti! Bir hafta sonra, Trevor televizyon seyrediyordu ve ona c;opu
d1.;;an c;1karmasm1 hahrlathm. Bu y11lardir onun goreviydi. Bana
bakh ve c;ok saf ve kibar bir ses tonuyla: "Anne, benim bu haf-
11
ta ic;in yeterince param var. <:;opu sen c;1kartabilirsin. dedi. <:;ok
ciddiydi ve benim de dilim tutuldu! Kendime geldigimde bunun
onun gorevi oldugunu soyledim. "Arna onu yapmam ic;in her
zaman bana para oded in. $imdi o paray1 istemedigime gore i.;;i
de yapmama gerek yok. Gec;en hafta Cumartesi gilnu seni i.;;-
ten c;ag1rd1klannda, babama, odedikleri paranm haftasonunu
c;ah.;;arak harcamaya degmedigini dedigini duydum. Sen de c;a-
h.;;mamaya karar verdin. Buda ayrn .;;ey."
0 ana kadar sessiz kalan Paige kendi oykilsunil anlatmaya
ba.;;lad1: "Bunu dile getirdiginize c;ok sevindim Diane. Boyle bir
16 Sorumluluk ve Bag1ms1zhkla ilgili Mesajlar
deneyimi olan bir tek ben miyim diye dil?ilnilp duruyordum. En
bilyilk oglum birkac; hafta once heyecanla eve gelip, yazm c;a-
h?mak ic;in bir araba y1kama yerinde i? buldugunu soylemi?ti.
Yeni i?inden konu?urken, evde bula?1k ve c;ama?tr gibi i?leri
yapmaktansa, araba y1kamay1 tercih edecegini soyledi. Ne de-
mek istedigini sordugumda, araba y1kamaktan kazanacag1 pa-
ranm kendisine yaz aylan boyunca yetecegini ve artik bizden
alacag1 harc;hga ihtiyac1 olmayacagm1 soyledi. Evdeki tilm i?ler-
den kurtuldugunu sarnyordu. Yaptig1 i?lere kar?1hk ona her za-
man para odedigim ic;in, bu varsay1m1 c;ok mantikhydi."
Bu anababahk grubunun kendisine sundugu degi?ik goril~
ac;1sm1 dil?ilnerek eve don en Andrea, ev i?leri ile ilgili sistemi
gozden gec;irmeye karar verdi. Gruptaki annelerden Diane ve
Piage'i hafta ic;i bir giln kahve ic;meye davet etmeye karar ver-
di.
Gizli Mesaj
"Evdeki i§lerini yaparsm, kar§1hgmda da pararn ahrsm. Paraya
ihtiyacm yoksa, i?i yapman gerekmiyor."
Uzerinde Dii~iiniin
<;ocuklann evdeki i?leri yapma kar?1hgmda para almalan yay-
gm bir goril§. Andrea bu yakla§1mm altmda yatan manhg1 ac;1k-
lam1§h: Bizlerin dilnyas1 i§-Ucret kavram1 Uzerine kurulmu?tur.
Ancak, bu yakla§1mm gozden kac;ird1g1 bilyilk bir ac;1k var: Ye-
ti§kinler meslekleri ile ilgili i?lerde c;ah§malarmm kar?1hgmda ilc-
ret ald1klan halde, evlerinde aileleri ic;in yaptiklan katk1lann ilc-
retini kimse onlara odememektedir. Sevdiklerine kar§l duyduk-
lan sevgi ve §efkatle yap1lan i?lerin kar§1hg1 odenmemektedir.
Yemeginizi pi§irdiginiz, c;ama§mrnz1 y1kad1gm1z, yatagm1z1 yap-
tigm1z veya c;opil doktilgilnilz ic;in ne zaman size Ucret odendi?
Ailenizdekiler ne zaman bu i§leri onlar ic;in yaptigm1zda size pa-
ra verdi?
Adil Ucrete, Adil 1} 17
Yapabileceginiz Degi~iklikler
Ev ortammm devamhhg1, baz1 i?lerin her giln tekrar tekrar ya-
pilmasma baghdir. Herkesin tak1mm birer parc;as1 oldugu gerc;e-
gini ve ev ortamm1 temiz, gilvenli ve i?levsel bir ~ekilde koruma
hedefini akhm1zdan c;1karmadan, bu i?ler de evi payla?anlar ara-
smda bolil?tilrillmelidir. Tak1mm her bir Uyesi, digerleri ile ayrn
tarafta oldugunu, yakmmalara yer olmad1gm1 ve oyunu ko<;la-
rm (anne ve babanm) yonlendirdigini anlamak zorundadir. Baz1
i?ler deneyim ve beceriye g6re Ustlenilir: Araba kullanmay1 ve
para odeme konulanrn onlar bildikleri ic;in ah§veri§i anne ya da
baba yapmahdir. Faturalan anne ya da baba odemelidir, c;ilnkil
c;ocuklar daha ilcretli bir i§te c;ah§mamaktad1rlar. <;ocuklann ya-
pabilecekleri i§lerin baz1lan bula§1klan y1kamak, c;opil di§an c;1-
karmak, yerleri silmek olabilir.
GUnlilk olaga.n i§lerin yarn sira, onerilecek diger baz1 i?ler
ic;in Ucret dil?ilnillebilir. Bunlar "ekstra" olarak kabul edilir ve
bunu yapmaya istekli c;ocuklara verilebilir. Bunlar arabay1 y1ka-
mak, bahc;eyi sulamak veya i?inizle ilgili baz1 dosyalama, kop-
yalama i?lerini yapmak olabilir.
Nasil ki ailedeki her birey ev ortammm saghkh yilrilmesi ic;in
baz1 i§leri payla§irsa, ailenin gelirinin payla§1lmas1 da dogaldir.
<;ocuklara evdeki i§lere kar§1hk olmadan harc;hk verilmeli ve pa-
ralanrn nasil idare edecekleri ogretilmelidir. Arna bu tamamiyle
ba§ka bir konudur ve bu da bizi bir sonraki oykilye gotilrecek-
tir.

Hep Bana!
Yagan ilk kar, hem ki~m geldigini, hem de tatilin ve yeni y1l ah~­
veri~inin yakla~makta oldugunu mlijdeliyordu. Ken ve Shelley
0 glinlin ah~veri~e gidip bu i~leri bitirmek ic;in uygun bir gun ol-
dugunu dli~linmli~lerdi. Anneleri oturma odasmdan kafasm1
uzatip, "Nathan ... Anna ... , haydi gidiyoruz" diye seslendi.
Arabaya yerle~irlerken, Nathan arkada~mm babasmm yeni
arabasmdan soz ediyordu. "Onu garmelisiniz. Koltuklar tama-
miyle yatiyor, arka koltuklann yanmda da radyonun hoparlorle-
ri var!"
"Ne ho~," dedi Ken, direksiyonu s1karak.
"Neden bizim de oyle lliks bir arabam1z yok baba?" diye de-
vam etti Nathan.
"Olmasm1 isterdik," diye soze kan~ti Shelley, "ama o araba-
lar gerc;ekten c;ok pahah ve bunu kar~1layamay1z."
"Her zaman c;ocuklarla ah~veri~ yapmah" diye takild1 Ken.
Bu ~aka arka koltukta homurdanmalara neden oldu.
Bu arada Shelley ah~veri~ listesini gozden gec;iriyordu ve
her bir hediye ic;in ayirdigt miktan hesaplaymca, Ken' e banka-
nm onlinde durmasm1 soyledi. Ken kartm1 taktiktan kisa bir su-
re soma otomatik para makinasmdan c;1kan paralan goren Nat-
han, "Hey baba! Neden biraz daha fazla para c;ekmiyorsun, bir
18
Hep Banal 19
araba galerisine ugrayahm?" dediginde, bu sefer homurdanma
siras1 on koltuktakilerdeydi.
ilk duraklan, daha bliylik miktarlardaki satmalmalan te~vik
eden kocaman oyuncaklann sat1ld1g1 bliylik oyuncakc;1 magaza-
s1ydi. Nathan ve Anna her zamanki gibi o renkli garlintli kar~1-
smdaki hayranhklanrn ifade etmekten kendilerini alam1yorlard1.
Anna, abartarak elini kalbinin lizerine koyup derin bir ic; c;ekti ve
"Anne! Baba! i~te televizyonda gordliglim Super $ehir Elektrik-
•
li Tren Seti! Ve indirimde! Bir tane alabilir miyiz, llitfen?"
"Anna, buglin sadece hediyelerimizi alacag1z," dedi annesi,
"bu da, kendimiz ic;in degil ba~kalan ic;in bir~eyler almak anla-
mma geliyor."
"Arna anne," diye soylendi Anna, "raflarda sadece lie; tak1m
kalm1~! Bir daha hie; bulamayabiliriz!"
"Hayir, tathm," dedi Shelley. "Buglin alm1yoruz."
Arna Anna sanki o noktada kok salm1~ti ve trenin degi~ik
parc;alanrn incelemeye ba~lam1~ti. "Annecigim, lulitfeeeen! Bil-
ton bir y1l boyunca ba~ka bir ~ey istemeyecegim! Soz."
Ken kararh bir sesle "Anna! Annenin soyledigini duydun.
Cevab1m1z hayir. Buglin yapacag1m1z c;ok ~ey var, onun ic;in
acele edin." Anna'nm omuzlan dli~tli, allak bullak olmu~ sura-
tmda alt dudag1 daha da a~ag1ya sarkti.
Suratm1 asarak onlan izlerken, bu sefer ba~ka bir arahkta
Nathan' m yalvarmalan ba~ladi. "Arna her zaman Degi~ik Ses-
ler \:ikaran Bir Uzayh Maskem olsun istemi~tim!" Tabii, ayrn
gorlintliler tekrarland1 ve Nathan da suratm1 as1p onlara katildi.
Blitlin olanlan gormezden gelmeye c;ah~arak, Ken ve Shel-
ley akrabalarma ve arkada~lanna hediye sec;imine devam etti-
ler. Her iki c;ocugun da Yeni, Geli~tirilmi~ ve Harika Oyuncak-
lar lizerinde slirdlirdlikleri 1srarlara daha fazla dayanamayan ba-
balan, ikisinin de blitlin magazanm bir duvanrn boydan boya
kaplayan bollimden birer video filmi sec;melerine izin verdi.
20 Sorumluluk ve Bag1ms1zhkla ilgili Mesajlar
Videolar da, magazanm degi~ik koridorlarmda ilerledik<;e de-
vam eden yalvarmalan durduramam1~h. Oyuncak magazas1
anababalar i<;in bir cezaya dcmli~mli~til. Arabalan hediyelerle
dolmu~ ve hem harcayabilecekleri paranm, hem de sab1rlannm
smirlanna dayanm1~lard1. Listeleri tamamlansa da, tamamlan-
masa da Ken, Shelley ve surah as1k iki c;ocuk kasada siraya gir-
diler.
Paketlerini bagaja doldurduktan sonra, Shelley ogle yemegi
molas1 vermeyi onerdi. Bir hamburgercide durdular. Daha kag1t-
lara sanh sandvic;lerini ac;mam1~lard1 ki Nathan masanm oblir
ucuna uzanmaya kalkmca portakal suyu patates k1zartmalannm
lizerine doklildli. Shelley'nin de, Ken'in de soylenecek halleri
yoktu. $anslanna, gorevli biri dagm1khg1 temizledi ve yeni bir ye-
mek getirdi. Neredeyse bitirmek lizereydiler ki Nathan, "Ben ha.-
la ac;:1m" dedi, sanki tlim midesini patates k1zartmas1 ile doldur-
mak zorundaym1~ gibi. Anababasmm hie;: anlayamad1g1 mutsuz
c;:ocuk ifadesi ile "Biraz daha patates k1zartmas1 alabilir miyim ?"
diye sordu. Elinde kocaman patates k1zartmas1 paketi ile arabaya
geri dondliler ve ah~veri~lerine kald1klan yerden devam ettiler.
Ogled en soma uzun bir sure harcad1ktan soma, listelerinde-
ki hediyelerin c;:ogunu tamamlad1klarmda Shelley o glinkli ah~­
veri~in tamamland1gm1 soyledi. Ken yorgunluktan bitkin bir ses-
le "hareketlerin donduruldugunu" bildirdi.
Shelley, arabay1 bo~althktan sonra, ak~am yemegi ic;:in dola-
ba bo~ gozlerle bir baktiktan soma, "Yemek hazirlayamayacak
kadar yorgunum" dedi. "Neden bu ak~am ic;:in pizza ismarlam1-
yoruz?" iki kere soylemesine gerek kalmadan Nathan telefonu
uzatm1~h bile.
Pizzalanm beklerken, Shelley ve Ken glinlin bilanc;:osunu c;:1-
kartmaya ba~lam1~lar, c;:ocuklar da oyuna gitmi~lerdi. Birkac;: da-
kika soma Anna aglayarak yanlanna geldi, "Oyuncak maymu-
numu kaybetmi~im".
"Buralarda bir yerlerdedir" dedi Ken.
Hep Banal 21
"Hayir baba! Ah~veri~e onu da gotlirmli~tlim. Geri gitme/i
ve onu bulmahy1z, en sevdigim oyuncag1mdi. Bir milyon dolar
degerindeydi. .. "
"Ona benzeyen yUzlerce oyuncagm var tathm. Bir dahaki se-
fere oyuncaklanm ah~veri~e gotlirme."
Gozya~lanna bogularak, ''Bana yeni bir tane daha almahsmiz!''
dedi.
"~~na!" di~erek araya girdi annesi. "Hemen ko~turup, kay-
bethgm ~eylen yerine koyamay1z. Biliyorsun, paray1 sokaktan
toplam1yoruz!"
Gizli Mesaj
"Para sokaktan toplanm1yor, ama otomatik para c;:ekme maki-
nalarmdan~ _c;:1k1yor. Ah~veri~, hamburgercide ogle yemegi, ak-
~am ~emegmde pizza ve en son c;:1kan ne varsa her ~ey ic;:in son-
suz bir para kaynag1 var.
Uzerinde Dii§iiniin
Bir ders verilmekte oldugunun farkmda olmasak bile c;:ocuk-
lanm1za devamh olarak bir~eyler ogretmekteyiz. c;ocuklanm1zla
birlikte gec;:irdigimiz glinlin her anmda inanc;lanm1z1 d1~a vuran
davr~rn~larda bulunuyoruz ve c;:ocuklar da ornek alarak ogrenir-
ler. Ozellikle aile blitc;:esi ile ilgili konularda bu c;:ok gec;:erlidir.
Gunlerin ic;:inde, c;:ocuklanm1zm gordliklerine ve duyduklarma
bakarak maddi kavramlar olu~turduklarmm farkma bile var-
may1z. Bir c;:ocugun bak1~ ac;:1smdan gereksinim duyulan ve is-
tenen nesneler maddi anlam ta~1maz. Ald@m1z nesnelerle
bizim c;:ah~hg1m1z i~ler, odedigimiz vergiler, ara sira beynimizi
me~gul eden ev taksitleri ve faturalar arasmda bir bag kurma
~anslan yoktur.
Cocuklanm1za kararlanm1zm arkasmdaki nedenleri ac;:1k-
lamadan, "Bunu kar~1layamay1z" veya "Buglin bunu satm ala-
22 Sorumluluk ve Bagm1s1zhkla ilgili Mesajlar
may1z" gibi sozlerle gec;i§tirerek para ile ilgili bilgileri onlara ak-
tarma firsatm1 elimizden kac;myoruz. Bir hamburgerciye git-
tigimizde, paramn kime verildigini ya da yedikleri yemegin
fiyatm1 ak1llanna bile getirmiyorlar. Degerlerin goreli oldugunu
da dil§ilnilrsek, kilc;ilk bir c;ocuk ic;in 20 sent ile 20 dolar arasm-
daki fark siz onlara gostermedikc;e anla§1labilir mi? <;ocuklann
c;ogu ic;in parlak madeni paralar, buru§uk kag1t paralardan daha
caziptir.
Para, deger, fiyat ve bu ilc;il ile ilgili olarak verdigimiz gilnlilk
kararlar c;ocuklanm1z ic;in kendi ba§lanna c;ozemeyecekleri birer
sirdir. Maddiyatla ilgili daha saghkh ve ilretici bilgiler aktarma is-
tegimiz, paranm bizim ic;in neler yap1p yapamayacag1 ve ona
ula§abilmek ic;in neler yaphgumz konuyla ilgili gerc;ekleri ac;1k-
lamaktan bizi ahkoymaktadir.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
<;ocuklara bir§eyler ogretmek ic;in pek c;ok hrsahm1z oluyor.
Kendinize, "(ocuklanma para konusunu ogretmem gerekiyor
ve her giln bunu yapmak ic;in firsatlar kollayacag1m'' diye bir soz
verin. Buna bir ba§lad1gm1zda, ne kadar c;ok hrsahmz oldugunu
farketmek sizi §a§irtacakhr.
Bir ilrilne ya da hizmete para oderken, c;ocuklanmza ne
kadar odediginizi soyleyin. Miktann daha anla§1hr olmas1 ic;in,
onu c;ocugunuzun harc;hg1 ya da bir oyuncagmm fiyah ile kar-
§Ila§hnn. Ornegin, "Bugilnkil yemegimiz 20 dolar tuttu. Bu
senin dort ayhk harc;hgm demek" ya da "Bugilnkil ah§veri§imiz
100 dolar tuttu, ki bu da senin bisikletinle ayrn miktar."
<;ocugunuzun ikinci bir patates k1zartmasm1 istemeden once
biraz daha dil§ilnecegini anlayabiliyor musunuz? Evinize tak-
hracagm1z yeni s1cak su kazamnm onun 100 ayhk harc;hgma
e§it oldugunu ogrendiginde ne kadar §a§iracagm1 dil§ilnebiliyor
musunuz? Bu tur olaylar, c;ocugunuzun gozilnde sadece maddi
olmakla kalmaz, anla§1labilir bir deger de kazamr.
Hep Banal 23
Kizm1z kendisine bir hediye sec;erken o pahah bebek setini
tercih ediyorsa, "Bunu kar§ilayamay1z" demekten kac;mm. Bu
§U anlama geliyor: Bir yerde fazladan 600 dolanmz olsayd1, o
bebegi ona almaktan mutlu olurdunuz. Onun yerine, ornekler
vererek o bebege vereceginiz parayla geni§ ailenizdeki tUm
bireylere hediyeler alabileceginizi anlatm.
Ceplerinizdeki veya cilzdammzdaki bozuk paralan bir c;ek-
meceye hrlahp atmaym. Bu, c;ocugunuza, kilc;ilk paralann
degersiz oldugu alg1sm1 verecektir. Bunun yerine onlan bir •
kavanozda biriktirin ve bankada hepsini biltilnlettikten sonra
ailenizi sinemaya goturiln. Boylece ona kilc;ilk paralann bile
biriktirilerek zamanla daha c;ok deger kazanacagm1 gosterebilir-
siniz.
<;ocugunuz ona zaten alacagm1z bir §ey istiyorsa, ona
sec;enek sunarak odenecek paranm degeri ilzerinde daha c;ok
dil§ilnmesini saglaym. "Tabii ki her hafta yapt@m gibi bu haf-
ta da sana bir video filmi kiralayabilirim. Ya da bu hafta ona
verecegimiz 3 dolan sana verebilirim ki almak istedigin CD ic;in
biriktirdigin paraya ekleyebilesin." "Durup bir killah dondurma
alabiliriz ve bugiln bir tane yiyebilirsin ya da c;ar§1dan mal-
zemesini almz ve her giln Uc; tane killahhk dondurmam1z ola-
bilir." Birden c;ocuklanrnz onlara otomatik olarak ald1gm1z §ey-
lerin degerini daha iyi anlamaya ba§layabilirler.
<;ocuklanm1za kilc;ilk ya§lardan ba§layarak vermenin zevkini
ogretmek de c;ok onemlidir. Kendi ailelerinin sadece kendi ih-
tiyac;lanm ve istediklerini kar§ilad1klanm, yard1ma muhtac; olan-
lara pek fazla para harcamad1klanm gorilrlerse, ba§kalanna
yard1mm ya§amlannda pek de yerinin olmad1g1m dil§ilnilrler.
Somut baz1 giri§imlerde bulunarak (ornegin, c;ocugunuzun
bozuk paralanrn bir kutuda biriktirmesini saglay1p, o parayla
c;ocuk yurduna baz1 oyuncaklar almasm1 saglamak gibi) onun
yilregine gidecek mesajlar gonderebilirsiniz. Bunlan ozel baz1
gilnlerde yaparsamz, tatillerin sadece istediginin yap1ld1g1,
24 Sorumluluk ve Bagnns1zhkla ilgili Mesajlar

hediyelerin almd1g1 zamanlar degil, payla~may1 ve ba~kalanm

dil~ilnmeyi de gerektiren anlar oldugunu ogrenir.

C::ocugunuza han;hk verirken baz1 kurallar ve kis1tlamalar

getirin. (Ornegin, han;hklar sizin onaylamad1gm1z ~eker ve
oyuncak almak ic;in kullamlamaz.) Onlara bir biltc;e haz1rlamada
yard1mc1 olun, ama parayla ilgili baz1 kararlar almalanna da izin
verin. Bazen yanh~ kararlar verebilirler ama zaman ic;inde bu
hatalan onlan ba~anya gotilrecektir. Ornegin, c;ocugunuz biltiln
parasm1 yeni bir CD'ye harcamay1 sec;erse, sonra da okul ti;;ort- •
lerinin satilmaya ba~land1gm1 hatirlarsa, ona para vermekten
kac;mm. Bunu, onun birders c;1karmas1 ic;in bir firsat olarak kul-
lanm: "Bazen param1z1 bir ~eye harcamay1 sec;eriz -CD gibi- ve
bu istedigimiz ba~ka bir ~eyi -ti~ort- alamayacag1m1z anlamma
2
gelir. Parayla ilsili almam1z gereken kararlar vardir."
C::ocugunuz c;ok ozel bir ~ey almak istiyorsa -yeni bir bisiklet,
paten, gitar- devamh bir~eyler istemesinden ~ikayetc;i olmaym,
hemen ko~up ona istedigini de almaym. Bunun yerine, Dii~iincelilik
ve Kibarhk
beraberce oturup maddi durumunu tarti~m. Yeni bir~eyler alma
istegini onaylaym: Ara sira ozel baz1 ~eyler almak istemek c;ok
normal ve kabul edilebilir bir davram~hr. Masrafm ne kadanm
Konusunda Mesajlar
kar~ilayabileceginizi (yansm1, ilc;te birini) soyleyin ve gerisini
biriktirebilmesi ic;in bir plan olu;;turun. Ogretmeye c;ah~tig1m1z
c;ok degerli baz1 dersler alacaktir: Satin almayla ilgili akilhca
kararlar vermek, para biriktirmek, "istek"lerimizin ruhumuzu
tilketmesine izin vermeden istediklerimizi satm almak, "is-
tek"lerimizden birine oncelik vermek ve gerisini unutmak. Ii

C::ocugunuz istedigini satm ald1ktan sonra da, bu silrec;te ki~isel I'

olarak c;aba gosterdigi ic;in, e~yasma daha c;ok ozen gosterecek-

tir.

,1:
I, I
 Dii~iiniilmeden Yapdan
Geli~igiizel Yorumlar

Cok ciddi bir hata: Kendi c;ocuklan hakkmda ac1mas1z bir

dlirlistllikte ve kmc1hkta konu~mak, listelik de haklannda kmc1
yorumlar yaptiklan ki~iler her sozcligli dinlerken. Belki de ~imdi
kendinize "Bu bana hic;bir zaman olmaz." diyorsunuz. Belki
oluyor, belki de olmuyordur. A~ag1da verdigim orneklerde ken-
dinizi gorme olas1hgmm yliksek oldugunu dli~linliyorum.
Bliylik bir marketteki kasalardan birinde, bir yandan arabasm-
daki yiyecek malzemelerini tezgahm lizerine bo~altirken, bir yan-
dan da kasiyer k1zla sohbet eden bir anne ~unlan soylliyordu: "...
yaz tatillerine sadece bir hafta kald1, sonra c;ocuklar blitlin glin ev-
de olacaklar. $imdiden tlim o tarh~malan duyar gibiyim! Onli-
mlizdeki birkac; ay ya~amay1 nas1l ba~aracag1m1 bilemiyorum!
Cok ucuza iki c;ocuk satm almak ister misiniz?" Kasiyer k1z da gli-
lerek kafasm1 sallad1 ve "Hayir, te~ekklirler. Benim de var! Ne de-
mek istediginizi c;ok iyi anhyorum! Ben de ~imdiden eyllil aym1
beklemeye ba~lad1m!" dedi. Bu, belki de masum, fazla dU~Unlil­
meden yap1lan konu~ma sirasmda, bu kmc1 sozlerin her birini
sessizce dinleyen iki c;ocugun yarnba~lannda durdugunu her ikisi
de farketmedi. Yine her ikisi de, minik iki c;ift gozlin sessizce ye-
re yoneldigini ve gergin birkac; minik oksUrligli farketmedi.
27
Ir
I

28 Du~uncelilik ve Kibarhk Konusunda Mesajlar
Yorgun bir i?gtintinCm ardmdan eve danen Amir'in duru-
munu ele alahm: Ne?e dolu c;ocuklan babalanna dogru ko?UP
onu kucaklayamadan, anneleri gelip gtinlUk raporu verdi.
"Eve geldigine c;ok sevindim. Be? dakikahk bir huzur ve ses-
sizlige ihtiyac1m var. Bu c;ocuklar beni btitun gUn boyunca c;il-
dirtt1lar! Abdi ve Sheida vah?i hayvanlar gibiydiler. Oturma
odasmda kavga ederlerken saks1lan devirdiler. Aria, iki ya?m-
daki bebek gibi davramyor ve ufac1k ?eyler ic;in huysuzluk na-
betleri gec;iriyor. <;ama?Ir makinas1 yine bozuldu ve c;ocukla-
rm dart abek kirli c;ama?m banyoda birikmi? beni bekliyor... "
Sinmi? ti<; c;ocuk sessizce ve farkedilmeden oturma odasma
sUztiltip televizyonu ac;hlar.
Megan en iyi arkada?1yla telefonda konu?uyordu. Her
zamanki gibi konu dandU dola?h c;ocuklara geldi. Megan o
sabah Kyle'm beyzbol mac;mda ne kadar s1kild1gm1 abartarak
anlahyordu. "\:ok utand1m" diye saylendi. "Kyle ikinci kez
di?an c;1khgmda, bir bebek gibi ayagm1 yere vurup, kaskm1
ba?mdan c;1kanp yere atti. On be? ya?mda degil de be? ya?mda
oldugunu sarnrdm!" Kikirdayarak "Sarnnm ergenlik hormon-
lan kontrolti ele ahyor." Bu arada, konusu edilen ergen birkac;
metre atede adevini yap1yor gibi gaztikUyordu, ama aslmda
annesinin en btiytik s1kmhs1 olan bir konuyu c;ok mtithi? bir
espriymi? gibi ba?kasma anlatmasm1 dinlemekten btiyUk bir ac1
duyuyordu.
Na yaz1k ki, anababalar bu tur talihsiz konu?malan yapa-
biliyorlar. Anababahk seminerlerime katilan bir c;ift bir gUn
c;ah?madan soma beni durdurmu? ve Uc; ya?mdaki k1zlannm
davrarn? sorunlan ile ilgili olarak benimle konu?mak istemi?ti.
"Molly son gtinlere kadar c;ok iyi bir c;ocuktu. Sarnyoruz o
korkunc; iki ya? danemine biraz gee; girdi. Arhk hie; de keyif ver-
miyor. Bize stirekli "hayir" diye bagmyor ve bizim sayledigimiz
hic;bir sazU dinlemiyor. Sabirh olmaya c;ah?hk ama arhk
sabnm1z ta?mak tizere !". Biraz a?ag1ya dogru bakhg1mda, ti<;
ya?mdaki minik k1zm (herhalde Molly'nin) babasmm
Du~iiniilmeclen Yap1lan Geli~i Giizel Yornmlar 29
bacaklanna as1hp durdugunu gardtim. Arna o sadece Uc;
ya?mdayd1 ve saylenenleri anlam1yordu, bunlar onu incitemez-
di.
Ya da sadece biz ayle sarnyorduk.
Gizli Mesaj
"Senin hakkmda istedigim her ?eyi sayleyebilirim ve zaten sen
de bir c;ocuk oldugun ic;in saylediklerimi nasil olsa dinlemiyor- •
sun. Bir yeti?kine gasterecegim sayg1y1 gastermeye degmezsin.
Bunun yarn s1ra, senin hakkmda da gerc;ekten bayle hissediyo-
rum ve duygulanna anem vermiyorum, sen sadece bir c;ocuk-
sun, bu yUzden de duygulanrnn anemi yok."
Uzerinde Dii§iiniin
<;ocuklanmzm sizin geli?igUzel yaphgm1z yorumlan duy-
mad1gma inamyorsarnz, ?ayle bir ?ey deneyin. Bir arkada?1mzla
ya da e?inizle sohbet ederken, araya bir yere bir soru s1k1?tmn
"Sence c;ocuklan toparlay1p dondurma yemege gattirsek nasil
olur?" Bunu sordugunuzda, evin dart ka?esinden gelen "Evet!"
bagn?malarmm sonucunda arabaya atlay1p gerc;ekten dondur-
ma yemege gitmeye hazirhkh olun. ,
<;ocuklar duyduklan her ?eye kar?I di?adanUk bir tepki
gastermeyebilirler. Ancak, ytireklerinin ic;ini garebiliyor
olsaydm1z, dikkatsizce sarfedilen her bir sazcUgtin, her
dti?tincesiz davrarn?m bir kaydm1 garebilir ve dtinyanm en koru-
mas1z ve narin yeri olan o yUreklerde yeti?kin gUlti?lerinin hie;
de komik bulunmad1gm1 gbrUrdUnUz. Orada, c;ocuklann yaphg1
ic;selle?tirmenin ttim bu tirtinlerine anemli -ve genellikle de
dogru olmayan- bir anlam ytiklendigini farkederdiniz. <;ocuklar
btiytime stirecinden gec;erlerken, sUrekli olarak kim olduklanrn,
bu dtinyadaki ve anababalarmm gazUndeki anlamlanrn sorgu-
larlar. Bir anababanm sazcUklerinin yam s1ra, yorumlannm,
vticut hareketlerinin ve gene! olarak tepkilerinin boyutlan,
30 Du~uncelilik ve Kibarhk Konusunda Mesajlar
c;ocugun kendisinin kim oldugu ve dilnyadaki onemi konusun-
da olu?turdugu resmi ?ekillendirmesine yard1mc1 olur.
Gerc;ekten ona kar?l hissettigimiz tum sevgi ve ovilnce kar?m,
bir c;ocugun onu bir sanat eseri olarak gormedigimiz sonucuna
varmas1 ne denli ilzilcil ...
Yapabileceginiz Degi~iklikler
Sozcilklerinizi, gereken tum onemi vererek dikkatlice sec;mek
en temel ad1md1r. Bundan boyle, c;ocugunuz sizi duyabilecek
uzakhktaysa, onun dinledigini varsaym ve dogrudan kendi-
sine soylemeyeceginiz bir ?eyi onun hakkinda soylemeyin.
Verilen orneklerde kendinizden baz1 kmntilar bulduysamz,
diger anababalardan c;ok farkh degilsiniz demektir. Arna bu,
davram?m1z1 degi?tirmeniz gerektigi gerc;egini ortadan kaldir-
m1yor. <;ok basit bir degi?iklik, c;ocuklanmzm hayati ilzerinde
c;ok olumlu bir etki yaratabilir. <;ocuklanmz hakkmda konu-
?Urken -kabul etmeliyiz ki bu en sevdigimiz konudur- sozcilk-
lerinizin c;ocugunuzun bak1? ac;1smdan nas1l gorilnecegine
dikkat edin.
Soylediginizin olumsuz bir etki yaratacagmdan emin olam1-
yorsamz, bir ba?kas1 sizin hakkm1zda o sozcilkleri sarfetseydi
siz nasil hissederdiniz onu dil?ilniln. Ya da kendinize "Patro-
num/e?im/en iyi a,rkada?lm hakkmda konu?uyor olsayd1m ve
0 ki?i de beni duyuyor olsayd1, boyle bir ?ey soyler miydim?"
diye sorun. Cevabm1z olilmcill bir kahkaha ise, cilmlenizi ya-
nda kesin ve sozcilklerinizi biraz daha iltifat dolu bir hale ge-
tirin.
Hepsinden de onemlisi c;ocugunuz hakkmda soyleyecek
daha parlak ve gilzel ?eyler bulun ve c;ocugunuzun onu
duydugundan emin olun. Boyle "geli?igilzel soylenmi? bir
sozcilk" c;ocugunuzun hayatm1 tumden degi?tirecek yararlar
saglayabilir. Kendileri ile ilgili, hayatlan boyunca ta?1yacaklan
harika bir alg1 geli?tirmelerini saglayabilir.
Kibarhk Nerede Kald1?
1. Olay Kalabahk bilyilk bir markette kasada strada bekliyor-
dum. Onilmde, arabanm sapma abanm1?, dalgmhkla arabay1
yava? yava? one arkaya sallayan bir gene; vardi. Onun onilnde
de babas1 bir derginin sayfalanna goz gezdiriyor ve elindeki ku-
ponlan kasiyere veren onilndeki hamma bak1p sesli bir ?ekilde
ic; gec;iriyordu. Stra biraz ilerleyince, kendi dilnyasma dalm1~
olan gene; arabay1 biraz itti ama, biraz fazla h1zh gidince samnm
babasmm topuguna c;arpt1. Buna c;ok bozulan babas1, c;ocugun-
dan nas1l iyi davram?lar bekledigini herkesin g6rdilgilnden emin
olmak ic;in etrafma bakmarak, "Dikkat et!" diye neredeyse ba-
gtrdt. "Arabay1 topuklanma c;arptm!" Sonra da, pek de kibar ol-
mayan bir tav1rla oglunu arabadan uzakla?ttrd1 ve benim yilzil-
me garip bir ifade ile bakarak ve derin bir ic; c;ekerek "<;ocuk-
lar!" dedi. Bu arada surati k1pktrm1z1 olmu? oglu babasmdan
uzakta beklemek ic;in on kap1ya dogru yonelmi?ti bile.
2. Olay Birkac; ki?i bilyi.ik bir magazanm asansorilnde bek-
lerken, bir anne ile kilc;ilk klZI da bindiler. Anne inecekleri katm
dilgmesine bast1ktan soma kenara c;ekildi. 0 strada kilc;ilk k1z
one f1rlad1 ve Uc;, dort dilgmeye birden bas1verdi. Neredeyse
ktrm1z1 imdat dilgmesine basmak ilzereydi ki annesi kolundan
31
32 Dii~iincelilik ve Kibarhk Konusunda Mesajlar
yakalad1 ve onu a!?agilayarak yUksek sesle bagirdi. "Ne yap1yor-
sun? Ellerini oralardan uzak tut. Dogru dUzgUn davran." Geri
kalan herkes sinmi!?ti.
3. Olay (ocuklanmla parkm tadm1 c;1karhrken, yakmlardan
earn s1kkm bir c;ocugun sesini duydum. Sesin geldigi yere
dondUgUmde, c;ahhklann Uzerine kac;an topunu almaya c;ah!?an
kUc;Uk bir k1z c;ocugu gordUm. Oraya yoneldim ve ben de biraz
mUcadele ettikten sonra, topu ordan kurtarmay1 ba!?ard1m.
Tam c;ocuk topu benim elimden kap1p uzakla!?mak Uzereydi ki
annesi yeti!?ti. (ocugun bana dogru donmesini saglayarak,
"Kibarhk nerede kald1, kUc;Uk harnm? Bu kadar kaba olma!
Birisi sana yard1m ettigi zaman 'te!?ekkUr' etmen gerekir. Ya
!?imdi 'te!?ekkUr' edersin ya da hemen eve gidiyoruz." Ancak alti
ya!?lanndaki bu minik kiz, agzmm ic;inde bir!?eyler gevelemeye
c;ah!?h ama bu arada once ula!?amayacag1 bir yere kac;an topun-
dan ve sonra da topluluk onUnde azarlanmaktan dolay1 ya!?ad1g1
gerginlikle gozya!?lanrn tutam1yordu.
4. Olay Bir gUn c;ar!?1da dola!?irken, yanmda iki c;ocugu ile bir-
likte y1llardir gormedigim bir arkada!?1ma rastlam1!?hm.
(ocuklarma da merhaba dedigimde gozlerini benden kac;mp
gormezden gelmi!?ler ve utangac; bir !?ekilde dolanmaya
ba!?lam1!?lardi. Bu davrarn!?lanndan utanan arkada!?1m gUlerek
"(ok ozUr dilerim. BugUn kibarhklanrn evde birakm1!?lar. dedi.
II
Bu arada c;ocuklar, sUrmekte olan konu!?ma ic;inde ne denli
onemsiz olduklanrn hissederek, birbirlerine !?oyle bir gozathlar.
5. Olay ilkokulun spor salonunda bir pizza partisindeydik. Ai-
lelerin piknik masalan yan yana dizilmi!?ti. Yarnm1zdaki oglan
c;ocugu herkesin duyabilecegi bir !?ekilde agzmdakini c;igniyor ve
bu seslerin kimden geldigini herkesin gorebilmesi ic;in agzm1
ac;arak c;ok egleniyordu. Babasmm dikkatini c;ekmi!?ti. "Chris!
(ok igrenc;! Bebek gibi davranmaktan vazgec; ve kibar ol!" diye
bagirdi. Onlann c;evresindeki aileler birden sessizlige
~·-
Kibarhh Nerede Kaldi? 33
bUrUndUler ve Chris' e bakmaya ba!?lad1lar. 0 da o sirada yerin
yanhp onu y utmasm1 diliyordu.
Gizli Mesaj
"Senden kibar olmarn beklerken, benim kibar olmama hie;
gerek yok."
Uzerinde Dii§iiniin •
Hepimiz c;ocuklanm1zm kibar olmasm1 isteriz. Dogru ya da yanh!?,
kabul edelim ya da etmeyelim, bazen diger anababalan c;ocuk-
lannm kabahgma gore degerlendiririz. Bu nedenle de c;ocuk-
lanm1zm yanh!? davrarn!?lanrn dUzeltmek ic;in oyle hizla atlanz ki,
bizim sozlerimizin hem c;ocuklanm1z, hem de duyu!? alarn ic;inde-
ki herkes tarafmdan nas1l alg1land1gmm farkma varamay1z.
iyiniyetimiz bizi oyle bir etkisine ahr ki, bir dUzeltme yapmanm
yaratt1g1 kabahg1 gozden kac;mnz. Ne yaz1k ki, yaptiklanm1z
soylediklerimiz kadar etkili -belki daha da etkili- bir ogreticidir.
Aktard1g1m1z bUtun ornekler kalabahk ic;inde ba!?kalannm
gozU onUnde gerc;ekle!?mi!?ti. (ocuklannm bir yanh!?ml yakala-
yan bu anababalar hatay1 anmda ve kararhhkla dUzelterek ne
denli etkili olduklanrn gosterme c;abasmdad1rlar. Niyet ve dU-
!?lince iyi olmasma kar!?m bunu aktan!? !?ekli, izleyenlerin onay1-
rn almak yerine hem c;ocuk, hem de c;evredekiler ic;in utarnla-
cak bir duruma donli!?Uyor.
Bu dun1mlar sadece evin d1!?mda olu!?muyor. Evin gUvenli
s1mrlan ic;inde, anababalar c;ocuklanrn o denli h1zh ve keskin
bir !?ekilde uyanyorlar ki, ifade !?ekillerinin etkisini gozden
kac;myorlar. "(abuk onu karde~ine geri ver, hemen!" "Sen
kibar olmay1 ogrendikten soma ben de seni dinleyecegim!"
"Bu c;ok kabaydi!" "(ok igrenc;. Domuzluk etme!" Burada
c;ocuk aktanlmak istenen mesajdan c;ok sozcUklere tak1hr.
34 Du~uncelilik ve Kibarhk Konusunda Mesaj]ar
Kibarlih Nerede Kaldi? 35
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Unutmaym: <:;ocuklanm1z yeti~kin davram;;lanm izleyerek ve
<:;ocuklanmz yanh~ davram~larda bulunduklan zaman -ve bu Iu- model alarak ogrenirler. Sizin kibar davrarn~lanrnz sizi taklit
naca k la rd 1r da- ani tepkilerinizi bastmn ve bu gosteriye kendi etmelerini saglamak ic;in yeterli olacaktir.
yanh~ davram~lanmz1 da eklemeyin. <:;ocugunuzu bir kenara
c;ekip, dUzeltmelerinizi sessizce yapmah ve bu uyanlanmzla
a~ag1lamay1 degil ogretmeyi amac;lamahsm1z. Sizin sundugunuz
model kibar ve ylireklendirici olursa, c;ocugunuz da istediginiz
dersi sizi ornek alarak daha kolay ogrenecektir.
<:;ocuklann iyi davram~larla dogmad1gm1 unutmaym. Hepsi
sonradan kazamlm1~ davram~lardir. Yanh~ davram~lar da
c;ogunlukla kas1th yap1lmazlar ve safhktan kaynaklamrlar. Boyle
bir durumda, dU~Uncesizce gosterilen ani c;1k1~lardan uzak dura-
bilirseniz, dogru davram~l kibarca ogretme firsatm1z olacaktir.
KUc;Uk c;ocuklar bir yabanc1yla ilk tam~tiklannda slitlerini doke-
bilir, ketc;ap s1c;ratabilir, kmntilanm doklip sac;abilirler.
DUzeltmelerinizi kibarca nas1l yapabilirsiniz? <:;ocugunuzun
sozlerini duymak isteyeceginiz ~ekilde yeniden soyleyebilirsiniz:
"Duymak istedigim ....... " Ya da davrarn;;m uygunsuzlugunu belir-
tip dogru davrarn~1 ac;1klayabilirsiniz. "Yeti~kin birisi seninle
konu~urken, ba~ka yerlere bakmak kibar bir davrarn~ olmaz.
Konu~urken insanlann gozlerine bakmak ve sorulan sorulara
cevap vermek gerekir." Bazen de zaten bildikleri, ama o anda kul-
lanmad1klan davrarn~lan kararhhkla hatirlatmarnz gerekebilir.
"Agzmdaki yemegi ba~kalanna gostermenin c;ok kibar olmad1g1m
biliyorsun. Lutfen, yemegini agzm1 kapatarak c;igne."
Ozellikle klic;Uk c;ocuklarda etkili olan diger bir teknik de,
onceden onlem almaktir. Sosyal bir ortama girmeden once,
beklenen davram~lan c;ocugunuzla konu~abilirsiniz. Hatta
c;ocugunuzun ne yapmas1 gerektigini bildiginden emin olmak
ic;in klic;Uk bir canlandirma bile yapabilirsiniz. <:;ocugunuz iyi
davram~larda bulundugunda onu ovlin! Onlan ylirliklendirin ve
onlarla gurur duydugunuzu onlara belirtin. Boylece, iyi
davram~lann tekrar olas1hgm1 da arttirm1~ olursunuz.

~'-
111:

Kaba <;ocuk Danny
Danny okuldan dondtigtinde her gUnkU gibiydi: <;amurlu
ayaklar, darmadag1rnk bir sirt c;antas1, yans1 yenmemi;;
yemek ve arkasmdan yerlerde stirtinerek gelen bir ceket.
Annesi ona bak1p, sadece annelerin c;1kartabildigi o tipik "tih"
sesini c;1kard1 ve derin bir i<; c;eki;;ten sonra "Tannm, Danny,
boy le firtma gibi gelmek zorunda m1sm ?" Danny, annesi
boyle soylediginde yaphg1 gibi .;;oyle bir gtiltip gec;ti.
<;evredeki e;;yalara c;arp1p devirerek hedefine, yani buz-
dolabma dogru ilerledi.
Annesi arkasmda biraktigi dag1mkhklan toplamaya c;ah;;ir-
ken, Danny de buzdolabma ula;;m1;;, kapag1 ac;1k yogurt kabm-
dan, doktilmti;; meyva sulanna, 1smlm1;; elmaya kadar bir tutam
daha pislik yaratmaya devam ediyordu. Bu arada da annesinin
hic;bir zaman yiyecek iyi bir;;eyler almad1g1 konusunda
yakmmalanrn stirdtirtiyordu. Isird1g1 bir kurabiyenin parc;alan
bir okstirtikle birlikte agzmdan yerlere sac;1hnca, annesi onlan
toplamak ic;in egildi. Annesinin bu durumdan pek memnun ol-
mad1gm1 gordtigti halde buna pek de onem vermeden agzmdan
pan;alan yerlere sac;maya devam etti.
36
Kaba (:ocuk Danny 37
Annesi Danny'nin bu kaba davram;;lanndan ve kurabiyelerle
karmrn doyurdugu ic;in saatler harcayarak haz1rlad1g 1 ak.;;am
yemegine de burun ktvirmasmdan nefret ediyordu. "Danny!
Ak.;;am yemegini haz1rlad1g1m1 g6rmtiyor musun? Ke.;;ke buttin
o a bur cuburu yemeseydin."
A Agz1 ikinci kurabiye ile doluyken, agzmm it;inde "bo.;;ver" gibi
laflar geveledi.
"Kitap okuma odevin ic;in ihtiyacm olan kitab1 aldm mi
tathm ?" diye sordu annesi. '
Bu soruyu duymazdan gelerek, Danny de "Futbol ic;in ihtiya-
ctm olan malzemeyi aldm mi?" diye sordu.
"Hayir" dedi annesi. "Bugtin spor magazasma gidecek
zamarnm olmadi."
Danny tiksinti dolu bir bak1.;;la, "Aman anne, btitun gtin evde
ne yapzyorsun? Pembe diziler mi seyrediyorsun? $imdi git-
melisin, c;tinkti onlara ihtiyac1m var."
Annesi saate bir goz atti ve ba;;1rn salladi. "$imdi c;ok gee;
olmu.;;, ama yemekten sonra gidebiliriz." Danny bu arada
tic;tincti bir kurabiyeden bir lokma ismnca, "Sana ba.;;ka bir .;;ey
yememeni soylemi.;;tim!" diye patladi. Annesi elinden almaya
c;ah.;;irken, Danny de odtiltinti havalara kaldmp ondan kac;-
maya c;ah;;1yordu. Arna her ikisi de, Danny'nin son zamanlar-
daki h1zh geli.;;imi ile artik kurabiyeyi ula.;;ilamayacak ytiksek-
liklere c;1karabilecegini biliyordu. "Danny kes .;;unu!" diye
soylendi annesi.
"Danny, kes .;;unu!" diye mtizikal bir sesle annesini taklit etti
Danny de.
Derin bir i<; r,:eki.;;ten sonra, annesi kavgaya degmeyecegini
dti.;;tinerek olaym pe.;;ini birakti. Onun yerine konu.;;masma
kald1g1 yerden devam etti, "Evet, kitab1 aldm m1?"
Kurabiye paketini yirtarken "Evet dedik ya! Ne oldu, i.;;itme
cihazmm pilleri mi bitti?" dedi.
 Du~uncelilik ve Kibarhk Konusunda Mesajlar
38
Annesi bu kaba sozlere her zamanki gibi tepki gosterdi
"Sozlerine dikkat et!" Ozellikle i?itme cihaz1 ile ilgili son zaman-
larda geli?tirdigi espri anlay1?mdan rahats1z olarak "Benimle
boyle konu?mandan memnun- kalmad1g1m1 biliyorsun." Bu
arada Danny umars1z bir ?ekilde kurabiye paketiyle oynuyor-
du.
Danny annesine bakarak "Hey! Bununla birlikte silt ic;ebili-
rim ... " dedi.
Annesi hic;bir ?ey soylemeden, Ne dedin? anlammda ona
bakti. Bu ya?ma geldigi halde hala "liltfen" demeyi hatirlatmas1
gerektigine inanam1yordu.
Danny annesinin bak1?mm ne anlama geldigini anlayacak
kadar ak1lhyd1 ama bu kabahgmm sosyal etkilerini anlayam1yor-
du. Burnunu kivirarak alayc1 bir ?ekilde "lutfeeeeeen" dedi. An-
nesi ona bir bardak silt, pec;ete ve bir tabak verdi. "Sadece sut
istedim," diye soylendi. Bu arada mutfagm obtir ucundaki c;op
tenekesine top yaptig1 kurabiye kag1tlanm firlatiyor ve bu arada
yansm1 da yerlere atiyordu. Annesi yerdeki kag1tlan ve kmnh-
lan toplarken, ona yan gozle bak1p "Yemek ham olana kadar
neden kitabm1 okumuyorsun ?" diye sordu.
Danny ters bir bak1?la "Daha eve yeni geldim. Birak biraz
nefes alayzm." dedi.
Annesi derin bir nefes alarak "Arna tathm, zaten geri
kaldm ... " demeye c;ah?tL
Danny onun aptal oldugunu dil?tindUgilnti gosteren bir bak1?
firlatarak "$u kitap konusunu keser mis in?" dedi.
$a~kmhk ve Uztintti ile oglunun a?agilamalanndan c;ok rahats1z
olmu~ bir ?ekilde "Benimle bu ?ekilde konu?ma kUc;uk bey. Oturup
o kitab1 okumam istiyorum. Projelerini yapmaya ba?lamak ic;in
neden son dakikaya kadar bekledigini hie; anlayam1yorum. So11ra
da gece yanlanna kadar oturup bitirmeye c;ah?1yorsun ... " Bu arada
Danny arkas1m donmil? mutfaktan c;1k1yordu.
Kaba <;;ocuh Danny 39
Giderken de annesinin duymas1 ic;in gerekli ytikseklikte bir
sesle "Dir-dir-dir," diyerek gidip televizyonu ac;ti.
"Danny!" diye bagird1 annesi, "O televizyonun kar?1sma otur-
ma. Gelip sofray1 kur!"
"Neden hep ben yapmak zorunday1m?" diye bagird1 ic;eri-
den. Ve boylece konu?ma bitmi? oldu. Televizyonun sesini daha
da ytikseltirken, annesi o ak?am da sofray1 yine kendisinin
kuracagm1 ve her tar/ii tarti?mamn sona erdigini anlam1?
bulunuyordu. Dolaptan ald1g1 tabaklan masanm tizerine
firlatirken kendi kendine soyleniyordu "Neden biraz daha kibar
ve yard1mc1 olamad1gm1 anlayam1yorum ... "
Gizli Mesaj
Bana istedigin kadar kabahk yapabilirsin, bu davram?m yUzUn-
den katlanmak zorunda olacagm hic;bir sonuc; olmayacak.
Davram?ml degi~tirme konusunda seni etkilemek ic;in hic;bir ?ey
yapmayacag1m. Bu ytizden hayabm1zm sonuna kadar bu
~ekilde devam edebiliriz.
Uzerinde Dii§iiniin
Bir c;ocugun anababasma bu kadar kaba ve sayg1s1z bir
bic;imde davranmasm1 duymak c;ok rahats1z edici bir ?ey. Ne
yaz1k ki iyi c;ocuklar bile bu tip davram?lan ya?1tlarmdan, film-
lerden ve televizyondan ogrenmektedirler. Anababalann c;ogu
c;ocuklannm boyle davranmasmdan c;ok mutsuz olmalanna
kar~m, bunu degi~tirme konusunda gtic;stiz olduklanna inan-
maktadirlar.
Anababalarm c;ogu dogru bir yontemle i?e ba?lar ve
ktic;Uctikken c;ocuklanna "ltitfen" ve "te?ekktir ederim" demeyi
ogretirler. Zamanla yogun i?ler ve devamh tekrarlar onlan
y1ldirmaya ba~lar. Birkac; kaba ve a?ag1lay1c1 sozctik dtizeltilmeden
birak1hr ve gittikc;e ho? olmayan bir davram? 6rtinttisti ortaya
40 Du~uncelilik ve Kibarhk Konusunda Mesajlar
<;1krnaya ba~lar. Bu orUntUyU kirmak da <;ocuklukta oldugu kadar
kolay degildir. Devamh gordUgUmUz ic;in artik dikkatimizi <;ek-
meyen bir duvar lekesi gibidir. Orada ne kadar <;ok kahrsa onu
<;1karmak da o kadar zordur.
As1l sorun, sayg1s1zhgm kendisinden c;ok, daha ciddi bir
tehlikenin belirtisi olmas1 gerc;egidir: c;ocugun beklentileri ve
otoritedeki hiyerar~iyi anlayamamas1 ve anababanm da bu bek-
lentileri <;ocuga iletememesi.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Bu, kabul edilemeyecek durumu dUzeltmenin ilk ad1m1 otorite-
deki hiyerar~inin net ve kararhhkla ortaya konmas1dir. Ba~ka bir
deyi~le, c;ocugunuza patronun kim oldugunu bildirmenin zama-
m geldi! Bunun i<;in, once sizin inanmamz ve kendinize yetkili
alma izni vermeniz gerekmektedir. \:ocugunuzun sorumluluk
sahibi, uygar ve ba~anh bir yeti~kin olabilmesi i<;in sizin egitimi-
nize, rehberliginize ve yonlendirmelerinize ihtiyac1 oldugu ger-
<;egini hi<; unutmamahsm1z. Onun bUtun ya~am1 Uzerine kura-
cag1 temeli atmak i<;in sadece birka<; y1hmz var.
KontrolU almaya karar verdikten sonra, <;ocugunuzun izleye-
cegi kurallan ac;1k<;a belirleyerek i~e koyulun. Danny orneginde
UzUlerek gordUgUmUz gibi, dUzeltmeler yapmadan <;ocugunu-
zun kaba ve sayg1s1z davram~!anna izin verirseniz, ona c;ok ac;1k
ama maalesef yanh~ beklentileriniz oldugunu gostermi~ olursu-
nuz. Onunla uzun y1llar gerilere giderek ya~1 ne olursa olsun
"lUtfen", "te~ekklir ederim" ve "... miyim ?" gibi sozcUkleri kul-
lanmas1 konusunda israrc1 olun. Bunu yapmad1g1 zaman da "Ne
soylemen gerekiyordu?" demektense, soylemesini istediginiz
sozcUkleri ifade edin: "Danny, senden duymak istedigim sozler
'Biraz slit alabilir miyim?'" Bunu yapmad1g1 zaman, birakm ku-
rabiyesini kuru kuru yesin (kurabiye yemesine izin verecekse-
niz). Bunu yorulana kadar yapmah ve hi<;bir sayg1s1z sozcUgUn
gozden kac;masma izin vermemelisiniz.
Kaba (ocuh Danny 41
\:ocugunuza da karanmz1 a<;1klamah ve davram~lanrnn kon-
trolden <;1kmasma izin verdiginizi itiraf etmeli, ancak bu duru-
mun derhal bitecegini bildirmelisiniz. Beklentilerinizi c;ok ac;1k
bir bi<;imde a<;1klamahsm1z "BugUnden sonra benimle ve baban-
la her konu~tugunda kibar ve sayg1h olmarn bekliyorum."
Beklentilerinizi ac;1k<;a belirttikten ve bir, iki hafta boyunca
onu nazik<;e dUzelttikten sonra bir sonraki ad1ma gec;ebilirsiniz.
\:ocugunuzun sahip oldugu ayncahklann bir listesini yapm:
Televizyon seyretme, telefonu kullanma ve bisiklete binme
ozgUr!UgU gibi. Listenize, tath yeme, arkada~larma gitme, arka-
da~lanm eve <;ag1rma gibi konulan da ekleyebilirsiniz. Her
sayg1s1z davrarn~ta listenizdeki bir maddeyi silin, o hafta boyun-
ca o ayncahg1 c;ocugunuzun elinden aim ve bunu s1k1 takip edin.
Her yeni haftaya yeni bir liste ile ba~laym.
Danny gibi c;ocuklar bazen c;ok kaba gozUkseler bile, i<;ten
ic;e insanlara, ozellikle de anababalanna bu ~ekilde davranma-
malan gerektigini bilirler. Bu c;ocuklar yaptiklannm yanh~
oldugunun farkmdadirlar ve neden kimsenin onlan
uyarmad1gm1 merak ederler. Zaman i<;inde de vicdanlannm bu
uyanc1 sesini duymamaya ve kaba davram~lan normal kabul
etmeye ba~larlar.
Son olarak onemli bir nokta: \:ocugunuzla konu~urken siz
de davram~lanmzm kibar olmasma dikkat edin. "Soyledigimi
yap, yapt@m1 yapma" iyi bir anababahk felsefesi degildir. Bir
model olarak sizin davram~lanmz <;ocugunuzun olumsuz
davram~larmm dUzeltilmesinde c;ok onemlidir.

Di§ Doktoru
Dori, sabah gUne;;inin odaya girmesini engelleyen perdeleri a¢ti
ve k1zmm yatagmm kenanna oturdu. Her zaman ku;;larla birlik-
te ayakta olan klZl yorganmm altmda iyice kayboldu. "Haydi
Naomi, kalkma vakti!" Naomi homurdanarak o gUn kalkmaya-
cagm1 soyledi. "Neden?" diye sordu Dori cevabm1 bildigi halde.
Normal ;;artlarda iki sokak 6teden duyulabilecek kadar gUr
olan ses, bu sefer yorganm altmdan bir yerlerden korku dolu
c;1km1;;ti. "Di;;c;iye gitmek istemiyorum, c;ok korkuyorum."
"Oh, Naomi! Korkacak bir ;;ey yok ki tathm. SUt di;;inin c;e-
kilmesi c;ok basit bir ;;ey. Di;;c;i hie; ac1mayacagm1, c;UnkU slit
di;;lerinin koki.lnUn olmad1gm1 soyledi. Daha sen farkma bile
varmadan bitmi;; olacak." Dori, k1zmm gerektigi kadar cesur ve
gUc;lU olmad1g1 fikrini kafasmdan uzakla;;tirmaya c;ah;;h.
Naomi yatakta gerindi, k1vnld1, oyaland1, homurdand1 ama
sonunda kalktt. Oldukc;a ihk bir sabah olmasma kar;;m u;;Uyor-
du. Giyindikten soma mutfaga geldi ve her zamanki m1sir
gevreginden koca bir tabak doldurdu. Tam Uzerine sUtunU
koyuyordu ki, Dori mutfaga girdi. "Dur! Di;; hekimi bu sabah
kahvalh etmemen gerektigini soylemi;;ti unuttun mu?" diye
seslendi.
42
Di~ Dohtoru 43
Naomi dudagm1 bukerek "Arna bu haks1zhk! Di;;c;iye gitmek
yeterince kotil zaten. Bir de kahvalti edemiyorum!"
Dori aceleyle m1s1r gevregini kutuya geri bo;;altt1. "Bunun
senin iyiligin ic;in oldugunu biliyorsun. Doktorun onerilerine
uymahsm."
"Arna ben ac;1m!" diye bagirdt.
Dori sakin ve anlay1;;h bir sesle devam etti, "Boyle bozul-
manm hic;bir yaran yok. Haydi ;;imdi sac;lanrn tara, di;;lerini
hrc;ala ve gitmeye haztr ol." Naomi odadan c;1karken gi.lri.lltuyle
ayaklanrn yere vurdu.
Birkac; dakika soma di;; doktoruna gitmek ilzere yola
c;1km1;;lard1 bile. Naomi arabadaki radyo istasyonunu sUrekli
degi;;tiriyordu ki annesi radyoyu kapath. "Sakin ol, tathm!"
dedi.
"Olamam," diye soylendi Naomi "Bu ne kadar si.lrecek?
Okula ne zaman gidebilecegim ?"
"i;;lemin ne kadar si.lrecegini bilmiyorum. Arna doktor soma
evde biraz dinlenmen gerektigini soyledi."
"MUmkUn degil! Sara ve Julia ile oyun bahc;esinde
bulu;;acakhk. Yeni salmcag1 deneyecektik. Gitmezsem bana c;ok
k1zarlar."
Annesi gulUmseyerek, "Tabii ki sana k1zmazlar. <;ok aptalca.
Onlara di;;inin c;ekildigini soylersin."
Naomi bir sUre dU;;UndUkten sonra kollanrn kavu;;turdu,
oturdugu yerde dikle;;ti ve o gUn di;;ini c;ektirmeyecegini
kararhhkla ilan etti.
Annesi gUlerek, "Tabii ki c;ektireceksin!" dedi.
Naomi gergin bir ;;ekilde "Hie; de komik degil anne ... " dedi.
Bu arada alt dudag1 aynen bebekliginde anlayamad1g1 ya da
rahats1z oldugu bir ;;eyle kar;;1la;;tigmda oldugu gibi bukUlmeye
ba;;lam1;;ti. "Arna c;ok ac1yacak."
 Du~uncelilik ve Kibarhk Konusunda Mesajlar
44
Dori derin bir nefes ahp kizma bakh, "Tamam tathm. Ben bu
doktora gerc;ekten c;ok gliveniyorum. i~ini iyi biliyor. <;ok c;abuk
bitecek ve unutma pek de ac1mayacagm1 soylemi~ti."
Naomi, "pek de" sozcliglinU mmldand1, omuzlan dli~mli~
koltugunda daha da klic;lilmli~ bir ~ekilde camdan di~ansm1
seyrediyordu. Gec;tikleri her evin ic;inde kendisinden daha iyi
di~leri olan daha cesur bir kizm oldugunu hayal etti. Kendisinin
nesi vard1? Bebekc;e ~eyler ic;in endi~eleniyordu. Birden ken-
disini c;ok c;ok klic;lik hissetti.
Gizli Mesaj
"Aptal olma! Duygulann c;ok aptalca ve yanh~. Nas1l hissetmen
gerektigini ben sana soy/eyecegim ve oyle hissetmezsen sende
bir acayiplik var demektir."
Ozerinde Dii§iiniin
"Aglamay1 kes, hie; ac1madi." "Her ~ey yoluna girecek." "Bunda
endi~elenecek bir~ey yok, sen sadece c;ocuksun." "Smavda c;ok
ba~anh olacaksm." Tipik yeti~kin cevaplan! Arna c;ocugunuz
belki de ~oyle du~linliyordu: "Gerc;ekten ac1yor!" "Ben endi~e­
leniyorum." "Her ~ey tamam degi/ !" <;ocuklar da yeti~kinler gi-
bi duygulanm hissederler ve onlara boyle hissetmediklerini soy-
lemek kafalanm kan~tmr ve hayal kmkhklan yaratir, o duygu-
nun ortadan kalkmasm1 saglamaz. Ashnda kesinlikle anla~ila­
mad1gm1 dli~linlir ve korkusuyla yalmz ba~ma kald1gm1 hisseder.
Yarahlan duygu canavan da bu ~ekilde beslenir. Aynca herke-
sin ac1 e~igi farkhdir. Birisi ic;iri "hie; ac1tmayan", ba~ka birisi ic;in
c;ok ciddi bir ac1 olabilir. Ba~ka birisinin ya~ad1g1 -fiziksel ya da
duygusal- ac1y1 saptamak olanakh degildir.
O halde c;ocugunuzun duygulanm inkar etmek i~e yara-
mad1gma gore, sorunu tam olarak ac;:1klamak ve anlamh
ogutlerde bulunmak daha m1 iyi? Bunlar da i~e yaramaz.
Di~ Dohtorn 45
<;ocugunuz duygulannm o kadar c;ok etkisindedir ki, siz ac;1kla-
malar yaparken ya da oglit verirken, o gerc;ek kaygilan
konusunda sizi ikna etmeye c;ah~acakhr. Boyle bir durumda da,
birbirinizle konu~tugunuz halde herkes kendisi konu~makta ve
digerini dinlememektedir.
Aslmda sorun, bizim c;ocuklann sorunlanna yeti~kinlerin go-
zlinden bakmam1zdir. Bir sorunu dogru alg1layabilmek oranla-
ma ile ilgilidir: Siz klic;lik bir c;ocukken magazalardaki tezgahla-
rm ne kadar buylik geldigini hatirhyor musunuz? Boyunuz o tez-
gahlan a~hktan sonra, onun lizerindeki goremediginiz yiyecegi-
nizi almamn ne kadar zor oldugunu unutuverirsiniz. Korkulan-
m1z da boyledir ve onlar her zaman bizimledir, sadece boyutla-
n degi~ir.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Dori ic;in kizmm duygulanm aynmsamak c;:ok kolay olabilir mi?
Duygulannm gerc;:ek oldugunu, kayg1lanmn, ac1smm ve endi~e­
sinin normal oldugunu bildirmesi yeterli mi? Evet! <;ocuklar
korktuklan zamanlarda en dogru olan bu duyguyu tammakhr.
Bundan sonra c;ocugunuz size ac1, korku ya da endi~e duy-
gulan ile geldigi zaman, hic;bir i~e yaramayan inkar etme yakla-
~1mmdan kac;:mm; duygulan inkar etmeyin, korkuyu kuc;:ultme-
yin veya endi~eyi uzakla~tirmaym. Boyle anlarda c;:ocugunuzun
sizden en c;ok bekledigi onun endi~elerini dinlemeniz ve duygu-
lanm tammamzdir. "Evet tathm, korktugunu biliyorum. Buylik-
ler bile di~ doktoruna gitmeyi sevmezler." Duygulan bir kez
onayland1ktan sonra arhk biraz rahatlamasma yard1mc1 olacak
ac;:1klamalanmz1 ve ogutlerinizi daha iyi dinleyebilecektir. Onun
duygulanm inkar ederseniz, onlarm gec;:erli oldugunu size ve
kendisine kamtlamak ic;:in c;:aba harcayacakhr. Oysa onun duy-
gulanm bir kez onaylad1ktan sonra, arhk onlan anlamasma ve
yenmesine yard1mc1 olabilirsiniz. Mlicadele ettigi korku ya da
ac1y1 azaltacak yontemler geli~tirmesini saglayabilirsiniz. Bir
46 Du~tmcelilik ve Kibarhk Konusunda Mesajlar

kere duygulanrn ifade etme konusunda kendini rahat hisseder-

se, sundugunuz gorU~ler de bir yeti~kin olarak kar~1la~acag1
korkularda da ona yard1mc1 olacaktir. Aynca duygulanrn anla-
masm1 ve tarnmlamasm1 ogrenirse, kendisini daha iyi anlayacak
ve ya~amla ilgiii alg1lanna da daha c;ok gilvenecektir.
Bu yakla~1mm diger bir yaran da ~u olacaktir: Kendisinin bile
biraz manbks1z buldugu bir korkusunu ifade ettiginde sizin
kilc;Uk gormeyeceginizi hissederse, daha ciddi konularda size
gelme olas1hg1 da artacaktir. Uygun olmayan, bazen de tehlike-
li olabilecek ki~ilere veya durumlara yonelmesindense size
gelmesi de daha olas1dir. Firtmalarda s1gmacag1 bir liman,
korkulan ne kadar aptalca -ya da ciddi- olursa olsun
anla~1lacagmdan emin oldugu bir yer olacaksm1z. 3

Kugmhk ve Ofke
ile ilgili Mesajlar
 Bag1rmak m1, Kucaklamak m1?

"Olin o korkunc;: glinlerden biriydi." Claire, sanki glinlin ger-

ginligini atmak istercesine derin bir ic;: gec;:irdikten sonra biraz
sustu. Joshua'nm yaphg1 her ~ey sinirlerini geriyordu. Sabah
kalk1p a~ag1ya geldiginde ba~lad1 her ~ey. ilkonce bir kutu m1-
sir gevregini, kutuyu ac;:maya c;:ah~irken yerlere doktli! Blitlin
bu dagm1khgm Uzerine basarak bir ~i~e slitli tabagma bo~alt­
h. Ondan sonra da, izin vermedigimi bildigi halde mutfak
tezgahmm lizerine hrmandi. Birazdan mutfak masasmm lize-
rinde boya yapmaya kalkti. Kag1d1 falan degil, masanm lize-
rini boyuyordu! Sanki her be~ dakikada bir bagmyordum. Si-
nirlerim iyice bozulmu~tu ve yatma saatinin gelmesini iple
c;ekiyordum ki, Josh'u banyodaki lavaboda c;amurlu kamyo-
nunu y1karken buldum. Bunu daha once de konu~mu~tuk ve
c;amurlu kamyonun eve getirilmemesi gerektigini biliyordu.
"Banyoya geldigimde, lavabodan ta~an c;amurlu su yerdeki
klic;Uk golclige damlamaktaydi. Derin bir nefes ald1m ve ona yi-
ne yliksek sesli bir nasihat c;ekmeye haz1rlamyordum. Ofkeden
de titriyordum. En yumu~ak anababalarm bile c;ocuklanm kap-
ttklan gibi nas1l dovebildiklerini ilk defa c;:ok iyi anlayabiliyor-
dum. Joshua'nm koluna yap1~hg1mda, birden aynadaki gorlin-
tlimli yakalad1m.
49
50 Kugmhk ve Ofke ile ilgili Mesajlar
Gordi.lgi.lm gori.lntu beni c;ok §a§irtm1§ti. <:;ok ilkel gozi.lki.l-
yordum! Yi.lzi.lm kipkirm1z1 olmu§, boynumdaki damarlar §i~mi~
ve gozlerim falta§I gibi ac;ilm1§, olanlara nefretle bak1yor gibiy-
dim. Bilton bunlarm c;amurlu bir kamyon yi.lzi.lnden oldugunu
di.l§Undi.lm. Birden her §ey o kadar anlams1z geldi ki bi.ltun of-
kem gec;ti. 0 anda Joshua'nm kolunu kapm1§t1m zaten ve onu
kendime dogru c;ektim. Kollanm1 onun boynuna dolay1p onu
kucaklad1m ve aynada gordi.lgi.lm kadm ic;in aglad1m. Hic;bir §ey
soylemeden, ic;gi.ldi.lsel olarak Josh da kollanrn bana dolad1 ve
beni kucakladi. Birkac; dakika soma, aynaya tekrar baktim ve
bu sefer kontrolden c;1km1§ ofkeli bir anne yerine, yanaklan c;a-
mur ic;inde kollanm beni sarabilmek ic;in uzatmaya c;ah§an mi-
nicik saf ve tath oglumu g6rdi.lm. Orada sevgiyi gordi.lm.
Gizli Mesaj
"Sana bagirmak veya seni kucaklamak arasmda bir sec;im yap-
mak zorunday1m. Seni sevdigim ic;in seni kucaklamay1 sec;meye
c;ah§acag1m ve boylece kendi ic;imdeki iyiyi gormemi saglaml§
olacaksm."
Bunlari Dii§iiniin
Her anababa, c;ocugunun si.lrekli kurald1§1 davranarak ve huzu-
ru bozarak, durmaks1zm yanh§ bir§eyler yaphg1 gi.lnler ya§affiI§-
hr. Boyle gi.lnlerde di.lzeltmeler, yonlendirmeler ve hatirlatmalar
yapmak c;ok kolayd1r. Her yanh§ davram§, her hata, her c;ocuk-
c;a tepki birbirinin Uzerine eklenir ve bir si.lre soma ofkemiz duy-
gulanm1z1 yonlendirmeye ba§lar.
Claire §anshydi. Bir §ekilde ofkesi onu denetime almadan
once, o kendini denetlemeyi ba§ardi. Sonuc; da c;ok olumlu ol-
mayabilirdi. Genellikle denetlenemeyen ofkemiz ve amac;s1z
tepkimiz nedeniyle ho§ olmayan durumlar ortaya c;1kabilir. Ani
bir adrenalin artl§I yi.lzUnden bir onlem almaktansa, a§m bir
Bagmnah nu Kucahlamah 1111? 51
tepki gosteririz. Sanki bir domino etkisi gibidir; ofkelenir ve du-
§i.lncesizce davranmz; ceza verir, bagmr, kUfreder ya da daha da
koti.l tepkiler veririz, c;ocugumuz aglamaya ba§lar ve ofke tirma-
m§a gec;er. BizcJen ayn bir yerde bu sefer c;ocugumuz intikam
planlan yapmaya ve ya§amm ne denli haks1zhklarla dolu oldugu-
nu di.l§i.lni.lp Uzi.llmeye ba§lar. Biz de ofkemizden kurtulup yava§
yava§ iyile§meye ba§lad1g1m1zda bu sefer pi§manhk, Uzi.lnti.l ve
utanc; duygulan geli§ir. Bu, evdeki izleyiciler tarafmdan da olum-
suz ele§tiriler alan ve s1k s1k tekrarlanan bir gosteriye doni.l§Ur.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Ne denli olmamasm1 dilesek de ofke anababahgm bir parc;as1
haline gelmi§tir. Her zaman yanh§ davrarn§lar, hatalar ve c;ocuk-
c;a aptalhklar olacaktir. Her zaman c;ocuklanm1zm yapmasm1 ya
da yapmamasm1 istedigimiz davram§lar olacakhr. Her zaman
kar§1lanamayan beklentiler ve bizim ho§g6ri.l di.lzeyimizi a§an
di§ baskilar ve gerginlikler olacakhr. Arna her zaman da sevgi
vardir. Ve sevgi olan yerde her zaman geli§mek ic;in bir moti-
vasyon da vardir.
Ofke gerc;egini kabul edebiliriz ama onun kolayca yarattig1
olumsuz davrarn§ ori.lntulerinin ic;ine di.l§meye direnc; gosterme-
liyiz. Huzurlu bir aile ya§antis1 ic;in ofkemizi tammay1 ve dene-
tim altmda tutmay1 ogrenmemiz c;ok onemlidir.
Ofkenin kontroli.l ic;in gerekli ilk ad1m onu harekete gec;iren
davrarn§lan ortadan kaldirmakhr. Bunun en tehlikelisi de bizim
kendimizin olumsuz, bag1§lamayan, akla-kara di.l§Uncelerimiz-
dir: "Bunu neden bana yap1yor?" "Bunu iyi biliyor olmah!" "Bu
korkunc;!" "Buna bir dakika daha dayanamayacag1m!" Ofkemi-
zi yaratan, bi.lyi.lten, c;arp1tan di.l§i.lncelerden ba§ka hic;bir §eyi
gormeme, duymama ve anlamama dar gori.l§li.lli.lgi.l ile ofkemi-
zi k6rUkleyerek di.lzeyini arttmyoruz.
OU§Uncelerinizi denetim altma ald1gm1zda, boyle zamanlarda
sakin kalabildiginizi g6receksiniz. Hemen §imdi adrenalin di.lze-
52 Kugmhk ve Ofke ile ilgili Mesajlar
r
yinizin artt1g1 bir dahaki sefer, derin bir nefes ahp ~7inizden sa-
kinle$tirici sozcilkler mmldanacagm1za soz verin. Ornegin, "O
daha bir bebek" ya da "Bununla ba$a <;1kabilirim" ya da "Bu da
ge<;ecek." <;ocugunuza bir dakika dikkatlice bakm ve oradaki
gizli sevgiyi bulmaya <;ah$m. Hep boyle kil<;ilk kalmayacagm1 ve
bir giln bu ammz1 ozleyeceginizi unutmaym. .
Biltiln bunlar sizin ofke girdabma kap1hp gitmenizi engelle- Siz Ikiniz!
yemiyorsa, oyle anlarda kendinizle <;ocugunuz arasma bir me-
safe koyun. <;ocuk kil<;Ukse onu oyun parkma koyun ya da ba$-
ka bir yeti$kine teslim edin. <;ocugunuz yilrilyebiliyor ve konu-
$abiliyorsa, mola yontemini kullanm. Kendi davram$m1z1 dene-
tim altma almak i<;in kendinize yatak odamzda, banyoda ya da
bah<;ede sakin bir yer bulun. Orada oldugunuz silrece akhmz1
devreye sokup, kendinizi sakinle$tirin ve bu durum i<;in uygun Huzu r i<;inde i<;meye haz1rland1g1 kahvesinden daha bir yudum
bir tepki geli$tirin. Boylece <;ocugunuzun yanma, belli bir he- alm1~tt ki, birden midesinde gilniln ilk ac1sm1 hissetti. Zaman
defe yonelik bir planla, akhmz yerine gelmi~ bir ~ekilde gidersi- i<;inde artarak ba~ agnsma donil~tu. Nadine, gozlerini kapattt ve
niz ve ofkenizin goril~Unilzil bulandird1g1 bir durumdan kurtul- kulaklanm ttkad1 ama onu iki tarafh ku~atan o korkun<; ve sil-
mu~ olarak karanmz1 uygularsm1z. rekli bagn$IP aglamalan duymamas1 milmkiln degildi: "Anne!
Siz de Claire gibi kafamzdaki bir degi~ikligin yilreginizdeki Ryan topumu aldt ve geri vermiyor!"
degi~ikligi de saglayacagm1 ke~fedebilirsiniz.
"Hayir almad1m! Joey yalan soylilyor! 0 benim!"
"Hayir benim! Ona vermesini soyler misin ?"
Nadine, tepeden ttrnaga bir titreme ge<;irdi. Topu kapttg1 gi-
bi "Siz ikiniz hi<; ge<;inemeyecek misiniz?" dedi.
Birazdan oglanlar <;izgi film seyretmek Uzere oturma odas1-
na ko~tular. Evin i<;indeki hava firtma onceki durgunluga benzi-
yordu. Nadine, kulaklanm dikip firtmanm ne zaman gelecegini
beklemeye ba~ladt. Birazdan bagn~lar evi doldurmu~ ve Joey'un
<;1ghklanm duymazdan gelmek olanaks1z olmu$tu. Oturma oda-
sma girdigi anda oglanlar yerde uzaktan kumanday1 kapmak
i<;in gilre~iyorlard1.
53

L
54 Kugmhk ve Ofke ile llgili Mesajlar
"Yeter artik!" diye bagirdi. "Neden slirekli olarak vah§i hay-
vanlar gibi davranmak zorundas1rnz?"
Oturma odasmdan c;1kmak zorunda kalan oglanlar bu sefer
de bilgisayar masasmda hrtma estirmeye ba§ladilar. Nadine, c;a-
ma§1rlan makinaya koymak ic;in yukanya c;1ktiktan k1sa bir slire
sonra yeni bir c;ah§ma ylizlinden yeniden a§ag1ya inmek zorun-
da kalmi§h. Yine mi? Kafasm1 odadan ic;eriye uzatt1gmda tam
bir sava§ alarn ile kar§1la§tl. Kavga etme konusunda kavga edi-
yorlardi. "Sizin ikinizi hie; yalrnz birakamayacak m1y1m ?" diye
soylendi.
Blitlin bu slirtli§me ve kavgalar blitlin sabah boyunca devam
etti. Oglen oldugunda Nadine, c;ocuklanna uygulamak ic;in c;a-
balad1g1 sabirh ve olumlu teknikleri yitirmi§ti ve bliylik bir hayal
kmkhg1 ya§1yordu. Oglanlar eller, dirsekler ve ayaklarla ylirlitli-
lecek iti§meleri engellemek amac1yla birbirlerinden uzakla§tlnl-
m1§ bir §ekilde yemeklerini yerlerken, anneleri olarak onlara bi-
raz nasihat vermek istedi. "Size neler oldugunu anlayam1yo-
rum. Slirekli kavga ediyorsunuz ve hic;bir §ekilde gec;inmeye c;a-
h§mtyorsunuz. Bir dakika bile beraberce oynayam1yorsunuz.
Artik ne yapacag1m1 bilemiyorum. Belki de birbirinizden uzak
durmahsm1z."
Gizli Mesaj
Her zaman birbirinize dli§man olacagm1za inarnyorum ve hic;bir
zaman iyi gec;inmek ic;in gerekli yetenek ve zekaya sahip oldu-
gunuzu -ya da olacagmlZl- dli§linmliyorum. Geli§meye c;ah§ma-
rnza gerek yok. Umutsuz vakas1rnz."
Bunlari Dii§iiniin
c;evremizdeki davrarn§lardan bunald1g1m1zda, onlarla ilgili kesin
tarnmlamalar ve genellemeler yapmak c;ok yaygm bir tepkidir:
"Sen her zaman ... " "Sen hic;bir zaman". Bu tlir ifadeler evlilik-
Siz ihiniz! 55
lerde de, arkada§hklarda da iyi degildir ama ozellikle anababa-
hkta daha da y1k1c1dir c;linkli gelecege donlik baz1 yarg1lar olu~­
tururlar.
Nadine'in c;ocuklan ile ileti§iminde kulland1g1 sozcliklerle
olumsuz bir olguyu ve. umutsuz bir gelecegi tarnmlamaktadir:
"Siz ikiniz hie; gec;inemeyek misiniz?" "Siz ikiniz neden devamh
olarak vah§i hayvanlar gibi davranmak zorundasm1z?" "Sizi bir
dakika bile yalrnz birakam1yOrum." Nadine onlann anneleri ol-
dugu ic;in, Ryan ve Joey ona gliveniyor ve inarnyorlardi. Zaman
ic;inde kendilerini tam onun tarnmlad1g1 gibi gormeye ba§lam1§-
lard1 ve bu slirec; ic;inde degi§mek ic;in gosterebilecekleri en ufak
bir c;abay1 bile gostermemeye ba§lam1§lardi. Annelerinin ileride
olmasmdan korktugunun ba§lanna gelme olas1hg1 arhyordu:
Birbirine yabanc1 iki yeti§kin karde§.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
c;ocugunuza, her zaman ve hic;bir zaman gibi kesin ve bas-
makahp tarnmlamalar yapmaktan kac;mm. Sozcliklerinizin anla-
mm1 ve c;ocuklanrnzm ki§isel alg1lan ve davrarn§lan lizerindeki
etkilerini dli§linlin. Yok etmeye c;ah§hgm1z olumsuz davrarn§l ta-
rnmlamak ic;in kesin ifadeler kullanmay1 birakm. 0 tehlikeli soz-
cliklerin yerine, gormek istediginiz davrarn§1 tarnmlayan daha
yap1c1 sozclikleri yerle§tirin. Ornegin, hem c;ocugunuzun zayif
bir bellegi oldugunu c;agn§hran ve cevab1 olmayan o tipik soru-
yu (Size kac; kez daha soylemem gerekiyor?'), daha gerc;ekc;i bir
gozlem climlesi ile ('Sana bir kez soylemem yeterli olmah') de-
gi§tirebilirsiniz. 0 klasik ve anlams1z 'Bunu neden yaptm?' so-
rusunun yerine daha yap1c1 olan 'Bu sorunu nas1l c;ozmeyi dli-
§linliyorsun?'u koyabilirsiniz. Sizi bir kurban durumuna dli§liren
'Benimle o §ekilde konu§ma!'dan vazgec;in ve 'Senden duymak
istedigim •••I §eklindeki daha yararh bir climleyle daha ogretici
olun. Aynca, bu konudaki yontemlerinizi, durumun dogru dli-
I
§linmenizi engellemesine izin vermeden once geli~tirin.
L
56 Kugmhk ve Ofke ile ilgili Mesajlar
r Siz ihiniz! 57

S1rf eglence olsun diye, Nadine'in ba~ agnlanna neden olan Bu ornekte goruldugli gibi, anababalann sozleri c;ocuklann
gilnilnil, olumsuz tepkilerinin yerine olumlulanm koyarak yeni- davram~lannm yonlinli gerc;ekten etkileyebilir. Tabii ki, sadece
den gozden gec;irelim. Bu degi~ikligin uzun vadeli etkisini ac;1k- daha yap1c1 bir dil kullanmak evdeki butiln o slirtil~me, soylen-
c;a gorebileceksiniz. me, yakmma ve kotil davram~lan bir anda yok etmeyecektir
(Ke~ke o kadar kolay olsaydi!). Ancak sizin sozleriniz ailedeki
Anne! Ryan topumu ald1 ve geri vermiyor!"
gen el atmosfer ilzerinde ho~ ve tamamlay1c1 bir hava olu~tura­
"Hayir almad1m! Joey yalan soyluyor! 0 benim!" caktir. Belki de, c;ocuklanmzm birbirleri hakkmdaki goril~leri si-
"Hayir benim! Ona vermesini soyler misin ?" zin yeni tutumunuzun bir yans1mas1 olmaya ba~layacaktir. Belli
Nadine, olay yaratmadan topu Ryan'dan ald1, yere koydu ve bir silrec; ic;inde de, c;ocugunuzun mutlu bir yeti~kin olabilmesi
ic;in gereksinimi olan en onemli dersleri ogretme firsatm1 da ya-
oglanlara bakarak, "ikinizin bunu c;ozecegini biliyorum. $imdi
kalam1~ olacaksm1z.
ikiniz neden buraya oturup konu~muyorsunuz. Bu sorunu ben
olmadan da c;ozebilecek glic;tesiniz."
Birazdan oglanlar c;izgi film seyretmek ilzere oturma oda-
sma ko~tular. Birazdan bagn~lar evi doldurmu~ ve Joey agla-
maya ba;;lam1~b. Oturma odasma girdigi anda oglanlar yerde
uzaktan kumanday1 kapmak ic;in glire~iyorlard1. Nadine tele-
vizyonu kapath, uzaktan kumanday1 ald1 ve komodinin lizeri-
ne koydu. "ikiniz bir karara vard1ktan sonra televizyonu ac;a-
bilirsiniz."
Nadine, c;ama~irlan makinaya koymak ic;in yukanya c;1km1~­
t1. Yeni bir c;ati~ma c;1kmas1 uzun silrmedi. Kafasm1 odadan ic;e-
riye uzatt1gmda oglanlar bilgisayann ba~mda kavga ediyorlard1.
"Belki de bilgisayar oynamak ic;in iyi bir zaman degil. Neden ya-
pacak ba~ka bir ~ey bulmuyorsunuz?"
Nadine'in yorumlan yard1mc1 olmakla birlikte, yerle~mi~
ah~kanhklar tabii ki bir glinde degi~meyecektir. iti~me ve kav-
galar butiln sabah devam etti. Ogle vakti Nadine de yorgun-
luktan bitmi~ti. Oglanlar yemeklerini sesizce yerken, o da bir
anne nasihatma ba~lad1. "ikinizin buglin oldugundan daha iyi
gec;inebilecegini biliyorum. Ogleden sonra daha keyifli bir gun
gec;irmek ic;in neler yapabiliriz?" Ogle yemegi sliresince li<;li
hep beraber gilnlin geri kalan k1smmda neler yapabilecekleri-
ni tarh~blar.
 r (:in Usulii Su 1~hencesi
<;in Usulii Su i~kencesi
Ed, arabasmm yag1m degi~tirirken, klZl Tiffany ceketini ve kas-
km1 giymi~, bisikletini c;1karm1~ olarak babasma yakla~ti. "Baba-
c1g1m, bisikletimle Megan'lara gidebilir miyim?"
Ed, ba~1m iki yana sallayarak "Hayir" dedi.
"Neden?"
Ed, ba$1m kaldird1 "\:UnkU bir saat sonra yemek yiyecegiz ve
ben senin evde olmam istiyorum."
Tiffany "Arna kask1m1 giydim ve bisikletimi c;1kard1m bile" di-
ye devam etti.
Bir yeti~kin tavnyla Ed "O zaman onlan geri koy" dedi.
Tiffany yerinden hie; k1pirdamadan, babasmm yag1 degi~tir­
mesini seyretti ve "Babac1g1m?"
"Hmmm."
"$imdi gidersem, bir saat sonra evde olurum."
Ed, k1sa bir sessizlikten sonra cevap verdi. "Pek sanm1yorum
tathm. Yemekten hemen sonra c;1kacag1z, o ytizden vaktinde
58
59
yememiz laz1m. Gec;en sefer zamanmda donecegine soz verdi-
ginde, yanm saat gee; kalm1$tm. Evde kalmam istiyorum."
Tiffany'nin onun ic;in de bir c;ozUmU vardi. "Saatimi takanm.
Zamanmda burada olabilirim. Soz veriyorum!"
"Ih, ih"
"Tiffany'nin annesinden bana gidecegim zamam hatirlatma-
sm1 isterim."
Ed, ona bakarak "Gec;en sefer de boyle demi~tin. Cevab1m
hayir."
Tiffany, bisikletini arabamn yanmda ileri geri stirmeye, oy-
natmaya ba$ladi. "Arna babaaa! Yaz tatilindeyiz. Ben neden eg-
lenceli bir$eyler yapam1yorum."
Babas1 ona gUIUmsedi "Beni arabanm yagm1 degi$tirirken
seyretmek de eglenceli, hem de egitici! Tum anababalann yap-
tig1 gibi bu zekice yakla$1m1 ho$una gitti ve bir kahkaha attt ve
Tiffany de btitun c;ocuklann yapttg1 gibi gozlerini mutsuzlukla
oynattt.
Birkac; dakika daha gec;ti, "Babac1g1m?"
"Hmmm?"
"N'oooluur gidebilir miyim? Sadece kirk be$ dakika ?" Tiffany
babasmm sessizliginden yararlanmaya ba$lad1. Ed'in bu konu
Uzerinde dU$UndUgUnU ve yava~ yava$ gev$emeye ba$lad1gm1
hissediyordu. "Soz veriyorum. Soz, soz, kirk be~ dakika sonra
evde olacag1m. Gerc;ekten." Ed, hala sessizligini koruyordu.
("Gev~emeye mi ba~lad1, yoksa beni duymazdan m1 geliyor?' di-
ye dU~UndU Tiffany.) "Sonra gelip, sofray1 kurmaya da yard1m
edecegim. Tamam m1? Lutfeeen, baba?"
Ed yenik dti$ITTU$ bir sesle "Tamam git. Arna kirk be$ daki-
kada evde oil" Tiffany, zaferin mutlulugu ile h1zla pedallan c;e-
virmeye ba$lad1.
60 Kirgmhk ve Ofke ile ilgili Mesajlar
Gizli Mesaj
"Tabii ki benim fikrimi degi~tirebilirsin. Tek yapman gereken,
istedigin cevab1 alana kadar yalvarmak yakarmak, soylenmek,
yakmmak."
Ozerinde Dii§iiniin
Kararh ve yarahc1 bir c;ocuk, c;ogunlukla soylediklerinin gec;erliligi
konusunda sizi ikna edebilir. Ancak, sizin karanmz1 degi~tirmeyi
her ba~ard1gmda, sizi yonlendirme yetenegi hakkmdaki deneyimi
ve gtiveni daha da artmaktadir. Anababalann bu ttir yenilgileri bir
kisir dongti yaratmaktadir: Anababa hayir der. <;ocuk 1srar eder.
Anababa hayir der. <;ocuk yalvanr. Anababa evet der. <;ocuk za-
fer kazamr. Bu zafer, c;ocugun anababas1 her hayir dediginde ben-
zer bir stireci tekrarlamasma neden olur. <;ocuklar anababalanrn
c;ok iyi tamrlar. Kararh davranmanm kar~1hgm1 ahp alamayacak-
lanm bilirler ve ne kadar c;ok pratik yaparlarsa, evet cevabm1 al-
ma konusundaki ba~anlanm da o kadar arttirmaya ba~larlar.
Buradaki durum, kumar oynayan insanlann durumuna ben-
zer. Kumarbazlar her seferinde kazanamazlar ama makul bir-
~eyler kazanmak bir dahaki sefer ic;in te~vik edici bir gtic;ttir. <;o-
cuklanm1z da onlan ba~anya gottirecek davrarn~1 stirdtirmek
ic;in ihtiyac;lan olan motivasyonu anababalanndan almaktadir-
lar.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Bu durumda ihtiyacm1z olan degi~iklik kisa, tath ve basit: Hayir
dediginizde, fikrinizi degi~tirmeyin. Yalvarma, yakarma, soylen-
me, yakmma gibi davram~lan peki~tirmeyin. Soztintiztin son
soz olduguna, hem c;ocugunuzu, hem de kendinizi inandmn ve
ah~tmn.
<;ocugunuza hemen cevap vermek zorunda oldugunuz
bask1smdan s1ynlabilirseniz daha kolay c;oztime ula~abilirsiniz.
r
I
I
I
(:in Usulii Su l~l~e11cesi
"Emily bu gece bizde kalabilir mi?" sorusuna hemen hayir de-
mek yerine "Bana dti~Unmek ic;in bir dakika verebilir misin?"
demek, size Uzerinde daha saghkh dti~Untip belki de o gece-
61
nin arkada~mm kalmas1 ic;in uygun bir zaman oldugu sonucu-
na varmamz1 saglayacakhr. Cevabm1z konusunda daha gUven
ic;inde olursamz, onu degi~tirme olas1hgm1z da daha az ola-
cakhr.
Tabii ki bazen c;ocugunuzun one stirdtigti nedenlerin karan-
mz1 degi~tirecegi olaylar olacakhr. Boyle durumlarda, sec;enek-
leri tekrar gozden gec;irip karanrnz1 tekrar degerlendirdiginizi
ac;1kc;a belirtin. ikna yetenegi ytiksek c;ocugunuzun zorlamas1yla
bir karara itilmekle, bazen istisnalar uygulamak arasmdaki fark1
g6rmek c;ok onemlidir. Aynca saY,g1h bir ~ekilde nedenlerini su-
nan bir c;ocukla, <;in usulU su i~kencesi uygulayan c;ocuk arasm-
da da aynm yapabilmelisiniz.
Siz pes edene kadar c;ocugunuzun sizi yiyip bitirmesine izin
vererek bir kisir dongtinUn ic;ine girdiyseniz ve arhk bunu kir-
mak niyetindeyseniz, yogun bir duygusalhk donemi ya~amaya
hazirhkh olun. <;ocugunuz her zamanki yontemlerinin neden
c;ah~mad1gma ~a~iracaktir. Belki de sizi daha fazla zorlamas1 ge-
rektigini dU~Unecektir. Bu a~amada, geleceginizi belirleyin. Ya
hemen c;oztiltiverecek ve hayatm1z boyunca muharebelerle ytiz-
ytize geleceksiniz. Ya da s1k1 duracak, ayagm1z1 yere saglam ba-
sacak, di~inizi s1kacak ve ba~anya ula~acaks1mz.
Hayir dediginizde, onu gerc;ekten kasdedin.
I
L

Can S1k1c1 Yeni Kom~u
Taek, pencereden d1~an bakhgmda, yeni kom~ulannm oglu Jef-
ferey'in onlann kap1sma dogru yilrildilgilnil gorilnce "Oh hayir,
yine geliyor... " diye soylendi.
Olivia yilzilnil buru~turdu. Bu arada, on kap1daki cirlak ses
de sahibinin varhgm1 miljdeliyordu. "Sarni!". Olivia ve Taek
umutsuzca birbirlerine bakhlar. "Sarni? Evde misin?" Jeffrey'in
c;ag1ldayan sesi sokagm obilr tarafmdan duyulabilirdi.
Taek'in genellikle sakin olan ama ~imdi biraz gerginlik dolu
ses tonu e~ine yakm1yordu. "Bu c;ocugun kap1y1 c;almay1 ogre-
necegine inarnyor musun? Bu c;ocuga inarnyor musun, Olivia?
Dilmdilz yilrilyilp ic;eri dahyor! Bagirmaya hakk1 var m1?" Taek,
gillilmsemeye c;ah~arak Jeffrey'e yoneldi. Di~lerinin arasmdan
c;1kan ses dudaklan kadar gergindi. "Bir dahaki sefere liltfen ka-
p1y1 c;al! Sarni odasmda!" Jeffrey, hahnm ilzerinde c;amur izleri
birakarak ko~maya ba~ladi. "Jeffrey! Ayakkabi/ann!" Jeffrey
kendisine yoneltilen bir emir sozcilgil duymad1g1 ic;in, Taek'e ne
I
yapmas1 gerektigini c;ozmeye c;ah~an bir bak1~ f1rlatti. Teak ar-
hk tum sabn ta~m1~ bir ~ekilde patlad1 "Ayakkabilannz c;1kar!"
Olivia'rnn, sakin olmasm1 ima eden bak1~1 ilzerine Teak'in de yil-
zilnde bir ozilr ifadesi olu~tu.
62
i
L
Can 51hic1 Yeni Kom?u 63
Jeffrey, ~a~kmhkla, kafas1 kan~m1~ bir ~ekilde "Oh. Tamam."
dedi ve giri~te oturup c;amur kaph ayakkab1lanrn c;1kararak hah-
nm ilzerine tOrensel bir ~ekilde yerle~tirdi. Taek, ayakkab1lan
ahp kapmm d1~ma c;1kanrken ofkeden kopilrilyordu.
Olivia e~inin omzuna sakinle~tirici bir dokunu~ kondurduk-
tan sonra gillerek dalga gec;meye ba~ladi. "Sevgilim, o geldigi
anda gitmekten nefret ediyorum ama acele etmezsem gee; ka-
lacag1m." Arabasma yoneldiginde, Jeffrey'in bisikletinin garaj
giri~ine, hemen arabanm arkasma konmu~ oldugunu gordil.
Onu silrilkleyerek kenara c;ekti.
Bu arada evin ic;inde i~ler pek de iyi gitmiyordu. Oglanlar
kovalamaca oynarken az kalsm, o sirada c;ocuklarm istilasmdan
yeni kurtulan buzdolabma yonelen Taek'in ayaklanrn ezip gec;e-
ceklerdi. Kendisini toparlad1gmda, "Hey c;ocuklar! <;1km d1~an­
da oynaym!" di ye bagirdi.
Olivia geri dondilgilnde, Taek bitmi~ti. "Olivia, ~u oglarn evi-
ne gondermek ic;in bir bahane bul liltf en" diye yalvardi.
"Neden?" diye gilldil "Daha hic;bir ~ey kirmad1 bile!" Taek ona
durumun c;ok ciddi oldugunu belirten bir bak1~ firlatmca "Jeff-
rey'in ailesine bir tabak kurabiye gotilrilp ho~geldiniz demek isti-
yorum" dedi. Kocasmm ac1 dolu yilzilnil gorme zevkini tatmak
ic;in biraz duralad1 ve ekledi, "... ve oglanlan da beraber gotilrece-
gim."
Birkac; dakika sonra, tam Olivia kap1y1 c;almak ilzere elini
kaldirm1~h ki, Jeffrey "ic;eri girebilirsiniz" dedi. Kap1y1 ac;1p an-
nesine seslendi: "Anne!". Olivia tereddiltle _ac;1k kap1y1 hklathg1
sirada Jeffrey'in annesi Debbie gorilndil ve onu s1cak bir tavir-
la kar~1lad1.
"ic;eri gelin'' dedi. "Eski kom~umuzun hemen ic;eriye girme-
sine o kadar ah~km1m ki, sizin bir sahc1 olabileceginizi dil~iln­
mil~tilm!" Kap1y1 kapatmadan once d1~anya ~oyle bir goz ahp
ogluna "Jeffrey, bisikletini garajm giri~ine koy. Biliyorsun d1~a­
nda birakmamahsm1z."
64 Kirgmhk ve Ofke ile ilgili Mesajlar
Olivia iki ailenin kurallan arasmdaki farkhhgm farkma vard1-
gmda, ayakkab1lanm c;1karrnak uzere egildi. Debbie arkada§c;a
bir tav1rla "Bunu yaprnamza gerek yok" dedi. $6yle bir goz gez-
dirdiginde, Debbie ve Jeffrey'in ayakkab1lanyla dola§tiklanm ve
evdeki ta§ zerninin bundan fazla etkilenrnedigini gordu.
Olivia ve Debbie, rnutfak rnasasma oturup kurabiyelerden
yernege ba§lad1klannda, Jeffrey ve Sarni'nin de buzdolabma
yoneldiklerini farketti. Debbie'nin Jeffrey'e dondugunu gorun-
ce, herhalde her evin dogal kurah olan c;ocuklann buzdolab1m
kan§tirrnarnas1 gerektigi kurahm hatirlatacagm1 dli§linerek biraz
rahatlarn1§tI. Arna Debbie farkh bir yakla§1rnla "Jeffrey, bize de
biraz rn1sir getirir rnisin, tathrn?" dedi.
0 sirada sokak kap1smdan Jeffrey'in babasmm yuksek ses-
le bagirarak 'Hey, Jeffrey! Nerelerdesin?" dedigi duyuldu. Jeff-
rey ve Sarni ona ko§tuktan biraz sonra, Olivia ko§U§turrna ses-
lerinin yam sira lie; ki§inin bagn§rnalanm da duyabiliyordu. Og-
lanlar bir canavann korkum; seslerle kendilerini takip ettigi
oyunda korku c;1ghklan atarak kac;1§1yorlard1.
Gizli Mesaj
"Evirnizde, bizirn kurallanrn1zla davranrnamz1 bekliyoruz ve bu
kurallann ne oldugunu bir §ekilde bildiginizi varsay1yoruz."
Ozerinde Dii§iiniin
Jeffrey kotu bir c;ocuk degil, sadece farkh kurallarla yeti§tiril-
rni~. Bizirn aile gec;rni~irniz, kultururnliz, ki~iligirniz -hatta
ailernizin kararlan- dogru davram~lar konusundaki du~Un­
celerirnizi olu~turur. Ba~kalarmm tepkileri ve tuturnlan ile ilgili
alg1rn1z1 belirler. Jeffrey ve Sarni ile ilgili bu oyku, e§it i~levlere
sahip ailenin, ne kadar farkh kurallan olabilecegini ac;1kc;a
gosteriyor.
Can Si1nC1 Yeni Kom~u 65
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Ba~kasmm c;ocugunun davram§ml yarg1lad1gm1zda, bir an
durup du~unun ve gordugunuzun gerc;ekten yanh§ bir davram§
olup olrnad1gm1 kendinize so run. Belki de o c;ocuk sizin aileniz-
den c;ok farkh deger yargilan ile yeti§tirilrnektedir. Hayatta pek
c;ok dururnda oldugu gibi "farkh" her zarnan "kotu" ya da "yan-
h~" anlarnma gelrnez. (:ocugunuzun tek ba~ma yeti~rnesini is-
ternediginiz surece, evinizde sizin kurallanmz1 bilrneyen ya da
bazen de bildigi halde uyrnayan c;ocuklar olacaktir. Bazen
sadece kendi huzurunuz ic;in bu c;ocuklann davram~lanm duzelt-
rnek zorunda kalabilirsiniz. Bunu yaprnanm en kolay yolu, ken-
di kurallanmz1 kibarca ve ac;1kc;a ifade etrnektir. Ornegin, Jeff-
rey evlerine kap1y1 c;alrnadan girdiginde Taek "Jeffrey, bizim
evirnize geldiginde lutfen kap1y1 c;al ve birisinin seni ic;eri davet
etrnesini bekle" diyebilir. Bu kural onun evinde ya§ad1klanndan
c;ok farkh ise, Jeffrey'in onu ogrenmesi birkac; tekrar gerek-
tirebilir. (:ocuklar oldukc;a esnek olduklan ic;in c;ok kisa surede
farkh kurallan ogrenebilirler.
Bazen davram~1 duzeltme c;abalanmz ba~ans1zhkla sonuc;-
lanabilir. Bu durumda birkac; sec;eneginiz vardir. Once, (1) dav-
ram~m gerc;ekten c;ok rahats1z edici olup olmad1gma, (2) dav-
ram~m ba§ka bir ailedeki sizin kabul edemediginiz kurallar sis-
teminden mi (ya da eksikliginden mi) kaynakland1gma karar
vermelisiniz.
Soz konusu davram§ sizi rahats1z etmekten ba§ka bir zarar
vermiyorsa, onu gormezden gelin ve ba§ka bir ailenin ya§am
tarzm1 degi~tirmek ic;in enerjinizi bo§a harcamaym. Huzursuz
oldugunuz zamanlarda i<;inizden "Benim c;ocugum degil, benim
sorunum degil!" sozcuklerini tekrarlaym.
Ancak davram~ gormezden gelinemeyecek -ve farkh ya~am
tarzlanndan kaynaklanmayan, gerc;ekten yanh~- bir davram§
ise, kendi c;atm1z altmda onu en aza indirgemek ic;in denetimi
ele almahsm1z. (:ocuklann zamanlanm yonlendirmeye c;ah§m.
 66 Kugmhk ve Ofke iJe ilgili Mesajlar

Olumsuz ve disiplinsiz davrarn~lara yer vermemek ic;in, dikkat-

lerini yogunla~tiracaklan oyunlar ya da etkinlikler planlaym.
Rahats1zhk veren c;ocukla kilc;ilk konu~malar yapm ve sizin
evinizde belli kurallar oldugunu, onlara uydugu silrece orada
oynayabilecegini ve uymazsa oradan gitmesini isteyeceginizi
soyleyin. Boylece o da, kurallan begenmiyorsa ba~ka bir yerde
oynamay1 sec;ecek ya da c;ocugunuzla birlikte olabilmek ic;in
kurallara uyacaktir.
Biltiln bunlan denediginiz halde c;ocugun i~birligi yapmasm1
saglayamad1ysarnz, c;ocugun anababas1 ile g6ril~meyi deneyebi-
lirsiniz. Bazen, sizin ic;in onemli olan baz1 kurallan bilmelerini
saglamak, c;ocuklanrn sizin evinizdeyken sizin kurallanrnza uy-
maya te~vik etmeye yoneltebilir. <;ocugun davrarn~1 ki~ileri ve-
ya e~yalan tehlikeye sokacak ~ekilde ise, c;ocugun anababas1 ile
kibarca ve dUrilstc;e goril~mek gerekir.
4
I'
I

ili~kilerle ilgili Mesaj lar

L
 Hakemin Etkisi

Yaptiklan i~ gerc;ekten i~birligini gerektiriyordu ve Ron'la Noel-

le birlikte c;ok iyi c;ah~1yorlard1. Oturma odasma yerle~tirmek
Uzere bir kitaphk yapmaya c;ah~1yorlardi. Onlar karma~1k ac;1k-
lamalan yorumlay1p, hangi parc;anm nereye takilacag1m c;oz-
meye c;ah~irken, c;ocuklannm diger odada sessizce ve mutluluk-
la oynamalanndan c;ok memnundular. Kitaphga, c;ocuklann ki-
taplanm yerle~tirecekler ve oturma odalannda da c;ok dekoratif
duracakti ama once bUtUn ogleden sonralanm alacaga benze-
yen o zor birle~tirme i~ini tamamlamalan gerekiyordu.
Yukandan bir c;1ghk geldiginde Noelle bu i~in tahmininden da-
ha uzun sUrecegini dU~UnUyordu. i~ini birak1p, elindeki ac;1klama
kag1dm1 Ron'a uzatti. "Sekiz ve on ya~lanndaki iki c;ocugun kav-
ga etmeden birkac; dakikadan fazla oynayabilecegine inanabiliyor
musun ?" diyerek eldivenlerini elinden c;1kard1 ve yukanya yoneldi.
"Ben hallederim." Yukanya c;1ktigmda Joey ve Kathy'yi her za-
man mimari harikalar yaratt1klan in~a bloklan ic;in kavga ederken
buldu. Elleri belinde kap1dan bagird1 "Evet, neler oluyor?"
c;ocuklar birbirlerinin soylediklerini bashrabilmek ic;in bag-
n~1yorlardi. Kathy "En gUzel parc;alan o ahyor!" di ye ciyakla-
di.

69
70 ili~kilerle ilgili Mesaj lar
Joey hemen atlad1, "Alm1yorum! Onun onundeki y1gma
bak! Sanki kocaman bir gokdelen yapacak! Asil o en iyi parc;a-
lan ahyor!"
"Yalanci'' di ye soze girdi Kathy.
"Sen de pisliksin."
Onlann seslerini basttrmaya c;ah$arak "Hey, birbirinize isim
takmay1 kesin!" diye bagird1 Noelle. Birkac; dakika ic;inde oyun-
cak bloklan e$it bir $ekilde ikiye bolilp, kitaphgm in$asmda ol-
dukc;a ilerlemi$ olan Ron'un yanma a$ag1ya indi. Arka bolilmil
havaya diktiler ve yonergelerde sozil edilen beyaz birle$tirici
parc;alan aramaya ba$lad1lar. ikinci bolilmiln i$ine yeni ba$la-
m1$lard1 ki Kathy'nin cigerlerini yirtarcasma bagird1gm1 duydu-
lar.
"Anneeeeeeee! Joey benim bloklanm1 ahyor!" Noelle elinde-
ki parc;alan Ron'a uzattp yine yukanya ko~tu. Bloklan yeniden
payla$tlrd1 ve payla$arak oynama konusunda onlan ikna etme-
ye c;ah$tl. Kendilerine soyleneni yapacaklanrn umarak a$ag1ya
indi.
i$ine geri dondilgilnde raflan tutarak onlan s1k1$tlrmaya c;a-
h$an Ron'a yard1m etti. Raflar sirayla konmaya ba$land1kc;a, kil-
tilphane de ortaya c;1k1yordu. Hayatmdan memnun Ron'a gil-
lumsedi. "(ocuklar sessiz ve mutlu oynaymca ne iyi oluyor."
Odadan tekrar bagn~lar yilkseldiginde, akilh anababalann bu
kadar c;abuk karar vermemeleri gerektigini hatirladi. Bu sefer
"Ben bakanm" dedi.
Ron, Noelle'in belki biraz yumu$ak davrand1gm1 dil$ilnerek
otoriter bir ses tonu ile yilksek sesle, "Yeter artik! Derhal o
bloklan kaldmn ve kendinize ba~ka bir oyun bulun!" diye ba-
girdi. (ocuklarm soylediklerini yap1p yapmad1klanrn gormek
ic;in bir silre orada kahp soma i~inin ba~ma dondil. Noelle'e
"Hie; olmazsa biz parc;alan nasil payla~acag1m1z1 biliyoruz" di-
ye tak1ld1.
L
Ha1iemin Ethisi 71
Sonunda kitaphk tamamlanm1$tL Ron ve Noelle, ellerinde
birer bardak limonata ile mutfaktaki iskemlelere y1g1ld1klannda,
yapttklan i$in milkemmelligi konusunda birbirlerine iltifat edi-
yorlardi. Ancak bu sakin donem Kathy ve Joey'in c;1ghklan ile
ktsa bir silre soma bolilnilverdi. Bu kez de televizyonun kuman-
das1 ic;in kavga ediyorlardi. Yine Ron olaya el koydu, kumanda-
yt ellerinden kaptt, televizyonu kapatt1 ve onlan oynamak uze-
re bahc;eye yolladi.
Gizli Mesaj
"Bizim ilgimizi istiyorsarnz, tek yapacagmtz bag1rmak ve kavga
etmek. Sorununuzu c;ozmek ic;in birimiz hemen yanm1zda ola-
cag1z."
Uzerinde Dii§iiniin
(ocuklar anababalanrn tart1$manm ic;ine c;ektigi her zaman ·bil-
tiln aile bundan zarar gorilr. Anababalar devamh bir hakem gi-
bi davranma ve tart1$malan c;ozme zorunlulugundan rahats1z
olurlar. (ocuklar da birbirlerine ve anababalanna kar$1 daha
dil$manca duygular geli$tirmeye, taraf tutma anlamma gelebile-
cek her aynntmm c;etelesini tutmaya ba$larlar. Anababalar, her
tarh$malanna mildahale ederek, c;ocuklanna daha yilksek sesle
ve uzun silreli kavgayt da ogretmi$ olurlar. (ocuklar kavgalan-
nm artan ses dilzeyini ve silresini, anne ya da babalanrn soru-
nu htzla halletmeye ve ilgi sunmaya haZir bir $ekilde odaya ge-
tirtmek ic;in bir c;agn olarak g6rmeye ba$larlar.
Daha sonraki a$amalarda da, her bir c;ocuk bu ilgiyi g6rebil-
mek ic;in yan~acak, anababay1 kendi tarafma c;ekmenin ve kar-
$1 taraftaki karde$inden uzakla$tirmanm firsatm1 kollayacakttr.
Anababanm gonilllil mildahalesi, e$yalar, zaman, yer ve anaba-
bamn sevgisi ilzerinde silrilp giden sonsuz sava~m kazarnlmas1
ic;in bir umut l$1g1 dogurmaktadtr. Bu durum, tilm dikkati kav-
72 ili~kilerle llgili Mesajlar
ganm kaynagmdan uzakla~tmp anababa lizerinde toplamakta-
dir. Noelle'in sorunu taraf tutarak c;ozdliglinli varsayahm: Ya
"Evet Joey (ya da Kathy) tamamiyle hakh. Butlin bloklan sen
alacaksm." deseydi ne olacakt1. Zafer kazanm1~ olan c;ocuk o
bloklarla oynayacak miyd1? Bliyuk bir olas1hkla hayir. Karde~i­
ne abartih ukalaca bir glilumseyi~ firlatarak annesinin pe~inden
odadan c;1kacakti.
Aynca, anababalar c;ocuklanna sadece kavga ederken ilgi
gosteriyorlarsa ve iyi gec;indiklerinde hie; uzerinde durmuyorlar-
sa, c;ocuklar da bilinc;d1~mda, dikkat c;ekmenin tek yolunun kav-
ga etmek oldugunu ogrenirler.
"Hakemlik Yapma", c;ocuklarm blitun ya~amlan boyunca ih-
tiyac;lan olacak uzla~ma ve anla~ma becerilerini kazanma firsat-
lanrn ellerinden ahr. Ev ortam1, c;ocuklarm, bazen anla~mazhk­
larm ortasmda kalarak diger insanlarla ya~amay1 ogrendikleri ilk
mekandir. Bu a;;amada gosterecekleri ba;;an ya da ba;;ans1zhk-
lar c;ocukluktaki ili;;kilerinden daha ileri uzanacaktir. Birbirlerini
anlamay1 ogrenemeyen karde~ler, ileride, birbirleri ile ili~kiyi
koparm1~, duygusal derinlikten yoksun bir sosyal beraberlik
ic;inde olan yeti~kinler olur. Oysa birbirleri ile anla~mazhklarda
bile ileti~im kurabilen karde~ler, mutlu anlarda da ileti~im kurar-
lar ve yakm, sevecen ve destekleyici bir ili~ki ic;inde olan karde~­
ler olarak bliyurler.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
<:;ocuklanrnzm kavgalan ile ilgili olarak size verebilecegim bir
tek oneri var: <;ocuklarzn birbirleri ile ileti~im kurabilecekleri
becerileri onlara ogretip aradan c;ekilin.
Ke~ke
her ~ey soylendigi kadar basit olsaydi! Tabii, c;ocukla-
rm kavgalanndan tamamiyle c;ekilmeden once, goz onunde bu-
lundurulmas1 gereken pek c;ok durum var. <:;ocuklanrnz kuc;uk-
se veya sizin mlidahalelerinize guveniyorlarsa, siz tamamiyle
olaym di~mda kalmadan once rehberlige ve egitime ihtiyac;lan
Hahemin Ethisi 73
vardir. Size onerimin kolayca uygulanabilmesi ic;in c;ocuklanm-
zm uzla~ma ve anla~ma becerilerini kazanmalan ve zevkini tat-
malan gerekir.
Noelle ve Ron'un c;ocuklannm kavgalanna mudahale ~ekille­
ri c;ok yanh~ti, c;linku her defasmda sorunu onlar ic;in c;ozuyor-
lard1. Bloklann e~it bir ~ekilde bolli~tlirulmesi ya da uzaktan ku-
mandanm ellerinden kap1lmas1 ayrn sonucu dogurdu: Kimse
olumlu bir;;eyler kazanamad1'. Anababa denetimi ele gec;irdi ve
c;ocuklar onlara boyun egdi. Ba;;ka bir deyi~le, hic;bir ~ey ogre-
nemediler ve bu da ayrn durumun devamh tekrarlanacag1 anla-
mma geliyordu.
Daha iyi bir c;ozum de, her bir kavgay1 c;ocuklanrnza onemli
ya~am becerilerini kazandirmak ic;in harika bir firsat olarak al-
g1lamaktir. (Artik bir sonraki "altm firsati" beklemeye ba~layabi­
lirsiniz!)
Diyelim ki c;ocuklanrnz uzaktan kumanday1 almak ve seyre-
decekleri televizyon program1 konusunda tarti~1yorlar. Olaya
dogru bir §eki/de el koymanm tam zamarn. Duygulanmz1
denetim altmda tutarak, sessizce odaya girin. Kibarca televizyo-
nu kapatm. Uzaktan kumanday1 alm ve masanm uzerine ko-
yun. <:;ocuklanmzdan yanyana divana oturmalanrn rica edin.
Onlara ancak bir "plan yaparlarsa" televizyonu ac;abileceklerini
soyleyin. Bundan once hep hakem rollinu ustlendiyseniz, bu
yeni yakla~1m1rnzdan dolay1 tam bir ~ok ya~ayabilirler.
Onlara her iki tarafm da kabul edecegi bir c;ozume ula~ana
kadar aralannda tarti;;malan gerektigini ac;1klaym. Birkac; oneri-
de bile bulunabilirsiniz: "Televizyon dergisine bak1p her ikinizin
de istedigi bir program sec;ebilirsiniz ya da aynhp biriniz diger
odada seyredebilirsiniz veya televizyonu kapatip yapacak ba~ka
bir~eyler bulabilirsiniz."
Bunun arkasmdan guveninizi belirten bir climle ekleyin:
"Sizlere guveniyorum. iyi bir c;ozum bulabilecek kapasitedesi-
niz." <:;ocuklar nasil ba~layacaklanrn bilemiyorlarsa, biraz yanla-
74 ili~kilerle ilgili Mesajlar
nnda kahp onlan yonetebilirsiniz, yani sadece konu~malanm
yonlendirebilirsiniz. Bazen birisi sizin le konu~maya ba~larsa,
ona "Bu, karde~inle senin aranda. Onunla konu~mam istiyo-
rum." diyebilirsiniz.
Bir uzla~ma atmosferi yakalay1p olas1 c;ozUmleri tarti~maya
ba~layana ve her ikisinin de onaylad1g1 bir c;ozUmde anla~ana
kadar onlann yanmda kalm. Bu yontemi aralannda gec;en her
tarti~ma ic;in tekrarlaym. Bu yakla~1m1 sizin sUrekli yonlendir-
meleriniz olmadan da izlemeye ba~lad1klanm goreceksiniz, c;Un-
kU verdiginiz egitimle c;ok onemli becerilerden olan c;ati~mala­
rm c;ozUlmesi, uzla~ma ve anla~maya varma becerilerini kazan-
m1~ olacaklardir.
Bu c;ok zor gibi mi gozUkUyor? Evet, uzaktan kumanday1 el-
lerinden kap1p bahc;eye oyuna gondermek c;ok daha az zaman
alacaktir. Ne ic;in? Biraz soma ba~ka bir konuda yeni bir tarti~­
ma ya~anmas1 ic;in, Ustelik de ikisi de bUyUyUp biri evden ayn-
lana kadar. Sizin istediginiz bu olamaz, gerc;egi soylemek gere-
kirse onlannki de bu degil. Bu yUzden, ~imdi hangisinin daha
zor olduguna hemen karar vermelisiniz.
(Almamz gereken bir onlem: SUrekli olarak birbirleri ile yo-
gun. kavgalara tutu~an c;ocuklanmz varsa, bir uzmana ba~vur­
mamzda yarar vardir. Fiziksel olarak kavga eden c;ocuklan yal-
mz birakmaym. Oyle zamanlar sizin araya girmeniz gereken za-
manlardir. Bu bolilmde sadece karde~ler arasmdaki sozel tarti~­
malar konusu ele ahnm1~hr.)
Ailedeki Yeni Bebek
0 gUn yeni bebekleri Emma'y1 eve getirdikleri ic;in Barbara ve
Anwar c;ok gururlu ve mutluydular. Birazdan Claire, mutlaka
c;ok sevecegi minik karde~inin gozlerinin ic;ine bakacakti. Ara-
lanndaki Uc; ya~ fark1 ile, kizlar c;ok iyi arkada~ olacaklar ve be-
raber oyun oynayacaklardi. Hayatlan boyunca sUrecek bu ilk
bag, kapmm kolunu c;evirdikleri anda gerc;ekle~ecekti. Blitiln
hamilelik ve dogum sonras1 donemde ya~ad1klan o yogun duy-
gular kap1ya yakla~tikc;a daha da artm1~h.
Barbara'nm annesi, kapmm e~iginde, gozlerinde mutluluk
gozya~lanyla kollanm ac;m1~ Emma bebegin eve geli~ini kutlu-
yordu. Onu daha once hastanede gormU~ olmasma ragmen,
bebegi Barbara'nm kollarmdan kap1p kucaklamaktan kendini
alamadi. Birkac;, dakika soma, arkasmda derin soluk ah~lar duy-
du ve merakh bak1~lan Uzerinde hissetti. Geri dondUgUnde, ko-
~ede minicik suratmda gozleri kocaman ac;ilm1~ ~ekilde Claire'i
gordU. "Haydi gel, yeni karde~ine bak" dedi.
Claire ona yakla~irken, anneannesi de minik kirm1z1 ~eyi
gostermek ic;in battaniyeyi ac;1yordu. 0 da ne? diye dU~UndU.
Yeni dogan bebegin kendisi gibi Uc; ya~lannda olmayacagm1 bi-
75
76 ili~kilerle ilgili Mesajlar
liyordu, ama hie; boyle bir ~ey gormemi~ti! Buru~uk yilzlil, ga-
rip gozlil birisi ona bak1yordu. Yeni bir insan diye dil~ilndil.
Emma, kilc;ilk karde~im. Emma. Bebegin ismini birkac; kez
tekrarladL "Bu bebek beni sevecek. Ona ~imdiden bir~eyler
ogreteyim ki, benimle oynasm ... diye kendi kendine konu~­
11
maya ba~lad1.
Fmd1k ezmesi bula~m1~ kirli ellerini bebege dogru uzatt1gm-
da, anneannesi birden araya girdi. "Ohhh. Dikkat et tathm.
Bebegin kirlenmesini istemiyoruz. Ellerin mikroplu olabilir... "
Claire hemen ellerini cebine soktu. Bunu dil~ilnmeliydi. Karde-
~ini daha iyi inceleyebilmek ic;in onun ilzerine egildi. Merak ifa-
desi yilzilnden okunuyordu.
"Merhaba, minik karde~," dedi "ben senin ablan ... hap~uuu!"
Anneannesi bebegi uzakla~tird1 ve annesi de elinde mendil-
le gorilndil. "Tathm, bebegin ilzerine hap~irmamahsm."
"Tamam" dedi Claire ilzerinde durmadan. "Anne parka gide-
bilir miyiz?"
Barbara kizm1 kucaklad1 ve ona "Belki soma camm. $u an-
da anne bebegi beslemeli."
Barbara bebegi emzirmek ilzere divana yerle~irken, Claire
elinde en sevdigi kitab1 onun yamna brmamyordu. "Anne, ba-
na oku" diyerek kitab1 ona uzatirken, annesinin iki elinin de
Emma ile dolu oldugunu farketti.
"$imdi olmaz camm. Bebek bu i~i daha yeni ogreniyor ve
ben dikkatimi ona vermeliyim." Barbara kendisi ve bebek ic;in
en uygun pozisyonu bulmak ic;in yerini degi~tirdi. Claire kendi-
sinin ayak altmda oldugunu dil~ilnerek divandan indi. Biraz
uzakla~1p, annesinin siltilniln tadm1 hatirlamaya -pek hatirlaya-
mad1 ama- ve annesinin yumu~ak kollannm kendisine sanlm1~
oldugunu hayal etmeye c;ah~ti.
Bu arada Barbara kucagmda emerken uykuya dalan bebegi
silslil be~igine koydu. Bir dakika gec;memi~ti ki, Claire, karde~i-
Ailedeki Yeni Bebek 77
ni c;ok mutlu edecegini dil~ilndilgu yeni plastik w;ag1 ile gilrle-
yerek odaya girdi. Barbara'nm yumu~ak ama ani uyans1 uc;u~u
yanda birakm1~b "$~~1h! Bebegi uyandirma cammmic;i."
Claire elindeki u<;ag1 birak1p be~ige yoneldi. Gozkapaklan
neredeyse ~effaf gibiydi! Tam elini uzatip gozlerine ve tum ca-
zibesiyle orada duran diger yerlerine dokunacakti ki Anwar ye-
ti~ti. "Hayir, Claire. Bebegin gozlerine dokunma. Haydi gel sa-
na bir~eyler okuyay1m." Ona hastanedeki magazadan satm al-
d1g1 yeni kitab1 gosterdi: "Joey'in Evindeki Yeni Bebek." An-
war, Claire ile birlikte iskemleye yerle~irken, beraber oynayabi-
lecegi minik karde~i oldugu ic;in ne kadar ~ansh oldugunu soy-
lilyordu. Claire de, nedenini tam olarak bilemedigi bir sessizlik-
le, Joey'in karde§iyle gerc;ekten oynay1p oynamad1gm1 merak
etmeye ba~lam1~b.
Gizli Mesaj
"Yeni bebek c;ok ozel, kmlgan ve degerli bir ki~i, bizim ic;in sen-
den bile daha onemli. Bundan sonra yaptigm ve soyledigin her
~ey onun varhgmdan etkilenecek. Bundan sonra, ilkonce o gelir."
Bunlari Dii§iiniin
Dogum sonrasmdaki o gergin gilnlerde oldukc;a karma~1k duy-
gular girdabmm evdeki herkesi ic;ine almas1 kac;milmazdir. Yeni-
dogam koruma ic;gudilsil ile bazen a~m duygusal davranabiliyo-
ruz. Boylece bebegi koruyor, karde~in duygulanm g6zard1 edi-
yoruz ve daha ilk gilnden c;ocuklarm arasma bir mesafe koyu-
yoruz. <;ocuklanm1z1 korumak ic;in kulland1g1m1z sozcilk ve dav-
ram~lar genellikle buyilk olan ic;in savunma, suc;lama ve olum-
suzluk iyeriyor ve onlar neden ac1 yektiklerini anlayam1yorlar.
Ozellikle de iki, Uy ya~larmdan bilyuklerse, boyle bir zamanda
mutlu olmalan gerektigi halde, kendilerini neden uzgun hisset-
tikleri konusunda c;eli~kiye dil~ilyorlar.
78 lli~kilerle ilgili Mesajlar
Biz yeni bebegimiz Coleton'u eve getirdigimizde, ak1lh ve ko-
nu~kan bir c;ocuk olan oglumuz David yedi ya~mdaydi. Yeni be-
begin etkisini hissedecek kadar kUc;Uk, ancak endi~elerini dile
getirecek kadar da bUyUktU. Hastaneden eve geldikten birkac;
giln sonra, David'le kahvalti ediyordum. Coleton da her zaman-
ki gibi kollanmdaydi. David bana ~oyle bir bak1p kafasm1 salla-
d1ktan sonra birden, "Hep bebek, bebek, bebek. Sana sanlmak
istersem, bunu ben yapabilirim ama sen bana sanlamazsm. (Ne
yaptig1m1 merak ediyorsamz: Coleton'u be~igine koydum ve
David'le birlikte divanda birbirimize sanld1k. Ne zaman bir ku-
caklamaya ihtiyac; duyarsa, bunu yapabilecegimizi ona hatirlat-
tim.)
Bilyilk karde~in hissettigi c;eli~kiler, anababalarm farkmda ol-
madan gosterdikleri olumsuzluklarla birle~ince, karde~in yeni
geleni tammasm1 engelleyebilir ve 'karde~ kavgalan'nm tohum-
lanm da atabilir. Aynca bUyUk karde~leri bizim 'yaramazhk' ola-
rak adlandiracag1m1z ~ekilde davranmaya itebilir ama aslmda
bunlar onun umutsuz ilgi aray1~landir.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Pek c;ok durumda oldugu gibi, sadece gizli mesajm farkmda
olmak bile sorunun bUyUk bir k1smm1 ortadan kaldirabilir. $u
anda boyle bir durum ya~1yorsamz ya da gec;mi~te ya~am1~­
samz, belki de farkma vard1klanmzm ~a~kmhg1m ya~1yorsu­
nuz.
Davram~lanmzm anlamlannm farkma varmanm yam sira,
yeni bir bebegin aileye giri~inden sonra bUyUk c;ocuk (ya da c;o-
cuklanmz) ile ya~antilanmz1 basit bir strateji ile olumlu yone c;e-
virebilirsiniz. Her ~eyden once bunun herkes ic;in uyum donemi
oldugunu unutmaym. Ev d1~1 etkinliklerinizi azaltmanm, evin te-
mizligi ile ilgili olc;Utlerinizi gev~etmenin, yeni oncelikleriniz Uze-
rinde yogunla~manm ve bilyilyen ailenizde saghkh karde~ ili~ki­
lerinin temelini olu~turmamn tam zamam. Bu listenin c;ok yilk-
Ailedehi Yeni Bebeh 79
lU oldugunun farkmday1m. Ancak bebeklerin bebeklik donemi o
kadar k1sadir ki geleceginizin temelleri ic;in bu sUreyi iyi kullan-
mak c;ok onemlidir.
Peki ilk gUnden karde~ ilis.kilerini geli~tirmenin yolu nedir?
ilkonce, bUyUk c;ocugunuzun duygulanm anlamak ve onayla-
maktir. Her ~ey sadece sizin ic;in degil, herkes ic;in degi~mi~tir.
Yeni bebeginizi kucagm1za her ald1gm1zda, bUyUk c;ocugunuza
da ona baktigm1z1 farkettirmeden bir bakm, belki de onun goz-
lerinden anlamh bir bak1~ yakalayabilirsiniz. T1pk1 sizin gibi, c;o-
cugunuz da her zamankinden daha yorgun, biraz daha gergin
ve biraz daha hassas olabilir. Bu normal bir tepkidir. Bebek
c;ogu zaman ilgi ister ve aile yas.antm1z1 bir silre daha etkileye-
cektir. BUyilk c;ocuklanmza, bu konuda onlann da zorland1gm1
bildiginizi anlatm ve bunun normal oldugunu belirtin. "Parka
gitmek ic;in Emma'mn uyanmasm1 beklemenin c;ok zor oldugu-
nu biliyorum" gibi bir cUmle c;ocuklanmza onlarm duygularma
onem verdiginizi gosterecektir.
c;ok yaygm bir hata olan her s.eyi "bebege" yUklemekten ka-
c;mm. Yukandaki oykUde bunun orneklerini g6rdUk: "Bebegi kir-
letme." "Bebegin Uzerine hap~irma." "$u anda gidemeyiz, anne-
nin bebegi doyurmas1 gerekiyor." "Bebegi uyandirma." "Bebege
dokunma." Bir sure sonra, c;ocugunuz kes.ke bu bebek geldigi
yere geri gitse diye dus.unecektir! Tabii programlardaki ve c;ocu-
gun davram~lan ile ilgili degi~ikliklerin tek nedeni "bebek" olma-
sma kar~m siz yine de sozlerinize dikkat etmelisiniz. Programla-
nmzdaki degis.iklikleri ac;1klamak ic;in farkh baz1 sozcUkler kulla-
nabilirsiniz: "$u anda ellerim dolu," "Daha sonra ya da ye-
mek/uyku/televizyon programmdan sonra gidebiliriz." "Evet yir-
mi dakika sonra gidebiliriz." veya "$imdi olmaz." gibi sozcUkler.
Davram~lan ile ilgili degis.ikliklerden soz ederken de "bebe-
ge" baglamaktansa, davrams.m kendisi Uzerinde durun. "Ellerin
kirli, haydi gel y1kayahm." "Hap~ird1gm zaman elini agzma ka-
pamay1 unutma."
80 ili~kilerle ilgili Mesajlar
Aynca c;ocugunuzun yeni bebekle ilgili merak1rn giderin. Be-
bek uyurken ona dokunmasma, kucaklamasma, hissetmesine
ve ke§fetmesine izin verin. <;ocugunuz biraz daha deneyim ka-
zand1ktan (bebek de biraz daha gUc;lendikten) soma, uyarnkken
de onu tutmasma ve bakmasma izin verin. Sizin kucagm1zda
gUvende iken, onunla konu§mas1rn isteyin. Dokunma ve ileti-
§im her ikisi ic;in de, ili§kilerinin geli§imi ic;in de c;ok onemlidir.
Bir sUre soma, bebekten gel en tarnd1g1rn belirten gUlUcUkler bil-
yUk c;ocuk ic;in c;ok mutluluk verici odUller olacakttr.
Bebeginizi emziriyorsarnz, sizin gogsUnUzden gelen slit bun-
dan yoksun olan bUyUk c;ocuk tarafmdan c;ok bUyUleyici buluna-
bilir. Onun da tad1ria bakmasma izin verin (daha rahat hissede-
cekseniz, bir ka§ikla veya fincanla) ve boylece bu gizem dolu to-
rensel olaydan d1§lanm1§ hissetmeyecektir. Boyle bir deneme
onu kirmayacag1 gibi, bir damlas1 bile yeniden "bUyUk c;ocukla-
rm" ic;tigi bardak dolusu c;ikolatah sUtU ic;meyi tercih etmesine
yetecektir.
BUyUk c;ocugunuzun bebege nas1l dokunacag1 ve onunla na-
s1l oynayacagm1 ogretirken sabirla olumlu sozcUkler kullanm~y1
tercih edin. "Hayir" lardan kac;mm ve olumlulan tercih edin. Or-
negin, "Hayir! Bebegin gozlerine dokunma" demek yerine "Em-
ma'nm gozleri c;ok narin, onlann yerine yanaklanna ve c;enesi-
ne dokun. Aynca bebegi c;ocugunuza bir§eyler ogretmek ic;in
II
de kullanabilir, onunla sanki bebegin agzmdan konu§uyor gibi
eglenceli bir oyun oynayabilirsiniz: "Bana gUlUmsedigin zaman
c;ok seviniyorum!" ya da "Benimle oynamadan once ellerini y1-
karsan ben de temiz kalabilirim." gibi.
SUrekli olarak "Hayir" ve "Dur" demekten, benim "uzakla§hr
ve kurtar" diye adlandird1g1m bir teknikle kurtulabilirsiniz.
Silrekli olarak c;ocuklanrnzm yakmmda olun ve durumun sizin
kontrol alarnrnzdan c;1kttgm1 hissederseniz mUdahale edin. Boy-
le bir durumda bebegi uzakla§hnn, diger c;ocugun dikkatini ba§-
ka bir konuya c;ekin. Bizim Uc;UncU c;ocugumuz David dogdu-
Ailedehi Yeni Bebeh 81
gunda kiz karde§leri iki ve dart ya§lanndayd1lar ve bu yontem
benim c;ok gUvendigim bir hayat kurtanc1 olmu§tu.
BUyUk c;ocugunuza bebeklerle ilgili pratik bilgiler verin. <;ok
uyuduklanrn, c;ok bak1m istediklerini, c;ok gUrUltUlU ve yUksek
sesle aglad1klanrn, bir sUrU pis alt bezlerinin oldugunu ve eglen-
celi bir oyun arkada§l oluncaya kadar biraz zaman gerektigini
anlatm. <;ocugunuza bebegin bak1mma nas1l yard1mc1 olabilece-
gini ogretin ama ondan tam· bir bak1c1 olmasm1 beklemeyin.
Her §ey yolunda gittigi zamanlarda onu yUreklendirin. "Ab-
la/Abi" s1fatm1 kazanmanm mutlulugunu ya§amasma yard1mc1
olun.
<;ocugunuzun bebeklik fotograflanrn ya da filmlerini c;1kar-
manm tam zamarndir. Daha k1sa bir sure once kendisi bebek-
ken ona da c;ok ozel bir ilgi gosterildigini hatirlatm.
Yenidogan s:zden c;ok yogun bir ilgiye ihtiyac; duyacaktir. BU-
yUk c;ocugunuzun da annesi/babas1/anneannesi/bak1c1s1 ile tek
ba§ma bire bir bir ili§ki kurdugu anlar ya§amasm1 mutlaka sag-
laym. Payla§ilan bir oyun, kitap ya da kucakla§ma c;ocugunuzun
sizin sevginiz konusunda kendisini gUvende hissetmesine yar-
d1mc1 olacaktir.
Her §eyden daha onemli olan onunla konu~maktzr. <;ocu-
gunuzun iyi ya da kotU tUm duygulanrn ifade etmesini saglaym.
Kendisini "kotU" hissetmemesi ic;in bunlann c;ok dogal duygular
oldugunu soyleyin. Neler dU§UndUgUnU sorun ve onu yarg1la-
madan dinleyin. Onun s1kmtilanrn anlaym ve bu donemin ge-
c;ecegini, her §eyin "normal"e donecegini, bebegin de zaman-
la onunla konu§an, oynayan ve ko§an birisi olacagm1 vurgula-
ym. Aileye yeni bir bebek kattld1g1 zamanlarda bUyUk c;ocukla-
rm ya§ad1klan c;eli§kilerle ilgili kitaplan beraberce okuyun. Di-
ger abla ve abilerin de karde§lerine kar§l benzer karma§tk duy-
gular beslediklerini ogrenmek onlan rahatlatacaktir.
Bizim bebegimiz Coleton §U anda dort ayhk ve ailemiz arttk
bu yeni duruma uyum gosterdi. Daha dUn on ya§mdaki Vanes-
82 ili~kilerle ilgili Mesajlar

sa'ya evde bir bebek olmasmm dil~ilndilgCmden daha farkh olup

olmad1gm1 so rd um. "Evet," dedi. "Herkesi bu kadar mutlu ede-
cegini bilmiyordum." David de minik erkek karde~ine tap1yor ve
bunu ona s1k s1k sanlarak ortaya koyuyor. Ve Coleton, ablalan-
nm ve abisinin muhte~em olduklanm dil~ilnilyor.
Biraz yilreginizin sesini dinleyerek, duygulann farkma vara-
rak ve birkac; yeni taktik kullanarak ailenizdeki bu onemli degi- Baba-Ogul
~im donemini eglenceli bir hale getirebilirsiniz.

Charles, ba~1m ellerinin arasma alm1~, yilregi ~iddetle c;arpar-

ken bo~anmanm ~okuyla alt list olan ya~amm1 dil~ilnilyordu.
Tekrar yalmz ba~ma ya§amaya ba§lamanm ve yalmz bir baba ol-
manm zorluk derecesini kestiremiyordu bile. Anababahk bir e~­
le birlikte c;ok daha kolayd1. Artik her ~ey netligini yitirmi§ti. Sa-
dece oglunu sevdigini biliyordu. Tim, olagan erkek c;ocugu so-
runlan di§mda ciddi sorunlar yaratmayan iyi bir c;ocuktu. "Evet,"
dedi Charles yilksek sesle kendisiyle konu~arak, "bu kadar endi-
~e yeter. Her ~ey c;ok iyi olacak." Hissettiginden daha gilvenli
c;1km1~ti sesi. Bir sure saatin tiktaklanm izleyerek 3:45'e gelme-
sini bekledikten sonra, "\:ok ~ilkilr, Tim'i okuldan alma zamam
geldi" dedi.
Okulun online vard1gmda, Tim'in arkada§lanyla sohbet etti-
gini farketti. Arabanm kap1sm1 ac;1p. "Hey, arkada§! Haydi at-
la!" diye seslendi. Tim arkada§lanna veda edip, arabaya bindi.
Charles uzamp onu kucakladl. "Ak~am yemegine ne yapahm?
Ah~veri§e mi gidelim, di§anda mi yiyelim?"

Tim bir sure dil~ilndilkten sonra "Bu ak§am c;ok odevim var.
Hangisi daha c;abuk olur?" diye sordu.
83
84 lli~kilerle ilgili Mesajlar
"Hmmm. Bu ne yemek istedigimize bagh. Yolda durup bi-
rer hamburger alabiliriz ya da marketten hizla bir~eyler ahr-
sak, sen evde odevine ba~lad1gmda ben haz1rlayabilirim. Ne
dersin?"
Tim karars1zhk ifadesi ile suratim ek~itti "Burger alahm."
Charles, "Yani burgerler demek istiyorsun." diyerek onayla-
di.
Yolda arabadan inmeden yemeklerini alabilecekleri bir yere
girdiler. Charles, patates kizartmas1 ve burgerlerin yam sira,
Tim'in salata da yemesini istedi ama <;ok uzun bir glindli ve sa-
dece Tirn'le beraberligin tadm1 <;1karmak istiyordu, 1srar etmedi.
Yol boyunca bir yandan yemeklerini yediler, bir yandan da o
gun ya~ad1klanm payla~tilar. Tim, yedek ogretmenin gariplikle-
rini anlatti. Charles da, kag1tlan, yaz1lar liste gelecek ~ekilde, fo-
tokopi makinasma, a~ag1ya gelecek ~ekilde de faks makinas1-
na yerle~tiren ~d~km bir <;ah~anm maceralanm anlatarak Tim'i
glildlirdli. Tim, babasmm i~yeri oyklilerini her zaman dinlerdi ve
artik herkesi tamyormu~ glbi geliyordu.
Eve vard1klannda, Tim bisikletine binmekte olan arkada~1
Garrison'u farketti. "Baba, benim <;antam1 eve gotlirlir muslin?
Ben Garrison'la bisiklete binecegim."
"Arna, senin <;ok dersin oldugunu samyordum."
"Evet, sonra yapanm."
"Pekala, ama <;ok ge<; kalma. Seni bir saat soma i<;eri
<;agmnm."
Tim arabadan atlam1~, bisikletine binmeye ba~lam1~ti bile.
"Babaaaa, iki saat soma!"
"Tamam. iki saati bir dakika ge<;meyecek. Ba~ma kask1m da
tak."
"Artik kimse kask takm1yor" diye itiraz etti Tim. Bu arada,
arkada~1m yakalama tela~1 ile yo la <;1km1~ti bile.
Baba-Ogul 85
"Tak1yor!" dedi Charles. "BUtlin profesyoneller ve ciddi bisik-
let<;iler tak1yor. Sadece sizin gibi aptal <;ocuklar takm1yor."
"Hep bizim sokakta olacag1m" derken artik babasmm duya-
mayacag1 kadar uzakla~m1~ti.
"Tim!" diye bagird1 arkasmdan Charles "kaskm!"
Tim gitmi~ti bile.
Derin bir i<; <;ekmesinden soma, Charles arabanm i<;indeki
yemek artiklanm temizlemeye ba~ladi. Bu arada, evine donen
kom~usu Karen'i farketti. Merhabala~tiktan soma Karen (<;ok
koruyucu bir anne olarak tammrd1) Tim'in mutlaka kask takma-
s1 gerektigini vurguladi. Charles, Tim'i savunmaya <;ah~ti, "Sa-
dece kisa bir sUre i<;in bizim sokakta binecek."
iki saat soma, Charles d1~an <;1k1p Tim'i <;agirdi. "iki saat dol-
du. ic;:eri gel ve dersini yapmaya ba~la."
"Aaaa, baba," diye yakmd1 Tim; "Garrison'un anababas1 sa-
at 8:00'e kadar d1~anda kalmasma izin veriyor ve soma da ders
yapacak bir sUrli zamam oluyor."
"Slirenin yeterli olacagmdan emin misin ?"
"Evet baba, c;:ok ciddiyim."
"Pekala o zaman saat 8:00. Bir dakika gec;:irmeye·ceksin."
8:00'i biraz gec;:e Tim kap1dan girdi, c;:antasm1 ve yiyecek bir-
~eyler kapti ve mutfak masasma gitti.
Bir sure soma Charles, banyo yapma zamanmm geldigini
soyledi. Tim daha pazartesi glinli y1kand1gm1, aynca hala der-
si oldugunu belirtti. Charles kafasm1 sallad1 ve 'tamam" diye mi-
nldanarak, c;:ah~ma odasma ge<;ti. \:ah~maya o kadar dalm1~h
ki, saatin 9:30 oldugunu farkettiginde birden mutfaga yoneldi.
Tim'i cips ve patlam1~ misir yerken, odevinin ba~mda buldu.
"Tim! Yatma vaktini c;:oktan gec;:tin!"
"Evet, baba biliyorum. Neredeyse bitiriyorum."
86 ili~kilerle ilgili Mesajlar
Charles Tim'in yaphklanm ~oyle bir gozden gec;irdi. "Daha
yapacak neler kald1?" Tim'in yanma oturdu ve geri kalan odev-
lerini bitirmesine yard1m etti.
Gizli Mesaj
"Sen ve ben c;ok yakm1z. Oda arkada~lan gibi."
Uzerinde Dii§iiniin
<;ocuklanmzm arkada~lan olmahdir ama onlan okulda ya da
oyun bahc;esinde bulmahdirlar. Evde onlara gerekli yonergeleri
verecek, tutarh kurallan koyacak ve sevgi dolu bir destek suna-
cak gilvenebilecekleri bir anababa, bir yetkili bak1c1 gereklidir.
"Arkada~lar" belli kararlar ilzerinde uzla~maya vanrlar, olas1hk-
lan degerlendirirler, birbirlerine onerilerde bulunurlar, ancak bir
arkada~ kar~1smdakinin kararlanna sayg1 duyar. Bir "anababa"
ise, sm1rlar belirler, kurallar koyar ve c;ocuk memnun kalsa da,
kalmasa da bu kurallan uygular.
Anababalar c;e~itli nedenlerle bu "arkada~hk tuzagma" dil~­
mektedirler. Birincisi, bu ornekte oldugu gibi, genellikle bo~an­
ma ya da e~in olilmil durumunda ortaya c;1kan bir c;e~it a~m ba-
g1mhhktir. Anababa kendi hayatmdaki yalmzhkla milcadele
ederken, arkada~hk, beraberlik ve onaylanma duygusuyla c;ocu-
guna sanhr. Hem suc;luluk duygusu, hem de c;ocugunun yuvas1-
m dag1tm1~ olmamn ilzilntilsil ic;inde olan anababa, hem anne,
hem de baba olma gereginin bask1sm1 duyar ve c;ocuga kar~1
a~m ho~g6ril gosterme egilimi ic;inde olur.
Anababalann arkada~hk tuzagma dil~melerinin ikinci bir ne-
deni de insan olmalandir. Bizler de bazen sevgi ve onaylanma
ihtiyac1 ic;inde onlan kazanmak ic;in uygun olmayan davram~lar
ic;ine gireriz. Bu davram~ orilntilsil c;ocuklar daha 2-3 ya~lann­
dayken, c;ok ~iddetli bir huysuzluk nobeti ile ugra~maktansa, c;o-
cuga yasaklad1g1m1z bir kurabiyeyi vermeyi daha kolay buldugu-
Baba-Ogul 87
muzda ba~lar. Bir diger neden de, anababalann liderlik rollinli
listlenmekten c;ekinmeleri ve c;ok kah ya da c;ok sert g6rlinmek-
ten kac;mmalandir. Baz1lan da c;ocuklanm disipline etmek ic;:in
gerekli c;abay1 gosteremeyecek kadar yorgun ya da duyars1zd1r.
Nedeni ne olursa olsun sorun, kar~lla~hg1m1z pek c;ok du-
rumda yeterince gilc;lil ve etkili olamamam1zd1r. Nedeni ne olur-
sa olsun, sonuc; da ayrn olur: <;ocuklanm1z c;ocukluk donemle-
rini, can simidi olmaks1zm debelenerek gec;irirler.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
<;ocuklanrnzm yeti~tirilmesinde sizin en onemli gorevinizin ne
oldugunu dli~ilnliyorsunuz? Bu soruyu yamtlamadan once, go-
revlerinizin neler olmad1g1rn inceleyelim. Onlan sizinle birliktey-
ken hep mutlu etmek degil. Onlan sizin ne harika bir insan ol-
dugunuza ikna etmek degil. Onlann olilmsilz sevgisini kazan-
mak degil. Sizin goreviniz, kapasiteli, sorumlu ve olgunla~hkla­
nnda kendi ayaklan lizerinde durabilen, kendilerinden ve de-
gerlerinden emin olan genc;ler yeti~tirmektir. Bu hedefe ula~a­
bilmek ic;in sm1rlar belirlemek, kurallar koymak ve onlara uyul-
mamas1 durumunda sonuc;lannm neler olacagm1 saptamakhr.
Bu nedenle de c;ocugunuzun zaman zaman (baz1 zamanlarda da
s1k s1k) mutsuz, k1zgm ya da sizden bunalm1~ olabilecegini kabul
etmek zorundasm1z.
<;ocugunuzun duygulanna kar~1 duyars1z olun demiyorum. 0
duygulann farkmda olmak c;ok onemlidir. Sadece ogrenmeleri
gerekenleri sizin kanatlanrnz altmdayken ogrenmelerinin, d1~an­
daki buyilk dlinyanm ac1mas1zhg1 i<;inde ogrenmekten daha iyi
olacag1rn anlamamz1 istiyorum. <;ocuklanm1za sayg1yla, sevgiyle
ama kararhhkla gerekli sm1rlan koydugumuzda onlara rehberlik
ve disiplin sundugumuzda, onlann kendi i~se/ disiplinlerini geli~­
tirmelerine yard1mc1 olacag1z. Hayatm en ciddi firtmalannda
ayakta kalabilmelerini saglayacak olan da i~te o ic;sel glic;tilr. Gil-
vensizlik ve ku~kularla engellenmeden kendi mutluluklanna ula~­
malanm da o ic;sel gil<; saglayacaktir.
88 ili~kilerle ilgili Mesajlar

Cocugunuzun ya;;am1 boyunca pek c;ok arkada;;1 olacak ve

onlarla olmaktan c;ok mutlu olacaktir. Arkada;;lanndan da c;ok
onemli ya;;am dersleri alacaktir. Ancak arkada;;hklar ba;;lar ve
biter, ald1g1 derslerin bazilan da sizin c;ocugunuzun kazanmasm1
istediginiz ;;eyler olmayabilir. Oysa c;ocugunun iyiliginden ba;;ka
hic;bir gizli nedeni olmadan rehberlik ve yonlendirme yapan se- ·
vecen bir anababa, sonsuza dek silrecek bir sevgi ve sayg1 ka- Anababalar1n i§i Hi~ Bitmez
zamr. Gilc;lil bir anababa, c;ocugunun gelecegi ic;in gerekli ders-
leri, degerleri ona mutlaka ogretir. Ancak anababa rolilnil gil-
ven ve liderlikle ilstlendiginiz silrece c;ocugunuza daha c;ok ya-
ranmz dokunacak ve sevginizi gosterebileceksiniz. Sonra bir-
giln, sizin hala "c;ocugum" dediginiz bir yeti;;kinle goz goze ge-
lecek ve art1k hakh olarak ona "arkada;;1m" diyebileceksiniz.
Jean, kocasmm sirtm1 ovan elinin verdigi ho;; duyguyla uyandi.
"Ummmmm" diye mmldand1, c;ok ho;;tu. Ray, bir sure sonra,
ellerini e;;inin vilcudunun on tarafma dogru kaydtrdl. Jean ;;aka
yollu kocasmm ellerine vurarak "Dur! Bugiln okul gilnil. Biraz-
dan c;ocuklan uyandirmam gerekiyor!" Ray onun sozlerine dik-
kat etmeden a;;k dolu yakla;;1mlanm silrdilrdil. Jean kikirdaya-
rak yataktan a;;ag1ya yuvarlandi. Ona, "iyi c;ocuk ol!" diye tak1-
hp, y1kamp giyinmek ilzere banyoya gitti.
Jean banyodaki i;;ini bitirip geri dondilgilnde Ray c;ar;;aflann
altmda hala horluyordu. Yatagm kenanna oturup, kafas1 oldu-
gunu tahmin oldugu c;1kmtiy1 optil. "Haydi, uykucu. Kalkma za-
mam. Ben oglanlan uyandiracag1m."
Ray de sonunda yataktan kalkabildiginde, Jean oglanlan kal-
dirm1;;, yemek paketlerini haz1rlam1;;, izin kag1tlanrn imzahyor-
du. Ray de kahvaltiy1 hazirlay1p, makinaya c;ama;;ir atarak ona
yard1mc1 oldu.
Jean ve Ray, ba;;anh bir dizilstil bilgisayan yaymc1hg1 i;;ini
evlerinden yilriltilyorlard1. Telefonun sesi hie; kesilmezdi ve bu-
giln de farkh degildi. Telefon ve faks da sabah ko;;u;;turmasma
89
 tli~kilerle ilgili Mesajlar
90
katk1da bulunuyordu. Bir si.lre soma, evdekilere birbirlerinin
varhgm1 hissettiren tek ~ey yanyana h1zla gec;erken hissettikleri
hava esintisi olmaya ba~lam1~h.
Ogullan Blake ve Chris giyinip kahvalhlanm bitirir bitirmez,
gec;en yilki Cad1lar Bayram1 kutlamalanndan kalan giysileri ka-
n~tirmaya ba~ladilar. "Anne" diye seslendi Blake. "Ben bu yil yi-
ne uzayh olmak istiyorum ama uzayh elleri gibi duran eldivenle-
ri bulam1yorum. Bana onlardan ahr m1sm?"
"Tabii" dedi Jean. "Bugi.lnki.l top.lanhmdan donerken almm."
Chris bunu duyunca kendi istegini ekledi. "Benim de cumar-
tesi gi.lnki.l mac;a baz1 yiyecekler goti.lrmem gerekiyor. Bana da
c;ikolata ve meyva suyu alabilir misin ?"
Jean istenenleri ah~veri~ listesine eklerken "onlan da ahnm"
dedi. 0 sirada Ray sessizce arkasmdan yana~1p kulagma kendi
istegini f1s1ldadi. Yanaklanna bir kizarma yay1hrken "Ray! $~~1h.
Oglanlar duyacak!"
Tam o sirada banyodan korkunc; bir gi.lri.llti.l geldi. Jean ve
Ray deh~et ve ~a~kmhkla birbirlerine bakhlar. Banyoya ko~tuk­
lannda, ortahkta danseden c;ama~ir makinasmm altmdan sular
s1zdird1g1m farkettiler. "Ben hallederim" dedi Ray ve sorunu sap-
tamak i.lzere i~e koyuldu.
Cok gec;meden oglanlar gitmi;; evdekiler de gi.lnli.lk i~leri­
ne donmi.l~lerdi. Jean oglanlann dag1thg1 giysileri kutusuna
geri yerle~tirirken, bir yandan da mi.l~terilerinin ba~ka i~ler
yaptigm1 farketmemelerini umarak telefonlara cevap veriyor-
du.
Gelen telefonlardan biri arkada~1 Donna'dandi. Gi.lnli.lk baz1
i~lerden ve c;ocuklardan soz ettikten soma Donna sozi.l ba~ka
bir konuya getirdi. "Bir grup arkada~la bir bowling tak1m1 kuru-
yoruz! Liseden beri oynamad1g1m1z1 biliyorum ama sah ak~am­
lan ozel bir c;iftler ligi yapilacak. Bir yan~madan c;ok, eglence
gibi olacak. Pizza falan olacak, yani ak~am yemegi de dahil.
Ray'le katilabilir misiniz?
Anababalann i~i Hi<,; Bitmez 91
Jean bir dakika di.l~i.lndi.lkten soma. "Sah geceleri mi dedin?
Ne zaman ba~hyor?" Donna programa bakhktan soma yeni do-
nemin iki hafta ic;inde ba~layacagm1 soyledi. "Ay, bu c;ok koti.l.
Sah geceleri her iki oglanm da antrenmam var. Samnm biz ka-
tilamay1z. Arna yine de davetin ic;in te~ekki.lrler."
"Bir ~ey degil. Belki bir dahaki sefere." Birkac; konu i.lzerin-
de daha konu~tuktan soma, telefonu kapatt1lar. Jean bowlingi
sevip sevmedigini hatirlamaya' c;ah~ti ama ba~aramadi.
Ray banyodan dondi.lgi.lnde, "Makinanm biraz dengesi bo-
zulmu~, tathm. Arna s1zmh eskisinden daha fazla ... belki de ye-
ni bir makina ic;in magazaya ugrasam iyi olacak." dedi. Sahc1la-
rm telefon numaralanm bulabilmek ic;in, c;ah~ma odasma gitti
ama bu arada onu bekleyen i~lere dalm1~h bile.
Bir si.lre soma okuldan bir' telefon geldi. Aglamakh bir sesle
Blake, "Anne, ogleden soma okul gezimiz var ve ben izin kag1-
dm1 evde unutmu~um." dedi.
"Oh, Blake, daha bu sabah imzalad1m, nerelere attm kag1-
d1?" diye soylendi. 0 arada c;evresine ~oyle bir bakmd1 ve ken-
di sorusunu kendisi cevapladi. "i~te burada tezgahm i.lzerinde.
$imdi evden c;1k1yordum. Toplantidan once oradan gec;er bira-
k1nm."
Telefonu kapathg1 anda, Ray c;ah~ma odasmdan seslendi.
"Tathm? Cocuklar okuldan geldiginde sen mi evde olacaksm?
Yoksa ben olay1m m1? Bu gece kim ne yapacak? Hem futbol,
hem de izcilik var degil mi? Bi.lti.ln kan~1khgm oldugu gece bu
gece degil mi? Ben izciligi alay1m, sen de futbolu ... "
Jean "tamam" diye mmldandi. 0 sirada ayaklannm arasmda
dolanan kopeklerini ve agzmdaki kag1d1 farketti. "Bu da ne ... "
Kopegin arkasmdan si.lri.lklenen i.lzeri di~ izleri dolu ki.lti.lphane
kitabm1 gori.lnce anlam1~ti. Birkac; hafta once ki.lti.lphaneden al-
d1g1 ve iade zamam gec;mi~ kitaplarm gecikme cezalanna bu ki-
tabm i.lcretini de ekleyebilirdi.
92 ili~kilerle ilgili Mesajlar
Jean o gun yapacaklan arthk<;a unutmamak i<;in bir liste ha-
zirlamas1 gerektigine karar verdi. Hizla bir liste haz1rlad1 ve onu
da ah§veri§ listesinin -ve izin kag1dmm- yamna dosyasmm i<;ine
koydu. Tam kap1dan <;tkmt§h ki birden aklma gelen bir §ey yu-
zunden mutfaga geri ko§tu. Kafasm1 i<;eri uzahp, "Hey, bugun
on iki ile bir arasmda bir bo§lugum olacak. Neden yemek i<;in
bulu§muyoruz?" diye sordu.
"(:ok ho§ olurdu," diye cevaplad1 Ray, "ama butlin sabah
<;ok yogunum."
"Belki bu hafta bir araya s1k1§hrabiliriz!" diye sordu Jean.
"Evet, belki" dedi Ray ve birden bu yogun gun yap1lmas1 ge-
reken bir ba§ka aynnhy1 daha hatirlad1. "Ben bu ak§amki izci
grubu i<;in bir§eyler yapmayacak m1yd1m? Bir ev maketi gibi bir-
§eyler?" Bu arada Jean hizla kap1dan <;tkmt§h bile.
Gun boyu yap1lmas1 gereken olagan yemek hazirhg1, temizlik
gibi i§lere yenileri eklenmi§ ve tum gunleri ko§u§turmaca i<;inde
ge<;mi§ti. Gece ge<; vakit Jean yataga att1 kendini. Ray da bir
sonraki gun i<;in tamamlamas1 gereken <;izimi yapar yapmaz ya-
nma geldi. Onun varhgmm verdigi mutlulukla Jean, i§ ya§amla-
nnm dt§mdaki beraberliklerinin fiziksel gereklerinin de farkmday-
di. Kocasmm ho§una gidecegini bildigi bir §ekilde ona yakla§h.
Ray derin bir i<; <;ekti "Seni <;ok seviyorum tathm, ama uma-
nm beni anlarsm. Bu gece <;ok yorgunum." Tabii onu anhyor-
du, hem de <;ok iyi. Gulumsediler, h1zla birbirlerini optliler ve ar-
kalanm donup birka<; dakika i<;inde uykuya daldilar.
Gizli Mesaj
"Ben bir anababay1m, ekmek kazanmam ve evi yonetmem ge-
rekiyor. Aym zamanda bir e§ olmaya zamamm kalm1yor!
(Bu oyku evliiik ili§kisini anlahyor ama ili§kilerin <;ogu zaten
evli ve <;ocuklu ki§ileri ilgilendiriyor. Bu yuzden bu sozler hepsi
i<;in ge<;erli olacakhr.)
Anababalann i}i Hi<; Bitmez 93
Bunlari Dii~iiniin
Anababalann <;ogu bu ili§ki oruntlisu i<;ine girmektedir.
Ya§amm ko§U§turmasma kendimizi o kadar <;ok kaptmyoruz ki
ailenin en onemli ili§kisini saghkh tutmay1 unutuyoruz. An-
ne/baba/<;ocuk bak1c1s1/<;ah§an rollerinden daha onemli olan
kadm ve erkek arasmdaki ili§ki.
Kan-koca ili§kimizi etkiley~n her ne rol olursa olsun -baba,
ekmek kazanan, gonullu, sporcu- etkisi aym olmaktadir. Gun-
lilk hayahm1za getirdikleri tum karga~a i<;inde e§imizin kim ol-
dugunu ve bizi ona <;ekenin ne oldugunu unutmam1za neden
olmaktadir. Kisa vadeli bir etkiyle e§imizle olan ili§kimizden
zevk almam1z1 engellemeye, hayatlanm1zm birbirinden uzak-
la§masma ve uzun vadede de evliligimizin y1k1mma neden ol-
maktadir.
Bazen ki§isel ili§kilerimizi suslemek i<;in athg1m1z tohumlar,
daha iyi anababahk yapma yeteneklerimizi bogmaya ba§layabil-
mektedir. Mutlu bir beraberlik <;ocuklanm1zm geli§imi i<;in en
verimli ortam1 olu§turur. Anne ve babalannm birbirlerinin sev-
diklerini bildiklerinde ve onlann arasmdaki ili§kinin onemli ve
degerli oldugunu anlad1klannda kendilerini guvende hissederek
mutlu olurlar. t ..ynca, bu yeti§kin ili§kisini gozleyerek, evlilikle
ilgili goru§lerini olu~turmaya ba§layacak ve bir yeti§kin olarak
kendi ili§kilerini kurma zamam geldiginde bu bilgileri kullana-
caklar.
Evliligi beslemek i<;in aynlacak zamanm <;ocuklann
gereksinimlerini tehlikeye atmas1 gerekmez. Tam tersine, c;o-
cuklar guc;lli baglann yans1thg1 gune§ t§1g1 ile daha hizh bu-
yurler. Surekli ve mutlu bir aile ortammm s1cakhgmda ye§e-
rirler. ili~kinin gu<;lu, saghkh ve canh olmas1 tum aile bireyle-
rinin yarannadir. En az ilgiyi gostererek bu bag1 gu<;lu tutmak
olanakh degildir. En iyi ko~ulla ili~ki surer gider, en kotli
olas1hkla da blur. Saghkh, gu<;lil, sevgi dolu bir beraberlik za-
man, sabir, ilgi ve ozen ister.
94 ili~kilerle ilgili Mesajlar
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Ya;;amm1zda pek c;ok farkh rollere sahipsiniz. Sizi siz yapan
da, ya;;amm1z1 zenginle;;tiren de bu c;e;;itlilik. Ancak bunlardan
hic;birinin sizin zihinsel, duygusal, fiziksel ve aile ic;i saghgm1z
ic;in kac;m1lmaz olan e;; olma rolUnUn onUne gec;mesine izin
vermeyin.
GUc;lU ve kahc1 bir evlilik yaratabilmek ic;in i;;e once o kadar
deger verdiginiz insanla ili;;kinizi geli;;tirebilmek ic;in gerekli za-
marn, c;abay1 ve dU;;Unceyi harcamaya karar vermekle ba;;lama-
hsm1z. Bu karanmzm sizi daha dogru giri;;imlerde bulunmaya
zorlamasm1 saglaym.
Ornegin, Jean kocasmm sabahki tekliflerine kar;;1hk verebil-
mek ic;in saati biraz daha erkene kurabilirdi. Ray de e;;inin ar-
zulanrn kar;;1layabilmek ic;in yataga biraz daha erken gidebilirdi.
Her ikisi de mU;;terileri ile bulu;;malanm ayarlay1p, ogle yeme-
ginde bulu;;abilir (ya da sec;ecekleri ba;;ka bir etkinlikte beraber
olabilirlerdi). Cocuklanrn oradan oraya ta;;1mak ic;in arkada;;la-
nyla i;;bolUmUne gidebilir ya da kendilerine daha c;ok zaman
ayirabilmek ic;in onlann etkinliklerini azaltabilirler. Haftada bir
gece ayarlayacaklan bir bak1c1 bowling turnuvasma katilmalan-
na veya birbirlerini daha iyi tarnmalanna ve neleri beraberce
yapmaktan ho;;land1klanrn ke;;fetmelerine yard1mc1 olabilirdi.
Ah;;veri;;i bir glin sonraya erteleyip, beraberce bir yUrUyU;;e c;1-
kabilirlerdi. Hie; kimse bir gUnde ac;hktan olmez ama ili;;kileri
olebilir.
Saghkh evlilikler bUtUn bunlann hep birarada yap1lmasm1 ge-
rektirmez. GUn ic;inde yap1lacak bir, iki kUc;Uk degi;;iklik onlan
birbirlerine yakla;;tirabilir.
ili;;kileri gUc;lendirmenin diger bir yolu da bahc;eyi yabani ot-
lardan temizlemektir: Olumsuz ele;;tirilerden kac;m1p, iyi ve gli-
zel olarn vurgulamaya c;ah;;mak. KUc;Uk rahats1zhklan -yere atil-
m1;; kirli c;oraplan, bir glin onceden bUfenin Uzerinde unutulmu;;
kuru kahve fincarnm, yemek masasmda c;1kanlan tats1z bir gaz1-
Anababalarm 1?i Hi<; Bitmez 95
g6rmezden gelmeyi ah;;kanhk haline getirin ve bu otlann yeri-
ne gUllerin kokusunu duymaya c;ah;;m.
Aynca oyunu iyi oynaym. Eminim, e;;lerin birbirlerine bir ar-
kada;;lanna asla davranmayacaklan ;;ekilde kaba ve sert bir ;;e-
kilde davrand1klanna pek c;ok kez tamk olmu;;sunuzdur. Bazen
e;;lerimizi c;ok olagan olarak alg1lay1p kaba davram;;lar sergile-
yebiliyoruz. Hakh olmakla, iyi olmak arasmda bir tercih yapma-
mz gerekiyorsa, iyi olmay1 tercih edin. Ba;;ka bir ;;ekilde ifade
edersek, "Soyleyecek gUzel bir sozUnUz yoksa, hic;bir ;;ey soyle-
meyin."
"Sava;; vereceginiz alarn sec;in." Belki de anababahk konu-
sunda bu oneriyi s1k s1k duymu;;sunuzdur. Cocuk yeti;;tirmekte
de, evlilik ili;;kisinde de c;ok i;;e yarad1g1 kesin. Her tUrlU insan
ili;;kisinde anla;;mazhklar ve c;ati;;malar olacaktir. Burada onem-
li olan hangilerinin Uzerinde durulmaya deger oldugunu sapta-
y1p, digerlerini bir kenara birakabilmektir. Bunu yaptigm1z sUre-
ce aramzdaki olumsuz enerji daha az olacaktir.
Dokunma ve kucaklamay1 oncelikleriniz arasma alm. Ciftler
genellikle ilk evlendiklerinde birbirlerine s1k s1k dokunma, elele
tutu;;ma, yakm oturma, kollanna dokunma ve birbirini opme-
egilimindedirler. Uzun y1llardir evli olanlan da birbirlerine doku-
nu;;larmm azhgmdan tarnyabilirsiniz. KUc;Uk bebekleri ya da c;o-
cuklan olan anneler, e;;leriyle fiziksel temasa daha az ihtiyac; du-
yarlar, c;UnkU minik bebekleri onlann dokunma ihtiyac;lanrn o
kadar c;ok kar;;1lar ki, gUnUn sonunda artik buna doymu;; olur-
lar. Size kUc;Uk bir ogUt: E;;inize daha s1k dokunmaya c;abalaym.
Bu dokunu;;lar -omuza dokunan bir el, bir kucaklama, bir omuz
masaj1- c;ok fazla zamammz1 almaz ve her ikinize kazandiracag1
duygular her ;;eye deger.
E;;inizi dinlemek ve onunla konu;;mak ic;in daha c;ok zaman
aymn. "Jimmy'nin futbol formasm1 almay1 unutma." "Bu ak;;am
bir toplantim var." tarzi konu;;malan kasdetmiyorum. Bunlann
yerine gazetede okudugunuz, televizyonda izlediginiz bir ;;ey
hakkmdaki gorU;;lerinizi, umutlanrnz1, rUyalanrnz1 ve endi;;eleri-
96 lli~kilerle ilgih Mesajlar
nizi payla;;m. Onun ilgi alanma giren konularla siz de ilgilenin
ve sorular so run, yamtlan dinleyin.
Son olarak da ... e;;inizle birlikte zaman gec;irin. Yalmz ikiniz,
yeti;;kinler olarak. Bunun anlam1, iki haftahgma Hawaii'ye gide-
ceksiniz demek degil tabii (0 da pek ho;; olurdu ya!). Gun ic;in-
de kucagm1zda bir bebek olmadan, kolunuzdan bir c;ocuk c;eki;;-
tirmeden ya da arabanm anahtarlanm almak ic;in yalvaran bir
ergen olmadan kuc;lik sessiz ve bolunmemi;; beraberliklerin ta-
dm1 c;1karmaktan soz ediyorum. Yakm c;evrenizde k1sa bir sabah
yurliyu;;li ya da c;ocuklar yatt1ktan sonra ic;ilecek bir fincan c;ay
sizi birbirinize baglama konusunda harikalar yaratabilir.
E;;inizle ili;;kinizi besleyecek ;;ekilde yeni baglar kurdukc;a
aramzdaki sevginin yenilendigini hissedeceksiniz. Bu durum da-
ha iyi ve sevecen bir anababa olmamza da yard1mc1 olacaktir.
ili;;kinizi guc;lendirmeyi hem kendinize, hem de c;ocuklanmza
borc;lusunuz, unutmaym!
Siiper Kad1n
Gina, c;ocuklan okula gondermeyi ba;;arm1;;ti, c;1lgm bir sabah
daha ba;;anyla tamamlanm1;;ti. Derin bir nefes ald1 ve butlin o
yapmas1 gerekenleri du;;undu. Liste korkunc;tu, bir an once i;;e
koyulmas1 gerekiyordu.
Once masasma ko;;up dun tamamlad1gm1 di1§i1ndugi1 ma-
kaleye ko;;tu. Editorun son dakika duzeltmeleri biraz camm s1k-
m1;;ti ama klavyede h1zla gezinen parmaklan duzeltmeleri h1z-
la tamamlad1 ve dosyay1 e-posta ile gonderip bilgisayanm ka-
patt1.
Strada, k1zmm ak;;amki oyunda giyecegi kostum vardi. Oi-
ki;; malzemeleririi c;1kanp, giysinin bir bollimlinli ignelemeye
ba;;ladi. Bu arada aceleden eline igneyi batmnca bir yandan
parmagm1 emerken bir yandan da kendi kendine soylenmeye
ba;;lad1 "Erin, bunu bana iki hafta once haber verseydi, bu ka-
dar s1k1;;mazd1m!" Sonunda giysiyi tamamladi. Dikkatlice bir
c;ekmeceye yerle;;tirirken de daha sonra nereye koydugunu ha-
tirlayacagmdan emin degildi. Sonra, arabanm anahtarlanm
h1zla ask1dan ald1, cuzdamm kapti ve kap1dan firlad1g1 gibi ara-
baya bindi.
97
98 ili~kilerle ilgili Mesajlar
ilk durak bir spor magazas1ydi. Kocas1 Stuart ic;:in, ogullan
Nick'in futbol tak1mm1 c;:ah?tinrken gerekecek malzemeleri ala-
cakti. Dogru e?yalan sec;:eceginden pek de emin degildi ama
?imdi bunun s1kmtism1 c;:ekme niyetinde degildi. Satici, Gina'y1
cevabm1 tam bilemedigi sorularla oldukc;:a s1km1?tl. Bu tak1m1
c;:ah?tirmak isteyen Stuart, 'Peki hic;:bir ?ey bilmedigim bir konu-
da neden ben ah?veri? yap1yorum ?' diye dil?ilndil. Biltun bunlar
tahmininden c;:ok zamarnrn alm1?tL <:;ocuklar okuldan donme-
den once tilm i?lerini tamamlay1p evde olmahydi.
ikinci olarak, temizleyiciye gotilrillecek kirlilerini almak Uze-
re annesine ugradi. Annesinin tum iyi niyetli c;:ab;alanrn bir c;:ir-
p1da silip, oldukc;:a kesin bir ifade ile "<:;ama?ir makinanm bu
yuzy1 I ic;:inde bir giln tamir edilecegini dil?ilnilyor musun ?" di ye
sordu. Annesinin yilzilndeki incinmi? ifadeyi gormek, bir fincan
kahve ic;:imlik silreyle ic;:eri girmesine yetmi?ti. Annesi, sadece
annelerin anlayacag1 ?ekilde k1zmm ne kadar gergin oldugunu
yilzilnden anlayabiliyordu. K1zmm sabirs1zhg1 her an saatine goz
atmasmdan belli oluyordu. Gina tam gitmek ic;:in ayaga kalm1?-
ti ki cep telefonu c;:aldi.
"Tathm, b~n Stuart. Magazay1 arad1m, tak1m ic;:in bir paket
daha haz1rlayacaklar. Ugray1p onu alabilir misin?" Gina itiraza
ba?lam1?tl ki, Stuart onun yard1mlanrn ne kadar takdir ettigini
soyledi. Tepkisini unutup, donil?te alacagma soz verdi.
Magazadaki i?ini bitirip eve donerken, okula ugray1p okul
aile birligi ile ilgili bir mektup olup olmad1gm1 kontrol etmek
istedi. Kek Satl?l Komitesinden acil bir not vardi. 0 ak?amki
oyunda yapacaklan kek sah?I ic;:in bir kek yap1p yapamayaca-
gm1 soruyorlardi. Bu komite ba?kam ne kadar da plans1z bir
insandi. Carn s1kkm bir ?ekilde cilzdanmdan bir not kag1d1 c;:e-
ki?tirmeye c;:ah?irken ikiye yirtild1. 0 zerine kocaman harfler-
le "Kek" yazd1 ve bunu zihnine de kaz1maya c;:ah?tL Kek yap-
mak ic;:in evde yeterli malzemesi olup olmad1gm1 tahmin et-
meye c;:ah?h.
Super Kadm 99
Eve girer girmez, telesekreterin yarnp sonen l?1g1 kar?1lad1
onu. "Selam, Gina. Ben Mark. Program1m1zm ders plamm c;:1-
kartacag1ma soz vermi?tim biliyorum ama bir sorun c;:1kti. "Yine
mi! Ogretmen ortag1 son dakikada yine kendi i?ini ona yilkle-
mi?ti. " ... Ben yapt1g1m klsm1 sana e-postayla gonderdim. Pa-
zartesi gilnkil dersten once sen bitirebilir misin ?"
"Tam da ihtiyac1m olan ?ey," diye soylendi Gina. "Listeme
eklenen yeni bir i?."
Tam mesajlan dinleyip bitirmi?ti ki, telefon c;:aldi. Erin'in smif
arkada?lanndan birinin annesi Ann, onun sesini duyduguna c;:ok
memnun olmu? bir ?ekilde "Gina! <:;ok ?ilkilr evdesin! Ak?amki
oyun 7 :30'da ba?hyor ama klzlann 7 :OO'de orada olmas1 gereki-
yormu?. Oglumun piyano dersi 7: 15'te bitiyor. Acaba sen gec;:er-
ken Katie'yi alabilir misin? Gerc;:ekten c;:ok minnettar olacag1m."
"Tabii, hie;: sorun degil." diye cevaplarken bir yandan da ''Ta-
bii, Ann. Hep son dakikada aklma gelen acil bir durumun var-
dir. 0 zaman kimi ararsm? Herkes kimi arar? iyi Gina'y1?"
Sonra tela§ ba§ladi. Gina keki haz1rlamak ic;:in mutfaga ko?-
tu; kek pi§erken, dilnden kalan tavuga biraz bezelye falan ekle-
yip yeniden 1s1tti. <:;ocuklardan biri ak?am tavugu sevmemi§ti,
ama yeni bir yemek yapacak zamarn yoktu.
Neredeyse nefes nefese kalarak listedeki birkac;: i?ini daha
c;:ete eve gelmeden tamamlamaya c;:ah?tL <:;ocuklar okul c;:anta-
lanrn kapmm onilne firlattilar, Stuart da ceketini bir yere atti.
Birisi bir milyon dolar degerindeki soruyu sordu "Ak?ama ne
var?" Gina yemegi soyleyince, o tarnd1k homurtular yilkseldi.
"Yine mi o tavuktan ?" dedi Nick.
Her ?ey orada koptu. Gina'nm yilzil degi§ti, gozya?lan ya-
naklarmdan stizillmeye ba§ladi. Ozgiln g6rtinmesine .ragmen,
asil etkisinde kald1g1 duygu ofkeydi. "Neyim ben? Hepinizin
hizmet<;isi mi? Herkesin bak1c1hgm1 yapmaktan b1ktim. Elim-
den geleni yap1yorum, kar§1hgmda tek g6rdilgtim §ikayet. Eger
bu ak§am tavuk yemek istemiyorsarnz, o zaman .... kendiniz ....
100 lli!?kilerle 1lgili Mesajlar
yapm!" Elindeki servis ka?1gm1 hrlatip, yanlanndan hizla gec;ip
daha rahatc;a aglamak ic;in banyoya gitti.
Gizli Mesaj (Tam da degil)
Ben bir koleyim, c;aresiz biri. Bunlar sizin suc;unuz. Kendime
bakmak ic;in bir dakika bile ayiramazken herkese nasil bakabili-
rim?
Bunlari Dii§iiniin
(:ocugunuzla i~birligi Yapabilme adh kitab1mda tasvirini yap-
bg1m gerc;ekd1?1 bir _sahneyi bu mesajm oztinti olu?turdugu ic;in
burada tekrarlamak istiyorum.
Bir w;aga bindiniz. Ufak personeli gz:lvenlik kurallann1
gosterirken bir ses de af·tklamalarda bulunuyor. Hostes-
ler maskeleri yz:tzlerine tutarken, ses de "Kabin basmcz-
run dii~mesi durumunda, oksUen maskeleriniz koltugu-
nuzun iizerinden a~'ia/!,i sarkacaktzr. Maskeyi fekerseniz,
hava aki~'iin1 ba~latmz~ ohu:'iunuz. Once focuklannzza
maskeyi takarak yardzmct olun. Sonra e~inizin maskesi-
ni takmaszna yardzm edin. Daha sonra fevrenizdeki
ya~lz ve faresiz insanlara yardim edin. Sizinle ayru hi-
zada oturan ki~ilerin maskelerinin takzli olup olmad1f!,1-
nz tekrar kontrol edin. Bz:ltiin bunlan yaptiktan sonra,
eger ene1finiz kaldiysa, kendi yiiziinilze bir maske takin
ve hava almaya fctlz~zn."
Bu oykti ne denli garip geliyorsa, baz1 anababalann gtinltik ya-
?amlannda yaptiklan da aynen boyle. <;evrelerindeki herkes ve
her ?eyle o kadar c;ok ilgileniyorlar ki, yap1lacaklar listesinde ken-
di gereksinimleri ile ilgili hic;bir ?ey yok. Verici olmak c;ok gtizel,
ben de katihyorum. Arna i?ler bu noktaya gelmi?se, bu artik "ver-
mek" olmuyor. Bunun anlam1 "a/mak": <;ok fazla gorev almak,
Sii.per Kadm 101
suc;u tizerine almak, sizin tiretken olmarnza yarayacak enerjiyi al-
mak.
Kendi duygusal ve fiziksel gereksinimlerinizi savsamak sizi
ofkeli, bikkm ve gergin yapar ve geriye verecek hic;bir ?eyiniz
kalmayabilir.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Saghkh ve mutlu bir insan olmak ic;in kendinize iyi bakmahsm1z.
Boyle yaptigm1z stirece de ba?kalanna bakmak ic;in daha c;ok is-
tek ve enerjiniz olacaktir. Bu noktada en onemli konu, kendini-
ze bakmarnzm bencil bir davrarn? olmad1gm1 kabul etmeriizdir.
Gerc;ek duygusal ve fiziksel gereksinimleri olan bir insan olarak,
sevdiklerinize bakabilmenizi saglayacak dengeyi kurabilmek ic;in
bedeninizi, zihninizi ve ruhunuzu beslemelisiniz.
Artik yapilacaklar listenize kendi isminizi de ekleyin. Ba?ka
neler yapabilirsiniz? 1?te birkac; oneri:
1. Zamarnrnz1 daha iyi planlamay1 ogrenin. Zamarnrnz1 daha
planh ve verimli kullanabilirseniz, kendinize bile vakit ay1-
rabildigini~i goreceksiniz. Genellikle, bir plan yapmadan
i?e koyuluruz ve gtintimtiztin btiytik boltimtinti harcanz.
Zamarnrnzm dogru yonetimi ic;in bir sistem kurmak biraz
c;aba gerektirebilir ama genelde gtinlerinizi daha dtizenli
ve sizi daha tiretken yapacaktir. Gtinlerinizi belli i?ler ic;in
dtizenlerseniz {pazartesi ah?veri?, sah temizlik. .. ) gtinleri-
nizin daha ho? ve rahat gec;tigini goreceksiniz.
2. Ne zaman evet ve nas1l hayir diyeceginizi ogrenin. Birisi
sizden bir ?ey istediginde evet demek zorunda oldugunu-
zu dti?linmekten vazgec;in. Hayir demek isterken otoma-
tik olarak evet deyince, kullarnld1gm1z1 dti?lintip ofkelenir-
siniz ve kendi hedeflerinizden vazgec;ersiniz. Neyi yap1p
neyi yapmayacagm1z konusunda akilhca kararlar alm. $a-
102 1li~kilerle llgili Mesajlar

~irttc1 ama gen;ek olan bir ~ey varsa o da, bu i~ler gen;:ek-
ten onemliyse birisinin onlan mutlaka yapacag1dir.

3. Standartlanmz1 dli~lirlin ve onceliklerinizi belirleyin. Bir

anababa, e~, <;ah~an, gonlillli, a~<;1, temizlik<;i ve benzeri
olup, tlim bu gorevleri mlikemmel olarak ne~eyle tamam-
layamazsm1z. Bunun yerine hangilerinin daha fazla za-
man ve ilgi istedigini, hangilerinin yap1lmayabilecegini
belirleyin. Onceliklerinizi se<;in ve d1~andan gelen bask1-
lara izin vermeden onlan kendiniz i<;in se<;in.

4. Ba~kalanndan talepte bulunmay1 ogrenin. Bu <;ok kolay

olmah, ba~kalannm size uygulad1g1 yontemleri deneyin!
Makul bir tale bi kibarca istediginizde, insanlann size yar-
5
d1mc1 olmaktan ne kadar mutlu olacagm1 gormek sizi ~a­
~irta bilir.

5. Kendinize zaman aymn. Biten pilinizi yeniden doldurma-

ya yard1mc1 olan zevklerinizi yeniden ke~f edin ve onlan
Disiplin ve Davram~larla
programa alm. Kendinize bakmak i<;in bir saghk kulliblin-
de bir hafta ge<;irmenize gerek yok! Bir arkada~la yene-
cek bir ogle yemegi, bir fincan <;ay ve glizel bir roman ya
ilgili Mesajlar
da haftada birka<; kez gidilecek bir clans dersi yeterli ola-
bilir. Kendinize zaman ayird1g1mzda, ruhunuzu canland1-
racak, bedeninize enerji verecek ve zihninizi besleyecek-
siniz. Boylece de ba~kalannm ihtiya<;lanrn daha rahat kar-
~ilayablir ve kendinizi iyi hissedersiniz.
 Matt! Tam Bir Felaket!

Laila, kiz1 Jennifer'la birlikte arabadan inip, her hafta biraraya

geldikleri oyun gruplanm heyecanla selamladilar. Monica'mn
oglu Kevin, Lisa'nm klZl Kimmy de arabalar durur durmaz he-
yecanla a;;ag1ya atlam1;;lardi. Anneler de eglence dolu hafta
sonlanm iple c;ekiyorlardi. Hepsi c;ok uzun zamandir arkada;;ti-
lar ve artik karde;; gibi olmu;;lardi.
Ancak, anneler arasmdaki gilzel arkada;;hk ilk kez sars1hyor-
du. Bu haftaki bulu;;ma, kilc;ilk Matt'in annesi Kate'in evindeydi.
Laila, Monica ve Lisa, Matt'in bir karde;;in bile anla;;makta zor-
luk c;ekecegi a;;m yaramaz bir c;ocuk oldugunda birle;;iyorlardi.
Grup ne;;eyle konu;;arak evin kap1sma yakla;;ti. Laila, Jenni-
fer'in yeni tilylil tav;;anma s1k1ca sanld1gm1 ve biraz gergin oldu-
gunu farketti. Laila c;ok gilzel bir giln olacagm1 soyleyerek onu
ne;;elendirmeye c;ah;;ti. Bu dil;;ilncesi kap1y1 c;almalarmdan kisa
bir sure soma degi;;mi;;ti bile. Matt, kap1y1 zincirliyken ac;1labile-
cek kadar aralay1p, onlara garip bir bak1;; falat1p, dilini c;1karta-
rak kap1y1 suratlanna c;arpti. Matt'in kahkahalanm duymakta
gecikmediler ve ardmdan da Kate'in yakmmalan, "Matt, taat-!1-
11m, bunu yapmamam daha once de soylemi;;tim. insanlan in-
citiyorsun. Sadece o da degil," diye devam etti, "beni de utan-
dmyorsun. Neden beni utandmyorsun, Mattie?"
105
106 Disiplin ve Davram;;larla llgili Mesajlar
Matt'in annesine bir cevap verip vermedigini kapmm diger
tarafmdakiler duyamadi.
Kate kap1y1 ac;tI ve sanki bir §ey olmamI§ gibi misafirlerini
kar§Ilamaya c;ah§tI. <;ocuklan oyun odasma gonderdi ve arka-
da§lanrn da mutfaga davet etti.
Daha be§ dakika gec;memi§ti ki Kimmy hemen arkasmda
Matt ile birlikte mutfaga dald1. Gozya§lan arasmda neler oldu-
gunu anlatmaya c;abalarken, Matt silrekli olarak sozilnil kesi-
yordu "Ben bir §ey yapmad1m!" ve "Benim suc;um degil." So-
nunda anneler, Matt'in Kimmy'nin hic;bir oyuncagma ellemesi-
ne izin vermedigini ve oyuncaklanrn fiziksel kuwetle korumaya
c;ah§hgm1 anlad1lar.
Kate kolunu ogluna dolay1p f1sildayarak "Matty, tathm, lilt-
fen gidip bir silre gilzelce oynaym. Bilyilkler biraz konu§mak is-
tiyor. Kimmy'nin yine gelip seninle oynamasm1 istiyorsan,
oyuncaklanrn payla§masm1 ogrenmelisin. Haydi, §imdi gidin
gilzelce oynaym, tamam m1, taat-l11m?" Kate Matt'i yumu§akc;a
oyun odasma yoneltti. Bundan soma her §eyin yolunda gidece-
gini umuyordu ama bu biraz §ilpheliydi.
Kimmy biraz c;okmil§, Matt ise oyuncaklanrn payla§maya ni-
yeti olmad1g1 ve kimse bunu yapmaya onu zorlayamayacag1 ic;in
zafer kazanmI§ bir §ekilde geri gittiler. Anneler de bu arada bera-
berliklerinin tadm1 c;1karmaya c;ah§arak kahvelerinden birer yu-
dum aldilar. Arna hepsi de ne kadar g6rmezden gelseler de, bu
ilk muharebenin silrekli bir sava§a donil§ecegini biliyorlard1. ikin-
ci cmgar c;1ktigmda Matt yine gorilndil ve mutfakta bir§eyler ara-
maya ba§ladi. Kate yine o yumu§ak sesiyle "Ne anyorsun, carnm?
$imdi bir§eyler yemek yok, yemek zamanma c;ok yakla§hk."
"Bir §ey alm1yorum" demesine kar§thk ti§6rtilniln altmdaki
§i§kinlik ba§ka bir§eyler soylilyordu. Annesi §ilphelenip ti§6rtil-
nil kaldmnca, bir paket cips ve kurabiye ortaya c;1kti. Matt ol-
dukc;a §a§IrffiI§ bir §ekilde bak1yordu. Birazdan Kate'in ogluyla
konu§urken kulland1g1 o yumu§ak ses duyuldu.
Matt! Tam Bir Felahet! 107
"Matty, carnmm ic;i. Biliyorsun ki bana yalan soylemenden
hie; ho§lanm1yorum. Aynca oyun odasma yiyecek gotilrme-
men gerekiyor." Biltiln cilmlelerin sonu sanki soru soruyor-
mu§ gibi, soru tonlamas1 ile bitiyordu. Matt zorunlu bir "ozilr
dilerim"i agzmda geveledikten soma, her §eyi yerde b1rak1p
ko§arak uzakla§h. Kate, c;ocugunun olumsuz davrarn§mm
utanc1 ve iyi bir davrarn§ ic;in tilm yalvarmalannm can s1kkm-
hg1 arasmda ezilip kalmt§h. <;ok ho§ gec;mesi gereken bir og-
leden sonray1 neden hep kendi c;ocugunun mahvettigini bir
tilrlil anlayam1yordu.
K1sa bir silre devam eden sessizlik ve arkada§c;a konu§malar
annelerin ho§una gitmeye ba§lamt§h ki, bir c;1ghkla hepsi don-
du kaldi. H1zla oyun odasma yoneldiler. Jennifer'in yeni ve sev-
gili tav§arn arhk bir bayku§a benziyordu. Elindeki makas ve
onilndeki tilyler Matt'i ele veriyordu ama yilzilnde hic;bir utan<;
ifadesi yoktu. Laila hic;bir §ey soyleyemedi. Diger anneler mut-
faga donerken o da ic;ini c;eken k1zma sanld1.
Kate bu sefer Matt'i sert bir ses tonu ile azarladi. "Mathew!
Ay1p sana! Ba§kasmm oyuncagm1 mahvedemeyecegini biliyor-
sun! Aynca benim makas1m1 da kullanamazsm! Ben seninle ne
yapacag1m? Neden iyi davranam1yorsun?" Matt annesine bak1-
yordu ama yilzilndeki bo§ ifade soylenenlerin hic;bir §ey ifade
etmedigini belli ediyordu.
Kate, Laila ve Jennifer'e donilp oglu adma ozilr diledi. Ziya-
retin geri kalan k1sm1 kisa ve gergin gec;mi§ti. Anneler birer
birer "zamanm farkma vard1lar" ve huzurlu evlerine gitmek ilze-
re oradan aynld1lar.
Gizli Mesaj
"Seni denetim altmda tutam1yorum. Davrarn§lanna nasil smir
koyacag1m1 bilemiyorum. Seni iyi davranmaya nas1l ikna edece-
gimi bilemiyorum. Bu yilzden, gidip istedigini yapabilirsin, be-
nim tek yapabilecegim olanlara ilzillmek."
108 Disiplin ve Davram~larla llgili Mesajlar
Bunlan Dii§iiniin
Aslmda Matt'le ilgili sorun, payla~mak istememek, izinsiz yiye-
cek almak, arkada~mm oyuncagm1 mahvetmek veya sayg1s1z-
hk etmekten <;ok daha ciddi bir sorun. Matt'in astl sorunu uy-
mas1 gereken kurallan, ondan beklenen davram~lan ve uyum-
suzluk durumunda sonu<;larm neler olacagm1 bilmemesidir. An-
nesinin kibar uyanlan ve umutsuz sozleri gereksinimi olan bil-
gileri ona vermeye yetmiyor. Matt gibi bir felaket bir gi.lnde
dogmaz. Bu tip davram~lar her gi.ln i.lzerlerine yenileri eklene-
rek yava~ yava~ geli~ir, gormezden gelinen ya da yanh~ bir ~e­
kilde ele alman her yanh~ davram~ genel olarak aile ortamm1
yaratir. Bu da, <;ocugun slirekli olarak yanh~ davram~lanm
si.lrdi.lrdi.lgli, anababanm da slirekli olarak sozci.lklerle buna
katk1da bulundugu bir i~kence ortam1dir.
Matt ve tum <;ocuklar aslmda olduk<;a mantikhd1rlar. Cok kli-
<;i.lk ya~lardan itibaren anababalannm <;ocuklan i.lzerinde ne ka-
dar gi.l<;leri oldugunu ya da olmad1gm1 ke~federler. Anababalar
belli kurallar koyup, onlan tutarh ve adil bir disiplin ile destek-
ledikleri zaman <;ocuklar dogru davranmay1 ogrenmektedirler.
Anababalar kural koyma ve onlan izleme konusunda ba~ans1z
olurlar ve yanh~ davram~la ilgili olarak tek yaptiklan yakmmak
olursa, sonu<;ta <;ocuklan herkesin ka<;md1g1 dogru davranmak-
ta zorlanan birisi haline donli~lir. Burada annesinin gozden ka-
<;ird1g1 ger<;ekten lizlicli olan nokta, sonunda as1l ac1 <;ekecek ki-
~inin Matt olacag1dir.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
<:;ocuklar dogru ile yanh~I ogrenmi~, iyi davram~lan ve toplum-
sal becerileri geli~mi~ olarak dogmazlar. Bi.ltun bunlar sonradan
kazamlan yeteneklerdir. Anababahk, <;ocuklanm1zm kendi dav-
ram~lanm yonetecek becerilerle donatilmas1 i<;in slirekli olarak
ogretme, yonetme, di.lzeltme gerektiren zor bir meslektir. Bu
gorevi ne denli iyi ve h1zh listlenecekleri, onlara verecegimiz
Matt! Tam Bir Felahet! 109
egitimin niteligine ve niceligine baghdir. Bu konuda ba~any 1 et-
kileyecek baz1 ipu<;lan ~unlardir:
1. <:;ocugunuzla ili~kinizde lider rollini.l listlenin. Bizim
oyki.lmlizde Kate yetkili gibi davranm1yordu. Matt'den is-
tedikleri <;ok zay1f ve yalvaran bir ifade ile dile getiriliyor-
du. Konu~malarmda otoriter ve gi.lvenli bir yakla~1m yok-
tu. Ornegin, Matt oyuncaklanm payla~may1 reddettigi za-
man, Kate ona yalvardi. "Matty, tathm, llitfen gidip bir su-
re gi.lzelce oynaym. Bliyi.lkler biraz konu~mak istiyor.
Kimmy'nin yine gelip seninle oynamasm1 istiyorsan,
oyuncaklanm payla~masm1 ogrenmelisin. Haydi, ~imdi gi-
din gi.lzelce oynaym, tamam m1, taat-lnm?" Bunun yerine
gozlerinin i<;ine bakarak kararh bir ses tonu ve belirgin y6-
nergelerle konu~sayd1, Matt onun sozlerine daha <;ok say-
g1 duyabilirdi. Ellerini Matt'in omuzlanna koyarak ve goz-
lerinin i<;ine bakarak otoritesini daha iyi ortaya koyabilir
ve beklentisini belirtebilirdi: "Kimmy bizim misafirimiz.
Buraya seninle oynamaya geldi ve e~yalanm onunla pay-
la~man gerekiyor."
2. Kesin kurallar belirleyin. <:;ocugunuza kar~I etkili bir onder
olmak yonergeler vermekten 6teye ge<;melidir. iyi bir
anababa-onder, ogretmek, kurallar koymak ve beklentile-
ri onceden a<;1klamak i<;in zaman harcar. Matt'in oyuncak-
lanm payla~mamas1, anababanm 6nceden saptayacag1 ve
ogretecegi kurallarla onlenebilecek <;ok tipik bir durum-
dur. Kate, oyun grubu gelmeden once, oyun oynamanm
ayrmtilanm belirlemek i<;in biraz zaman harcayabilirdi.
Sonra da onlan Matt'in izlemesi gereken kurallar olarak
ortaya koyardi. Ornegin, "Payla~mak istemedigin baz1
oyuncaklanm bir yere kaldirabilirsin. Onlarm d1~mda bu
odadaki her ~ey arkada~lannm oynamas1 i<;in burada ola-
cak. Kate, payla~may1 reddetmesi durumda Matt'in katla-
nacag1 sonu<;lann neler olacagm1 da 6nceden belirleyebi-
110 Disiplin ve Davram~larla ilgili Mesajlar

lirdi. "Arkada~larmla oyuncaklanm payla~mad1gm1 ogre-

nirsem, onlar burada oynarken sen odanda bir silre otur-
mak (mo la) zorunda kalacaksm."
<;ocuklanmz onceden onlardan neler beklediginizi anlar-
larsa, onlara uymalan daha kolay olacaktir. Daha once
belirtildigi gibi, Kate oyun arkada~lan gelmeden Matt'in
neler bekledigini belirleseydi, onu yonlendirecek kurallan Gii~ Dengesi
olacakti. Daha da iyisi, ailenin payla~ma konusunda ge-
nel bir kurah olsayd1, Matt kabul edilebilir davram~lar
orilntusilnil ogrenebilirdi. Belirli kurallar olmasmm diger
bir Ustunlilgil de, anababa olarak her durum ic;in yeni ku-
rallar belirlemenize gerek olmamas1, kurallann gilnlilk et-
kile~imlerin birer parc;as1 haline gelmesi olacaktir.
3. ilan ettiginiz kararlanmz1 takip edin. <;ocuklar s1k s1k ve Michael i~ten eve dondilgilnde e~i Sharon'u mutfakta kipkirm1-
silrekli olarak bizim otoritemizi denerler. Bizim gorevimiz z1 gozlerle dolamrken buldu. Mutfak masasmm Uzerindeki don-
c;ocuklanm1zm verdigimiz yonergeleri izlemesini sagla- durma kutusu kullamlm1~ kirli mendillerle doluydu. "Neyin var
maktir. Kate, Matt'e, yapmas1 gerekenleri onceden bildir- tathm ?" diye sordu.
mi~ olsayd1 ve buna uymad1g1 zaman uygulanacaklan ha-
"<;ok ~ey," di ye aglamaya devam etti. "Samnm i~imi birak-
tirlatsayd1, onunla beraber oyun odasma gidip buna uyup
mak zorunda kalacag1m." Michael ~ok olmu;;, akh kan~m1;;ti.
uymad1gm1 gozlemesi iyi olurdu. Hala payla~maya yana~­
Sharon sadece bir aydir c;ah;;1yordu. Tekrar i;;e donmek ic;in
mazsa, bir silre kalmak Uzere (mola ic;in) odasma gonde-
ogullan Jason'm yuvaya ba;;lamasm1 beklemi;;, bu karan ald1k-
rilmeliydi. tan sonra da, oglu ic;in gerekli biltun ayarlamalan y.apm1;;tL
Kom;;usu Maria, Jason'1 okuldan ahp anneannesine birakacak
Yeni beceriler kazanm. Anababa olmak belki de yapmak zo-
runda oldugunuz en zor meslektir ve biltun i~lerde oldugu gibi ve Sharon da birkac; saat sonra i~ donil;;U Jason'1 ahp eve ge-
bilgi. ve beceriler kazand1gm1z silrece daha etkili bir ~ekilde ya- lecekti. Bu harika bir dilzen gibi gozilkilyordu. Hayallerindeki
pilacaktir. <;ocuklarm tipik davram~lan konusunda daha c;ok bil- i;;i elde etmek ic;in aylarca haz1rlanm1;; ve goril;;meler yapm1~­
gi sahibi olmak ve onlarla nasil ba~a c;1kacag1mz1 ogrenmek c;o- h ve c;ocugu ic;in de gayet uygun bir ortam hazirlam1~h. Mic-
cugunuzun geli~im silrecinde size yard1mc1 olacaktir. Anababa- hael nelerin yolunda gitmedigini merak etmeye ba~lam1;;ti.
hkla ilgili pek c;ok yaratic1 ve degerli bilgi ve becerileri ogrene- Michael, Jason'1 sokaga oynamaya gonderdi ve Sharon'a
bileceginiz kitaplar, dergiler ve seminerler hayatimz1 c;ok kolay- "Tamam. $imdi soyle bakahm neler oldu?" diye sordu. Sharon
la~bracak ve bu meslegi daha ho~ ve tatmin edici kilacaktir. derin bir nefes ald1ktan sonra anlatmaya ba;;lad1 "Jason'1 almaya
gittigimde annem baz1 sorunlar oldugunu soyledi. Maria da Ja-
111
 112 Disiplin ve Davram~larla ilgili Mesajlar
son'm arkada Torno ile si..irekli kavga ettigi yakmmasmda bulun-
mu$."
Sharon'm yi..izi..indeki UzUntulU ifade birden ofkeye doni..i$ti..i.
"Ve Jason'm bunlan nereden ogrendigini biliyorum ... Maria'mn
Tomo'yu da almay1 neden kabul ettigini anlayam1yorum! 0 c;o-
cuk diger c;ocuklan c;ok olumsuz etkiliyor. 0 arabadayken ba$-
ka ne olmasm1 bekliyor ki? Aynca Jason okul c;1k1$1 c;ok ac1k1-
yor ve huzursuz oluyor. Maria'dan doni..i$ yolunda bir$eyler ye-
mesine izin vermesini rica ettim ama o yeni arabasmda c;ocuk-
larm bir$eyler yemesine izin vermiyor."
"Dur bakahm, belki de ben ogle yemegimi daha gee; yiyip Ja-
son'1 okuldan alabilir ve annene birakabilirim. Ne dersin." dedi
Michael yava$c;a.
"Oh, tathm, bu harika olurdu," diye si..irdi..irdi..i Sharon "ama
daha bi..iyi..ik bir sorun daha var." Sharon eskisinden daha da
gerginle$erek derin bir nefes daha aldi. "Annem, Jason'm c;ok. ..
tam. olarak ne demi$ti? Evet tam olarak $Oyle dedi: 'Bottin og-
leden sonram1 mahvediyor!" Ona bakmay1 kabul ettiginde ne
olacagm1 bekliy0rdu ki! Ona Jason'm c;ok hareketli bir c;ocuk ol-
dugunu ve onu yemekten sonra parka goturi..irse, enerjisinin bi-
raz tukenecegini ve rahat edecegini soylemi$tim ama kendi
programma uymad1gm1 soyledi. c;ocugu iki sokak otedeki par-
ka goturmEmin zorlugunu hie; anlayam1yorum! Hep onun suc;u,
Jason da sakinle$emiyor tabii!"
Sharon, sanki durumun tats1zhgm1 azaltmak istercesine de-
rin bir ic; c;ekti. "Benim Jason'la boyle sorunlanm olmazdi. Sa-
I
i.
nmm i$i birak1p onunla evde kalsam daha iyi olacak."
Gizli Mesaj
"Sen kendi davram$mdan sorumlu degilsin, sen kendini
denetleyemezsin. Durum ne olursa olsun, yanh$ davram$mm
Giii;: Dengesi 113
nedeni ba$ka birisinin veya denetimin dt$1 bir durumun suc;udur.
Sen degil, onlar suc;lu!"
Uzerinde Dii§iiniin
Anababalar, c;ocuklannm yanh$ davram$1anm c;ocugun dene-
timi di$mda olan bir di$ kaynaga baglama ah$kanhg1 geli$tir-
diklerinde, "Ne yapsm, elinde degil!" demeleri arhk gi..inli..ik bir
slogana donU$Uyor. Sonuc;ta c;ocuk ic;in her zaman ozi..irler bu-
lunuyor ve c;ocuk hic;bir zaman sorumlu tutulmuyor. c;ocuk,
davram$lanm denetim altmda tutmakta c;aresiz oldugunu his-
sediyor ve kendisi ic;in bulunan ozi..irleri kabule hazir oluyor.
Olumlu degi$iklikler ve bi..iyi..ime hie; gerc;ekle$miyor.
Oyki..imi..izde Sharon, suc;u c;ocugunun yanh$ davram$1m
si..irekli olarak ba$kalanna -annesine, kom$usuna, yanmda
oturan c;ocuga- yi..ikledigi ic;in, Jason'm davram$mm sorumlu-
lugunun bir kismmm, c;ogunlugunun ya da tumi..ini..in ona yi..ik-
lenmesi gerektigi gerc;egini gozden kac;myor. Bir kez olsun bu
sorunlann di..inyay1 degi$tirerek degil, Jason'm kendi davram$-
lanm degi$tirerek c;ozi..ilebilecegini goremiyor.
Peki, anababalann boyle bir tuzaga di..i$melerinin en yaygm
nedeni nedir? Anababalar, c;ocuk egitimini, ong6rdi..iklerinden
c;ok daha zor bulurlar. i$in ic;ine bir de anababanm kori..i kori..ine
sevgisi kan$mca, c;ocugun yanh$ davrand1gm1 kabul etmektense
ba$kalanm suc;lamanm c;ok daha kolay oldugunu anlarsm1z. Ay-
nca, c;ocugun istenmeyen davram$lanm degi$tirmek c;ok daha
zor ve zaman ahc1dir. Bu nedenle de bu zor i$ten kac;mmak da
c;ok dogaldir.
c;ocuklanm1zm kendi davram$lannm sorumlulugunu -ya$1tla-
nmn etkisi, · fiziksel yeterlik veya c;evre bask1s1 etkenlerine
kar$m- kendilerinin Ustlenmesini talep edersek, onlann ya$am-
lanna yon verecek bir ic; denetim, oz-disiplin ve gi..ic;li..i bir vicdan
geli$tirmelerine yard1mc1 oluruz.
114 Disiplin ve Davram~larla ilgili Mesajlar
Gii.t,: Dengesi 115

Yapabileceginiz Degi§iklikler
Anla~1lmas1 gereken en onemli kavram ~udur: (ocuklanmzm,
ya~amlanndaki ti.im d1~sal etkilere kar~m dogru davranmalanm
bekleyebilirsiniz. Ya~amda her zaman zorluklar olacaktir. Arna
biz onlara, bu zorluklan yenecek becerilere sahip olduklanm
gostermeliyiz. Bunun ic;in yap1lmas1 gereken, dogru bir gll<;
dengesi kurabilmektir. Ba~ka bir deyi~le, c;ocugunuza kendi dav-
ram~tm denetim altmda tutma glicU vermelisiniz. Kendisini ye-
ni bir duruma uydurana kadar onun s1mrlanm belirleyen bir
anababahk yakla~1m1 gostermelisiniz.
(ocugunuzun ya~ammt etkileyecek sonsuz etkenlerin; ya~1t­
larm, ogretmenlerin, televizyonun, 6grenme ve davranmada
g6rUlen aksakhklann farkma varmahsmtz. Bunlann c;ocugunu-
zun ya~am1 Uzerindeki etkilerini kabul etmelisiniz. Ancak bunlar
yanh~ davram~lar i<;in birer ozlir haline donU~ti.irUlmemelidir.
(ocugunuzun c;evresi ve ki~iligi ile ilgili bilgilerinizi arttirarak
anababahk yakla~1mm1z1 dUzeltebilir ve boylece bu etkenlerin et-
kilerini azaltabilirsiniz. Ornegin, c;ocugunuz c;ok hareketli ya da
Dikkat Eksikligi ve Hiperaktivite (ADHD) tams1 konmu~ bir c;o-
cuksa bu konudaki bilginizi arthrmak, soz konusu etkenlerin et-
kileri~i ele almamza yard1mc1 olacakhr. Ornegin, onun ic;in evin
kurallanm yazmaya, her gun tekrarlanacak davram~lan belirle-
meye, bazt yanh~ davram~larda katlamlacak sonuc;lar saptama-
ya ba~layabilirsiniz. Bunu yapmamz, c;ocugunuzun tum ya~am1
boyunca ona yard1mc1 olacak i<; denetimi geli~tirmesine yard1m-
c1 olacaktir.
yontemler neler olabilir? Jason'la birlikte zaman harcay1p, ara-
ba yolculugunda ve anneannesi ile birlikteyken gec;erli olacak
baz1 kurallar saptamak yapabileceklerinden sadece biri. .. Ken-
disinden beklenenin ne oldugunu anlad1g1 slirece bunu gerc;ek-
le~tirmesi daha kolay olacakhr. Kurallar konup ac;1kland1ktan
sonra, Sharon onlan her glin Jason'a hahrlatmah ama bunu bir
ders verir gibi degil de, konu~ma arasmda yap1lan hahrlatmalar
~eklinde yapmahdtr. "Jason, anneannendeyken ..... davranma-
hsm unutma." Bu kurallan ve annesinin Jason'a yapacag1 hahr-
latmalan yaz1p, bir kopyasm1 annesine vermelidir.
Baz1 c;ocuklar i<;in -ki Jason da bunlardan biri olabilir- sade-
ce beklentilerinizi kurallarla belirlemek bile c;ocugun davram~m­
da olumlu bir degi~iklik yapmaya yetebilir. Oiger baz1lan i<;in ise
bir ad1m daha atmamz gerekebilir. Buda, kurallara uyulmama-
s1 durumunda katlamlacak sonuc;lan belirlemek ve uygulamak
ya da kurallara uyulmas1 durumunda olumlu peki~tirec; vermek.
Jason, kurallara uymazsa, hafta sonu televizyon izleme ay-
ncahg1m kaybedebilir. Bliti.in bir hafta kurallara uyarsa, hafta
sonu babas1yla yemege <;tkma ayncahgm1 kazanabilir.
Sizin de gorebileceginiz gibi, bu yontem Jason'1 slirlicU kol-
tuguna oturtmaktadtr. Ozdenetimini saglayabilecek dUzeyde ol-
gunla~ana dek ona izleyebilecegi bir c;erc;eve c;izmektedir.
(ocuklanm1z1 kendi davram~lanndan sorumlu tutmak onlan
engellemez. Bu, yoldan c;1kmalanm zorla~ttracag1 gibi ozgliven
sahibi ve mutlu bir yeti~kin olmalanna da yard1mc1 olur. Buda
bizim anababalar olarak en tern el hedefimiz degil mi zaten?

Bizim oyklimUzde, Sharon oglunun sorununu anhyor ancak

bunu onunla birlikte c;ozmek yerine, bilgilerini onu ho~g6rmek
ic;in kullamyor. Sharon, ti.im dUnyanm Jason'm gereksinimlerini
gidermek ic;in ayarlanamayacagm1 anlayacak zekaya sahip -
dUnyada ba~anh olmak ic;in o kendi davram~lanm ayarlamak
zorundadtr. Sharon'un amac1, ogluna, c;evresine "uyum sagla-
mada" yard1m etmek olmahdtr. Bunun ic;in uygulayacag1 baz1

Anas1n1f1 Yonergeleri
Aile Evi Yuvas1'ndaki olagan gilnlerden biriydi; c;ocuklar bah-
c;eye dag1lm1§ c;1ghklarla ve kahkahalarla dolu oyunlar oy-
nuyorlardt. Bahc;ede nobetc;i olan Sally ogretmen, iki c;ocugun
bahc;ede oynama kuralma uymad1klanm gordil. Onlara yak-
la§IP "Hey siz ikiniz, kurah unutmaym! c;itlere tirmanmak
yok!" dedi. c;ocuklar hemen a§ag1ya atladt. Yeni bir olas1 kural
ihlalini engelleyecegini dil§ilnerek ekledi, "Ve tirmanma ile il-
gili diger kurah da unutmaym. Direge tirmanmak da yok!'' Bu
arada diregin ilzerindeki dort ya§mdaki oglan onu dikkatle iz-
liyordu.
Sally ogretmen binanm ko§eSini donilnce il<; tekerlekli bir
bisiklet ic;in kavga eden iki k1z c;ocugu ile kar§tla§b. Tam biri
digerini ittigi sirada onlara yakla§tl. Vine c;ok sakin bir §ekilde
onlan uyard1 "K1zlar! Liltfen bisiklet ic;in kavga etmeyin! $u an-
da durmazsamz, birazdan birbirinize vurmaya ba§layacaksm1z
ve c;ok ilzilleceksiniz." Sally ogretmen salmcaklan kontrol et-
mek Uzere biraz geri c;ekilmi§ti ki birtak1m kavga ve ac1 sesleri
duymaya ba§lad1: "Ahhh! Uhhh! Miss Sally!" H1zla o tarafa
yoneldi.
116
Anas1mf1 Yonergeleri 117
Her zaman oldugu gibi yemek saati c;abuk geldi. "\:ocuklar!"
diye seslendi Sally. "Yemege gitme zamam!" Dogru ic;eriye,
ic;eri girerken tilylil oyuncaklan ok§amak yok." Tabii ki, ic;eri
girenlerden durup tilylil oyuncaklan ok§ayan baz1 c;ocuklan
engellemek zorunda kaldi.
Sally ogretmen, sonunda malzemeleri masanm ilzerinde
toparlamay1 ba§armt§tl ki, oglanlardan birinin c;ikolatah kura-
biyesini yemege ba§lad1gm1 gordil. Ona kurabiyeyi yerine koy-
masm1 soylerken gillilmsilyordu. "Aptalhk ediyorsun! Sandvic;ini
yemeden tathm yememelisin!" 0 arada arkasmda bir grup og-
rencinin kurabiyelerini yemege ba§lad1gm1 farketti.
Yemekten sonra, yogun bir §ekilde etkinliklerine ba§ladilar.
c;ocuklar yaratic1hklanrn sergilerlerken, ogretmenler de minik
omuzlannm ilzerinden onlan izliyorlardi. Minik Heather resmini
boyamaya c;ah§irken kalemlerinin ucunu ac;mas1 gerektigini dil-
§ilndil. Kalem ac;acagmm yanma gitti ve tilm kalemlerini dilzenli
bir §ekilde ac;tig1 sirada, Sally ona yakla§IP ac;acagm kutusunu bo-
§altmas1 gerektigini hatirlatti. Ogretmenin bir ricas1 daha vard1:
"Lutfen onu sepet c;op kutusuna bo§altma."
"Tamam" dedi Heather. Be§ dakikahk yogun bir ac;ma i~­
leminden sonra, madeni c;op kutusunun yanmdan gec;ip, biltiln
artiklan sepet c;op kutusuna bo§altti.
Gizli Mesaj
"Sana yapabilecegin ilgin<; bir silril fikir verecegim. Belki de
benim yard1m1m olmadan bunlar senin akhna gelmeyecekti.
Hepsinin arkasmda bir yapma/yok sozcilgil var. Tabii o soz-
cilgil dikkate almayabilirsin.
Ozerinde Dii§iiniin
inek dil§ilnmeyin. Agac; dil§ilnmeyin. Suyun ilzerinde yilzen
buz kilpleri dil§ilnmeyin. Agzm1zdaki tilkilrilgil ve ne kadar s1k-
 118 Disiplin ve Davram~larla ilgili Mesajlar Anasn11f1 Yonergeleri 119

hkla yutkundugunuza dikkat etmeyin. Nefesinizi dU~Unmeyin
- nefes almay1 ve vermeyi; onu dU~Unmeyin - nefes alma ve ver-
me ...
Son on saniye ic;inde akhmzdan bir inek, agac; ve birkac; buz
kUbUnU gec;irdiginize her tUrlU iddiaya girerim. $imdi de yutkun-
may1, nefesinizin ritmini dU~UnUyorsunuz, degil mi? (Ba~kas1
akhmz1 c;elmedikc;e, inegi, agac1, buz kUplerini, yutkunmay1 ve
nefes almay1 dU~Unmemek ic;in c;ok c;aba harcayacagm1za emi-
nim.)
insanlar bu konuda c;ok ilginc;tir: Genellikle yapmamalan
soylenen ~eylere kar~1 bir c;ekim olur, "yapma" sozcUgUnUn san-
ki yap1~kan bir gUcU vardir. Yasak olan yemekler beynimizde on
plana c;1kar. (insanlar rejim yaptiklan zaman kendilerine yasak-
. lanan yiyecekleri daha c;ok tUketebilmektedirler.) Ki~i on sekiz
ya~mm altmda ise, bu etkiyi onla c;arpabilirsiniz. Cazip bir fikrin
az1c1k ima edilmesi bile bir c;ocugu onu nas1l yapabilecegini
dU~Unmeye itebilir.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
(ok basit ama c;ok gUc;lU bir degi~iklik yapm ve c;ocuklanmzla
ileti~im yonteminizi degi~tirin. Onlara ne yapmamalan gerek-
tigini soylemektense, ne yapmalan gerektigini soyleyin. Bu
cUmleler arasmdaki fark1 inceleyin:
Televizyonun kumandas1 ile Bu oyuncakla oynayabilirsin.
oynama.
iskemlede ayaga kalkma. iskemlende gUzelce ot~r.
$6yle bir oneri yapabilirdim: Olumsuz yonermeler kullan-
maym. Arna bu cUmle onun yerine ne yapmanrz gerektigini
soylemez. Ancak, daha somut ve ac;1klay1c1 bir dil kullamrsam,
benim ogUtlerimi dinleme ~ansm1z artacaktir. Bu nedenle size
~oyle bir oneride bulunacag1m: Beklentilerinizi ac;1klamak ic;in
olumlu bir dil kullanm. Yasaklay1c1 bir sozcUk yerine, harekete
gec;irici bir sozcUk kullar:nn. Boylece, denetimi ve firsah deger-
lendirme imkamm c;ocugunuza vermi~ olursunuz.
Olumsuz uyanlanmz1 olumlu yakla~1mlarla degi~tirdiginizde,
c;ocuklanmza dogru davranmalan ic;in gereksinimleri olan bil-
giyi ve firsati vermi~ olursunuz. 0 bilgiyi kullamp kullanmama
karan yine onlara kahyor ama beklentinizin ne oldugunu tah-
min etmelerine gerek kalmayacak. Evinizde daha olumlu bir
hava yaratacak ve kendi olumlu sesinizi daha c;ok duymaktan
da ho~lanacaksm1z.

Karde~ini itme. Karde~ine nazik davran.

Bagirma. Yava~ sesle konu~.

Havuzun kenannda ko~ma. YUrUyerek git!

Benimle o s2s tonuyla Benimle nazikc;e konu~mam
konu~ma! bekliyorum.
Eve donerken oyalanma! Okuldan c;1kar c;1kmaz eve gel.
Yemegini unutma. Yemegini 'al!

Yatag1n Altindaki Canavarlar
Monica artik s1k1lmaya ba;;lam1;;ti. Oglunun yataga girdikten
sonra ya;;ad1g1 korkular tum ailenin huzurunu kac;irm1;;ti.
Adam'm dolabmda ve yatagmm altmda ya;;ayan ve o gozlerini
kapar kapamaz ortaya c;1k1veren canavarlar ylizlinden, her-
zaman glivenli bir c;ocuk olan Adam yatak sozcliglinli duyar duy-
maz aglama nobetlerine giriyordu. Her gece, Monica ve
Adam'm canavar kovma yontemleri ile harcad1klan birkac; saatin
ardmdan ya yorgunluktan baygm dli;;lilen bir uykuya donli;;liyor
ya da Monica'nm koynunda minik bir misafirle sonlamyordu.
Adam, canavarlann ilk kez farkma vard1g1 gece, annesi ile
yatmadan once yapmas1 gereken olagan i;;leri yap1yorlardi. Bir-
den, dolabmda "bir ;;eyin" sakland1gma ili;;kin kaygtlanm dile
getirdi. Monica dolabm kapaklanm ac;1p, kolunu sallay1p,
dolabm i<;inde sadece giysilerinin oldugunu gosterdi. Arna gli<;-
lli annesi bile kotu yaratiklan gonderememi;;ti; orada bir;;eyler
oldugundan emindi "i;;te, gordi.in mi.i? Pantalonlanmm arkasm-
da!" Ne giysilerin yerini degi;;tirmek, ne de annenin verdigi
garantiler kli<;lik oglunun paranoyasm1 yok etmeye yetmedi. 0
gece, minik oglu i<;in c;arpan bir yi.irekle ve agndan <;atlayan
ba;;1yla Monica, Adam uyuyana kadar yanmda oturdu.
120
Yatagm Altmdaki Canavarlar 121
0 geceden sonra her gece, Adam o";;eylerin" dolabmda ol-
dugu konusunda israr etti. Hatta artik yatagmm altma ve
ba;;ucundaki komodinin arkasma da yerle;;meye ba;;lam1;;lard1.
Oldukc;a korkac Monica, arkada~lanndan ve ailesinden gelen
tum 6nerileri deniyordu.
Anneannesi kap1ya bir i;;aret koymay1 6nerdi: "Canavarlar
Giremez!" Adam bu fikri c;ok sevmi;;ti ve saatler harcay1p c;ok
otoriter bir i;;aret haz1rlad1 ve kap1sma ash -ama bu ";;eyler"
okuma yazma bilmiyorlard1 kH Lisa teyzesi, "canavar kovucu"
sprey kullanmay1 6nerdi. Monica da pliski.irti.icli ba;;hkh bir ;;i;;eye
su doldurup, Adam'm yatagma verdi. Ancak, bu ";;eyler" a;;1hydi.
Monica'nm arkada;;1 bir fener ve gece lambas1 kullanmalanm soy-
lemi;;ti ama onlar odada daha fazla golgeler olu;;masma neden ol-
mu;;tu. Kom;;ulan, bir c;ocugun odasmdaki canavarlarla nas1l ar-
kada;; oldugunu anlatan bir kitap 6nerdi. Arna Adam onun
odasmdaki ";;eylerle" arkada;;hk kurulamayacagm1 soylliyordu.
Daha da koti.isli kitab1 i<;indeki resimler onun ";;eyler"ine bir yi.iz
kazandirm1;;ti. Kitabm 17'nci sayfasmdaki yaratiga benziyorlardi.
Monica'mn agabeyi Greg canavarlan "kovmak" i<;in bir tek-
lifte bulundu. Ozel bir giysi ve ba;;hkla domuzlann mmltilanna
benzeyen sesler c;1kararak odada dola;;ti. Ne yaz1k ki bu da i;;e
yaramad1 c;i.inki.i Adam ";;eylerin" Greg day1s1 odadayken gittik-
lerini, sonra da geri geldiklerini soyli.iyordu.
Sonunda Monica pes etmi;;ti. Yatagmm yanma bir uyku tulu-
mu yerle;;tirdi ve yastigmm altma da Adam'm bu korkulanndan
en k1sa zamanda kurtulmasm1 uman bir dilek koydu.
GizliMesaj
"Evet Adam, canavarlar vardzr. Ac;1kc;a gorlilliyor ki, biz onlar-
dan senin korktugundan daha c;ok korkuyoruz. 0 kadar ki,
bliti.in bu abartih yontemleri deniyoruz ve onlar bile i;;e
yaram1yor. Annen bile onlann gitmelerini saglayam1yor! Sen en
iyisi benim yammda yat ve korkman i<;in yeterli nedenin var."
 122 Disiplin ve Davram~larla 1lgili Mesajlar
Bunlari Dii§iiniin
\:ocuklar gen;ek dlinyadan kaynaklanan baz1 ilginc;: korkular
geli~tirebilirler: Kopekler, elektrik sliplirgeleri, gok glirliltlisli,
1'
11
I'
yabanc1lar, tabaklannda birbirine degen yemekler. Tabii bir de
1
1
1, yatma vakti geldikc;:e ortaya c;:1kan o hayal Urlinli canhlar var: .
Hayaletler, uzayhlar yaratiklan, yaratiklar ve canavarlann ter6r
yaratan resmi gec;:itleri. Anababalar olarak c;:ocuklanm1za ger-
c;:ek ve hayali korkulan ayirt etmeyi ve onlarla ba~ac;:1kmay1 og-
retmeliyiz.
\:ocuklanm1za korkulanm yenme konusunda yard1mc1 ol-
maya c;:ah~irken c;:ogunlukla da istemeden i~leri daha c;:ok kan~­
tmnz. Hayali korkulara c;:ok fazla deger vererek onlan gec;:erli
ktlanz.
Bu hatam1z1 yocugumuzun odasmdan daha ilerilere de
gotlirliyoruz. Ornegin, aglayarak ic;: yeken c;:ocuklanm yuvaya
btrakan anababalann yakla~1mm1 bir dU~Unlin: Bu ciddi insanlar
yocuklarma s1k1ca sanhr, onlann yalvaran gozlerine bakar ve
ac1yarak onlan sakinle~tirmeye c;:ah~irlar "Aglama tathm. Her ~ey
yoluna girecek, gerc;:ekten. Bu anababalarm c;:ogu, oradan uzak-
la§irken omuzlannm Uzerinden geriye dogru endi~e ve kayg1
dolu bir ifadeyle bakarlar ve yocuklar da bu bak1~lan g6rdliklerin-
de "Onlar bu kadar endi~eliyse, benim gerc;ekten yok kayg1lan-
mam gerekir!" diye dU~UnUrler. Her glin c;:ocuklar endi~e iyinde
c;:1k1~ saatini beklerler ama hiy de boyle olmak zorunda degildir.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
\:ocuklar z1play1p oynarken biz yeti~kinleri farketmeyecek kadar
me~gul gibi gozliklirler ama aldanmaym; slirekli olarak bizi iz-
liyor, dinliyor ve anhyorlar. 01~ dlinya ile ilgili yorum yapabilmek
ic;:in devamh ipucu topluyorlar. Korkulannm mant1kh olup ol-
mad1gm1 ya da her §eyin gerc;:ekten iyi olacagma inamp inan-
mad1g1m1z1 gonderdigimiz sinyallere dayanarak saptiyorlar.
Yatagm Altmdahi Canavarlar l 23
Burada temel olarak yocuklann hayali korkulanm tar-
tI~acag1z.Gerc;:ek olaylardan veya durumlardan kaynaklanan
korkular (ornegin, ollimclil bir hastahga yakalanm1~ bir aile
Uyesini yakmda kaybetme korkusu veya sars1c1 bir araba
kazasmdan sonra arabaya binme korkusu) farkh bir ~ekilde ele
almmahdir.
\:ocugunuzun hayali bir ~eyle ilgili korkusunu yenmenin en
dogrudan yolu her ~eyin yoluhda oldugunu soylemenin yam
s1ra, oyle davranmaktir. Bu hayale a~m tepki gostermeyin ya
da glic;: yliklemeyin ama aym zamanda c;:ocugunuzun duy-
gulanna kar~1 duyarh olun.
Sergilediginiz gliveni duyarhhgm1zla dengeleyin. \:ocugunu-
zun korkusunun objesi geryek olmasa da, korkusu gen;ektir.
Boyle bir durumda daha diplomatik ve anlay1~h bir yakla~1m
ic;:inde olmahsm1z. Ona "korkacak bir ~ey yok" ~eklinde bir uya-
nda bulunup korkusuyla ylizle~mesini istemeyin. Durumuna
glilmek ve onu a~ag1lamak onun kendisini aptal gibi hissetme-
sinden ba~ka bir i~e yaramaz, onu desteklemediginiz sonucuna
vanr ki bu daha da korkutucudur.
Monica'nm kulland1g1 taktiklerin yogu "canavar korkusu"nu
yenmek iyin kullamlabilir ama hepsi biraraya getirilip, Uzerine
de Monica'nm sorunu c;:ozmek ic;:in yogun yabas1 eklenince
canavarlar ya~amm kendisinden daha da onemli bir hale geldi.
Duruma gore, Monica'nm uygulamad1g1 ba§ka hayalet kovucu
onlemleri de alabilirsiniz.
Bir yandan yocugunuzun korkulannm gerc;:ekligini onay-
lay1p, bir yandan da korku yaratan nesnenin hayali olduguna
ili§kin kamtlar saglayabilirsiniz. Ba~ka c;:ocuklann da benzer kor-
kulan oldugunu, bazen her ya~tan insanm korkmamalan
gereken ~eylerden korktuklanm soyleyin. Bunu yaptiktan son-
ra onu korkutan ~eyin ne oldugunu belirlemeye c;:ah§m. Bu tur
korkular c;:ok normaldir ve genellikle bliylimekte olan bir
c;:ocugun dlinya ile tam~masmm ve yeni deneyimlerle kar§tla~-
 124 Disiplin ve Davram~larla ilgili Mesajlar

masmm sonucunda ortaya c;1kabilir. Ornegin, ya§ammdaki

T Yatagm Altmdahi Canavarlar

Karanhgm gizemini biraz ortadan kaldirabilmek ic;in, eglen-

125

onemli bir degi§iklik -yeni bir eve ta§mma, yeni bir okula ba§-
lama, yeni bir karde§ gelmesi- dti§tince sisteminde btiytik bir
rahats1zhk yaratip yeni kaygilarla sonuc;lanabilir. Ya§ammdaki
deneyimler hakkmda c;ocugunuzla konu§mak (yatmadan once
degil!) ve btiytidtikc;e kar§1la§acag1 degi§ikliklere ah§masma yar-
d1mc1 olmak c;ok i§e yarayabilir.
Yataga yatma a§amasmda baz1 degi§iklikler de iyi sonuc;
verebilir. Hafif bir§eyler yemek, rahatlatic1 bir oykti, yumu§ak
bir mtizik, mutlu bir sohbet ve sevecen bir sirt ka§1ma,
kafasmdaki gerginligi giderip kolayca uykuya dalmasm1 sag-
layabilir.
I I
celi gece etkinlikleri dtizenleyin. Bir kamp ate§i ve ate§te
pi§irilen sosisler, y1ld1zlan seyrederek yap1lan bir ytirtiyti§ ya da
mum I§Igmda yenen bir yemek c;ocugunuzun karanhkla arkada§
olmasma yard1mc1 olacaktir.
Btittin bu onerileri uygulad1gm1z halde c;ocugunuz hala kor-
kuyorsa, bir psikiyatristin denetiminde korkunun altmdaki ger-
c;ek nedeni saptayarak onun ic;in en dogru c;oztimti bulmarnz
dogru bir karar olacaktir.
Evet, bu dtinyada korku yaratan nesneler ve olaylar uard1r
ve onlarla ilgili korkulanm1zm derecesi dogrudan bizim fiziksel
boyutlanm1zla ilgilidir. Dikkatle planlad1gm1z yard1mlanrnzla ve

c;ocugunuza gerc;ek ile hayal arasmdaki fark1 anlamasma en iyi c;oztimlerinizle c;ocugunuzun hayali korkulanna kar§1 bir
yard1mc1 olun. Bu, ancak pek c;ok konu§madan sonra gerc;ek- zafer kazanmasma yard1mc1 olabilir ve boylece yeti§kinlikte
le§ebilecek bir ke§fetme ve c;ocugunuzun olgunluk dtizeyine kac;milmaz olan gerc;ek korkularla daha kolay mticadele edebil-
bagh olan bir geli§im stirecidir. Bu stirece yard1mc1 olmak ic;in, mesini saglam1§ olursunuz.
hayvanat bahc;esinde gordtigtintiz gerc;ek bir tav§anla, ttiylti
oyuncak tav§arn ve kafasmda canlandiracag1 bir tav§an arasm-
daki fark1 tartI§abilirsiniz. Ona kitap okurken kafasmda can-
lanan §ekiller hakkmda konu§abilirsiniz. Gerc;ek yaratiklarla -
yunus gibi- hayali yaratiklar -denizk1z1 gibi- arasmda kar§1la§tlr-
malar yapablirsiniz. Bunlardan eglenceli bir oyun da olu§-
turabilirsiniz: "Oyuncak aym senin c;orbarn ic;ebilir mi?" "Gerc;ek
bir tav§an konu§abilir mi?" "Sen tavanda ytirtiyebilir misin ?" gibi
sorular sorarak, bir §eyi kafada canlandirmanm onu gerc;ek
yapmayacagm1 gosterin.
c;ocugunuzun kayg1s1 ile ytizle§mesi ve onu yenmesi ic;in
sabirh bir c;aba gosterin. Karanhktaki golgeler canavarlan c;ag-
n§tlnyorsa, c;ocugunuzla birlikte odasmda karanhkta bir oyun
oynaym: Baz1 nesnelerin degi~ik golgelerinden nesnenin ne ol-
dugunu tahmin etmeye c;ah§m, sonra I§1klan yak1p kimin daha
ba§anh tahminler yaptigm1 saptaym. Aynca, c;ocugunuzun I§Ik-
lar ac;1kken uykuya dalmasma izin verebilir, daha sonra da
kapatabilirsiniz.
r
I

'

:1

Dinleme, Sefkat ve Sevgi

ile ilgili Mesajlar
 Ellerinizi Bo~alt1n, Yiireginizi A~1n

"Yataktan kalkar kalkmaz, ilk olarak kar~1mda onu buldum," di-

ye soze ba~lad1 Becca. "Be~ ya~mdaki kiz1m Savannah, minik
gazetecim, soru bombard1mapma ba~lamak lizere. 'Neden
makyaj yap1yorsun? 0 pembe ~ey ne? Gozlerine lens takmay1
naszl ogrendin?" Sanmm gerekli ay1klamalan yapmam gereki-
yor ama yarntlanmm yogu farkh c;i1nki1 climleleri ~eklinde olu-
yor. Kafam ba~ka sorunlarla me~gul. Onlimde yogun bir gun
beni bekliyor.
"Pe~imden mutfaga gelirken, sorgulama devam etti. 'Neden
kahvaltida yumurtah ekmek yiyoruz? Angie'nin babas1 da onlar-
dan yap1yor, ama o her zaman babasmda kalm1yor. Annesinin
evinde de onlardan m1 yiyor bilmiyorum ?' 0 anda kahvalti ha-
zirhg1 ve glinllik planlanm lizerinde yogunla~tig1m iyin itiraf et-
meliyim ki, geyi~tirmek iyin genellikle iki heceli kisa yarntlardan
-'mmm hmmm'- veriyordum. Onlar da 'Evet orada oldugunu bi-
liyorum, ama ~u anda sana ilgi gosteremeyecek kadar me~gu­
lum' anlamma geliyorlard1.
"Minik yenebaz1m kahvaltism1 yaparken, genellikle sessiz kal-
d1g1 iyin bir telefon konu~mas1 yapmak ya da ah~veri~ listesini ha-
zirlamak iyin birkay dakika zamarnm oldu. Arna birazdan, agz1
bo~ahr bo~almaz yah~maya koyuldu. Sorgulamad1g1 konu yok gi-

129
130 Dinleme ,Sefkat ve Sevgi ile ilgili Mesajlar
bi! Daha birkac; y1l once kelime hazinesinin ne kadar smirh oldu-
gunu dil~ilnilyorum da! Ben her sabahki olagan i~lerimi yapma-
T Uzerinde Dii§iiniin
ya c;ah~irken, her ko~eden kar~1ma c;1k1yordu. Bir yandan i~imi
yap1p bir yandan da birkac; 'mmm hmmm' sesi daha c;1kard1m.
"Mutfag1 temizlemeye gittigimde, bula~1klan y1kay1p ortahg1
toparlad1g1m silrece yine yarnmda dikildi. Bana bir~eyler soyle-
me konusunda 1srar ederken yine bir~eyler dil~ilnilyordum. Ti-
~ortilmden minik elleriyle c;eki~tirip tekrar tekrar 'Annecigim,
sana bir ~ey soylemek istiyorum. Anne, dinle. Anne, anneci-
gim' diye seslendi. Sonunda ben de earn s1kkm bir bic;imde elim-
deki silngeri firlatip att1m ve yanma yere c;omeldim. Kestirip
atarcasma, belki de istedigimden biraz daha yilksek sesle gozle-
rinin ic;ine bakarak 'Ne?!' diye sordum.
"Benim ofkemin farkmda olmaks1zm -ya da ilzerinde dur-
maks1zm- nefes nefese heyecanla 'Anne, annecigim, sana bir
~ey soylemem gerekiyor! dedi.I
"Mutlulugunun soyleyecegi ~eyin oneminden mi, yoksa be-
nim ani ilgimden mi kaynakland1gm1 bilemiyorum ama her ney-
se bunun onemi yok zaten. Kekeleyerek kelimelerin ilzerine
vurgulayarak, 'Annecigim, bu c;ok heyecanh ... ' Haberini ver-
mek ilzere dudag1rn bilktilgil anda birden beklenmedik bir
bic;imde sustu. Hayretle ve sanki c;ok yeni bir ~ey ke~fetmi~ gi-
bi yilzilme bakh, 'Hey, annecigim senin gozlerin gerc;ekten,
gerc;ekten c;ok gilzel mavi!'
"Utanc1m bir tokat gibi c;arph surahma. Onunla ne kadar az
goz temas1 kuruyordum ki benim gozlerimin rengini farkede-
memi~ti. Minik kiz1m1 kucaklarken mavi gozlerim gozya~lan ile
dolmu~tu. Onu dinlemek ic;in daha c;ok zaman ayirmahyd1m."
Gizli Mesaj
"Bana soyleyecegin ~ey benim tilm ilgimi hakedecek kadar
onemli degil."
Ellerinizi Bo?altm, Yiireginizi Apn
Bilyilmek gerc;ekten c;ok zor bir i~. <;ocuklar olgunla~ma silreci
131
boyunca her giln yeni bir kavramla kar~ila~1rlar. Bu ke~ifleri ne
kadar ho~ olursa olsun, ogrendiklerini genel olarak dilnyay1 al-
g1lamalan ile bagda~hrmahd1rlar. Bu c;abalannm sonucunda c;o-
cuklar genellikle kendilerinden ~ilphe ederler ve kafalan kan~1r.
Bi.itiln bunlara da c;evrelerindekilerden -ogretmenleri, arkada~­
lan, ya~1tlan ve medyadan- edindikleri yarg1 ve ele~tirileri de ek-
lerler. Belki de en ac1mas1z degerlendirme kendilerinden gelir.
Ya~am onlan zorlad1kc;a, c;ocuklar anababalann o gilvenli kolla-
nrn ve anlay1~h dinleyici kulaklanrn ararlar. Ancak genellikle de
daha c;ok yarg1lama ve ele~tiri ile, hatta daha da kotilsil sabir-
s1zhk ve duyars1zhkla kar~1la~1rlar. Boyle bir durumda da, istedik-
leri ilgiyi onlan yargilamadan gosterecek birisini bulma umu-
duyla ~a~kmhkla ortahklarda dolarnrlar.
Yoresel bir gazete, ya~lan yedi ile on yedi arasmda degi~en
100 ogrenci ilzerinde bir ara~hrma yapm1~h. 'Anababarnzm ne-
yi farkh yapmasm1 isterdiniz?' sorusuna cevap aram1~lardi. E_n
yaygm cevap neydi sizce? Hayir, daha fazla abur cubur yemek,
eve daha gee; gelmek, yasaks1z televizyon seyretmek falan de-
gildi. Her ya~takilerin ortak yarnti, 'Ke~ke beni dinleseler'di. <;o-
cuklar anababalannm onlan dinlemesini istediklerinde, 'dinleme
ve yargilama, dinleme ve soylenme, dinleme ve sorunu ~ozme'
istememektedirler. Burada dinlemekten anlad1klan, anababala-
nnm ilgisidir. Anababalar genellikle "daha soma" ya da "bir da-.
kika ic;inde" konu~abileceklerini soylerler ama o soma hie; gel-
mez. <;ocugunuz sizin ilginizi istedigi anda ona hemen ve tama-
miyle verirseniz, gereksinmelerini kar~1lam1~ olursunuz. Arna si-
zin ilginiz ic;in uzun silre beklemesi gerekirse, sorunu bilyilr ya
da daha kotilsil dil~i.incelerini ba~kalan ile payla~ir ve siz de pek ·
c;ok ~eyi kac;irm1~ olursunuz.
Dinlemek kadar onemli bir konu da, anababalann duyduk-
lanrn tam olarak anlamalanrn saglayacak bir ilgi ve dikkatle din-
132 Dinleme Sefkat ve Sevgi ile ilgili Mesajlar
lemeleridir. (ocuklar konu~urken kendilerini her zaman c;ok
dogru bir bic;imde ifade edemezler. Anababalar satir aralanm da
T Ellerinizi Bo~altm, Yiireginizi Apn
anlamak ve gerc;ek anlam1 c;1kartmak ic;in dinlemelidirler. Bazen
gene; yeti;;kinler olarak da c;ocuklanm1z sozcilklerin anlamlanm
saptirabilirler. Ancak c;ok dikkatli anababalar abartih sozcilkleri
a~1p olaym ozilnil yakalayabilir. Bazen bunu yapmakta c;ok da
zorlamnz c;Unkil c;ocugumuzun ses tonu ve konu~ma ~ekli bizi
c;ok etkiler. Bazen de hemen karanm1z1 veririz c;Unkil konu~ma­
nm oncekiler gibi olacagm1 varsayanz ya da kendi dU~Unceleri­
miz o kadar dikkatimizi dag1tir ki c;ocuklanm1zmkilere onem
vermeyiz. En bilyilk kiz1m Angela, bir giln bilgisayarda bir pro-
jesini tamamlamaya c;ah~an babasma bir~eyler anlatmaya c;ah~1-
yordu. Bir an babasm1 kendisini dinlememekle suc;lad1, o da
dinledigini soyledi. Cevab1 ne oldu biliyor musunuz? 'Baba, din-
liyorsun ama anlam1yorsun.'
Steven Vannoy "(:ocuklanma Verdigim En Bilyilk 10
Odil!" adh harika kitabmda ~oyle der: "$imdi c;ocuklanmz1 din-
leyecek zamam bulmakta zorlamyorsamz, emin olun o harika
c;ocuklar sizinle konu~maktan vazgec;tiklerinde kac;irm1~ olduk-
lanmzm ac1s1 size ke~ke daha onceleri onlan dinleyecek zama-
m ve istegi bulsayd1m dedirtecektir. Bunun en ac1 orneklerinden
birini yakm zamanda ozel konuk olarak katild1g1m bir canh ya-
ym sohbet grubunda ya~ad1m. Hatta oldugu halde c;ok fazla ka-
tilmadan sessiz kalmay1 tercih eden birisini farkettim. Sonunda
o da katild1: "'Ben on Uc; ya~mday1m ve hamile oldugumu anla-
d1m. Annem babam beni hic;bir zaman dinlemiyor ve anlam1yor
ve onlara soylemekten c;ok korkuyorum. Ne yapacag1m1 bilemi-
yorum. "' Bu c;aresiz c;ocuk konu~abilecegi ve onu anlayacak bir
yeti~kin bulmakta o kadar zorlanm1~ti ki bu kadar ozel sorunu-
nu boyle bir canh yaymda bir yabanc1ya ac;m1~h!
Bu c;1ghk bizim oykilmilzdeki heyecanh be~ ya~ c;ocugunun
yalvarmalanndan c;ok farkh olmasma kar~m anababa ve ergen
arasmdaki bu onemli baglar ilk c;ocukluk y1llannda ~ekillenmeye
ba~lar. Her anababa, c;ocuklarma, ne zaman bir sorunlan ya da
payla~acaklan bir dU;;Unce olsa, ic;eri girebilecekleri bir kap1 bi-
rakm1~ olmahdir. Size anlatacaklan yeni bir oykil ya da beklen-
133
medik bir hamilelik olabilir. Arna o kap1y1 olu~turacak umut ve
dualar, dinleme: iin gilc;lil destegini alam1yorsa pek fazla bir ~ey
ifade etmez.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Bize iki kulak verirken bir tane ag1z veren Yarahc1m1z oldukc;a
ac;1k bir mesaj vermektedir: Konu~tugumuzun iki kah dinle-
yebilseydik hic;birimiz ac1 c;ekmezdik. Elbette bizler pek c;ok i~i
birarada yapabilen ozel yarahklanz. Seslerle ilgili bir ah~ ve ve-
ri~ yaparken elimizle farkh i~leri de yilriltebiliriz ancak dinleme
kulaklanm1z gibi yukanlara daha yakm olmahdir. (ocuk yeti~tir­
menin onemli a~amalarmda, gilnlilk hayatm ayrmhlan c;ocukla-
nm1z1 dinlememize engel olmaktadir.
(ocuklanm1z1 gerc;ekten dinledigimizde onlara sonsuz bir
sevgi ve kabul mesaj1 iletiyoruz. Dinleme pasif bir etkinlik degil-
dir. Gerc;ek bir dinleme ic;in gerekli tilm becerileri kullanabilmek
ic;in once elinizdeki gazeteyi ya da kurulama bezini bir kenara
koyun, televizyonu veya bilgisayar ekramm kapatm. Goz goze
ve yilrekten kulaga ileti~im kurun. Sadece sozcilklere degil an-
lamlara ve arkalarmdaki ki~ilere de dikkat edin. Siz hemen at-
lay1p da c;ozilmler, ongoriller, yamtlar ve ogiltler sunmadan on-
ce, c;ocugunuzun dU~Uncelerini tamamlamasma izin verin. <;o-
cuklanmzm genellikle ogilt istemedigini veya buna gereksinim
duymad1gm1 unutmaym. Sadece sizin ellerinizi bo~altip, yilregi-
nizi ac;1p soylediklerini gerc;ekten dinlemenize gereksinmeleri
var.
Boyle bir dinleyici olmay1 ba;;arabilirseniz, bunun yaranm
mutlaka goreceksiniz. (ocuklanmz yargilanma ve ele~tirilme
korkusu ya~amadan ya;;amlanndaki ini~leri de, c;1k1~lan da sizin-
le payla~acaklardir. Daha dilrilst ve ac;1k olacaklardir. Belki de,
siz de kendi dU;;Unce ve degerlerinizi dinlemesini bilen bir c;o-
134 Dinleme Sefkat ve Sevgi ile ilgili Mesajlar
T
I
cukla payla~ma firsatm1 yakalayacaksm1z <;linkli o deneyimleriy-
le bunu ogrenecektir.
iyi bir dinleyici olup olmad1gm1z1 nas1l bilebilirsiniz? Her haf-
ta sonunda kendinize kli<;lik bir smav verin. Hangi climlelere
dlirlist<;e "evet" diyebildiginizi kontrol edin. Belki bir hafta i<;in-
de yedisine birden evet diyemeyebilirsiniz ama evetleriniz ne
kadar <;oksa o kadar iyidir: Ayakkab1 Kutusu
1. Onu dinlerken <;ocugumun gozlerinin i<;ine baktim.
2. <;ocugum bilmedigim bir~eyler soyledi.
3. <;ocuguma bir soru sordum ve sozlinli hi<; kesmeden ce-
vabm1 sonuna kadar dinledim.
4. <;ocuguma ilgimin tlimlinli verebilmek i<;in elimdeki i~i Deanna, gurur ve lizlintli dolu duygularla liniversitede okuma-
biraktim. ya gidecek oglu Kyle'm e~yalanm toplamasma yard1mc1 olu-
5. Benimle konu~mak istediginde hazird1m. yordu. Giysileri beraberce kutulara yerle~tirip, duvarlardaki
posterleri indirirken Kyle da heyecanla pek yakmda ya~ayaca­
6. <;ocugumu dinlerken, katk1s1 olmayacak en azmdan bir
g1 maceralardan soz ediyordu. Bu co~kulu konu~ma, Deanna
yorumumu soylemekten vazge<;tim.
yatagm altmdaki bir ayakkab1 kutusunu <;1kartmca birden ke-
7. <;ocugumun soyledigi komik bir ~eye glildlim. sildi "Onu ben ahnm, anne," dedi Kyle ve elinden kutuyu ka-
p1verdi.
Dili tutulan Deanna, o gline kadar i<; dlinyasm1 annesiyle
ozglirce payla~an ogluna dikkatlice bakti. 0 anda altm gibi
parlayan tath amlan ammsarken son on sekiz y1l gozlerinin
onlinden tath bir film ~eridi gibi ge<;ti. i~te minik Kyle ilk ad1m-
lanm atip kollanna ula~ti. $imdi de ona zehirli maddeleri ya
da yak1c1 ~eyleri ogretiyor. Durun, orada biraz daha bliylik go-
zlikilyor; herhalde "tammad1gm yabancilar" konusunu konu-
~uyor olmahlar. Birden mekan degi~ti ve ~imdi onun odasmda
yatagmm ilzerine oturmu~ konu~uyor, glilliyor, bazen arka-
da~hklar konusunda g6zya~1 dokliyor, kizlan, okulu ve sivilce-
leri tarti~1yorlar. Bu tekrar tekrar seyredebilecegi bir film as-
lmda. Ve her zaman -daima- o minik san notlar var...
135

136 Dinleme .Sefkat ve Sevgi ile ilgili Mesajlar
Ozerlerinde bazen bir merhaba var, bazen de oglunun ba?a-
nlan ile ne kadar gurur duydugunu arnmsahyor. Bazen karam-
sar bir gtinti ne?elendirmek, bazen de ogluna sadece onu dti?tin-
dtigtinti gostermek tizere yazilm1?lar. M1sir gevregi kutusu, sevil-
meyen bir tarih kitab1, yirhk beyzbol eldivenleri ve son zaman-
larda direksiyon gibi gtinltik e?yalannm tizerine yapl?hnlan ap-
talca, lirik, beklenmedik ama ytirekten gelen notlar. 0 notlan b1-
rakmak ya?amlannm bir pan;as1 haline gelmi?ti. Ko?ullar ne
olursa olsun, iyi, kotti gtinlerde bir annenin sonsuz ve sarsilmaz
sevgisinin yans1tild1g1 o masum notlar onlan birle?tiren bir bag
olmu?tu.
Gtiltimseyerek, gerc;ege isteksizce geri dondti. Arna kutunun
ic;indekileri merak ettiginde ytiztindeki gtiltimseme soldu gitti.
Ondan ne sakhyor olabilirdi? Neden bu denli gizemli ,davram-
yordu? Acaba sigara, seks ve uyu?turucu konusunda yeterince
bilgi vermi? miydi? iyi bi i? yapt@rn ve konu?mak ic;in ona her
zaman ac;1k bir kap1 birakhg1m dli?linliyordu.
Arna i?te kutu orada duruyordu.
Toplanmasma yard1m etmeye devam etti ve moralini yliksek
tutmaya c;abalad1 ama gozleri devamh olarak ?U anda elbise do-
lab1 ile duvar arasma iteklenmi? duran eski kutuya tak1hp duru-
yordu.
0 hafta ic;inde Kyle gitmi?ti. Bir egitim ve ya?am aray1?1 ic;in-
de arhk onu koruyamayacag1 bir dlinyaya kollannm arasmdan
uc;up gitmi?ti. Gerc;ek olan arhk yeni bir ya?am1 slirdlirebilecek
kadar 6zglir olmas1ydi. Oglu gibi o da c;ocugu evden gittikten
sonra yapabilecekleri konusunda yogunla?maya ba?lamt?tl.
Kyle'm gidi?inin ikinci glinlinde, mutfakta oturmu? kahvesi-
ni yudumlarken oglunun neler yaphgm1 dli?linliyordu. Buru?-
mamas1 ic;in gomleklerini hemen asmt? m1yd1? Gece gee; vakte
kadar c;ah?mas1 gerektiginde yiyecegi cipsler, kurabiyelerle dol-
durdugu "bak1m paket"ini hatirhyor muydu? Arkada?hklar kura-
bilmi? miydi, dogru degerleri olan iyi arkada?hklar? ..
,,.
Ayahhabi Kutusu 137
Katlanmt? pantalonun arasma s1kt?hrd1g1 notu bulmu? muy-
du? Dort ya?lanndayken ona okudugu en sevdigi kitaptan alm-
m1? birkac; satirdan olu?uyordu. 0 kitab1 yanaklanndan gozya?-
lan slizlillirken okumaya c;ah?masm1 ve oglunun bir c;ocuk kita-
bmm annesini aglatma nedenini sorgulayan ?a?km bak1?lanrn
ammsadi. Arna o kitap yataga yatma ah?kanhklannm c;ok 6zel
bir parc;as1 haline gelmi?ti ve ?imdi lizerinde ondan yaphg1 alm-
tmm yaz1h oldugu klic;lik not oglunun liniversite yurdundaki
odasmda duruyordu:
Seni sorzsuza dek sevecef!,im,
Senden her zaman ho~lanacagmi,
Ya~adt.gzm silrece
Benim bebe!J,im olarak kalacaksm.
Blittin c;ocuklugu ve ergenlik donemi boyunca gonderdigi
tlim o notlan yeniden dli?lindli. Acaba bir etkisi olmu? muydu?
Ylizlinde klic;liclik bir glillimseyi~ yaratm1~ ve harcanan klic;lictik
zaman ve c;abaya fazlas1yla degmi~ miydi?
Oglunu dli~linmekten alam1yordu kendisini. Bu ylizden de
odasma gidip, geriye kalan e~yalanrn toplamaya karar verdi. Bu
sabah kendini biraz ya~lanm1~ ve i~e yaramaz hissediyordu.
Odas1 c;ok sessiz, c;ok derli toplu, c;ok farkh ve c;ok bo~tu ... yal-
mz elbise dolab1 ile duvar arasmda unutulmu~ kutu di;;mda.
0 lanet kutu. Bu kadar uzun bir sliredir saklad1g1 ne olabilirdi?
Uc;uk baz1 seks dergileri mi? Oyle olmamas1rn umdu, ona kadm-
lara sayg1 duymasm1 6gretmi;;ti. Yoksa sigara, mariyuana ya da
daha m1 kotlisli vard1? Birlikte uyu;;turucu lizerine yaptiklan yliz-
lerce konu;;may1 dli;;lindli ve onlardan bir;;eyler 6grenmi;; oldugu-
nu umdu. Yoksa kutuda daha da tehlikeli bir;;eyler mi vard1? On-
dan ne sakhyor olabilirdi? Kutunun d1;;ma dikkatlice bakh, sanki
ic;ini gormeyi umuyordu. Bir k1zdan gelen a;;k mektuplan m1yd1?
Bu dli;;lince onu glillimsetti. Arna art1k 6grenmek zorundayd1.
138 Dinleme ,Sefkat ve Sevgi ile ilgili Mesajlar
T Ayah1wb1 Kutusu
Biraz suc;luluk duygusu ile, Deanna kutuyu kapti ve lizerin-
deki bagc1klan ac;ti. ic;indekileri garlince nefesi kesildi ve ruhu-
nun derinliklerinden kopan ic; c;eki;;lerle birlikte gelen hic;kmkla-
ra boguldu.
Sevgi dolu notlarla doluydu kutu, onun ogluna yazd1g1 not-
lar! Bebekliginden kalan eski battaniyesinin kenanndan c;1kanl-
rn1;; bir kurdele ile baglanrn1;;lardi. Kag1t tornanm c;1kard1, elin-
de biraz evirip c;evirdikten sonra birer birer okurnaya ba;;ladt.
Bazilan c;ok eskilerden geliyordu, baz1lan da birkac; haftahkti.
Deanna, orada yatagm kenannda oturup, bir yandan aglad1,
bir yandan da notlan okudu. Gozya;;lan silrnek ic;in dolabm lize-
rindeki kag1t rnendillere uzand1gmda orada duran o san yap1;;-
kan kag1da yazilrn1;; notu gordli. Arna bu onun yazd1g1 bir not
degildi. Oglunun o kargac1k burgac1k yaz1s1yla daha birkac; gun
once karalanrn1;;ti:
Seni sonsuza dek sevecegim,
Senden her zaman ho~lanacagzm,
Ya:,,-;ad1g1m siirece
Benini 'Annem' olarak kalacaksm.
O da annesinin daha once kendisine gonderdigi rnesaj1 ald1-
g1 kitab1 kullanrn1;;ti, annesinin ona dart ya;;mdan beri okudugu
o kitab1!
Gizli Mesaj
"Sana olan sevgirn hic;bir zarnan olrneyecek ve sars1lrnayacak.
Klic;lik klic;lik pek c;ok yolla bu sevgirni sana iletecegirn."
Uzerinde Dii§iiniin
Ko§ulsuz sevgirnizin ipuc;lanm bebeklerirnize slirekli veririz. On-
lara sanhp oplip her firsatta 'seni seviyorurn' deriz. Ancak buyli-
dlikc;e glinllik i§lerin yogunlugu arasmda bu dogal tepkiler azal-
139
rnaya ba§lar. Maalesef onlara ne· denli deger verdigirnizi bildikle-
rini varsayanz. Onlan arabayla oradan oraya ta;;1marn1z, mac;m-
da tezahlirat yaprnarn1z ve c;orabm1 y1karnam1z bunun en iyi i§a-
retleridir. Arna c;ocuklar bliylimenin zorlugunu o denli yogun his-
sederler ki, ozglivenlerinin azalmasmm ac1sm1 duyarlar ve bu ac1-
nm en iyi ilac1 da anababalannm gosterdigi sevgidir. Nasil yiye-
cekler ve uyku onlann bedenini besliyorsa, sevgi ve §efkat goste-
rilrnesi de ruhlanm besler ve bliylirnenin zorluklarma kar;;1 onlan
glic;lendirir. Boyie sevgi rnesajlanrnn eksikligi ruhlanrn zay1f du;;li-
11 11
rlir ve glinleri sizin §unu yap", §unu yapma" ya da "unutma"
"hernen yap" sozlerinizle dolu dolu olur. Gerekli rnesajlar olrnak-
la birlikte ko§ulsuz sevginizi aktaramazlar!
Bu hafta c;ocuklanmz hakkmda ne denli c;ok olurnlu ;;ey dli-
§lindlinliz? Bunlardan kac; tanesini payla§tznzz? Bizleri ne
denli c;ok kez rnutlu edip, ;;a§irhp duyguland1rrn1§lardir ve biz
bunlan ne denli seyrek olarak ifade etmi§izdir! Onlan sessizce
oynarken ya da okurken ne denli c;ok seyretrni;;izdir ve yliregi-
miz sevgiyle dolrnu;;tur arna yine de sessiz kalrn1§1zdir! Ya da
kirli c;oraplanm sepete koydugunu gormli;;, ne denli harika bir
c;ocuk diye du;;linrnli§ ama bunu ona soylemerni~izdir. Belki de
c;ocuklanrn1za bak1p onlarm o tath bebekliklerini
amrnsad1g1rn1zda bunu sadece kendi beynirnizin derinliklerinde
saklarn1~1zdir. Bu sevgi dolu dli~linceleri c;ocuklanm1zla payla§-
rnahy1z ve c;ocuklanmzm da buna gereksinirni var. <:;ocugunu-
zun -daha sonra da yeti~kin bir ki§inin- ya§ammdaki saldmlara
kar~1 olu~turacag1 koruyucu duvar o sozcuklerle orulebilir. bz-
guvenin olu§rnasma, gerc;ekten ve tamarniyle sevildigi duygusu-
nun kazamlrnasma yard1rn edenler de o sozcuklerdir.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Bir dahaki sefer c;ocugunuza bak1p '$u tath surata bak, onu ger-
c;ekten c;ok seviyorurn' diye di1§i1ndi1gi1ni1zde, agzm1z1 ac;m ve
 140 Dinleme Sefkat ve Sevgi ile ilgili Mesajlar

'tathm dlinyanm en tath ylizline sahipsin ve ben seni gen;.:ekten

c;.:ok seviyorum' deyin. Bir dahaki sefer c;.:oraplanrn kirli sepeti-
ne atilm1~ olarak buldugunuzda yanma gidip 'Harika! Sen muh-
te~em bir c;.:ocuksun!' deyin. Dlizelttiginiz yatagmm lizerine 'Tat-
h rliyalar, carnm oglum' diye bir not birakmaya ne dersiniz? <;a-
h~acag1 bir ders kitabmm ic;.:ine ylireklendirici bir not yap1~tirabi­
lirsiniz. Ya da bir konserden once mlizik aletinin ic;.:ine konan Bebek Sevgisi
gliven verici bir not! Yemek c;.:antasma konmu~ bir espri de ho-
~a gider ve yiyecegi sandvic;.: kadar besleyici olacaktir. Ne kadar
zamarnrnz1 ahr? Kimseyi incitir mi? Neden olmaszn?
Bir kere ba~ladm1z m1, glin ic;.:inde ko~ulsuz sevginizi ifade et- '
meniz ic;.:in sonsuz say1da firsat yakalayacaksm1z. Ve duygulan-
rnz1 ifade etmenizi engelleyecek hic;.:bir ~ey olamaz. 0 zaman
haydi ba~laym! Elinize bir kalem aim ve birkac;.: firsat yakalaym.
Belki siz de bir glin ergenlik c;.:agmdaki <_;ocugunuzun yatagmm Linda c;.:alar saatini kapatip, ayaklannm ucuna basarak a~ag1ya
altmda bir eski ayakkab1 kutusu bulursunuz! indi. <;ay1 koydu ve bilgisayannm ba~ma gec;.:ti. Sabahm sessiz-
ligi ona, sadece kendisinin uyarnk oldug~ bu huzurlu anlan ne
[,I;,'
!111 kadar sevdigini arnmsatb. Aynca her evin o kendine ozgli uya-
r!I
rn~ seslerini dinleyebilmek ic;.:in ilk kalkan ki~i olmay1 c;.:ok sevi-
yordu.
Ancak masasmm kenanndaki bebefon bu sessizligin sona er-
mek lizere oldugunu mlijdeliyordu. H1~irblarla birlikte gelmesey-
di, bebegin agucuklanrn marb c;.:1ghklan ile kan~tirabilirdi. Kahve-
sinden h1zla bir yudum daha ald1ktan sonra, yukanya yoneldi. 0
minik v1Zlldanmalann bir aglamaya donli~mesini istemiyordu.
Oraya zamanmda varm1~ti ve minik pembe yumag1 yatagm-
dan c;.:1kanp, alt degi~tirme masasma gotlirdli. Her sabahm alt
degi~tirme, pudralama ve giysileri degi~tirme tekrarlanrn c;.:ok
seviyordu. Evin ic;.:i hala serindi ve hediye gelen bir is1tic1s1 oldu-
guna memnun oldu. Kirli bezini c;.:ope attiktan sonra, Joy'u alti
degi~tirilirken oyalayan elektronik mlizikal oyuncag1 kapatti ve
a~ag1ya indiler.
141
142 Dinleme Sefkat ve Sevgi ile ilgili Mesajlar
Bir c;e§it kucaklanmanm mutlulugu ile gulumseyen bebegine
"Kahvalh zamarn" dedi. Joy'u z1playan koltuguna yerle§tirdi,
oradan annesini mama haz1rlarken seyredebiliyordu. Linda
mikrodalgadan, fmna, ekmek k1zarhc1ya ko§U§tururken bir yan-
dan da Joy ile konu§uyordu. Bu arada sabah seslerine bir yeni-
si daha eklenmi§ti. Once annesini kucaklayan, soma ayaklan-
nm ucunda yukselip karde§inin minik parmaklanrn open Et-
han'm ayak sesleri. Her sabah yaphg1 gibi 'Joy'u salmcaga ko-
yim?" diye sordu.
"Tabii tathm," dedi Linda. "iyi fikir. Ben de bu arada diger i§-
lerimi tamamlanm. Joy'u salmcagma gotlirurken, muzikli sahn-
cagm ritmik sallanmasma §ark1larla e§lik eden Ethan'1 sevecen-
likle izledi.
Linda, birkac; kirli tabag1 makinaya yerle§tirdi ve kahvalh
masasm1 kurdu. Ethan, kendi iskemlesine, Joy da yuksek
mama sandalyesine yerle§tirildikten soma, uc;u birarada altm
saatler gec;irmenin tadm1 c;1karmaya ba§lad1lar. Ethan, Joy'un
ne§e ic;inde c;1kard1g1 sesleri ve sonsuz el-kol hareketlerini c;ok
eglenceli buluyordu. Joy bu sefer de c;1kard1g1 'Ooo' sesleri ile
hie; kapanmayan agzmda ke§fettigi dilini mamaya bula§ml§ elle-
ri ile c;eki§tiriyordu.
Temizlendikten soma, d1§anda yapilacak baz1 i§leri ic;in c;o-
cuklan haz1rladi. Ah§veri§ merkezine giderken, arada bir ayna-
dan Joy'u eglendiren Ethan'i izliyordu. Yanyana duran araba
koltuklannda Ethan kolayca egilip oyuncaklanrn dansettiriyor,
§ark1 soyluyordu. Linda, Ethan'm da minik bebek karde§i kadar
eglenceli ve tath oldugunu du§unuyordu.
Ah§veri§ merkezine vard1klarmda, Linda Joy'u araba koltu-
gundan c;1kard1 ve pusetine yerle§tirdi. Arhk her §eyi kendisi
yapma hevesi ic;indeki Ethan'm kemerini c;ozup arabadan inme-
sini bekledi. Ethan'm bir sure onden yurumesine izin verdi ama
yurume hlZl ve her gordugu nesneye tak1lmas1 sabahki i§lerinin
yuzy1llar surmesine neden olabilirdi. "Haydi tathm, gel seni de
Bebeh Sevgisi 143
pusete oturtay1m!" diye seslendi ve onu da karde§inin arkasm-
daki yere oturttu ve i§lerini h1zla tamamlad1lar.
Geri donu§ yolunda, Joy ve Ethan araba koltuklannda uyku-
ya daldilar. Linda, yuzunde o sevecen anne glilumsemesi ile
Joy'un o tombL dudaklanna, yeni ald1klan §eftaliye benzeyen
pembe yanaklarma bakti. Onu kucaklay1p eve ta§1di.
Ethan'1 da almak uzere ikinci bir tur daha yaptiktan soma,
her ikisini de yataklanna yerle§tirmi§ti. K1sa surede i§ini tamam-
lamak ic;in tekrar c;ah§ma masasma donmu§tli ama bu c;ok uzun
surmedi.
Bebefondan gelen ses uzerine, Joy'un odasma yoneldi ve
onu gorunce Joy'un oglen uykusunun tamamlanm1§ oldugunu
anlad1. Minik k1zmm burnunun uzerinde dolanan ellerini keyifle
izledikten soma, onu kucaklay1p a§ag1da oyun parkma koydu.
Bir yandan onu izleyip, bir yandan i§ini surdurmeye c;ah§h. Ya-
§amm olagan ritmi ic;inde bir gun daha gec;ip gidiyordu.
GizliMesaj
"Seni, ic;ine koyabilecegim blitun o bebek gerec;leri varken ne-
den kucag1mda ta§1yay1m.''
Uzerinde Dii§iiniin
Bazilan bunu ilerleme olarak, bazilan ozgurluk, baz1lan da ko-
layhk olarak nitelendiriyor. Bebeginizi her durumda ta§1yabilen
o sonsuz say1daki renkli gerec;ler. Hoplayan, z1playan, kayan,
sallanan, surulen, oturulan o muhte§em, zorluklarla mucadele
birlikleri. Peki bir bebegin bak1~ ac;1smdan baktigtm1zda nas1l go-
runuyorlar? Yumu§ak, s1cak bir kucaklama m1? (Hayir, soguk ve
sert bir yuzey.) Sevginin gerekli ve besleyici temas1 m1? (Hayir,
plastik bir yuzey.) Bir guven duygusu mu? (Hayir, sevdiklerinize
ve gereksinim duyduklanrnza yakm oldugunuz halde ilgilerini
c;ekemeyecek kadar uzak olmanm verdigi garip bir duygu.) An-
144 Dinleme .Sefkat ve Sevgi ile ilgili Mesajlar
nenin temasma, gogsilne ve sevgi dolu yilzilne hemen ula?abil-
mek mi? (Hayir, annenin yilzilnil bile goremeyecek kadar uzak-
ta olmak.)
Ara?tlrmalar insanlann temas ve fiziksel yakmhga ihtiyac;
duyduklanm gostermektedir. Bebekler bu temasa olan sevgile-
rini kucaklamalar ve 1slak opilcilklerle ac;1kc;a ortaya koyarlar ve
bunu c;ok erken ya~ta hemen gosterirler. 0 uzak duran ergen-
ler bile, anababalanndan fiziksel ilgi gormeyi gizliden gizliye is-
terler (biltiln o tepkilerine kar~m). Yeti~kinler olarak bizler de
kucakla~may1, opil~meyi ve diger sevgi temaslanm devamh ola-
rak isteriz ve hayatim1zda bu tilr zevkler azald1kc;a ic;ten ic;e so-
lar olilrilz. Temasm duygusal, fiziksel yara ve hastahklan iyile~­
tirici gilcil ilzerine say1s1z kitap yaz1lm1~ir.
Jean Liedloff, 'Devam/1!1k Kavram1 1 (1986) adh bilyilleyici
antropoloji kitabmda ~unlan soyler: Anarahminin misafirper-
11
verligi sayesinde g6rillen bilyilk degi~im inamlmazdir, ama bi-
reyin as1l s1c;ramas1 oradan kollara almd1gmda olur. Bu s1c;ra-
ma, hic;bir hareket, ses, koku ya da ya~am belirtisi gosterme-
yen, ic;inde bir bez olan bir sepete ya da plastik bir kutuya ya-
p1lsayd1, ya~ama haz1rlanmas1 c;ok zor olurdu. Oysa bebegin,
bo~ bir dilnyanm anlams1zhgmdan uzakta kalabilmesi ic;in cen-
11
netin kollanna, sonsuz beraberliklere birak1lmas1 gerekir.
Ozellikle bebeklerin sevgi dolu bir temasa olan gilc;lil fiziksel
ve duygusal ihtiyac;lan, erken dogan bebeklere uygulanan 'kan-
guru bak1m1' adh yeni bir yakla~1mla ?a~irtic1 bir kamt bulmu?-
tur. Kolombiya, Bogota'daki Edgar Rey ve Hector Martinez ad-
h doktorlann uygulamalan ile ortaya c;1kan bu durumdan once
erken dogumda olen bebeklerin oram yilzde 70 dolaylanndayd1
(bu yilksek oranm nedeni de bebeklerin gilc;silz olmas1 ve gilve-
nilir dona ti eksikligidir). Bu durumu goren doktorlar annelerin
bebeklerini ozel olarak geli~tirilmi? ta~1y1c1larda, yedi gun ve ne-
redeyse 24 saat boyunca ilzerlerinde ta?1malanm saglad1lar.
inamlmaz sonuc;lar elde ettiler. Olilm oram yilzde 30'a dil~til!
Bebeh Sevgisi 145
Diger bilimadamlan tarafmdan yilriltillen c;ah?malarda, kanguru
gibi ta~man bebeklerin kalp ati?lannm dilzene girdigi, oksijen
takviyesine duyduklan ihtiyacm azald1g1, daha az aglad1klan ve
derin uykuda daha c;ok zaman gec;irdikleri, boylece de bilyilmek
ve geli?mek ic;in daha c;ok enerji depolayabildikleri ortaya c;1k-
m1~tir. Dogum sonras1 ile ilgili c;ah~malarda da, kanguru yakla-
~1mmm bebekle anababa arasmdaki yakmhg1 ve baghhg1 arttir-
d1g1 yolunda bildiriler artmaktadir.
Anababa/1kta Fiziksel Baglzlik (1999) adh kitabmda Ka-
tie Allison Granju, bebeklerin diger biltiln memelilerde oldu-
gu gibi zamanlannm c;ogunu s1cak bir bedene fiziksel olarak
yakm gec;irdikleri zamanlarda en mutlu ve rahat olduklanm
soylemektedir. Tanmm1? c;ocuk doktoru ve benim (bu kitabm
onsozilnde ac;1klad1g1m gibi) en takdir ettigim kahramamm
Dr. William Sears, "Bag1ms1z olmak, bir bebegin geli~iminin
dogal ve istenir bir parc;as1dir. Bir bebek e~yalardan once in-
sanlarla baglanti kurmahdir. der. S1k s1k ve dogru bir ~ekil­
11
de hissedilen yakm temas kilc;ilk c;ocuklarda gilven yaratan
bir bag olu~turmakta, daha bilyilk c;ocuklarda ise bag1ms1zhk
geli~tirmektedir. Dilnyanm gilvenilir ve ba~edilebilir bir yer
olduguna inanan bir c;ocuk, zamam geldiginde anababasm-
dan daha kolay aynlabilir. Bebeginizle olu~turdugunuz bagla-
rm omilr boyu silrecek bir ili~kinin de temelini olu~turdugunu
unutmaym.
Biltiln bu anlamh kamtlan ogrendikten sonra, artik kendi
bebeginizin bir plastik ta~1y1c1dan digerine gezmesini ister mi-
siniz?
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Bebeginizi bir bebek gerecinin ic;ine koyma egiliminizi degi~tir­
mek hie; de zor degildir. Bebeginizi kucaklaym. Sac;m1 koklaym,
lokum gibi yanal<lanm opiln. Nefesini kulag1mzda hissedin. Kol-
lanmz1 ona dolaym ve ya~amm ifadesi olan nefes almasm1 du-
146 Dinleme Sefkat ve Sevgi ile llgili Mesajlar Bebeh Sevgisi 147

yun. Bunu yapabilmek ic;in c;ok k1sa birkac; y1hmz olacagm1 ve Bu dunyadaki en degerli ~ey insan teniast,
daha bi.iylidligli zaman bunu ozleyeceginizi unutmaym. Bunla- elinin benimkine dokunu~fU.
rm, birbirinizi tammak ic;in kac;mlmayacak altm firsatlar oldugu- (:unku solmakta olan bir yiirek ifin,
nun farkma vann. Bebeginizi kucaklama ile ilgili mantigm1z1 de-
ekmek, ir;ki ve bannaktan daba anlamh.
gi;;tirin, o yumu;;ac1k yumag1 daha s1k kucagm1zda bulacaksm1z.
Bu bir ah;;kanhk olacak!
Barznak gece boyunca vardtr
Tabii ki ya;;amm1z1 kolayla;;hrmak ic;in koltuklar, ta;;1y1c1lar
ve ekmek bir gun, boyunca.
kullanmak son derece olagandir. Kolombiya'daki c;ah;;mada
Ama elirtin dokunu~u, sesinirt t1n1st
oldugu gibi, erken dogum olmad1kc;a bebeginizi yirmi dort sa-
ruhumda kaltr ya~r;;ammi boyunca.
at listlinlizde ta;;1mak pek de pratik ve saghkh olmayacakhr.
Oikkat edilmesi gereken, bu tlir gerec;lerin bebeginizin uyamk
oldugu tum zamanlan gec;irdikleri yerler olmamas1 ic;in dogru
sec;imler yapmaktir. Hatta, hem i;;inizi kolayla;;hran, hem de
temas1 saglayan baz1 ta;;1y1c1lar da deneyebilirsiniz. Hem be-
beginizi ta;;1yabileceginiz, hem de iki elinizi bo;;ta birakan bir
ta;;1y1c1 sayesinde, evde, i;;te, ah;;veri;;te, ylirliyli;;te rahathkla
bebeginizi 'giyerek' pek c;ok etkinligi yapabilirsiniz. Onden, ar-
kadan vb. degi;;ik ;;ekillerde kullamlan modelleri piyasada bu-
labilir, bunlann olumlu ve olumsuz yanlanm tarh;;an kitaplara
da ula;;abilirsiniz.
Hangi gereci kullamrsamz kullanm, bebeginize dokunmak ve
onu kucaklamak ic;in her firsati degerlendirin. Ylirlimeye ba;;la-
yan c;ocuklanmza bol bol sanlm. Okul c;agmdaki c;ocuklanmza
s1k s1k kollanmz1 dolaym. Ve ergeninizle onun izin verdigi olc;li-
lerde fiziksel temas kurun. Aynca ruhu zenginle;;tiren temasla-
rm bir k1smm1 da e;;inize aymn.
Kucaklamanm en glizel yanlanndan biri her zaman geri ve-
rilebilmesidir. Bana inanm1yorsarnz, ;;imdi kitab1 elinizden bira-
km ve minik c;ocugunuza sanlm. Onun da size kar;;1hk verdigi-
ni, sizi kucaklad1g1m goreceksiniz, bunun da ho;;unuza gittigini
inkar edemezsiniz.
Spencer Michael Free'nin "insan Temas1" adh ;;iiri bunu c;ok
glizel anlatiyor:
I
i
Beyzbol Ydd1z1
Beyzbol! Frank ic;in bu oyun yuvada ilk salmcaga bindigi andan
Gniversiteye ba~layana kadar hep en btiytik tutku olmu~tu.
Mtimktin olsayd1, ya~amm1 da onun sayesinde kazanacakti.
Arna ya~am farkh firsatlar yaratm1~ ve beyzbol sadece bir haf-
tasonu etkinligi olarak kalm1~ti. Bir yeti~kinler ligine de katilm1~­
ti ama artik bu tutkusunu, tum bilgi ve becerilerini oglu Je-
remy'nin tak1m1 ile payla~maya yogunla~tirarak gideriyordu.
Onu Gzen tek ~ey ise yild1z oyuncu olmak i<;in gerekli olan ~e­
ye Jeremy'nin sahip olmamas1ydi. Oglu atletik ac;1dan kendi
genc;ligi ile kar~1la~tmhnca oldukc;a eksik kahyordu.
$imdi ikisi de antremana gitmek tizere hazirlamyordu. Her
zamanki gibi Jeremy oyalamp duruyordu. Frank'in sesi btittin
mahallede c;mlad1: "Hadi, Jeremy! Nedir seni engelleyen? Biraz
kipirda! Umanm sahada burada oldugundan biraz daha canh
olursun ... "
Antremana giderken Frank her zamanki konu~malanndan
birini yap1yordu. "Evet, evlat bugtin gec;en hafta sonu denedigi-
miz formu kullanmam istiyorum. 0 eldiveni dogru kaldmrsan,
hic;bir top seni gec;emez. Ve a~ag1dan gelenleri de unutma, o
zamanlarda da eldivenini a~ag1da tutmahsm. Goztin hep topta
olacak ve bedenin de onun ontinde. Anla~ild1 m1?"
148
Beyzbol Yzld1z1
Jeremy hi<; kesmeden dinledi ve kafasm1 sallad1 "Tamam,
149
baba. Anla~1ldi."
Her zamanki gibi sahaya ilk onlar gelmi~ti. Jeremy mal-
zemelerin haz1rlanmasmda babasma yard1mc1 oldu ve bu arada
tak1m arkada~lan da gelmeye ba~lam1~h. Frank izin verince o
da arkada~lanyla birka<; laf etmek tizere yanlanna ko~tu. Frank
de onlann c;ocuklukla ergenlik arasmda gidip gelen tav1rlanm iz-
liyordu. Bir dakika once iti~ip kak1~1p, birbirlerinin ~apkalanrn
c;eki~tirirken, bir dakika sonra daha ciddi bir ifade ile antren-
man i<;in biraraya geliyor ve mticadeleye hazir gortintiyorlardi.
Frank bu son tav1rlan tercih ediyordu.
Biraz 1smd1ktan sonra oglanlar sahadaki yerlerini ald1lar. Her
zaman yaptigt gibi, Frank Jeremy'ye bakti ve kafasmm i<;inde
tekrar tekrar c;ahnan bir teypten gelen yonermeler siralamasm1
akhndan gec;irmeye ba~ladi. Bazen sanki bunu yaparsa oglunun
bir yild1z gibi oynamaya ba~lamas1 i<;in gerekeni yapm1~
olacagma inamyordu. "Duru§una dikkat et ... 0 eldiveni hava-
da tut ... bedenini tOpUn OnUne ge(ir. .. II
"Ahh! Yine ka(zrdz!" Oglunu topun arkasmdan ko~arken iz-
lediginde ofke ve hayal kmkhgm1 kontrol etmekte zorlarnyordu.
Gtic;lti bir hareketle Jeremy tam <;izgiyi gec;meden topu yakalad1
ve ileriye tak1m arkada~ma atti. "En azzndan topu tuttugunda
nereye atacagznz biliyor." diye dti~tindti Frank.
Jeremy vuru~a gec;tiginde, ilk ah~mda topu 1skaladi. Frank
seyircilerden bc.z1 anababalann Jeremy'ye "iyi vuru~tu!" "iyi
duru~tu!" diye seslendiklerini duydu. Ke~ke bu ovgtileri hak-
kedecek bir~eyler yapm1~ olsayd1 diye dti~tindti ve oglunun bu
sefer topa vurmasm1 umdu. Jeremy'nin bir sonraki vuru~u fena
degildi ama yild1z bir oyuncu olan Scott tarafmdan yakalanm1~­
h. "Haydi devam Scott!" diye co~kuyla bagird1 Frank. "Bu c;ocuk
hi<;bir topu kac;irm1yor. Ne oyuncu ama!" diye dti~tindti.
Mac; arasmda, Jeremy tak1m arkada~lanm her zamanki
gariplikleri ile eglendirdi. Herkes onun bir firlama oldugunu
 150 Dinleme Sefkat ve Sevgi ile llgili Mesajlar
dli~linliyordu. Jeremy'nin soyledigi acayip bir ~ey yine herkesi
kahkahalara bogmu~tu. Frank gordlikleri kar~1smda glillimsedi.
c;ocuga hakkm1 vermek gerekirdi: Jeremy'nin ho~ bir espri an-
lay1~1 vardi. Ke~ke bu yetenegi ba~ka alanlarda da olsaydi. ..
Su molasmdan sonra oglanlan tekrar sahaya yagirdi. Bir-
tak1m e~yalan almak iyin tekrar iyeriye yoneldiginde iki babanm
konu~malanna kulak misafiri oldu "... geryekten tak1m iyin yok
degerli bir oyuncu ... " dedi birisi. "c;ocuk geryekten bir cevher"
diye onaylad1 digeri. Scott'la ilgili bu ovglileri duyunca Frank
kiskanyhktan ylireginin s1k1~masm1 engelleyemedi. Arna kabul
etmek zorundayd1, yocuk dogu~tan atletti. Hiybir topu kayir-
m1yor, hep iki ya da Uy puanhk say1lar ahyordu.
"... geryekten de yok esash bir oyuncu. Sahada neler oluyor
hep farkmda ... " diyerek Frank de onayladi. Aslmda bunu hiybir
zaman yliksek sesle itiraf etmezdi ama Scott bunu dedirtmi~ti.
Frank mlitevazi bir insan olmasma kar~m, beyzbol oyuncusu
olarak yetenekleri de inkar edilemezdi. Jeremy'nin de daha iyi
bir atlet olmas1 iyin neler vermezdi. ..
c;evresinde konu~ulanlan dinlemeye devam etti. "... bir laf
vardir ya 'armut dibine dli~ermi~" kahkahalan Frank'i irkil-
mesine neden oldu.
''Ahh," diye dli~lindli, "demek babasz da bir oyuncuymu~. Bu
her ~eyi daha iyi ac;zklzyor. Belki de gelecek sezon bo~alacak
. olan yardzmcz ko<;luk pozisyonu i<;in onunla konu~abilirim."
Frank, Scott'un babasmm beyzbol geymi~ini sormak lizere
adamlann arkasmdan giderken, bir sonraki climle midesine
inen sert bir top gibiydi. "Eminim Frank c;ok ovlinliyordur.
Jeremy tam bir ~ampiyon."
Gizli Mesaj
"Seni kendin olarak degil, benim olmarn istedigim ki~i olarak al-
g1hyorum."
Beyzbol Yild1z1 151
Uzerinde Dii§iiniin
Daha yocuklanm1z dogmadan onlann nasil bir ki~i olacagm1
hayal etmeye ba~lanz. Kendimizin 'yeni ve geli~tirilmi~' bir or-
negini canlandmnz kafam1zda ama bizim en gliylli yanlanm1za
sahip ve en zayd yanlanm1z1 ta~1mayan bir ki~ilik olacaktir. An-
cak insan yaratma teknikleri geli~iyorsa da, sizin bebeginizin
kafarnzda canlandird1gm1z o 'Sliper-Siz'den yok farkh olacagma
hiy ~liphe yok.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Anababalara sordugunuzda yocuklann karde~lerinden ve
anababalanndan ne kadar farkh ki~ilik, ilgi ve ozelliklerle dog-
duklanrn soyleyeceklerdir. Ya bu farkhhklar iyin yas tutanz ya da
onlan takdir ederiz. Farkhhklara kucak ayhg1m1z, c;ocuklanm1z1
degi~tiremeyecegimiz ve yeniden yaratamayacag1m1z birer
birey olarak gordliglimliz slirece onlardan keyif almaya ba~lanz.
c;ocukluklan boyunca ailede gosterilen bu kabul, yeti~kinlik­
lerinde de slirdlirecekleri ve ili~kilerini insanlan degi~tirme
umuduyla kurmalanrn engelleyecek bir ozellik haline gelir.
Bunlann yarn sira, yocuklanm1z1 bizim bir eksik yarnm1z1
tamamlayan ya da bir d1:i~limlizli geryekle~tirecek olan ki~i
olarak alg1lamaktan kaymmahy1z. Oyklimlizde Frank, oglunun
kendisinin gerc;ekle~tiremedigi bir ~eyi yapmasm1, en ba~anh
beyzbolculann arasma resminin asilmasm1 ve altma da babas1,
yani koc;u olmasayd1 bunun asla geryekle~meyeceginin yaz1l-
masm1 umuyor.
c;ocugunuzun olmasm1 hayal ettiginiz ki~i ile ilgili dli~lin­
celerinizi biraz unutup, onu oldugu gibi kabul edip sevmeyi
deneyin. $u andan itibaren, ona yepyeni bir gozle bakm.
Onun en iyi yanlanrn bulmaya c;ah~m ve bu ara~hrmarnn ve
hazineleri ke~fetmenin tadm1 c;1kartm. c;ocugunuzdaki glizellik-
leri -ki~iliginin gliylli, ozglin ve ho~ yanlanrn- bulmak iyin
 152 Dinleme Sefkat ve Sevgi ile ilgili Mesajlar

bilinc;li bir c;aba harcarsarnz, onun nas1l da c;ic;ekler ac;hgm1 far-

kedeceksiniz. Aynca, c;ocuklar ornek alarak ogrendikleri ic;in, o
da sizi degerlendirirken daha ho~gorlilil olacaktir.
Bugilnden ba~layarak, c;ocugunuza bilinc;li ya da bilinc;sizce
taktigm1z etiketleri degi~tirin: '\:ok tembel/bencil/dil~ilncesiz/
unutkan/dikkatsiz/emredici.' 'Hie; de bir atlet gibi degil.' 'Hie;
dikkatini vermiyor.' Bu tarz etiketler bir c;ocugu tam olarak ta-
rnmlamaktan uzaktir ve genellikle kendini tatmin edici yarg1lar
olarak ortaya c;1karlar. C::ocugunuzun silrekli olarak olumsuz
yanlan ilzerinde duruyorsarnz, o da kendisini olumsuz bir ac;1-
dan gorecektir. Genellikle bu ozelliklerin dogrulugunu karntla-
yan olaylar ilzerinde yogunla~acaksm1z. Bunun yerine, olumsuz
ozellikleri dogru bir eksene yerle~tirin ve 'Jeremy bu sefer c;ok
7
c;abalad1, gec;en y1ldan daha iyiydi' ya da 'Jeremy vuru~u kac;ir-
d1 ama topun arkasmdan nasil ko~acagm1 biliyordu ve ait oldu-
gu yere gidene kadar da pe~inden aynlmad1' diye dil~ilniln. Hat-
ta bak1~ ac;m1z1 tamamiyle degi~tirip 'Beyzbol konusunda c;ok
yetenekli degil ama olumlu bir tutum sergiliyor ve oyun sirasm-
Zaman ve Onceliklerle
da egleniyor.' deyin.
Oykilmilzde, Frank, Jeremy'nin gilc;lil yanlannm oldugunu ilgili Mesajlar
ama bunlann kendisininkinden farkhhk gosterdigini kabul etsey-
di, diger anababalar gibi o da oglunu sadece izlemeye gelirdi.
Oysa o kendisinin sahip oldugu ozel baz1 yetenekler anyor. Og-
luna daha ac;1k bir kafa ve yilrekle bakabilseydi, onun da tak1-
mm kendi c;apmda onemli bir oyuncusu oldugunu garebilirdi.
Sonuc; olarak da Jeremy'nin ne denli iyi bir beyzbol oyuncusu
oldugu degil de, ne denli iyi bir insan oldugu ve kendisi hakkm-
da ne denli olumlu ~eyler hissettigi daha c;ok onem kazarnrd1.

1!
 Baba, Benimle Oyna!

Uzun ve yorucu bir i~glinlinlin ardmdan eve geldiginde Jeff'in

arabasmdaki saat 6:40'1 gosteriyordu. Kap1y1 ac;1p derin bir ic;
c;eki~le elindeki zarflan, 1~1g1 yarnp sonmekte olan telesekrete-
rin yanma atti. Tek istedigi patronlar, mli~teriler, c;ah~anlar ol-
madan huzurlu bir ak~am gec;irmekti.
E~inin evdeki c;ah~ma odasma gec;ip onu sevgiyle kucakladi.
Bir sure glinlerini konu~tuktan sonra, e~i tamamlamas1 gereken
birkac; i~i bitirene kadar yemegi haz1rlay1p haz1rlayamayacagm1
sordu. 'Sorun degil' deyip mutfaga yonelmeden once, sessizce
ak~am yapacaklanrn planlamaya c;ah~1yordu: Postay1 okumak,
mesajlan dinlemek, s1cak bir du~ almak, listlinli degi~tirmek ve
yemegi haz1rlamak. ..
'Merhaba, babac1m! Benimle oyna?' Kafasmdaki dli~lince­
lerden uzakla~an Jeff, umut dolu gozlerle kendisine glilen mi-
nik melegini kucaklamak lizere glillimseyerek ona uzandi.
Ona sanld1 ve burnunun lizerine minik opliclikler kondurdu.
'Hey, benim minik menek~em!' Sac;lanrn koklay1p minik klZl-
nm kokusunu hissetti. Babasmm kucagmdaki bu muthi~ anla-
rm co~kusuyla kahkahalar atan Lily yine sordu 'Benimle oy-
na.?"
155
156 Zaman ve Onceliklerle llgili Mesajlar
'Hey, balkabag1m, yapmam gereken ~eyler var. Sonra oyna-
nz.
I
'Birazc1k oyna, baba?' diye gillilmseyerek yalvardi. Arna ba-
basmm yilzilne bakmca, boyle aptalca bir oyun ic;in i~lerini bi-
rakamayacagm1 anlad1 ama bir kez daha sormaktan kendisini
alamadi. Tahmin ettigi cavab1 almca da her zaman o saatte gos-
terilen televizyon programm1 seyretmeye yoneldi. Hep babas1-
nm olmad1g1 zamanlarda onun yerini dolduran program.
Lily dakikalan sayarak programm1 seyretti. Jeff de bilgisa-
yardaki mesajlar, gazete ve telesekreterde kendini kaybetmi~ti.
Biltun bu i~lerini tamamlay1p klZlyla oynamay1 umuyordu. E-
postada bir silre oyaland1ktan sonra, kravahm gev~eterek oda-
sma gitti. Du~un s1cakhgm1 ve giyecegi giysilerin rahathgm1 ~im­
diden hissedebiliyordu ... hey o da ne?
Onun arkasmdan minik ayak sesleri ile gelen gillilmseyen bir
minik kiz. iyi bir k1zm sahip olabilecegi en yumu~ak ses tonu ile
'$imdi oynayahm m1, babac1m?' Onu s1kmak, bunaltmak iste-
miyordu. Sadece ona yakm olmasm1, sadece kendisi ic;in kah-
kaha atmasm1 istiyordu.
Jeff'in alg1lad1g1 ise kararhhkti, belki de klZl bir yeti~kin oldu-
gunda takdir edecegi bir ozellik ~imdi onu s1k1yordu. Sac;m1 ok-
~ay1p, onu sabtrs1zhkla uzakla~tirdi. 'Biraz sonra, Lily. Neden gi-
dip anneden seninle oynamasm1 istemiyorsun ?'
Ko lay kolay pes etmeyen Lily, bir silre sonra a~ag1ya inen
babasm1 merdivenlerin dibinde bekliyordu. Sorusunu tekrarla-
mamak ic;in kendini zor tuttugu yilzilnden belliydi. Onu s1kmak,
huzursuzluk yaratmak ve kotu olmak istemiyordu. Bu yilzden
de, babasmm 'daha sonra' diye soz verdigini unutmayacagm1
umarak hic;bir ~ey soylemedi.
Arnao hatirlamam1~ti.
'Bir~eyler yemege hazir m1sm ?' diye sorarak, 'oynamak isti-
yorum' tekrarlanndan kac;abilmek ic;in h1zla yanmdan gec;ip git-
Baba Benimle Oyna! 157
ti. Mutfaga girip buzdolabmdan bir~eyler c;1karmaya ba~ladi. 0
Strada telefon c;aldi. Jeff cevap verdiginde, her zamanki gibi mi-
nik kulaklar dinlemedeydi. 'Alo? Hey Steven. Nas1lsm? Harika.
Pazar gilnkil, mac;a gittin mi? 0 topu kac;trd1gma inanam1yo-
rum ... ' Vine kulakla omuz arasma s1k1~tmlm1~ telefonla arkada-
~1yla konu~maya dahp gitmi~ti.
Belki de ben c;ok sessiz olur ue hep gi1/i1msersem benim-
le oynar diye dU~UndU Lily. Yilregindeki tum gilzellikleri yans1t-
maya c;ah~arak, yilzilnde kocaman gillilmseme ile silrekli baba-
sma bak1yordu. Hala telefonda konu~maya devam ederken, ba-
bas1 da ona bo~ bo~ gillilmsedi ve onun onilne bir tabak yemek
koyduktan sonra, elinde ba~ka bir tabakla e~inin c;ah~ma odas1-
na yoneldi. Lily'nin yilzilndeki gillilmseme solup giderken, ba-
basmm telefondaki sesi hala duyuluyordu.
Yemekten sonra da anababalar hep me~guldil. Sofra topla-
nacak, c;op d1~an c;1kanlacak, faturalar gozden gec;irilecek ... Bu
arada Jeff'in minik klZl -ki sonsuza kadar minik kalmayacakti-
legolanndan yaptigi en son sanat harikasmm yanmda gururla
ve sab1rla bekliyordu. Bir silre sonra babasmm onu farkedece-
gini biliyordu. Babasm1 kendi dilnyasma c;ekecek kadar harika
bir milhendislik zekas1 ilrilnilydil yaptiklan. Arna o strada kap1
c;almd1 ve babas1 onun yamndan gec;ip kap1y1 ac;maya gitti. Bel-
ki de gelen ki~i gittikten sonra diye dU~UndU ...
Gelen kom~ulan Rahul'dil. Bozulan c;im makinasm1 c;ah~hr­
mak ic;in yard1m istiyordu. 'Seni rahats1z etmek istemem Jeff
ama ona bakacak birkac; saniyen var m1?'
'Tabii,' dedi Jeff, gec;en giln sabahm saat 6:00'smda arabas1-
m c;ah~tirmak ic;in Rahul'Un kendisine nas1l yard1m ettigini hahr-
layarak 'iyi kom~uluk boy le gilnlerde belli olur.' dedi.
E~ine haber verdikten sonra, k1zmm yumu~ak yanaklanna
opilcilkler kondurmak ic;in egildi 'hemen donerim tathm' dedi.
Aceleyle opillen o tath yanaklardan silzillen sessiz gozya~lanm
farkedemeyecek kadar h1zla d1~an c;1kti. 0 yanaklar bir slire
 158 Zaman ve Onceliklerle ilgili Mesajlar
sonra da yashga gomillmil§tll bile. Jeff geri dondilgilnde, Lily
uykudayd1 ve rilyasmda evden aynld1gm1, babasmm kom§usu
oldugunu, telefonla arad1gm1 ve ona e-posta gonderdigini g6ril-
yordu.
Gizli Mesaj
"Benim ic;in mesajlanm, mektuplanm, ak§am yemegi, telefon
konu§malanm ve kom§um kadar onemli degilsin. Seni seviyo-
rum, ama seninle ilgilenemeyecek kadar me§gulilm. Her za-
man 'sonra ve yann' olacak."
Uzerinde Dii§iiniin
<;ocuklar zamarn ve onu nas1l kulland1g1m1z1 yeti§kinlerden fark-
h alg1larlar. Bizler de ancak otuz ya§lanm1zda sani.yelerin dege-
rini anlanz. Zamanm ak1§1 ic;inde, saniyeler geri satm almama-
yacak kadar degerlidirler. Kilc;ilkler ic;in ise zaman agir ilerler.
Tarnk oldugumuz olay1 dil§ilniln: Kilc;ilk kiz ic;in c;ok agir gec;en
zaman, babas1 ic;in uc;up gitmi§ti.
Saniyeler dakika, dakikalar saat ve tabii ki saatler de y1llara
donil§mekte. Bir giln Jeff geri donilp kiz1yla oynamak isterse,
onu farkedemeyecek kadar me§gul olan bir gene; kadmla kar§I-
la§acakhr. Bunu da babasm1 ornek alarak ogrenmi§tir. Ne kadar
ilzilcil! <;ocuklan bilyilmil§ olan anababalara sorun, istisnas1z
hepsi y1llann ne kadar c;abuk gec;tigini soyleyecektir. 61um do-
§eginde hie; kimsenin 'ke§ke daha c;ok mesaiye kalsayd1m' de-
meyecegi arhk bilinen bir soz oldu. Onun yerine son dilekler
genellikle sevdiklerimizle daha c;ok gec;irmeyle ilgili olmaktadir.
Aslmda c;ocuklanm1za deneyimlerimiz, sabnm1z, zekam1z ve yil-
regimizle kazand1klanm1z1 sunmak ic;in ne kadar az zamarnm1z
oldugu gerc;egini de kabul etmek zorunday1z.
Dogal olarak, ilzerimizdeki zorunlu yilk her giln biraz daha
artmaktadir. Bu zorunluluklara bir yeti§kinin bak1§ ac;1smdan
I. I
Baba Benimle Oyna! 159
bakmakta ve onceliklerimizi ona gore belirlemekteyiz. Zihni-
mizdeki takvimlerimize bazen mildahalelerde bulunuruz ve he-
men karanm1z1 veririz, ya plarnrn ayarla ya da ona uy! Arna
ya§am1m1zdaki c;agnlara kulak versek de, vermesek de, zaman
ak1p gidiyor. i? bitirilecek. Yemek haz1rlanacak. Ev temizlene-
cek. Gereksinmelerden dolay1, doymam1z, giyinmemiz ve
temizligimiz ic;in gerekli i§lerden dogal olarak vazgec;emiyoruz.
Diger konular acil olduklannda dikkatimizi c;ekiyor - 1§1g1 yarnp
sonen bir telesekreter, c;alan bir telefon ve kap1. Baz1 olaylar ise
bizi bu kadar yilksek sesle c;agirm1yorlar. Oysa bazen onlann
ilzerimizdeki etkisi blitiln digerlerinin toplammdan daha fazla
olabiliyor: Parkta bir yilrilyil§, akrabalan ziyaret etmek, beyzbol
oynamak. .. ya da /egolardan bir §ehir yapmak. BUtiln bunlar
ruhumuzu besleyen etkinlikler.
Bugiln biltiln anababalar c;ocuklanrn ya§amlanrnn en oncelikli
ogesi yapsalar ne olur? Bugilnlerde ergenlerden yakm1yoruz, on-
larm yeti§kinlere kar§1 sayg1lannm eksikliginden, onlan §iddete ka-
dar gotilren ofke ve amac;s1zhktan yakm1yoruz. Arna kendi ergen-
lerinin harika genc;ler olduguna inanan ve her zaman oldugu gi-
bi §imdi de c;ocuklanyla birlikte olmaktan zevk alan pek c;ok ana-
baba ile tarn§hm. Buradan c;1karmam1z gereken birders var: $u
andan itibaren ba§lamahy1z ve ister oyun oynayarak ya da sadece
onlarla birlikte olarak c;ocuklanm1zla gec;irecegimiz her saniyenin
tadm1 c;1karmahy1z. Bu y1llar boyu silrdilrecegimiz bir ah§kanhk ola-
bilir. Legodan yaptlacak §ehir, gelecegin temelini olu§turacaktir.
Bir c;ocuga aynlacak bir dakika, bir yeti§kin oldugundaki saatlere
e§deger olabilir. $u anda c;ocuklanm1zm fiziksel bak1m1, ogretimi
ve sevilmesi ic;in onlarla birlikte gec;irdigimiz zaman, onlann gele-
cekte olacaklan ki§ilerin kahb1rn olu§turmaktadir.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Ya§amm1zdaki oncelikleri gozden gec;irin, en onemli be§ tanesi-
ni yazm ve onlar ic;in harcad1gm1z zamarn ve enerjiyi ara§hnn.
160 Zaman ve Onceliklerle ilgili Mesajlar Baba Benimle Oyna! 161

Anababa iseniz, listenizde mutlaka c;:ocuklanrnz da olmahd1r. Bu Ailenizin ve c;:ocuklanmzm sizin ic;:in onceligini ve onlarla da-
be~ maddelik liste her zaman elinizin altmda olsun ve bir karar ha c;:ok zaman gec;:irmek isteginde ve ihtiyacmda oldugunuzu
almamz gerektiginde kendinize ~u soruyu sorun '$u anda yap- saptad1ktan sonra, karar vermek c;:ok daha kolay olacaktir. Da-
makta oldugum ya da yapacag1m ~ey, oncelikler listeme uyuyor ha onceleri 'en oncelikli' olarak belirlediginiz baz1 konulann c;:ok
mu?' onemsiz olduklanna da karar verebilirsiniz. Dogal olarak bunlar
geri plana du~ecek ve size de, daha yukseklere c;:1km1~ degerle-
Pek c;:ok oglitlemede oldugu gibi bu tarz bir yakla~1m 'soylen-
rinizi uygulama ozgurlugu sunacaktir.
digi kadar kolay yap1lamaz' tarnmlamasma pek uymaz. Tam ter-
sine 'yap1lmas1 soylenmesinden daha kolaydir!' Cocugun sizden
talep ettigi ilgiyi kar~1lamanm saatlerinizi almayacagm1 farkettigi-
nizde belki de c;:ok ~a~iracaksm1z. Bazen on be~ dakikahk bolun-
memi~ bir ilgi c;:ocugunuzu doyuracak ve o suc;:luluk duygusuna
kapilmadan, sanki bir~eyleri eksik yap1yormu~sunuz duygusunu
ya~amadan gunluk i~lerinize donmenize olanak verecektir. Jeff
ve Lily'nin oykusunde, Jeff eve geldikten sonra her ~eyi birak1p
kizma kesintisiz bir yanm saat ayirabilseydi, onun sevgi gereksi-
nimini kar~ilam1~ olacakti. Boylece Lily de babasmm kendi i~le­
rini yapmasma izin verecek, belki de surekli olarak pe~inde do-
la~masma ve tum ak~am boyunca bu ileti~imin surup gitmesine
gerek kalmayacakti.
Elbette baz1 gunltik i~lerin, listenizde olsa da, olmasa da ya-
p1lmas1 gerekir. (:ama~irlann y1kanmas1 benim en onemli be~
i~im arasmda olmasa bile yap1lmas1 gereken bir i~tir. Ancak lis-
teniz size bu tarz i~lerin onemlerinin farkmda olarak yap1lmala-
nm saglar. Bunun anlam1 da ~udur: (:ama~irlann y1kanmasm1
c;:ocuklanmla monopoli oynad1ktan ve onlar yatt1ktan sonraya
ertelenmesine rahathkla karar verebilirim.
Yap1lmas1 gereken i~ler c;:ocuklann yard1mc1 olarak ya da ya-
rnrnzda durarak katilacaklan i~ler haline donu~turulebilir. Oc;: ya-
~mdaki c;:ocugunuz siz yemek haz1rlarken, kendi plastik mutfak
e~yalan ile kendi yemegini hazirlayabilir. Siz c;:ama~1rlan toparlar-
ken be~ ya~mdaki c;:oraplan ayirabilir ya da havlulan katlayabilir.
Yedi ya~mdaki c;:ocugunuzla ortahg1 toplayabilirsiniz. Her durum-
da da, sohbet ederek beraberliginizin tadm1 c;:1karabilirsiniz.

Hayvanat Bah~esinde Bir Giin
Melissa iyi bir gece uykusundan yenilenmi~ ve enerji dolu olarak
uyandi. Pencereden ic;eri dolan gi.ine~ 1~1g1 da bu gi.izel bahar gi.i-
ni.ini.i daha da gi.izelle~tiriyordu. Yataktan c;1karken akhna gelen-
ler onu liseli bir kiz gibi kikirdatm1~ti. i~i asmak ic;in ne gi.iz~l bir
: I
gi.indi.i! DU~Uncesi biraz daha ~ekillendi. Daha once hie; boyle bir
~ey yapmam1~ti ama ya~am gec;ip gidiyordu. Evet, diye di.i~Un­
di.i, i~ten izin alacag1m, oglanlan okula gondermeyecegim ve
Uc;Umi.iz bu harika gi.ini.i hayvanat bahc;esinde gec;irebiliriz! Giyi-
nirken bir yandan da bu muzip di.i~Unceyi gec;irli kilacak neden-
ler bulmaya c;ahi:;1yordu; oglanlarla birlikte zaman gec;irmeli, bir-
birleriyle birlikte olmanm tadm1 c;1karmah ve gi.inli.ik tekrarlardan
uzakla~abilecekleri bir ortamda olmahydilar. Kendilerini hayva-
nat bahc;esinde eglenirken, gi.ilerken, annelerine bu muhte~em
gtin ic;in minnettarhklanrn gosterirken hayal etti.
Bu harika stirprizi c;ocuklarla payla~mak ic;in Kevin'in odas1-
na yoneldi, yatagmm kenarma oturdu. "Evet, uykucu kafa!
ii
i
Kalkma zamarn." C::ar~aflann altmdan bir homurtu geldi.
Sonra Luke'm odasma gitti. Tekerlekli sandalyesini yatagmm
yanma c;ekip, o gi.in ic;in bir ~ort ve ti~ort sec;mesini onerdi. Ne-
162
Hayvanat Bah<;esinde Bir Gun 163
redeyse planlanndan soz edecekti ama bunu yapmadan once
onlan kaldmp giyinmelerini saglamaya karar verdi.
Oglanlar kahvaltilanrn ederken, Melissa onlann kar~1sma
oturdu. Fikrini payla~mak i<;in ic;inde ta~an heyecanla "Bugi.in
okulu asmaya ne dersiniz? Bugi.in biraz bo~verelim ve hep be-
raber hayvanat bahc;esine gidelim!" Gozleri heyecanla ac;ilm1~
onlann tepkilerini bekledi.
Luke oldukc;a mutlu goztiktu ama c;ok btiyi.ilenmi~ de degil-
di. Kevin yi.iztinti buru~turdu, burnunu kivirdi. "Hayvanat bah-
c;esi mi? Ben oraya gitmek istemiyorum." diye homurdandi.
Melissa biraz hayal kmkhgma ugram1~ti ama oraya varmca
c;ok iyi vakit gec;ireceklerini biliyordu. "Hadi amaaa, harika bir
gtin gec;irecegiz!"
Kevin ~Upheyle sordu: "Hayvanat bahc;esinde kim eglenmi~
ki?"
Planmdan vazgec;mek niyetinde degildi ama biraz ofkeli
cevab1 bir balonun patlamas1 gibiydi. "Hayvanat bahc;esine
gidecegiz ve siz de egleneceksiniz. Hava c;ok gtine~li, ben
izin ald1m bile ve annenizle birlikte c;ok giJ.zel vakit gec;ire-
ceksiniz."
Kevin ve Luke annelerine bakakaldilar. "Evet, evet" dedi Ke-
vin. "Harika! Hayvanat Bahc;esine gidiyoruz!"
Bu olumsuzluklann planlanrn mahvetmesine izin vermeme-
ye karar veren Melissa e~yalan toparlay1p, oglanlan arabaya
bindirdi. Luke'm sandalyesini katlay1p arabaya yerle~tirdikten
sonra, ytizi.inde kocaman bir gi.iltimseme ile direksiyona gec;ti.
"Evet i~te gidiyoruz!" Oglanlann birbirlerine f1rlatt1klan bak1~lan
gormemi~ti.
Daha mahallelerinden c;1kmam1~lard1 ki, Luke'm sesi Melis-
sa'nm ne~esini paramparc;a etti. "Anne! Kevin kalemlerimi al-
d1!"
"Hayir almad1m, onlar benim" dedi Kevin.
 164 Zaman ve Onceliklerle ilgili Mesaj lar
"Senin degil!" diye bagird1 Luke, "Bana geri vermesini soy-
le!"
"<;ocuklar! Kalemlerinizi arabaya getirmemeniz gerekiyor-
du. Onlan bana verin." diye c;1k1~ti Melissa ve elini kalemleri al-
mak lizere arkaya uzatti.
"Onlar sen in olduguna gore sen ver bakahm." diye karde~i-
ne bagird1 KevL i.
"Ben uzanam1yorum. Sen ver."
"Hayir. Sen yap."
Melissa parmaklanrn ~akirdath. "Kalemleri bana ver!" dedi.
Sonraki on be~ dakika boyunca sessizce gittiler. Melissa rad-
yoyu ac;ti ve ~ark1 soylemeye ba~ladi. Ne~esi geri gelmeye ba~­
lam1~h.
I
Hayvanat bahc;esine vard1klannda, bedensel engelliler ic;in
I!
aynlan araba parklan -tabii her zamanki gibi oraya parketme-
mesi gereken arabalarla- dolu oldugu ic;in, Melissa bir yer bu-
lana kadar koca park yerini iki kere dola~mak zorunda kald1.
Tekerlekli sandalyeyi indirip hazir olunca, giri~e dogru ilerle-
meye ba~lad1lar. Kap1ya -ve yliksek ta~ merdivenlere- yakla~a­
na kadar tekerlekli sandalye gec;i~ yolunun diger tarafta oldu-
gunu i~aret eden levhay1 farkettiler. Geri donlip, her ~eyi yeni-
den arabaya ylikleyip diger park yerine gittiler. Giri~e yakla~­
hklannda Luke, 'Kevin hakh. Bu hie; de eglenceli olmayacak.'
diye ahldi.
Melissa cevap verecek enerjiyi dahi bulamam1~ti. Biletlerini
ald1, devamh olarak dolu olan engelliler park yeri ile ilgili
yakmmalanrn belirtti ve oglanlan kapiya yoneltti. 'ilkonce nere-
ye gitmek istersiniz?' diye sordu.
"Aslanlara ve kaplanlara gidelim." dedi Kevin.
"Hayir! Ben fillerle, zlirafalan gormek istiyorum." diye itiraz
etti Luke.
,I
Hayvanat Ba1u;esinde Bir Gun 165
"Neden hep senin istedigini yap1yoruz?" diye tepki gosterdi
Kevin, "Ben oyumu aslanlar ve kaplanlar ic;in kullarnyorum."
Melissa tarh~maya noktay1 ~oydu. "Timsahlar bollimline gi-
diyoruz." Bunu c;ok kararhhkla soyledi, ylirlimeye ba~lad1 ve og-
lanlar da soylenerek onu izlediler. Melissa timsahlan zevkle iz-
lerken birden Kevin'in Luke'un arabasm1 h1zla ittigini farketti.
Neredeyse bir anne ve c;ocuguna c;arpacaklardi. Di~lerini s1k1p
kontrollli ama yliksek sesli bir ofke ile yanlanna gitti.
Afrika Ormanlannm oldugu bollime dogru ilerleyen bu mut-
suz lic;lli, yolda pamuk helvac1ya rastladilar. Yemekten once pa-
muk helva - neden olmasm? diye dti~lindli Melissa. "Beni bura-
da bekleyin." dedi ama ta th slirprizi daha fazla yakmmadan ba~­
ka bir ~ey getirmemi~ti.
"Neden pembe aldm?" diye soylendi Luke.
"Neden sadece bir tane?" Kevin c;1k1~ti. "Tabii Luke'un elin-
de duracak!"
"Evet, sen tutarsan kimse yiyemez, c;linkli sen bir dom uz-
su n !"
"Kesin ~unu!" diye bagird1 Melissa, gozya~lanrn zor tutarak.
"Bunun eglenceli olacagm1 dti~linmli~tlim!"
Kevin, klic;limser bir bak1~la "Ben hayvanat bahc;esinin hie;
de eglenceli olmad1gm1 soylemi~tim."
Melissa, Luke'un sandalyesini o kadar h1zh itmeye ba~lad1 ki
neredeyse dengesini kaybediyordu. Bu arada arkasmdan ko~up
ona yeti~meye c;ah~an Kevin'e de "Haydi" diye sesleniyordu.
Luke "Ne yap1yorsun?" diye sordu.
"Ba~1m agnyor" dedi Melissa. "Eve donliyoruz."
Blittin yol boyunca oglanlar agladilar, Melissa da agnyan ba-
~mt tutuyor ve bo~a harcanan bir glinlin ardmdan tizlintti du-
yuyordu.
166 Zaman ve Onceliklerle ilgili Mesajlar
Gizli Mesaj
"Beklentilerim gen;eklerden o kadar uzak ki, tek elde ettigim
sonw; hayal kmkhg1 ve ofke.
Uzerinde Dii§iiniin
Beklentiler, blitlin hayatim1z onlarla dolu. Hamilelik testinin so-
nuc;lan olumlu c;1kar c;1kmaz, anababalar olarak hayatim1zda ha-
rika gilller ac;acagm1 hayal etmeye ba;;lanz. Doga anababa-c;o-
cuk arasmdaki baglan boyle glic;lendirir ve bizim yolumuza de-
vam etmemizi bu umutlar saglar. <;ocuklanm1z bilyUdUkc;e, on-
larla ilgili pek c;ok beklenti geli;;tiririz. Baz1lan gerc;ekc;i olan ide-
aller koyanz. Gerc;ekc;i olanlar bizi mutlu eder ama ya digerleri
. . . bazen kalbimizi kirarlar.
Bazen bir anne yeni bebeginin hic;bir zaman basket saha-
smda ko;;amayacagm1, hatta okula ylirilyemeyecegini ve hie;
aklma gelmeyen sorunlarla kar;;ila;;acagm1 ke;;feder. Oc; tane
kizlan olan bir aile, dordlincil bebeklerini bir degi;;iklik umu-
duyla beklerler ama tavan arasmdaki pembe firfirh elbiseleri
yeniden kullanacaklanm ke;;f ederler. Kendisi tek c;ocuk olan
bir baba, e;;inin bekledigi ikizlerin arasmda c;ok yakm ve se-
vecen bir ili;;ki olacagm1 umar ama biltlin gun tekrarlanan
iti;;me ve kavgalardan ba;;ka bir ili;;ki goremez. Kiz1yla c;ok
yakm ve sevecen bir ili;;kisi olan bir anne, bir glin evdeki bu
itici, bencil, surats1z ve talepkar ergenin kim oldugunu sorgu-
lamaya ba;;lar.
BUyilk beklentilerimiz kafam1zdaki fotografm c;erc;evesini
olu;;tururken, sonsuz kilc;lik tamamlamalan glinllik hayatim1z
ic;inde yapanz. Her gilnlimliz ic;in ideal senaryolar olu;;tururuz.
Onun ic;in hazirlanan dogum glinli partisi harika gec;ecek, gitti-
giniz yerlerde c;ok iyi davranacak... hayvanat bahc;esinde her
;;ey milkemmel olacak. Ya;;amm gerc;egi ise bu klic;Uk beklenti-
lerin ba;;ans1z olmaya mahkum olduklandir.
Hayvanat Balu;esincle Bir Gii.n 167
Beklentilerle gerc;ekler arasmdaki uc;urum mutsuzluga e;;ittir.
Beklentilerimiz ne denli kesin ve yliksek olursa, gerc;ekler kar;;1-
smdaki dU;;U;;Umilz o denli sert olacaktir.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
<;ocuklanmz ve ya;;amm1zla ilgili kendi beklentilerinize bir goz
atm. Onlan gerc;ekc;ilik ve olas1hk ac;1smdan inceleyin. Bulundu-
gunuz yer konusunda dlirlist bir degerlendirme yapmaktan
korkmaym ve durumunuzun beklentilerinize cevap verip vere-
meyecegini saptaym. Sonra da beklentilerinizde, gerc;eklere da-
ha c;ok uyacak ;;ekilde ayarlamalar yapm.
Bu c;abamzm daha etkili olmas1 ic;in once c;ocuk geli;;imi
a;;amalan konusunda bilgi edinmeniz gerekecektir. <;ocukla-
rm tipik davram;;lanm ogrendikc;e, glinlUk sorunlar kar;;1smda
daha esnek bir olc;lit geli;;tireceksiniz. <;ocugunuzun davram-
;;mm ya;;ma ve duruma uygunlugunu ve ne zaman olagan d1-
;;1 olup daha fazla ilgi gerektirdigini ogrenebileceginiz pek c;ok
ara;;tirma ve gozlem yapilm1;;tir. Ornegin, bencil ve talepkar
bir ergen kiz1 olan anne, bu donemdeki geli;;meler hakkmda
okursa, k1zmdaki davram;; degi;;ikliginden kendini sorumlu
tutmaz. Anababalanyla ne denli yakm bir ili;;ki ic;inde olurlar-
sa olsunlar, hemen hemen tlim ergenlerin ya;;amlarmm bu
doneminde hormonal ve duygusal c;alkant1lar gec;irdiklerini bi-
lecektir.
Asia size kanmsarhk onermiyorum, ashnda gerc;ekc;i beklen-
tiler karamsarhg1 on/er. Beklentileriniz ne denli gerc;ekc;i olursa,
c;ocuklanmz1 o denli iyimser bir yakla;;1mla yeti;;tirirsiniz. Ba;;ka
bir deyi;;le, beklentileriniz gerc;ekc;i oldugunda, c;ocuklanmzm
ba;;ans1 da milmklin olacaktir ve siz de anababa olarak kendi-
nizi ba;;anh hissedeceksiniz. Beklentiler c;ok yliksek ve gerc;ek-
lerden uzak olursa, sonuc; da bliylik bir olas1hkla ba;;ans1zhk ola-
caktir. Ornegin, birden c;ok c;ocugunuz varsa ve hic;bir ;;ekilde
iti;;me ve kavga olmayacagm1 ve her zaman c;ok keyifli bir arka-
168 Zaman ve Onceliklerle ilgili Mesajlar Hayvanat Ba1u,:esinde Bir Giin 169

da~hk silrdilreceklerini di.i~ilnilyorsarnz, hayal kmkhklan ve of- duydugunuz iti~me sozlil bir sava~a donil~ecege benziyorsa, on-
keye de zemin hazirhyorsunuz demektir. lan mutfaga kurabiye yapmaya c;agirabilir ya da farkh bir etkin-
lik ic;in size kahlmaya davet edebilirsiniz.
Diger yandan, 'tipik' bir yanh~ davrarn~1 sadece beklentileri-
nize uydugu ic;in edilgen bir ~ekilde kabul etmenizi de onermi- Gen;ekc;i beklentilere ne denli s1k1 sanhrsarnz, ya~amda da
yorum. (ocugunuzun davrarn~m1 gerc;ekc;i bir ~ekilde anlamak c;ok ciddi engellerle kar~1la~mazsm1z. Beklentilerinizle ilgili on-
ve kabul etmek daha c;ok ozen gostermeniz gereken alanlan gorillerinizi dogru kararlar almak ic;in kullarnrsarnz, anababahk
belirleyecek ve belli c;ozi.imler ilretmek ic;in zaman ayirmarnz olarak adlandird1g1m1z bu zor "meslek"i daha sakin bir yakla~1m­
la kar~ilayabilir ve mutlu sonlann tadm1 c;1karabilirsiniz.
gerektigini size gosterecektir. Yani, karde~lerin iyi arkada~ ol-
duklan s1khkta (hatta bazen daha da s1k) tarh~1p kavga ettikleri-
ni bilirseniz, c;ocuklanrnzm normal oldugunu dil~ilnilp rahatlar
ve aralannda daha olumlu bir ili~kiyi te~vik edebilmek ic;in neler
yapabileceginizi ara~hrabilirsiniz. Diger bir ornek, c;ocugunuzun
degi~ikliklere c;ok ac;1k olmad1gm1 bilmeniz, onun ya~amm1
silreklilik gosteren bir plan ic;inde silrdilrmeniz anlamma gel-
mez. Sadece c;ocugunuza, degi~ikliklerle ba~a c;1kmay1 ogrenir-
ken yard1mc1 olmarnz gerektigini bilirsiniz.
Ayag1 yere basan planlar yapmanm bir diger avantaj1 da, on-
ceden tahmin ettiginiz olas1 sorunlan onlemek ic;in ya~amm1z­
da baz1 di.izenlemeler yapabilmektir. Olacagm1 bildiginiz bir
~eyle bogu~maktansa, o durumun ortaya c;1kmasm1 engellemek
ic;in giri~imlerde bulunursunuz. Buradaki oykilmilzde Melissa,
kendi heyecanmm etkisinde kalarak, ogullannm o giln hayva-
nat bahc;esine gitmekte pek de istekli olmad1klan gerc;egini gor-
mezden geliyor. Belki de di~anda gec;irecekleri gilniln planlan-
masmda onlann goril~lerine firsat tarnsayd1, belki de daha iyi
bir yakla~1m ic;inde olabilirlerdi.
Bu konuyla ilgili birkac; ornek verelim: Arka arkaya yapila-
cak pek c;ok i~ siralad1gm1z zaman yeni yilrilyen oglunuz biraz
sabirs1zlanmaya ba~hyorsa, o yogun i~lerin arasma bir yerlere
parkta yenecek bir ogle yemegini s1k1~tirabilirsiniz. Ergenlik c;a-
gmdaki kizm1z silrekli olarak giydiklerinden yakm1yorsa, ah~ve­
ri~e onunla gidin ve satm alacagm1z1 sec;mesine izin verin. (o-
cuklanrnz son bir saattir gilzel gilzel oynuyorlarsa ve biraz once

Huzurlu Bir Pazar
Ann uykusundan yava~c;a uyand1 ve gerindi. Yogun bir haftanm
ardmdan gelen cumartesileri c;ok seviyordu. K1zlan Jessica ve
Laura ile birlikte gec;irecekleri bo~ zamanlar ve baz1 zorunluluk-
larla s1k1~tmlmam1~ gunluk i~ler...
Giyindi ve a~ag1ya indi. Kulagma gelen ilk ses, televizyonda-
ki c;izgi film kahramanlannm rahats1z edici c;1ghklanyd1. Oturma
odasmdan kafasm1 uzatip 'K1zlar! Televizyonu kapatm! Biliyor-
sunuz ki gune televizyonun kar~1smda ba~lamamz1 istemiyo-
rum."
"Arna anne. En sevdigimiz program. Bitince kapatabilir mi-
yiz?"
"Hayir" diye cevaplad1 Ann. "Kurah biliyorsunuz, kahvalt1dan
once televizyon yok. Hemen kapatm." 0 sirada k1zlann hala pi-
jamalanyla olduklanm farketti. "Daha giyinmemi~siniz bile!
Lutfen hemen yukanya c;1km ve giyinin, sonra da kahvalt1."
K1zlar kendilerine soyleneni yaptilar ve ustlerini degi~tirme­
ye yukanya c;1ktilar. Bir sure sonra, neden bu kadar uzun surdu-
gunu merak edip 'K1zlar!' diye seslendi Ann. Cevap yok. Mer-
divenleri yanya kadar c;1kmca, yatak odalannm kap1smm kapa-
170
Huzurlu Bir Pazar 171
h oldugunu gordu. K1kirdamalar ve radyodan muzik sesi geli-
yordu. Yukanya kadar c;1k1p kap1y1 ac;t1. "Jessica ve Laura. Size
seslendigimde beni duyabilmeniz ic;in bu kapmm ac;1k kalmas1
gerekiyor. Bunu kac; defa daha soylemem gerekiyor. Buraya ka-
dar c;1kmak c;ok yorucu oluyor." Derin bir ic; c;eki~ten soma,
danslannm tam ortasmda donup kalan k1zlan a~ag1ya yoneltti.
K1zlar birbirlerine, o gunun her zamanki gibi bir gun olacagm1
soyleyen bir bak1~ firlattilar.
"K1zlar! Daha giyinmemi~siniz bile. Lutfen hemen giyinip
a~ag1ya kahvaltiya gelir misiniz?" A~ag1ya yonelirken, odanm
ic;inde bir yakmmalar ve olumsuz gozlemler atmosferi birakb ve
mutfakta devam eden soylenmeler artik duyulmuyordu.
Ann kendisine haz1rlad1g1 kahvaltism1 ederken, merdivenler-
den inen k1zlann ayak seslerini duydu. Neden sanki biraz daha
yumu~ak yuruyemezler? Sanki onun sorusuna yamt olarak ses-
ler kesildi. Bekledi. Sonra koridordan sesleri geldi. Merakla
yanlanna gittiginde yerde oturmu~ ta~ kolleksiyonlanm aymr-
ken buldu onlan. "Haydi k1zlar, kahvalb zamam," diye hahrlath
Ann.
''Arna anne, biz daha ac1kmad1k." dedi Jessica.
"Tathm neredeyse 10:00 oldu. Bir~eyler yemenizi istiyo-
rum. "
Laura araya girdi "$u ayirma i~imizi bitirebilir miyiz?"
Ann patlad1, "Neden beni bu kadar zorluyorsunuz? Kahval-
tm1z1 edin. Hemen."
K1zlar ta~lannm ba~mdan kalk1p, annelerinin pe~inden mut-
faga geldiler. ikisi birden aym dolaba ko~up, aym m1sir gevregi
tabagm1 kaphlar. Misir gevrekleri tezgahm uzerine dag1ld1. An-
neleri ciddi bir ~ekilde bakmasayd1 ikisi de kahkahay1 bas1vere-
ceklerdi. "Daha dikkatli olun" diye mmldand1.
Tabaklan gevrek ve sutle agzma kadar doldurulmu~ olarak
masada yerlerini ald1lar. Ann, arkasmda siltten bir iz birakan
172 Zaman ve Onceliklerle ilgili Mesajlar
Laura'ya c;1k1~h. "Laura, ortahg1 batmyorsun. Tabagm1 o kadar
doldurmamam soyleyip duruyorum." Ann, sandalyesini geriye
itip masadan kalktt ve bir bez kap1p hirsla pisligi temizledi. 0
i~ini bitirdiginde kizlar oturma odasmda ta~ ayirma i~ine geri
donmil~lerdi bile ... ama bu uzun si.lrmedi.
Ann tezgahm ilzerinde kapaklan ac;1k olarak b1rakilm1~ m1sir
gevregi kutulanm, kirli tabaklan ve silt lekelerini gorilnce iyice
gerildi. Her zamanki dagm1khk! Sonunda tepesi att1.
"Laura! Jessica! <;abuk buraya gelin ve masay1 toplaym! M1-
sir gevregini de kaldmn, kapagm1 boyle ac;1k birakirsamz, kurur-
lar. Bebek degilsiniz! Arkamz1 temizlemenizi bekliyorum!"
Ann'in umdugu o tath cumartesi sabah1 tezgahm ilzerindeki
silt kalmttlan yilzi.lnden tats1z bir hale donil~ilyordu. Derin ve
uzun bir ~ekilde ic; c;ekti. Neden son zamanlarda her cumartesi
gilni.lniln mahvoldugunu merak ediyordu.
Gizli Mesaj
"Kilc;ilk bir hata, ki.lc;ilk bir kaza, minik bir yanh~ benden kac;-
maz. Farkedilmemesi ve di.lzeltilmemesi mi.lmkiln degil. Siz c;o-
cuk degilsiniz, minyatilr yeti~kinlersiniz ve yeti~kinlerin stan-
dartlanna ve beklentilerine uymahsm1z. Yeti~kinler de milkem-
mel olmah."
Uzerinde Dii§iiniin
Ailenizle Birlikteyken Ki1c;i1k $eyler Ozerinde Durmayzn ad-
h kitabmda Richard Carlson ~oyle bir oykil anlatir: "Bir kitabe-
vinde kalabahk bir gruba bir konu~ma yaparken, ilginc; bir soru
ald1m: 'Ortalama bir insam iki-ilc; sozci.lkle nasil tammlarsm1z?'
Bir sure di.l~i.lndi.lkten sonra, 'Kolayca her ~eye takilan' dedim.
Salon kahkahadan kmld1 c;ilnkil evrensel bir gerc;ege parmak
basttg1m1 herkes anlam1~h. Hepimiz neredeyse her ~eye kafa-
m1z1 tak1yorduk."
Huzurlu Bir Pazar 173
Ozellikle de c;ocuk yeti~tirirken bu c;ok gec;erlidir. Neden?
Once anababalar olarak ne istedigimizi gozden gec;irelim. iyi
anababalar olmak istiyoruz. i~imizi ogretmenler gibi ciddiye
ahp, elimizden gelenin en iyisini yapmak istiyoruz. <;ocuklan-
m1za ya~amla il~ili bir~eyler ogretmek ic;in her firsatt degerlen-
dirmek istiyoruz. Bazen de her anm 'bir ogretim am' olmasm1
istiyoruz. <;ocuklanm1zm iyi davram~lar sergileyip, harika in-
sanlar olmalanm istiyoruz. Biltiln bunlar olurken de gilnlerimi-
zin huzurlu ve mutlu olmasm1 istiyoruz.
Bunlar c;ok gururlandmc1 hedefler ve -onlara dikkat etmemiz
gerekiyor. Ancak bazen, belki de anababahk becerilerimizle il-
gili tereddi.ltler gec;irdigimizde ya da c;ocuklanm1z1 ve kendi be-
cerilerimizi ba~kalan ile kar~1la~tird1g1m1zda ya da iyi davrarn~­
larla ilgli c;1tam1z1 yi.lkseltmemizi gerektiren bir olay oldugunda,
tam bir 'sec;ici' kesiliyoruz. Davram~ Palisi haline gelip hem ken-
dimizi, hem de c;ocuklanm1z1 deliye c;eviriyoruz.
Tabii ki bir anababa olarak i~inizi ciddiye almahsm1z. Arna
giln dogu~undan bati~ma kadar devamh soylenen ve yakman
bir ki~i olduysamz, tarti~ma konulanmzm sec;imine daha c;ok
dikkat etmelisiniz. A~mya gitmeme konusunda dikkatli olun.
<;ocuklar gibi anababalar da kendilerine ozgil davram~lar ser-
gilerler ve mantikh bir di.lzeltme ile silrekli bir soylenme arasm-
daki smir da farkhhklar gosterecektir.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Peki bu smmn nerede oldugunu nasil bileceksiniz? Anababahgm
diger alanlannda oldugu gibi, kendinizi dinlemenizi oneririm. Ne-
yi, nasil ve ne zaman soylediginize dikkat edin, nedenlerinizle il-
gili ipuc;lan bulabilirsiniz. Kendinize gilvenin. Bunu ba~aramazsa­
mz, c;ocuklanmza gilvenin. Onlarla ileti~im kurdugunuzda nas1l
tepki verdiklerine bakm. Bu smm onlann gozlerinde bulabilirsiniz.
Mantikh olmayan davram~m bazen sizinki olabilecegini ve c;ocuk-
lanmzm o denli kotil olmad1gm1 anlayabilirsiniz.
174 Zaman ve Onceliklerle ilgili Mesajlar
Hic;bir c;ocugun (ya da yeti?kinin) her zaman olgun, sorumlu
ve % 100 mlikemmel davranamayacag1 gerc;egini unutmaym.
<;ocuklar doker, unutur, oynar, bagmr, rahats1z eder, patlar,
soylenir, ister, tarh?Ir, gozden kac;mr ve aglar. <;ocuklar c;ok ...
~ocuksudur. <;ok harika, ho? ve tam olarak c;ocuksudurlar.
Bazen i?leri dlizeltmek ic;in tek yapmam1z gereken beklen-
tilerimizi c;ocugumuza, yeteneklerine, ki?iligine ve ya?ma uygun
bir hale getirmektir. Ornegin, bir anababa on dort ya?mdaki
c;ocugunun biraz isyankar davrand1gmdan yakm1yorsa, on dort
ya? c;ocuklannm boyle oldugunu bilmek ona yard1mc1 olabilir.
Bunu akhnda tutarsa, her ?eyi 'kolayca kafaya takmayacaktir' ve
c;ocuklannm bu anlanm kolay a?abilmeleri ic;in daha saghkh bir
kafayla onlara yard1mc1 olacaktir. Zay1fhk ?eklinde ortaya c;1kan
bir tepki gosterecegine, gUc;lU bir yakla?Im ortaya koyabilecek-
tir.
Bir glin verdigim bir dersten sonra, bir anne benim fikrimi
sormu?tu. iki ya?mdaki c;ocugu her ?eyi isteyerek, onu din-
lemeyerek ve onun ho?g6rlisUnU test ederek onu c;ok UzdUgUnU
soylemi?ti. Bu annenin yakla?1mm1 biraz da yumu?atabilmek
ic;in, cam s1k1ld1g1 zamanlarda iki ya?mdaki c;ocuguna ?U Uc; sozli
soylemesini onerdim:"BUyU!" "Ya?ma uygun davran!" "Bebek
gibi davranma!" ikimiz de gUldUk. Ac;1kc;a gorUldUgU gibi c;ocugu
bUyUmeye c;ah?1yordu, ya?ma uygun davramyordu ve hala
bebekti!
Artik beklentilerinizi gozden gec;irerek ve uygun olduklann-
dan emin olara.k i?e ba?layabilirsiniz. Bunu yaptiktan sonra,
neler Uzerinde duracagm1za karar vererek tansiyonunuzu dli?lik
tutmaya c;ah?m. Klic;Uk ?eylerin Uzerinde durmaym ve enerjinizi
bUyUklere aymn. Birkac; soru boyle bir krize gerek olup ol-
mad1gm1 gosterecektir: "Bu bir ?eyin c;ocugumun geli?imi
Uzerinde nas1l bir etkisi olacaktir?" "Bu bir davram? orlintUsU
mu, yoksa arada s1rada m1 oluyor? Kimseye zarar veriyor mu?
Ne kadar onemli?"
Huzurlu Bir Pazar 175
Unutmaym sizin ic;in onemli olan kom?unuz, anababamz
veya arkada?lanmzm onerdiklerinden farkh olabilir. YUreginizin
sesini dinleyin. <;ocugunuzla ilgili tum bilginizi dikkate alarak,
onun yeteneklerini standartlarla kar~1la?tirarak davram?lanm
dUzeltmeye gerek olup olmad1gma karar verin.
Buradaki oykUde Ann, ilkonce o glinlin cumartesi, yani
rahatlama gUnU oldugu gerc;egi ile glinline ba?ladi. ilk ba;;tan
beklentileri c;ok yliksekti. Curriartesi glinlinlin huzurlu ve sessiz
olmas1 c;ocuklanmn iyi davranmasma baglandi. BUtUn bu bek-
lentiler list Uste bindi ve gerc;eklerle c;arp1?mca onu altmda ezdi.
Hayal kmkhgm1 ve mutsuzlugunu bir Davram? Polisi gibi dav-
ranarak yans1tmaya ba?ladi. <;ocuklann televizyonu ac;mas1,
giyinmemi? olmas1, kahvalti yapma konusu onu c;ok gerdi. Ne
ic;in? Herkes ic;in bir tatil gUnUydU, biraz onlann da agirdan al-
masma izin verse ne olurdu? Neden en sevdikleri program1 sey-
retmesinler, pijamalan ile oturmasmlar, biraz daha gee; kahvalti
etmesinler? Ostelik de beraber egleniyorlard1, birden fazla
c;ocuk sahibi bir anababa olarak bunun ne denli degerli ol-
dugunu bilmeliydi. Daha geni;; ac;1dan bakild1gmda, zararh olan
neydi?
Tezgaha dU;;en tabaklara, yere dokUlen slite, hemen gerc;ek-
le?tirilmeyen temizlige de kafasm1 takti. Ancak bUtUn bunlar
tipik c;ocuksu davram?lardi. Evet dUzeltilmeleri gerekliydi. Arna
belki de bu kadar sert bir ;;ekilde degil. <;ocuklar olumsuz emir-
ler ald1kc;a, onlan duymamaya ba?larlar. Onlann kulaklanm bir
kez kaybedince, onlan da kaybetme tehlikesi ile kar?ila?mz.
Kizlar ta? kolleksiyonlanm ayirma konusunda bu denli istek-
li olduklannda, Ann onlann yanzna oturup, mutlaka kahval-
tidan once bu i?i neden yapmak istediklerini ogrenmeye
c;ah?abilirdi. Belki de bu, Ann'in onlann c;ocuksu mutlulugunu
hissedebilmesine yard1mc1 olurdu. ('Kolayca kafay1 takan' bir
c;ocugunuz varsa, belki de bu tavnmz ona bir;;eyler og-
renebilecegi saghkh bir model olu;;turabilirdi.)
176 Zaman ve Onceliklerle ilgili Mesajlar

Daha az 'kafay1 takan' bir ki~i olmak c;aba gerektirir. Arna

c;ok yararh olacag1 kesin. Once, bilinc;li olarak ders vereceginiz
ya da soyleneceginiz yanh~ davram~lan sorgulayacagm1z ic;in,
daha onemlilerini sec;me ~ansm1z artacaktir. "Sec;mek" soz-
cilgilne dikkat ettiniz mi? Siz sec;eceksiniz, her ~eye olumsuz bir
tepki vermek zorunda degilsiniz. Bunu yapt@mzda ise, onem-
li olan konular ilzerine soyledikleriniz bir dilzeltmeler ~elalesi
ic;inde bogulmadan sozlerinizi duymalanm saglayacaktir. ~ilnkil
sadece c;ok onemli oldugu zaman tepki gosterdiginizi og-
renecekler ve dtlzeltme yaphgm1zda sizi duyma olas1hklan ar-
tacaktir.
Baz1 kilc;ilk ~eyleri oluruna birakirsamz, c;ocuklanmzla birlik-
te olmaktan daha c;ok zevk alacaksm1z. Onlar da sizinle daha 8
mutlu olacaklar. Daha rahat ve keyifli, daha az gergin ve tedir-
gin olacaksm1z. Hayatm kilc;ilk ayrmhlanna daha az tepki vere-
cek ve kendi ya~amm1zdan da daha c;ok zevk alacaksm1z. Yine
de kilc;ilk bir anababahk bilyilsilnil gerc;ekle~tirebilir, c;ocuk-
lanmzla rahat ve huzurlu bir ortamdayken konu§up, 'ogretici
dakikalar' ya§ayabilirsiniz.
Anababal1k Yontemleri ile
ilgili Mesajlar
 .
Bir Yild1z l~in Dilekler

'i' K1zm1 uyandirmak ic;in lic;lincli kez odasma gidiyordu Shaeida o

'I
I

sabah. "Nikki! Tathm! Gee; oluyor, kalkman gerekiyor." Nikki ho-

murdarnp, az1c1k k1pirdand1 ama hic;bir kalkma i~areti gostermi-
yordu. Shaeida, k1zmm dolabmdan giysilerini c;1karmaya ba;;lad1
ve her zamanki gibi yeni y1kanm1;; ve katlanm1;; giysilerden Nik-
ki'nin olu~turdugu dagm1khkla kar~1la~b. "Nikki!" Neden e~yalan­
rn derli toplu tutmuyorsun? Senin arkarn toplamak hie; ho~uma
gitmiyor. Haydi. Saat 7:00'yi gec;ti. Kalkmazsan gee; kalacag1z ... "
Bir silre soma Nikki kahvaltida annesine katildi. Shaeida ga-
zetesinin lizerinden bak1p "O kurabiyelerin saghkh bir kahvalti
oldugunu dli~linmliyorum ... " Nikki bir bardak slitlinli kafasma
dikti, annesine verebildigi en glivenilir beslenme oydu.
Birden sanki bir yerine igne batm1~ gibi yerinden s1c;rad1.
"Oh, hayir," diye inledi. "Yaz1 odevimi bitirmedim! Neredeydi?"
0 tela~la okul e;;yalanrn hazirlamaya c;ah~irken, annesi de
umutsuzlukla onu izliyordu.
"Artik be~inci smd oldun; dogru dlizglin odev ah;;kanhklan
geli~tirsen c;ok iyi olacak. Okuldan cloner donmez odevlerini bi-
tirme ah~kanhgm1 kazanman iyi olacak diye dli~linliyorum. Onu
glinlin sonuna birakmca, mutlaka bir;;eyleri unutuyorsun."
179
180 Anababahk Yontemleri ile ilgili Mesajlar Bir Yildiz 1i;in Dilehler 181

"Aman anne, o kadar onemli degil. Soylenmene gerek yok. Anababanrn Dilegi <;ocugun Cevab1
Her §eyi bitiririm." "... mahs1n." "Belki, ama yapacag1m1
Shaeida durdu ve elindeki fincam masaya sertc;e vurdu. sanm1yorum."
"Sozlerine dikkat etsen iyi olacak kUc;Uk hamm!" "Nd
e en ..... :Japm1yorsun.?" "CUnkil istemiyorum."
"Affedersin," dedi Nikki, o sirada arabanm anahtarlanm ara- "...... dil§ilnmilyorum." "Gerc;ekten mi? Arna ben
makla me§gul olan annesine bakarak. Arnao da o sirada pan- farkh dil§ilnUyorum."
talonun pac;alan ile me§guldU. "Bir dakika bekle. Bunlar c;ok ki-
"..... iyi olurdu." "Belki olurdu. Arna ben
sa. Degi§tirmem laz1m."
yine de yapmayacag1m."
"Tathm, birak Uzerindekiler kalsm, tamam m1? Gitmemiz ge-
"Ke§ke ..... yapsaydm." "Bunu bilmem iyi oldu."
rek."
"..... tamam m1?" "Ihh, hayir. Sorduguna gore."
"Anne, c;ok c;abuk olurum."
Shaeida saate bakti. Be§ dakika once evden c;1km1§ olmalan Yapabileceginiz Degi§iklikler
gerektigini gosteriyordu. "Ke?ke biraz daha c;abuk olsan! Gee;
kahyoruz!" Biltiln bu dilek sozcilklerini dagarc1gm1zdan c;1kann. Siz anaba-
basm1z. Cocugunuzun yapmas1 gerekenleri gormek ve iyi dav-
Gizli Mesaj ranmasm1 istemek sizin g6reviniz, hakkmuz ve sorumlulugunuz.
Bunu kolayca yapabilmek i<;in c;ocugunuzla aramzda bir hiye-
"Cok ciddi bir sorun degilse, zaman da uygunsa, senin ic;in de
tamamsa, benim senden istedigimi yapmana pek gerek yok. rar§i olmahdir ve siz de en tepedesiniz. Cocugunuzun konu-
Yapmam c;ok isterdim, ama yapmasan da olur. Bunun ic;in se- munu kendi dilzeyinize c;1karmak §U anda size yakla§mas1m sag-
layabilir ama uzun vadede ona bir yarar saglamaz. Cocuklarm
ni zorlamayacag1m."
bu i§ ic;in yava§ yava§ haz1rlanmalan daha dogrudur.
Ozerinde Dii§iiniin Bir i§i yapmanm istege bagh oldugu izlenimini asla verme-
"... mahsm." "Neden ..... yapm1yorsun?" "...... sanm1yorum." yin. Ancak bu hic;bir zaman kibarhktan uzakla§acaksm1z anla-
"..... iyi olurdu." "Ke§ke ..... yapsaydm." "..... tamam m1?" Bu mma gelmez. (Ashnda, sizin kibar davranmad1gm1z birisinden
tUrde "dilek" cUmleleri kullanma ah§kanhgmdaki anababalann, kibarhk beklemeniz de c;ok sac;mad1r.) Cok basit bir formillle
genellikle c;ocuklarmm kendilerini dinlememesinden dolay1 can- isteklerinizi dile getirebilirsiniz: Lutfen + (buraya yap1lacak i?i
lan s1kilm1§ ve kafalan kan§ffil§br. Bunun nedeni, bu tip cUmle- koyun). Bu kadar basit ve etkili. Tabii ki i§birligi olmad1g1 tak-
lerin kararh olmay1§landir. Emir degil, sadece oneridirler. Cocuk dirde gerekli izlemeyi yapmaya ve sonuc;lar uygulamaya hazir
da yapilacaklan -c;ocugun istegine gore kabul edilecek ya da oldugunuz takdirde. Shaeida, hem kibar ve belirgin ricalarda
reddedilecek- birer "dilekler listesi" olarak alg1lar. bulunarak, hem de daha "yetkili" oldugunu nas1l gosterebilir
bir bakahm:
ikna olmadm1z m1? Bu cUmleler sadece kibar sozcUkler ic;e-
riyor diye mi dU§UnUyorsunuz? 0 zaman bu "dilek" mesajlanna "Zamanmda evden c;1kabilmemiz ic;in, lUtfen hemen §imdi
verilebilecek mantikh cevaplara bakahm: kalk ve giyin."
182 Anababahk Yontemleri ile ilgili Mesajlar Bir Y1ld1z 1(in Dile1der 183

"Ltitfen giysilerini katlayarak kaldir." Bu yontemler anababalann kontrolil ellerinde tutmalanm ve

"Ltitfen o kurabiyeleri kaldir ve kahvaltida daha besleyici bir- beklentilerini dogrudan ve ac;1kc;a ifade edebilmelerini saglar.
;;eyler ye." Aynca, belirgin ve anla;;1hr ricalanmza kar;;m, <;ocugunuz soyle-
diklerinizi yapmazsa, bunun nedeninin anlamamas1 degil, itaat
"Ltitfen eve geldiginde hemen odevini yap. II
etmemesi oldugunu bilirsiniz.
"Ltitfen benimle daha sayg1h konu;;.'' <;ocugun ac;1smdan ise, istege bagh olmayan ricalar onun
"Ltitfen ;;imdi ilzerindeki giysiyle okula git." kendi yorumlanm yap1p bildigini okumasma firsat vermeyecek
Ba;;ka bir sec;enek de c;ocugunuza sizin belirlediginiz smirlar ve sizin istediklerinizi yapmaya itecektir.
ic;inde davram;;lanm kontrol edebilmesine hrsat verecek ;;ekilde
sec;enekler sunmaktir. Sec;enekler sunmak harika bir anababa-
hk yontemidir. <;ok degi;;ik ;;ekillerde kullamlabilir. Ya o, ya bu
sec;imi: "Ya m1sir gevregi ya da omlet yiyebilirsin. Sec;im senin."
Siralama se<;imi: "Hangisini once yapmak istersin, odevini mi,
bula;;1klan m1?" Zaman sec;imi: "Odevini yapmaya ;;imdi mi,
yoksa saat 7'de mi ba;;lamak istersin?" <;oktan sec;meli: "Palto-
nu giymek mi, elinde ta;;1mak mi ya da bir kazak m1 giymek is-
tersin?"
istediklerinizi yaptirmak i<;in kullanabileceginiz diger bir
olumlu yakla;;1m da, c;ocugunuza istedigini yapabilmesi ic;in ne
yapmas1 gerektigini soylemektir. "Giysilerini dtizgilnce katlad1-
gm zaman, ben de diger giysilerini y1kayacag1m." Davram;;1
odtillendiren boyle bir yakla;;1m, c;ocugunuza ortaya belli bir
eylem koyma gilcilnil verirken denetimin sizde kalmasm1 sag-
lar.
Diger bir yakla;;1m ise gilnltik olaylan yilriltebilmek ic;in belir-
gin kurallar saptamaktir. Kurallanmz1 belirledikten soma onlara
uyulmas1 ic;in gerekli izlemeyi yapmahsm1z. Bir sure soma bun-
lar bir ah;;kanhk halini alacak ve sizin ya;;amm1z da daha kolay-
la;;acaktir. "Nikki bu gilnden itibaren yeni kurahm1z ;;u: Sen
okuldan gelir gelmez masanm ba;;ma oturacaksm ve odevini ya-
pacaksm." Bunun arkasma ;;oyle bir ctimleyi de ekleyebilirsiniz:
"Odevini bitirdigin zaman, ogleden soma kalan zamanda ye-
mek vaktine kadar istedigini yapabilirsin.''

Avukat K1z1m
ic;eriye bir soruyla girdi. "Anne! Yemekte ne var?"
"Merhaba tathm," diye gtiltimseyerek Jennifer'in yanagma
bir optictik kondurmak tizere egildi Judy. "Bahk var."
"Hangisinden?" diye sordu Jennifer c;enesini merakla yukan
uzatarak.
"Alabahk." Sorgulamanm ba~lamak tizere oldugunu biliyor-
du.
Jennifer burnunu tavanm ic;ine uzatarak "Nas1l yapacaksm?"
diye sordu.
"Fmnda. Biraz limon ve sos koyacag1m."
"Arna, Anne." Jennifer'in sesi ytiztindeki ho~nutsuzlugu yan-
s1tiyordu. "Ondan nefret ettigimi biliyorsun! ... Degil mi?"
Judy, k1zmm iyi bir c;ocuk oldugunu itiraf etmeliydi. Sab1rla,
ailede herkesin boyle sevdigini ac;1klamaya c;ah~ti. "Birkac; par-
c;ay1 bana aynca yapamaz m1sm ?"
"Hayir, c;tinkti senin yiyecegin birkac; parc;ay1 aynca pi~irmek
c;ok fazla zaman ve c;aba gerektiriyor."
184
Avukat K1z11n 185
"O kadar zor olamaz!" diye s1zland1 Jennifer. "Neden sanki
"Jennifer! Bahk konusunu kapatahm!" diye soztinti kesti
Judy. "Bugtin c;op gtinti. $imdi ben yemegi haz1rlarken sen de
ltitfen c;opleri d1~anya c;1kar."
"Neden her defasmda ben yap1yorum?" diye itiraz etti.
"Senin gorevin," diye yamtlad1 itirazmi.
"Arna her zaman benim gorevim oluyor. Neden Jason yap-
m1yor?"
Judy sakin bir ~ekilde Jason'un gorevlerini siralad1 ve onun
da sorumluluklan oldugunu a<,::1kladi.
Jennifer, Jason'la ilgili savunmadan pek tatmin olmu~a ben-
zemiyordu. "Btittin ailenin c;optinti benim c;1karmam haks1zhk.
Kotti kokuyor ve c;ok ag1r. Mutfagm yerlerini silmeyi tercih ede-
rim. Artik gorevlerimizi degi~tirmenin zamam geldi."
"Bunu dti~tinecegim," diye yamtlad1 Judy, ba~mm agns1 art-
maya ba~lam1~ti.
''Neden ~imdi dti~tinmtiyorsun?" Jennifer israrla devam edi-
yordu.
"$imdi yemek yap1yorum."
"Hem yemek yap1p, ayrn zamanda dli~tinemiyor musun?"
Judy gozlerini kapatti, elleriyle tezgaha dayandt! itiraz edi-
yorum! Mutfakta kurulmu~ olan mahkeme salonunda suku-
neti saglamak ic;in bir slire bekledi ve Jennifer' e bakarak
"$imdi c;opti d1~an c;1kanp, yemegi haz1rlamama izin verir mi-
. ?"
sm.
"Arna bana cevap vermedin! Neden ~imdi konu~am1yoruz?"
"Jennifer llitfen. Hemen i~ini yap."
Hic;bir davay1 kaybetmeye hic;bir zaman h9-ztr olmayan Jen-
nifer "(opti d1~anya c;1karmaktan yoruldum!" diye bagirdi.
186 Anababahk Yontemleri ile ilgili Mesajlar
Judy de sabnnm sonuna gelmi§ti "Hie; umurumda degil! Sa-
dece i§ini yap!" diye bagirdi.
Jennifer sesinin tonunu daha da ylikselterek "Yapmak iste-
miyorum!"
Judy elindeki ka§1g1 hirsla tezgaha vurdu "Ne istedigin beni
hie; ilgilendirmiyor klic;ilk harnm! 0 c;opil di§anya c;1kar!"
Jennifer annesinin tehlikeli bolgesini hatirlad1 ve biraz geri
ad1m atmazsa kendisinin c;ok kotil bir durumda olacagm1 bili-
yordu. (op kovasm1 hirsla kapti (o sirada Judy bahk artiklanrn
atmaktayd1) diktatorlilk ve haks1zhk konusunda bir§eyler soyle-
nerek hirsla mutfaktan c;1kti.
Gizli Mesaj
"Tarh§mak ic;in iki ki§i gerekir ve ben, sen ne zaman istersen se-
ninle tarh§maya hazmm!"
Ozerinde Dii§iinun
Jennifer gibi bir c;ocugunuz varsa ve silrekli olarak bu §ekilde
carnrnz1 s1k1yorsa, artik biraz kendinize donme zamarnrnz gel-
mi§ demektir. Ba§ka bir deyi§le, c;ocugunuzu dilzeltmeye c;ah§-
madan once kendi tarh§mac1 yakla§1m1rnzm farkma varmarnz
gerekir. Her bir aynntiy1 didikleyen bir c;ocuga her defasmda
mantikh bir ac;1klamada bulunmaya c;ah§tigm1z ve tarh§maya
girdiginiz silrece, durumu irdelemesi ic;in ona daha fazla firsat
vermi§ oluyorsunuz.
Judy'nin durumunu dil§linelim ve o cevap vermese ve tarh§-
masa, ortada bir tarh§ma olabilir mi? .
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Gerc;ekten c;ocugunuzun sizinle tarh§masm1 bitirmek istiyorsa-
rnz, bu silrec; ba§lad1gmda ona daha az cevap verin. Kararh ve
Avuhat K1z1111 187
yetkili bir tav1rla durumu belirtip sonra sessiz kalm. Tarh§maya
c;eken yorumlan duymazdan gelin ve sadece ondan isteginizi
tekrarlaym. TartI§mama konusunda c;ok zorlarnyorsarnz, ora-
dan uzakla§m ve bu tarh§maya izin vermeyeceginize soz verin.
(ocugunuza son sozil sizin soyleyeceginizi ogretin. Bunu yap-
bgm1zda o konu§may1 c;ok seven c;ocugunuzun biraz
yakmacagmdan emin olabilirsiniz. Arna siz onun tuzagma dil§-
medikc;e, bunlar zarars1z soylenmelere donli§ecektir.
Farkh bir sec;enek de "tarh§ma"nm yorucu silrecini, verim-
li bir "milnazara"ya donil§tilrmektir. Burada onemli olan, cid-
di bir goril§ ahsveri§inin kurallanrn uygulamakbr. Baz1 c;ocuk-
lar bu tilr bir ah§veri§ten ho§lanabilir ve sm1rlanrn belirlenmi§
bir gfail§ degi§ toku§u saghkh ve ogretici olabilir. (ocugunu-
za neyin tarb§ilabilir ve tarti§ilamaz oldugunu ac;1klaym. Tarti-
§damayacak konular ic;in standart bir cevap haz1rlaym: 'Bu ko-
!
nu tarb§maya ac;1k degil.' Ses yilkselmesine, isim takmaya ve • 1
kaba sozcilklere izin verilmeyecegini ve her iki tarafm da so-
zil kesilmeden konu§ma hakk1 oldugunu soyleyin. Aynca bun-
larm uluslararas1 tarb§ma kurallan oldugunu da ac;1klaym. Pek
c;ok okulda bu tilr milnazaralann ders di§I etkinlikler olarak su-
nuldugunu ve silrecin onceden saptanm1§ kurallar c;erc;evesin-
de yilriltilldilgilnil anlatm. insanlann hukuk fakilltelerine bu
sanati ogrenmek ic;in yliklil paralar ak1tbgm1 soyleyerek onu
§a§irtabilirsiniz. Evdeki anababa ve c;ocuk arasmdaki ili§kilerin
bir mahkemeden farkh olmas1 gerektigini vurgulaym. Evdeki
mahkemelerde sizin yilksek hakim rolilnde oldugunuzu ve
hangi konularu: tarh$1labilecegine, tarb~manm ne zaman bite-
cegine ve son karann ne olacagma sizin karar vereceginizi an-
latm.
Bu tilr avukathk yakla~1m1 sergileyen c;ocuklann anababala-
nnm ba§anyla kullanabilecekleri bir beceri de emirler vermek-
tense, sec;enekler sunmaktir. Her ~eye bir cevap bulan c;ocuklar
sec;enekler kar§1smda c;ok daha 1hmh olmaktad1rlar. Ornegin bi-
zim oykilmilzde Judy, "Ben yemegi haz1rlarken sen de c;opil c;1-
 188 Anababahk Yontemleri ile llgili Mesajlar

kar" yerine "C:::opu ~imdi mi, yoksa yemekten sonra mi c;1kar-

mak istersin?" diye sorsayd1, belki de Jennifer son karan kendi-
si alacag1 ic;in yakmmadan i~ini yapabilirdi. (Jennifer yine de i~i
yapmak istemedigini soylerse, Judy gulumseyip 'Bu sec;enekler-
den biri degildi. $imdi ya da yemekten sonra ?' di ye yarntlaya-
bilirdi .)
Avukat c;ocuklara tartt~ma firsatt yakalayacaklan olaylan Toplanmayan Giysiler
azaltabilmek ic;in evde yap1lacaklan daha belirgin zamanh ah~­
kanhklar haline getirmeye c;ah~abilirsiniz. Ornegin, yemek biter
bitmez mutfagm toplanmas1, c;opun di~an c;1kanlmas1, odevlerin
hemen temizlikten sonra yapilmas1 c;ocugunuz ic;in daha kesin
ah~kanhklar olu~turup mutsuzluga yer birakmayabilir.

Anababa ile tarti~ma istegi aslmda c;ocuktaki guc;lu olma ta-
lebinden kaynaklanmaktadir. <:=ocugunuz da sizden bir kars1hk
ahp, e~it taraflar arasmda bir tarti~may1 ba~latabilirse arhk ~uc;­
. '
'I
lil oldugunu hissedecektir. Buradaki yontemleri uygulayarak bu-
nu onleyebilirsiniz. Ya da tarti~marnza gerekli sm1rlan koyarak,
ona sec;enekler sunarak onun ne kadar gucu olabilecegini siz
kontrol edersiniz. Boylece, hem ona, pe~inde oldugu kontrol
hissini vermi~, hem de olaym kontrolunu elden birakmam1s
olursunuz.
"Babac1m! Ben geldim!" Melody, her zamanki gibi eve geldigi-
ni bildiriyordu. "Neredesin?"
"C:::ah~maodamda, Mel" diye yarntlad1 Kevin. Babasmm onu
gulumseyerek kucaklayacagm1 ve gunu hakkmda sorular sora-
cagm1 bilerek ic;eri girdi. Merhabala~tiktan sonra Melody ona
okuldaki gununu anlath. Tam odadan c;1kacakti ki Kevin "Mel?
Sokaga oynamaya c;1kmadan once, odanda yere ahlm1~ giysile-
rini toplar mism? Biliyorsun bu sabah gitmeden once yap man
,
gerekiyordu?"
Melody burnunu kivird1 "Affedersin baba. Unuttum. Tamam
yapanm."
Bir sure sonra Kevin i~ini bitirip mutfaga gittiginde Melody'yi
bahc;ede salmcagm uzerinde gordu. Kevin pencereden "Me-
lody! Odandaki giysileri toplamay1 unutma!" diye seslendi.
"Tamam!" dedi Melody ne~eyle.

Bir sure sonra Kevin kizm1 yemege c;agirdi. "Yemegi bahc;e-

de yiyelim mi? Hava c;ok guzel!" diye sordu. ikisi de dolu tabak-
lanrn ahp bahc;e ma~asma gittiler. Kevin "Mel odandaki giysileri
topladm mi? Ke~ke toplasaydm.''

i
189
i,
190 Anababahk Yontemleri ile ilgili Mesajlar
"Yemekten sonra yapanm. Soz." Melody pi~man gibi gorli-
nliyordu ama babas1 pek de ikna olmad1.
Baba k1z keyifli bir yemek yediler. Masay1 toparlay1p, mutfa-
g1 temizledikten sonra Melody odevini bitirdi ve matematik s1-
navma <s:ah~maya ba~ladi.
Kevin elini onun omzuna koyup, "Tathm ... odevlerine boyle
ozen gostermenden gurur duyuyorum ... ama merak ediyorum
o odanda yerdeki giysilerini bir glin toplayacak m1sm ?"
Gizli Mesaj
"Sesimi slirekli olarak duymaya dayand1gm slirece, beni duy-
mazdan gelmeye devam edebilirsin. Bu konuda harekete ge<s:-
meyi dU~Unmliyorum."
Uzerinde Dii§iiniin
Anababahgm ka<s:1mlmaz g6revlerinden biri de <s:ocuklanm1zm
slirekli olarak yapmaktan ka<s:md1g1 i~leri onlara yaptirmaktir:
CopU d1~an ylkarmak, odasm1 toplamak ve odevlerini yapmak.
Anababalar yocuklanna hatirlatmaya, rica etmeye, yalvarmaya
ve soylenmeye devam eder ve bu konuda harekete ge<s:mezler-
se yocuklanndan ilgin<s: bir se<s:im yapmalanrn istemektedirler:
Ya benim soylenmelerimi dinle ya da bu i~i yap. Cocuk anaba-
basmm yalvarmalanm dinlemeyi o i~i bitirmek i<s:in ya~ayacag1
s1kmtidan daha deger bulmaktadir. Ve yocuklar bazen de farkm-
da olmadan bu se<s:imi yapmaktad1rlar.
Kevin'in, Melody'ye yonelttigi sozcUkler o kadar belirsiz ol-
dugu ve ardmdan bir izleme de yap1lmad1g1 i<s:in k1zma "Bir da-
haki dogum glinline kadar bu soylenen i~i yapabilirsen yOk iyi
olacak." demekten hi<s:bir fark1 yok.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Soylenme tuzagma dU~mekten ka<s:mm. Sadece ~u dort ad1m1 iz-
leyin: 1. DU~Unlin, 2. soyleyin, 3. uyann, 4. harekete ge<s:in.
Toplamnayan Giysiler 191
1. Dii~iiniin. Cocugunuza bir ~ey soylemeden once neyin,
ne zaman, nas1l yap1lmasm1 istediginizi tam olarak dU~U­
nUn. Amacm1z ac;1k olsun.
2. Soyleyin. Ne istediginizi belirledikten sonra, c;ocugunu-
za soyleyin. Soylediginizi yapmasmm istege bagh oldugu-
nu ima edecek ifadelerden ka<s:mm. Kesin konu~un. Or-
negin, "Melody, saat 6:00'da yemege oturmadan once
odanda yerdeki giysilerininin toplanm1~ olmasm1 istiyo-
rum. "
3. Uyarm. Verdiginiz sUrenin sonuna dogru hala isteginiz
yap1lmam1~sa, c;ocugunuza bunun farkmda oldugunuzu
belirtin ve i~i yapmasm1 hatirlatm. "Melody, yemek on da-
kika i<s:inde ham olacak. Yemeden once odanda yerdeki
giysilerini toplaman gerekiyor."
4. Harekete Ge~in.SUre doldugu halde istenen i~ tamam-
lanmam1~ ise, bu a~amada yapabilecekleriniz ~unlar ola-
bilir:
• Fiziksel olarak <s:ocugunuza yard1mc1 olup onu yap1la-
cak i~e yoneltirsiniz. (Elinden tutup odasma goturlir,
giysiyi yerden ahp, katlay1p dolaba koymasm1 saglars1-
mz.)
• 'Yaptigm zaman ... ' yakla~1mm1 kullamrsm1z. ("Melody,
ben mutfakta yemegimi yiyecegim. Sen de odanda yer-
deki giysilerini toplad1gm zaman, bana katilabilirsin. ")
• Bir" sonuc; belirleyebilirsiniz. ("Melody, sana soyleneni
yapmad1gm iyin, daha once planlad1gmm tersine, ye-
mekten sonra arkada~mm evine gidemeyecek ve evde
oturacaksm. ")
• Bu slirekli olarak yinelenen bir durum ise yocugunuz-
la birarnya gelip a<s:1k ylireklilikle konu~un. Ona ne
denli mutsuz oldugunuzu ve beklentilerinizi belirtin.
Bir c;ozUme ula~maya <s:ah~m. Ornegin, bir yap1lacak-
192 Anababahk Yontemleri ile ilgili Mesajlar

lar listesi hazirlay1p, her zaman gorebilecegi -buzdola-

bmm kapag1 gibi- bir yere asabilir. Boylece her glin ya-
p1lacak i!?lerini unutmaz. Eline bir kag1t kalem ahp, he-
men listesini haz1rlamas1m saglayabilirsiniz.
• i!?i kendiniz yapabilirsiniz. Evet biliyorum "Ne!?!" diye
dli!?linliyorsunuz. Arna birakm da bitireyim. i!?i kendi-
niz yapm ve sizin yapmamz gereken bir i!?i ona yapti- Miikemmel <;ocuklar
rm. ("Saat 6:00, odandaki giysilerini hala toplamad1g1-
na g6re !?imdi ben toplayacag1m. Buna kar!?1hk sen de
yemekten soma bula!?1klan makinaya yerle!?tirecek-
. ")
sm.

Unutmaym! Bugline dek hep "kibarca hatirlatma, rica etme,

Hafta ic;i her glin oldugu gibi saat tam 5:35'te Hank arabas1y-
soylenme" gibi bir yakla!?lffi ic;inde oldugunuz ic;in c;ocugunuzun
la park yerine girdi. Yan koltuktan c;antasm1 kaph ve hizla eve
sizin degi!?tiginize inanmas1 biraz zaman alacakhr. Ona gerc;ek-
yoneldi. Eve girince, dart c;ocugunu her glin eve geldigi za-
ten c;ok ciddi oldugunuzu gostermenin en iyi yolu son ad1m1 at-
man buldugu yerde gorlince gUlUmsedi. Mutfak masasmda
makta (harekete gec;mekte) kararh olmakhr. Oc;Uncli a!?amay1
odevlerini yap1yorlardi. Hepsi birden babalanm selamladilar.
(uyan) iki, Uc; ve onlarca kez yinelemeye ba!?larsamz, bUtUn sli-
Masanm c;evresini dolarnp, her birinin kafasm1 ok!?adi. Her za-
reci mahveder ve eski soylenme yakla!?1m1mza geri donersiniz.
manki yerinden gazetesini kaptig1 gUnlUk haberlere goz at-
mak Uzere koltuguna yoneldi. Anababahk becerilerinin ne
denli geli!?mi!? oldugunu dli!?linlip sevindi. Arkada!?lar
arasmdaki konu!?malarda konu c;ocuk egitimiyle ilgili yontem-
lere geldigi zaman her zaman gUlUmseyenlerdendi, c;UnkU
onun evinde her !?ey denetimi altmdaydi. Son y1llarda geli!?ti-
rilen yeni yontemlerle ugra!?masma hie; gerek yoktu.
0 sirada telefon c;ald1 ve on be!? ya!?mdaki klZl Shauna ac;-
mak ic;in ko!?tu. Hank gozlUklerinin ve gazetesinin Uzerinden
ona !?Oyle bir bakt.1. ve bir soru yonelterek telefona dogru ko!?an
kizm1 durdurdu: "Odevin bitti mi kUc;Uk harnm?"
"Hayir baba" dedi sessizce. Telefona ozlem dolu bir baki!? fir-
latirken, arkada!?mm telesekretere biraktig1 mesaj1 dinledi ve
193
194 Anababahk Yontemleri ile ilgih Mesajlar
odevinin ba~ma geri dondil. Hank de gazetesini okumaya de-
vam etti. Son y1llarda yaygmla~an anababalann tepesine c;1kma
durumu kendi evinde olmad1g1 ic;in c;ok mutluydu.
Shauna odevinin ba~ma geri dondilgilnde, on iki ya~mdaki
karde~i Rachel ayagm1 Shauna'nm iskemlesine dolam1~ti ve tam
ablas1 otururken onu geri c;ekti ve yere dU~mesine neden oldu.
Rachel gilldil, Shauna ofkeli sesler c;1kardi. Hank'in ka~lan c;a-
tilm1§ olarak kendilerine yakla~t@rn gorilnce ikisi de nefeslerini
tuttular. "$imdi odev zamarn, bu tilr soytanhklara izin veremem.
Rachel! Odevini tezgahm Uzerine al. Shauna, sen de iskemlene
otur ve odevini bitir." Emirlerinin yerine getirildigini mutlulukla
izleyip, tekrar koltuguna dondil. Kurallara uyulmas1 bu evde c;ok
onemli bir konu degildi, 0 yilzden de gazetesine geri dondil.
Bir silre sonra, Hank saatine bakti ve bogazm1 temizledi.
"Cocuklar" di ye seslendi. "Saat 7: 00. Anneniz ve ben bu ak§am
di~anda yemek yiyecegiz. 6devlerinizi gitmeden once kontrol
etmek istiyorum." Odaya §6yle bir bakmd1 "Brianna."
Sekiz ya§mdaki Brianna babasma, elinde haftahk sozcilk lis-
tesiyle c;ekinerek yakla§tl. Sozcilklerden ilk dordilnli sorduktan
sonra, c;ah§mam1§ oldugu ortaya c;1km1§tl. Hank gozlilklerini c;1-
kartip, kizmm gozlerinin ic;:ine bakti. "Bugiln per§embe, Brian-
na. Yann smavm var. Sozcilklerine gerektigi gibi c;:ah§mam1~sm.
Yarmki smavmdan 100 almazsan, pazar gilnil arkada~mm do-
gumgilnilne gitmeyi unutabilirsin." Brianna'nm gozleri doldu.
Arna bundan hi<;: etkilenmemi§ gozilken Hank, "Anla§1ld1 m1?"
diye sordu.
"Eve babac1m," diye yarntladi.
"Yukan c;:1k ve yatmaya haz1rlan. Hemen."
Brianna yukanya c;:1karken bir yandan da tekrar c;ah§mazsa
ertesi giln nas1l 100 alabilecegini dU§Unilyordu. Arna sormama-
y1 tercih ederdi. Sorgulanma siras1 on bir ya~mdaki karde~in­
deydi. Tam mutfaktan c;1kmak Uzereydi ki yine telefon c;aldi.
Shauna ayaga kalkti. Hank "otur" diye c;1k1§mca, kendini yerine
Mii1wnmel (ocuhlar 195
birak1verdi. Arkada~mm telesekretere biraktig1 ikinci ne§e dolu
mesaj1 dinlerken suratmda beliren o oldilrilcil bak1§1 babas1 gor-
medigi ic;in c;ok §anshyd1. Shauna kalemini ald1 ve ofkeyle ode-
vine devam etti.
"Evet §imdi. .. Ben. Odev takibinde gosterdigin ilerlemeyi
gormek istiyorum." Ofkeli bak1§h Ben elinde bir kag1tla babas1-
na yakla§tl. Hank'in ka§lan c;atildi.
"Yine bir davrarn§ uyan kag1d1? Bu kabul edilemez." Elini uzat-
ti ve Ben o gilnkil sorunu ac;1klayan kag1d1 isteksizce babasma
verdi. Ben, ba~ma gelecekleri biliyordu, gerekli imzay1 attiktan
sonra Hank'in yilzil ciddile~ti. "Bu eve getirdigin ilc;Uncil uyan
kag1di. Bunlar o biltiln giln birlikte oldugun Jon denen c;ocuktan
c;1k1yor. Arna yeter artik. Onunla oynamarn yasakhyorum. Okul-
dan sonra beraber olmak yok. Hafta sonlan onlarda kalmak yok.
Yann ogretmeninle konu~acag1m, senin yerini ondan uzakla§hr-
sm. Ogluna ciddi bir bak1§ hrlatip, "Anladm m1?" diye sordu.
"Evet baba," dedi Ben. Babas1yla diger i§lerini tamamlarken,
Ben'in cevaplan hep kisa ve kesik kesikti. Odevleri gozden gec;iril-
dikten sonra Jon'la vakit gec;iremeyecegi ve arkada~hk edemeye-
cegi konusunda sert bir hatirlatma daha ahp odasma gonderildi.
Sira Rachel'daydi. Hank kizmm haz1rlad1g1 bir projeyi goz-
den gec;irmeye haz1rlarnyordu ama kendisine uzattig1 kan§1k ka-
g1t y1gmma earn s1kildi. "Bu pek dUzenli gozilkmilyor Rachel"
dedi.
"Arna baba, c;ok fazla bilgi var, ne yazacag1m1 bilemiyorum"
diye itiraz etti Rachel.
''Rachel, arhk altmc1 smiftasm. Biraz kendini verip dikkat et-
melisin. Kimse senin tepende dikilip, okul odevlerine yard1mc1
olmayacak. Bu notlan ahp, dikkatini toplay1p bir§eyler c;1karma-
hsm. Cumartesi gilnil yaptiklanna tekrar bakacag1m."
Yanm saat sonra Hank dordUnUn de pijamalanrn giyip, di~­
lerini ftrc;alay1p odalannda kitaplanrn okumaya ba~lad1klanrn
196 Anababahk Y 6ntemleri ile ilgili Mesaj lar

gormek ic;in yukanya c;1kti. Her ~eyin yolunda oldugunu gor-

mekten memnun, en bi.iyi.ik abla Shauna'nm odasma ugradi.
E~iyle yemege c;1kmadan once, evde karde~leri ile ilgili kurallar-
da son bir hatirlatma yapti.
Direksiyona oturdugunda e~ine bakti ve gi.iven dolu bir gi.i- Miikemmel <;ocuklar, 2. Boliim
li.imseyi~le, "Bana hep c;ocuklara c;ok sert davrand1g1m1 soyli.i-
yorsun. Yakla~1m1mm i~e yarad1g1 belli oluyor. Mi.ikemmel c;o-
cuklar olmaya ba~lad1lar."

Gizli Mesaj
"Benim emirlerime uymamz1 istiyorum, emirlerime
uyacaksm1z .... " Dort c;ift goz pencereye yap1~m1~, anababalannm uzakla~mala­
Ahhh, i~te oyki.ini.in devami. .. nm izliyorlardi. Ondan soma bir~eyler olmaya ba~ladi.
Brianna, Kristine'in dogumgi.ini.i partisi ic;in haz1rlad1g1
renkli kag1da sanh pakete bakti. Ka~lan c;atilm1~ bir bic;imde
'Pazar gi.ini.i partiye gidecegim, kimse beni durduramaz.' diye
di.i~i.indi.i. \:ekmecesine yoneldi ve ertesi gun giyecegi giysileri
c;1kard1: Kot pantalonu ... ve uzun kollu ye~il i.isti.i. Giysilerini
haz1rlad1ktan soma kararhhkla masasma yoneldi. Koyu renk
bir siyah kalemle sozci.ik listesini koluna, derisine yazmaya
ba~ladi. Uzun kollu giysisi her ~eyi orter, gereksinimi olunca
da bakard1.
Rachel ise projesinin kag1tlanm toparlay1p a~ag1ya bilgisaya-
rm ba~ma indi. Kon usu ile ilgili sitelere girdi. Harika, bir si.iri.i
materyal vardi. Begendigi boli.imleri sec;ip, yaz1c1dan c;1kti aldi.
Haztr ba~lam1~ken raporunu son haline getirmeye karar verdi.
Cumartesi gi.ini.i babas1yla konu~tuktan soma hangi boli.imleri
kopyalayacagma karar verirdi.
Ben, pijamalannm i.izerine e~ofmanlanm giydi. Ceketini kap-
tig1 gibi Shauna'nm odasma girdi ve "Ben Jon'lara gidiyorum.
Saatimi kurdum. 0 gelmeden geri donmi.i~ olurum ... " dedi.
I 197

l
 l
198 Anababahk Yontemleri ile ilgili Mesajlar
Shauna telefondayd1 ama alelacele cevaplad1 'Tamam'.
Ben'in arkasmdan kap1y1 kapatti ve k1kirdayarak telefon konu~­
masma geri dondil. "Tamam,. Chad. Buraya gelebilirsin. Pence-
reyi ac;1k birakacag1m ki gec;en seferki gibi kac;man gerekirse di-
ye ... " Ergenlikteki k1kirdamalarla konu~ma devam etti.
Gizli Mesajin Devami
" ... ama size silrekli olarak neyi ne zaman yapmamz gerektigi-
ni soyledigim ic;in ve kendi kararlanmz1 almay1 ogretmedigim,
kendi ba~1mza dil~ilnmenizi yilreklendirmedigim, ozdisiplin ge-
li~tirmenize destek olmad1g1m ic;in, arkamdan neler c;evirdigini-
zi ogrensem ~ok gec;irirdim.
Bunlari Dii§iiniin
Otokratik bir yakla~1mla c;ocuklanm denetim altmda tutan ana-
babalar, yani "ya benim dedigim olur ya da benim dedigim
olur!" diyen anababalar, sec;tikleri yontemin c;ok i~e yarad1gm1
dil~ilnilrler. <;ocuklanm milkemmel olarak alg1larlar - tabii c;o-
cuklar anababalan yanlannda oldugu silrece milkemmeldirler.
Gerc;ekler hie; de gorilndilgil gibi harika degildir. Korku ne-
deniyle ya da anababasmm olas1 bir patlamasm1 engellemek
ic;in iyi davranan c;ocuklar, otoriteden uzak olduklannda onlara
hizmet edecek olan ic;sel disiplini geli~tiremezler.
Bu tarz anababahk yakla~1mmdan kaynaklanan ba~ka yan
etkiler de vardir. Bu tarz bir ortamda yeti~tirilen c;ocuklar otori-
teden ho~lanmazlar. Otoriteyi, kurallan ve yasalan s1k1c1 ve hak-
s1z bulurlar.
Bu c;ocuklar kendi dil~ilnce ve duygulanm ifade etmekte zor-
lamrlar. Uyum gosteriyor gibi gozilkilrler ama kendi ic;lerinde
sessizce ac1 c;ekerler.
Daha da onemlisi, sorgulamadan boyun egmeyi ogrenen
c;ocuklar sec;enekleri degerlendirmeyi ve dogru kararlar almay1
Miihemmel <;ocuhlar, 2. Boliim 199
beceremezler. Yanlanndayken biltiln kararlan alan anababalan-
nm otoritesinden uzakta olduklan zaman, gilc;lil ki~ilikli bir ya~1-
tm onlan yonlendirmesine izin verirler. Bazen de yanh~ ki~ileri
se9erler.
Buradaki oykilde oldugu gibi belli savunma davram~lan ge-
li~tirirler. Haks1z oldugunu dil~ilndilkleri kurallan uygulamama-
nm ve yine de anababalanm .memnun etmenin yollanm ogre-
nirler. Bunu, hile, kandirmaca ve sinsi planlara ba~vurarak ya-
pabilirler. Boyle bir anababanm bilgisi d1~mda geli~en sessiz bir
isyan bir c;ocugun gelecegini mahvedebilir.
Durumun en can ahc1 noktas1 da boyle diktatorce bir yakla-
~1mm, anababa-c;ocuk ili~kisini zedeleyip, geli~meye ac;1k ve dil-
rilst bir ileti~imin kurulmasm1 engellemesidir. Eger Hank'in c;o-
cugu siz olsaydm1z, ona kar~1 gerc;ekten yilreginizden gelen bir
sevgi duyabilir miydiniz? Yoksa yeterince bilyilyilp evden ve
Hank'ten bir an once uzakla~may1 m1 dil~ilnilrdilnilz?
Hic;bir meslek c;ocuk yeti~tirmekten daha onemli degildir ve
a~m otoriter anababalar da bunu digerleri kadar bilmektedirler.
I I
Sorun niyet degil, sergilenen yakla~1mdir. <;ok c;abalad1klan hal-
de c;ocuklannm ic;indeki iyiye gilvenmekte c;ok zorlanmakta ve
kati kurallar olmadan c;ocuklannm ahlakh ve c;ah~kan ki~iler ola-
mayacagma inanmaktad1rlar.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
Kazand1gm1z denetimi silrdilriln ama sizi daha anlay1~h bir lider
yapacak baz1 yeni ve farkh yakla~1mlan i~leme koyarak biraz yu-
mu~atm. ilk ad1mda, c;ocuklanmz1 dil~ilnen ve ic; disiplinlerini
kazanmaya c;ah~an insanlar olarak gormeye c;ah~m. Ondan
sonraki goreviniz onlara degerleri, dogrulan sunmak ve bu ni-
teliklerin ic;selle~mesi ic;in onlan yilreklendirmektir. Bu, bir emir
verip onun yapilmasm1 saglamaktan c;ok farkhdir. Bunun anla-
m1, c;ocuklarm onlara verilen yonermelerden bir ad1m ileri ge-
c;ip mantik yilriltmeyi ogrenmelerine yard1m etmektir.
200 Anababahk Yontemleri ile ilgili Mesajlar

Gorevinizi bir otokrat olarak gormekten, bir yonlendirici olarak

gormeye ba~lamaktir. Anababa olmakla ilgili hedefinizi, c;ocuk-
lanmzm gUnltik "soz dinleme"lerinden ya~am boyu slirecek ba-
~anlanna c;evirmektir. Sizin onerdiginiz ~ekilde davranmanm k1-
sa ve uzun vadedeki sonuc;lanm anlamalanm saglamakhr. Ba-
zen bunu ba~aramad1klan zaman, sonuc;lanm gormelerine ve
hata yapmalanna ve boylece onemli ya~am dersleri almalanna
izin vermektir.
Sizin ogrettiklerinizi duymalan ve kabul etmeleri i<;in aramz-
daki ileti~imin c;ift yonlU olmas1 ~arttir. Daha ac;1k bir yakla~1m
c;ocuklarm gUnlUk kararlan ile ilgili soru sormalanna ve kahhm-
c1 olmalanna firsat verecektir. Bu durum onlann sec;enekleri da-
ha iyi degerlendirip, daha bag1ms1z dU~UnUrler olmalanm sag-
lar.
Aynca, c;ocuklan olgunla~1p, deneyim kazand1kc;a kendi ka-
rarlanm alma konusunda sundugumuz firsatlan arttirmam1z ge-
rekir. On be~ ya~mdaki Shauna ve sekiz ya~mdaki Brianna'ya
neredeyse aym ~ekilde davranarak, Hank, Shauna'nm bliylime-
sine ve kendi ya~ammm denetimini kazanmasma izin vermiyor.
Aym ~ekilde sekiz ya~mdaki k1zmdan da ya~mdan daha fazlasm1
bekliyor.
Soz dinlemeyi ve bag1ms1z dU~Unceyi dengeli bir bic;imde
sunan anababahk yakla~1mmdan, hem c;ocuklar, hem de anaba-
balar yararlamrlar. Bu yakla~1m, c;ocuklanm1z1 eri~kinlige daha
saglam bir altyap1 ve vicdan sahibi olarak gondermeyi saglayan
bir slirec;tir. Aynca, biz onlarm yanmda olmad1g1m1z zamanlar-
da bile ya~amlan ile ilgili dogru kararlar alacaklanna duya-
cag1m1z gliveni arthracakhr.
Hey (;ocuklar, Ben Burada
(;ah§tyorum!
Ken, mutfak masasmda oturmu~ en sevmedigi i~lerden olan
vergi ile ilgili evraklan dolduruyordu. Tom c;evresi c;ek defterleri,
hesap makinas1, kag1tlar ve en sevdigi bardagmda kahvesi ile
c;evrilmi~ti. Dokuz ya~mdaki ikizleri Katie ve Andy oturma
odasmda ne~eyle oynuyorlardi. Cumartesi sabah1 ortahga tam
bir sessizlik hakimdi, ta ki yliksek sesle iki kahkaha sesi onu
bolline kadar.
Ken, gozlUklerinin Uzerinden ~oyle bir bak1p, "Hey c;ocuklar,
ben burada c;ah~1yorum." Oda tekrar sessizlige gomUldU ama bu
c;ok uzun slirmedi. Birden iki gene; ses oyuncaklan konu~tur­
maya ba~lam1~h. Ken, kafasm1 bile kaldirmadan "Siz ikiniz c;ok
gUrUltU yap1yorsunuz." dedi. Konu~malar fis1lh haline donU~tU
ve Ken tekrar i~ine dondU.
Be~ dakika gec;memi~ti ki, oyuncaklar arasmdaki konu~ma
ciddi bir kavgaya donli~tu. Ken, memnuniyetsizligini iki sozclik-
le dile getirdi. "Katie! Andy!" Parmaklanm c;ah~hg1 kag1tlann
Uzerine vururken, bir yandan da "Bu c;ocuklar neden beni hi<;
dinlemezler?" diye soyleniyordu. Vine bitmek bilmez kag1tlara
gomUldU. Bu arada enerji dolu klic;Ukler de hayali oyunlanndan
201

l

202 Anababahk Yontemleri ile ilgili Mesajlar
s1k1lm1~,
kendi aralannda bir sava~ oyununa giri~mi~lerdi.
naralan ve saldm taktikleri de olay1 tamamhyordu.
Ken'in gunluk sabir birikimi tukendigi ic;in kalemini masaya
h1zla koydu, sandalyesini geri itti .ve oturma odasma yoneldi.
Yuzli k1zarm1~, gozleri c;akmak c;akmak ve boynundaki damar-
lar d1~an firlam1~ bir bic;imde glirledi: "Kathrine Nicole! Andrew
Shawn! Veter artik! Sessizce c;ah~mam gerekiyor! Ya sessiz olun
ya da di~anda oynaym!"
<;ocuklar, "Ozur dileriz, babac1m" diyerek odadan c;1k1p, bah-
c;edeki salmcaga gittiler.
Ken, masaya donerken, sinirli bir ~ekilde sac;m1 kan~tird1 ve
derin bir nefes verdi. Neden hep boyle sonuc;land1gm1 merak
ediyordu.
Gizli Mesaj
"Ben c;ok ofkelenene kadar beni dinlemeniz gerekmiyor. II
Uzerinde Dii§iiniin
(ocuklann alg1s1 c;ok guc;ludur. Bir anababanm soyledigini ne
zaman gerc;ekten kasdettigini, ne zaman etmedigini soy-
leyebilirler. Ne zaman soz dinlemeleri gerektigini soyleyen
i~aretleri anlamayt ogrenirler. Ne yaz1k ki o zaman, Ken de
dahil pek c;ok anababada ofke arndir. K1zlar da babalanrnn ylizli
kizanp, sesi "a~m yliksek" c;1k1p, iki isimlerini birden soylemeye
ba~layana kadar, onun soylediklerine c;ok dikkat etmeleri gerek-
medigini ogrenmi~ler.
Sadece i~in ciddiye almmasm1 c;ok ofkelenince vurgulamanm
yarn sira, Ken'in du~tligli diger bir tuzak da belirsiz ricalar, kar-
ma~1k sozcukler ve yalvarmalardir. Sozcukleri kendisi ic;in ~?k
ac;tk olsa bile c;ocuklan ic;in belirgin bir anlam ta~1m1yor. Or-
negin, ilk kez "Hey c;ocuklar ben burada c;ah~1yorum," sozclik-
lerine tepki "iyi babac1m, o vergi evraklanrn tamamlaman
Hey (ocuhlar, Ben Buracla (ah~1yorum! 203
gerekiyor" olabilir. Bir somaki sozleri, "Siz ikiniz c;ok glirultu
Sava~
yap1yorsunuz,", "gerc;ekten hakhsm, birazdan da bir patlama
olacak!" olabilirdi. Soma da daha da karanhk bir ifade kullandt:
"Katie! Andy!" - ki buna da "i~te bunlar biziz" diye tepki gos-
terilebilir.
Dogru bir anababahk yontemini de c;ok ofkelenene kadar
kullanmad1! (Ve kulland1gmda da ofke gosterisi onlan bastir-
m1~ti). Dogru yaptiklan nelerdi? Her ~eyden once yerinden kal-
ktp c;ocuklann yanma gitmek. Sonunda iki oda oteden
bagirarak uygulanmaya c;ah~tlan o korkunc; sahte disiplin kurma
c;abasmdan kurtuldu. <;ocuklann dikkatini c;ektikten sonra,
sorununu tam olarak ortaya koyacak bir cumle kullandt: "Ses-
sizce c;ah~mam gerekiyor!" Daha soma da onlara sec;enek sun-
du ve beklentisini ac;1kc;a belirtti: "Ya sessiz olun ya da dt~anda
oynaym!" $imdi izlemeleri gereken daha belirgin yonermeler
var. Ken'in tek yapmas1 gereken bu yontemleri ofkesi onu tut-
sak etmeden once kullanmaktir. 0 zaman da, c;ocuklann, o
sesini yukseltmeden sozlinli dinledigini gorecektir.
Yapabileceginiz Degi§iklikler
<;ocuklanrnzm dikkatini c;ekmek ic;in ofke a~amasma gelmeyi
engellemek ve dogru anababahk becerilerini kullanmak ic;in
c;aba sarfetmek. Telepati kurmad1kc;a, c;ocuklanrnzm sizin
kafarnzm ic;ini okuyamayacaklanrn kabul edin. "Ben burada
c;ah~1yorum" tarz1 bir yakla~1m, onlann sizin istediginizi an-
lamalanna yard1mc1 olmayacaktir. Onun yerine, c;ocuklanrnzm
sizin isteginizi anlamalanrn saglamak ic;in daha belirgin ifadeler
kullanmaya c;abalaym. Cumleniz ne denli ac;1klay1c1 olursa,
c;ocuklann sizin gereksiniminizi anlamalan o denli kolay olacak
ve size dogru tepkiler verme olasthklan da o denli yuksek
olacaktir.
"... yaparsen c;ok iyi olurdu ... ", ".... yap man gerektigini
du~linmliyor musun ?" tarzmdaki · dilek belirten cumlelerden
204 Anababahk Yontemleri ile ilgili Mesajlar

kac;mm. <;ocuklar ac;1smdan bak1ld1gmda ongormeyi gerek-

tirecek sozclikler yerine konu~madan once dli~linlin ve ne soy-
lemek istiyorsamz tam olarak onu soyleyin.
Ac;1kc;a ola~ak s6ylenmi~ ricalann iki oda oteden bagmld1k-
lan ya da soylendikleri zaman anlamlarmdan c;ok ~ey yitirdik-
lerini unutmaym. <;ocugunuzun sizi duydugundan ve dikkatini
verdiginden emin olmak ic;in onun yamna gidin ya da onu
yammza c;agmn. Goz goze oldugunuz zamanlarda, yoner-
melerinizin duyulmad1g1 ku~kusunu ta~1maz ve c;ocugun sizi
duymazdan gelmek ic;in bir bahanesi kalmaz. Aynca kibar
c;ocuklar yeti~tirmek isteyen bir anababa olarak ba~ka bir
odadan bagirmak kac;mmamz gereken kaba bir ah~kanhktir.

-
Sizin ac;1k ve net olu~unuz c;ocugunuzun dogru bir sec;im
yapabilmesi ic;in gereksinimi olan tum bilgileri ona saglayacak-
tir. Arna ne yriz1k ki, ondan istediginizi yapacag1m garan- PSi-01 - Psikozum, Bisikletim ve Ben
tilemeyecek. Ya yanh~ bir sec;im ya par ve yanh~ davramrsa?
PSi-02 - GU~: GU~ Sahibi Olma istegi ve GUce Sahip Olmaktan Korkma
Evet bu yeni bir bollim, hatta yeni bir kitap anlamma geliyor! PSi-03 - Yalan! Yalan!! Yalan!!! Yalanc1hgm Psikolojisi
(Diger kitaplanm "Mukemmel Anababalzk: 1000 Tane ipucu PSi-04 - Herkes Biraz Ka~1ktir: Norotiklerin Elkitab1
Sozlugu" ve "(:ocugunuzla i§birligi Yapabi/me: Bagznp PSi-05 - Freud ve Annesi
<;agzrmadan, Azarlamadan, Yalvarmadan Naszl i§birligi PSi-06 - $izofreni ve ilkel Ruhsal Durumlar
i<;inde Olabilirsiniz" adh kitaplanmdan yararlanabilirsiniz.) PSi-07 - Freud ve Babas1
PSi-09 - Psikanaliz: Temel Kavramlar
PSi-10 - Psikanaliz OykUleri
PSi-11 - KUltUr ve Psikiyatri Yaz1lan
PSl-12 - Psikiyatri ve Psikoterapilerin ABC'si
PSl-13 - insana Yolculuk: Ya~am, Psikoterapiler, Siyaset
PSi-14 - BUtunle~mek ve BUyUmek, Ge~talt Terapi Yakla~1m1
PSi-15 - <;ocuk ve Gen~lik Ruh Saghg1
PSi-16 - Psiko~ozoloji, Tammlay1c1 Klinik Psikiyatri
PSi-17 - Psikiyatri Elkitab1
PSi-18 - Depresyon Nedir? Nasil Ba~ Edilir?
PSi-19 - Panik Bozuklugu Nedir? Nasil Ba~ Edilir?
PSi-20 - DU~Unsel Duygulammc1 Davram~ Terapisi
PSi-21 - Ruh Saghg1mz i~in Ak1lci DU~Unme
PSi-22 - Kaygilanm1z, Korkulanm1z
I PSi-23 - Psikiyatri Temel Kitab1

l
PSl-24 Ki~ilik Bozukluklan KGE-12 Kendinizi Tamym, Dilediginiz Gibi Olun
PSl-25 Bili~sel Terapiler KGE-17 - Hayir Dedigimde Kendimi Suc;:lu Hissediyorum
PSI-26 SCIO: Yapilandmlmt~ Klinik Goril~me
KGE-18 - Cesaret: Hayatlanm Degi~tirme Cesareti Olanlann Elkitab1
PSl-27 Ya~amayt Sec;:mek
KGE-19 Orta Ya~m isyam
PSI-28 - Psinema
KGE-20 A~il Sendromu: Ba~ans1zhk Korkusunu Yenme
PSI-29 Uyku ve Bozukluklan
KGE-21 ic;:inizden Gelen Sesi Dinleyin
PSi-30 Bili~sel Terapi Yontemleri
KGE-22 Alaaddin FaktorU
PSi-31 Amerikan Psikiyatri Birligi: Psikiyatrik Hastahklann Tammlanmas1 ve
Sm1flandmlmast (DSM-IV-TR) KGE-23 Ba~arma Cesaretini Gosterin

PSi-32 - $izofreni KGE-24 - Mutlu Olmak

PSi-33 Aiko! ve Madde Bagtmhhgmda Kisa Giri~imler KGE-25 - Arkada~ Edinmek

PSi-34 Psikiyatrik Semiyoloji KGE-26 - Ne Olursa Olsun Mutlu Olabillrsiniz

PSi-35 - Boylam Psikiyatri KGE-27 - Mutluluga Giden Kestirme Vallar
PSi-36 Psikiyatride Kullamlan Klinik Olc;:ekler KGE-28 - KUc;:Uk i~leri Dogru Yaphgm1zda Btiylik i~ler Ba~anrsm1z
PSi-37 Kendinize Yatmm Yapm KGE-29 - Karakteriniz Kaderinizdir
PSi-38 - Sorun \:bzme Terapisi KGE-30 - Kalbinizin Sesini Dinleyin
PSi-39 Psikoterapi Yontemleri KGE-31 - Odaklanmanm GUcli
PSi-40 DUrtli Kontrol Bozukluklan KGE-32 - Aki~

PSi-41 Klinik Uygulamada Bili~sel Davram~c;:1 Terapi: Depresyon KGE-33 - Aktlci Ya~am Kilavuzu
PSi-42 Depresyon ve Anksiyete Bozukluklannda Tedavi Planlan ve Mtidahaleleri KGE-34 - Ba~armak Sizin Elinizde
PSi-43 Bili~sel Davram~c;:t Psikoterapiler KGE-35 - Di.i~lerinizi Gerc;:ekle~tirebilirsiniz
KGE-36 - Genc;:lerin Hedef Belirleme ve Hedeflerine Ula~ma Kilavuzu
KGE-37 Vicdans1zlar
KGE-38 - ileti~im Becerileri
KGE-01 Evlenmek istiyorum: E~imi Nasti Sec;:meliyim KGE-39 - Ele~tirel ic;: Sesinizi Yenin
KGE-02 Utangac;:hgmlZl Yenin KGE-40 - Gerc;:ek Mutluluk
KGE-03 Sevgili Patron: Her Yoneticinin Duymak, BUtiln <;:ah~anlann Soylemek KGE-41 - Nasti Mutlu Olursunuz
istedikleri
KGE-42 - Yi.iz Kizarmas1 Nedir? Nasil Ba~edilir?
KGE-04 Kendiniz Olun: Daha Etkin Bir Ya~am SUrmek ic;:in Anlamh Bir Kilavuz
KGE-43 Ogrenilmi~ iyimserlik
KGE-05 Her An Ofkeli misiniz? Ofkenizi Denetim Altmda Tutabilmek ic;:in Bir
Kilavuz KGE-44 Kendinizi Daha iyi Hissedin, Daha iyi Olun, Daha iyi Kahn
KGE-45 - Kendinizi Oldugu Gibi Kabul Edin
KGE-06 - Bag1~laym ve Unutun: Hak Etmediginiz Yaralan iyile~tirmenin Yollan
KGE-46 - Mutluluk Yolu
KGE-07 - Ne Hissettiginiz Kendinize Bagh: Duygulanmz1 Sec;:im GUcU
KGE-47 Ad1m Adtm Kendinizi Ortaya Koyun
KGE-08 - Attlganhk HakkmlZl Kullanm
KGE-48 - Sakinle~in
KGE-09 - Kontrol Sizde mi? Hayatlannm Kontro!Unil Ellerinde Tutmak isteyenlerin
Elkitab1 KGE-49 - Kiskanc;:hg1 Yenin
KGE-10 - Nerede Veter Demek Gerekir? Hic;:bir Zaman Doyum Bulamtyorsamz KGE-50 - Duygulanmz1 D1~avurmanm iyile~tirici GUcU
Neler Yapabilirsiniz
KGE-51 - Ki~iselle~tirmemeyi Ogrenin: Ozerinize Ahnmamay1 Nasil Ba~arabilirsiniz
KGE-11 - Herkes Dogu~tan Ba~anhd1r: Smirs1z Potansiyelinizi Nasti Ac;:tga
KGE-52 - i~imi Seviyorum: i~yerinde Benlik Sayg1sm1 Artirmak ve insan Ruhunu
\:tkarabilirsiniz
Uyandirmak ic;:in OykUler ve Stratejiler
ESK-40 Tavuk Suyuna <;::orba: TUrk.iye'den YUreginizi Is1tacak OykUler CED-01 Cinsellik Hakkinda Konu~amad1l<lanrnz
ESK-44 Esin Kaynag1 OykUler CED-02 Cinsel Hayat1mza Renk Katacak Yontemler

1 :1 1:1. ·11·:111··11,·11•·::1111111~::.11:,=,111:1:1··11~1•:·::1111:::1~111~,.:. 1:·:·/.il.=l:.l =li

KEi-01 Sevdiginiz Zor Erkel<le Nasil Ba~a <;::1karsm1z COE-01 <;::ocugunuzla i~birligi Yapabilme: <;::ocugunuzla Bagmp <;::agirmadan,
KEi-02 Kadmlardan Nefret Eden Erkekler ve Bu Erkekleri Seven Kadmlar Azarlamadan, Yalvarmadan Nasil i~birligi ic;:inde Olabilirsiniz
KEi-03 Kadmlann Hayatlanm Mahvetmek i<;:in Yaptil<lan On Aptalca Hata COE-02 Ergenlik <;::agmdak.i <;::ocugunuzu Anlamanm Yollan
KEi-04 Atilgan Kadm COE-03 Altm1~ Dak.ikahgma Baba
KEi-05 Mutluyum, <;::UnkU Bekanm COE-04 - Kendine GUvenen <;::ocuk Yeti~tirme: <;::ocul<lann Benlik Saygilanm
KEi-06 Suc;:lamayt Birak, Sevmeye Bak! iH~k.inizi Geli~tirmek ic;:in Sorun Geli~tirme ve Utangac;:hklanm Yenme Yollan
<;::ozme Yonelimli Bir Yakla~1m COE-05 - Alt1-0n ik.i Ya~lan Arasmdaki <;::ocugunuzu Akhmz1 Oynatmadan Nasil
KEi-07 - Altm1~ Dak.ikahgma Evliliginiz Terbiye Edersiniz?
KEi-08 Oteki Anne: Nas1l "MUkemmel"e Yakm Bir Kaynana Olunur COE-06 Tek <;::ocuk Sendromu: Tek <;::ocuk Olmakla Ba~ac;:1kmamn Yollan
KEl-09 Zor Bir Erkegi de Sevmek MUmkUn COE-07 - Bo~anma ve <;::ocugunuz: <;::ocugunuzun Bo~anmamzla Ba~etmesine Nas1l
KEi-10 Peter Pan Sendromu: Hie;: BUyUmeyen Erkel<ler Yard1mc1 Olursunuz?
KEi-11 Sona Eren ili~kinin Ardmdan Yeniden Topailanmak COE-08 - Bagmp <;::ag1rmadan ya da Dovmeden <;::ocuk Terbiyesi: S1k Kar~ila~ilan
Okul Oncesi Davrarn~ Sorunlanna Pratik <;::ozUmler
KEi-12 - ik.inin GUcU: GUc;:IU ve Sevgi Dolu Bir Evliligin S1rlan
COE-09 - Her Anababamn Bilmesi Gereken On $ey
KEi-13 Erkekler Nas1l DU~UnUr: Erkeklerin DUnyasmda Ba~anh Olmamn Yedi
Altm Kurah COE-10 - "Kimse Beni Sevmiyor" (<;::ocugunuzun Arkada~ Edinmesine Nas1l
Yard1mc1 Olabilirsiniz?)
KEi-14 - Kocamzla Nas1I Konu~mahs1mz/Kanrnzla Nasil Konu~mahsm1z
KEi-15 - Kadmlar ve Benlik Sayg1s1 COE-11 - "Odevimi Kopekler KaptJ" (<;::ocugunuzun Odev Sorunlanyla
Ba~ac;:1kmamzm Yollan)
KEi-16 K1zlanm Deli Eden Anneler
COE-12 - <;::ocugunuzla Uzla~abilme: <;::ocuklann Asi ve Saldirgan Davram~lanrn
KEi-17 Erkekler A~ka inamrsa Durdurmak ic;:in Kapsamh Bir Yontem
KEi-18 Ke~ke Bunlan Evlenmeden Once Bilseydim
<;::OE-13 "Anne Yemin Ederim Ben Yapmad1m" (<;::ocugunuzun DUrUstlUge
KEi-19 Ke~ke Bunlan <;::ocugum Olmadan Once Bilseydim S1gmayan Davram~lanyla Ba~ac;:1kmamzm Yollan)
KEi-20 Erkekler Kendilerini Seven Kadmlan Severler COE-14 - "Anne $una Bak, Bana Vuruyor!" (<;::ocugunuzun Karde~iyle Rekabet
KEi-21 Sona Erdirilemeyecek Kadar iyi, SUrdUrUlemeyecek Kadar Kotu: ili~k.iyi Etmesiyle Ba~ac;:1kmamzm Yollan)
SUrdUrme ya da Sona Erdirme Karan Vermenize Yard1mc1 Olacak Bir COE-15 - Anababalann En <;::ok Sordugu Sorulann Cevaplan
K1lavuz
<;::OE-16 - Etkili Anababahk
KEi-22 <;::iftler ic;:in ileti~im Mucizeleri
COE-25 - 13-19 Ya~lan Arasmdak.i Genc;:ler: Ergenlik <;::agmdak.i <;::ocul<lanm
KEi-23 Gerc;:ek A~k
Anlamalan ic;:in Anababalara Bir Kilavuz
KEi-24 Ya~amboyu Suren Sevgi
COE-26 <;::ocuklanmza GUzel Degerler Kazanmay1 Ogretme
KEi-25 - Arad1gm1z A~ksa Neden Sadece Cinsellil<le Yetinesiniz?
COE-27 <;::ocugunuza S1mr Koyma
KEi-26 - Evlilik Teklifine "Evet" Dedikten Sonra Ne Yapmarnz Gerek.iyor
COE-28 - Bir Aile Olmamn GUzel Yollan
KEi-27 Elmay1 lstrmak: A~k Konusunda Akillanan Kadmlar
COE-29 - Bir <;::ocugu Sevmenin GUzel Yollan
KEi-28 Bir Kadmm 40 Ya~ma Gelmeden Once Verebilecegi En Akilhca On Karar
COE-30 - Bir Ergeni Sevmenin GUzel Yollan
COE-31 - Minik Canavann ilk Alti Haftas1
COE-32 Minik Canavar: GUzel Davrarn;;lar K1lavuzu
COE-33 - Minik Canavar: Dogru Beslenme K1lavuzu
COE-34 - Minik Canavar: Dogru Uyku Ah;;kanhklan
COE-35 - Anababalann Yapmas1 ve Yapmamas1 Gerekenler
COE-36 - Cocuklanm1za Verdigimiz Gizli Mesajlar
COE-37 - iyi Anababalann Yapmamas1 Gereken 7 $ey
COE-38 - iyi Genc;:lerin Yaptig1 En Akdhca 7 $ey
COE-39 - Mutlu ve Kendi Ayaklannm Ozerinde Duran Cocuklar Yeti;;tirmenin
On iki Kurah
COE-40 - MUkemmel Anababahk Sanati
COE-41 - Dikkat Eksikligi Hiperaktivite Bozuklugu Elkitab1
COE-42 - Ho;;geldin Bebek
COE-43 - Oyun Cocugu
COE-44 Dikkat Eksikligi Hiperaktivite Bozuklugu
COE-45 - Cocuk ve Genc;:lik Ruh Saghg1
COE-46 - Cocugunuzla Tart1;;madan ileti;;im Kurun
COE-4 7 - Saghkl1 Cocuk Yeti;;tirme K1lavuzu
HYB Yaymlan, Hekimler Yaym Birligi'nin, psikiyatristler, c;:ocuk psikiyatristleri,
psikologlar, pediatristler ve Ogretim Oyesi hekimler, c;:ocuk egitimi uzmanlan,
sosyologlar ve halkla ili;;kiler uzmanlanndan olu;;an bilimse! yaym kurulu tarafmdan
sec;:ilmekte ve gozden gec;:irilmektedir.
istediginiz kitaplan bUyUk kitabevlerinde bulabilir ya da kredi kart1rnzla sipari;; ede-
bilirsiniz. Listede yer alan kitaplann fiyatlanrn yaymevi merkezimize telefon ederek
ogrenebilirsiniz. bdemeli gonderme uygulamam1z yoktur.
Kredi kart1 ile kitap sipari~i: Almak istediginiz kitaplann kodlanrn, kredi kartm1zla
ilgili diger bilgilerle birlikte a;;ag1daki forma doldurup adresimize gondermenizle birlikte
sipari;;iniz i;;leme konacak ve kitaplar en kisa sUre ic;:inde adresinize gonderilecektir.
Kitap sipari;;lerinizi faksla ya da mektupla bize bildirebilirsiniz.
HYB Bas1m Yaym
ivedik Organize Sanayi Bf)Jgesi
Hasemek Sanayi Sitesi
1122. Cadde, 1469. Sokak, No: 9
ivedik, 06370 Ankara
Tel: (312) 394 28 76
Faks: (312) 394 28 77

l<itap Sipari~ Formu

~ag1da adlarm1 yazd1g1m kitaplan lutfen adresime gonderiniz.

1-~~~~~~~~- 2-~~~~~~~~- 3-~~~~~~~~-

4-~~~~~~~~- 5- ~~~~~~~~- 6- ~~~~~~~~-

Adi Soyad1
Adresi
Tel :(0 )................................................................................................................

O HYB Bas1m Yay1n Ltd. ~ti. Turkiye i~ Bankasi Bilkent -Ankara $ubesi 4276-219058 no.lu
hesaba yat1rd1m. Dekontun fotokopisi ektedir.
O HYB Bas1m Yay1n Ltd. $ti. 5323358 no.lu posta c;eki hesab1na yatird1m.
Fotokopisi ektedir.
O Kredi kart1 hesab1na bore; kaydediniz.
0 VISA 0 MASTERCARD/EUROCARD
IKart Sahibinin Adi Soyad1 I
IKredi Kart No. I DODD DODD DODD DODD
~::: ~'.'.~~:.~.~~:~~i. ~. ~D DD I lmza I
Bu formu (3121 394 28 77 no.lu fal<sa da gonderebilirsiniz. . .
,-- KiTAPLIGINIZDAKi PSiKOTERAPiST

HYE Yayznczlzk, psikoloji, kendini geli~tirme,

yonetim danz§manlzgz, esin kaynaklarz,
kadzn-erkek ve ili§kiler, cinsel ya§am, c;ocuk egitimi,
c;ocuklarzn-genc;len'n kendilerini geli§tirmesi,
ya§amzn giileryiizii ve saglzk konularznda
kitaplar yayzmlamaktadzr. BAGTRTP c;AGTRMADAN
YADA
HYB Yayznlarz, Hekimler Yayzn Birligi'nin, psikiyatristler, DOVMEDEN
c;ocuk psikiyatristleri, psikologlar, pediatristler ve Ogretim tOCUl< TERBiYESf
S1k1Cartflq11a.n0fcul0ncesl
Uyesi hekimler, c;ocuk egitimi uzmanlarz, sosyologlar ve Davrantt Sorunlarm11 Pralik ic&Omler
(1·6Y~Arat1)

halkla ili§kiler uzmanlarzndan olU§an bilimsel yayzn kurulu ~~) );"'7""7

tarafindan se<;ilmekte ve gozden ge<;in'lmektedir. /.{,
( ""c vo
··~·
I
Amaczmzz, insanlarzn gerek kendileri hakkznda
ne hissettikleriyle ilgili olarak, gerekse ba~kalarzyla olan ili§kileri
<;erc;evesinde ya§amlarznda olumlu degi§ikliklere yol ac;acak
nitelikli kitaplar yayzmlamaktzr.
Okuyucularzmzz bizim en dnemli bilgi kaynagzmzzdzr ve
onlarzn gorii§lerine, oneri ve ele§tirilerine <;ok deger ven'yoruz

~. r~~"i·; .·~.'
Okuyucularzmzzdan aldzgzmzz geri bildirime gore yeni kitaplar
yayzmlamayz siirdiirecegiz. ALTI·ON
YASLARI ri
I · .•.·.'....
: ...·.·.

Bize gdrii§lerinizi iletmek istz'yorsanzz liitfen bize yazznzz ARASIND ~',:~i

ya da kitap katalogumuzu edinmek istiyorsanzz ve yeni pkan COCUGUNUZU /~~
kitaplarzmzzz once siz ogrenmek istiyorsanzz adres listemizde yer AiuNizI O\'NIDIADAN \~::
almak i<;in yazz§ma adresinizi lutfen bize bildiriniz:
.NASIL TERBM,1M;
.'.IEDEBSiNiZ ~~

.
~~··2.}f :::~:...:::-::':'..,'::.:-:-.; .,~

~[
~OCUK~
"-:"-:-:- :"'',' ~.":...., -.~ .:.!':.:··~ • •~ ....~.... :
HYB Bas1m Yaym
ivedik Organize Sanayi Bolgesi
VE )Ii-- Akdh
Hasemek Sanayi Sitesi GEN~LiK Genglerin
1122. Cadde, 1469.Sokak, No:9 Yaptigi
ivedik, 06370 Ankara
Tel: (312) 394 28 76
RU•~.~~.?.~~GJVI
Yol GOsltrtn Yal;la.f1mlar \,)-Wd;u7&,ey
Faks: (312) 394 28 77 Pro,.Or.Stlihallin~llOI

\.... __ KiTAPUGINIZDAKi Y0NETiM DANI~MANI __ ) _......

I;.,;
.. )ohnCfric1
Und;)D.Frlcd
 T

HYB Yaymc1/1k 11n tum

kitaplan art1k bir T/Kla
'i
elinizde ... I

I
;

WWW
online kitap sat1~1

www.e·hyb.com

Tiim dergi ve kitaplannuzt internet sitemizden giivenle satin alabilirsiniz. i