You are on page 1of 60

‘hmd¥jbmJdS> & gm‘m{OH$ ݶm¶ & àoaUm & ¶moOZm & Amamo½¶

Owb¡ 2017 1
g˶‘od O¶Vo World Bank
ghH$ma d nUZ {d^mJ

‘hmamï´> ñnYm©j‘ H¥$fr {dH$mg àH$ën


""OmJ{VH$ ~±H$ d ‘hmamï´> emgZmMm amÁ`mVrb eoV‘mbmMo d eoù`m-‘|T>çmMo CËnmXZ dmT>dÊ`m~amo~aM
~mOmanoR>m§Mr j‘Vm ~m§YUr, n`m©`r ~mOma ì`dñWm§Mr {Z{‘©Vr d eoVH$è`m§Mr ~mOmanoR>m§er OmoS>UrÛmao
eoV‘mbmg d eoù`m-‘|T>çm§Zm {H$’$m`Vera ^md {‘idyZ XoÊ`mgmR>rMm amÁ`mVrb EH$‘od àH$ën.''

am~dbobo à‘wI CnH«$‘ d gmÜ`


n eoV‘mbmg {H$’$m`Vera ^md {‘imdm, `mgmR>r amÁ`mVrb 82 H¥$fr CËnÞ
~mOma g{‘Ë`m, 400 AmR>dS>r ~mOma, 112 dIma ‘hm‘§S>im§Mr JmoXm‘o d
24 OZmdam§Mo ~mOma `m§Mo AmYw{ZH$sH$aU.
n ~mOma g{‘Ë`m§À`m H$m‘mV gwgyÌVm `mdr `mgmR>r g§JUH$s` boIm nÕV,
g§JUH$s` {bbmd nÕVr `mgmR>r MmbZm.
n {ZdS>H$ ~mOma g{‘Ë`m§Mr JmoXm‘o d dIma ‘hm‘§S>imÀ`m 112 JmoXm‘m§‘YyZ
eoVH$ar, eoVH$ar JQ> d eoVH$ar CËnmXH$ H§$nÝ`m§Zr YmÝ` gmR>dUyH$ H$amdr
`mgmR>r d YmÝ` VmaU `moOZogmR>r MmbZm.
n amÁ`mVrb gd© {Oëøm§‘Ü`o eoV‘mb CËnmXZmda AmYm[aV
13,000 eoVH$ar JQ>m§Mr ñWmnZm d `m JQ>m§Zm Jmdg‘yh
ñVamda EH$ÌrH$aUmVyZ 410 eoVH$ar CËnmXH$
H§$nÝ`m§Mr ñWmnZm d `m H§$nÝ`m§Zm Jmdg‘yh
ñVamda ""eoVH$ar gm‘wXm{`H$ godm H|$Ð''
{Z{‘©VrVyZ eoV‘mbmMo EH$ÌrH$aU d {dnUZmgmR>r
MmbZm.
n eoirnmbZmg MmbZm XoÊ`mgmR>r {ZdS>H$ {Oëøm§‘Ü`o
1000 Cñ‘mZm~mXr n¡Xmgj‘ ~moH$S>m§Mo dmQ>n, 250 eoirnmbZ
àmË`{jH$m§Mr C^maUr d 705 newgItÀ`m Zo‘UwH$m d 288 OZmdam§Mr
VnmgUr d CnMma {e[~am§Mo Am`moOZ.
n àH$ënm§VJ©V amÁ`m‘Ü`o eoVrda AmYm[aV CÚmoJ-ì`dgm`m§Zm MmbZm
XoÊ`mÀ`m Ñï>rZo ""H¥$fr ì`dgm` àmoËgmhZ gw{dYm'' d eoVH$è`m§Zr {nH$
nÕVr‘Ü`o ~Xb H$ê$Z d ~mOma^mdm§Mm {dMma H$ê$Z {H$’$m`Vera eoVr ìhmdr
`m Ñï>rZo ""^maVr¶ H¥$fr {dnUZ ‘m{hVr d {dûcofU H|$Ð'' `m `§ÌUm§Mr
ñWmnZm d àH$ën nümV `m godm {Za§Va amhVrb, `m Ñï>rZo dmQ>Mmb.

‘hmamï´> ñnYm©j‘ H¥$fr {dH$mg àH$ën


ßbm°Q> Z§. E’$/B©/78, n{hbm ‘Obm, ^y{dH$mg ~±Ho$Mo à{ejU H|$Ð, ‘mH}$Q> `mS>©, JwbQ>oH$S>r, nwUo- 411 030
XyaÜdZr: (020) 24270315/24270316, ’°$³g: (020) 24270322
E-mail: macp2009ymail.com | Website: http://macp.gov.in

2 Owb¡ 2017
A§Va§J
20 XwîH$mi‘wº$sgmR>r
emœV Obg§YmaU
"‘r ‘w»`‘§Ìr
~mobVmo`' ¶m
H$m¶©H«$‘mV ‘w»`‘§Ìr
Xod|Ð ’$S>Udrg ¶m§Zr
emœV Obg§YmaU
H$aUmè`m Ob`wº$ {edma `moOZoMr
JmdmJmdm§‘Ü`o à^mdr A§‘b~OmdUr
H$ê$Z, VgoM aIS>bobo qgMZ àH$ën
{ZYm©[aV doioV nyU© H$ê$Z g§nyU© ‘hmamï´>
XwîH$mi‘wº$ H$aÊ`mV `oB©b; Aer ½dmhr
{Xbr.

32 gj‘rH$aUmMr Zdr {Xem


5 Ho$di H$O©‘m’$s Zmhr, H$O©‘wº$s... g‘mOmÀ¶m VimJmimVrb {d{dY
KQ>H$m§Zm Ý`m` {‘imdm, Ë`m§À`m
eoVr, XyY Am{U nyaH$ d à{H«$`m CÚmoJm§Mo XrK©H$mbrZ YmoaU AmIyZ ‘hmamï´> gaH$ma OrdZmMm ñVa C§Mdmdm, `mgmR>r
dmQ>Mmb H$arV Amho. B{VhmgmVbr gdmªV ‘moR>r H$O©‘m’$s gaH$maZo {Xbr Agbr Var gm‘m{OH$ Ý`m` {d^mJm‘m’©$V {d{dY
VodT>çmZo ^mJUma Zmhr. eoVH$ar H$m`‘Mm H$O©‘wº$ Pmbm nm{hOo. - ‘w»¶‘§Ìr ¶moOZm§Mr à^mdrnUo A§‘b~OmdUr
H$aʶmV ¶oV Amho.
8 dZ h¡ Vmo Ob h¡, Ob h¡ Vmo H$b h¡
Ho$di H$O©‘m’$s Zmhr, H$O©‘wº$s... 5
dZ h¡ Vmo Ob h¡, Ob h¡ Vmo H$b h¡ 8 amÁ`mV 1 Ow§b¡ Vo 36 {eH$m Am{U g‘W© ìhm...
d¥jbmJdS>rMm bmoH$moËgd 12 7 Owb¡ 2017 `m
dZ‘hmoËgdmÀ`m H$mimV gm‘m{OH$ Ý`m`
PmS>m§Mr {^er 17 {d^mJm‘m’©$V AZwgy{MV
hmoUmè`m 4 H$moQ>r
PmS>o Aer bmdm... 18 d¥jbmJdS>rMr ‘m{hVr OmVr, O‘mVr, {deof
XwîH$mi‘wº$sgmR>r emœV Obg§YmaU 20 Am{U Ë`m‘mJMm ‘mJmg àdJ©, {d‘wº$
amOfu emhÿ ‘hmamOm§Mo ObYmoaU 25 CÔoe dZ‘§Ìr gwYra OmVr O‘mVr `m
"Ob`wº$'Mr {H$‘¶m... 26 ‘wZJ§Q>rdma `m§À`m eãXmV... àdJm©Vrb embo` VgoM ‘hm{dÚmb`rZ
eoVH$è¶m§À¶m {hVmgmR>r 30 {dÚmÏ`mªgmR>r {d{dY àH$maÀ`m
{eî`d¥Îmr {Xë`m OmVmV.
gj‘rH$aUmMr Zdr {Xem 32 12 d¥jbmJdS>rMm bmoH$moËgd
{eH$m Am{U g‘W© ìhm... 36 h[aV ‘hmamï´>mÀ`m Ü`o`{Zð> dmQ>MmbrV 40 {‘eZ Hw$nmofU {Z‘y©bZ
{‘eZ Hw$nmofU {Z‘y©bZ 40 bmoH$m§Mm gh^mJ hr EH$ A‘yë` Jmoï> Amho. Hw$nmofU {Z‘y©bZmgmR>r Amamo½¶
Zm|Xr 42 dZ {d^mJmZo nwÝhm EH$Xm amÁ`mVrb OZVobm {d^mJm‘m’©$V {deof à¶ËZ Ho$bo OmV
AmË‘{dûdmg Am{U {MH$mQ>r 46 `oË`m 1 Owb¡ Vo 7 Owb¡ `m H$mimV 4 H$moQ>r AmhoV. ˶mMm AmT>mdm ZwH$VmM Amamo½¶
nmdgmù`mV Vã¶oV gm§^mim... 48 d¥jmamonUmÀ`m H$m‘mV gh^mJr hmoÊ`mMr gmX ‘§Ìr S>m°. XrnH$ gmd§V ¶m§Zr KoVbm.
gm`~a hëë¶mnmgyZ gmdYmZ 50 KmVbr Amho. ˶mMm d¥Îmm§V...
EH$m AmJù¶m b¾mMr Jmoï> 52
Obg‘¥Õ JmoioJmd 53 46 AmË‘{dûdmg Am{U {MH$mQ>r
ñ‘mQ>© emim 54 ZmJar godm narjoV
‘VXma amOm: bmoH$emhrMm YmJm 56 ‘hmamï´>mVyZ n{hë¶m
¶oWo H$a ‘mPo OwiVr... 58 Amboë¶m {dœm§Obr
Jm¶H$dmS> ¶m§Mr ‘wbmIV.

Owb¡ 2017 3
df© 69 do | A§H$ 1 | Owb¡ 2017 g§nmXH$s¶

h[aV ‘hmamï´>, g‘¥Õ ‘hmamï´>


‘m{hVr d OZg§nH©$ ‘hmg§MmbZmb`,
‘hmamîQ´> emgZ ‘hmamï´>mgmR>r Owb¡ ‘{hZm ‘hÎdmMm R>aUma Amho. Joë`m dfu 2 H$moQ>tnojm A{YH$
d¥jbmJdS> H$ê$Z, EH$m {dH«$‘mMr Zm|X amÁ`mZo Ho$br hmoVr. bmoH$gh^mJmVyZ {H$Vr àM§S>
H$m‘ hmoD$ eH$Vo, `mMo CËH¥$ï> CXmhaU åhUyZ `mH$S>o nmhmdo bmJob. d¥jbmJdS>rÀ`m `m
CËgmhmZo ào[aV hmoD$Z `§Xm emgZmZo 4 H$moQ>r d¥jbmJdS>rMo ܶo¶ R>adbo Amho. `§XmgwÕm
g§nmXZ Joë`m dfugmaImM bmoH$m§Mm à{VgmX Ano{jV AgyZ, {ZYm©[aV C{Ôï>mnojm A{YH$
d¥jbmJdS> hmoB©b Aer Anojm Amho. `m d¥jbmJdS>r‘wio amÁ`mMr dmQ>Mmb h[aV
n ‘w»` g§nmXH$
{~«Ooe qgh ‘hmamï´>mH$S>o hmoV Amho.
n g§nmXH$ ‘§S>i
AO¶ A§~oH$a d¥j Amnë`mbm àmUdm`y XoVmV. gy`m©nmgyZ {ZKUmè`m A{VZrb {H$aUm§nmgyZ Amnbo
Xod|Ð ^wO~i g§ajU H$aVmV. n`m©daUmMo g§VwbZ amIʶmV d¥jm§Mm ‘moR>m gh^mJ AgVmo Ago AgyZhr,
{edmOr ‘mZH$a ‘mZdmZo Joë`m H$mhr dfm©V An[a{‘V d¥jVmoS> Ho$br Amho. Ë`mMo Xwîn[aUm‘ Vmn‘mZ dmT>,
n g§nmXH$ gwaoe dm§{Xbo
{ZgJm©À`m bharnUmV dmT>, àXyfUmV dmT> Aem {d{dYàH$ma Amnë`mg‘moa AmhoV.
Amnbo OrdZ‘mZ g‘¥Õ, gwIr Am{U {ZamoJr R>odÊ`mgmR>r d¥jm§Mr JaO Amho. Ë`m‘wio
n Cng§nmXH$ JOmZZ nmQ>rb
amÁ`emgZ d¥jbmJdS>rMr ‘hÎdmH$m§jr ‘mohr‘ am~dV Amho.
amOmam‘ XodH$a d¥jbmJdS>rÀ`m CËgmhmgmo~V AmnU gdmªZr d¥jm§Mo g§JmonZ,
{ZJm d g§dY©ZmgmR>rhr OmJê$H$ AgUo JaOoMo Amho, VoìhmM hr
àemgZ ‘mohr‘ `eñdr hmoB©b.
n àemgZ A{YH$mar ‘rZb OmoJioH$a ‘hmamï´> emgZmZo amÁ`mVrb AmVmn`ªVMr gdm©V ‘moR>r
n {dVaU ghm¶H$ A[ídZr nwOmar H$O©‘m’$s Omhra H$ê$Z eoVH$è`m§Zm {Xbmgm {Xbm Amho. `m
n gmhmæ` ^maVr dmK H$O©‘m’$rÀ`m AZwf§JmZo, ‘w»`‘§Ìr Xod|Ð ’$S>Udrg `m§Zr {b{hbobm
{deof boI `m A§H$mV Amåhr g‘m{dï> Ho$bm Amho. "Am‘Mm ~iramOm hr Am‘À`m gaH$maMr
‘m§S>Ur gdm}ƒ àmW{‘H$Vm hmoVr, Amho Am{U ^{dî`mVhr amhrb; nU Ë`mM doir eoVH$ar H$Om©À`m
n ‘wIn¥îR> gw[e‘ H$m§~io {di»`mV nwÝhm AS>Hy$ Z`o hm ‘mPm à`ËZ Amho,' Ago ‘w»`‘§Í`m§Zr `m boImV AmdOy©Z
n ‘m§S>Ur, gOmdQ e¡boe H$X‘ Z‘yX Ho$bo Amho.
n ‘wÐU àr ‘r{S>`m AënmdYrVM A{Ve` bmoH${à` R>aboë`m, "‘r ‘w»`‘§Ìr ~mobVmo`' `m H$m`©H«$‘mV
gpìh©gog àm. {b. OyZ ‘{hÝ`mV ‘w»¶‘§Í`m§Zr {nÊ`mgmR>r nmUr, eoVrgmR>r nmUr Am{U CÚmoJmgmR>r nmUr `m
‘hmno, Zdr ‘w§~B©. {df`mda ‘hmamï´>mVrb OZVoer d¥Îmdm{hÝ`m, AmH$medmUr `mÛmao ‘Z‘moH$im g§dmX gmYbm
Am{U ZmJ[aH$m§Zr {dMmaboë`m àým§Zm CÎmao {Xbr. `m H$m`©H«$‘mMm {dñV¥V d¥Îmm§V Amåhr
nÎmm `m A§H$mV {Xbm Amho. "nmUr' `m {df`mdarb amÁ`emgZmMr ^y{‘H$m ñd`§ñnï>arË`m
g‘OyZ KoÊ`mgmR>r hm d¥Îmm§V Cn`wº$ R>aob.
‘m{hVr d OZg§nH©$ ‘hmg§MmbZmb`,
Amnë`m gdmªÀ`m AmdS>Ë`m "bmoH$amÁ`'Mo B§J«Or ^md§S> "‘hmamï´> AhoS>'À`m ‘o
ZdrZ àemgZ ^dZ, 17dm ‘Obm,
‘§Ìmb`mg‘moa, hþVmË‘m amOJwê$ Mm¡H$, ‘{hÝ`mÀ`m A§H$mMo {deof H$m¡VwH$ n§VàYmZ H$m`m©b`mZo Ho$bo. nrE‘Amo [Q‰>Q>ada hm A§H$hr
‘w§~B©-400 032. Q>mH$Ê`mV Ambm. Am‘À`m n[al‘mMr XIb gdm}ƒ nmVirdê$Z KoVbr Joë`mZo ‘m{hVr d
Email : lokrajya.dgipr@maharashtra.gov.in OZg§nH©$ ‘hmg§MmbZmb`mgmR>r hr AË`§V A{^‘mZ Am{U AmZ§XmMr ~m~ R>abr Amho.
"bmoH$amÁ`' d "‘hmamï´> AhoS>' `m {Z`VH$m{bH$m§Mo A§H$ A{YH$m{YH$ XO}Xma d JwUdÎmmnyU©
{dVaU Am{U dJ©UrXma hmoVrb ¶mgmR>r Amåhr à¶ËZerb amhÿ.
dJ©UrXma d VH«$ma {ZdmaU - 022-22021530
Email : lokvitaran.dgipr@maharashtra.gov.in
{~«Ooe qgh
B© - bmoH$amÁ` http://dgipr.maharashtra.gov.in (‘w»¶ g§nmXH$)

4 Owb¡ 2017
Ho$di H$O©‘m’$s Zmhr, H$O©‘wº$s...
eoVr, XyY Am{U nyaH$ d à{H«$`m CÚmoJm§Mo XrK©H$mbrZ YmoaU AmIyZ ‘hmamï´> gaH$ma dmQ>Mmb H$arV Amho. Ë`mMr ’$iohr AmVm {Xgy bmJbr
AmhoV. B{VhmgmVbr gdm©V ‘moR>r H$O©‘m’$s gaH$maZo {Xbr Agbr Var VodT>çmZo ^mJUma Zmhr. eoVH$ar H$m`‘Mm H$O©‘wº$ Pmbm nm{hOo.

O JmMm nmoqeXm Agbobm Am‘Mm


eoVH$ar H$mbhr AS>MUrV hmoVm
Am{U AmOhr Amho. 31 Am°ŠQ>mo~a 2014
`moOZm H$YrM A‘bmV AmUbr Jobr Zmhr. Q>rH$m H$mhr H$mi ~mOybm
R>odbr Var dñVwpñWVr ZmH$mê$Z MmbV ZgVo. Vgo Ho$bo Va Vr ñdV:M
ñdV:Mr Ho$bobr ’$gdUyH$ R>aVo. CËnmXH$Vm dmT>dÊ`mgmR>r nmUr
amoOr amÁ¶mMr gyÌo hmVr KoVbr, Voìhm Á`m Am{U drO {OVH$s Amdí`H$, {VVH$sM {nH$boë`m eoV‘mbmbm `mo½`
H$mhr g‘ñ`m ‘mÂ`m nXar nS>ë`m, Ë`mVrb ^md XoUmar ~mOmanoR>gwÕm Amdí`H$ Amho. (CËnmXH$Vm dmT>dUo, ho ‘r
gdmªV ‘moR>r g‘ñ`m hr eoVrMr hmoVr. Ooìhm Ooìhm åhUVmo, Voìhm Ë`mV bmJV‘yë` H$‘r H$aUo Am{U hoŠQ>ar
åhUyZM gaH$maZo àma§^mnmgyZM `m joÌmda CËnmXZ dmT>dUo, ho Ano{jV Amho. VaM Iè`m AWm©Zo h‘r^md hm
{deof bj {Xbo. eoVrVrb g‘ñ`m§H$S>o nadS>Umam Agob.) H$m§ÚmMo CXmhaU ~Km! nydu, g§nyU© Xoembm H$m§Xo
Xod|Ð ’$S>Udrg ‘w»`‘§Ìr åhUyZ Ogo ‘mPo bj AgVo, AmnU nwadm`Mmo. CÎmaoH$S>rb gd© amÁ`o Am{U ‘Ü` àXoe hr Amnbr
‘w»¶‘§Ìr VgoM EH$ eoVH$ar åhUyZhr ‘r `m g‘ñ`m§H$S>o ~mOmanoR> hmoVr. AmO ZD$ amÁ`o H$m§Xm CËnmXZ KoVmV. Ë`m‘wio, n`m©`r
nmhVmo. ñdV: EH$ eoVH$ar Agë`mZo `m {nH$m§H$S>o Amnë`mbm dimdo bmJob. Zmhr Va eoV‘mbmbm ^md ZgUo,
ì`Wm ‘r OdiyZ nm{hë`m Am{U AZw^dë`m AmhoV. ‘mJmg ^mJmMo hm qMVoMm {df` ~ZVmo. ~mOmamVrb J«mhH$m§Zm AmH$mabo OmUmao Xa
15 df} à{V{Z{YËd Ho$bo Amho. amÁ`mÀ`m B{VhmgmVrb gdmªV ‘moR>r Am{U eoVH$è`m§Zm {‘iUmam àË`j ^md hr VwbZm AñdñW H$aVo.
H$O©‘m’$s Omhra H$aVmZm ‘mÂ`m ‘ZmV `mM ^mdZm XmQy>Z Amë`m nU, hmVmda hmV XoD$Z ~gÊ`mnbrH$S>o AmYrÀ`m amÁ`H$Ë`mªZr H$mhr
AmhoV. Am‘Mm ~iramOm hr Am‘À`m gaH$maMr gdm}ƒ àmW{‘H$Vm Ho$bo Zmhr Am{U ‘Ü`ñWm§Mo ’$mdbo. Xbmb, AS>Ë`m§Mr gmIir
hmoVr, Amho Am{U ^{dî`mVhr amhrb. nU Ë`mM doir eoVH$ar {Z‘m©U Pmbr Am{U eoVH$ar nwaVm ZmJdbm Jobm.
H$Om©À`m {di»`mV nwÝhmnwÝhm AS>Hy$ Z`o, hm ‘mPm à`ËZ Amho.
nmUr Am{U drO `m eoVrÀ`m g‘ñ`m Agë`m Var Ë`mhÿZ A{YH$ Ad¿`m AS>rM dfm©V...
g‘ñ`m ‘bm eoV‘mbmbm {‘iUmè`m H$‘r ^mdmMr dmQ>Vo. ~mOmanoR>oMm Amåhr `m gmè`m g‘ñ`m§Zm EH$X‘ {^S>bmo. emœV qgMZmgmR>r
A^md Am{U ZJÊ` Agbobm H¥$[fà{H«$`m CÚmoJ `mVyZ eoVrMo à`ËZ gwê$ Ho$bo. Ë`mM doir Vo nmUr eoVrbm XoVm `mdo, `mgmR>r Ë`mbm
AW©H$maU YmoŠ`mV Ambo. eoVrV daH$aUr AZoH$ Cnm` doimodoirÀ`m drOOmoS>Ur {Xbr. eoVH$è`mMr ~mOmanoR> Ë`mÀ`m hmVr Agmdr,
amÁ`H$Ë`mªZr Ho$bo. ‘mÌ, OI‘ nyU©V: ~ar hmoB©b, Aer XrK©H$mbrZ `mgmR>r "g§V gmdVm ‘mir AmR>dS>r ~mOma `moOZobm' JVr {Xbr Am{U

Owb¡ 2017 5
Ë`m ^mJmV Oo {nH$Vo, Ë`m ^mJmV Ë`mda à{H«$`m àH$ën C^maÊ`mV `e ngadbm OmB©b. àmXo{eH$ nmVirda qgMZ àH$ënm§À`m H$m‘m§Zm JVr
{‘idbo. H$mhr àH$ën nyU© hmoV AmhoV. H$mhr bdH$aM nyU© hmoVrb. {‘imbr Amho. àYmZ‘§Ìr H¥$fr qgMZ `moOZoV amÁ`mbm 26 hOma
AmO {damoYH$ Q>rH$m H$arV Agbo Var `m gd© gm‘y{hH$ à`ËZm§Zm H$moQ>tMr ‘XV H|$ÐmZo {Xbr. nyduÀ`m gaH$ma‘Ü`o eoVH$è`m§Zm O‘rZ
{‘iUmao `e Am{U Ë`mMo ^{dî`mVrb ’${bV, `mMr AñdñWVm A{YJ¥hrV H$aVmZm H$dS>r‘mob ‘mo~Xbm {‘io. AmVm nmMnQ> ‘mo~Xbm
Ë`m§À`m Q>rHo$VyZ A{YH$ OmUdVo. Oo Amnë`mbm 50 dfmªV O‘bo {‘iV Agë`mZo gdmªV ‘moR>m AS>ga Agbobr ^yg§nmXZmMr H$m‘o
Zmhr, Vo `m gaH$mabm Ho$di AS>rM dfmªV O‘VoM H$go, hoM Iao doJmZo hmoV AmhoV. `m gmè`m H$m‘m§Mm A{Ve` AZwHy$b n[aUm‘
XwIUo Amho. eoVrVrb àË`oH$ KQ>H$m~m~V Vr 15 df} Am{U Am‘Mr JmdmoJmdr {Xgy bmJbm Amho.
AS>rM df} Aer VwbZm Ho$br Var ho H$m‘ {H$Vr ‘moR>o Amho, `mMr
ghO H$ënZm `mdr. `m à`ËZm§Mm Iam bm^mWu Agbobm eoVH$ar, qgMZ àH$ënm§Zm JVr
gwa{jV hmVm§V amÁ`H$ma^ma {Xbm, `m~Ôb AmœñV Amho. `m gaH$maZo eoVH$è`m§Zm AmYma Úmd`mMm Agob Va ‘hmamï´>mVrb aIS>bobo
{ZU©`eyÝ`Vm g§n{dbr d H$m`©VËnaVm AmUbr. àH$ën ‘mJu bmdUo AË`§V Amdí`H$ hmoVo. Vo H$m‘ Amåhr doJmZo gwê$
Ho$bo Amho. H¥$îUm-‘amR>dmS>m àH$ën AZweofmVyZ ~mhoa H$mTy>Z Ë`mgmR>r
XoemMo amob ‘m°S>b 'Ob`wº$ {edma' 250 H$moQ>tMr VaVyX Amåhr Ho$br. JmogrIwX©, {ZåZdYm©, ~|~im Aem
OZAm§XmobZmÀ`m ê$nmZo g‘mOmZo ñdrH$mabobr, AÝ` amÁ`m§Zr AZoH$ àH$ënm§Zm JVr {Xbr. n{ü‘ ‘hmamï´>mVrb AZoH$ àH$ën
‘m°S>ob åhUyZ ñdrH$ma Ho$bobr Ob`wº$ {edma `moOZm hr AmO eoVrbm "àYmZ‘§Ìr H¥$frqgMZ `moOZo'V AmUbo. AJXr ImanmUnÅ>çmMmhr
emœV qgMZ XoVo Amho. amÁ`mV 11 hOmam§hÿZ A{YH$ Jmdm§Vrb ~maH$mB©Zo {Z`moOZmV g‘mdoe H$aÊ`mV Ambm. {dX^©-‘amR>dmS>çmV
nmÊ`mMm àý {‘Q>bm Am{U H$Yr Zm H$Yr XwîH$mimV gmnS>Umar 24 Mma hOma Jmdm§‘Ü`o "ZmZmOr Xoe‘wI H¥$fr g§OrdZr àH$ën' OmJ{VH$
hOma Jmdo XwîH$mi‘wº$ H$aÊ`mH$S>o X‘Xma dmQ>Mmb Mmby Amho. ~±Ho$À`m ‘XVrZo gÜ`m am~dbm OmVmo Amho.
Ob`wº$ {edmaMr AmOda {H$‘mZ VrZ bmIm§da H$m‘o Pmbr. `mVyZ Or
12 bmI hoŠQ>a qgMZj‘Vm V`ma Pmbr, Ë`mgmR>r Ho$di Mma hOma {dH«$‘r Jw§VdUyH$
178 H$moQ>r én`o Amåhr IM© Ho$bo. Ë`mVhr 560 H$moQ>r OZVm- amÁ`mÀ`m B{VhmgmV Pmbr Zmhr, BVH$s Jw§VdUyH$ `m XmoZ dfmªV
OZmX©ZmZo {Xbo. `mM H$m‘m§gmR>r OwZo gaH$ma dmnaV Agbobo eoVrV Pmbr Amho. Ë`mMm n[aUm‘hr {XgVmo Amho. eoVrMm {dH$mgXa
"H°$ëŠ`wboQ>a' hmVr KoVbo, Va Vrg hOma H$moQ>r bmJbo AgVo. nyU© àW‘M Xwhoar AmH$S>çm§V åhUOo 12.5 Q>¸o$ BVH$m Pmbm Amho. Joë`m
Pmboë`m 60 hOma {d{har, 50 hOmam§da eoVVir hr ‘moR>r H$m‘o nma gaH$maZo Ho$bobr EHy$U H$O©‘m’$s hr gmV hOma H$moQ>tMr hmoVr. nU,
nS>br. "Jmi‘wº$ YaU Am{U Jmi`wº$ {edma'Mr Va H$m‘o gw§Xa hmoV Amnë`m gaH$maZo eoVH$è`m§Zm XmoZ dfmªV amoIrZo {Xbobr ‘XV Ë`mhÿZhr
AmhoV. `mVyZ {H$‘mZ 50 hOma Vbmdm§‘Yrb Jmi H$mTy>Z Vmo eoVrV A{YH$ Amho. Joë`m gaH$maZo 15 dfmªV {Xbobr ‘XV AdKr Mma

åhUyZ Zâ`mMo à‘mU 70:30 Agmdo, Agm


amÁ` gaH$maMm AmJ«h Amho. ‘moeuV
{nH$Umao g§Ìo Agmo, H$s H$mngmda à{H«$`m
H$aUmam Zm§XJmd I§S>oœaMm "’$m‘© Qy> ’°$eZ'
Q>oŠgQ>mBb nmH©$ Agmo, Zm§XoS>‘Ybm
’$ià{H«$`m àH$ën Agmo H$s, ZmJnwamVrb
’y$S>nmH©$ Agmo, H$moH$UmVrb H$mOw~m|S>mdarb
àH$ën Agmo H$s OmbÝ`mVrb grS>nmH©$
eoVrnyaH$ CÚmoJm§Mr ^amar XyYCËnmXH$ eoVH$è`m§Mm Z’$m `m‘wio Agmo, Ago AZoH$ àH$ën gaH$maZo
eoVrnyaH$ CÚmoJm§À`m joÌmVhr amÁ` à{VbrQ>a Mma én`m§Zr dmT>bm Amho. Á`m§Zr hmVr KoVbo.
gaH$maZo ‘moR>r Pon KoVbr. AmO {dX^© Amnë`m d¡`{º$H$ ñdmWm©gmR>r XwYmMm "OoWo Oo {nH$V§, VoWo Vo InV Zmhr', hr
Am{U ‘amR>dmS>çmV VrZ hOma Jmdm§‘Ü`o gaH$mar ~«±S> g§n{dbm, VoM AmO eoVH$è`m§Mo åhU bdH$aM ImoQ>r R>aob.
EZS>rS>r~rÀ`m ghH$m`m©Zo XyY CËnmXZmbm H$ï>mMo XyY añË`mda AmoVm`bm AmVwa "H$moH$mH$mobm'À`m {‘{ZQ>‘oS>‘Ü`o {dX^©,
MmbZm {Xbr OmV Amho. hm H$m`©H«$‘ gd© {XgVmV. XwYg§Km§Zr Amnbm Z’$m ‘amR>dmS>çmVrb ‘mog§~rMm ag AmVm {Xgy
Jmdm§‘Ü`o Omdm, Agm Am‘Mm à`ËZ Amho. eoVH$è`m§gmo~V ZrQ> dmQ>bm AgVm Va AmO bmJbm Amho. "’±$Q>m'‘Ü`o Xhm Q>¸o$ g§Í`mMm
XyY eoVH$ar AS>MUrV gmnS>bm ZgVm. bJXm dmnaUohr AmVm bdH$aM gwê$ hmoB©b.

6 Owb¡ 2017
hOma 438 H$moQ>r én`o hmoVr. AmKmS>r gaH$maZo 15 dfmªV nydunojm A{YH$ ^md XoÊ`mMo H$m‘ gaH$maZo Ho$bo. ‘Ü`§Var VwarMm àý
nrH${då`mnmoQ>r Mma hOma ghmeo H$moQ>r én`o {Xbo (dfm©bm gamgar hmoVm. g§nyU© XoemVrb 11 bmI Q>Z IaoXrn¡H$s {dH«$‘r ghm bmI Q>Z
306 H$moQ>r), Va Amnë`m gaH$maZo AS>rM dfmªV ghm hOma 739 VyaIaoXr ‘hmamï´>mV Pmbr. 5050 én`o Agm gdm©{YH$ Xa {Xbm.
H$moQ>r én`o {Xbo. (åhUOo dfm©bm gamgar VrZ hOma 369 H$moQ>r). Oo `mnyduÀ`m gaH$maZo Ho$bobr gdm©{YH$ VyaIaoXr hr 20 hOma Q>Z hmoVr.
gaH$ma dfm©H$mR>r 23 hOma drO OmoS>Ê`m Úm`Mo, VoM ‘hmamï´> gaH$ma
AmO AS>rM dfmªV XmoZ bmI 75 hOma OmoS>Ê`m XoD$ eH$bo. hr eoVH$ar Am§XmobZ
Am‘À`m H$m‘mMr JVr Amho. AmVm gm¡a’$sS>aÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ eoVH$è`m§Mo Am§XmobZ ‘r g‘OmdyZ KoVbo. nU, Ë`m§À`m Im§Úmda
eoVH$è`m§Zm 12 Vmg drO {Xbr OmB©b. AmË‘hË`mJ«ñV {Oëøm§‘Ü`o ~§XyH$ R>odyZ H$mhr amOH$s` njm§Zr Omo YwS>Jyg KmVbm, Or qhgm Ho$br,
VmVS>rZo Cnm` `moOUo Amdí`H$ hmoVo. VoWo "‘hmË‘m ’w$bo OZmamo½` Á`m eoV‘mbmMr ZmgmS>r Ho$br, Ë`m‘wio, ‘mÌ ì`{WV Pmbmo. hr
`moOZo'À`m ‘mÜ`‘mVyZ ‘mo’$V CnMmam§Mr gw{dYm XoÊ`mV Ambr. nmM Am§XmobZo Ý`mæ¶ ‘mJÊ`m§gmR>r AmhoV, H$s eoVH$è`m§Mo AmUIr Am{W©H$
bmIm§hÿZ A{YH$ eoVH$è`m§Zm ghmeo H$moQ>r IMy©Z CnMma XoÊ`mV Ambo. ZwH$gmZ H$aÊ`mgmR>r? amÁ`mÀ`m B{VhmgmVrb gdmªV ‘moR>r H$O©‘m’$s
`m 14 {Oëøm§Vrb 68 bmI eoVH$è`m§Zm Joë`m XmoZ dfmªV Mm¡Xmeo eoVH$è`m§Zm {‘iobM, hm ‘mPm eãX Amho. JaOy Am{U Jar~, Á`m§Zm
H$moQ>tMo YmÝ` XoÊ`mV Ambo. XmoZ én`o {H$bmo XamZo Jhÿ Am{U VrZ Iè`m AWm©Zo `m ‘XVrMr JaO Amho, Ë`m§ZmM Vr {‘iob. h‘r^mdmnojm
ê$n`o {H$bmo XamZo Vm§Xyi XoÊ`mV Ambm. H$‘r qH$‘VrV eoV‘mbmMr IaoXr bdH$aM H$m`Xoera JwÝhm R>aob.
eoVH$è¶mMm gmV-~mam H$moam H$aÊ`mMm à`ËZ hmoV AgVmZmM Vmo nwÝhm
H$O©~mOmar hmoUma Zmhr, hr H$miOr KoÊ`mMo H$m‘ H$aUo hoM amOH$s`
n[an¹$VoMo bjU Amho. Ë`m§À`m H$ï>mMm n¡gm Omoda Ë`m§À`m pIemV
nyU©nUo `oV Zmhr, Vmoda ~iramOm AmZ§Xr Am{U g‘¥Õ Pmbm, Ago
‘mZVm `oUma Zmhr. gaH$maÀ`m `m àm‘m{UH$ à`ËZm§Zm gdmªMr gmW
AmhoM. nU, Vr A{YH$ {‘imdr, gdmªZr `m à`ËZm§Zm hmV^ma bmdmdm,
hoM ‘mPo Z‘« AmdmhZ Amho. AÞXmË`mMo F$U Amnë`m gdmªZmM
’o$S>m`Mo AmhoV. Amnbo hmV Ë`mMm Kmg {hgH$mdyZ KoÊ`mgmR>r ZmhrV,
Va AmZ§XmZo Ë`mbm Kmg ^a{dÊ`mgmR>r gagmdbo nm{hOoV. ‘r
àma§^rnmgyZ AmJ«h H$arV Ambmo H$s, hm bT>m Ho$di EH$m H$O©‘m’$sZo
g§nUmam Zmhr. Vmo Ho$di EH$ Q>ßnm Agy eH$Vmo. Iam bT>m hm
eoVH$è`m§À`m H$m`‘ñdê$nr H$O©‘wº$sMm Agbm nm{hOo. H$m`‘À`m
H$O©‘wº$sMm AmJ«h ‘r AmOhr YaVmo. Zìho, Vmo ‘mPm {ZYm©a Amho.
XwîH$miJ«ñV ^mJmVrb eoVH$è`m§À`m ‘wbm§Mr ’$s gaH$ma ^aV KoVbobo H$O© ñdV: ’o$S>Ê`mMr EonV V`ma H$aUo, hmM H$O©‘wº$sMm Iam
Amho. eoVH$è`m§À`m ‘wbm§Zm eham§V Cƒ {ejUmÀ`m g§Yr {‘imì`m, AW©. Á`m {Xder ho gmao hmV EH$Ì `oVrb, EH$OwQ>rZo H$m‘ H$aVrb,
`mgmR>r "S>m°. n§Om~amd Xoe‘wI dg{VJ¥h {Zdm©h^Îmm' gwê$ Pmbm. PQ>Vrb Voìhm VoM eoVH$ar bT>çmMo Iao `e Agob!
‘moR>çm eham§V dfm©H$mR>r 30 hOma én`o `m `moOZoV {Xbo OmVmV. àý VwbZm H$aÊ`mMm Zmhr. Q>rHo$Mm Va ZmhrM Zmhr. nU,
{dH$mgmMm Amd AmUyZ Vmo H$ê$Z XmIdVm `oV ZgVmo. Ë`mbm
{d{dY Cnm``moOZm nmoQ>{VS>rH$ bmJVo. ‘ohZV bmJVo. KmofUm H$am`bm n[al‘ bmJV
`mo½` doir H$O©‘m’$s H$aUmaM, ho AJXr n{hë`m {XdgmnmgyZ ZmhrV. Ë`m àË`jmV CVadm`bm {OÔ bmJVo. Jmd, Jar~ Am{U
Amåhr gm§JV hmoVmo. nU, H$O©‘m’$s H$aÊ`mnydu ~iramOm nwÝhm {H$gmZ `mgmR>r gaH$ma AhmoamÌ H$m‘ H$aVo Amho. AmO àemgZmVrb
H$O©~mOmar hmoUma Zmhr, `mMohr à`ËZ Amdí`H$ hmoVo. H$Om©À`m A{YH$marhr Á`m JVrZo `m à{H«$`oV gh^mJr hmoV AmhoV, Omo CËgmh
n[aKm~mhoa Joboë`m eoVH$è`mbm H$O© {‘iÊ`mgmR>r ‘moR>çm à‘mUmV XmIdV AmhoV, Vmo dmImUÊ`mOmoJm Amho. ñdÀN> ^maV A{^`mZmV
nrH$H$Om©Mr ’o$aaMZm Ho$br. AmYrÀ`m gaH$maÀ`m H$mimV 32 hOma JmdmJmdmV em¡Mmb`m§À`m {Z{‘©VrV Va amÁ`mZo ‘moR>r ‘Ob JmR>br.
H$moQ>tÀ`m nwT>o H$O© Jobo Zmhr. Vo à‘mU AmO 42 hOma H$moQ>r Amho. AmO 19 bmI em¡Mmb`o J«m‘rU ^mJmV C^maÊ`mV Ambr
JmdmVM hdm‘mZmMm A§XmO H$imdm, Ë`mVyZ eoVH$è`mbm nrH${Z`moOZ AmhoV. àYmZ‘§Ìr Amdmg `moOZoVyZ eoVH$è`m§Zm Ë`mÀ`m h¸$mMm
H$aVm `mdo, H$mnUr, noaUr, amodUr `mMo {ZU©` KoVm `mdoV, `mgmR>r {Zdmam {‘iV Amho.
XmoZ hOma 65 hdm‘mZH|$Ðm§Mr C^maUr H$aÊ`mMo gaH$maZo R>adbo.
BVH$s hdm‘mZ H|$Ðo C^maUmao ‘hmamï´> ho n{hbo amÁ` Amho. JQ>eoVr, gm^ma : ‘hmamï´> Q>mBåg (15, 16 OyZ 2017)
V§ÌkmZmMr OmoS> Agohr AZoH$ Cnm` hmVr KoVbo AmhoV. eoV‘mbmbm nn

Owb¡ 2017 7
dZ h¡ Vmo Ob h¡, Ob h¡ Vmo H$b h¡
amÁ`mV 1 Vo 7 Owb¡ 2017 `m dZ‘hmoËgdmÀ`m H$mimV hmoUmè`m 4 H$moQ>r d¥jbmJdS>rMr ‘m{hVr Am{U
Ë`m‘mJMm CÔoe dZ‘§Ìr gwYra ‘wZJ§Q>rdma `m§À`m eãXm§V...

O J ^m¡{VH$ gwImÀ`m ‘mJo bmJbo


AgyZ naH°${nQ>m BZH$‘, OrS>rnr J«moW
hr Ë`mMr ^mfm Pmbr Amho. ha ì`º$s YZ
dZjoÌ 20 Q³³`m§À`m Amgnmg Amho Vo 33 Q>³³`m§n`ªV Ý`m`Mo
Agob Va dZO‘rZ nwaoer Zmhr. dZoVa O[‘Zrdahr Amnë`mbm
‘moR>çm à‘mUmV d¥jbmJdS> H$amdr bmJob. ’$º$ d¥j bmdUo ho, `m
H$s ~mV gwZVm h¡ bo{H$Z Amdí¶H$Vm h¡ ‘Z {‘eZMo C{Ôï> Zmhr Va d¥j bmdÊ`mÀ`m ‘mZ{gH$VoMo ~rOmamonU
H$s ~mV gwZZoH$s. ¶oWo EH$ n`m©daUdmXr H$aUo hm Ë`mMm hoVy Amho. ‘mJÀ`m dfu AmnU 2 H$moQ>r PmSo
åhUVmo, OJÊ`mgmR>r àË`oH$mbm àmUdm`y bmdÊ`mMo C{Ôï> R>odbo. `m dfu 4 H$moQ>r nwT>À`m dfu 13 H$moQ>r Am{U
bmJVmo H$s n¡gm? ho EH$Xm œmg ~§X H$ê$Z Ë`mÀ`m nwT>À`m dfu 33 H$moQ>r Aer VrZ dfm©V 50 H$moQ>r PmS>o
ZmoQ>m ‘moOm.. åhUOo ‘J n`m©daUemó bmdm`Mr AmhoV. Á`mbm d¥j bmdm`Mo AmhoV Ë`mbm àË`oH$mbm `mV
gwYra ‘wZJ§Q>rdma ‘hÎdmMo H$s AW©emó ‘hÎdmMo ho bjmV gh^mJr hmoVm `oUma Amho.
dZ‘§Ìr `oB©b. Iao Va gmYo gyÌ Amho. {OWo dZg¥ï>r ^maVr` g§ñH¥$Vr hr n`m©daUmda ào‘ H$aUmar, dZ Am{U d¥jm§er
{VWo Ordg¥ï>r. dZ h¡ Vmo Ob h¡, Ob h¡ Vmo ZmVo OmoS>m Ago gm§JUmar g§ñH¥$Vr Amho. Amnë`m àË`oH$ Y‘m©V d¥jm§Mo
H$b h¡.. ‘hÎd AZÝ`gmYmaU Amho. Ë`m‘wio gmX KmVbr Va bmoH$
AmnU n`m©daUmMm àM§S> èhmg H$aV AgVmZm nwT>o `oVmV hm ‘mPm ‘mJÀ`m XmoZ H$moQ>r d¥jbmJdS>rMm
½bmo~b dm°{‘ªJ, Šbm`‘oQ> M|OgmaIo eãX AZw^d Amho. Amåhr 1 H$moQ>r bmoH$m§Mr h[aVgoZm
eãXH$moemVyZ ~mhoa nS>bo. AmVm AmnU Ë`mMr V`ma H$aV AmhmoV. amÁ`mVbm àË`oH$ ZmJ[aH$
qMVm H$aV AmhmoV. Á`m dgw§YaoZo ‘Zwî`mMo h[aVgoZoMm gXñ` ìhmdm Am{U Vmo n`m©daU
nmofU Ho$bo Vmo ‘Zwî` ‘mÌ dgw§YaoMo emofU ajUmMm goZmnVr ìhmdm hm à`ËZ Amho. ‘bm
H$aÊ`mV YÝ`Vm ‘mZV Amho. `m‘wio AZoH$ gm§Jm`bm AmO AmZ§X hmoVmo H$s, ‘hmamï´>mV
àý {Z‘m©U hmoV AmhoV. ho àý gmoS>dm`Mo AmO h[aVgoZo‘Ü`o 31 bmI bmoH$m§Zr gXñ`Ëd
AgVrb, n`m©daUmMo g§VwbZ {Q>H$dm`Mo ñdrH$mabo Amho.
Agob Va EH$M am‘~mU Cnm` Amho Vmo åhUOo
d¥jbmJdS>. n`m©daUdmXr g§ñH¥$Vr
EH$m ‘mUgmbm amoO 2100 én`m§Mm àmUdm`y Amnë`m g§Vm§Zr "d¥jd„r Amåhm gmo`ar dZMao'
bmJVmo. Vmo Oa 80 df} OJbm Va Ë`mMo {Xdg hmoVmV Ago åhUV d¥jm§er ZmVo OmoS>Ê`mMm g§Xoe {Xbm Va,
29200. `m nyU© Am`wî`mV Ë`mZo KoVboë`m àmUdm`yMr "d¥j ^oX Zhr H$aVo h¡ J[a~ Am¡a YZdmZ ‘o, XoVo g^rH$m gmW
~mOma^mdmà‘mUo qH$‘V H$mT>br Va Vmo 6 H$moQ>r 13 bmI 20 hOma A§VVH$, ObH$a ^r e‘emZ‘o', Ago gm§JV Hw$Ur dmñVdmMr OmUrd
én`m§Mm àmUdm`y nyU© Am`wî`mV KoVmo. ‘mPo åhUUo Amho H$s, Ë`mZo 6 H$ê$Z {Xbr Jobr Amho. Amnbr g§ñH¥$Vr hr n`m©daUdmXr g§ñH¥$Vr
H$moQ>rMr Zmhr, 13 bmImMr Zmhr, 20 hOma én`m§Mr Zmhr nU Amho. n`m©daU{damoYr g§ñH¥$Vr Zmhr. Omo ho OmUyZ KoUma Zmhr Ë`mbm
{H$‘mZ 20 én`m§Mo EH$ PmS> Var Am`wî`mV bmdmdo Am{U n`m©daUmÀ`m n`m©daUhr ‘m’$ H$aUma Zmhr. "‘¥Ë`yH$m O~ Iwbm Vm§S>d, ‘Zwî` Ho$
F$UmVyZ ‘wº$ ìhmdo. gm‘Zo Am`oJm, Š`y± Zhr ~Mm`o h‘Zo d¥j, `h gmoMH$a ‘mZd
nN>Vm`oJm', Aer EH$ {Xdg doi `oB©b. H$maU, "d¥j hr OrdZ H$s
bmoH$gh^mJ ‘Îmm h¡, OmZo ha BÝgmZ, BZHo$ {~Zm g§^d Zhr ‘mZd H$m H$ë`mU',
d¥jbmJdS> ho bmoH$gh^mJmVyZ hmVr KoVbobo {‘eZ Amho. ho H$m‘ hr dñVwpñWVr Amho.
’$º$ gaH$mar amhVm H$m‘m Z`o. ho ’$º$ dZ‘§Ìr, dZ g{Md qH$dm dZ hrM OmUrd AmnU H$ê$Z XoV AmhmoV. bmoH$ A{Ve` N>mZ Am{U
{d^mJm§À`m 27 hOma H$‘©Mmè`m§Zr H$amd`mMo H$m‘ Zmhr. ho d¥jYZwî` CËgmhdY©H$ à{VgmX XoV AmhoV. amoO Hw$Ry>Z Hw$Ry>Z ’$moZ `oVmV. ga
àË`oH$mZo CMbÊ`mMr JaO Amho. EHy$U ^m¡Jmo{bH$ joÌmÀ`m 33 Q>¸o$ Amåhr BVH$s PmS>o bmdV AmhmoV. ¶mMm Iyn AmZ§X dmQ>Vmo.
joÌ ho dZjoÌ Agbo nm{hOo Ago amï´>r` dZZrVr gm§JVo. AmO amÁ`mMo gmobmnya‘Ü`o EH$ S>m°ŠQ>am§Mm g‘yh Amho. Ë`m§Zr PmS>m§Mr {^er hm

8 Owb¡ 2017
d¥j bmdyZ Vo OJdÊ`mMo H$m‘ Ho$bo.
Ob, O‘rZ Am{U O§Jb dmMdm, amUrMm dmT>{Xdg Agob bmdm d¥j,
4 H$moQ>r d¥jbmJdS>rV gm‘rb ìhm... amOHw$‘mamMm OÝ‘ Pmbm bmdm d¥j, nmg
PmbmV bmdm d¥j- Zmnmg PmbmV bmdm
Ob, O‘rZ Am{U O§Jb dmMdÊ`mgmR>r gdmªZrM à`ËZ d¥j Ago H$aV Ë`m§Zr {ZgJm©er OwidyZ KoʶmMr d¥Îmr dmT>dbr.
H$aUo JaOoMo Amho. EH$sH$S>o AmnU {dH$mg H$aVmo` nU
Ë`mM~amo~a n`m©daUmMr hmZr hmoVo, ho àË`oH$mZo bjmV KoVbo ’$m°aoñQ> åhUOoM OrdZ
nm{hOo. Ë`m‘wio n`m©daU g§dY©Z ho ‘moR>o AmìhmZ Amho. emgZmZo Ia Va ’$m°aoñQ> `m eãXmVM OrdZ Amho. E’$ ñQ>°ÊS>g ’$m°a ’«y$Q>
50 H$moQ>r d¥j bmJdS> H$aÊ`mMm H$m`©H«$‘ hmVr KoVbm Amho. `m A°ÊS> ’y$S>, Amo ’$m°a Am°[ŠgOZ, Ama ’$m°a aoZ, B© ’$m°a EZOu, Eg ’$m°a
dfu 4 H$moQ>r PmS>o bmdÊ`mMm g§H$ën Ho$bm Amho. Ob, O‘rZ gm°Bb Am{U Q>r ’$m°a {Q>H$. OÝ‘mnmgyZ AIaoÀ`m œmgmn`ªV dZ Am{U
Am{U O§Jbmbm Amnë`m nyd©Om§Zr dZm§er Amnbm g§~§Y `oVmo. OrdZ `m eãXmVM Ord Am{U dZ Amho
B©œamMm XOm© {Xbm Amho. `m {VÝhr åhUOo {OWo dZ Amho {VWo Ord Amho. A‘o[aH$m Am{U MrZ‘Ü`o
Jmoï>r Zï> Pmë`m Va Hw$Urhr OJy "Am°[ŠgOZ ~ma' AmhoV. Amnë`m XoemV Var àmUdm¶y {dH$V KoÊ`mMr
eH$Uma Zmhr. OJmbm EH$m gyÌmV doi `oD$ Z`o. Á`m {Xder hr doi `oB©b Ë`m {Xder Amnë`m XoemMm
~m§YyZ EH$mË‘Vm {Q>H$dUo Amdí¶H$ Vmo nam^d Agob, Amnë`m n`m©daUr` {ejUmMm Vmo nam^d Agob
Amho. Vo gyÌ Amnë`m nyd©Om§Zm Ago ‘bm dmQ>Vo.
Mm§Jbo g‘Obo hmoVo. AbrH$S>À`m
H$mhr dfm©V nmdgmMo à‘mU H$‘r
Pmbo Amho. Vmo H$Yr Iyn nS>Vmo, Va
dZjoÌ dmT>dʶmMr JaO
‘amR>dmS>çmV nmM Q>³³`m§nojm H$‘r dZjoÌ Amho. Ë`mMm n[aUm‘
Hw$R>o nS>V Zmhr. Ë`m‘wio [nH$m§Mo
åhUyZ {VWo Xa nmM dfm©V VrZ df} XwîH$mi AgVmo. gm§Jbrgma»`m
‘moR>çm à‘mUmV ZwH$gmZ hmoVo. `m nmR>r‘mJo n`m©daUmMo g§VwbZ
{OëømV 28 H$moQ>r én`o IM© H$ê$Z, Amnë`mbm H¥${Ì‘ nmdgmMm
{~KS>Uo, hoM ‘w»` H$maU Amho. nydu JmdmJmdm§V ZXrZmbo,
à`moJ H$amdm bmJVmo. Amnbm AZw^d H$m` gm§JVmo? {OWo A{YH$ dZ
Vbmd, N>moQ>o ~§Ymao Agm`Mo. Ë`m‘wio nmÊ`mMm àý ZìhVm.
Amho {VWo OmñV nmD$g Amho. JS>{Mamobrgma»`m {OëømV ^m¡Jmo{bH$
AbrH$S>À`m H$mimV ho gd© Z¡g{J©H$ nmÊ`mMo òmoV AmnU Zï>
joÌmÀ`m 78 Q>¸o$ O§Jb Amho. {VWo gamgarnojm OmñV nmD$g nS>Vmo.
Ho$bo. nmUbmoQ>mMo ZwH$gmZ Ho$bo. Ë`m‘wio nmÊ`mMr J§^ra g‘ñ`m
Ooìhm AmnU EImÚm S>m°ŠQ>aH$S>o OmVmo Voìhm Vo H$m` gm§JVmV?
{Z‘m©U Pmbr. `mda Cnm` åhUyZ emgZmZo Ob`wº$ {edma hr
hdmnmbQ> H$am.. åhUOo H$m` hmo? Va {ZgJm©À`m gm{ÞÜ`mV Om..
`moOZm gwê$ Ho$br. Ë`m‘wio nmUrgmR>m dmT>bm. eoH$S>mo Jmdm§Zm
{OWo ewÕ àmUdm`y Amho, hdm CÎm‘ Amho {VWo Om.
nmUr {‘imbo. bmVya {OëømV AmO EH$hr Q>±H$a bmJV Zmhr. ho
AmO ‘mVrMr Yyn ‘moR>çm à‘mUmV hmoV Amho. 18 bmI IM©
Ob`wº$ {edmaMo `e Amho. ¶mbm OmoS> hdr Vr d¥jg§dY©ZmMr.
H$ê$Z ‘mVrMr Yyn Wm§~dÊ`mMo OodT>o H$m‘ hmoVo VodT>o H$m‘ EH$ dQ>d¥j
˶m‘wio amÁ` emgZmMm `m dfuMm 4 H$moQ>r d¥jbmJdS>rMm
H$aVmo ho Amnë`mbm ‘m{hVr Amho H$m? hr Yyn Wm§~dm`Mr Agob,
g§H$ën nyU© H$aÊ`mgmR>r VgoM Ob, O‘rZ Am{U O§Jb
Mm§Jbm nmD$g hdm Agob Va Amnë`mbm Amnbo dZjoÌ dmT>dmdo
dmMdÊ`mgmR>r àË`oH$mZo ‘ZmnmgyZ à`ËZ H$am`bm hdm.
bmJob. Ë`mgmR>r ho H$m‘ amÁ`mVrb 11 H$moQ>r 97 bmI bmoH$m§Mo
- Xod|Ð ’$S>Udrg, ‘w»`‘§Ìr
Pmbo nm{hOo. ‘mJÀ`m {nT>rZo Amnbm {dMma Ho$bm åhUyZ dZ {Q>H$bo.
AZmoIm CnH«$‘ am~dbm Amho. Xa ‘{hÝ`mbm Vo 200 PmS>m§Mr {^er
H$mT>VmV. Á`mMr {^er {ZKVo Vmo {VVH$s PmS>o Amnë`m gmWrXmam§À`m
‘XVrZo bmdVmo. amOJwéZJaÀ`m amZ‘mim JmdMo nr.Q>r. qeXo ZmdmMo
‘mOr gan§M AmhoV. Ë`m§Zr gJim Jmd {hadmJma H$ê$Z Q>mH$bm Amho.
g§`wº$ amï´>g§KmZo, "A~ OrS>rnr, na H°${nQ>m B§H$‘ H$s ~mV ~hmoV
hþB© A~ na H°${nQ>m g°{Q>g’°$ŠeZ H$s ~mV H$aVo h¡', Ago åhUV
2030 gmR>r 17 C{Ôï>o {Z{üV Ho$br. Ë`mV 5 ‘wÔo n`m©daUmer
g§~§{YV {ZdS>bo. Ë`m§Zr ^yVmZ Xoembm gdm©V g‘mYmZr Xoe åhUyZ
Omhra Ho$bo. ‘bm àý nS>bm..H$m? Ë`m§À`mnojm OmñV gmo`rgw{dYm
Va Amnë`m XoemV AmhoV, ‘J Ago H$m? H$maU Ë`m§Zr gdm©V OmñV

Owb¡ 2017 9
Ë`m§Zr Vr KoVbr nm{hOo Ago ‘bm dmQ>Vo. "noS> H$mQ>Zodmbo hmWm|go noS>
bJmZo Am¡a ~MmZodmbo hmWm| H$s g§»`m XgJwUm ~T>mZr h¡' hm `m
{‘eZMm gma Amho. Varhr H$mhr bmoH$m§Zm e§H$m AgVmV. "BVZo noS>
bJ|Jo Š`m, qOXm ah|Jo Š`m, ~S>o hm|Jo Š`m?' ‘r Ë`m§Zm EH$m ì`º$sMo
CXmhaU gm§JoZ. EH$ ì`º$s g‘wÐ{H$Zmar C^o amhÿZ {H$Zmè`mda `oUmè`m
EHo$H$m ñQ>ma {’$ebm nwÝhm g‘wÐmV gmoS>V hmoVm. Ë`mÀ`m eoOmê$Z EH$
ZH$mamË‘H$ ‘mZ{gH$VoMm ‘mUyg Mmbbm hmoVm. Vmo Ë`m ‘mUgmbm
åhUmbm, "`o Š`m H$a aho hmo hOmamo ñQ>ma {’$e ~mha Am`o h¡ {H$g
{H$g H$mo ~MmAmoJo?' ñQ>ma {’$e g‘wÐmV gmoS>Umam ‘mUyg Ë`mbm
åhUmbm, "{OVZmo H$mo ‘¡ ~Mm gH$Vm hÿ± CVZm| H$mo ‘¡ Oê$a ~MmD$§Jm..
‘wPo ZH$mamË‘H$Vm Ny> Zhr gH$Vr Vwåhr n`m©daUmMo ajU H$am..'
n`m©daU Vwåhmbm dmMdob hm `mVbm gmYm g§Xoe Amho.

d¥jYZwî¶
n{hë`m§Xm 2 H$moQ>r d¥jbmJdS>rMo C{Ôï> R>adbo Voìhm ‘ZmV e§H$m
hmoVr.. ho d¥jYZwî` AmnU noby eHy$ H$s Zmhr. nU amÁ`mVrb OZVoZo
Á`m àH$mao EH$Ì `oD$Z d¥jbmJdS>rMm bmoH$moËgd gmOam Ho$bm,
Ë`mVyZ {dœmg {‘imbm. ‘r Ë`mM {Xder `oË`m VrZ dfm©V amÁ`mV
50 H$moQ>r PmS>o bmdÊ`mMo {Z{üV Ho$bo. AmO {d{dY amondm{Q>H$m§‘YyZ
16 bmI amono CnbãY AmhoV. `m dfu C{Ôï> H$‘r R>odbo H$maU CÎm‘
dmT> Pmbobr XO}Xma amono bmJdS>rgmR>r hdr hmoVr. VodT>r {‘iVrb.
nU nwT>À`m dfu 13 H$moQ>r d¥jbmJdS>rMo C{Ôï> Amho. nwT>À`m dfu
`m amondm{Q>H$m§‘Yrb amono 18 ‘{hÝ`m§nojm ‘moR>r AgVrb. Amåhr
AmnU nwT>À`m {nT>rbm H$er n¥Ïdr gmondUma AmhmoV? "YZ Bg OrdZ
‘o H$m‘ Am`oJm bo{H$Z dZ AJbo Xg {nT>rAm| H$mo OrdZ XoJm.' AmO
40 Vo 45 {S>J«r gopëgAgMr CîUVm Amnë`mbm ghZ hmoV Zmhr.
H$mhr dfmªZ§Va nmR>rda Egr bmdyZ {’$aÊ`mMr doi `oB©b. Ago OrdZ
Amnë`mbm hdo Amho H$m? doirM d¥jmMo ‘hÎd AmoiIm ho gm§JUmao
ho {‘eZ Amho.

d¥jbmJdS>rÀ`m H$m‘mV nmaXe©H$Vm


d¥jbmJdS>rg§X^m©V AZoH$ bmoH$m§À`m ‘ZmV e§H$mHw$e§H$m Am{U
àý AmhoV. ‘mJÀ`m dfu {OWo PmS>o bmdbr {VWoM `m dfu PmS>o
bmdm Ago åhUyZ Q>rH$m H$aUmao Iyn AmhoV. `m gJù`m Jmoï>r {dMmamV
KoD$Z d¥jbmJdS>rÀ`m H$m‘mV ‘r nmaXe©H$Vm AmUbr Amho. `m
‘mo{h‘oV bmdë`m OmUmè`m PmS>mMr Ajm§e-aoIm§emgh, Ë`mÀ`m
àOmVrgh dZ {d^mJmÀ`m g§Ho$VñWimda Zm|X hmoUma Amho. JwJb
‘°qnJMm AmnU Cn`moJ H$aV AmhmoV. A{Ve` emómoº$ nÕVrZo
AmnU ho H$m‘ H$aV AmhmoV. 4 H$moQ>r‘Ü`o 2.25 H$moQ>r d¥j EH$Q>m
dZ {d^mJ bmdUma Amho. 75 bmI BVa {d^mJ Va 1 H$moQ>r d¥j
J«m‘n§Mm`VtH$Sy>Z bmdbo OmUma AmhoV. ‘hmË‘m Jm§Yr amï´>r` amoOJma 2015 nmgyZ amondm{Q>H$m V`ma H$aÊ`mMo H$m‘ hmVr KoVbo. Ë`mgmR>r
h‘rVyZ dZ {d^mJmZo bmdbobr PmS>o> OJdUma AmhmoV. 1 hOma AË`mYw{ZH$ V§ÌkmZmMm Cn`moJ Ho$bm. ZmJnya-OmbZm `oWrb
PmS>m§‘mJo EH$m Hw$Qw>§~mbm amoOJma XoV AmhmoV. BVa Oo {d^mJ, g§ñWm amondm{Q>H$m BVŠ`m AmYw{ZH$ AmhoV H$s Oa g‘Om, Amnë`mH$S>o
PmS>o bmdVrb Vr PmS>o OJdÊ`mMr O~m~Xmar Ë`m§Mr Amho Am{U EImÚm PmS>mMo ~rO Zgob Va Amåhr ’$m§XrnmgyZ Ë`m amonm§Mr {Z{‘©Vr

10 Owb¡ 2017
Ho$br Amho. H$mhr PmS>m§À`m Va nmZm§nmgyZ Amåhr amono V`ma Ho$br ‘hmamï´> ~Zob nm`mo{ZAa amÁ`
AmhoV. E‘AmaB©OrEg ‘YyZ `dV‘migma»`m EH$m {OëømZo 1 H$moQ>r ‘bm {dœmg Amho H$s, AmnU
6 bmI PmSo V`ma Ho$br AmhoV. amÁ`mV amondm{Q>H$m§Mr g§»`m dmT>Vo gwédmV 2 H$moQ>r d¥jbmJdS>rnmgyZ Ho$br.
Amho. nwT>À`m dfu Amåhr eoVH$è`m§Zmhr amondm{Q>H$m V`ma H$aÊ`mgmR>r nU Á`m nÕVrMm à{VgmX {‘iVmo Amho
àmoËgm[hV H$aUma AmhmoV. Ver `moOZmhr Amåhr AmUUma AmhmoV. Vo nm{hë`mZ§Va dmQ>Vo H$s, ^{dî`mV ho {‘eZ BVHo$ ‘moR>o hmoB©b H$s
‘hmamï´> `m joÌmV XoemVrb "nm`mo{ZAa amÁ`' åhUyZ AmoiIbo
Aà{V‘ {Z¶moOZ OmB©b. ‘r ‘mJÀ`m ‘§{Ì‘§S>imÀ`m ~¡R>H$sV d¥jbmJdS> ‘mo{h‘oMo
‘r Ooìhm d¥j bmJdS>rÀ`m {d^mJdma ~¡R>H$m KoVë`m Voìhm ho gmXarH$aU Ho$bo. Voìhm ‘r àË`oH$ {OëømÀ`m nmbH$‘§Í`m§Zr Amnmnë`m
‘hgyb {d^mJmMo A{YH$mar AmhoV H$s, dZ {d^mJmMo Ago dmQ>mdo {OëømMo dZjoÌ 33 Q>³³`m§n`ªV dmT>dÊ`mMm AmamIS>m V`ma H$amdm
BVHo$ gw§Xa {Z`moOZ Am{U H$m‘ `m A{YH$mè`m§Zr Ho$bo Amho. Ago AmdmhZ Ho$bo. bmVya‘Ü`o AmO dZjoÌ 1 Q>¸o$ Amho. {VWo
Cñ‘mZm~mXÀ`m {Oëhm{YH$mè`m§Zr ‘hgyb {d^mJmMr O‘rZ dZ Amnë`mbm 32 Q>³³`m§n`ªV dZjoÌ dmT>dm`Mo Amho. EHy$UM
{d^mJmbm {Xbr Amho. Ago ’$ma H$‘r KS>VmZm {XgVo. H$mhr ‘amR>dmS>çmMo dZjoÌ 5 Q>³³`m§À`m AmV Amho. Vo Oa 33 Q>³³`m§n`ªV
CÚmoOH$m§Zr dZ {d^mJmer {Ìnjr` H$ama H$ê$Z 7 dfmªÀ`m H$amamda Ý`m`Mo Agob Va Ho$di dZO‘rZ Ë`mgmR>r nwaoer Zmhr. ImOJr,
d¥jbmJdS>rgmR>r O‘rZ KoVbr Amho. Aer AZoH$ CXmhaUo AmhoV Or gmd©O{ZH$ Am{U nS>rH$ O[‘Zrda ‘moR>çm à‘mUmV d¥jbmJdS> hmoUo
Iyn àoaUmXm`r AmhoV. ‘bm {dœmg Amho H$s, amÁ`mV 4 H$moQ>r d¥j JaOoMo Amho. Amåhr g§ajU- aoëdo ‘§Ìmb`mer gm‘§Oñ` H$ama Ho$bo.
bmJVrb. Hw$R>bo Q>mJ}Q> nyU© H$aUo qH$dm H$moUVm aoH$m°S>© ‘moS>Uo hm `m ‘hmamï´>mV AgUmè`m O[‘Zrda d¥jbmJdS> H$aÊ`mg Ë`m§Zr nadmZJr
{‘eZMm CÔoe Zmhr. ho H$m‘ ‘mPo ñdV:Mo Am{U g‘mOmÀ`m {Xbr Amho. ‘amR>dmS>çmV AmnU godm{Zd¥Îm g¡{ZH$m§Mr "BH$mo
H$ë`mUmMo Amho hr ^mdZm éOdÊ`mV Amåhr `eñdr Pmbmo AmhmoV. ~Q>m{b`Z' {Z`wº$ H$aV AmhmoV. Vo `m ^mJmV d¥j bmdyZ OJdÊ`mMo
gd© gm‘m{OH$, ñd`§godr, AmÜ`mpË‘H$ g§ñWm, CÚmoOH$, ì`mnmar, H$m‘ H$aUma AmhoV.
g‘mOmVrb àË`oH$ KQ>H$ `mV OmV-nmV, Y‘©, qbJ, a§J, D$§Mr,
dOZ {dgê$Z gh^mJr hmoV AmhoV. Ë`m§Mo d¥jbmJdS>rMo H$m‘ dZ d¥j Am{U CËnÞmMr gm§JS>
{d^mJmH$S>o Zm|Xdbo Omdo åhUyZ "my plant' ZmdmMo ‘mo~mBb bmoH$m§Zm dZ emn Z dmQ>Vm daXmZ dmQ>mdo hm Am‘Mm à`ËZ Amho.
A°n Amåhr V`ma Ho$bo Amho. Oo 1 Vo 7 Owb¡ `m H$mimV Vo gwê$ AmnU d¥j Am{U CËnÞmMr gm§JS>XoIrb KmbV AmhmoV. ‘moh’w$bo,
hmoB©b. ho A°n S>mD$ZbmoS> H$ê$Z Ë`m§Zm Ë`m§Mo H$m‘ dZ {d^mJmH$S>o ~m§~ygma»`m dZmonOmdarb dZ {d^mJmMm dmhVyH$ nadmZm aÔ Ho$bm
Zm|XdVm `oB©b. Amho. EH$Q>çm JS>{Mamobr {OëømV 220 H$moQ>r én`m§Mr ‘moh’w$bm§Mr
‘r ‘w§~B©À`m EH$m emioMo CXmhaU gm§JVmo. OmJoA^mdr CbmT>mb hmoD$ eH$Vo. Ë`mVyZ Am{Xdmgr ~m§Yd Am{U eoVH$è`m§Zm
‘w»`mÜ`mnH$m§Zr ‘mJÀ`m dfu ’$º$ 28 PmS>o bmdbr. Ë`m§Zm Vo ‘moR>çm à‘mUmV CËnÞ {‘iy eH$Vo. Ë`mMo nmofU‘yë` Iyn ‘moR>o Amho.
{enm¶mÀ`m hmVmZo nmUr XoD$ eH$bo AgVo. na§Vw Ë`m§Zr emioVë`m Hw$R>ë`m ^mJmV H$moUË`m àOmVtMr amono bmdm`Mo `mMo ‘mJ©Xe©Z
{dÚmÏ`mªZm emim gwQ>ë`mZ§Va Kar OmVm§Zm dm°Q>a ~°J‘Ü`o am{hbobo H$aUmar nwpñVH$m gdmªZm dmQ>br Amho. amono H$er bmdm`Mr ¶mgmR>r
nmUr `m PmS>m§Zm Q>mHy$Z OmÊ`mMm g§ñH$ma {Xbm. `mVyZ PmS>o OJbr. dZ {d^mJmMo H$‘©Mmar à{ejU XoV AmhoV. ‘r àË`oH$ J«m‘n§Mm`VtÀ`m
Jmoï> Iyn N>moQ>r nU Am`wî` KS>dUmar Amho. Amåhmbm emioV EH$ gan§Mm§Zm nÌ {b{hbo Amho. "amon Amnë`m Xmar'gmaIr g§H$ënZm 25
H${dVm hmoVr. "CMbbo ho OyZ Vo 7 Owb¡ H$mimV am~dV AmhmoV. "1926 h°bmo ’$m°aoñQ>'gmaIr
‘rR> ‘yR>^a, gm‘«mÁ`mMm ZmdrÝ`nyU© g§H$ënZm am~dbr Amho. WmoS>Š`mV H$m` Va àË`oH$ ì`º$s
IMbm nm`m' åhUOo H$m` Va n`m©daUmMm goZmnVr ìhmdm, hr `m‘mJMr ^mdZm Amho. "S>m°.
B§J«Om§À`m gm‘«mÁ`mMm gy`© í`m‘màgmX ‘wIOu OZ dZ `moOZoVyZ' AmnU O§JbmbJVÀ`m Jmdm§Mo
H$Yr AñVmg OmUma Zmhr O§JbmdaMo Adb§{~Ëd H$‘r H$aÊ`mMm à`ËZ H$aV AmhmoV. ‘bm
dmQ>V AgVm§Zm ‘yR>^a gm§Jm`bm AmZ§X hmoVmo H$s, nydu ~’$a joÌmVyZ Am‘Mr Jmdo dJim
[‘R>mÀ`m gË`mJ«hmZo `m Aer ‘mJUr hmoV hmoVr. AmVm Am‘Mr Jmdo ~’$a joÌmV ¿`m Aer
gm‘«mÁ`mbm hbdÊ`mMo H$m‘ ‘mJUr hmoVo`. åhUOoM bmoH$m§Mo dZm§er ZmVo OS>Vo`.. dmT>Vo`... hoM
Ho$bo. gm§Jm`Mo ho H$s `m {‘eZMo `e Amho, Ago ‘bm dmQ>Vo.
àË`oH$mZo EH$ d¥j bmdyZ Vmo
OJdbm Var AmO Amnë`mbm eãXm§H$Z: S>m°. gwaoIm ‘. ‘wio
^oS>dgmdUmar n`m©daUmMr {d^mJr¶ g§nH©$ A{YH$mar, ‘m{hVr d OZg§nH©$ ‘hmg§MmbZmb¶
g‘ñ`m Xya hmoD$ eHo$b. nn

Owb¡ 2017 11
h[aV ‘hmamï´>mÀ`m Ü`o`{Zð> dmQ>MmbrV bmoH$m§Mm gh^mJ hr EH$ A‘yë` Jmoï> Amho. Joë`m dfu 1 Owb¡bm EH$mM {Xder
2 H$moQ>r 83 bmI PmSo bmdyZ ‘hmamï´>mZo d¥jbmJdS>rMm bmoH$moËgd gmOam Ho$bm. VrZ dfm©V 50 H$moQ>r PmSo bmdÊ`mMo
C{Ôï> {Z{üV H$aUmè`m dZ {d^mJmZo nwÝhm EH$Xm amÁ`mVrb OZVobm `oË`m 1 Owb¡ Vo 7 Owb¡ `m H$mimV 4 H$moQ>r
d¥jmamonUmÀ`m H$m‘mV gh^mJr hmoÊ`mMr gmX KmVbr Amho. PmS>o hm Amnë`m OJÊ`mMm {ZamoJr œmg Amho, C‚db ^{dî`mMr Amg Amho.

d¥jbmJdS>rMm bmoH$moËgd
dm VmdaUmVrb ~Xb, Vmn‘mZmVrb
dmT> `mgma»`m Jmoï>r ‘moR>çm
à‘mUmV hmoÊ`mMo H$maU åhUOo hdoVrb
Ë`mnojm OmñV Amho. ‘hmamï´>mV ho à‘mU 20 Q>³³`m§nojm H$‘r Amho.
n`m©daUmMm g‘Vmob amIÊ`mgmR>r Am{U amï´>r` dZZrVrZwgma
amÁ`mMo dZmÀN>mXZ 33 Q>³³`m§n`ªV dmT>dÊ`mgmR>r AdZV
àXyfU. dmVmdaUmVrb J«rZ J°g, H$m~©Z dZjoÌm~amo~a dZoVa joÌmdahr ‘moR>çm à‘mUmV d¥jbmJdS> hmoUo
S>m`Am°ŠgmBS>Mo à‘mU dmT>Vo Amho. `m JaOoMo Amho. amÁ`mMo dZmÀN>mXZ Oa 33 Q>³³`m§n`ªV dmT>dm`Mo
gJù`mda {Z`§ÌU R>odÊ`mgmR>r AZoH$ Cnm` Agob Va ho H$m‘ EH$Q>m dZ {d^mJ H$ê$ eH$V Zmhr. Ë`mgmR>r
AmhoV. nU gJù`mV Z¡g{J©H$ Am{U à^mdr Amnë`mbm EH$ OZAm§XmobZ C^o H$amdo bmJob. bmoH$m§Zm dmVmdaUr`
Cnm` Hw$R>bm Agob Va Vmo d¥jbmJdS> hm ~XbmÀ`m Pim gmogmì`m bmJV AmhoV. Ë`m§À`m ‘ZmV PmSo
{dH$mg ImaJo Amho. hdoVrb H$m~©ZS>m`Am°ŠgmB©S> d¥j bmdÊ`mMr gwá BÀN>m Amho. Ë`m§Zm dZm§Mo ‘hÎd nQ>bo Amho. Ë`m‘wio
g{Md, dZ {d^mJ emofyZ KoVmV. Ë`m‘wio ‘moR>çm à‘mUmV H$mhrOU d¡`{º$H$ ñdê$nmV Va H$mhrOU g§ñWmË‘H$ ñdê$nmV d¥j
d¥jbmJdS> Ho$br nm{hOo. dmVmdaUmVrb bmdyZ Ë`mÀ`m g§JmonZmMo H$m‘ H$aVmZm {XgV AmhoV. nU EH$m
~Xbm‘wio AmnU AZoH$ Xwîn[aUm‘ nmhmVmo. `mV XwîH$mi, nmUrQ>§MmB©, ì`mnH$ OZAm§XmobZmgmR>r EH$ geº$ ì`mgnrR> {Z‘m©U H$aÊ`mMr
{nH$m§da hmoUmam n[aUm‘, JmanrQ>, Adoir nmD$g, nya `mgma»`m Amdí`H$Vm hmoVr, ho ì`mgnrR> ‘mJÀ`m dfu 1 Owb¡ 2016 amoOr
~m~tMm g‘mdoe Amho. ho Q>miÊ`mgmR>r d¥j bmJdS> Ho$br Va Ë`mVyZ CnbãY H$ê$Z {Xbo. `m, AmnU gd©OU {‘iyZ d¥j bmdy, Amnbm
n`m©daU ajUm~amo~a amoOJma {Z{‘©Vr hmoD$ ‘hmamï´> h[aV H$ê$ Ago AmdmhZ ‘mJÀ`m dfu amÁ`mVrb
eH$Vo. åhUyZ bmoH$m§À`m gh^mJmVyZ OZVobm Ho$bo, Ë`mbm OZVoZo CËñ’y$V© à{VgmX {Xbm.
d¥jbmJdS>rÀ`m ‘hÎdmH$m§jr àH$ënmda bmoH$m§Zr d¥jbmJdS>rMm bmoH$moËgd gmOam Ho$bm.
H$m‘ H$aV AmhmoV. h[aV ‘hmamï´>mH$S>o `mVyZ emgZmbm EH$ AmË‘{dœmg {‘imbm.
KoD$Z OmUmar hr EH$ Ü`o`{Zð>
dmQ>Mmb Amho, Ago ‘bm dmQ>Vo. 50 H$moQ>r d¥jbmJdS>
Mm§Jë`m H$m‘mgmR>r EH$Ì `oÊ`mMo AmdmhZ
AmË‘{dœmg XwUmdbm Ho$bo Va bmoH$ Z¸$s EH$Ì `oVmV ho bjmV Ambo.
N>ÎmrgJS>‘Ü`o d¥jmÀN>mXZ 41 Q>¸o$ Va Ë`mVyZ d¥j bmJdS>rMr Midi AerM nwT>o Mmby
B©emݶoH$S>rb amÁ`mV 80 Q>³³`m§n`ªV qH$dm R>odbr nm{hOo Ago dmQ>ë`mZo emgZmZo `oË`m VrZ dfm©V
amÁ`mV bmoH$gh^mJmVyZ 50 H$moQ>r d¥jbmJdS>rMm g§H$ën
Ho$bm. Vgm emgZ{ZU©` H$mT>bm. 2017 ‘Ü`o 4 H$moQ>r,
2018 ‘Ü`o 13 H$moQ>r Am{U 2019 ‘Ü`o 33 H$moQ>r Ago
{‘iyZ 50 H$moQ>r PmS>o bmdÊ`mMo C{Ôï> Z¸$s Ho$bo. EdT>oM Zmhr
Va Ë`mda A{Ve` {Z`moOZ~Õ H$m‘ XoIrb gwê$ Ho$bo Amho.
`m‘Ü`o emgZmÀ`m gd© {d^mJm§Zm gm‘mdyZ KoVbo. ghH$mar-
e¡j{UH$-AmÜ`mpË‘H$ g§ñWm§Zm `mV gh^mJr hmoÊ`mM§ AmdmhZ
Ho$bo, ñWm{ZH$ ñdamÁ` g§ñWm§Mm gh^mJ KoVbm. g‘mOmVrb gd©
joÌ Am{U gd© ì`º$s Am{U g§KQ>Zm§Zr `m H$m‘mbm Amnbo ‘mZyZ Vo

12 Owb¡ 2017
ZoQ>mZo nwT>o Ý`mdo `mgmR>r {Z`moOZ Ho$bo. `mMm CÎm‘ AmamIS>m AmVm ‘mJÀ`m dfu d¥jbmJdS>rÀ`m
V`ma Pmbm AgyZ Ë`mda H$m‘ gwê$ Amho. H$m‘mV ‘m{hVr V§ÌkmZmMm dmna Ho$bm
hmoVm. Vmo `mdfuhr H$aUma AmhmoV.
76 Q>¸o$ amono OJdÊ`mV `e d¥jmamonUmMo ñWi Am{U bmdbobo PmS>
‘mJÀ`mdfu g‘mOmVrb àË`oH$ KQ>H$mZo Oer gmW {Xbr VerM `mMr ‘m{hVr dZ {d^mJmÀ`m g§Ho$VñWimda nmhVm `oB©b. Ë`mMo
nmdgmZohr {Xbr. bmoH$m§Zr bmdbobo d¥j OJVrb `mgmR>r {OAmo Q>°qJJ Ho$bo Amho.
àm‘m{UH$nUo H$m‘ Ho$bo. bmdboë`m amonm§n¡H$s 76 Q>¸o$ amono OJdÊ`mV
`eñdr R>abmo AmhmoV. ‘mJMo n{hbo df© hmoVo. Ë`m‘wio d¥jbmJdS>rMo
C{Ôï> ho A§XmOo {Z{üV H$ê$Z {Xbo hmoVo. åhUOo àË`oH$ emioV nmM- d¥j à{Vkm
Xhm amono bmdmdrV, ñWm{ZH$ ñdamÁ` g§ñWm, Amamo½` H|$Ð `m§Zr ^maV ‘mPm Xoe Amho
BVH$s amono bmdmdrV.. AmVm Ago H$ê$Z MmbUma Zmhr. ‘mJÀ`m d¥j ‘mPo ~m§Yd AmhoV
dfuÀ`m H$m‘mZo Amnë`mbm H$m` {eH$dbo Ago ‘bm {dMmamb Va Ë`m H$moQ>r H$moQ>r d¥jm§da ‘mPo ào‘ Amho
‘r åhUoZ, Amnë`mH$S>o amÁ`mV d¥jbmJdS>rgmR>r {H$Vr OmJm Amho `m g¥ï>rVrb {d{dY d¥jm§Mm ‘bm A{^‘mZ Amho
ho Amnë`m bjmV Ambo. AmVm Amnbr "b°ÊS> ~±H$' V`ma Amho. `m d¥jm§Mm nmB©H$ hmoÊ`mMr nmÌVm
àË`oH$ {OëømV, VmbwŠ`mV Am{U JmdmV d¥jmamonU H$aÊ`mgmR>r ‘mÂ`m A§Jr `mdr åhUyZ gZ 2017 Vo gZ 2019 `m
AmVm {H$Vr OmJm Amho ho ‘mhrV Pmbo Amho. dfm©V {XZm§H$ 1 Owb¡ Vo 7 Owb¡ `m H$mbmdYrV
‘r ‘mÂ`m A§JUmV, ‘moH$ù`m OmJoV, emioÀ`m AmdmamV,
emim§Mm gh^mJ añË`m§À`m H$S>obm, Jm`amZmV, JmdR>mUmV
‘mJÀ`m dfuÀ`m H$mhr Mm§Jë`m na§nam `m dfuhr nwT>o gwê$
d¥jbmJdS> H$arZ Am{U Ë`m àË`oH$ d¥jmMo g§ajU H$arZ
R>odUma AmhmoV. `m‘Ü`o g‘mOmVrb gd© KQ>H$m§À`m à{V{ZYtÀ`m
^oQ>r AgmoV qH$dm g§ñWm§er H$amd`mMm g§dmX Agmo.. d¥jbmJdS>r‘Ü`o ‘r d ‘mPo d¥jào‘r ~m§Yd `m§À`m ghH$m`m©Zo
emim§Mm gh^mJ Iyn ‘mobmMm Amho. `m dfu embo` {ejU amÁ`m‘Ü`o 50 H$moQ>r d¥jbmJdS> H$m`©H«$‘ `eñdr H$aÊ`mMr
{d^mJmÀ`m amÁ`^amVrb A{YH$mè`m§Mr ‘w§~B©V ~¡R>H$ KoVbr. gd© à{Vkm H$arV Amho. d¥jm§Mo g§JmonZ d g§dY©Z `mVM ‘mPo
{ejUm{YH$mar, àm§Vm{YH$mar, àmW{‘H$-‘mÜ`{‘H$ emim§À¶m, {hV gm‘mdbo Amho.
‘hmnm{bHo$À`m-ZJanm{bH$m§À`m {ejUm{YH$mè`mMr dZ‘§Ìr gwYra EH$M bú¶ 50 H$moQ>r d¥j
‘wZJ§Q>rdma `m§À`m AÜ`jVoImbr ~¡R>H$ KoVbr. emioVbm àË`oH$
{dÚmWu hm "d¥jXyV' hmoD$ eH$Vmo. Vmo n`m©daU ajUmMm g§Xoe - ‘hmamï´> emgZ, dZ {d^mJ
KamKamV nmohmoMdy eH$Vmo åhUyZ d¥jbmJdS>rMm g§ñH$ma emim§‘YyZ
KamKamV Omdm hm à`ËZ Amho. Ym{‘©H$ g§KQ>Zm, {dH$mgH$, ñd§`godr
{d^mJm§Zm bmJdS>rMo C[Ôï>
g§ñWm, gm‘m{OH$ g§KQ>Zm§À`m à{V{ZYter ~mobbmo
Ooìhm VrZ dfmªMo 50 H$moQ>r d¥j bmJdS>rMo C{Ôï> {Z{üV Ho$bo.
AmhmoV, joÌ{Zhm¶ ~¡R>H$m§‘YyZ
Voìhm àË`oH$ {d^mJmbm Ë`m§Mo nwT>rb VrZ dfm©Mo d¥jbmJdS>rMo
gdmªZm d¥jbmJdS>rÀ`m H$m‘mV
C{Ôï> H$m` AgUma Amho `mMr {Z{üVr H$ê$Z {Xbr Amho. ho H$aVmZm
gh^mJr hmoÊ`mMo AmdmhZ Ho$bo Amho.
Ë`m§À`mH$S>rb ‘Zwî`~i, Ë`m§À`m d¥j bmdÊ`mÀ`m j‘Vm
Am{U OmJoMr CnbãYVm, Ë`m§Mr
nmohmoM, Ë`m§Zm Agboë`m
g§Yr `m gd© Jmoï>tMm
{dMma Ho$bm Amho.
àË`oH$ emgH$s`
{d^mJmZo `m
C{Ôï>mZwgma
AmVmnmgy Z M
H$m‘mbm
gwédmV Ho$br

Owb¡ 2017 13
emioV n{hbo nmD$b PmS> bmdyZ
OwZ ‘{hZm gwê$ hmoVmM emioM doY bmJë`mZo {dÚmÏ`mªMr
Am{U Ë`m§À`m nmbH$m§Mr bJ~J dmT>br Amho. ZdrZ dfm©À`m
nwñVH$m§Zm, døm§Zm H$ìha bmJV AmhoV, JUdoemMr V`mar nyU©
Pmbr Amho.. ZdrZ dm°Q>a ~°J, {Q>{’$Z ~m°Šg XoIrb KoD$Z Pmbm
Amho.. XâVamMr ~°J ñdÀN> Pmbr`... Ë`m~amo~aM ‘Zmer EH$
{Zü` hr n¸$m Pmbm Amho...

H$m` Amho hm {Zü`?


1 Owb¡ Vo 7 Owb¡ `m dZ‘hmoËgdmÀ`m H$mimV amÁ`mV
bmoH$gh^mJmVyZ 4 H$moQ>r d¥j bmJdS> hmoV AgVmZm emioV Pmbo Amho... Ë`m§À`m `m g§H$ënmbm dZ {d^mJmMo ghH$m`©
OmUmar ~ƒo H§$nZr Var ‘mJo H$er amhUma? åhUyZM Ë`m§Zr Amho... ~ƒo H§$nZrZo bmdboë`m amonm§Zm Ë`m§Mo Zmd Agbobm
R>adbo`, ZdrZ e¡j{UH$ dfm©V emioVbo n{hbo nmD$b.. PmS> âb°J bmdë`mZo Vr PmS>o `m ‘wbm§Mr AmoiI ~ZUma AmhoV.
bmdyZ Q>mH$Ê`mMo... Ë`m§À`m `m g§H$ënmMo nmbH$m§Zm Iyn H$m¡VwH$ "‘r Am{U ‘mPo PmS' Ago ZmVo V`ma Pmë`mZo bmdbobo PmS
Amho... AZoH$ {OëømVrb emim§‘Ü`o `m H$m`©H«$‘mMo {Z`moOZ n¸o$ OgOgo dmT>ob VgVgm {dÚmÏ`mªMm AmZ§Xhr dmT>ob.

Amho. Ë`m§Mo ñdV§Ì emgZ{ZU©` XoIrb {ZJ©{‘V Pmbo AmhoV. joÌr` Aem gyMZm {Xë`m AmhoV.
H$m`m©b`m§Zm Vem gyMZm XoʶmV Amë¶m AmhoV. hr amono ñWm{ZH$ dmVmdaUmV
d¥jbmJdS>rV gh^mJr hmoUmè`m àË`oH$ emgH$s` {d^mJm§Zm {Q>H$Umar AgmdrV `mgmR>r
Ë`m§Zr Ho$bobo H$m‘ g§JUH$mda AnbmoS> H$aÊ`mÀ`m gyMZm {Xë`m AmJ«hr AmhmoV. Amnbo
AmhoV. OoUoH$ê$Z H$moUr Hw$R>o Am{U H$moUË`m àOmVrMo amon bmdbo ho C{Ôï> 4 H$moQ>r d¥jbmJdS>rMo
Am°ZbmBZ nmhÿ eHy$. hr ‘m{hVr AnbmoS> H$aVm§Zm AS>MUr {Z‘m©U Agbo Var AmO
Pmë`m Va Ë`m§À`m ‘XVrgmR>r dZ {d^mJmÀ`m àË`oH$ {Oëhm Amnë`mH$S>o 16 H$moQ>rnojm
H$m`m©b`mV Am`.Q>r gob {Z‘m©U Ho$bm Amho. Ho$boë`m H$m‘mMr gd© A{YH$ amono doJdoJù`m
‘m{hVr Vo `m Am`.Q>r gob‘Ü`o ZoD$Z XoD$ eH$VmV. VoWyZ Vr amondm{Q>H$m§‘Ü`o CnbãY
g§Ho$VñWimda AnbmoS> Ho$br OmB©b. ‘bm ImÌr Amho H$s àË`oH$ AmhoV.
{d^mJ Ë`mbm {Xbobo C{Ôï> Z¸$s nyU© H$aob. `m‘Ü`o àË`oH$ {d^mJmMo
‘§[Ì‘hmoX` Am{U g{Md CËgmhmZo gh^mJr hmoV AmhoV. Ë`m§Zr ’$iPmS>o d Cn`wº$ PmS>m§Mr bmJdS>
Ë`m§À`m AYrZñW H$m`m©b`m§À`m ~¡R>H$m KoD$Z `m H$m‘mbm JVr h[aV ‘hmamï´>mgmR>r d¥jbmJdS> PmbrM nm{hOo hm EH$ ^mJ
{Xbr Amho. Amho. nU `m‘Ü`o OmñVrV OmñV bmoH$m§Zm gh^mJr H$ê$Z KoD$Z
d¥jm§Mm Ë`m§À`m OrdZmer g§~§Y OmoS>Uo, Ë`mVyZ Ë`m§Zm Am{W©H$ bm^
16 H$moQ>r amono CnbãY {‘idyZ XoUo hmhr CÔoe Amho. Ë`mgmR>r H$mhr {ZU©` KoVbo AmhoV.
d¥jbmJdS> ‘mo[h‘oV gdm©V ‘hÎdmMr Jmoï> Hw$R>br Agob Va Vr H¥$fr {d^mJ `mgmR>r ‘XVrbm Ambm Amho. nS>rH$ O‘rZ qH$dm
åhUOo amonm§Mr CnbãYVm. àË`oH$ VmbwŠ`mV XmoZnojm A{YH$ eoVrÀ`m ~m§Ymda ’$iPmS> bmJdS> Ho$ë`mg eoVH$è`m§Mo CËnÞ dmTy>
amondm{Q>H$m§Mr {Z{‘©Vr Ho$br Amho. `m amonm§Mm XOm© Mm§Jbm amhmdm eH$Vo. Xwgao åhUOo ~m§~y Am{U ‘moh’w$bmbm dZ {d^mJmÀ`m dmhVyH$
åhUyZ AË`mYw{ZH$ V§ÌkmZmZo ghm {d^mJr` ‘w»`mb`mÀ`m {R>H$mUr nadmÝ`mVyZ ‘wº$ Ho$bo Amho. Ë`m‘wio OmñVrV OmñV bmoH$ ~m§~y
XO}Xma amono {Z{‘©VrMm H$m`©H«$‘ hmoVr KoVbm Amho. `mV {d{dY bmdVrb. ~m§~y ~hþCnH$mar àOmVr Amho. `m‘wio ~m§~yAmYm[aV
àOmVtMo amono AmhoV. ñWm{ZH$ O‘rZ, nmÊ`mMr CnbãYVm, bmoH$m§Mr CÚmoJmbm MmbZm {‘iob. ‘moh’w$bmbm H$ënd¥j ‘mZbo OmVo. H$maU
‘mJUr Am{U hdm‘mZ {dMmamV KoD$Z hr amono V`ma Ho$br OmV ‘moh’w$bmÀ`m àË`oH$ KQ>H$mMm H$mhr Zm H$mhr Cn`moJ hmoVmo.
AmhoV. Hw$R>br amono Hw$R>o bmdm`Mr `mMo ‘mJ©Xe©Z H$aV AmhmoV. JS>{Mamobr {OëømV Jm|S>dmZm h~© àH$ën gwê$ Ho$bm Amho. ‘moh’w$bmMo
`mMr ‘m{hVr XoUmar EH$ nwpñVH$mhr V`ma Ho$br Amho. àË`oH$ Om‘, ga~V, MQ>Ur Ago nXmW© {VWo V`ma H$aVmo AmhmoV. amÁ`mVrb
amondm{Q>Ho$‘Ü`o {H$‘mZ 10 Q>¸o$ ~m§~yMr amono CnbãY R>odbr nm{hOoV 11 dZd¥ÎmmV Aem OZdZ em°nMr {Z{‘©Vr Ho$br Amho. `m{edm`

14 Owb¡ 2017
Zg©arO‘Ü`o dm{UpÁ¶H$ àOmVr {Z‘m©U Ho$ë`m AmhoV. Ogo H$s, gmJ. H|$Ð gaH$maer H$ama
eoVH$è`m§Zm Á`m àOmVrMo amon nm{hOo Vo bmdyZ Ë`m§Zm CËnÞ {‘idVm H|$Ð gaH$maÀ`m {d{dY ‘§Ìmb`mer
`oB©b. d¥jbmJdS>rg§X^m©V gm‘§Oñ` H$ama
Ho$bm Amho. `mV g§ajU ‘§Ìmb`, aoëdo
‘amR>dmS>çmV ‘moR>r d¥jbmJdS> ‘§Ìmb`, H|$Ðr` añVo dmhVyH$ ‘§Ìmb` `m gdmªMm g‘mdoe Amho.
‘amR>dmS>çmMo dZjoÌ ho 4.90 Q>¸o$ BVHo$ Amho. Ë`m‘wio {VWo aoëdoZo Ë`m§Mo H$mhr ãbm°³g d¥jbmJdS>rgmR>r CnbãY H$ê$Z {Xbo
JmanrQ>, nmUrQ>§MmB©gmaIr n[apñWVr CX²^dVo. XwîH$mi Am{U H$‘r AmhoV. {edm` aoëdo Q´°H$À`m XmoÝhr ~mOwbm ~arM OmJm CnbãY
dZjoÌ `m§Mm WoQ> g§~§Y Amho. Ë`m‘wio ‘amR>dmS>çmda {deof bj Amho, {VWohr d¥jbmJdS> hmoD$ eH$Vo. amï´>r` ‘hm‘mJm©da XwV’$m© PmS>o
H|$[ÐV H$aV AmhmoV. Am¡a§Jm~mX `oWo Pmboë`m ‘§{Ì‘§S>imÀ`m ~¡R>H$sV bmdÊ`mgmR>r OmJoÀ¶m Zm‘{ZX}eZmMo H$m‘ gwê$ Pmbo Amho.
g§ajU ‘§Ìmb`mÀ`m ‘XVrZo BH$mo ~Q>m{b`ZMr ñWmnZm H$aʶmMm
{ZU©¶ KoVbm. XoemV gÜ`m 8 {R>H$mUr Aer ~Q>m{b`Z H$m`©aV h[aVgoZoMr ’$m¡O
AmhoV. g§ajU ‘§Ìmb`mVyZ godm{Zd¥Îm Pmboë`m H$‘©Mmè`m§Mr hr Amnbo g¡{ZH$ Ogo XoemÀ`m gr‘oMo ajU H$aVmV VgoM
’$m¡O AgVo. Vo d¥jmamonUmgmR>r IÈo> H$aUo, amono bmdUo, OJdUo, dmVmdaUr` ~Xbm‘wio {Z‘m©U Pmboë`m AmìhmZm§Mm gm‘Zm
Zg©arO V`ma H$aUo hr gJir H$m‘ H$aVmV. `m ‘mÜ`‘mVyZ H$aÊ`mgmR>r EH$ H$moQ>r bmoH$m§Mr h[aVgoZoMr ’$m¡O {Z‘m©U H$aV
‘amR>dmS>çmV 100 Vo 200 hoŠQ>a OmJoda d¥jmamonU H$ê$Z O§Jb AmhmoV. AmVmn`ªV 29 bmIm§hÿZ A{YH$ bmoH$m§Zr `mV ñd§`àoaUoZo
{Z‘m©U H$ê$ eHy$. `mM ~¡R>H$sV ‘amR>dmS>çmVrb Jm`amZ O[‘Zrda gh^mJ Zm|Xdbm Amho. `mgmR>r dZ {d^mJmÀ`m g§Ho$VñWimdê$Z
‘moR>çm à‘mUmV d¥jbmJdS> H$aÊ`mMm {ZU©` KoVbm Amho. bmVyaÀ`m h[aVgoZoV Am°ZbmBZ gh^mJr hmoVm `oVo. {Xboë`m Z‘wÝ`mV
{Oëhm{YH$mè`m§Zr qgMZ {d^mJmÀ`m nS>rH$ O[‘Zrda d¥j bmdÊ`mMm Am°ZbmBZ Zm|XUr Ho$br H$s, Amnë`mbm h[aVgoZoMo gXñ`
{ZU©` KoVbm Amho. bmVya‘Ü`o Á`m JmdmV ^yH§$n Pmbm Am{U Kao Pmë`mMo à‘mUnÌ {‘iVo. hr goZm dZ {d^mJmÀ`m {d{dY
nSy>Z {T>Jmao {Z‘m©U Pmbo Ë`m OmJm gm’$ H$ê$Z AmVm dZ {d^mJmH$S>o H$m`©H«$‘mV gh^mJr hmoD$Z h[aV ‘hmamï´>mÀ`m {Z{‘©VrV `moJXmZ
hñVm§V[aV H$aÊ`mV Amë`m AmhoV. Ë`m {R>H$mUr dZ {d^mJmZo PmS>o XoD$ eH$Vo. ho ñd§`godH$ Ë`m§Zr Ho$boë`m n`m©daUnyaH$ H$m‘mMo
bmdbr AmhoV. ‘amR>dmS>çmV "Zm‘' g§ñWm Iyn Mm§Jbo H$m‘ H$aV N>m¶m{MÌoXoIrb `mV AnbmoS> H$ê$ eH$VmV.
Amho. `mgma»`m g§ñWm§Zm ‘moR>çm à‘mUmV amono CnbãY H$ê$Z {Xbr "1926' gmaIr hoënbmBZMr ZmdrÝ`nyU© `moOZm am~dV
AmhoV. `m dfuhr XoUma AmhmoV. AmhmoV. "h°bmo ’$m°aoñQ>' ZmdmZo H$m`©aV Agbobr hr hoënbmBZ
dZ, dÝ`Ord Am{U dZn`©Q>Z `mgma»`m {df`m§da ‘m{hVr Va
amono Amnë`m Xmar XoVoM nU amÁ`mMo dZd¡^d {Q>Hy$Z amhmdo åhUyZ gmXhr KmbVo.
emgH$s` {d^mJm§Zm dZ {d^mJ amono XoB©b. Ë`mgmR>r Ë`m§Zr Aer hoënbmBZ gwê$ H$aUmao ‘hmamï´> ho XoemVbo n{hbo amÁ`
Ë`m§À`mH$S>o Agboë`m {ZYrVyZ Vr ¿`m`Mr AmhoV. H$mhr {R>H$mUr Amho. `m H«$‘m§H$mMm ñdrH$ma Xoe^amVrb
H$mnm}aoQ> gm‘m{OH$ Xm{¶Ëd {ZYrVyZ amono {dH$V KoD$Z Vr bmdÊ`mgmR>r dZ {dH$mg Am{U
{Xbr OmV AmhoV. H$mhr AS>MU Ambr Va dZ {d^mJ Ë`m§Zm amono g§ajUmgmR>r H$aÊ`mV
XoB©b. ZmJ[aH$m§Zm gdbVrÀ`m XamV amono CnbãY H$ê$Z XoV AmhmoV. `oV Agë`mZo,
1 Owb¡ Vo 7 Owb¡À`m Xaå`mZ hr amono {Zåå`m qH$‘VrV Ë`m§Zm ‘hmamï´>mgmR>r Z¸$sM hr
{‘iVrb. `mgmR>r "amono Amnë`m Xmar'gmaIm H$m`©H«$‘ eham§‘YyZ Jm¡admMr ~m~> Amho.
am~dV AmhmoV. AZoH$ {R>H$mUr Ë`mMo CnH|$Ðohr gwê$ H$aUma AmhmoV.
25 OyZZ§Va EH$ AmR>dS>çmgmR>r hr amono Ë`m§Zm Ë`m§À`m KamOdiÀ`m
H|$ÐmV {‘iy eH$Vrb. Á`m§Zm `m H|$Ðmda `oUo O‘Uma Zmhr, Ë`m§Zm
Ë`m§À`m Kar amono nmohmoMdÊ`mMr ì`dñWmXoIrb ñd`§godH$mÀ`m EHy$UM h[aV ‘hmamï´>mÀ`m {Z{‘©VrgmR>r dZ {d^mJ
‘mÜ`‘mVyZ Ho$br Amho. `mgmR>r Ë`m§Zr Ë`m§À`m joÌmVrb Cn {Z`moOZ~Õ H$m‘ H$aV AgyZ AmVm JaO Amho dZ {d^mJm~amo~a
dZg§ajH$mbm ’$moZ H$am`Mm Amho. `mgmR>r g§nH©$ Am{U g‘Ýd` gJù`m§Zr `m H$m‘mV gh^mJr hmoÊ`mMr. d¥jbmJdS> hr EH$
A{YH$mè`m§Mr Zmdo Am{U Ë`m§Mo g§nH©$ H«$‘m§H$ `m§Mr ‘m{hVr XoUmar bmoH$Midi Pmbr nm{hOo. `mMr gwédmV àV`oH$mZo 1 Owb¡ Vo
nwpñVH$m àH$m{eV Ho$br Amho. {OWo amono bmdm`Mr AmhoV {VWo Vr 7 Owb¡ Xaå`mZ Amnë`m KamÀ`m A§JUmV EH$ PmS> bmdyZ
30 OyZn`ªV nmohmoMmdrV `mgmR>r VmbwH$m, Jmd{Zhm` dmhVyH$ H$amdr. J¥h{Z‘m©U g§ñWm§Zr gmogm`Q>rÀ`m AmdmamV PmS>o
AmamIS>m V`ma Pmbm Amho. J«m‘n§Mm`VtZm ‘mÌ amono ‘mo’$V XoV bmdmdrV. gmd©O{ZH$ OmJoda {OWo d¥j bmJdS>
AmhmoV. hmoVo {VWo `m H$m`©H«$‘mV

Owb¡ 2017 15
OmJ{VH$ Vmn‘mZmV hmoUmar dmT>, hdm‘mZmVrb ~Xb `mMr Vrd«Vm H$‘r H$aÊ`mgmR>r emgZmZo OZVoÀ`m gh^mJmVyZ
2017 Vo 2019 `m VrZ dfmªÀ`m H$mimV 50 H$moQ>r d¥jbmJdS>rMm H$m`©H«$‘ {Z{üV Ho$bm Amho.

df© d¥jmamonUmMm H$mbmdYr dZ {d^mJ BVa {d^mJ J«m‘n§Mm`Vr EHy$U


2017 15 OyZ 2017 Vo 7 Owb¡ 2017 2.25 H$moQ>r 75 bmI 1 H$moQ>r 4 H$moQ>r
2018 15 OyZ 2018 Vo 7 Owb¡ 2018 7.50 H$moQ>r 2.50 H$moQ>r 3 H$moQ>r 13 H$moQ>r
2019 15 OyZ 2019 Vo 7 Owb¡ 2019 18.75 H$moQ>r 6.25 H$moQ>r 8 H$moQ>r 33 H$moQ>r
28.50 H$moQ>r 9.50 H$moQ>r 12 H$moQ>r 50 H$moQ>r

gh^mJr ìhmdo. BVam§Zmhr Ver àoaUm Úmdr. ñdV:nmgyZ EdT>o Oar àË`oH$mZo g‘OyZ KoVbo Var àË`oH$ ì`º$s ‘J Vr bhmZ
ZmVodmB©H$m§n`ªV, {‘Ìm§nmgyZ H$m`m©b`mVrb Agmo H$s, ‘moR>r Vo Z¸$sM ‘ZmnmgyZ ho H$m‘ H$arb Agm ‘bm
H$‘©Mmè`m§n`ªV gJù`m§Zr EH$Ì `oD$Z d¥jmamonU H$amdo. {dœmg dmQ>Vmo. hm ‘mÂ`m-Vw‘À`m g§nÞ ‘hmamï´>mMm-h[aV ‘hmamï´>mMm
bmdbobr PmS>o OJVrb `mMrXoIrb H$miOr ¿`mdr. H$maU PmS>o hr g§H$ën Amho. `m àdmgmV Vwåhr gd©OU ‘mPo Am{U emgZmMo A‘yë`
Amnë`m gdmªMr JaO Amho. Amnë`m OJÊ`mMm Vmo {ZamoJr œmg gmo~Vr AmhmV.
Amho. åhUyZ bmdbobr PmS>o OJdUo Amnbo H$V©ì` Amho. OJÊ`mMm g‘¥Õ AmZ§X XoUmè`m `m àdmgmÀ`m {Z{‘ÎmmZo ‘mPo
dZ {d^mJmZo bmdbobr PmS>o Ogo dZ {d^mJ OJdUma Amho. EdT>oM gdmªZm AmdmhZ Amho. "`m, AmnU gJio {‘iyZ PmS>o bmdy
VgoM àË`oH$ g§ñWoZo, {d^mJmZo Am{U ì`º$sZo bmdbobo PmS> d¥jbmJdS>rMm bmoH$moËgd nwÝhm EH$Xm gmOam H$aVmZm h[aV
OJdÊ`mMr O~m~Xmar Ë`m Ë`m ì`º$s Am{U g§ñWoMr Amho. ‘hmamï´>mMo ñdßZo gmH$ma H$ê$.'
àË`oH$mbm OJÊ`mgmR>r àmUdm¶y bmJVmo Am{U Vmo PmS>m§nmgyZ {‘iVmo
nn

16 Owb¡ 2017
PmS>m§Mr {^er
n¡ em§Mr {^er gm‘mÝ`nUo H$er
MmbVo ho Vwåhr-Amåhr
gJù`m§Zr EoH$bo Amho. Xa‘hm
b¾mV dmQ>br amono
emgZmZo 2016 ‘Ü`o gd© emgH$s` `§ÌUm d AemgH$s` g§ñWm
`m§À¶m‘m’©$V 2 H$moQ>r d¥jbmJdS>rMm H$m`©H«$‘ am~dbm. 2017-18
MmbUmam {^erMm ì`dhma gd©lwV d 2019 `m VrZ dfm©‘Ü`o 50 H$moQ>r d¥jmamonU H$aÊ`mMo R>adbo Amho.
Amho. nU PmS>m§Mrhr {^er Agy `m H$m`©H«$‘mMr A§‘b~OmdUr Mmby AgVmZmM OwÞa VmbwŠ`mVrb
eH$Vo, `mMr Vwåhmbm H$ënZm Amho Zmam`UJmd `oWrb g§O` I§Sy> ‘ohoÌo `m§Zr gm‘m{OH$ ~m§[YbH$s åhUyZ
H$m? Aer {^er gmobmnya `oWrb ‘moR>çm à‘mUmV d¥jbmJdS> ìhmdr `mH$[aVm amono nwadR>çmMm H$m`©H«$‘
d¡ÚH$s` joÌmV H$m`©aV AgUmè`m hmVr KoVbm. lr.‘ohoÌo `m§Mr ’$ma dfm©nmgyZ AmnU g‘mOmbm H$mhrVar
S>m°ŠQ>a `m§Zr Mmbdbr Amho. XoUo bmJVmo Aer ^mdZm hmoVr. Ë`mAZwf§JmZo H$mimMr JaO AmoiIyZ
S>m°. g{MZ nwam{UH$ d S>m°. `ed§V Ë`m§Zr d¥jdmT>rH$[aVm amono nwadR>m H$aÊ`mMo {Z{üV Ho$bo.
noR>H$a ho ñdIMm©Zo d¥jmamonU H$aV lr. ‘ohoÌo `m§Zm Amnë`m {Zü`mMr nyV©Vm H$aÊ`mMr g§Yr Ë`m§À`m
hmoVo. ‘Zwî`~i dmT>dUo d d¥jào‘tZm gwH$Ý`m Hw$.gmoZb d gwnwÌ {M.Aj` `m§Mo doJdoJù`m doir nma
EH$Ì AmUUo Ë`m§Zm JaOoMo dmQ>bo. nS>boë`m {ddmh gmohù`màg§Jr àmá Pmbr. Ë`m§Mr gwH$Ý`m Hw$.gmoZb
`mVyZM 18 OyZ 2012 ‘Ü`o 12
OUm§Mm {^er J«wn "PmS>m§Mr {^er'
`m ZmdmZo gwê$ Ho$bm. AmVm `m J«wn‘Yrb gXñ`m§Mr g§»`m 48 BVH$s
Amho. àË`oH$ ‘{hÝ`mbm é.200/- à‘mUo EHy$U é.9600/- O‘m
Ho$bo OmVmV. Ë`mVyZ XmoZ bH$s S´m° H$mT>bo OmVmV. S´m° {dOoË`m§Zr
gwM{dboë`m {R>H$mUr 8 Vo 10 PmS>o bmdbr OmVmV. PmS>o bmdÊ`mgmR>r
5 Vo 6 ’y$Q> C§MrMr PmS>o KoVbr OmVmV. R>aboë`m {R>H$mUr Q´rJmS©gh
PmS>o bmdbr OmVmV. l‘XmZmVyZ Q´rJmS>© bmdbo OmVmV. S´m° {dOoË`mH$Sy>Z
PmS>m§Mo g§ajU Ho$bo OmVo. EImXo PmS> Oimbo Va VoWo ZdrZ PmS>
bmdbo OmVo. Q´rJmS>© {ZKmbo Va XwéñVr Ho$br OmVo. Am`Ë`m Q´rJmS>©gmR>r
é.1500/- Vo é.2000/- bmJVmV åhUyZ Ë`mgmR>r AI§S> OmirMo
[eQ²g 4 ’w$Q>mbm H$mnyZ ~m`qS>J dm`a bmdyZ Ë`mMo Q´rJmS>© V`ma
H$aVmo. Á`mMr qH$‘V EH$m Q´rJmS>©bm ’$º$ é. 250/- nS>Vo. bmdÊ`mV {hMm {ddmh 2016 ‘Ü`o àUd JmS>©Z, Zmam`UJmd `oWo VgoM gwnwÌ
Amboë`m PmS>m§Mr ‘{hÝ`mVyZ XmoZ doim VnmgUr Ho$br OmVo. bmJdS>rg Aj` `mMm {ddmh {Zbm`‘ JmS>©Z, `oWo ‘o 2017 ‘Ü`o nma nS>bm.
df© nyU© Pmboë`m PmS>m§Mm dmT>{Xdg Ho$H$ H$mnyZ gmOam Ho$bm OmVmo. `m XmoÝhr {ddmhàg§Jr dYwdamg Amerdm©X XoÊ`mg `oUmè`m Amáoï>,
AmVmn`ªV n[agamV 350 PmS>o bmdbobr AmhoV. dmT>{Xdg, b¾mMm {‘Ì n[adma d {hVqMVH$ `m§Zm AZwH«$‘o 3000 H$b‘r Am§ã`mMr amono
dmT>{Xdg Aem doir Cñ’y$V©nUo {^er g^mgX PmS>m§Mr {^er `m d H$b‘r noê$Mr 4000 amono dmQ>ʶmV Ambr. AemàH$mao AmÎmmn`ªV
CnH«$‘mg ‘XV H$aVmV. 7000 amono dmQ>nmMm ‘hÎdmH$m§jr CnH«$‘ Ë`m§Zr am~dbm Amho. `mÛmao
g‘mOmg‘moa Ë`m§Zr EH$ ñVwË` nm`§S>m KmbyZ {Xbm.
B§Xmnya ehamV ‘wHw§$X ehm `m§Zr 1 bmI amonm§Mr ZJa lr. ‘ohÌo `m§Zr amono dmQ>n CnH«$‘mÀ`m doir JwOamV `oWrb ~mE’$
amondm{Q>H$m {dH${gV Ho$br Amho . {VWyZ bmoH$m§Zm amono ‘mo’$V g§ñWo‘m’©$V V`ma H$aÊ`mV Ambobr amono Va Am§Y« àXoe `oWo emgZm‘m’©$V
{Xbr OmVmV. amon XoVmZm Ë`m bmoH$m§H$Sy>Z amon OJdÊ`mMo ñWm{ZH$ eoVH$è`m§‘m’©$V V`ma H$aÊ`mV Ambobr amono IaoXr H$ê$Z
h‘rnÌ {bhÿZ KoVbo OmVo. {edm` Xa ghm ‘{hÝ`m§V EH$Xm {ddmhñWir AmUbr. hr amono gmYmaU VrZ dfm©Mr d VrZ ’y$Q> C§MrMr
XÿaÜdZr H$ê$Z amonmMr dmT> H$er hmoV Amho. PmS> {Od§V hmoVr. `m `eñdr CnH«$‘mZ§Va nwT>rb H$mbmdYrV lr. ‘ohoÌo `m§Zr
Amho H$m? H$m` AS>MUr AmhoV? ho {dMmabo OmVo. gmYmaU 1 bmI amono dmQ>n H$aÊ`mMo Ü`o` R>odbo AgyZ Ë`m AZwf§JmZo
1 bmI amono ñWm{ZH$ àOmVrMr Am{U Am¡fYr amono AmhoV. Vo à`ËZ H$arV AmhoV.
nn

Owb¡ 2017 17
PmS>o
Aer bmdm...
1 Vo 7 Owb¡ 2017 `m H$mbmdYrV emgZmÀ`m
4 H$moQ>r d¥j bmJdS> ‘mo[h‘oV gh^mJr ìhm`Mo Amho.
amono bmdVmZm JmdMr ‘mVr, {VWo nS>Umam nmD$g Am{U
{VWbo dmVmdaU `m gJù`mM Jmoï>tMm {dMma H$ê$Z Vr
bmdbr Va Vr amono OJÊ`mMo à‘mU {Z{üV dmT>Vo. H$moUVm
d¥j H$moUË`m H$maUmgmR>r Cn`wº$ R>ê$ eH$Vmo, `mMm
d¥jbmJdS> H$aVmZm H$mhr ‘hÎdmÀ`m ~m~r bjmV KoD$Z d¥jmamonU
Ho$bo Va Vo A[YH$ Cn`wº$ R>aVo. Ë`mMm A{YH$ bm^ hmoVmo.
amon bmdVmZm IÈo> H$ê$Z amono bmdVmo. nU amonm§gmR>r IÈo> H$aUo
XoIrb Aä`mg ‘hÎdmMm R>aVmo.. OmUyZ KoD$ `m Aem
d¥jbmJdS>rg§X^m©V...
hrXoIrb Aä`mgnyU© Jmoï> Amho. amonm§gmR>r emómoº$nÕVrZo IÈo> H$ê$Z
amon bmdë`mg Vo amon éOÊ`mg {Z{üV ‘XV hmoVo.
PmS>o Am{U Ë`m§Mo Cn`moJ
Ago bmdmdo amon B‘maVrÀ`m bmH$S>mgmR>r- gmJdmZ, {~Om, hiXy, {edU, {gag,
1.5 ’y$Q> X 1.5 ’y$Q> X 1.5 ’y$Q> IÈ>m H$amdm. Ë`m IÈ>çmVrb {H$Ýhr, EoZ (gmOS>), {Vdg, H$ig, IS>qgJr, amohU, ‘mohrZ,
gd© ‘mVr Am{U XJS>JmoQ>o ~mOwbm H$mT>mdoV. amon IÈ>çmV R>oD$Z Vmo Ym‘U, {eg‘, ~m^yi, YmdS>m, Ho$H$S>, ‘hmoJZr
eoUIV Am{U gwnrH$ ‘mVrMo g‘à‘mU R>oD$Z O[‘ZrÀ`m nmVirn`ªV Mmè`mgmR>r- ~m^yi, ‘hméI, qnni, Aa§J, qMM, A§OZ,
nyU© ^ê$Z ¿`mdm. Z§Va hbŠ`m hmVmZo ‘mVr Xm~yZ bmdboë`m amonmbm gw~m^yi, ~moa, eodJm, dS>, I¡a, ~ob, qMMdm, H$Sw>qZ~, H$MZma,
nmUr Kmbmdo. C§~a, Ym‘Z, Hw$gy‘, ‘wéS> e|J, ‘mohrZ, {dbm`Vr qMM
amono ghgm ßbmpñQ>H$À`m {nedrV AgVmV. A{Ve` H$miOrnyd©H$ JdVàOmVr- eoS>m, ‘moR>m ‘madob, ‘madob, ‘wer, S>m|Jar, ~oa,
ßbmpñQ>H$Mr {nedr ~mOwbm H$ê$Z ‘mVrgh amon Aem àH$mao Yamdo H$s, {XZmZmW, Ym‘Um, {JZr, èhmoS>g, hair, H$mir Hw$gir, ’w$br,
Á`m‘wio amonmMr JinÅ>r ~mOwÀ`m O[‘ZrÀ`m nmVirV `oB©b d g§nyU© nmoH$ù`m, ’$moamS>r, n°am, KmÊ`m ‘madob
‘yi gai amhrb. Vo Xw‘S>bo OmUma Zmhr. eŠ`Vmo amono gH$mir qH$dm ’$im§gmR>r- Am§~m, qMM, {MHy$, Zmai, ’$Ug, Om§^yi, H$dR>,
g§Ü`mH$mir bmdmdrV. amono bmdë`mZ§Va Ë`mbm {Z`{‘V IV, nmUr H$ad§X, grVm’$i, Amdim, V|Xy, ~moa, H$mOy, pIaUr, {dbm`Vr qMM,
Úmdo. Ë`mMr {Z`{‘V qZXUr d H$moinUr H$amdr. amon Mm§Jë`m nÕVrZo noé, ~¡b, Hw$gw‘, Mmamoir, ~ohS>m, {haS>m
dmT>Ê`mgmR>r ’$m§ÚmMr à‘mUmV N>mQ>Ur H$amdr. B§YZmgmR>r- ~m^yi, Am°ñQ´o{b`Z ~m^yi, gw~m^yi, {Jbar{gS>r`m,
amZ eodar, O§Jbr ~Xm‘, ‘hmê$I,
nO©Ý`‘mZ ‘mVrMr Amdí`H$ Imobr bmdUr`mo½` PmS>o Ho${e`m goZoJb, H°${e`m gm`{‘`m,
50 g|.‘r qH$dm A{YH$ {edU, {eag, {egy, I¡a B. ASw>igm, YmdS>m, {dbm`Vr qMM,
KmQ>~moa, àmo{g{’$gÀ`m àOmVr, ~moa,
25 g|o.‘r Vo 50 go.‘r {edU, {eag, {egy, I¡a, H$Sw>qZ~, {^am©, ~H$mZ, {dbm`Vr ‘oh§Xr, Hw$gy‘,
gw‘mao 250 Vo 500 {‘.‘r. M§XZ, Am°ñQ´o{b`Z ~m^yi B. {MMdm, H$I‘, JamS>r, {egy, A§OZ,
25 g|o.‘r hÿZ H$‘r ({ZH¥$ï> O‘rZ) H$Sw>qZ~, I¡a, gmJdmZ, Km`nmV, B. {hda, H$a§O, nm[H©$Zgmo{Z`m
gw‘mao 1800 {‘.‘r.n`ªV 25 g|o.‘r hÿZ H$‘r ({ZH¥$ï> O‘rZ) gmJdmZ, hiXy, gmda, {~Om, ~m§~y B. eoVr AdOmao d eoVrH$m‘mgmR>r-
~m^yi, gmJdmZ, {edU, Om§^yi,
1800 {‘‘rhÿZ A{YH$ d 25 g|.‘r hÿZ H$‘r ({ZH¥$ï> O‘rZ) gwê$, H$X§~, ~m§~y, {gëda AmoH$,
~m§~y, {Zb{Jar, Am§~m, I¡a, {Vdg,
g‘wÐgnmQ>rnmgyZ 800 ‘r. gmoZMm’$m, gánUu, {Zb{Jar
C§Mmdarb àXoemV
{H$Zr, go‘b, YmdS>m, Ym‘U

18 Owb¡ 2017
O{‘ZrÀ`m àH$mamZwgma bmdmd`mMr PmS>o qnni,
~ohS>m,
O{‘ZrMm àH$ma bmJdS> `mo½` àOmVr
AOw©Z
H$aS>çm d H$mù`m a§JmMr {d{dY nmoVmMr O‘rZ {gag, H$Sw>qZ~, A§OZ, {egy, gw~m^yi, ^|S>r, Am°ñQ´o{b`Z `m§Mm
~m^yi, H$a§O, Am§~m, {Zb{Jar, eodJm B. g‘mdoe hmoVmo.
Q´>°n XJS>mnmgyZ V`ma Pmbobr ‘Ü`‘ Vo Imob gmJdmZ, ~m§~y, I¡a, {Zb{Jar, gw~m^yi, {egy, {gag, emo^ogmR>r bmdmd`mMr PmS>o-
qMM, ~m^yi, grVm’$i, Am§~m B. `m‘Ü`o Jwb‘moha, nig, H$X§~,
ñn°Wmo{S>`m, H$ån°Ý`yboQ>m, H$m§MZ,
MwZIS>r`wº$ Vn{H$ar d H$mù`m a§JmMr O‘rZ {gag, qMM, ~m^yi, grVm’$i, Am§~m B. A‘bVmg, H°$er`m àOmVr,
aoVmi O‘rZ I¡a, {egy, {gag, ~H$mZ, H$a§O, H$Sw>qZ~, B. O°H$am§S>m, ZmJMm’$m, gmoZMm’$m,
{MH$Z ‘mVrMr O‘rZ {hda, ~m^yi, ‘hmê$I, {gag, Om§^yi, AOw©Z, H$a§O. B. e§H$mgya, noëQ>mo’$moa‘, Oméi,
p½bargrS>r`m, go‘b, ~m°Q>b ~«e,
jma d Amåb`wº$ O‘rZ {gag, H$a§O, AOw©Z, {Zb{Jar, Am°ñQ´o{b`Z ~m^yi, B. aoZ Q´r, ~H$mZ, Ho${e`m àOmVr,
Vm§~yg ‘mVrMr O‘rZ Am°ñQ´o{b`Z ~m^yi, ‘mohm, {~Om, gmJdmZ, A§OZ, go‘b, ~mhþ{Z`m àOmVr, {gëda AmoH$,
H$m§MZ, {edU, H$mOy, B. gwê$, WwOm, {Zb{Jar, AemoH$,
éj joÌ (A°arS> joÌ) ~m^yi, {gag, H$Sw>qZ~, {egy, {Zb{Jar, gwê$, Amdim, M§XZ, ‘hmoJZr, O§Jbr ~Xm‘,
~moa, H$m§MZ B. nw̧Ordm
eoVmÀ`m ~m§Ymda bmdmd`mMr
àXyfU {Z`§ÌUmgmR>r- dmVmdaUmV àmUdm`yMo à‘mU PmS>o- `m‘Ü`o d¡aUmgmR>rÀ`m
dmT>dÊ`mgmR>r- qnni, A‘bVmg, go‘b, H$X§~, Jwb‘moha, ~m§~ygm PmS>mV A§OZ, H$MZma, qMM, ~H$mZ, ~m^yi, ~rOm, ~moa, dS>,
dëJ°[ag {eag, {egy, gw~m^yi, qnni `m PmS>m§Mm Va Hw§$nUmgmR>r
dmVmdaUmVrb àXy{fV H$U emofyZ bmdmd`mÀ`m PmS>mV Ea§S>, p½bar[g[S>`m, {M„ma,
KoÊ`mgmR>r- C§~a, grVm’$i, Om§^yi, ‘|Xr, {dbm`Vr ~m^yi `mMm g‘mdoe hmoVmo.
gánUu, Amdim, qMM, ‘moh, ~ob, nmQ> Am{U {d{harOdi bmdmd`mMr
H$Sw>qZ~, nw̧Ordm, V|Xy, Am§~m, PmSo - Am§~m, ~m^yi, C§~a, [aR>m,
Mmamoir, A‘bVmg, Oméi, ~ob, ~m§~y
b|{S>`m, AemoH$, goZb, nig, añVm-aoëdo‘mJ©, H$mbdo `m§À`m
Jw½Ji XwV’$m© bmdmd`mMr PmS>o - AemoH$,
dmVmdaUmV gwJ§Y ngadyZ Am§~m, H$a§O, H$m{eX, Hw$gy‘, qMM,
hdoVrb àXyfU Wm§~dÊ`mgmR>r- Om§^yi, {Z‘, aoZ Q´r, qnnar, ~Hy$i,
~ob, A‘bVmg, bo‘Z J«mg, ‘mohJUr, ‘mohm, dS>, {gag, {egy,
~m§~ygmQ´m`mo{ZQ>rg, g’o$X H$MZma noëQ>mo’$moa‘ `m PmS>m§~amo~aM gai D$§M dmT>Umè`m PmS>m§‘Ü`o
(A‘mo{Z`mMo à‘mU H$‘r H$aÊ`mgmR>r) AemoH$, AmH$meZr‘, {Zb{Jar,{gëìha AmoH$, gwê$ `m PmS>m§Mm
gm§S>nmÊ`mÀ`m OmJoV bmdmd`mMr PmS>o- ~moa, qMM, g‘mdoe hmoVmo.
Om§^yi, gmOS>, AOw©Z Ym{‘©H$ ñWimOdi bmdmd`mMr PmS>o- AOy©Z,
O¡{dH$ B§YZmgmR>r (~m`mo{S>Pob) Cn`wº$ PmS>o- Am§~m, Amdim, C§~a, H$X§~, H$dR>, H$m§MZ,
‘mohm, H$a§O, OoQ´mo’$m (amZ Ea§S>r), H$Sw>qZ~, H$dR>rMm’$m, nm[aOmVH$, ~Hy$i, ~ob,
{g‘mé~m éÐmj, dS>, gmoZMm’$m, M§XZ, qMM, Zmai,
añË`mÀ`m XwV’$m© bmdÊ`mgmR>r PmS>o- nm§T>amMm’$m.
`m‘Ü`o N>m`m XoUmao, ObX d à{VHy$b Amnbo Jmd, JmdmMo dmVmdaU, {VWbo
n[apñWVrV dmT>Umao VgoM dmhVwH$sbm AS>Wim nO©Ý`‘mZ Amnbm CÔoe Am{U Amnbr JaO
Z `oÊ`mBVHo$ D$§M dmT>Umao d¥j. `m‘Ü`o dS>, {egy, H$Sw > q Z~, AmoiIyZ PmS>o bmdbr Va ˶mMr Cn¶wº$Vm AmUIr dmT>ob.
Am§~m, Hw$gy‘, {Zb{Jar, H$a§O, Jwb‘moha, noëQ>mo’$moa‘, ~m^yi, g§X^© : dZ {d^mJ
A‘bVmg, A§OZ, O°H$am§S>m, {dbm`Vr qMM, ~H$mZ, Om§^yi, qMM, nn

Owb¡ 2017 19
N>m¶m: M§ÐH$m§V nmQ>rb

XwîH$mi‘wº$sgmR>r emœV Obg§YmaU


‘m{hVr Am{U OZg§nH©$ ‘hmg§MmbZmb`mÛmao {Z{‘©V "nmUr' `m {df`mdarb "‘r ‘w»`‘§Ìr ~mobVmo`' H$m`©H«$‘mMo gømÐr,
Pr 24 Vmg, Pr ‘amR>r, gm‘ Q>rìhrdê$Z àgmaU Am{U AmH$medmUrÀ`m {d{dY dm{hÝ`m§dê$Z àjonU H$aʶmV Ambo. {nÊ`mgmR>r
nmUr, eoVrgmR>r nmUr Am{U CÚmoJmgmR>r nmUr `m AZwf§JmZo Pmboë`m `m H$m`©H«$‘mgmR>r amÁ`mVrb 18 hOma OUm§Zr B©-‘ob Am{U
EgE‘EgÛmao ‘w»`‘§Í`m§Zm àý {dMmabo. {MÌrH$aUmdoir gh^mJr Pmboë`m lmoË`m§Zr ‘w»`‘§Í`m§Zm WoQ> àý {dMmê$Z nmÊ`mgma»`m
‘hÎdmÀ`m {df`mda Agbobr emgZmMr YmoaUo OmUyZ KoVbr. emœV Obg§YmaU H$aUmè`m Ob`wº$ {edma `moOZoMr
JmdmJmdm§‘Ü`o à^mdr A§‘b~OmdUr H$ê$Z, VgoM aIS>bobo qgMZ àH$ën {ZYm©[aV doioV nyU© H$ê$Z g§nyU© ‘hmamï´>
XwîH$mi‘wº$ H$aÊ`mV `oB©b, Aer ½dmhr ‘w»`‘§Í`m§Zr `m doir {Xbr. `m H$m`©H«$‘mV Pmboë`m MM}Mm hm g§nm{XV ^mJ.

20 Owb¡ 2017
am Á` emgZmZo AË`§V ‘hÎdmH$m§jr Aer
Ob`wº$ {edma `moOZm hmVr KoVbr Amho.
emgZ Am{U bmoH$m§À`m EH${ÌV gh^mJmVyZ hr gwg§dmX
`moOZm à^mdrnUo am~dbr OmV Amho. {nÊ`mÀ`m
nmÊ`mgmR>r `m `moOZoMm bm^ Pmbm AgyZ, gmYmaU 11 hOma Jmdo
Q>±H$a‘wº$ VWm XwîH$mi‘wº$ H$aÊ`mV ¶e Ambo Amho. bmoH$m§Zr `m
`moOZogmR>r gmYmaU 560 H$moQ>r én`m§Mm OZgh^mJ {Xbm.
emgZmZo `moOZogmR>r gmYmaU gmS>onmM hOma H$moQ>r én`o IM© Ho$bo.
‘moR>çm YaUm§nojm Obg§YmaUmÀ`m N>moQ>çm H$m‘m§Zm {Xbobo ho àmYmÝ`
H$‘mbrMo `eñdr R>abo Amho. gmS>onmM hOma H$moQ>r én`o IM© H$ê$Z
gmYmaU gmS>o~mam bmI hoŠQ>a BVH$s qgMZm j‘Vm {Z‘m©U Ho$br Amho.
‘moR>çm nmQ>~§Ymè`m§À`m ‘mÜ`‘mVyZ BVH$s qgMZ j‘Vm {Z‘m©U
H$aÊ`mgmR>r gmYmaU 30 hOma H$moQ>r én`o IM© Pmbm AgVm. Ë`m‘wio
Ob`wº$ {edmaÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ emgZmÀ`m {ZYrMr ‘moR>çm à‘mUmV
~MV H$aÊ`m~amo~aM, bmoH$m§Zm qgMZmgmR>r Am{U {nÊ`mgmR>r emœV
ObgmR>o {Z‘m©U H$aÊ`mV emgZ `eñdr Pmbo Amho, Ago ‘w»`‘§Í`m§Zr
gm§{JVbo.

‘w»`‘§Í`m§Mo A{^Z§XZ
AmXe©Jmd {hdao~mOmaMo gan§M nmonQ>amd ndma ho H$m`©H«$‘mV
lmoË`m§‘Ü`o CnpñWV hmoVo. nmQ>~§Ymè`m§À`m ‘moR>çm H$m‘m§nojm
Obg§YmaUmÀ`m N>moQ>çm H$m‘m§Zm àmYmÝ` {Xë`m~Ôb Ë`m§Zr ‘w»`‘§Í`m§Mo
A{^Z§XZ Ho$bo. Vo åhUmbo, Ob`wº$ {edma `moOZogmR>r gmS>onmM hOma
H$moQ>r én`m§Mr Am{W©H$ VaVyX H$aÊ`mV Ambr. Obg§YmaUmÀ`m
N>moQ>çm-N>moQ>çm H$m‘m§gmR>r XoÊ`mV Ambobo ho àmYmÝ` ’$ma ‘hÎdmMo
Amho. `m{edm` ‘w»`‘§Í`m§Zr Ob Am{U ‘¥X g§YmaUmgmR>r ñdV§Ì ImVo
{Z‘m©U Ho$bo. hmhr ’$ma ‘hÎdmMm {ZU©` AgyZ `m~Ôbhr Ë`m§Zr
‘w»`‘§Í`m§Mo A{^Z§XZ Ho$bo.
doJdoJù`m g§ñWm, H$m°nm}aoQ>g² `m§Mm {ZYr Jmdm§‘Ü`o àW‘M nmohmoMV
Amho. grEgAmaÀ`m {ZYrgmR>r H$aÊ`mV Ambobo ho à^mdr {Z`moOZ
AgyZ Ë`m ‘mÜ`‘mVyZhr Jmdm§Zm ‘moR>m {ZYr CnbãY hmoV Amhoo. Ob`wº$
{edmaMr H$m‘o H$aVmZm Vr ’$º$ ZXr nmÌmV (S´oZoO Q´rQ>‘|Q>) Z H$aVm
‘mÏ`mnmgyZ nm`Ï`mn`ªV (E[a`m Q´rQ>‘|Q>) H$aUo JaOoMo Amho. emgZmZo
`mdahr bj H|$[ÐV H$amdo, Ago AmdmhZ Ë`m§Zr Ho$bo. Ë`m§À`m gyMZoMr
XIb KoV Obg§YmaUmMr H$m‘o H$aVmZm emgZ {Z{üVM E[a`m
Q´rQ>‘|Q>da ^a XoB©b, Ago ‘w»`‘§Ìr åhUmbo.

Ob`wº$ {edma `moOZm am~dë`m‘wio Am‘À`m {d{harV ^anya nmUr


Ambo Amho.{OWo 20 nmoVr Jhÿ {ZKm`Mm {VWo 28 nmoVr Jhÿ {ZKmbm.
H$nmer 18 q¹$Q>bdê$Z 25 da Jobr. ‘mÌ nmUr Ambo Vgo Ë`mMm
Cngmhr dmT>bm Amho. eoVrgmR>r nmÊ`mMm `mo½` dmna H$aÊ`mgmR>r
eoVH$è`m§Zm JmdnmVirda ‘mJ©Xe©Z H$aÊ`mV `oD$ eHo$b H$m`?
- XmXmamd Jmd§S>o, H$moioJmd, Vm. ^moH$aXZ, {O. OmbZm (B©‘obÛmao)
‘w»`‘§Ìr - Ob`wº$ {edmaMr H$m‘o nyU© Pmë`mÀ`m {R>H$mUr

Owb¡ 2017 21
Obn[anyU©Vm Ahdmb (Exit Protocol) H$aÊ`m~m~V YmoaU {Z{üV Ho$br OmB©b.
H$aÊ`mV Ambo Amho. gyú‘qgMZ nÕVrMm dmna Am{U JmdmZo
nmÊ`mÀ`m Ho$boë`m Vmio~§Xmà‘mUo nrH$nÕVr {Z{üV H$aUo `m Jmoï>r {dX^m©Vrb eoVH$è`m§gmR>r daXmZ R>ê$ eH$Umè`m JmogrIwX©
hmoUo JaOoÀ`m AmhoV. Ob`wº$ {edma‘YyZ Obñd`§nyU© Pmboë`m àH$ënmMr gÚ:pñWVr H$m` Amho?
Jmdm§‘Ü`o `m Ñï>rZo {Z`moOZ H$aÊ`mV `oB©b. - gw^mf ZmZdQ>o, dm{e‘ (lmoVo)
‘w»`‘§Ìr - Jobr AZoH$ df} aIS>boë`m d J¡aì`dhmam§‘wio MM}V
‘mPr Mma EH$a eoVr AgyZ nmÊ`mMr gmo` Zmhr, eoVVio Amboë`m `m àH$ënmMr Cd©[aV H$m‘o nyU© H$aÊ`mÀ`m Ñï>rZo Joë`m 2
{‘iÊ`mgmR>r H$m` `moOZm Amho ? dfm©V {Z`moOZ H$aÊ`mV Ambo Amho. J¡aì`dhmamV AS>H$bobr AmYrMr
- gmobmnya {OëømVrb gmo`dmS>r `oWrb EH$ J«m‘ñW gJir H$m‘o d gJù`m {Z{dXm aÔ H$aÊ`mV Amë`m AmhoV. AmVm
(ìhm°Q²>gA°nÛmao) EZ~rgrgrbm H$m‘ XoÊ`mV Ambo Amho. nwZd©gZ Odinmg nyU©Ëdmbm
‘w»`‘§Ìr - emgZmZo "‘mJob Ë`mbm eoVVio' hr `moOZm hmVr KoVbr Zobo Amho. OwÝ`m nwZd©{gV JmdmVrb àý gmoS>{dÊ`mV Ambo AmhoV.
Amho. `mVyZ 50 hOma én`m§Mo AZwXmZ XoÊ`mV `oV Amho. `m{edm` H|$Ð emgZmZohr `m àH$ënmg amï´>r` àH$ën åhUyZ ‘mÝ`Vm {Xbr Amho.
‘ZaoJmÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ eoVVù`mMm bm^ XoÊ`mV `oVmo. gÜ`m 1 àH$ënmVrb H$m‘o {S>g|~a 2019 n`ªV nyU© H$aÊ`mÀ`m Ñï>rZo {Z`moOZ
bmImnojm A{YH$ eoVVir ~ZdÊ`mMo C{Ôï> AgyZ 37 hOma eoVVir H$aÊ`mV Ambo AgyZ Vr àmYmÝ`mZo nyU© Ho$br OmVrb.
~m§YyZ nyU© Pmbr AmhoV. `mVyZ 96 hOma hoŠQ>a O‘rZ qgMZmImbr
Ambr. 96 hOma {Q>grE‘ BVH$m ObgmR>m {Z‘m©U Pmbm Amho. EImÚm ~rS> {OëømVrb AmJodmS>r `oWo Ob`wº$ {edma `moOZ|VJ©V
eoVH$è`mZo eoVVio ‘m{JVë`mg emgZmÀ`m OrEgS>rE {d^mJmH$Sy>Z OmZodmar Vo ‘o 2016 `m H$mbmYr‘Ü`o ~è`mn¡H$s H$m‘o H$aÊ`mV Ambr
O[‘ZrMr nmhUr Ho$br OmVo. Vr O‘rZ eoVVù`mÀ`m {Z{‘©Vrg `mo½` Amho. na§Vw H$mhr Jmdm§‘Ü`o H$m‘o AOyZ aIS>bobr AmhoV. `m~m~V
Agë`mg Ë`mbm VmVS>rZo ‘§Owar {Xbr OmVo. `mgmR>r eoVH$è`m§Zr Zo‘Ho$ H$m` H$aUma AmhmV?
"Amnbo gaH$ma' do~nmoQ>©bda qH$dm "Amnbo gaH$ma' godm H|$ÐmV AO© - ‘pÀN>§Ð AJmd, AmJodmS>r, {Oëhm ~rS> (ìhm°Q²>gA°nÛmao)
H$amdm. `m `moOZoVyZ {Z{üVM ‘mJob Ë`mbm eoVVio {Xbo OmB©b.
~rS> {Oëhm XwîH$mi‘wº$ H$aÊ`mgmR>r Ob`wº$ {edma hr A{Ve`
àYmZ‘§Ìr H¥$fr qgMZ `moOZoMm ‘hmamï´>mbm H$em àH$mao bm^ {‘iV gw§Xa `moOZm am~dbr Va Z¸$s ’$m`Xm hmoD$ eH$Vmo. Ë`mVyZ Jmdo
Amho ? XwîH$mi‘wº$ Pmë`m{edm` amhUma Zmhr. amÁ`mV `m `moOZo~m~V Zo‘H$s
- S>m°. ~miy O¡Z, bmohmam, {O. OiJmd (lmoVo) H$m` pñWVr Amho ?
‘w»`‘§Ìr - `m `moOZo§VJ©V amÁ`mVrb AnyU© qgMZ àH$ën nyU© - eaX dmKwbH$a, Q>mH$iJìhmZ, {Oëhm ~rS> (ìhm°Q²>gA°nÛmao)
H$aÊ`mgmR>r H|$Ð emgZmH$Sy>Z gmYmaU 26 hOma H$moQ>r én`o {‘imbo ‘w»`‘§Ìr - ~rS>gh ‘amR>dmS>çmV `m `moOZoMr à^mdr
AmhoV. `m{edm` Zm~mS>©À`m ‘mÜ`‘mVyZ gyú‘qgMZmgmR>r Amnë`mbm A§‘b~OmdUr H$aÊ`mV Ambr Amho. EH$Q>çm ~rS> {OëømV 527
H$‘r ì`mOXamda H$O© {‘iUma Amho. Ë`mMr `moOZm V`ma H$aÊ`mV Jmdm§‘Ü`o Obg§YmaUmMr 9 hOma doJdoJir H$m‘o H$aÊ`mV Ambr.
Ambr Amho. nwT>rb VrZ dfm©V [S´ndarb joÌ XwßnQ> H$aÊ`mÀ`m Ñï>rZo Ë`mVyZ 306 Jmdo dm°Q>a Ý`wQ´b åhUOo nmÊ`mZo ñd`§nyU© Pmbr AmhoV.
`moOZm AmIÊ`mV Ambr Amho. `m{edm` 5 YaU joÌmVrb g§nyU© {OëømVrb Cd©[aV Jmdm§‘Ü`ohr hr `moOZm à^mdrnUo am~dbr OmB©b.
D$g H$em nÕVrZo [S´nda AmUVm `oB©b, `m Ñï>rZohr {Z`moOZ H$aÊ`mV
`oV Amho. Q>±H$a‘wº$ ‘hmamï´> hr g§H$ënZm àË`jmV AmUÊ`mgmR>r H$em àH$mao
A§‘b~OmdUr Ho$br OmV Amho?
aoZ dm°Q>a hmd}[ñQ§>J~m~V MMm© ~arM hmoVo, nU H$m`ÚmÀ`m - amO|Ð Mmoa‘wbo (lmoVo)
H$MmQ>çm‘wio Vo hmoV Zmhr. Ë`m~m~V Amnbr H$m` `moOZm Amho ? {eanya ‘w»`‘§Ìr - qgMZm~amo~a Q>±H$a‘wº$s hogwÕm Ob`wº$ {edma
n°Q>Z© {dX^m©V H$m dmnabm OmV Zmhr ? A{^`mZmMo EH$ ‘w»` C[Ôï> Amho. amÁ`mV Á`m Á`m {R>H$mUr Ob`wº$
- {dO` Jw§T>ma, ^ÐmdVr, {Oëhm M§Ðnya (ìhm°Q²>gA°nÛmao) {edmaMr H$m‘o Pmbr Ë`m Ë`m {R>H$mUr ‘moR>çm à‘mUmV Q>±H$a‘wº$s
‘w»`‘§Ìr - aoZ dm°Q>a hmd}pñQ>§J AmVm OdiOdi A{Zdm`© Pmë`mMo {Xgbo. amÁ`mV ‘mJÀ`m dfu ‘o ‘{hÝ`mV Odinmg 6 hOma
H$aÊ`mV Ambo Amho. {S>grAma‘Ü`o ZdrZ nadmZ½`m XoVmZm aoZ 200 Q>±H$a gwê$ hmoVo. hr g§»`m Mmby dfu ‘o ‘{hÝ`m‘Ü`o ~mameo
dm°Q>a hmd}pñQ>§J{edm` ZH$mem§Zm ‘mÝ`Vm XoV Zmhr. `mnwT>rb H$mimVhr Q>±H$an`ªV Imbr Ambr Amho. emgZ Am{U bmoH$m§À`m EH${ÌV
`m {Z`‘mMr H$mQ>oH$moa A§‘b~OmdUr Ho$br OmB©b, nU Ë`m~amo~aM gh^mJmVyZ am~dë`m Joboë`m Ob`wº$ {edma A{^`mZmMo ho `e Amho.
`mg§X^m©V OZOmJ¥Vr H$ê$Z nmdgmMo OmñVrV OmñV nmUr AS>dUo bmVyabm ‘mJÀ`m doir aoëdoZo nmUrnwadR>m H$amdm bmJbm hmoVm. nU
Am{U Vo O{‘ZrV ‘wa{dÊ`mg§X^m©V hr ì`mnH$ OZOmJ¥Vr Z§Va {VWo bmoH$gh^mJmVyZ Ob`wº$ {edmaMr Mm§Jbr H$m‘o Pmbr.

22 Owb¡ 2017
AZoH$ Jmdo Q>±H$a‘wº$ hmoD$ eH$br AmhoV. {nÊ`mÀ`m nmÊ`mÀ`m òmoVm§Mo Oa doioV nyU© Ho$bo Va nmUrQ>§MmB©V Iyn ’$aH$
~iH$Q>rH$aU H$aÊ`mgmR>r ^yOb gd}jU `§ÌUoH$Sy>Z `moOZm V`ma nS>Uma Amho. Amnë`m gaH$maH$Sy>Z aIS>bobo
H$aÊ`mV Ambr AgyZ, 41 hOma òmoVm§À`m ~iH$Q>rH$aUmMo H$m‘ gwê$ àH$ën doioV nyU© H$aÊ`mg H$m` Cnm``moOZm gwg§dmX
Amho. Obg§nXm, Obg§YmaU Am{U nmUrnwadR>m {d^mJmV g‘Ýd` H$aÊ`mV `oV AmhoV ?
{Z‘m©U H$ê$Z ‘hmamï´> H$m`‘Mo Q>±H$a‘wº$ H$aÊ`mÀ`m Ñï>rZo {Z`moOZ - g§Xrn Mm¡Yar, {O. R>mUo (ìhm°Q²>gA°nÛmao)
H$aÊ`mV Ambo Amho. nmÊ`mÀ`m òmoVm§À`m ~iH$Q>rH$aUmVyZ amÁ`mV ‘w»`‘§Ìr - AmYrÀ`m H$mimV amÁ`mVë`m gJù`mM àH$ënm§Zm
AmVmn`ªV 1 hOma 190 Jmdo Q>±H$a‘wº$ Pmbr AgyZ 5 hOma Jmdo WmoS>m - WmoS>m {ZYr XoD$Z gJioM àH$ën AY©dQ> H$aÊ`mV Ambo hmoVo.
Q>±H$a‘wº$sÀ`m ‘mJm©da AmhoV. AmVm Ë`mVrb Oo àH$ën nyU©ËdmÀ`m ‘mJm©da AmhoV Ë`m§Zm àmYmÝ`
XoD$Z, {ZYr XoD$Z Ë`m§Mr H$m‘o nyU© H$aÊ`mMo YmoaU ñdrH$mabo Amho.
‘hmamï´>mV AmO AZoH$ qgMZ àH$ën dfm©Zwdf© aIS>bobo AmhoV. Vo n§Yam-n§Yam dfmªnmgyZ àb§{~V Agboë`m àH$ënm§Mr H$m‘o àmYmÝ`mZo
hmVr KoÊ`mV Ambr AmhoV. ‘mJrb dfu 100 àH$ën nyU© H$ê$Z
Ki^aUrn`ªV AmUbo AmhoV. `mVyZ gw‘mao 1 bmI hoŠQ>a BVH$s qgMZ
j‘Vm Zì`mZo {Z‘m©U Pmbr Amho. `m{edm` 140 àH$ën `oË`m 2
dfm©V nyU© hmoÊ`mÀ`m Ñï>rZo {Z`moOZ H$aÊ`mV Ambo Amho. dm°a é‘À`m
‘mÜ`‘mVyZ AmnU ñdV: amÁ`mVrb ‘hÎdmÀ`m 23 àH$ënm§À`m
H$m‘m§Mm doimodoir AmT>mdm KoV AmhmoV. nwT>À`m XmoZ dfm©V gmYmaU
32 Vo 40 bmI hoŠQ>a BVH$s A{YH$Mr qgMZ j‘Vm {Z‘m©U H$aÊ`mMm
à`ËZ Amho. 2019 n`ªV àH$ën ‘moR>çm à‘mUmV nyU©Ëdmbm OmVrb.
O‘rZ A{YJ«hUmbm Mm§Jbm Xa XoÊ`mMo VgoM àH$ënJ«ñVm§Mo
Mm§Jbo nwZd©gZ H$aÊ`mMo YmoaU ñdrH$mabo Amho. O{‘ZrgmR>r nydu
hoŠQ>ar gmYmaU 5 bmI én`o ‘mo~Xbm XoÊ`mV `oV hmoVm. AmVm Vmo
gmYmaU 20 bmI én`m§n`ªV XoÊ`mV `oV Amho. ZdrZ nyZd©gZ ho
AmXe© Pmbo nm[hOo, nU Ë`m~amo~aM OwÝ`m nwZd©[gV Jmdm§‘Ü`o gmo`r-
gw{dYm {‘imì`mV `mgmR>r YmoaU AmIbo Amho. OwÝ`m nyZd©gZmbm 5
Q>¸o$ {ZYr XoÊ`mMr VaVyX Zì`mZo H$aÊ`mV Ambr Amho.

ehar ^mJmV Zoh‘rM amoOÀ`m amoO qH$dm EH$ {XdgmAmS> Zimbm


D$g Am{U nmUr `mMo g‘rH$aU Zoh‘rM MM}Mm {df` am{hbo nmUr `oVo. nU J«m‘rU ^mJmV ‘mÌ 5- 6 {XdgmVyZ qH$dm CÝhmù`mV
Amho. D$gmgmR>r gyú‘ qgMZ hr g§H$ënZm AW©g§H$ënmV ‘m§S>br. 15 {Xdgm§VyZ EH$Xm bmoH$m§Zm nmUr nwadbo OmVo. `mda AmnU H$m`
hr g§H$ënZm àË`jmV AmUÊ`mgmR>r emgZ H$emàH$mao H$m‘ H$aV Cnm``moOZm H$arV AmhmV?
Amho. - M¡Vmbr AgmobH$a, eoJm§d , ~wbS>mUm (ìhm°Q²>gA°nÛmao)
- Zm‘Xod amD$V (lmoVo) ‘w»`‘§Ìr - emgZmZo J«m‘rU nmUr nwadR>çmgmR>r ‘hÎdmH$m§jr
‘w»`‘§Ìr - amÁ`mVrb gJù`m gmIa H$maImÝ`m§Zm Ë`m§À`m Aer ‘w»`‘§Ìr no`Ob `moOZm hmVr KoVbr Amho. `m{edm` OmJ{VH$
H$m`©joÌmVrb D$gmMo nrH$ `oË`m VrZ dfm©V [S´nImbr ~±Ho$À`m gh`moJmVyZ ObñdamÁ` àH$ënmMm Xwgam Q>ßnm am~dÊ`mV `oV
AmUÊ`mÀ`m gyMZm XoÊ`mV Amë`m AmhoV. gmIa H$maImZm, Amho. ‘w»`‘§Ìr no`Ob `moOZogmR>r 2 hOma 500 H$moQ>r én`m§Mr VaVyX
eoVH$ar Am{U amÁ` emgZ `m§À`m EH${ÌV gh^mJmVyZ Ho$br AgyZ 900 H$moQ>r én`m§À`m `moOZm§Zm ‘§Owar {Xbr Amho.
eoVH$è`m§Zm [S´n {‘iÊ`mÀ`m Ñï>rZo ì`mO gdbVrMr `moOZm J«m‘rU ^mJmV nmUrnwadR>m `moOZm am~dVmZm AmVmn`ªV AmnU
AmUbr Amho. `mVrb ì`mOmMm ‘moR>m dmQ>m hm gmIa H$maImZm ObòmoVm§À`m ~iH$Q>rH$aUmda bj {Xbo Zmhr. Ë`m‘wio nmÊ`mMm òmoV
Am{U amÁ` emgZm‘m’©$V CMbbm OmUma Amho. {‘iUmè`m AmQ>bm H$s nwÝhm Zdr `moOZm am~dbr Jobr. Aem nÕVrZo H$mhr
emœV E’$AmanrVyZ EH$ ‘m°S>ob V`ma H$ê$Z eoVH$è`mÀ`m g§‘VrZo Jmdm§gmR>r Mma-Mma `moOZm Va H$mhr JmdmV EH$hr `moOZm Zmhr Aer
H$Om©Mm ^mJ naV H$aVm `oB©b Aer `moOZm Amho. n[apñWVr {Z‘m©U Pmbr. AmVm `mnwT>rb H$mimV Ago Z H$aVm nmÊ`mMo
gwú‘qgMZm‘wio nmÊ`mMr ~MV hmoÊ`m~amo~aM O{‘ZrMr gj‘ òmoV {Z{üV H$ê$Z d Ë`m òmoVm§Mo ~iH$Q>rH$aU H$ê$ZM J«m‘rU
CËnmXH$Vmhr dmT>Uma Amho. Ë`m‘wio D$g CËnmXH$ eoVH$è`m§Zr ^mJmV nmUrnwadR>m `moOZm am~dë`m OmVrb, OoUoH$ê$Z Ë`m òmoVm‘YyZ
AmVm [S´nH$S>o dimdo. Jmdm§Zm {Za§Va nmUr {‘iV amhrb.

Owb¡ 2017 23
N>moQ>çm YaUmVrb Jmi H$mT>Ê`mMm AmnU Omo {ZU©` KoVbm Vmo `moOZm V`ma H$aÊ`mV Amë`m AmhoV. A‘¥V
’$ma ‘hÎdmMm Amho. 250 hoŠQ>anojm ‘moR>çm YaUmVrb Jmi `moOZ|VJ©V 72 H$moQ>r én`m§Mr `moOZm ‘§Oya
H$mT>Ê`mg§X^m©V H$mhr {ZU©` KoUma AmhmV H$m? H$aÊ`mV Ambr Amho. gÜ`m ehambm COZr gwg§dmX
- A‘mog Hw$bH$Uu (B©‘obÛmao) YaUmVyZ nmUrnwadR>m Ho$bm OmVmo. ho nmUr
‘w»`‘§Ìr - 250 hoŠQ>anojm H$‘r joÌ Agbobr {H$‘mZ AYu CKS>çm H°$Zb‘YyZ gmoS>mdo bmJVo. ehambm AYm© {Q>E‘gr nmUr
YaUo `oË`m 3 Vo 4 dfm©V Jmi‘wº$ H$aÊ`mMo C[Ôï> Amho. Ë`mM Úm`Mo Agë`mg H°$Zb‘Ü`o gmYmaU 10 {Q>E‘gr nmUr gmoS>mdo
YVuda gÜ`m ‘moR>çm 5 YaUmVrb Jmi{‘[lV dmiy qH$dm bmJVo. `m‘wio nmÊ`mMm ‘moR>çm à‘mUmV Anì`` hmoVmo. ho
dmiy{‘[lV Jmi H$mTy>Z Vmo V§ÌkmZmMm dmna H$ê$Z doJim H$aÊ`mMo amoIÊ`mgmR>r AmVm EZQ>rnrgr g‘doV gh`moJmVyZ ~§X nmB©nbmBZZo
{Z{üV Ho$bo Amho. `mVyZ hr YaUo Jmi‘wº$ hmoÊ`m~amo~aM ‘hgyb nmUrnwadR>m H$aÊ`mMr `moOZm hmVr KoÊ`mV Ambr Amho. `mÛmao
{Z{‘©VrMo EH$ ‘moR>o ‘m°S>obhr V`ma hmoD$ eH$Uma Amho. ehambm nmUrnwadR>m H$ê$Z Ë`mZ§Va {Z‘m©U hmoUmè`m gm§S>nmÊ`mda
à{H«$`m H$ê$Z Vo EZQ>rnrgrbm {dH$bo OmB©b. `m‘wio ehambm nmUr
gmobmnwamV n§Yam dfmªnmgyZ nmÊ`mMr Q>§MmB© Amho. VrZ Vo Mma {‘iÊ`m~amo~aM, gm§S>nmÊ`mMm àýhr {ZH$mbr {ZKUma Amho Am{U
{XdgmAmS> nmUr `oVo. `mgmR>r H$m` Cnm``moOZm AmnU H$aUma nmÊ`mMr ‘moR>çm à‘mUmV ~MV hmoUma Amho.
AmhmV?
- EH$ ZmJarH$ (ìhm°Q²>gA°nÛmao) IQ>md Am{U ‘mU ho XmoÝhr VmbwHo$ H$m`‘ XwîH$miJ«ñV AgVmV.
‘w»`‘§Ìr - gmobmnya ehambm nmUr nwadR>m H$aÊ`mgmR>r 2 Am‘À`m VmbwŠ`m§‘Yrb nmUr àý A{Ve` J§^ra Amho. hm àý
gmoS>{dÊ`mgmR>r AmnU H$m` H$aUma AmhmV?
{nÊ`mÀ`m nmÊ`mMo - gm¡a^ ’$S>Vao, noS>Jmd, Vm. IQ>md,{O. gmVmam (ìhm°Q²>gA°nÛmao)
òmoV ho {Xdg|{Xdg ‘w»`‘§Ìr - {Oho H$R>mnya d Ca‘moS>r `m XmoZ àH$ënm§Mo H$m‘
Xÿ[fV hmoV AmhoV. nyU©ËdmH$S>o ZoÊ`mMm à`ËZ gwê$ Amho. `m àH$ënm§gmR>r AZwH«$‘o 30
CKS>çmdarb H$moQ>r d 100 H$moQ>r én`o XoÊ`mV Ambo AmhoV. `m ‘mÜ`‘mVyZ `m
hmJUXmar hm EH$ XmoÝhr VmbwŠ`mV gmYmaU 52 hOma hoŠQ>a BVH$s qgMZj‘Vm
‘hÎdmMm KQ>H$ `mbm {Z‘m©U hmoUma Amho. nU `m gdmªnojm `m XmoÝhr VmbwŠ`mV Ob`wº$
H$maUr^yV R>aV Amho. {edmaMr H$m‘o AmXe© nÕVrZo nyU© H$aÊ`mV `oV AmhoV. dm°Q>a H$nMo
`mgmR>r emgZ H$arV H$m‘hr `m ^mJmV Mm§Jbo hmoV AgyZ Ë`mVyZ XwîH$mir ^mJmVrb
Agboë`m Obg§YmaUmÀ`m H$m‘mMo EH$ amob ‘m°S>ob nwT>o Ambo Amho. `m ^mJmV
à`ËZm§{df`r gm§Jm? bmoH$m§À`m gh^mJmVyZ Ob`wº$ {edmabm ‘moR>r JVr XoÊ`mV Ambr
(BVa àý) AgyZ Ë`m ‘mÜ`‘mVyZ VgoM AnyU© qgMZ àH$ën nyU© H$ê$Z hm ^mJ
- ehmOr XwîH$mi‘wº$ H$aʶmV ¶oB©b.
gmo‘d§er (lmoVo)
‘w»`‘§Ìr noU VmbwŠ`mV hoQ>dUogmaIo YaU AgyZgwÕm ImaonmQ>
- nmÊ`mÀ`m àXyfUmV {d^mJmVrb 30 Vo 35 Jmdm‘Ü`o nmUrQ>§MmB© OmUdVo. Am‘À`m
CÚmoJmMm dmQ>m hm {d^mJmVrb gd© Jmdm§Zm OmUdUmar nmUrQ>§MmB©Mr g‘ñ`m gmoS>dVm
10 Q>¸o$ Va `oB©b H$m?
ehao-JmdmVrb KmU, - g‘mYmZ nmQ>rb, H$moido noU (B©‘obÛmao)
em¡M, ‘¡bm Am{U H$Mam `m§Mm dmQ>m hm 90 Q>¸o$ BVH$m Amho. ho ‘w»`‘§Ìr - `m ^mJmbm nmUr nwadR>çmgmR>r emhnmS>m àmXo{eH$
amoIÊ`mgmR>r emgZmZo ñdÀN> ^maV A{^`mZm§VJ©V ñdÀN> ‘hmamï´> `moOZm ‘§Oya H$aÊ`mV Ambr Amho. `mMr {Z{dXmgwÕm à{gÕ
A{^`mZ gwê$ Ho$bo Amho. `mVyZ AmVmn`ªV 11 {Oëho, 150 H$aÊ`mV Ambr AgyZ bdH$aM `moOZoMo H$m‘ gwê$ H$ê$Z Am{U Vo
VmbwHo$, 16 hOma 500 J«m‘n§Mm`Vr Am{U gw‘mao 28 hOma Jmdo {ZYm©[aV doioV nyU© H$ê$Z `m ^mJmVrb nmUrQ>§MmB© Xya Ho$br OmB©b.
hmJUXmar‘wº$ Pmbr AmhoV. ‘mJÀ`m EH$m dfm©V amÁ`mV 20 bmI
em¡Mmb`o ~m§YÊ`mV Ambr AgyZ hm EH$ {dH«$‘ Amho. ehamVrb
gm§S>nmÊ`mda à{H«$`m H$ê$Z Vo eoVr Am{U CÚmoJmbm dmnaÊ`mgmR>r
g§H$bZ : Bem©X ~mJdmZ
MmbZm XoÊ`mV Ambr Amho. ‘mM© 2018 n`ªV g§nyU© ‘hmamï´> amÁ` {d^mJr¶ g§nH©$ A{YH$mar, ‘m{hVr d OZg§nH©$ ‘hmg§MmbZmb¶
hmJUXmar‘wº$ H$aÊ`mV `oB©b. nn

24 Owb¡ 2017
amOfu emhÿ ‘hmamOm§Mo ObYmoaU
O{‘ZrVrb nmʶmMr nmVir ImbmdV Agë¶mZo nmÊ`mgmR>r g§Kf© dmT>V Amho. nU H$moëhmnya {OëømV `mnojm doJio {MÌ Amho.
‘mUgmMr VhmZ ^mJdob Am{U eoVr d CÚmoJmbm nwaob EdT>o nmUr AmO ¶oWo CnbãY Amho.
`mMo lo` OmVo amOfu emhÿ ‘hmamOm§À¶m XÿaÑï>rbm...

em hÿ ‘hmamOm§Mo ì`{º$‘Îd, Ë`m§Mo


{ZU©` gd©ñneu hmoVo. ‘bm dmQ>Vo
H$s, e§^a df© nwT>À`m H$moëhmnyaMo {MÌ
{eamoi `m n[agamV Vã~b 20 ZdrZ Vbmd
~m§YÊ`mV Ambo. H$mhr OwÝ`m Vbmdm§Mr
XwéñVr H$aÊ`mV Ambr.
‘mV H$arV H$Yr AmeoZo à’w$[„V Va H$Yr
{ZameoÀ`m JV}V Varhr A§Jr AgUmar
Vi‘i, Agm‘mÝ` {OÔ Ë`m‘wio hm àH$ën
Ë`m§À`m S>moù`m§nwT>o hmoVo. åhUyZM {ejU ‘hmamOm§À`m Ñï>rZo ho à`ËZ VmoH$S>o nS>V C^m amhV Jobm. YaUmÀ`m XmoÝhr ~mOyMr
Am{U nmUr `mbm ‘hmamOm§Zr Amnbo hmoVo. Ë`m‘wio eoVH$è`m§Zm Q>§MmB©bm Vm|S> Úmdo eoVr AmZ§XmZo S>moby bmJbr. ~ma‘mhr ’w$by
OrdZH$m`© ‘mZbo. bmJV hmoVo. H$moëhmnya {OëømVyZ n§MJ§Jm, bmJbr Am{U emhÿ ‘hmamOm§Mo h[aV
emhÿ ‘hmamOm§Zr Amnë`m g§ñWmZmV dmaUm, ^moJmdVr `mgma»`m ‘moR>çm H$moëhmnyaMo ñdßZ àË`jmV {Xgy bmJbo.
ñdV§Ì nmQ>~§Ymao ImË`mMr {Z{‘©Vr Ho$br. ZÚm§~amo~a H$mhr N>moQ>çm S>PZ^a ZÚm H$moëhmnya {OëømVrb eoVrMm Iè`m AWm©Zo
Img A{YH$mè`mMr Zo‘UyH$ Ho$br. `m dmhVmV. `m ZÚm§Mo g‘wÐmbm {‘iUmao nmUr H$m`mnmbQ> Pmbm. ‘hmamOm§À`m h`mVrV
ImË`m‘m’©$V àË`oH$ JmdmMr XwX}dmZo YaUmMo H$m‘ nyU©Ëdmg OmD$
nmUrnmhUr H$aÊ`mV Ambr. ZdrZ amYmZJar YaU, H$moëhmnya eH$bo Zmhr.
{d{har, OwÝ`m {d{har, bhmZ-‘moR>o 1916 gmbmn`ªV 14 bmI
Vbmd `m§Mr Vnerbdma ‘m{hVr én`o IM© H$ê$Z 40 ’w$Q>m§n`ªV
KoD$Z Ë`m§À`m XwéñVrMr H$m‘o hmVr YaUmMo ~m§YH$m‘ H$aÊ`mV Ambo.
KoÊ`mV Ambr. ZdrZ `moOZm Xadfu 600 Xebj KZ’y$Q> nmUr
A‘bmV AmUÊ`mV Amë¶m. ZdrZ eoVrgmR>r CnbãY hmoD$ bmJbo. nwT>o
{d{har Am{U VbmdmÀ`m AZ§V AS>MUr `oV am{hë`m Am{U
~m§YH$m‘mg àmYmÝ` XoÊ`mV `oD$ 1955 gmbr YaUmMo H$m‘ nyU©
bmJbo. nmdgmMm àË`oH$ W|~ Pmbo. hm àH$ën H$moëhmnya
Wm§~bmM nm{hOo, `mH$S>o ‘hmamOm§Zr {OëømMr OrdZdm{hZr R>abm. ho
H$Q>mjmZo bj {Xbo. dma§dma YaU Am{U Ë`mImbrb 13
nS>Umè`m XwîH$mimda H$m`‘Mr ‘mV H$moëhmnwar nÕVrMo ~§Ymao `m‘wio
H$aÊ`mÀ`m {dMmamZo 1902 gmbr Vã~b 26,860 hoŠQ>a O‘rZ
Amnë`m g§ñWmZmV ˶m§Zr "gmd©{ÌH$ ‘hmamOm§Zm AS>dm`Mo hmoVo. Hw$R>oVar àdmh Amo{bVmImbr Ambr. `m YaUmImbr
nmQ>~§Ymao YmoaU' Omhra Ho$bo. Wm§~bm nm{hOo, Vmo eoVrH$S>o dibm nm{hOo, ^moJmdVr ZXrda 83 Am{U n§MJ§Jm ZXrda
`mgmR>r Ë`m§À`m S>moŠ`mV ‘moR>r `moOZm 141 Cngm ObqgMZ `moOZm AmhoV. hr
AMyH$ YmoaU AmH$ma KoV hmoVr. ˶mVyZM H$moëhmnya AmH$S>odmar 1995 nyduMr AgyZ Ë`mV AmO
‘hmamOm§Mo Ob{df`H$ YmoaU A{Ve` g§ñWmZmV dmhUmè`m EImÚm ZXrda ‘moR>o dmT> hmoÊ`mMr eŠ`Vm Amho. YaU Xadfu
AMyH$ hmoVo. nmQ>~§Ymao ImVo {Z‘m©U H$ê$Z YaU ~m§Ymdo, Ago Ë`m§Zr R>a{dbo. Ë`mZwgma nyU© j‘VoZo ^aVo Am{U bmoH$m§Mo OrdZ g‘¥Õ
e§H$a {gVmam‘ Jwáo `m§Mr nmQ>~§Ymao A{YH$mar AmYrM Amnë`m g§ñWmZMm nmQ>~§Ymè`mÀ`m H$aV `m YaUmVrb nmUr nwT>o dmhVo. ho YaU
åhUyZ Ë`m§Zr Zo‘UyH$ Ho$br. gZ 1906 Ñï>rZo gd}jU Ho$bo hmoVo. amYmZJar VmbwŠ`mV åhUOo N>ÌnVr emhÿ ‘hmamOm§À`m
gmbr g§ñWmZmV 11700 BVŠ`m {d{har ^moJmdVr ZXrda C^o Agbobo amYmZJar H$ënH$VoMo, Ðï>onUmMo Am{U XyaÑï>rMo
hmoË`m Ë`m§Mr g§»`m 1920 n`ªV 12800 YaU hr Ë`mMrM ’$blwVr Amho. ñ‘maH$ Amho.
BVH$s Pmbr. eoVH$è`m§Zm OwÝ`m {d{har
XþéñV H$aÊ`mg Am{U ZdrZ {d{har YaU ~m§Ybo - g§JrVm amOmnyaH$a Mm¡Jwbo
ImoXÊ`mgmR>r g§ñWmZmH$Sy>Z H$O©nwadR>m 1909 gmbr ‘hmamOm§Zr YaUmÀ`m Cn{d^mJr` A{YH$mar, JS>qh½bO, {O. H$moëhmnya
H$aÊ`mV `oD$ bmJbm. ehmnya, éH$S>r, ~m§YH$m‘mg gwédmV Ho$br. AZ§V AS>MUtda nn

Owb¡ 2017 25
"Ob`wº$'Mr {H$‘¶m...
‘hmamï´>mÀ`m {Z{‘©VrnmgyZ amÁ`mda àË`oH$ XeH$mV XwîH$mimMo gmdQ> am[hbo Amho. Joë`m XmoÝhr dfm©V Ob`wº$ {edma `moOZoVyZ
‘moR>çm à‘mUmV H$m‘o hmoV AgyZ ‘w»¶‘§Ìr lr. Xod|Ð ’$S>Udrg ¶m§Zr åhQ>ë`mà‘mUo ho A{^`mZ OZVoMo Pmbo Amho.
¶m XþîH$mimda H$m¶‘ñdê$nr ‘mV H$aʶmgmR>r "Ob¶wº$ {edma' hr ¶moOZm à^mdrar˶m am~dʶmV ¶oV Amho.

N>m¶m: àem§V Jhmio

26 Owb¡ 2017
am Á`mV 2014 ‘Ü`o emgZ Amë`mZ§Va ‘w»`‘§Ìr Xod|Ð ’$S>Udrg
`m§Zr XwîH$mimda H$m`‘ñdê$nr Cnm``moOZm emoYÊ`mbm àmYmÝ`
{Xbo. Joë`m 50 dfm©V gwê$ Agboë`m bmoH${à` KmofUm§À`m
‘w»`‘§Í`m§Zr Ob`wº$ {edma H$m‘mMr nmhUr
Ho$br. àË`oH$ {OëømÀ`m AmT>mdm ~¡R>H$m§Zm
hOa amhÊ`mnydu Ë`m§Zr WoQ> {edmam‘Ü`o Ymd àmg§{JH$
amOH$maUmbm nm`~§X KmbV eoVH$è`m§À`m Zo‘Š`m g‘ñ`m KoUo ng§V Ho$bo. ‘w»`‘§Í`m§Zr ImobrH$aUmÀ`m
gmoS>dʶmgmR>r Ë`m§Zr à¶ËZ gwê$ Ho$bo AmhoV. Ë`mMr ’$blwVr åhUyZ IÈ>çm§Zm ^oQ> {Xë`m~Ôb Ë`mda {Q>H$m{Q>ßnUrhr Pmbr. Ë`mMo CÎma
Ob`wº$ {edma hr bmoH$Midi åhUyZ nwT>o `oV Amho. OyZ‘Ü`o `mM ImobrH$aUmÀ`m IÈ>çmV gmR>boë`m nmʶmZo {‘iUma
Amho. Ë`m§À`m `m ^oQ>r‘wio 40 ’y$Q> Imob {d{harV {nÊ`mÀ`m nmÊ`mgmR>r
WoQ> {edmamV Ymd CVaUmè`m XwîH$mir ^mJmVrb ^{JZtÀ`m ‘Zm‘Ü`o C^mar Ambr Amho.
`m dfu JS>{MamobrnmgyZ gmVmè`mn`ªV E{àb d ‘o ‘{hÝ`mV
eoVH$è`m§gmo~V l‘XmZ d Ý`mhar
25 ‘o amoOr bmVya {OëømVrb {Zb§Jm VmbwŠ`mV hbJam `oWo
Am`mo{OV l‘XmZ H$m`©H«$‘mV ‘w»`‘§Í`m§Zr gh^mJ KoVbm. hbJam
JmdmVrb JmdH$è`m§Zr bmoH$gh^mJmVyZ Ob`wº$ {edmaMr H$m‘o Ho$br
Amho. `m bmoH$gh^mJmVyZ Ho$boë`m H$m‘mMr nmhUr Ë`m§Zr Ho$br. `m
^mJmVrb Zmë`mÀ`m ImobrH$aUmgmR>r AS>rM bmI Q>Z Jmi CngÊ`mV
Ambm. 5 {H$bmo‘rQ>a bm§~ Zmë`mMo ImobrH$aU H$aÊ`mV Ambo. `m
ImobrH$aUmÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ 20 hOma KZ‘rQ>a H$m‘ gmH$maÊ`mV
Ambo. `oË`m nmdgmù`mV ‘moR>çm à‘mUmV nmUr gmR>dë`m OmÊ`mMr
Anojm eoVH$è`m§Zm Amho. `m doir ˶m§Zr ¶m gm‘y[hH$ H$m`m©À`m `kmV
l‘XmZmMo H$m‘ Ho$bo. l‘XmZmZ§Va CnpñWV J«m‘ñWmgmo~V Ë`m§Zr
Ý`mhmar Ho$br. VËnydu Obg§nXm {d^mJmÀ`m dVrZo ~m§YÊ`mV Amboë`m
Am¡amX ehmOmZr `oWrb H$moëhmnwar ~§Ymè`mÀ`m H$m‘mMr nmhUr Ho$br.
Am¡amX ehmOmZr `oWrb H$moëhmnwar ~§Ymè`mMo ~°aoO‘Ü`o ê$nm§Va H$aUo
gwê$ Amho.

@dYm©
‘{hÝ`mÀ`m gwédmVrg ZmJnya {d^mJmVrb dYm© {Oëøm‘Ü`o 5 ‘o
amoOr ‘w»`‘§Í`m§Zr ^oQ> {Xbr. dYm© {OëømVrb Amdu n§Mm`V g{‘VrÀ`m
g^mJ¥hmV Ë`m§Zr Ob`wº$ {edma `moOZoMm AmT>mdm KoVbm. Ë`m§À`m `m
Xm¡è`m‘wio dYm© {OëømVrb àemgH$s` `§ÌUoÀ`m H$m‘mbm JVr Ambr
AgyZ, Ob`wº$ {edmagh àYmZ‘§Ìr KaHy$b `moOZm, Iarn nrH$ H$O©
dmQ>n, bmoAa dYm© àH$ënmMo nwZd©gZ, dYm© ‘oJm ’y$S> nmH©$Mm AmT>mdm,
{ZÝ‘dYm© àH$ënmÀ`m nwZd©gZmMm àma§^, amï´>r` XyY {dH$mg
àm{YH$aUmÀ`m {OëømVrb H$m`m©bm JVr {‘imbr Amho. dYm© {OëømZo
am~dboë`m Mmam`wº$ {edmamnmgyZ, b°S>~±H$ g§H$ënZo~m~V Ë`m§Zr
AmT>mdm KoVbm. dYm© {OëømVrb dYm© S´m`nmoQ>©, godmJ«m‘ {dH$mg
AmamIS>m `m ‘hÎdmH$m§jr àH$ënmg§X^m©V JVr XoÊ`mMo {ZX}e d[að>
A{YH$mè`m§Zm Ë`m§Zr {Xbo.

@`dV‘mi
A‘amdVr {d^mJmVrb `dV‘mi {OëømÀ`m {d{dY {dH$mg
H$m‘m§Mm AmT>mdm 6 ‘o amoOr ‘w»`‘§Í`m§Zr KoVbm. AmË‘hË`mJ«ñV
{OëømMo {~éX PQ>Hy$Z `dV‘mi AmVm ~iramOm MoVZm A{^`mZmVyZ

Owb¡ 2017 27
C^o amhV Amho. `m {Oëøm‘Ü`o qgMZmÀ`m gmo`r dmT>mì`m åhUyZ H$aÊ`mMo AmdmhZ Ë`m§Zr `m Xm¡è`mV Ho$bo. JS>{Mamobr {OëømÀ`m
`oWrb ~|~im qgMZ àH$ën Am{U AÝ` àH$ënm§Zm ‘w»`‘§Í`m§Zr B{VhmgmV àW‘M bm°`S> pñQ>bgma»`m à{V[ð>V H§$nZrÀ`m {Z[‘©Vr
nmR>nwamdm H$aUmè`m Ë`m§À`m dm°aê$‘Ü`o ñWmZ {Xbo Amho. `m CÚmoJmMm ew^ma§^ Ë`m§Zr Ho$bm.
{OëømVrb eoVH$è`m§Zm Ob`wº$ {edma `moOZo§VJ©V {d{dY qgMZ
Cnm``moOZm emgZmZo ‘§Oya Ho$ë`m Amho. ‘mJob Ë`mbm eoVVio hr @Ywio
`moOZm {OëømV gwê$ H$aÊ`mV Ambr Amho. `m g§X^m©V H$mhr ImZXoemVrb Ywio {OëømVrb Ob`wº$ {edma A{^`mZmVrb
A{YH$mè`m§Zr C„oIZr` H$m‘hr Ho$bo Amho. WoQ> {edmamV ^oQ> XoD$Z {d{dY H$m‘m§Zm ^oQ>r XoÊ`mgmR>r Ë`m§Zr {OëømVrb qgXIoS>m
‘w»`‘§Í`m§Zr Aem A{YH$mè¶m§Mo H$m¡VwH$ Ho$bo. `dV‘mi {Oëøm‘Ü`o VmbwŠ`mVrb gmido `m Jmdmbm 17 ‘o amoOr ^oQ> {Xbr. `m {R>H$mUr
Ob`wº$ {edma `moOZm à^mdrnUo am~dbr Joë`m‘wio 225 Jmdm§‘Ü`o Ob`wº$ {edma `moOZoVyZ gmH$maÊ`mV Amboë`m Zmbm ImobrH$aU
4 hOma 872 {Q>grE‘ nmUrgmR>m CnbãY Pmbm AgyZ `mVyZ 4 hOma H$m‘mMr nmhUr Ho$br. {Oëhm n[afXoÀ`m {S>[OQ>b emim, ’$i~mJ
193 hoŠQ>a emœV qgMZmMr gw{dYm CnbãY Pmbr Amho. Ob`wº$ bmJdS> `moOZoÀ`m H$m‘mMr nmhUr Ho$br. Ob`wº$ {edmagmo~VM
{edmaÀ`m H$m‘m‘wio {OëømV ^wB©‘w§Jmgh BVa Xw~ma {nHo$ KoVë`m‘wio {OëømVrb {d{dY {dH$mgH$m‘m§Mm AmT>mdm Ë`m§Zr Ywio `oWo KoVbm.
eoVH$è`m§Zm 450 H$moQ>r én`m§Mm aã~r ‘mog‘mV ’$m`Xm Pmbm. `m
{R>H$mUr ‘w»`‘§Í`m§Zr {d{dY `moOZm§Mm AmT>mdm KoVm§Zm {Oëøm‘Ü`o @~wbS>mUm
g‘yh eoVr H$aÊ`mgmR>r eoVH$è`m§Zm nwT>o `oÊ`mMo AmdmhZ Ho$bo. VgoM `dV‘mi‘Yrb {dH$mgH$m‘m§Mm AmT>mdm KoÊ`mnydu Ë`m§Zr ~wbS>mUm
drO n§nm§Zm OmoS>Ur XoVmZm AS>MU `oUma Zmhr `mMrhr h‘r {Xbr. {OëømVrb ImanmUnÅ>çmV `oUmè`m OiJmd Om‘moX VmbwŠ`mVrb
JmS>oJmd, Im§S>dr, AmgbJm§d `oWrb {edmamV ^oQ> XoD$Z eoVVù`mMr
@JS>{Mamobr d àYmZ‘§Ìr Amdmg `moOZoVrb Kam§Mr nmhUr Ho$br. "CÞV eoVr g‘¥Õ
‘hmamï´>mÀ`m Q>moH$mdaMm JS>{Mamobr {Oëhm Joë`m AZoH$ dfm©‘Ü`o eoVH$ar' `m A{^`mZm§VJ©V H¥$[fg‘¥Õr àH$ënmÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ ImanmU
Xwb©{jV am[hbm Amho. ‘mÌ ‘w»`‘§Ìr nXmMr Ywam gm§^mië`mnmgyZ nÅ>çmVrb ‘mVr‘Ü`o ~Xb KS>dyZ AmUÊ`mMm 5 hOma H$moQ>r én`m§Mm
‘w»`‘§Í`m§Zr `m {OëømVrb XwJ©‘ ^mJmVrb ZmJ[aH$m§Zm ‘w»`àdmhmV àH$ën emgZ am~dV Amho.
AmUÊ`mgmR>r H¥$fr, Am¡Úmo{JH$, g§ajU Am{U H$m¡eë` {dH$mgmÀ`m "ZmZmOr Xoe‘wI H¥$fr g‘¥Õr àH$ën' `m ^mJmV am~dÊ`mV `oV
‘mÜ`‘mVyZ gmVË`mZo à`ËZ Ho$bo AmhoV. 13 ‘o amoOr ‘w»`‘§Í`m§Zr Agë`mMo Ë`m§Zr ñnï> Ho$bo. `m ^mJmVrb ZmJ[aH$m§Zr eoVVù`mMm
JS>{Mamobr {OëømVrb Mm‘m}er VmbwŠ`mVrb ~m‘ZnoR> `oWrb n`m©` ñdrH$mamdm Ago AmdmhZ Ë`m§Zr Ho$bo. OiJm§d Om‘moX `oWrb
‘mbJwOmar VbmdmÀ`m nwZ©~m§YUr d ~iH$Q>rH$aUmMo ^y[‘nyOZ Ho$bo. H$moëhQ>H$a ‘hm{dÚmb`mÀ`m àm§JUmV Ë`m§Zr {OëømÀ`m {d{dY
`m {OëømVrb ‘mbJwOmar Vbmdm§À`m XwéñVrVyZ qgMZ j‘VoV dmT> {dH$mgH$m‘m§Mm AmT>mdm KoVbm. {OJm§d àH$ënmH$S>o AmnU {deof bj

S>m°ë~r‘wº$sVyZ nmo{bgm§Zr gmH$mabo "gwIH$Vm©'


gm§Jbr {OëømVrb nmobrg {d^mJmZo nwT>mH$ma KoD$Z C^maboë`m
gwIH$Vm© ~§Ymè`mMo H$m‘ ‘w»`‘§Í`m§Zr ~[KVbo. nmobrg {d^mJmZo
S>m°ë~r ‘wº$ JUoe CËgd hr g§H$ënZm am~dbr. {OëømVrb 863
JUoe ‘§S>imH$Sy>Z Amboë`m 27 bmI 80 hOma aH$‘obm Ob`wº$
{edma `moOZogmR>r dmnabo. `m a¸$‘oVyZ ‘bodmS>r `oWo 13 bmI 24
hOma IM© H$ê$Z ~§Ymam ~m§YÊ`mV Ambm. Ë`mbm gwIH$Vm© ho Zmd
XoÊ`mV Ambo AgyZ 19 ‘o bm ‘w»`‘§Í`m§À`m hñVo Ë`mMo bmoH$mn©U
H$aÊ`mV Ambo. `m {g‘|Q> ~§Ymè`mMr bm§~r 30 ‘rQ>a d C§Mr 1.75
‘rQ>a AgyZ nmUrgmR>çmMr j‘Vm 7.50 g.K.‘rQ>a Amho. `m
n[agamVrb qdYZ {dhra d Hw$nZ[bH$m§À`m nmÊ`mÀ`m nmVirV dmT>
S>m°ë~r‘wº$ JUoemoËgd am~dyZ O‘m Pmboë¶m S>m°ë~rgmR>rÀ¶m n¡emVyZ hmoÊ`mgmR>r `m ObgmR>çmMr ‘XV hmoUma Amho.
nmo{bgm§Zr C^maboë¶m gwIH$Vm© ~§Ymè¶mMr nmhUr H$aVmZm
‘w»¶‘§Ìr Xod|Ð ’$S>Udrg.

28 Owb¡ 2017

@bmVya
Joë`mdfu ^rfU XwîH$mimMm gm‘Zm àmg§{JH$
H$aUmè`m bmVya {OëømVrb {dH$mgH$m‘m§Mm
AmT>mdm KoÊ`mgmR>r ‘w»`‘§Í`m§Zr 2 {Xdg {OëømMm Xm¡am Ho$bm.
`m‘Ü`o 24 VmaIobm Ë`m§Zr {OëømVrb {dH$mgH$m‘m§Mm AmT>mdm
KoVbm. `m doir {Oëøm‘Yrb XwîH$mir n[apñWVr Xya H$aÊ`mgmR>r
PQ>Umè`m A{YH$mè`m§Mm Ë`m§Zr gËH$ma Ho$bm. Ë`m§Zr bmVya ehamVrb
nmUr nwadR>m `§ÌUm A{YH$ gj‘ H$aÊ`mda ^a {Xbm. bmVya
{OëømVrbM Zìho Va ‘amR>dmSçmVrb gd© eoVH$è`m§Mr Vya IaoXr
H$aÊ`mMo d 20 OyZ nydu {OëømVrb gd© H$m‘o nyU© H$aÊ`mMo Ë`m§Zr
`m doir {ZX}e {Xbo.
XoUma Agë`mMo gm§JyZ AmVm hm àH$ën {dX^m©Vrb AÝ` àH$ënmà‘mUo - àdrU Q>mHo$
dm°aê$‘Yrb nmR>nwamì`mMm ‘hÎdmMm àH$ën, Agob Ago Ë`m§Zr `m {Oëhm ‘m{hVr A{YH$mar, M§Ðnya
doir gm§{JVbo. nn

@nwUo
{dX^©, ImZXoemgmo~VM n{ü‘ ‘hmamï´>mVrb nwUo {Oëøm‘Ü`o
Ñ{ï>jonmV Ob¶wº$ {edma
{H$aH$gmb Jmdm§‘Ü`o gwê$ AgUmè¶m gm‘y{hH$ l‘XmZmVyZ gmH$maÊ`mV n "Ob`wº$ {edma'‘YyZ 12.5 bmI hoŠQ>a O‘rZ qgMZmImbr,
`oUmè`m Ob`wº$ {edma A{^`mZmÀ`m H$m‘mMr nmhUr Ë`m§Zr 19 ‘o 11 hOma Jmdo Q>±H$a‘wº$ n AnyU© àH$ënm§À`m nwV©VoVyZ 90 hOma
amoOr Ho$br. Ob {Z`moOZmgmo~VM nrH$ nÕVrMo {Z`moOZ Amdí`H$ hoŠQ>anojm OmñV joÌmBVH$s qgMZ j‘VoV Zì`mZo ^a n 50
Agë`mMo Ë`m§Zr `m doir gm§{JVbo. ‘w»`‘§Í`m§Zr `m doir ñdV: l‘XmZ hOma eoVH$è`m§Zm `mVyZ qgMZmMm bm^ n gw‘mao 50 hOma
H$ê$Z Ob`wº$ {edma A{^`mZmVrb Amnbm àË`j gh^mJ Zm|Xdbm. eoVH$è`m§Zm eoVVir Va gw‘mao 60 hOma eoVH$è`m§Zm qgMZ
{d{har {‘imë`m n eoVVir Am{U qgMZ {d{hatÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ
@gm§Jbr 1 bmI 10 hOma H$moaS>dmhÿ eoVH$ar Pmbo ~mJm`V n Ob`wº$
gm§Jbr {OëømVrb Ob`wº$ {edma `moOZ|VJ©V H$m‘mMr nmhUr {edma A{^`mZm‘wio {Z{‘©V Pmbobr g§a{jV qgMZ j‘Vm -
H$aÊ`mH$arVm {‘aO VmbwŠ`mVrb AmJQ> `oWrb bmoH$gh^mJmVyZ Jmi 12.51 bmI hoŠQ>a n Ob`wº$ {edma A{^`mZm‘wio {Z{‘©V
H$mT>boë`m VbmdmMr Ë`m§Zr nmhUr Ho$br. N>ÌnVr {edmOr ‘hmamO Pmbobr XmoZ g§a{jV qgMZ j‘Vm - 6 bmI hoŠQ>a n amÁ`mV
`m§Mo Obì`dñWmnZ AmOhr ‘mJ©Xe©H$ Agë`mMo Ë`m§Zr `m doir Odinmg 82 Q>¸o$ joÌ ho H$moaS>dmhÿ d 52 Q>¸o$ joÌ ho
gm§{JVbo. gw‘mao XrS>eo dfm©nydu {‘aOoMo VËH$mbrZ emgH$ J§JmYaamd
Adf©UàdU n H$moaS>dmhÿ eoVrbm emœV qgMZ CnbãY H$ê$Z
nQ>dY©Z `m§Zr {‘aO ehambm AmJQ> VbmdmVyZ nmUr nwadR>m H$aÊ`mMr
`moOZm C^mabr hmoVr. `mM VbmdmVrb Jmi H$mT>Ê`mMo H$m‘ gܶm XoÊ`mÀ`m CÔoemZo emgZmZo gwê$ Ho$bo Ob`wº$ {edma A{^`mZ
n Xadfu {H$‘mZ 5 hOma Jmdo Q>§MmB©‘wº$ H$aÊ`mMo C[Ôï>
gwê$ AgyZ hm Vbmd nyU©j‘VoZo H$m`©aV Pmë`mg ‘moR>m nmUrgmR>m
n AmVmn`ªV 8 hOma 600 nojm OmñV JmdmVrb H$m‘o 80 Q>¸o$
CnbãY hmoUma Amho. `m H$m`©H«$‘mZ§Va Ë`m§Zr {‘aO `oWo gm§Jbr
{OëømVrb {dH$mgH$m‘m§Mm AmT>mdm KoVbm. nojm OmñV nyU© n AmVmn`ªV bmoH$gh^mJmVyZ 560 H$moQ>r aH$‘oMo
H$m‘ n 1809 {H$‘r Zmbm ImobrH$aU, é§XrH$aU n gw‘mao 848
@gmobmnya bj K. ‘r. Jmi H$mT>bm n `m XmoZ dfm©V Pmbobm EHy$U IM©
gmobmnya {OëømVrb gm§Jmobm VmbwŠ`mV ‘mboJmd d S>m|JaJmd - 5,222 H$moQ>r n gZ 2015-16 ‘Yrb {Z{‘©V nmUrgmR>m
`oWrb Ob`wº$ {edma `moOZoMr nmhUr Ë`m§Zr Ho$br. gm§Jmobm VmbwH$m j‘Vm - 11.82 bmI Q>rgrE‘ n ‘moR>rYaUo, H°$Zm°b, Ë`mgmR>rMo
hm XwîH$mir VmbwH$m AgyZ, `m {R>H$mUr Obg§YmaUmÀ`m H$m‘mbm ^yg§nmXZ, nwZd©gZ H$ê$Z BVHo$M joÌ qgMZmImbr AmUmd`mMo
OZVoZo bmoH$Midi Ho$ë`mMo g‘mYmZ Ë`m§Zr ì`º$ Ho$bo. `m {R>H$mUr Pmë`mg Ë`mgmR>r bmJbo AgVo gmYmaU 30 hOma H$moQ>r én`o
Ob`wº$ {edmaÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ 12 bmI hoŠQ>a joÌ g§a{jV n Ob`wº$ {edmaÀ`m YmoaUmVyZ Ho$br Odinmg 25 hOma H$moQ>r
qgMZmImbr Ambo Amho. `mdoir àYmZ‘§Ìr Amdmg `moOZoVyZ {Z‘m©U én`m§Mr ~MV. {edm` {Z‘m©U Ho$bo {VVHo$M emœV qgMZ.
H$aÊ`mV Amboë`m KaHw$bmÀ`m H$m‘mMr nmhUr Ë`m§Zr Ho$br.

Owb¡ 2017 29
1 Owb¡ H¥$fr [XZ

eoVH$è¶m§À¶m {hVmgmR>r
H|$Ð d amÁ` emgZ `m§À`mdVrZo H¥$fr joÌmÀ`m {dH$mgmg§X^m©V {d{dY `moOZm H$m`©aV Amho. eoVr CËnmXZ dmT>Ê`mgmR>r,
{nH$m§Mo g§ajU H$aÊ`mgmR>r, {nH$m§darb H$rS> {Z`§ÌU H$aÊ`mgmR>r H$m`©H«$‘ Am{U à`moJemim§Mr C^maUr,
amï´>r` AÞ gwajm A{^`mZ - ì`mnmar {nHo$ A§VJ©V D$g ¶moOZm ¶m§Mm ¶m‘ܶo g‘mdoe Amho.

gKZ H$mnyg {dH$mg H$m`©H«$‘ H$mngmÀ`m Xoer dmUm§Mr A[VKZ bmJdS>, Xoer / A{YH$ bm§~
H$mngmMo CËnmXZ dmT>dÊ`mgmR>r gwYm[aV ‘emJV nÕVr d Ym½`mÀ`m H$mngmÀ`m dmUm§À`m ~rOmoËnmXZmMr àmË`{jHo$ Am`mo{OV
AmYw{ZH$ V§ÌkmZmMm dmna H$ê$Z à[VhoŠQ>ar CËnmXZ dmT>dUo `mgmR>r H$ê$Z H$mnyg CËnmXZmg MmbZm XoUo.
gZ 2013-14 n`ªV H$mnyg V§ÌkmZ A{^`mZ - 2 A§VJ©V H|$Ð g‘m{dï> {Oëho - ~wbS>mUm, AH$mobm, dm{e‘, A‘amdVr,
nwañH¥$V gKZ H$mnyg {dH$mg H$m`©H«$‘ am~dÊ`mV `oV hmoVm. 12 ì`m `dV‘mi, dYm©, ZmJnya, M§Ðnya
n§Mdm{f©H$ `moOZoV hr `moOZm ~§X H$aÊ`mV Ambr. 2014-15 nmgyZ
amï´>r` AÞ gwajm A{^`mZ-ì`mnmar {nHo$ `m A§VJ©V H$mnyg AmYm[aV nrH$ g§ajU
nrH$ nÕVrg MmbZm XoÊ`mV `oV Amho. `m A§VJ©V (Xoer Am{U AVr {d{dY H|$Ð /amÁ` nwañH¥$V `moOZo§VJ©V
bm§~ Ym½`mMm H$mnyg / AVr bm§~ Ym½`mÀ`m H$mngmMo ~rOmoËnmXZ, [nH$g§ajU Am¡fYm§Mm 50 Q>¸o$ AZwXmZmda H¥$fr
{dH$mg A{YH$mar {Oëhm n[afXo‘m’©$V
Am¡fYm§Mm nwadR>m Ho$bm OmVmo. {d{dY
`moOZm§VJ©V EH$mpË‘H$ H$sS> amoJ / ì`dñWmnZ
àmË`{jH$ {Oëhm AYrjH$ H¥$fr A{YH$mar
`m§Mo‘m’©$V XmI{dbr OmVmV. H¥$fr CËnmXZ
dmT>{dÊ`mÀ`m à`ËZmV {nH$mda nS>Umè`m
{H$S>r, amoJ, VUo BË`m{XMo {Z`§ÌU H$ê$Z hmoUmao
g§^mì` ZwH$gmZ Q>miUo ‘hÎdmMo Amho. VgoM Oa
EImXr H$sS> / amoJ {dñV¥V à‘mUmda AmT>ibm Va
Ë`mÀ`m {Z`§ÌUmgmR>r nrH$ g§ajU ‘mohr‘ hmVr
¿`mdr bmJVo.
O¡{dH$ H$sQ>H$ZmeH$m§Mm dmnamda àm‘w»`mZo ^a
XoÊ`mV `oV Amho. amÁ`mV gw‘mao 30 O¡{dH$
H$sQ>H$ZmeHo$ CËnmXZ à`moJemim ImOJr joÌmV
H$m`m©pÝdV AgyZ Ë`mÀ`m ì`{V[aº$ emgH$s` 11
à`moJemim d H¥$fr {dÚmnrR>mÀ`m à`moJemim
2009-10 ‘Ü`o gw‘mao 20 bmI ho³Q>a joÌmda
O¡{dH$ H$sQ>H$ZmeH$mMm dmna H$aÊ`mMo bj {ZYm©[aV
H$mnyg {nH$mV Am§Va{nHo$ - gmo`m~rZ, ‘yJ, CS>rX BË`mXr Am{U Xoer Ho$bo Amho. amÁ`mV O¡{dH$ H$sQ>H$ZmeHo$ CnbãYVoZwgma {d{dY H|$Ð
dmUmÀ`m H$mngmMr A[VKZ bmJdS> nÕVrÀ`m MmMÊ`m KoʶmV / amÁ` nwañH¥$V `moOZ|VJ©V ‘moR>çm à‘mUmV EH$mpË‘H$ H$sS>
¶oVmV. ì`dñWmnZmgmR>r dmna dmT>V Amho.
H$m`©H«$‘mMr C{Ôï>o : n12 ì`m n§Mdm{f©H$ `moOZoV AÞYmÝ`mÀ`m
JaOogmo~VM ZJXr {nH$m§Mr JaO ^mJdÊ`mgmR>r H$mnyg {nH$m§VJ©V H$rS>ZmeH$ Cd©[aV A§e VnmgUr à`moJemim
AÞYmÝ` {nH$m§Mm g‘mdoe H$aÊ`mV Ambm Amho. n `m A§VJ©V Am§Vaamï´>r` ~mOmanoR>oV ‘mbmMr {Z`m©V H$aÊ`mgmR>r H$rS>ZmeH$
H$mnyg AmYm[aV nrH$ nÕVrg MmbZm XoUo. n H$mnyg {nH$mV ‘yJ, Cd©[aV A§e VnmgUrMr gw{dYm CnbãY H$ê$Z XoUo, ‘mbmMr gmR>dU
CS>rX `mgma»`m H$S>YmÝ`mÀ`m VgoM gmo`m~rZ B. Am§Va{nH$mg `mo½`àH$mao H$aÊ`mH$[aVm VgoM n°[H§$J, J«oqS>J, dmhVyH$ B.gmR>r Cƒ
àmoËgmhZ XoUo. n H$mnyg {nH$mV EH$mpË‘H$ H$sS> ì`dñWmnZ, V§ÌkmZmMm dmna H$aÊ`mgmR>r gw{dYm {Z‘m©U H$aUo, `m ~m~r

30 Owb¡ 2017
eoVH$è`m§Zr CËnm{XV Ho$boë`m ‘mbmMr ‘yë`d¥Õr hmoÊ`mgmR>r JaOoÀ`m AmhoV.
AmhoV. `mH$[aVm nwUo d ZmJnya `oWo H$rS>ZmeH$ Cd©[aV A§e VnmgUr ~rO narjU à`moJemim -
à`moJemim ñWmnZ H$aÊ`mV Amë`m. naXoemV H$rS>ZmeH$ Cd©[aV A§e amÁ`mV nwUo, na^Ur d ZmJnya
{da{hV AWdm ghZeº$s H$‘mb ‘`m©XoÀ`m AmV Agboë`m `oWo ¶m à`moJemim AmhoV.
eoV‘mbmbm ‘moR>çm à‘mUmV ‘mJUr Agë`mZo, Am§Vaamï´>r` ~mOmanoR>oV àË`oH$ à`moJemioMr 16,000 {~`mÊ`m§Mo Z‘wZo VnmgÊ`mMr dm{f©H$
eoVr‘mb nmR>dÊ`mnydu H$rS>ZmeH$ Cd©[aV A§emMr VnmgUr H$ê$Z j‘Vm Amho. `m gd© à`moJemim§‘Ü`o JwUdÎmm {ZarjH$m§Zr KoVbobo d
Ë`mMr JwUdÎmm Vnmgë`mg eoVH$ar d {Z`m©VXmam§Zm Ë`mMm {Z{üV ~rO à‘m{UH$aUmgmR>r CËnmXH$m§Zr nmR>dbobo ImgJr Z‘wZo Vnmgbo
’$m`Xm hmoVmo. hr `moOZm 100 Q>¸o$ H|$Ð nwañH¥$V åhUyZ am~dÊ`mV `oV OmVmV.
Amho. à`moJemioV AÚ`mdV CnH$aUm§‘wio EH$m Z‘wÝ`mV 172 H$rQ>H$ZmeH$ MmMUr à`moJemim - amÁ`mV nwUo, R>mUo, Am¡a§Jm~mX
H$rQ>H$ZmeH$m§Mr Cd©[aV A§e VnmgUr Ho$br OmV Agë`mZo, naXoer d A‘amdVr `oWo H$rQ>H$ZmeH$ MmMUr à`moJemim AmhoV. Ë`m§Mr
~mOmanoR>oV {Z`m©V H$aÊ`mV `oUmè`m ‘mbmÀ¶m ZmH$maʶmÀ¶m à‘mUmV Z‘wZo VnmgÊ`mMr dm{f©H$ j‘Vm AZwH«$‘o 2210, 1130, 1130 d
KQ> Pmbr Amho. 1130 Amho. AemàH$mao EHy$U 5600 Z‘wZo Vnmgbr Omdy eH$VmV.
`m à`moJemio‘YyZ JwUdÎmm {Z`§ÌU {ZarjH$m§Zr KoVboë¶m VgoM
JwUdÎmm {Z`§ÌU à`moJemioMo ~iH$Q>rH$aU ‘mo{h‘o§VJ©V KoVboë¶m H$rQ>H$ZmeH$m§Mo Z‘wZo Vnmgbo OmVmV.
(~rO narjU, IV {Z`§ÌU, H$rQ>H$ZmeH$ MmMUr à`moJemim d
H$rS>ZmeH$ Cd©[aV A§e MmMUr à`moJemim) (g§X^© - H$m`©H«$‘ A§XmOnÌH$ 2017-2018, H¥$fr nXw‘)
amÁ`mÀ¶m H¥$fr {d^mJmV ~rO narjU, IV {Z`§ÌU d g§H$bZ : ‘§Joe H$moir
H$rQ>H$ZmeH$m§À`m EHy$U 12 à`moJemim AmhoV. Ë`m Imbrbà‘mUo nn

D$g {dH$mg `moOZm dg§VXmXm gmIa g§ñWo‘m’©$V CVr g§dY©ZmÛmao ~rOmoËnmXZ d {~`mUo
D$g ho ‘hmamï´>mVrb ‘hÎdmMo ZJXr nrH$ Amho. ‘hmamï´>mVrb {dVaU H$m`©H«$‘ am~dUo. n V§ÌkmZ àgmamgmR>r A{YH$mar d
ghH$mar gmIa H$maImZXmarÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ J«m‘rU ^mJmMr H$‘©Mmè`m§Zm à{ejU XoUo. n V§ÌkmZmÀ`m àgmamgmR>r joÌr`
Am{W©H$, gm‘m{OH$ d e¡j{UH$ àJVr Pmbr Amho. D$gmÀ`m ñVamda Am§Va{nH$m§À¶m àmË`{jH$m§Mo Am`moOZ H$aUo.
dmT>rg bmJUmao AZwHy$b hdm‘mZ amÁ`mV Amho. ‘hmamï´> XoemV g‘m{dï> {Oëho - Am¡a§Jm~mX, OmbZm, ~rS>, Cñ‘mZm~mX,
gmIa CËnmXZ d gmIa CVmè`m~m~V AmKmS>rda Amho. na§Vw, Zm§XoS>, na^Ur, qhJmobr.
gamgar à[VhoŠQ>ar D$g CËnmXZ dmT>{dÊ`mgmR>r àJV
D$g eoVr V§ÌkmZ OmñVrV OmñV eoVH$è`m§n`ªV
nmohM{dUo AJË`mMo Amho. amÁ`mV D$gmImbr
gamgar 9.78 bmI hoŠQ>a joÌ AgyZ gamgar
CËnmXH$Vm 87 ‘o.Q>Z àVr hoŠQ>a Amho. 2016-17
‘Ü`o D$g {nH$mMm CËnmXZ IM© H$‘r H$ê$Z
CËnmXH$VoV 89 ‘o.Q>Zmn`ªV dmT> H$aÊ`mÀ`m Ñï>rZo
amÁ`mV amï´>r` AÞ gwajm A{^`mZ - ì`mnmar {nHo$
H$m`©H«$‘m§VJ©V D$g {dH$mg `moOZm H$m`©H«$‘ am~dÊ`mV
`oV Amho. `m A§VJ©V EH$ S>moimnÕV, nÅ>m nÕVrMm
Adb§~ H$aʶmV ¶oVmo. Am§Va{nH$mMr àmË`{jHo$, CVr
g§d{Y©V amonm§Mr {Z{‘©Vr, ‘Zwî`~i {dH$mg ho KQ>H$
am~dÊ`mV ¶oVmV. CVr g§dY©Zm‘wio D$gmÀ`m gwYm[aV
dmUm§Mr {ZamoJr amono V`ma H$ê$Z {R>H${R>H$mUr
Ë`mnmgyZ ~oUo ‘io V`ma H$aUo gwb^ hmoVo.
`moOZoMr C{Ôï>o - n D$gmÀ`m CËnmXZ IMm©V
H$nmV H$ê$Z CËnmXH$Vm dmT>dUo. n XO}Xma
~oÊ`mÀ`m dmnamg àmoËgmhZ XoUo d ~oUo {Z{‘©VrgmR>r

Owb¡ 2017 31
g‘mOmÀ¶m VimJmimVrb {d{dY KQ>H$m§Zm Ý`m` {‘imdm, Ë`m§À`m OrdZmMm ñVa C§Mdmdm, `mgmR>r
gm‘m{OH$ Ý`m` {d^mJmMm ‘§Ìr åhUyZ AOyZhr ‘moR>m n„m JmR>m`Mm Amho, `mMr OmUrd hmoV Amho.
AZwgy{MV OmVr, O‘mVr d ^Q>Š`m {d‘wº$m§gmR>r {d{dY `moOZm§‘YyZ H$mhr Zm H$mhr H$m‘ H$aÊ`mda
gmV˶mZo ^a {Xbm Amho. {eî`d¥Îmr, dg[VJ¥h qH$dm lmdU~mi d g§O` Jm§Yr {ZamYma `moOZoVrb
bm^mÏ`mªMo AZwXmZ `m g‘ñ`m§da VmoS>Jm H$mT>Ê`mMm àm‘m{UH$nUo à`ËZ Ho$bm Agë¶mMo gm§JVmhoV
gm‘m{OH$ ݶm¶ d {deof gmhmæ¶ {d^mJ ‘§Ìr amOHw$‘ma ~S>mobo..
amOHw$‘ma ~S>mobo

gj‘rH$aUmMr Zdr {Xem gm‘m{OH$ ݶm¶ d


{deof gmhmæ¶ {d^mJ ‘§Ìr

Jo
ë`m AS>rM VrZ dfm©V ‘mJmgdJu¶ {dÚmÏ`mªZm {‘iUmar
{eî`d¥ÎmrMr a¸$‘ doioV {‘imdr, `mgmR>r àmYmÝ`mZo bj
{Xbo Amho. VgoM ‘mJmgdJu` g‘mOmVrb OmñVrV OmñV VéU
naXoer {ejUmgmR>r {eî`d¥Îmr
AZwgy{MV OmVr d Zd~m¡Õ
OmVrVrb {dÚmÏ`mªZm naXoemV
CÚmoOH$ ìhmdoV, ¶mda bj H|$[ÐV Ho$bo. amÁ`mVrb {d‘wº$ OmVr, {ejUmMr g§Yr {‘imdr, `mgmR>r
^Q>Š`m O‘mVr, BVa ‘mJmgdJ© d {deof ‘mJmg àdJm©Vrb emgZ à`ËZerb Amho. AZwgy{MV
{dÚmÏ`mªÀ`m ewëH$ à{VnyVugmR>r nmbH$m§Mr CËnÞ ‘`m©Xm gmS>oMma OmVrVrb {dÚmÏ`mªZm naXoemVrb
bmImdê$Z 6 bmI H$aÊ`mMm ‘hÎdnyU© {ZU©` KoVbm. `m {d{dY {dÚmnrR>m§‘Ü`o àdoe
{ZU©`m‘wio amÁ`mVrb gw‘mao 1 bmI 79 hOma 377 {dÚmÏ`mªZm {‘iVmo, ‘mÌ Am{W©H$ AS>MUt‘wio
`mMm ’$m`Xm hmoUma Amho. Joë`m AZoH$ dfmªnmgyZMr hr ‘mJUr nyU© naXoemV Cƒ {ejU KoVm `oV Zmhr,
H$aÊ`mMm AmZ§X ‘bm dmQ>V Amho. Aem {dÚmÏ`mªZm amÁ` emgZmÀ`m
dVrZo {eî`d¥Îmr XoÊ`mV `oVo.
S>m°. ~m~mgmho~ Am§~oS>H$a ñdmYma `moOZm OmñVrV OmñV VéUm§Zm `mMm ’$m`Xm ìhmdm, `mgmR>r `m
‘mJmgdJu` emgH$s` {dÚmWu dg{VJ¥hmV A{^`m§{ÌH$s d {eî`d¥ÎmrÀ`m {ZH$fm‘Ü`o ~Xb H$aÊ`mV Ambm Amho. `m `moOZoMm
V§Ì{ZHo$VZ {dÚmÏ`mªZm àdoe XoÊ`mg§X^m©V {ZU©` KoÊ`mV Ambm bm^ A{YH$m{YH$ VéUm§Zr ¿`mdm, Ago AmdmhZ ‘r `m{Z{‘Îm
Amho. Ë`m‘wio WoQ> Xwgè`m dfm©V àdoe KoVboë`m {dÚmÏ`mªZm `mMm H$aV Amho.
’$m`Xm hmoUma Amho. VgoM AZwgy{MV OmVrÀ`m {dÚmÏ`mªZm naXoer N>ÌnVr emhÿ ‘hmamO `m§À`m ZmdmZo {eî`d¥Îmr gwê$ Ho$br.
{eî`d¥Îmr `moOZo§VJ©V nrEM.S>r. Aä`mgH«$‘mMm H$mbmdYr H$‘mb AZwgw{MV OmVrVrb 50 ‘{hbm§Zm E‘.{’$b d nrEM.S>rgmR>r
Mma df© qH$dm `mnojm H$‘r Agbobm àË`j H$mbmdYrg ‘§Owar H«$m§[VÁ`moVr gm{dÌr~mB© ’w$bo `m§À`m ZmdmZo H${Zð> g§emoYH$mgmR>r
XoÊ`mV Ambr Amho. Ë`mM~amo~a Á`m {dÚmÏ`mªZm dg[VJ¥hmV àdoe 25 hOma Va d[að> g§emoYH$m§gmR>r 28 hOma én`m§Mr ’o$bmoern
{‘imbm Zmhr, Aem {dÚmÏ`mªgmR>rhr S>m°. ~m~mgmho~ Am§~oS>H$a gwê$ Ho$br Amho. `m‘wio ¶m ‘{hbm§Zm Cƒ {ejUmgmR>r ‘XV hmoV
ñdmYma `moOZm Kmo{fV H$aÊ`mV Ambr Amho. `m `moOZoÛmao XoÊ`mV Amho. 50 {dÚmÏ`mªgmR>r bmoH$emhra AÊUm^mD$ gmR>o `m§À`m ZmdmZo
`oUmao AZwXmZ AZwgy{MV OmVr d Zd~m¡Õ {dÚmÏ`mªÀ`m ~±H$ E‘.’$sb d nrEM.S>r.gmR>r ’o$bmoern gwê$ Ho$br.
ImË`m‘Ü`o WoQ> {dV[aV H$aÊ`mV `oUma Amho. `m `moOZogmR>r
{dÚmÏ`mªZm 10dr / 12dr / nXdr / nX{dH$m narjo‘Ü`o 60% gZXr godoMo à{ejU Am{U H$m¡eë` {dH$mg
nojm OmñV JwU AgUo A{Zdm`© Amho. AZwgy{MV OmVr, O‘mVrVrb OmñVrV OmñV VéUm§Zr gZXr
AZwgy{MV OmVr d Zd~m¡Õ àdJm©Vrb {Xì`m§J {dÚmÏ`mªgmR>r hr godoV àdoe H$amdm, Ë`mgmR>r Ë`m§Zm `mo½` ‘mJ©Xe©Z {‘imdo, åhUyZ
‘`m©Xm 50% Agob. `m `moOZo§VJ©V amÁ`mVrb AZwgy{MV OmVr d Am¡a§Jm~mX, nwUo, ZmJnya `oWo H|$Ðr` bmoH$godm Am`moJmÀ`m
Zd~m¡Õ àdJm©Vrb ‘°[Q´H$moÎma (B`Îmm 11 dr, nXdr, nXì`wÎma V`margmR>r AZwgy{MV OmVr àdJm©Vrb 50 VéUm§Zm ‘mo’$V {Zdmgr
nXdr) {ejU KoÊ`mgmR>r emgH$s` dg[VJ¥hmV àdo{eV ZgUmè`m à{ejU H|$Ð gwê$ Ho$bo. VgoM {X„rVhr Zm‘m§{H$V à{ejU H|$ÐmV
{dÚmÏ`mªZm dm{f©H$ IMm©gmR>r gmR> hOma Vo 43 hOma én`mn`ªVMo Xadfu 50 {dÚmÏ`mªMo ‘mo’$V à{ejU gwê$ Ho$bo. `mVyZ `m dfu
AZwXmZ XoÊ`mV `oUma Amho. 14 {dÚmWu ho ^maVr` gZXr godoV XmIb Pmbo AmhoV.

32 Owb¡ 2017
`m {edm` ~mQ>uÀ`m dVrZo VéUm§Zm H$m¡eë` {dH$mg à{ejU H$aʶmV Ambo. Ë`m§À`m H$bmJwUm§Zm ì`mgnrR>
{‘imdo, åhUyZ {deof H$m`©H«$‘ AmIbm Amho. `mZwgma àË`oH$ {‘idyZ XoÊ`mMm à`ËZ Ho$bm. CÚmoJ joÌmV
{OëømV ‘mJmgdJm©Vrb VéUm§Zm H$m¡eë` {dH$mg à{ejU ZoÌXrnH$ H$m‘{Jar H$aUmè`m 13 {Xì`m§J àmg§{JH$
XoÊ`mgmR>r ‘oimdo Am`mo{OV H$aÊ`mV `oUma AmhoV. `mg§~§Yr ì`º$tZm CÚmoOH$Vm nwañH$ma XoÊ`mg àma§^
{d{dY 15 g§ñWm§er H$ama H$aÊ`mV Ambo AmhoV. Ho$bm. {Xì`m§Jm§Zr V`ma Ho$boë`m dñVy§Mo àXe©Z d {dH«$sMr ì`dñWm
‘hm‘§S>imÀ`m dVrZo gwê$ H$aÊ`mV Ambr. `m{edm` amï´>r` An§J
An§J {dÎm d {dH$mg ‘hm‘§S>img amï´>r` nwañH$ma {dÎm d {dH$mg ‘hm‘§S>imH$Sy>Z amÁ`mÀ`m ‘hm‘§S>img 21 H$moQ>r
{Xì`m§Jm§À`m gj‘rH$aUmgmR>r gm‘m{OH$ Ý`m` d {deof én`m§Mm {ZYr {‘idÊ`mgmR>r nwT>mH$ma KoVbm Amho. `m {ZYrVyZ
gmhmæ` {d^mJmZo doJdoJù`m Cnm``moOZm am~dÊ`mg gwédmV Ho$br {Xì`m§Jm§Zm ì`dgm`mgmR>r H$O©dmQ>n VgoM e§^a {Xì`m§Jm§Zm
Amho. {Xì`m§Jm§À`m H$ë`mUmgmR>r Ho$boë`m H$m`m©Mr XIb KoD$Z ‘moQ>magm`H$btMo dmQ>n H$aÊ`mV Ambo. amÁ`^a {Xì`m§J ñdmdb§~Z
‘hmamï´> amÁ` An§J {dÎm Am{U {dH$mg ‘hm‘§S>img, Ho§$Ð A{^`mZ am~dÊ`mV `oV Amho. {Xì`m§Jm§À`m ImgJr 123 {deof
emgZmÀ`m {Xì`m§JOZ gj‘rH$aU {d^mJmMm amï´>r` nwañH$ma Omhra {Zdmgr d A{Zdmgr emim d H$‘©emim§Zm AZwXmZ VÎdmda ‘§Owar
Pmbm Amho. `m nwañH$mam‘wio {Xì`m§J ~m§Ydm§gmR>r AmUIr Mm§Jbo XoÊ`mV Ambr Amho.
H$m‘ H$aÊ`mg ~i {‘imbo Amho. 2015-16 ho df© ^maVaËZ S>m°. ~m~mgmho~ Am§~oS>H$a `m§Mo
Joë`m XmoZ dfm©V ‘hm‘§S>imMo AÜ`j `m nXmda H$m‘ H$aV 125 do O`§Vr df© hmoVo. ho df© g‘Vm d gm‘m{OH$ Ý`m` df© åhUyZ
AgVmZm {dX^m©Vrb 1 hOma {Xì`m§Jm§Zm H$O© dmQ>n, amÁ`ñVar` gmOam H$aÊ`mV Ambm. `m df©^amV AZoH$ ‘hÎdnyU© {ZU©` KoD$Z,
gm{hË`, H$bm d CÚmoOH$Vm g§‘obZmMo ZmJnya‘Ü`o Am`moOZ Ë`mMr A§‘b~OmdUrhr gwê$ Pmbr Amho. ‘hmamï´>mV S>m°. ~m~mgmho~

"{dœem§Vr n[afX'
gm‘m{OH$ Ý`m` d {deof gmhmæ` {d^mJmÀ`m dVrZo `m AmJù`mdoJù`m H$m`©H«$‘mbm ‘hmamï´> amÁ`mMo ‘w»`‘§Ìr
‘hmH$mé[UH$ VWmJV ^JdmZ ~wÕ d S>m°. ~m~mgmho~ Am§~oS>H$a Xod|Ð ’$S>Udrg `m§À`mgh H|$Ðr` gm‘m{OH$ Ý`m` d A{YH$m[aVm
`m§Mr g§`wº$ O`§Vr gmOar H$aÊ`mMm àW‘M {ZU©` KoÊ`mV Ambm. amÁ`‘§Ìr am‘Xmg AmR>dbo, H|$Ðr` J¥h amÁ`‘§Ìr {H$aU [aOrOy,
Ë`m{Z{‘Îm ~m¡Õ nm¡{U©‘oÀ`m {Xder embo` {ejU ‘§Ìr {dZmoX VmdS>o,
‘w§~B©Vrb JoQ> do Am°’$ B§{S>`m `m {R>H$mUr gm‘m{OH$ Ý`m` ‘§Ìr amOHw$‘ma ~S>mobo,
{dœem§Vr n[afX Pmbr. newg§dY©Z ‘§Ìr ‘hmXod OmZH$a,
‘hmH$mé[UH$ VWmJV ^JdmZ ~m¡Õ gm‘m{OH$ Ý`m` amÁ`‘§Ìr {Xbrn H$m§~io,
`m§Mm OÝ‘ d¡emI nm¡{U©‘obm Pmbm lrb§H$mÀ`m amOXyV lr‘Vr gamoOm
AgyZ Ë`m§Zm kmZàmár d Ë`m§Mo {gargoZm, Wm`b§S>Mo amOXyV EH$mnmob
‘hmn[a{Zdm©U gwÕm d¡emI nm¡{U©‘obmM nmobnrnQ> AmXr ‘mݶda CnpñWV hmoVo.
Pmbo. Ë`m‘wio d¡emI nm¡{U©‘oMo ‘hÎd lrb§H$m, å`mZ‘ma, Wm`b§S>, MrZ BË`mXr
VWmJV ^JdmZ ~wÕmÀ`m Am{U S>m°. Xoem§Mo amOXyVhr `m doir CnpñWV hmoVo.
~m~mgmho~ Am§~oS>H$am§À`m OrdZmV S>m°. ~m~mgmho~ Am§~oS>H$am§Zr ^JdmZ
AZÝ`gmYmaU Amho. Ë`mM {Xder hr ~wÕmÀ`m àkm, erb Am{U H$éUm `m
{dœem§Vr n[afX åhUyZ gmOar H$aUo Yå‘ gyÌmVrb gmamMo; ñdmV§Í`, g‘Vm d
`mbm doJio ‘hÎd àmá hmoVo. `m n[afXoV ~§YwVm `m ~wÕmÀ`m VÎdkmZmVyZ `m
d¡{œH$ em§VVm, {d{dY Xoem§Vrb H$m`©H«$‘mÀ`m {Z{‘ÎmmZo {d{dY Xoem§Vrb
g§ñH¥$VrMo Xe©Z, ~m¡Õ d Am§~oS>H$ar g§ñH¥$VtMo Xe©Z KS>bo. ~m¡Õ VÎdkmZmMo,
VÎdkmZmÀ`m gmamMo Xe©Z {d{dY Am§~oS>H$ar VÎdkmZ d ^maVr` KQ>ZoMo
‘mÝ`dam§Zr Amnë`m ‘m¡{bH$ {dMmaVyZ KS>dbo. gÜ`mÀ`m ñdê$n `m gdmªMm g§J‘ gmH$ma Pmbm. VgoM ^maVr` gm§ñH¥${VH$
AñdñWVoÀ`m n[apñWVrV OJmbm em§VVoMm g§Xoe XoUmao ~m¡Õ g§nÞVoMo Xe©Z KS>dÊ`mMm à`ËZ H$aÊ`mV Ambm. `m n[afXonydu
VÎdkmZ bmoH$m§n`ªV nmoMÊ`mgmR>r `m H$m`©H«$‘mMo Am`moOZ H$aÊ`mV ‘w§~B©Vrb H$mim KmoS>m n[aga Vo JoQ> do Am°’$ B§{S>`m `m‘mJm©da
Ambo hmoVo. {dœem§Vr a°brMo Am`moOZ H$aÊ`mV Ambo hmoVo.

Owb¡ 2017 33
Am§~oS>H$a g‘Vm à{Vð>mZMr ñWmnZm H$aÊ`mMm {ZU©` KoÊ`mV hmoVr. EdT>çm ‘moR>çm à‘mUmda amÁ`mV àW‘M Agm H$m`©H«$‘
Ambm. ZmoH$ar H$aUmè`m ‘{hbm§gmR>r ‘w§~B©, ZmJnya Am{U nwUo `oWo Pmbm.
dg[VJ¥ho gwê$ H$aÊ`mV Ambr. embo` {dÚmÏ`mªgmR>r {R>H${R>H$mUr
dg[VJ¥ho C^maÊ`mV `oV AmhoV. àb§{~V {df`m§Mm nmR>nwamdm
‘mJmgdJu` {dÚmÏ`mªZm H|$Ð emgZmH$Sy>Z {‘iUmar {eî`d¥ÎmrMr
KQ>ZmñWim§Mm {dH$mg a¸$‘ VmVS>rZo {‘imdr, `mgmR>r H|$Ðr` gm‘m{OH$ Ý`m` ‘§Ìmb`mH$S>o
S>m°. ~m~mgmho~ Am§~oS>H$a `m§À`m OrdZmer {ZJ{S>V Agbobr doimodoir nmR>nwamdm H$aÊ`mV `oV Amho. ˶mgmR>r H|$Ðr` gm‘m{OH$
KQ>ZmñWio d ‘hÎdmÀ`m Eo{Vhm{gH$ ñWim§Zm n`©Q>ZmMm XOm© XoD$Z Ý`m` amÁ`‘§Ìr `m§À`m~amo~a ñdV§Ì ~¡R>H$m KoD$Z Ë`mMm AmT>mdm
`m ñWim§Mm {dH$mg H$aÊ`mMm {ZU©` KoD$Z; Ë`mgmR>r {ZYr XoʶmV KoÊ`mV Ambm Amho. Joë`m H$mhr dfm©nmgyZ àb§{~V {eî`d¥ÎmrMr
Ambm Amho. {ZdS>H$ AZwgy{MV OmVr d Zd~m¡Õ KQ>H$m§À`m a¸$‘ bdH$aM {dÚmÏ`mªZm {‘iUma Amho.
dñVrMm gdªH$f {dH$mgmMr `moOZm V¶ma H$aÊ`mV Ambr Amho. AZwgy{MV OmVrVyZ Y‘mªV[aV Pmboë`m ~m¡Õ g‘mOmVrb
nmbr-{Ì{nQ>H$Mo ‘amR>r ^mfm§VamMo H$m‘ gwê$ Pmbo Amho. ZmJ[aH$m§Zm H|$Ð emgZmÀ`m ZmoH$ar, {ejU d BVa `moOZm§À`m
gdbVr bm^ {‘imdoV, `mgmR>r ‘r gmVË`mZo nmR>nwamdm Ho$bm
hmoVm. Joë`m 26 dfmªnmgyZ àb§{~V Agbobm hm
Am§Vaamï´>r` ñ‘maH$mMo H$m‘ gwê$ àý ‘mJu bmJÊ`mMm ‘mJ© ‘moH$im Pmbm Amho.
^maVaËZ S>m°. ~m~mgmho~ Am§~oS>H$a `m§Mo B§Xy {‘b `oWrb
ñ‘maH$mgmR>rMr OmJm AmVm amÁ` emgZmÀ`m Vmã`mV Ambr
Amho. `m ñ‘maH$mMr {Z{dXm à{H«$`m gwê$ H$aÊ`mV Ambr
AgyZ `oË`m XmoZ dfm©V ^ì` ñ‘maH$ C^o amhrb. `m ~amo~aM
S>m°. ~m~mgmho~ Am§~oS>H$a b§S>Z `oWo {eH$V AgVmZm ˶m§Mo
10 qH$J hoZ«r ‘mJm©darb amhVo Ka amÁ` emgZmZo {dH$V
KoVbo Amho. Ë`m KamMo ñ‘maH$mV ê$nm§Va H$aÊ`mMo H$m‘
A§{V‘ Q>ßß`mV Amho.

Eo{Vhm{gH$ ñWim§Mm {dH$mg


VioJmd Xm^mS>o `oWrb S>m°. ~m~mgmho~ Am§~oS>H$a `m§Mo
{ZdmgñWmZ Eo{Vhm{gH$ ñ‘maH$ åhUyZ {dH$[gV H$aʶmV ¶oV
Amho. gm{hË` g‘«mQ> bmoH$emhra AÊUm^mD$ gmR>o `m§Mo
gm§Jbr {OëømVrb dmQ>oJmd Am{U ‘w§~B©Vrb KmQ>H$mona‘Yrb `mgmR>r H|$Ðr` gm‘m{OH$ Ý`m` ‘§Ìr WmdaM§X JohbmoV d H|$Ðr`
{MamJZJa `oWo ñ‘maH$ C^maÊ`mMm Am{U H«$m§[Vdra bhþOr gmido gm‘m{OH$ Ý`m` amÁ`‘§Ìr am‘Xmg AmR>dbo `m§À`mer `mg§~§Yr
`m§Mo nwÊ`mVrb g§J‘dmS>r `oWo ñ‘maH$ C^maÊ`mMm àñVmd Amho. MMm© H$ê$Z hm àý gmoS>dÊ`mMr {dZ§Vr Ho$br. Ë`m§Zr VËH$mi
Am§~oS>H$ar MidirMo Eo{Vhm{gH$ H|$Ð Agbobo {gÕmW© {dhma gwYm[aV OmV à‘mUnÌ H$mT>Ê`mÀ`m gyMZm ‘§Ìmb`mVrb
dg{VJ¥h nwÝhm C^maÊ`mMm ‘mZg Amho. A{YH$mè`m§Zm {Xë`m. Ë`mMo ’${bV åhUyZ H|$Ð emgZ bdH$aM
gwYm[aV OmV à‘mUnÌmMm Z‘wZm H$mT>Uma Amho.
Am§Vaamï´>r` {dMma n[afX Am{U g§{dYmZ {XZ
^maVaËZ S>m°. ~m~mgmho~ Am§~oS>H$a `m§Zr AW©emó, ‘{hbm g§O` Jm§Yr {ZamYma `moOZ|VJ©V {‘iUmè`m AZwXmZmV dmT>
gj‘rH$aU, ‘mZdd§eemó, amï´>r` gwajm, {dXoeZrVr, ObZrVr, {deof gmhmæ` `moOZ|VJ©V g§O` Jm§Yr {ZamYma `moOZm AZwXmZmV
gm‘m{OH$, e¡j{UH$, Am{W©H$, amOH$s` BË`mXr joÌmV {Xboë`m 600 én`mdê$Z 700 én`o Aer dmT> H$aÊ`mMm {ZU©` KoVë`mZo
`moJXmZmMr ‘m{hVr {dÚmÏ`mªZm ìhmdr, `mgmR>r 14 d 15 E{àb, g§~§{YVm§Zm {Xbmgm {‘iUma Amho. {Xì`m§Jm§À`m H$‘©emioV H$m`©aV
2016 amoOr ‘w§~B© {dÚmnrR>mV Am§Vaamï´>r` {dMma n[afXoMo Am`moOZ H$‘©Mmè`m§Zm godm{Zd¥Îmr doVZ `moOZm bmJy H$aUo, {Xì`m§Jm§gmR>r
H$aÊ`mV Ambo hmoVo. 26 Zmoìh|~a,2015 hm {Xdg g§{dYmZ {Xdg amIrd 3 Q>¸o$ {ZYr IM© ìhmdm `mgmR>r {Oëhm d VmbwH$m ñVamda
åhUyZ amÁ`mV ‘moR>çm à‘mUmV gmOam H$aÊ`mV Ambm. gw‘mao gìdm g{‘VrMr ñWmnZm H$aUo, amÁ`mMo Zmd C‚db Ho$boë`m {Xì`m§J
bmI {dÚmÏ`mªZr `m g§{dYmZ {XZ H$m`©H«$‘mV CnpñWVr bmdbr IoimSy§>Zm emgH$s` godoV WoQ> {Z`wº$s XoUo, ZdrZ emgH$r` d

34 Owb¡ 2017
{d^mJr` ñVamdarb emgH$s` dg[VJ¥hm‘Ü`o A°Q´mo{gQ>r
A°ŠQ> A§VJ©V AÝ`m`J«ñV ‘wbm‘wbtZm amIrd OmJm R>odUo gmVmam Qy> dëS>© Q´oS> g|Q>a
AmXr ‘hÎdmMo {ZU©` KoÊ`mV Ambo AmhoV. gmVmam ehamVrb ZrVm ^mogbo `m§Zm emgZm‘m’©$V
’$m`~anmgyZ ‘yË`m© ~ZdÊ`mgmR>rMo à{ejU {‘imbo. ¶eH$Wm
Á`oð> ZmJ[aH$m§gmR>r H$ë`mUH$mar YmoaU Ë`mM~amo~a CÚmoJ C^maUrgmR>r bmoH$emhra
Á`oð> ZmJ[aH$m§H$[aVm H$ë`mUH$mar YmoaU V`ma AÊUm^mD$ gmR>o {dH$mg ‘hm‘§S>im‘m’©$V 1 bmI
H$aÊ`mV Ambo AgyZ ¶m YmoaUmZwgma {OëhmñVar` d én`m§Mo H$‘r ì`mOXmamMo H$O©hr {‘imbo. `mVyZ Ë`m§Zr gmVmam `oWo N>moQ>m
amÁ`ñVar` g{‘Ë`m§Mo JR>Z H$aÊ`mV Ambo Amho. `m H$maImZm gwê$ Ho$bm. Ë`m§Zr V`ma Ho$boë`m ‘wË`mªgmR>r ‘hm‘§S>imZo n{hë`m
YmoaUm‘Ü`o Á`oð> ZmJ[aH$m§gmR>r g‘wnXoeZ H|$Ð, {da§Jwim doir ‘w§~B© `oWo àXe©ZmgmR>r ñQ>m°bMr ì`dñWm H$ê$Z {Xbr. `oÊ`mOmÊ`mMm
H|$Ð, Amamo½` gw{dYm H|$Ð, VH«$ma {ZdmaU H|$Ð, ¶m§Mm IM© {Xbm. AmVm Ë`m§Mm ‘yVu{Z[‘©Vr
g‘mdoe Amho. d¥Õml‘m§Zm AÚ¶mdV H$aʶmV ¶oV Amho. Am{U {dH«$s‘Ü`o O‘ ~gbm Amho.
Á`oð> ZmJ[aH$m§Zm AmË‘gÝ‘mZmZo OrdZ OJVm `mdo lr‘Vr ^mogbo AmVm Ë`m§Mm
`mgmR>r AZoH$ VaVwXr H$aÊ`mV Amë`m AmhoV. Á`oð> ‘yË`mªMm ñQ>m°b Xoe^amV hmoUmè`m
ZmJ[aH$m§gmR>r d`mo‘`m©Xm 65 dfmªdê$Z 60 df} àXe©Zm§‘Ü`o bmdVmV. Ë`m§Zr
H$aÊ`m~m~VMr H$madmB© ObX JVrZo gwê$ Amho. Á`oð> ~Zdboë`m ‘yË`mªgmo~VM Ádobar,
ZmJ[aH$ YmoaUmÀ`m ‘gwÚmda VÁk, ZmJ[aH$, `m joÌmV ’w$bXmÊ`m§Zmhr Mm§Jbr ‘mJUr AgVo.
H$m‘ H$aUmao H$m`©H$V} `m§À`m gyMZm Amë`mZ§Va Ë`mMo emgZm‘m’©$V ñQ>m°bMo ^mS>o AmH$mabo
A§{V‘ àmén V`ma hmoB©b. `m YmoaUmMr H$mQ>oH$moa OmV Zgë`mMo g‘mYmZhr Ë`m ì`º$
A§‘b~OmdUr hmoB©b, `mH$S>o ñdV… bj XoUma Amho. H$aVmV. ‘hm‘§S>imÀ`m ghH$m`m©‘wio
~§Jiyê$, MoÞB©, {X„r ¶m ‘hmZJam§‘Ü`o
ZrVm ^mogbo OmD$Z ‘y˶mªMr {dH«$s H$aVm `oV AgyZ
ì`gZ‘wº$rMm g§H$ën
{d^mJmZo amÁ` ì`gZ‘wº$ H$aÊ`mMm g§H$ën hmVr ‘{hÝ`mbm gmYmaUV: 25 hOma én`m§Mm Z’$m hmoV Agë`mMo Ë`m gm§JVmV.
KoVbm AgyZ {d^mJmÀ`m dVrZo amÁ`ñVar` ì`gZ‘wº$s ImXr^§S>mabm XoIrb Ë`m `m dñVy nwadVmV. Ë`mgmo~VM dëS>© Q´oS> g|Q>a‘Yrb
gm{hË` g§‘obZ Am`mo{OV H$aÊ`mV Ambo. ì`gZ‘wº$s B‘maVrÀ`m n{hë`m ‘mù`mdahr Ë`m§Zr Amnbm ñQ>m°b C^mabm Amho. H$mhr
joÌmV H$m`©aV g‘mOgodH$ Am{U g§ñWm§Mm gÝ‘mZ ‘{hZo {Z{‘©Vr Am{U H$mhr ‘{hZo {dH«$s Ago Ë`m§Zr H$m‘mMo ñdê$n R>odbo Amho.
H$aÊ`mV Ambm Amho. amÁ`mV ì`gZ‘wº$s H$m`© à^mdr {Xdg|{Xdg ‘yVu d ^oQ>dñVy{dH«$sMm ì`dgm` dmT>V Agë`mMo Ë`m gm§JVmV.
ìhmdo `mgmR>r 12 ñd`§godr g§ñWm§Zm AZwXmZ XoD$Z - amOmam‘ XodH$a
ì`gZ‘wº$s H|$Ðo H$m`m©pÝdV H$aÊ`mV Ambr AmhoV. ‘m{hVr d OZg§nH©$ ‘hmg§MmbZmb¶
^{dî`mV ì`gZ‘wº$ Pmboë`m ì`º$s¨À`m `eñdr nn
OrdZmÀ¶m `emoJmWoda AmYm[aV XyaXe©Z ‘m{bH$m V`ma
H$aÊ`mV ¶oV Amho.
dm{f©H$ dJ©Ur
A§YlÕm {Z‘y©bZmgmR>r {deof à`ËZ d[aîR> ghm`H$ g§MmbH$ (àH$meZo), ‘m{hVr d OZg§nH©$ ‘hmg§MmbZmb`, ZdrZ àemgZ ^dZ, 17dm
amÁ`mV A§YlÕoMo CƒmQ>Z ìhmdo `mgmR>r OmXwQ>moUm ‘Obm, ‘§Ìmb`mg‘moa, ‘w§~B©-400 032 `m nÎ`mda ‘ZrAm°S>©aZo nmR>dmdr qH$dm "boIm{YH$mar, ‘m{hVr
d OZg§nH©$ ‘hmg§MmbZmb`, ‘§Ìmb`, ‘w§~B©' `m§À`m Zmdo ‘w§~B© `oWo dR>>Umè`m emIoMm {S>‘m§S> S´>mâQ>
{damoYr {dYo`H$ ‘§Oya H$aÊ`mV Ambo AgyZ ¶m
nmR>dmdm. Amnbm g§nyU© {Zdmgr nÎmm gwdmƒ AjamV nrZH$moS>gh Agmdm. bmoH$amÁ` A§H$mÀ`m
{dYo`H$mMr A§‘b~OmdUr à^mdrnUo ìhmdr `mH$[aVm dJ©UrXmam§Zr ZyVZrH$aUmgmR>r dm{f©H$ dJ©Ur nmR>dVmZm Amnbm dJ©Ur H«$‘m§H$ H$idmdm. (à{V A§H$ ‘yë`
{ZX}e XoÊ`mV Ambo AmhoV. ¶m {dYo`H$m~m~V OZOmJ¥Vr 10 én`o, dm{f©H$ dJ©Ur é. 100)
ìhmdr åhUyZ {R>H${R>H$mUr OZOmJ¥Vr ‘oimì`mMo Am`moOZ
H$aÊ`mV `oV Amho. bmoH$amÁ`Mr dJ©Ur Am°ZbmBZ ^aÊ`mgmR>r http://dgipr.maharashtra.gov.in
à{V[H«$¶m§Mo ñdmJV
bmoH$amÁ` A§H$mMr JwUdÎmm Am{U g§X^©‘yë` dmT>dÊ`mgmR>r Amnë`m à{V{H«$`m Amåhmbm hì`m
eãXm§H$Z: Z§XHw$‘ma dmK‘mao AmhoV. nÎmm : g§nmXH$, bmoH$amÁ`, ‘m{hVr d OZg§nH©$ ‘hmg§MmbZmb`, ZdrZ àemgZ ^dZ,
{d^mJr¶ g§nH©$ A{YH$mar, ‘m{hVr d OZg§nH©$ ‘hmg§MmbZmb¶ 17dm ‘Obm, ‘§Ìmb`mg‘moa, ‘w§~B©-400 032
nn * `m A§H$mV ì`ŠV Ho$boë`m ‘Vm§er emgZ gh‘V AgobM Ago Zmhr.

Owb¡ 2017 35
{eH$m Am{U g‘W© ìhm...
gm‘m{OH$ Ý`m` {d^mJm‘m’©$V AZwgy{MV OmVr, O‘mVr, {deof ‘mJmg àdJ©, {d‘wº$ OmVr-O‘mVr `m àdJm©Vrb embo` VgoM
‘hm{dÚmb`rZ {dÚmÏ`mªgmR>r {d{dY àH$maÀ`m {eî`d¥Îmr {Xë`m OmVmV.
‘mJmgdJu` {dÚmÏ`mªgmR>r {ejU ewëH$ Am{U narjm ewëH$
`moOZoMm CÔoe - ‘mJmgdJu` {dÚmÏ`mªZm ‘hm{dÚmb`rZ/Cƒ
{ejU KoVm `mdo, {dÚmÏ`m©Mo JiVrMo à‘mU H$‘r ìhmdo.
àdJ© - AZwgy{MV OmVr
à‘wI AQ>r - Zd~m¡Õ {dÚmÏ`m©À`m nmbH$mMo dm{f©H$ CËnÞ 2
bmInojm OmñV, ‘mÌ Cƒ CËnÞ ‘`m©Xm Zmhr. {dÚmWu embm§V
narjoÎma d nwT>rb {ejU KoV Agbobm Agmdm. {dÚmWu ‘hmamï´>mMm
a{hdmer Agmdm.
bm^mMo ñdê$n -
l embm§V narjmoÎma {ejU KoUmè`m AZwgy{MV OmVrÀ`m {dÚmÏ`mªZm
Ë`m§Mo CËnÞ {dMmamV Z KoVm gd© ‘°{Q´H$moÎma e¡j{UH$
Aä`mgH«$‘mgmR>r {ejU ewëH$, narjm ewëH$ d BVa {d[hV
Ho$bobo ewëH$ XoÊ`mV `oVo.
AO© H$aÊ`mMr nÕV - `m `moOZogmR>r http//mahaeschool.
maharashtra.gov.in `m g§Ho$VñWim>da Am°ZbmBZ AO© ^aUo
Amdí`H$
g§nH©$ - g§~{YV {OëømMo gmhmæ`H$ Am`wº$, g‘mO H$ë`mU
Am{U ‘hm{dÚmb`mMo àmMm`©. Amdí`H$
g§nH©$ - g§~§{YV {OëømMo gmhmæ`H$ Am`wº$, g‘mO H$ë`mU
g¡{ZH$ emioVrb {dÚmÏ`mªZm {Zdm©h ^Îmm g§~§{YV g¡{ZH$ emioMo àmMm`©
`moOZoMm CÔoe - ‘mJmgdJu` {dÚmÏ`mªZm amï´>r` g§ajU
à~mo{YZr‘Ü`o àdoe {‘imdm, g¡Ý`XbmV ^aVr hmoÊ`mMo JwU Cƒ {ejUmgmR>rÀ`m {eî`d¥Îmr
{dÚmWuXeoVM Ë`m§À`mV {Z‘m©U ìhmdo, {dÚmÏ`mª‘Ü`o {eñV,
AZwgy{MV OmVr d Zd~m¡Õ 100 {dÚmÏ`mªZm Xoem§VJ©V {eî`d¥Îmr
AmË‘{dœmg, em¡`©, gm§{KH$ d¥Îmr, ZoV¥Ëd, Xoe^º$s BË`mXr JwUm§Mr
`moOZoMm CÔoe - AZwgy{MV OmVr d Zd~m¡Õ {dÚmÏ`mªZm
OmonmgZm hmoÊ`mgmR>r hr `moOZm gwê$ H$aÊ`mV Ambr Amho.
Amdí`H$ AgUmao H$m¡eë` d kmZ CnbãY ìhmdo d Ë`m§Mr ñnYm©Ë‘H$
àdJ© - AZwgy{MV OmVr
`wJm‘Ü`o OS>UKS>U ìhmdr `mgmR>r XoemVrb CÎm‘moÎm‘ e¡j{UH$
à‘wI AQ>r - Zd~m¡Õ {dÚmWu 5 dr Vo 10 dr n`ªVÀ`m dJm©V
g§ñWm‘Ü`o àdoe {‘imboë`m ¶m KQ>H$m§Vrb {dÚmÏ`mªZm ‘mo’$V Cƒ
{eH$V Agbobm Agmdm. nmbH$mMo dm{f©H$ CËnÞ é. 2.00 bmI
{ejU XoÊ`mgmR>r hr `moOZm gwê$ H$aÊ`mV Ambr Amho.
nojm OmñV Zgmdo.
à‘wI AQ>r - {dÚmWu nmbH$m§Mo gd© ‘mJmªZr dm{f©H$ CËnÞ é. 6
bm^mMo ñdê$n -
bmI n`ªV Agmdo. `m `moOZogmR>r ‘hmamï´> emgZmZo {ZYm©[aV Ho$boë`m
l Zm{eH$, nwUo, gmVmam `oWrb g¡{ZH$ emim§‘Ü`o {dÚmÏ`mªMo ewëH$
g§ñWoV g§~§{YV {dÚm϶m©bm àdoe {‘imbobm Agmdm.
{ejU ewëH$, narjm ewëH$ Am{U ^moOZ, {Zdmg, H$nS>o,
KmoS>oñdmar BË`mXrda hmoUmè`m g§nyU© IMm©Mr à{VnyVu H$aÊ`mV
`oVo.
l BVa ‘mÝ`Vmàmá g¡{ZH$ emim§Zm à{V{dÚmWu à{Vdfu 15000/-
{eî`d¥Îmr XoÊ`mV `oVo.
AO© H$aÊ`mMr nÕV - `m `moOZogmR>r http//mahaeschool.
maharashtra.gov.in `m g§Ho$VñWimda Am°ZbmBZ AO© ^aUo

36 Owb¡ 2017
bm^mMo ñdê$n - 14000 A‘o[aHo$Z S>m°ba, Va B§½b§S>gmR>r
l g§ñWoMo AmH$maUr Ho$bobo e¡j{UH$ ewëH$, dg{VJ¥h d ^moOZ 9000 nm¢S> BVH$m AXm H$aÊ`mV `oVmo.
ewëH$. l {dÚmÏ`m©bm AmH$pñ‘H$ IMm©gmR>r {eî¶d¥Îmr
l H«${‘H$ nwñVHo$ d e¡j{UH$ gm{hË` `m§À`m IMm©gmR>r à{Vdfu é. A‘o[aH$m d BVa Xoem§gmR>r 1375
10,000/- A‘o[aH$Z S>m°ba d B§½b§S>gmR>r 1000 nm¢S> BVHo$ XoÊ`mV `oVmV.
AO© H$aÊ`mMr nÕV - {d{hV Z‘wÝ`mVrb AO© ^amdm. l nwñVHo$, Aä`mgXm¡am BË`mXr IMm©Mm `mV g‘mdoe Amho.
g§nH©$ - Am`wº$, g‘mO H$ë`mU Am`wº$mb`, ‘hmamï´> amÁ`, {dÚmÏ`m©g naXoemV OmVmZm d Aä`mgH«$‘ Pmë`mZ§Va naV
nwUo `oVmZm {d‘mZ àdmgmMm IM© {VH$sQ> gmXa Ho$ë`mZV§a ‘§Oya
H$aÊ`mV `oVmo.
AZwgy{MV OmVr d Zd~m¡ÕmÀ`m ‘wbm‘wbtZm AO© H$aÊ`mMr nÕV - Om{hamV à{gÕ Pmë`mZ§Va {dÚmÏ`mªZr
naXoemV {ejUmgmR>r {eî`d¥Îmr ¶m {eî`d¥ÎmrMm AO© Am`wº$mb`mg gmXa H$amdm
g§nH©$ - Am`wº$, g‘mO H$ë`mU Am`wº$mb`, ‘hmamï´> amÁ`,
nwUo

^maV gaH$ma ‘°[Q´H$moÎma {eî`d¥Îmr


`moOZoMm CÔoe - ‘mJmgdJu` {dÚmÏ`mªZm ‘hm{dÚmb`rZ/Cƒ
{ejU KoVm `mdo `mgmR>r H|$Ð emgZmÀ`m dVrZo hr {eî`d¥Îmr {Xbr
OmVo.
àdJ© - AZwgy{MV OmVr d Zd~m¡Õ
à‘wI AQ>r - {dÚmÏ`m©À`m nmbH$m§Mo dm{f©H$ CËnÞ é. 2 bmI
qH$dm Ë`mnojm H$‘r Agmdo. {dÚmWu embm§V narjmoÎma d Ë`mnwT>rb
{ejU KoV Agbobm Agmdm. {dÚmWu ‘hmamï´>mMm a{hdmer Agmdm.
bm^mMo ñdê$n -
l {dÚmÏ`m©g {Zdm©h ^Îmm d {ejU ewëH$, narjm ewëH$ d BVa
‘mÝ` ~m~rdarb ewëH$ àXmZ.
`moOZoMm CÔoe - ¶m KQ>H$mVrb {dÚmÏ`mªZm Am{W©H$ l Aä`mgH«$‘mÀ`m dJ©dmarZwgma dg{VJ¥hmV Z amhUmè`m§Zm é 230
n[apñWVr‘wio Cƒ {ejUmgmR>r naXoemVrb Zm‘m§{H$V {dÚm{nR>m‘Ü`o Vo 450 `m XamZo {Zdm©h ^Îmm.
àdoe KoVm `oV Zmhr. `m {dÚmÏ`mªZm naXoemV {ejUmMr g§Yr {‘imdr l dg{VJ¥hmV amhyZ {ejU KoUmè`m {dÚmÏ`mªgmR>r Xa‘hm é. 380
d Ë`m§À`m JwUdÎmobm dmd {‘imdm åhUyZ naXoemVrb Zm‘m§{H$V Vo 1200 {Zdm©h ^Îmm.
{dÚmnrR>m‘Ü`o Á`m {dÚmÏ`mªZm nXì`wÎma d nrEM.S>r. Aä`mgH«$‘mgmR>r AO© H$aÊ`mMr nÕV - `m `moOZogmR>r http//mahaeschool.
àdoe {‘imbm Amho Aem 50 (nrEM.S>r.-24 d nXì`wÎma -26) maharashtra.gov.in `m g§Ho$VñWimda Am°ZbmBZ AO© ^aUo
{dÚmÏ`mªZm naXoemVrb {ejUmgmR>r {eî`d¥Îmr XoÊ`mV `oVo. Amdí`H$
à‘wI AQ>r - ¶m KQ>H$mVrb {dÚmWu ‘hmamï´>mMm a[hdmgr g§nH©$ - g§~{YV {OëømMo gmhmæ`H$ Am`wº$, g‘mO H$ë`mU
Agmdm. {dÚmÏ`m©Mo d` 35 dfm©nojm OmñV Zgmdo. {dÚmÏ`mªÀ`m
Hw$Qw>§~mMo dm{f©H$ CËnÞ é. 6.00 bmImnojm OmñV Zgmdo. nrEM.S>r. An§J {dÚmÏ`mªZm {eî`d¥Îmr
Aä`mgH«$‘mgmR>r nXì`wÎma nXdr‘Ü`o {H$‘mZ 50% JwU d nXì`wÎma
nXdr Aä`mgH«$‘mgmR>r nXdr‘Ü`o {H$‘mZ 55% JwU {‘imbobo
Agmdo. àW‘ à`ËZm‘Ü`o CÎmrU© Agmdm. {dÚmÏ`mªZo naXoemVrb
{dÚmnrR>mV àdoe KoVbobm Agmdm. naXoemVrb {dÚmnrR> ho
‘mÝ`Vmàmá {dÚmnrR> Agmdo d 300 À`m AmV Agmdo.
bm^mMo ñdê$n -
l {dÚmnrR>mZo à‘m{UV Ho$boë¶m {ejU ewëH$mMr nyU© a¸$‘ d BVa
IM© ‘§Oya H$aÊ`mV `oVmo.
l {dÚmÏ`m©g dm{f©H$ {Zdm©h ^Îmm A‘o[aH$m d BVa amï´>mgm§R>r

Owb¡ 2017 37
`moOZoMm CÔoe - An§J {dÚmÏ`mªZm {ejUmgmR>r àmoËgm{hV H$aUo. H$‘mdUo `m ì`dgm`mV Jw§Vboë`m ì`º$s¨À`m nmë`m§Zm Am{U H$mJX,
àdJ© - A§Y, A§eV: A§Y, H$U©~{Ya, ApñWì`§J, ‘{V‘§X, H$mM, nÌm doMH$m§À`m nmë`m§Zm hr {eî`d¥Îmr {Xbr OmVo.
‘mZ{gH$ AmOma d Hw$ð>é½U ‘wº$ An§J {dÚmWu àdJ© - hr {eî`d¥Îmr gd© OmVr-Y‘m©bm bmJy Amho.
à‘wI AQ>r - B.10 dr nwT>rb gd© nXì`wÎma Aä`mgH«$‘, à‘wI AQ>r - CËnÞMr AQ> Zmhr. AñdÀN> ì`dgm` H$aUmè`m
nX{dH$m à‘mUnÌ, Vm§{ÌH$, Am¡Úmo{JH$ d ì`dgm{`H$ Aä`mgH«$‘mMo ì`º$s¨Zm J«m‘godH$ d gan§M, ZJanm{bH$m ‘w»`m{YH$mar,
{ejU KoUmam An§J {dÚmWu Agmdm. ‘mJrb dfu narjoV Zmnmg ‘hmZJanm{bH$m Am`wº$/Cnm`wº$/à^mJ A{YH$mar `m§À`mH$Sy>Z
Pmbobm Zgmdm. An§JËd 40 Q>¸o$ d Ë`mnojm OmñV Agmdo, AñdÀN> ì`dgm` H$arV Agë`m~m~VMo à‘mUnÌ gmXa H$aUo
An§JËdmMm XmIbm. d¡ÚH$s` ‘§S>imH$S>rb Agmdm. CËnÞmMr AQ> Amdí`H$ Amho. AZwgy{MV OmVr‘Ü`o g‘mdoe Ho$boë`m nmbH$m§À`m
Zmhr. nmë`m§gmR>r OmVrMm XmIbm Amdí`H$ Amho.
bm^mMo ñdê$n - `moOZoVrb Xa nwT>rbà‘mUo amhVrb. bm^mMo ñdê$n -
l B`Îmm 1br Vo 2ar À`m dg[VJ¥hmV Z amhUmè`m {dÚmÏ`mªZm Xa‘hm
A) {eî`d¥Îmr é 110 /- d VXW© AZwXmZ é. 750 /-
l B`Îmm 3ar Vo 10dr À`m dg[VJ¥hmV Z
Aä`mgH«$‘mMm JQ> {eî`d¥ÎmrMr a¸$‘ amhUmè`m {dÚmÏ`mªZm Xa‘hm é 110 /- d VXW©
dg{VJ¥hmV amhUmao dg{VJ¥hmV Z amhUmao AZwXmZ é. 750/-
l B`Îmm 3ar Vo 10dr À`m dg[VJ¥hmV amhUmè`m
JQ> A (d¡ÚH$s` d A{^`m§{ÌH$s nXdr Xa‘hm én`o 1200/- Xa‘hm én`o 550/-
{dÚmÏ`mªZm Xa‘hm é 700 /- d VXW© AZwXmZ
{ejU, A°J«rH$ëMa, ìhoQ>aZar‘Yrb nXdr
é. 1000 /-
d nXì`wÎma {ejU)
AO© H$aÊ`mMr nÕV - `m `moOZogmR>r http//
JQ> ~ (A{^`m§{ÌH$s, Vm§{ÌH$ ñWmnË`, Xa‘hm én`o 820/- Xa‘hm én`o 530/- mahaeschool.maharashtra.gov.in `m
d¡ÚH$emó, nX{dH$m Aä`mgH«$‘) g§Ho$VñWimda Am°ZbmBZ AO© ^aUo Amdí`H$
JQ> H$ (H$bm, {dkmZ, dm{UÁ` ‘Yrb Xa‘hm én`o 820/- Xa‘hm én`o 530/- g§nH©$ - g§~{YV {OëømMo {Oëhm g‘mO
nXì`wÎma Aä`mgH«$‘ VgoM ì`dgm{`H$ H$ë`mU A{YH$mar Am{U emioMo ‘w»`mÜ`mnH$.
nX{dH$m Aä`mgH«$‘)
JQ> S> ([ÛVr` df} d Ë`mZ§Va Xa‘hm én`o 570/- Xa‘hm én`o 300/- ‘mÜ`{‘H$ {ejU
nXdrn`ªVMm Aä`mgH«$‘) gm{dÌr~mB© ’w$bo {eî`d¥Îmr `moOZm
JQ> B (11 dr, 12 dr d nXdr àW‘ Xa‘hm én`o 380/- Xa‘hm én`o 230/- 1) `moOZoMm àdJ© - AZygy{MV OmVr
dfm©Mm Aä`mgH«$‘) `moOZoMm CÔoe - B`Îmm 5 dr Vo 7 dr d
B`Îmm 8 dr Vo 10 dr ‘Ü`o {eH$Umè`m ‘mJmgdJu`
‘wbtÀ`m JiVrMo à‘mU H$‘r ìhmdo `m CÔoemZo
dmMH$ ^Îmm - Aä`mgH«$‘mMm JQ> ‘m{gH$ én`o AZwH«$‘o gZ 1996 d 2003 nmgyZ gm{dÌr~mB© ’w$bo {eî`d¥Îmr
JQ>- A, ~, H$ 100/-, JQ>- S> 75/-, JQ>- B 50/- `moOZm gwê$ H$aÊ`mV Ambr Amho.
e¡j{UH$ ewëH$ - ‘mÝ`Vm àmá g§ñWoMo / {dÚmnrR>À¶m gº$sÀ`m à‘wI AQ>r - CËnÞ d JwUm§Mr AQ> Zmhr. AO© H$aÊ`mMr
e¡j{UH$ ewëH$mMr a¸$‘. Amdí`H$Vm Zmhr
Q>§H$boIZ IM© - é. 600/- (dm{f©H$) bm^mMo ñdê$n -
Aä`mg Xm¡am IM© - é. 500/- (dm{f©H$) l B`Îmm 5 dr Vo 7 dr Xa‘hm 60 én`o (10 ‘{hÝ`mgmR>r 600 )
AO© H$aÊ`mMr nÕV - {d[hV Z‘wÝ`mVrb AO© Amdí`H$ Ë`m l B`Îmm 8 dr Vo 10 dr Xa‘hm 100 én`o (10 ‘{hÝ`mgmR>r
H$mJXnÌmgh gmXa H$aUo. 1000)
g§nH©$ - {Oëhm g‘mO H$ë`mU A{YH$mar, gd© {Oëhm n[afX d AO© H$aÊ`mMr nÕV - g§~{YV emioÀ`m ‘w»`mÜ`mnH$m§Zr
gmhmæ`H$ Am`wº$, g‘mO H$ë`mU, ‘w§~B© eha/CnZJa ‘wbtMr `mXr V`ma H$ê$Z g§~{YV {OëømÀ`m {Oëhm g‘mO H$ë`mU
A{YH$mar, {Oëhm n[afX `m§À`mH$S>o nmR>dmdr.
^maV gaH$ma ‘°[Q´H$nyd© {eî`d¥Îmr g§nH©$ - g§~{YV {OëømMo {Oëhm g‘mO H$ë`mU A{YH$mar,
`moOZoMm CÔoe - AñdÀN> ì`dgm`mV H$m‘ H$aUmao, AñdÀN> {Oëhm n[afX
ì`dgm`mer na§naoZo g§~{YV g’$mB©Jma, H$mVS>r gmobUo,H$mVS>r 2) `moOZoMm àdJ© - {d‘wº$ OmVr d ^Q>Š`m O‘mVr/ {deof

38 Owb¡ 2017
‘mJmg àdJ© à‘wI AQ>r - {dÚmWu hm ‘mÝ`Vmàmá
`moOZoMm CÔoe - ‘mÜ`{‘H$ emioV {ejU KoUmè`m {dOm, ^O emioV {ejU KoV Agbobm Agmdm.
d {d‘mà àdJm©À`m ‘wbtMo JiVrMo à‘mU H$‘r ìhmdo, `mgmR>r amÁ` {dÚmÏ`m©Mo d` d CËnÞmMr AQ> Zmhr. EH$ {eî¶d¥Îmr
emgZmZo 2003-04 `m e¡j{UH$ dfm©nmgyZ hr `moOZm bmJy Ho$bobr doi Zmnmg Pmboë`m {dÚmÏ`m©bm XoIrb ¶m
Amho. `moOZmMm bm^ XoVm `oVmo. Ë`mM dJm©V XmoZ doim Zmnmg Pmboë`m§Zm
à‘wI AQ>r - g§~§{YV KQ>H$mVrb {dÚm{W©ZrZo emgZ‘mÝ` ¶m `moOZoMm bm^ AZwko` Zmhr.
‘mÜ`{‘H$ emioV àdoe KoVbobm Agmdm d Vr B.8 dr Vo 10 drn`ªV bm^mMo ñdê$n -
dJm©V {Z`{‘V {eH$V Agmdr. CËnÞmMr AQ> Zmhr. l emgZ‘mÝ` ImgJr AZwXm{ZV, {dZmAZwXm{ZV d H$m`‘
bm^mMo ñdê$n - {dZmAZwXm{ZV emio‘Yrb B`Îmm 1br Vo 10dr ‘Yrb d
l B.8 dr Vo 10 dr ‘Ü`o {eH$Umè`m ¶m àdJm©Vrb {dÚmWuZtZm Xm[aÐçaofoImbrb Hw$Qw>§~mVrb {dÚmÏ`mªZm ehar/J«m‘rU joÌmZwgma
Xa‘hm é.100 /- `m à‘mUo 10 ‘{hÝ`m§gmR>r é. 1000/- X.‘. é.100/- Vo 200/- `m Xamà‘mUo {ejU ewëH$mMr
EdT>r {eî`d¥Îmr g§~§{YV emio‘m’©$V Ë`m§Mo CËnÞ d JwUm§Mr AQ> à{VnyVu Ho$br OmVo.
bjmV Z KoVm XoÊ`mV `oVo. l {ejU ewëH$, narjm ewëH$, dmMZmb` Am{U à`moJemim ewëH$
AO© H$aÊ`mMr nÕV - ¶m `moOZoMo g§JUH$sH$aU Pmbobo AgyZ {Xbr OmVo. BVa H$moUVrhr e¡j{UH$ gdbV / bm^ KoVboë`m
Am°ZbmBZ ’$m°‘© ^aÊ`mMr gw{dYm CnbãY H$ê$Z XoÊ`mV Ambr Amho. {dÚmÏ`mªZm ¶m `moOZoMm bm^ AZwko` Zmhr.
g§~§{YV emioÀ`m ‘w»`mÜ`mnH$m§Zr https://mahaeschol. AO© H$aÊ`mMr nÕV - g§~§{YV emioÀ`m ‘w»`mÜ`mnH$m§Zr nmÌ
maharashtra.gov.in `m g§Ho$VñWimda OmD$Z B.8dr Vo 10 {dÚmÏ`mªMo àñVmd g§~§{YV {Oëhm g‘mO H$ë`mU A{YH$mar, {Oëhm
dr‘Ü`o {ejU KoUmè`m ¶m àdJm©À`m ‘wbtZm gm{dÌr~mB© ’w$bo n[afX H$m`m©b`mg gmXa H$amdoV. ~¥hÝ‘w§~B© ~m~VrV gmhmæ`H$
{eî`d¥Îmr `moOZm `m `moOZoÀ`m nmÌ {dÚm{W©ZtMo AO© ^ê$Z g§~§{YV Am`wº$, g‘mO H$ë`mU, ¶m§Zr ho AO© gmXa H$amdoV.
gmhmæ`H$ Am`wº$, g‘mO H$ë`mU `m§MoH$S>o gmXa H$amdoV. g§nH©$ - g§~§{YV {Oëhm g‘mO H$ë`mU A{YH$mar, {Oëhm
g§nH©$ - g§~§{YV {OëømMo gmhmæ`H$ Am`wº$, g‘mO H$ë`mU. n[afX.
g§~§{YV emim. gmhmæ`H$ Am`wº$, g‘mO H$ë`mU, ‘w§~B© eha/CnZJa.
g§~§{YV emioMo ‘w»`mÜ`mnH$.
{ejU/narjm/AÝ` ewëH$ àXmZ
`moOZoMm àdJ© - {d‘wº$ OmVr d ^Q>Š`m O‘mVr/ {deof ‘mJmg amOfu N>ÌnVr emhÿ ‘hmamO JwUdÎmm {eî`d¥Îmr
àdJ©. `moOZoMm CÔoe - AZwgy{MV OmVrÀ`m {dÚmÏ`mªMm XOm© gwYmamdm
`moOZoMm CÔoe - `m àdJm©À`m {dÚmÏ`mªMo d` d CËnÞ {dMmamV d Ë`m§À`m JwUdÎmo‘Ü`o dmT> ìhmdr, VgoM gd©gmYmaU {dÚmÏ`m©À`m
Z KoVm ‘mÜ`{‘H$ emioVrb {dÚmÏ`mªZm {ejU ewëH$, narjm ewëH$, e¡j{UH$ ñnY}‘Ü`o Vo {Q>Hy$Z amhmdoV `mgmR>r ¶m {dÚmÏ`mªZm gj‘
dmMZmb` ewëH$, à`moJemim d H«$sS>m§JU ewëH$ àXmZ H$aÊ`mV `oVo. H$aÊ`mÀ`m Ñï>rZo hr `moOZm gwê$ H$aÊ`mV Ambr Amho.
àdJ© - AZwgy{MV OmVr
à‘wI AQ>r - B`Îmm 10 dr ‘Ü`o 75% d Ë`mnojm OmñV JwU
{‘idyZ B`Îmm 11 dr ‘Ü`o àdoe KoUmè`m ¶m KQ>H$mVrb ‘wbm-
‘wbtgmR>r hr `moOZm bmJy H$aÊ`mV Ambr Amho. hr {eî`d¥Îmr `moOZm
B`Îmm 11 dr d 12 dr ‘Ü`o {eH$Umè`m H${Zð> ‘hm{dÚmb` d
‘hm{dÚmb`mVrb AZw. OmVrÀ`m ‘wbm-‘wbtgm§R>r Amho.
bm^mMo ñdê$n -
l 11 dr é. 300/- Xa‘hm (10 ‘{hÝ`m§gmR>r é.3000/-)
l 12 dr é. 300/- Xa‘hm (10 ‘{hÝ`m§gmR>r é.3000/-)
AO© H$aÊ`mMr nÕV - `m `moOZogmR>r http//mahaeschool.
maharashtra.gov.in `m g§Ho$VñWimda Am°ZbmBZ AO© ^aUo
Amdí`H$
g§nH©$ - g§~{YV {OëømMo gmhmæ`H$ Am`wº$, g‘mO H$ë`mU
Am{U ‘hm{dÚmb`mMo àmMm`©.
nn

Owb¡ 2017 39
{‘eZ Hw$nmofU {Z‘y©bZ
Amamo½¶‘§Ìr S>m°. XrnH$ gmd§V ¶m§Zr ZwH$VrM Oìhma Vmbw³¶mVrb Amamo½¶ CnH|$Ðmbm ^oQ> {Xbr. VoWrb Amamo½¶ì¶dñWoMr nmhUr Ho$br.
Am{Xdmgr ZmJ[aH$m§er MMm© Ho$br. ‘wbm§À¶m Amamo½¶mMr AmnwbH$sZo Mm¡H$er H$ê$Z ˶m§Zm {Xbmgm {Xbm. ¶m Xm¡è¶mMm Am±ImoXoIm hmb....

H$m? `mMr ñdV: ImÌr H$aVmV. nmdgmù`mV g§nH©$ VwQ>Umè`m


Jmdm§gmR>r H$m` ì`dñWm Ho$br `mMr ‘m{hVr H$ê$Z KoVë`mZ§Va
Amamo½`‘§Ìr nm`rM nmS>çm§darb J«m‘ñWm§À`m ^oQ>rgmR>r ~mhoa nS>VmV.
JXuVrb Hw$UrVar g‘moaÀ`m KamH$S>o ~moQ> H$ê$Z "gmho~, BWo
"‘°‘' (‘Ü`‘ Hw$nmo{fV) Mo ~mbH$ Amho', Ago gm§JV Ë`m ~mbH$mMr
{dMmanyg H$aÊ`mgmR>r Amamo½`‘§Ìr Ë`m KamH$S>o diVmV. ‘Ü`‘
Hw$nmo{fV JQ>mV Agboë`m `m ~mbH$mÀ`m AmB©er Vo g§dmX gmYVmV.
IwMu AmUm. Ago Hw$UrVar gm§JV AgVmZmM Amamo½`‘§Ìr O[‘ZrdaM
~gVmV. VodT>çmV KamVrb EH$ ‘{hbm KmB©KmB©Zo MQ>B© AmUVo. ‘mÌ
Ë`mda Z ~gVm Amamo½`‘§Ìr eoUmZo gmadboë`m AmogarVM ~gUo
ng§V H$aVmV. ~mimbm H$m` Pmbo? Ë`mbm doioda Am¡fYo XoVog
H$m..? A§JUdmS>r go{dHo$bm g‘moa ~mobmdyZ [hbm AmoiIVog
H$m..? ~mimMo dOZ ¿`m`bm ¶m `oVmV H$m..? Ago àý {dMmê$Z
Amamo½`‘§Ìr Hw$nmofU {Z‘y©bZmÀ`m Cnm``moOZm AJXr JmdnmS>çmn`ªV
à^mdr am~dë`m OmVmV H$m `mMr ImVaO‘m H$aVmV. KamVrb
gXñ`m§er g§dmX gmYyZ Vo ~mbH$mÀ`m Amamo½`mMr, AmhmamMr,
ñdÀN>VoMr H$miOr ¿`m`bm gm§Jm`Mo {dgaV ZmhrV. `§ÌUm Amnë`m
‘XVrbm AmhoM na§Vw AmnUXoIrb Ë`m§Zm ghH$m`© Ho$bo nm{hOo.
{Xboë`m gyMZm§Mo nmbZ Ho$bo nm{hOo, Agohr Vo AmdOy©Z gm§JVmV.
Oìhma, ‘moImS>m VmbwŠ`mVrb H$m¡bmZo Am{U Hw$S>mZo emH$mabobr
ñdÀN> ~gH$s Kao.. nmdgmù`mbm Vm|S> XoÊ`mgmR>r g‚m Pmbr
AmhoV. gmadbob§ A§JU..OZmdam§Mm am~Vm..Ago {MÌ ~hþVm§er
nmS>çm§da {XgVo.
"nwZamJ‘Z Amamo½` VnmgUr' {e{~amÀ¶m ew^ma§^màg§Jr
Amamo½¶‘§Ìr S>m°. XrnH$ gmd§V. Amamo½` VnmgUr {e{~amMm ew^ma§^
Hw$nmofUmMr g‘ñ`m gmoS>{dÊ`mgmR>r Amamo½` {d^mJmZo

J mdmV S>m°ŠQ>a `oVmo H$m?..A§JUdmS>r VmB©, Amem VmB© amoO `oVmV


H$m..‘wbmbm ~ao Zgbo Va ^JVmH$S>o ZoV Zmhrg Zm.. ‘yb ~ao
hmoÊ`mgmR>r XdmImÝ`mV Om..Oìhma Am{U ‘moImS>çmVrb VmbwŠ`mV
‘hÎdmH$m§jr nmdbo CMbbr AmhoV. Ë`mMmM EH$ ^mJ åhUyZ
nmbKa {OëømV, "nwZamJ‘Z Amamo½` VnmgUr' {e{~amMm ew^ma§^
H$aÊ`mV Ambm. gmYmaUV: `m^mJmVrb Am{Xdmgr ~m§Yd
H$mhr nmS>çm§da H$mb Ago g§dmX H$mZr nS>V hmoVo. {Z{‘Îm hmoVo Am°ŠQ>mo~a-Zmoìh|~a ‘{hÝ`mV amoOJmamgmR>r eham§‘Ü`o ñWbm§VarV
Amamo½`‘§Ìr Am{U Hw$nmofU {Z‘y©bZ Q>mñH$ ’$mog©Mo AÜ`j hmoVmV. ‘mVm-{nË`mgmo~V Hw$nmo{fV ~mbHo$XoIrb AgVmV. Aem
S>m°. XrnH$ gmd§V `m§À`m Oìhma VmbwŠ`mÀ`m Xm¡è`mMo. ~mbH$m§Zm doioda Amhma, Amamo½` gw{dYm {‘iV Zmhr ‘J Ë`m§Mr
OìhmanmgyZ 15 Vo 20 {H$bmo‘rQ>a A§Vamdarb Ý`mhmio ~wÐþH$ àH¥$Vr AOyZM {~KS>Vo. Aer ñWbm§V[aV Pmbobr Am{Xdmgr Hw$Qw>§~o
JmdmVrb Amamo½` CnH|$Ðmbm Amamo½`‘§Ìr ^oQ> XoVmV. `m {R>H$mUr nwÝhm nmdgmù`mÀ`m Vm|S>mda Amnë`m nmS>çmda OyZ ‘{hÝ`mV
gan§M, ñWm{ZH$ bmoH$à{V[ZYr Am{U nmS>çmdaÀ`m J«m‘ñWm§H$Sy>Z Vo `oVmV. AmYrM ‘Ü`‘ Hw$nmo{fV Agboë`m ~mbH$m§Mr àH¥$Vr
Amamo½`{df`H$ g‘ñ`m OmUyZ KoVmV. gn©X§em§Mr Am¡fYo nwaoer AmhoV ñWbm§Vam‘wio {~KS>Vo. Aem ñWbm§VarV Pmboë`m Hw$Qw>§~mVrb

40 Owb¡ 2017
~mbH$m§Mr Amamo½` VnmgUr H$amdr OoUoH$ê$Z ˶m§À¶mda doirM Zmhr. EdT>oM H$m`, nmS>m {XgVmM bm§~
CnMma H$ê$Z, Hw$nmofUmnmgyZ Ë`m§Mo ajU H$aVm `oB©b `m hoVyZo A§VamdaM dmhZ Wm§~dyZ MmbVM Vo
Amamo½`‘§Í`m§Zr "nwZamJ‘Z' {e{~amMr g§H$ënZm àË`jmV AmUbr. J«m‘ñWm§À`m ^oQ>rbm OmVmV. Amamo½` `§ÌUoVrb àmg§{JH$
Oìhma `oWrb nV§Jemh Hw$Q>ra é½Umb`mÀ`m àm§JUmV n{hbo nwZJam‘Z A{YH$mè`m§Mm ’$m¡O’$mQ>mXoIrb ’$magm ZgVmo.
{e[~a Pmbo. ¶m {e{~amV {Xdg^amV Odinmg 650 Vo 700 Ë`m VmbwŠ`mer g§~{YV d¡ÚH$s` A{YH$mar Am{U CnH|$Ðm§Mo A{YH$mar
~mbH$m§Mr VnmgUr H$aÊ`mV Ambr. EdT>rM ‘§S>irgmo~V KoD$Z Amamo½`‘§Ìr nmS>çmnmS>çmda OmV AmhoV..
é½Umb`mÀ`m àË`oH$ {d^mJmMr nmhUr Amamo½`‘§Í`m§Zr `mdoir ‘§[ÌnXmMm ~S>oOmd Z {‘adVm nmS>çmdaÀ`m KamV {Xbobm {~ZXwYmMm
Ho$br. ~mbH$m§gmR>rMm A{VXjVm {d^mJ, ‘mVm-~mb gw{dYm Mhmhr AmdS>rZo {nVmV. ‘yb AmOmar nS>bo Va ^JVmH$S>o KoD$Z Z
H|$Ðm§Vrb é½Um§À`m Hw$Qw>§{~`m§er g§dmX gmYV {dMmanyg Ho$br. OmVm Ë`mbm S>m°ŠQ>aH$S>o Ý`m..Ago àË`oH$ nmS>çmda Vo AmdOy©Z
~mimbm Kar KoD$Z Om`Mr KmB© H$ê$ ZH$m..nyU© CnMma hmoD$ Úm.. gm§JVmV.
Ago gm§JV Ë`m§Zr S>m°ŠQ>am§Zmhr gyMZm Ho$ë`m. `mdoir S>m°. gmd§V
¶m§Zr Amamo½`mgh, EH$mpË‘H$ ~mb{dH$mg, Am{Xdmgr, {ejU, nmUr ~mbH$-nmbH$ `moOZ|VJ©V Hw$nmo{fV ~mbH$ XÎmH$ ¿`mdo
nwadR>m, J«m‘{dH$mg, {Oëhm n[afX, AÞ d ZmJar nwadR>m AmXr nmbKa ^mJmVrb Hw$nmo{fV ~mbH$m§Zm {d{dY {d^mJm§À`m
{d{dY {d^mJm§À`m A{YH$mè`m§Mr g‘Ýd` ~¡R>H$ KoVbr. gd©M `moOZm§Mm bm^ {‘iVmo` H$s, Zmhr `mÀ`m g§{Z`§ÌUmgmR>r {d{dY
{d^mJm§À`m A{YH$mè`m§Zr g‘Ýd`mVyZ H$m‘ Ho$ë`mg Hw$nmofU {d^mJmVrb emgH$s` A{YH$mar Am{U H$‘©Mmè`m§Zr ~mbH$-nmbH$
{Z‘y©bZmMo C{Ôï> gmÜ` hmoB©b Ago gm§{JVbo. nmdgmù`mV Á`m 42 `moOZ|VJ©V EH$ Hw$nmo{fV ~mbH$ XÎmH$ ¿`mdo, Ago AmdmhZ S>m°.
nmS>çm§Mm g§nH©$ VwQ>Vmo Aem {R>H$mUr A§JUdmS>r go{dH$m, Amem gmd§V ¶m§Zr Ho$bo. `m ^mJmV Odinmg ghm hOma {ejH$ Agë`mMo
H$m`©H$Vu `m§À`m ‘mÜ`‘mVyZ Am¡fYm§Mm nwaogm gmR>m, YmÝ`mMm gmR>m {ejUm{YH$mè`m§Zr gm§{JVbo. Ë`mda àË`oH$ {ejH$m§Zr EH$ ~mbH$
nwa{dbm nm{hOo. nmdgmù`mÀ`m VrZ ‘{hÝ`mV Am{Xdmgr ~m§Ydm§Zm XÎmH$ KoVbo Var A[VVrd« Hw$nmo{fV d ‘Ü`‘ Hw$nmo{fV Agboë`m
amoOJma ZgVmo Ë`mgmR>r à`ËZ Pmbo nm{hOo. ^amar nWH$mVrb gw‘mao 7000 ~mbH$m§n¡H$s ghm hOma ~mbH$m§Zm ’$m`Xm hmoB©b, Ago
S>m°ŠQ>am§À`m ^oQ>rMo doimnÌH$ V`ma H$aÊ`mÀ`m gyMZm Ë`m§Zr `m doir ˶m§Zr gm§{JVbo.
{Xë`m.
ñdÀN>VmXyV ‘wbo
CnH|$Ð Am{U nmS>çm§Zm ^oQ> "nwZamJ‘Z' {e[~amMo CX²KmQ>Z H$ê$Z Amamo½`‘§Ìr Oìhma
Hw$nmofU {Z‘y©bZ Cnm``moOZm§À`m JmdnmVirdarb OdiÀ`mM H$mirYm|S> JmdmV ^oQ>rgmR>r Jobo. VoWo AÞ {XZm{Z{‘Îm
A§‘b~OmdUrMm AmT>mdm KoÊ`mgmR>r S>m°. gmd§V ¶m§Zr Xa AmR>dS>çmbm bm^mÏ`mªZm KanmoM YmÝ` nmohmoMdÊ`mÀ`m `moOZoMm ew^ma§^ H$aÊ`mV
CnH|$Ð Am{U nmS>çm§Zm ^oQ>r XoÊ`mMo {Z`moOZ Ho$bo Amho. Hw$nmofUmgmR>r Ambm. `mdoir Hw$nmo{fV ~mbH$m§À`m Hw$Qw>§~r`m§Zm A§Ë`moX` `moOZ|VJ©V
g§doXZerb Agboë`m 26 nmS>çm§Zm Vo Q>ßß`mQ>ßß`mZo ^oQ>r XoV AmhoV. YmÝ`mMo dmQ>n H$aÊ`mV Ambo. JmdmV Agboë`m àmW{‘H$ emiobm
Amamo½`‘§Ìr ñdV: `oVmV ho nmhÿZ nmS>çmdaMo Am{Xdmgr ~m§Yd haIyZ ^oQ> XoD$Z Ë`m§Zr {dÚmÏ`mªer g§dmX gmYbm. EH$hr ‘yb emim~mø
OmVmV.. ‘mÌ JmS>çm§À`m Vm’$m§Mm ~S>oOmd Zmhr.. gm`aZMm AmdmO amhUma Zmhr Ago {ejH$m§Zm gm§JV {dÚmÏ`mªZm ñdÀN>VoMr {ZJm
amIÊ`mgmR>r ‘mJ©Xe©Z H$aV amhm. bhmZ ‘wboM Iè`m AWm©Zo
ñdÀN>VmXyV Agë`mMo Ë`m§Zr `m doir gm§{JVbo.
`m ^oQ>rV Amamo½`‘§Í`m§Zr Ý`mhmio CnH|$Ð, H$mï>rnmS>m, Hw§$S>mMm
nmS>m, gm§~anmS>m, {Jd§S>m `m nmS>çm§Zm ^oQ>r {Xë`m. gmdQ>nmS>m
A{VXwJ©‘ ^mJmV Amho. VoWo OmÊ`mgmR>r OdiÀ`m A§VamMm añVm
Zmhr, ZXrbm nmUr Agë`mZo VoWo OmUo eŠ` Zmhr Ago A{YH$mè`m§Zr
gm§{JVë`mda S>m°. gmd§V ¶m§Zr H$mï>rnmS>çmnmgyZ nm`r OmV EH$m C§M
Q>oH$S>rdê$Z XwJ©‘ nmS>çmMr nmhUr Ho$br. àM§S> Imob Xar nma H$ê$Z
Ë`m nmS>çmV nmohmoMUo åhUOo AmìhmZM Agë`mMo bjmV Ambo.
VarXoIrb Amem H$m`©H$Vu Am{U A§JUdmS>r go{dH$m§À`m ‘XVrZo `m
nmS>çmV JaoOoMr Am¡fYo R>odmdr, Ago Ë`m§Zr gm§{JVbo.
- AO¶ OmYd
Am{Xdmgr nmS>çmda ‘mVm d ~mbH$ ¶m§À¶m Amamo½¶mg§~§Yr {dMmanyg H$aVmZm {d^mJr¶ g§nH©$ A{YH$mar, ‘m{hVr d OZg§nH©$ ‘hmg§MmbZmb¶
Amamo½¶‘§Ìr S>m°. XrnH$ gmd§V. nn

Owb¡ 2017 41
EgQ>rda AmVm "O` ‘hmamï´>' ‘Yrb {dÚmÏ`mªZm Eo{Vhm{gH$,^m¡Jmo{bH$, R>odVm `oB©b. Á`m§Zm à{ejU ¿`md`mMo
gm§ñH¥${VH$ Am{U e¡j{UH$ {df`mÀ`m Amho, Ë`m§Zm Zm|Xr H$aVm `oVrb. ~oamoOJmam§Zm
kmZdmT>rgmR>r e¡j{UH$ ghb AWdm J«m‘ Zm|Xr H$aVm `oVrb. CÚmoJY§Úm§Zm
n`©Q>Zmbm ‘mÝ`Vm XoÊ`mV Ambr Amho. ‘mJUrà‘mUo Zm|XUr H$aVm `oUma Amho.
{dÚmÏ`mªZm e¡j{UH$ ghb AWdm J«m‘ C‘oXdmamg EH$mM {R>H$mUr H$m¡eë` {dH$mg,
n`©Q>ZmÀ`m doir Eo{Vhm{gH$,^m¡Jmo{bH$, amoOJma d CÚmoOH$Vm{df`H$ ‘m{hVr EH${ÌV
gm§ñH¥${VH$ Am{U e¡j{UH$ ‘m{hVr {‘imdr, CnbãY hmoUma Amho. à{ejU g§ñWmZm
VgoM Ë`m Jmoï>r àË`j nmhÊ`mMr g§Yr C‘oXdmamg à{ejU d à{ejUmMo Xo`H$
{‘imdr `mgmR>r EH$m e¡j{UH$ dfm©‘Ü`o EH$ Ë`mMà‘mUo amoOJma~m~V g§nyU© ‘m{hVr
‘w§~B© g|Q´b e¡j{UH$ ghb AWdm J«m‘rU n`©Q>ZmMo ^aÊ`mMr gw{dYm CnbãY H$ê$Z XoÊ`mV
`oWo ‘hmamï´> amÁ` Am`moOZ H$aÊ`mg emim§Zm ‘mÝ`Vm XoÊ`mV Ambr Amho. CÚmoOH$mg grEZìhr A°ŠQ>
n[adhZ Ambr Amho. ‘mÌ Aem ghbrÀ`m AÝd`o [aº$ Agbobr nXo A{Ygy{MV H$aUo,
‘hm‘§S>imMm 69 Am`moOZmgmR>r {dÚmÏ`mªda H$moUË`mhr à{gÕr XoUo, `mo½` C‘oXdmamMr {ZdS> V`ma
dm dYm©nZ {XZ àH$maMr gº$s H$aÊ`mV ¶oUma Zmhr. H$aUo, ‘wbmIVrMm EgE‘Eg nmR>dUo,
gmOam Pmbm. `m ghbr‘Ü`o gh^mJr hmoÊ`mH$[aVm g§~§{YV A{Zdm`© {ddaUnÌ gmXa H$aUo B.gw{dYm
doir àdmem§gmR>r gwIgw{dYm Agboë`m d nmbH$ Am{U {dÚmÏ`mªMr g§‘Vr AgUo CnbãY AmhoV. C‘oXdmam§Zm ZmoH$ar~m~VMr
O` ‘hmamï´> ho ~moY{MÝh Agboë`m Amdí`H$ amhrb. hm emgZ {ZU©` ‘hmamï´> ‘m{hVr EH$mM ~Q>Zda CnbãY Amho.
{edemhr ~gMo CX²KmQ>Z n[adhZ ‘§Ìr emgZmÀ`m www.maharashtra.gov.in `m~m~V Eg.E‘.Eg. CnbãY hmoÊ`mMr
{XdmH$a amdVo `m§À`m hñVo H$aÊ`mV Ambo. `m g§Ho$VñWimda Cnb~Y AgyZ Ë`mMm gw{dYm Amho. C‘oXdma, CÚmoOH$ `m§Zm
VgoM amÁ` n[adhZ ‘hm‘§S>imÀ`m H$‘©Mmar, g§Ho$VmH$ 01705201500581321 Agm amoOJma ‘oimì`mV gh^mJr hmoUo gwb^
H$m‘Jma `m§À`m {hVmÀ`m AZoH$ `moOZm `m Amho. hmoUma Amho. C‘oXdma, CÚmoOH$ `m§Zm
doir Omhra H$aÊ`mV Amë`m. Eg.Q>r. à{ejU Zm|XUr gw{dYm CnbãY H$aÊ`mV
‘hm‘§S>imÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ "O` ‘hmamï´>' hm ‘hmñd`§‘ nmoQ>©b Amë`m AmhoV.
OZVoMm AmdmO nmohM{dÊ`mgmR>r AmVm C‘oXdmamg Zm|XUr, amoOJma
‘hmamï´> amÁ` n[adhZ `m ~moY{MÝhmV ~Xb CnbãYVo~Ôb ‘m{hVr d AO© ^aUo,
Z H$aVm O` ‘hmamï´> `m ~moY{MÝhmMm dmna à{ejUm~m~VMr ‘m{hVr,
Ho$bm Amho. {S>g|~a n`ªV EH$ hOma ñd`§amoOJmam~m~VMr ‘m{hVr AO© ^aUo,
{edemhr ~g CnbãY hmoUma Agë`mMr amoOJma ‘oimdo ‘m{hVr d gh^mJr hmoÊ`mMr
‘m{hVr n[adhZ ‘§Ìr lr amdVo `m§Zr {Xbr. gw{dYm, [aº$ nXmgmR>r AO© H$aUo AmXr
gw{dYm CnbãY H$ê$Z XoÊ`mV `oV AmhoV.
à{ejU g§ñWm§gmR>r Zm|XUr, emgZmÀ`m
J«m‘rU n`©Q>Zmbm ‘mÝ`Vm H$m¡eë` {dH$mg {d^mJmÀ`m ‘hmamoOJma,
H$m¡eë` {dH$mg `moOZoV gh^mJr hmoUo,
E‘EgEgS>rEg d ‘hmñd`§amoOJma `m {VÝhr
do~nmoQ>©bMo EH${ÌH$aU H$ê$Z ‘hmñd`§‘ ho à{ejU ewëH$ Xo`H$, à{ejU ewëH$
do~nmoQ>©b {dH$[gV H$aÊ`mV Ambo Amho. BgrEg nÕVrZo àmá hmoVo. VgoM
H$m¡eë` {dH$mg (E‘EgEgS>rEg), CÚmoOH$m§gmR>r Zm|XUr, [aº$nXo à{gÕ H$aUo,
amoOJma (‘hmamoOJma) d CÚmoOH$Vm gw`mo½` C‘oXdmam§Mr `mXr H$mT>Uo AmXr
(‘hmñd`§amoOJma) `m~m~V VrZ ñdV§Ì do~ gw{dYm CnbãY H$ê$Z XoÊ`mV `oV AmhoV.
nmoQ>©b hmoVr. ho {VÝhr do~nmoQ>©b EH$mM EH$m ~Q>Umda EHy$U Zm|XUrH¥$V C‘oXdma/
{R>H$mUr EH${ÌV H$ê$Z "‘hmñd`§‘' ho CÚmoOH$/à{ejU g§ñWm, EHy$U H$m¡eë`
do~nmoQ>©b {dH$[gV H$aÊ`mV Ambo. {dH$mg Pmbobo C‘oXdma, EHy$U ZmoH$ar àmá
‘hmñd`§‘ nmoQ>©b dZ ñQ>m°n em°n åhUyZ d ñd`§amoOJma H$arV Agboë¶m C‘oXdma
H$m‘ H$aUma Amho. ho gd© ßb°Q>’$m‘© EH$mM AmXtMr ‘m{hVr emgZmg CnbãY hmoUma
amÁ`mVrb gd© ‘mÜ`‘m§À`m VgoM gd© Amho.
‘§S>imer g§b{¾V emim§Vrb B`Îmm 5 Vo 10 {R>H$mUr dmnaVm `oUma AmhoV. ¶m
do~nmoQ>©bda H$m¡eë` à{e{jV bmoH$m§Mr `mXr

42 Owb¡ 2017
emhÿ ‘hmamO {eî`d¥Îmr ^mJrXmarÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ
Zm|Xr
amÁ`^amV AmXam{VÏ`
`moOZoÀ`m ì`márV dmT> (hm°pñnQ>°{bQ>r) joÌmV
amOfu N>ÌnVr emhÿ ‘hmamO {ejU ewëH$ {H$‘mZ 50 hOma bKwCÚmoOH$ V`ma H$aÊ`mMo
{eî`d¥Îmr `moOZoMr ì`már dmT>dÊ`mMm {ZU©` C{Ôï> R>odʶmV Ambo Amho.
gaH$maZo KoVbm Amho. `m `moOZoÀ`m A‘amdVr `oWo {dH$[gV hmoV Agbobm
bm^mgmR>r {Z{üV H$aÊ`mV Amboë`m {S>Aa nmH©$, {MniyU `oWrb H«$moH$moS>mBb
Aä`mgH«$‘m§À`m `mXrV H¥$fr d g§b¾ nXdr nmH©$, ^§S>maXam, {MIbXam, qgYwXyJ©,
`m Aä`mgH«$‘m§Mm g‘mdoe H$aÊ`mV Ambm nmVirdarb EAa ~rEZ~r hr H§$nZr Am{U
Amho. {Xì`m§J {dÚmÏ`mªgmR>r JwUm§Mr AQ> amÁ` emgZmMm n`©Q>Z {d^mJ `m§À`m‘Ü`o 13
{e{Wb H$aÊ`mV Ambr Amho. amOfu N>ÌnVr OyZ amoOr ‘w»`‘§Ìr Xod|Ð ’$S>Udrg `m§À`m
emhÿ ‘hmamO {ejU ewëH$ {eî`d¥Îmr à‘wI CnpñWVrV gm‘§Oñ` H$ama H$aÊ`mV
`moOZ|VJ©V Cƒ d V§Ì{ejU {d^mJ, d¡ÚH$s` Ambm. EAa ~rEZ~r hr n`©Q>H$m§Zm dmOdr
{ejU d Am¡fYr Ðì` {d^mJmgh H¥$fr - XamV {Zdmg ì`dñWm Am{U ñWm{ZH$ AZw^d
newg§dY©Z - Xw½Y ì`dgm` d ‘Ëñ` ì`dgm` {‘idyZ XoUmè`m godmgw{dYm nwa{dUmar H§$nZr
{d^mJm§VJ©V Agboë`m Aä`mgH«$‘m§gmR>r AgyZ {VMo OJ^amVrb 191 Xoem§‘Ü`o Omio
H|$Ðr^yV àdoe à{H«$`oÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ àdoe {dñVmabo Amho. `m gm‘§Oñ` H$amamÀ`m
KoVboë`m Am{W©H$Ñï>çm ‘mJmg KQ>H$mVrb ‘mÜ`‘mVyZ XoemVrb n`©Q>H$m§Zm ‘hmamï´>mV
{dÚmÏ`mªZm {ejU ewëH$ à{VnyVuMm bm^ `oÊ`mgmR>r EH$ ImÌrMo ì`mgnrR> CnbãY
Pmbo Agë`mMm {dœmg n`©Q>Z ‘§Ìr O`Hw$‘ma gømÐrÀ`m am§Jm, Xwb©{jV {H$„o, g‘wÐ{H$Zmao,
XoÊ`mV `oVmo. Ë`mgmR>r {dÚmÏ`mªÀ`m nmbH$m§Mr W§S> hdoMr {R>H$mUo Aem {d{dY {R>H$mUr
dm{f©H$ CËnÞ ‘`m©Xm ghm bmI én`m§n`ªV amdb `m§Zr ì`º$ Ho$bm.
n`©Q>ZmMm ì`dgm` hm AmVm ~hþVm§e ñWm{ZH$m§g‘doV ^mJrXmar H$ê$Z {Zdmg
dmT>dÊ`mV Ambr Amho. ì`dñWm CnbãY H$ê$Z {Xbr OmB©b. `m‘wio
Am{W©H$Ñï>çm Xw~©b KQ>H$mVrb {Xì`m§J Am°ZbmBZ {eâQ> Pmbm Amho. ~aoM n`©Q>H$
n`©Q>Zmbm OmÊ`mnydu gd© gmo`r-gw{dYm§Mo ñWm{ZH$m§Zm amoOJma {‘iÊ`m~amo~aM
{dÚmÏ`mªÀ`m nmÌVogmR>r Xhmdr AWdm n`©Q>H$m§Zmhr XO}Xma Am{U ImÌrMr
~mamdrÀ`m narjoV 60 Q>¸o$ JwU àmá H$aUo Am°ZbmBZ ~wqH$J H$aVmV. `m nmœ©^y‘rda
EAa ~rEZ~r g‘doV Pmbobm gm‘§Oñ` H$ama {Zdmgì`dñWm {‘iy eHo$b.
Amdí`H$ Agë`mMr AQ> {e{Wb H$aÊ`mV
Ambr. Am{W©H$Ñï>çm Xw~©b KQ>H$mVrb H$mhr ‘hÎdnyU© Amho. ‘hmamï´>mV Eo{Vhm{gH$
nX{dH$mYmaH$ {dÚmWu {ZdS>H$ ì`mdgm{`H$ n`©Q>ZñWio, gm§ñH¥${VH$ d¡{dÜ` ‘moR>çm {ejH$ nmÌVm narjm
nXdr Aä`mgH«$‘mgmR>r WoQ> {ÛVr` dfm©V à‘mUmV Amho. `m n`©Q>ZñWim§da Am§Vaamï´>r` ‘hmamï´> amÁ` narjm n[afX, nwUo
àdoe KoVmV Aem {dÚmÏ`mªgmR>r 10 drÀ`m n`©Q>H$m§Zm XO}Xma Am{U Am§Vaamï´>r` ‘mZHo$ `m§À`m‘m’©$V ‘hmamï´> {ejH$ nmÌVm narjm
narjoV 60 Q>¸o$ JwUm§À`m AQ>tEodOr g§~§{YV Agbobr {Zdmgì`dñWm CnbãY hmoÊ`mg `m -2017 (MAHA-TET 2017) 22 Owb¡
nX{dH$m Aä`mgH«$‘mÀ`m eodQ>À`m dfm©À`m gm‘§Oñ` H$amam‘wio MmbZm {‘iUma Amho. 2017 amoOr KoÊ`mV `oUma Amho.
narjoV {H$‘mZ 50 Q>¸o$ JwU {‘i{dUo B`Îmm n{hbr Vo nmMdr Am{U B`Îmm
Amdí`H$ H$aÊ`mV Ambo AmhoV. `m AmXam{VÏ` joÌmV ghmdr Vo AmR>drgmR>r gd© ì`dñWmnZo, gd©
{ZU©`m§‘wio nmÌ R>aUmè`m {dÚmÏ`mªZm ‘§S>io, gd© ‘mÜ`‘o, AZwXm{ZV, {dZm
{eî`d¥ÎmrMr a¸$‘ gwb^ Am{U VËH$mi
50 hOma bKwCÚmoOH$ AZwXm{ZV, H$m`‘ {dZm AZwXm{ZV BË`mXr
EAa ~rEZ~r hr H§$nZr n`©Q>H$m§Zm emim§‘Ü`o {ejU godH$/{ejH$ nXmda
{‘imdr `mgmR>r Vr nmÌ bm^mÏ`mªÀ`m
{ZdmgmMm AmJim-doJim AZw^d CnbãY {Z`wº$sgmR>r C‘oXdmam§Zm àW‘V: hr narjm
AmYmag§b{¾V ~±H$ ImË`mV WoQ> O‘m H$aÊ`mV
H$ê$Z XoVo. ñWm{ZH$m§er g‘Ýd` gmYyZ CÎmrU© hmoUo A{Zdm`© AgUma Amho. `m
¶oB©b.
n`©Q>H$m§Zm {ZdmgmÀ`m XO}Xma gw{dYm CnbãY narjog§~§Yr gd© emgZ {ZU©`, AZwf§{JH$
H$ê$Z XoÊ`m~amo~aM Ë`m§Zm ñWm{ZH$ g§ñH¥$Vr, ‘m{hVr, gyMZm VgoM Am°ZbmBZ AO© ^aUo,
n`©Q>ZñWir XO}Xma ImÚnXmW©, H$bm-g§ñH¥$Vr AmXtMo Xe©Z AO© ñdrH¥$Vr, narjoMr doi d BVa g{dñVa
{Zdmg gw{dYm KS>{dVo. ‘hmamï´>mVrb KaJwVr {Zdmg ‘m{hVrMm Vnerb www.mahatet.in
AmXam{VÏ` joÌmVrb Am§Vaamï´>r` ì`dñWm§Zm EAa ~rEZ~rÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ Am{U www.mscepune.in `m
OmJ{VH$ ì`mgnrR> {‘iUma Amho. `m g§Ho$VñWimda CnbãY H$aÊ`mV Ambm Amho.

Owb¡ 2017 43
A{^ê$n ‘wbmIVrÀ`m añVo AnKmVm~m~V Ý`m` ‘§Ìmb`m§VJ©V `oUmè`m S>m°. Am§~oS>H$a
à{Vð>mZmÀ`m dVrZo Xw~©b KQ>H$m§À`m
CnH«$‘mVrb 49 {dÚmWu gm‘§Oñ` H$ama CËWmZmgmR>r ‘hÎdnyU© `moJXmZ XoUmè`m
`eñdr ‘mÝ`dam§Zm amï´>nVrÀ`m hñVo "S>m°. Am§~oS>H$a
‘hmamï´> gaH$ma V’}$ amï´>r` nwañH$ma' {dV[aV H$aÊ`mV Ambo. `m
{X„rÀ`m ‘hmamï´> gmohù`mV df© 2011, df© 2012 VgoM df©
gXZm‘Ü`o H|$Ðr` 2014 gmR>r Xoe^amVrb VrZ g§ñWm Am{U
bmoH$godm Am`moJmÀ`m EH$m ì`º$sbm `m doir gÝ‘m{ZV H$aÊ`mV
narjobm ~gUmè`m Ambo. nwañH$mamMo ñdê$n 10 bmI ê$n`o amoI
{dÚmÏ`mªgmR>r Img àepñVnÌ Ago Amho.
à{ejU dJm©Mo Am`moOZ àm. gwIXod WmoamV ho ‘yiMo ‘hmamï´>mVrb
Xadfu H$aÊ`mV `oVo. A‘amdVr {OëømMo AmhoV. Ë`m§Zr AW©emó
`§Xmhr `m {deof à{ejU {df`mV {X„rVrb Odmhabmb Zohê$
dJm©Mo Am`moOZ ‘hmamï´> gXZmV H$aÊ`mV {dÚmnrR>mVyZ nrEM.S>r. Ho$br. 1989 Vo
Ambo hmoVo. `m dJm©Mm bm^ KoVboë`m 1991 n`ªV A‘o[aHo$Vrb AmB©AmodmñQ>oQ>
{dœm§Obr Jm`H$dmS>gh 49 {dÚmÏ`mªZm amÁ`mVrb añVo AnKmV amoIÊ`mgmR>r 5 {dÚmnrR> `oWo Aä`mJV àmÜ`mnH$ åhUyZ
A§{V‘ {ZH$mbmV `e {‘imbo Amho. OyZ amoOr n[adhZ ‘§Ìr {XdmH$a amdVo `m§À`m H$m`©aV hmoVo. `mgh B§Q>aZ°eZb ’y$S> nm°{bgr
amï´>r` ñVamdarb ^maVr` àemgH$s` godm CnpñWVrV A‘o[aHo$Vrb dëS>© [agmog© [agM© B§pñQ>Q>çyQ>, dm°qe½Q>Z‘Ü`o g„mJma
d VËg‘ {d{dY ñnYm© narjm§gmR>r à`ËZ BpÝñQ>Q>çyQ> `m OmJ{VH$ g§ñWogmo~V gm‘§Oñ` åhUyZ H$m`©aV hmoVo. 2006 Vo 2011 Xaå`mZ
H$aUmè`m ‘hmamï´>mVrb C‘oXdmam§Mo H$ama H$aÊ`mV Ambm. `m H$amamZwgma hr {dÚmnrR> AZwXmZ Am`moJmMo AÜ`j åhUyZ
àemgZmVrb à{V{Z{YËd dmT>mdo, Ë`m§À`mVrb g§ñWm amÁ`mVrb AnKmVm§Mo {dûcofU H$ê$Z Ë`m§Zr O~m~Xmar nma nmS>br. àm. WmoamV `m§Zm
d¡`{º$H$ Ì¥Q>r Xya H$aUo, gm‘m{OH$ {df`m§Zm {dZm‘yë` Cnm``moOZm gwMdUma Amho. 2008 ‘Ü`o ^maV gaH$maZo nÙ nwañH$ma
AÚ¶mdV H$aUo VWm `ynrEggrÀ`m añVo AnKmVm§Mr dmT>Vr g§»`m bjmV XoD$Z gÝ‘m{ZV Ho$bo. gÜ`m Vo ^maVr` g‘mO
‘wbmIVrH$[aVm AmË‘{dœmg dmT>dUo `mgmR>r KoVm Vo H$‘r hmoÊ`mgmR>r gdm}ƒ {dkmZ g§emoYZ n[afX (AmB©grEgEgAma) Mo
C‘oXdmam§Zm JwUmË‘H$ à{ejU XoÊ`mÀ`m Ñï>rZo Ý`m`mb`mÀ`m gyMZoZwgma añVm gwajm AÜ`j AmhoV. `mgh Odmhabmb Zohê$
Cƒ d V§Ì{ejU ‘§Ìr lr. {dZmoX VmdS>o g{‘VrMr ñWmnZm H$aÊ`mV Ambr Amho. `m {dÚmnrR>mV ‘mZX àmÜ`mnH$ åhUwZhr H$m`©aV
`m§À¶m nwT>mH$mamZo d ‘mJ©Xe©ZmImbr ‘hmamï´> g{‘VrZo gwMdboë`m Cnm``moOZm§Zwgma AmhoV.
amÁ`mÀ`m Cƒ {ejU {d^mJm‘m’©$V ‘mJrb amÁ`mVrb AnKmVm§Mm Aä`mg H$ê$Z AnKmV àm. WmoamV ho OmVr, àWm, OmVr`
3 dfmªnmgyZ {X„r `oWo A{^ê$n ‘wbmIV {df`H$ YmoaU {Z{üV H$aUo, gwajmË‘H$ ^oX^md, AW©ì`dñWm Am{U J[a~r `m
j‘Vm d¥Õr CnH«$‘ am~dÊ`mV `oV Amho. Cnm``moOZm AmIUo `mgmR>r dëS>© [agmog© {df`mMo {dûcofH$ AmhoV. S>m°. Am§~oS>H$am§Zr
`mMm {dÚmÏ`mªZm ‘w»` ‘wbmIVrH$[aVm ‘moR>m BpÝñQ>Q>çyQ> `m g§ñWoMr ‘XV KoÊ`mMo {b[hboë`m nwñVH$m§Mo Vo JmT>o Aä`mgH$
’$m`Xm Pmbm. R>a{dÊ`mV Ambo hmoVo. Ë`mZwgma hm gm‘§Oñ` AmhoV. àm. WmoamV `m§Zr AmVmn`ªV 21 nojm
2016-17 H$[aVm 25 ‘mM© Vo 30 H$ama H$aÊ`mV Ambm AgyZ hr g§ñWm A{YH$
E{àb, 2017 Xaå¶mZ àË`oH$ e{Zdma d {dZm‘yë` ‘XV H$aUma Amho. amÁ`mVrb AÝ` e¡j{UH$
a{ddmar A{^ê$n ‘wbmIV H$m`©H«$‘ g§ñWm§er g‘Ýd` gmYyZ hr g§ñWm Cnm``moOZm nwñVHo$
C‘oXdmam§H$[aVm am~dÊ`mV Ambm. EHy$U 11 gwMdUma Amho. {b{hbobr
{Xdg Mmbboë`m d 17 n°ZëgZo 136 AmhoV,
C‘oXdmam§Mr A{^ê$n ‘wbmIV AZw^dr d àm. gwIXod WmoamV `m§Zm `mgh Ë`m§Mo
VÁkm§‘m’©$V KoD$Z C‘oXdmam§Zm ‘mJ©Xe©Z 100 nojm
H$aÊ`mV Ambo. `m à{ejU dJm©‘Ü`o S>m°.
S>m°. Am§~oS>H$a amï´>r` nwañH$ma A{YH$ boI
àmÜ`mnH$ gwIXod WmoamV `m§Zm amï´>nVr
lrH$a naXoer (Am` E Eg) d gXmZ§X XmVo àH$m{eV
àUd ‘wIOu `m§À`m hñVo df© 2011 Mm "S>m°.
(AmnrEg) `m§Mo ‘mJ©Xe©Z {dÚmÏ`mªZm Pmbo AmhoV.
Am§~oS>H$a amï´>r` nwañH$ma' àXmZ H$aÊ`mV
bm^bo. Ambm. {dkmZ ^dZ `oWo H|$Ðr` gm‘m{OH$

44 Owb¡ 2017
‘mobJr: A{VXwJ©‘ ^mJmVrb n{hbo nmofU nwZd©gZ H|$Ð ‘hmamï´>mbm Zm|Xr
JmonmbaËZ
Am{U H$m‘YoZy nwañH$ma
Ywio {OëømVrb {dH«$m§Vqgh amdb
`m§Zm Jmonmb aËZ Va nwÊ`mVrb "d¥§XmdZ
WmanaH$a Xogr H$mD$ Šb~bm amï´>r`
H$m‘YoZy nwañH$mamZo H|$Ðr` H¥$fr Am{U
eoVH$ar H$ë`mU ‘§Ìr amYm ‘mohZ qgJ
`m§À`m hñVo Jm¡a{dÊ`mV Ambo.
`mdfunmgyZM "amï´>r` JmoHw$i {‘eZ'
A§VJ©V amï´>r` JmonmbaËZ Am{U H$m‘YoZy
nwañH$mamMr gwédmV H$aÊ`mV Ambr
Amho. àW‘ nwañH$ma ‘hmamï´>mVrb Ywio
{OëømVrb qeXIoS>m VmbwŠ`mVrb
Xm|S>mB©Mm `oWrb {dH«$m§Vqgh amdb `m§Zm
àXmZ H$aÊ`mV Ambm. `m nwañH$mamMo
‘mobJr ¶oWo Hw$nmo{fV ~mbH$m§À`m CnMmamMm AmT>mdm KoVmZm ‘w»¶‘§Ìr Xod|Ð ’$S>Udrg. ñdê$n 5 bmI ê$n`o amoI àe[ñVnÌ,
ñ‘¥[V{MÝh d emb Ago Amho. lr. amdb
gmVnwS>çmÀ`m XwJ©‘ d A{VXwJ©‘ ^mJmVrb ~mbH$m§da 14 Vo 21 {Xdgm§n`©V CnMma ho ‘hmamï´> amÁ` Xw½Y CËnmXH$ ghH$mar
Hw$nmo{fV ~mbH$m§À`m nmofU- CnMmamgmR>r H$aÊ`mV `oUma Amho. ¶m {R>H$mUr XmIb g§K ‘`m©{XV, (‘hmZ§X) ‘w§~B©Mo g§MmbH$
‘mobJr `oWrb J«m‘rU é½Umb`mV C^maÊ`mV H$aVmZm ~mbH$mMo Oo dOZ Agob, ˶mV 15 AmhoV. Añgb {Ja OmVtÀ`m Jm`rMo
Amboë`m amÁ`mVrb n{hë`m J«m‘rU nmofU Q>³³¶m§n¶ªV dmT> hmoB©Vmo ˶mÀ¶mda CnMma nmbZ amdb Hw$Qw>§~ H$aVo. nwÊ`mVrb
nwZd©gZ H|$ÐmMo CX²KmQ>Z ‘w»`‘§Ìr Xod|Ð H$aʶmV ¶oVrb. `m ~mbH$m§Zm Ë`m§À`m Kar "d¥§XmdZ WmanaH$a Xogr H$mD$ Šb~'bm
’$S>Udrg `m§À`m hñVo ZwH$VoM H$aÊ`mV Ambo. nmR>dë`mZ§Va nwT>rb XmoZ ‘{hÝ`m§n`ªV ˶m§Mr Xa amï´>r` H$m‘YoZw nwañH$mamZo gÝ‘m{ZV
`w{Zgo’$À`m ‘mÜ`‘mVyZ `m nmofU nwZd©gZ 15 {Xdgm§Zr VnmgUr H$aÊ`mV ¶oB©b. `m H$aÊ`mV Ambo. `m nwañH$mamMo ñdê$n 3
H|$ÐmMr {Z{‘©Vr H$aÊ`mV Ambr AgyZ ‘mobJr H|$Ðm‘Ü`o ~mbH$m§gmR>r CnMmam~amo~aM nmofU bmI ê$n`o amoI, ñ‘¥[V{MÝh, emb,
`oWrb J«m‘rU é½Umb`mV hm H$j C^maÊ`mV Amhma, IoiÊ`mMr gmYZo, Hw$nmo{fV ~mbH$mÀ`m àe[ñVàÌ Ago Amho. H$mhr {‘Ìm§Zr
Ambm Amho. A{VXwJ©‘ ^mJmVrb Hw$nmofUmMr nmbH$m§Mo g‘wnXoeZ, ~mbH$m§À`m AmB©bm {‘iyZ 3 dfm©nydu gwê$ Ho$boë`m `m
g‘ñ`m Xya H$aÊ`mgmR>r nmofU nwZd©gZ H|$Ð Amamo½` gw{dYm nwadÊ`mV `oUma AmhoV. VgoM Šb~‘Ü`o gwédmVrbm Ho$di 6 WmanaH$a
Cn`wº$ R>aob. `m {R>H$mUr ghm df} d`mn`ªVÀ`m ZmVodmBH$m§gmR>r ^moOZmMr ì`dñWm d OmVrÀ`m Xogr Jm`r hmoË`m. AmVm Ë`m§Mr
Hw$nmo{fV ~mbH$m§Mm gdmªJrU emar[aH$ {dH$mg ~mbH$mÀ`m nmbH$mbm ~wS>Umè`m amoOJmamMr g§»`m dmTy>Z 147 BVH$s Pmbr.
hmoÊ`mgmR>r CnMma H$aÊ`mV `oUma AmhoV. `m ^anmB© åhUyZ amoO 100 én`o XoÊ`mV `oUma
H|$Ðm‘Ü`o eyÝ` Vo ghm df} d`moJQ>mVrb Hw$nmo{fV AmhoV.

‘¥X d Obg§YmaU Am`wº$mb`


Am¡a§Jm~mX `oWo ‘¥X d Obg§YmaU Am`wº$mb`mÀ`m ñWmnZoMm emgZ {ZU©` 1 OyZ amoOr bmJy
H$aÊ`mV Ambm. Ë`mZwgma ‘¥X d Obg§YmaU Am`wº$mb`m§VJ©V AmñWmnZoH$[aVm EHy$U 16 hOma
479 nXm§À`m AmH¥${V~§Ymg ‘mÝ`Vm XoÊ`mV Ambr Amho. `m {ZU©`mZwgma Am¡a§Jm~mX `oWrb Ob d
^y{‘ ì`dñWmnZ g§ñWoÀ`m (dmë‘r) ñdm`ÎmVobm ~mYm Z AmUVm `m g§ñWog ‘¥X d Obg§YmaU H|$Ðr` H¥$fr Am{U eoVH$ar H$ë`mU ‘§Ìr
{d^mJmÀ`m AIË`m[aV AmUÊ`mV Ambo AgyZ dmë‘rÀ`m n[agamVM ho Am`wº$mb` ñWmnZ amYm ‘mohZ qgJ `m§À`m hñVo nwañH$ma
H$aÊ`mV `oUma Amho. ñdrH$maVmZm {dH«$m§Vqgh amdb.

Owb¡ 2017 45
g§K bmoH$godm Am`moJmÀ`m (`ynrEggr) ‘w»` narjoMm {ZH$mb H$mhr {Xdgm§nyduM bmJbm. `m narjoV nwÊ`mMr {dœm§Obr Jm`H$dmS> {hZo
XoemV AH$amdm, Va amÁ`mV n{hbm H«$‘m§H$ nQ>H$mdbm Amho. eŠ`Vmo `ynrEggr narjoV gdm}ƒ ñWmZr ¶oUmao {dÚmWu
Am¶EEggmR>r n{hbr ng§Vr XoVmV. nU {dœm§Obr {hZo Amnbo àmYmÝ` Am`E’$Egbm Agob Ago ñnï> Ho$bo Amho.
naamï´> godoV XmIb hmoD$Z Xoegodm H$aÊ`mMm Ü`mg AgUmè`m {dœm§Obr Jm`H$dmS>er gmYbobm g§dmX..

AmË‘{dœmg Am{U {MH$mQ>r


{dœm§Obr VwÂ`m AmVmn`ªVÀ`m e¡j{UH$ àdmgm{df`r gm§J.. H$gyZ Aä`mg Ho$bm. ‘w»` narjogmR>r amÁ¶emó hm {df` {ZdS>bm
‘wimVM ‘mÂ`m Kar {ejUmMo Mm§Jbo dmVmdaU Amho. H$maU ‘mPr hmoVm.
AmB© S>m°. Á`moVr Jm`H$dmS> Am{U dS>rb S>m°. ‘wabrYa XmoKohr
E‘E‘grgr H$m°boOmV àmÜ`mnH$ AmhoV, Va ^mD$ M¡VÝ`gwÕm Vy EH$ Mm§Jbr amoìha IoimSy> Amhog `m~Ôb H$m` gm§Jerb?
‘mÂ`mgmaIoM B§{O{ZA[a§J H$aVmo Amho. M¡VÝ` ìhrAm`Q>r H$m°boO‘Ü`o ‘r grAmoB©nrÀ`m ~moQ> Šb~Mr g{H«$` gXñ` hmoVo. H$m°boO‘Ü`o
‘oH°${ZH$b emIoV A§{V‘ dfm©bm Amho. Xhmdr Am{U ~mamdr `mgma»`m {eH$VmZm ‘r {d{dY CnH«$‘m§‘Ü`o gh^mJr ìhm`Mo Am{U ‘J Ë`mVyZM
‘hÎdmÀ`m dfmªZmhr ‘r H$Yr Šbmg bmdbm Zmhr Va ñdAÜ``Z ‘bm amoìhaMr AmdS> {Z‘m©U Pmbr. ‘r amopìh§J `m H«$sS>màH$mamV
`mbmM ‘hÎd {Xbo. ‘bm ~mamdrV 96.33 Q>¸o$ JwU hmoVo. ‘r {dkmZ grAmoB©nrÀ`m g§KmMo amï´>r` Am{U Am§Vaamï´>r` nmVirda à{V{Z{YËd
emIoMr {dÚm[W©Zr Amho. ‘r emionmgyZ Aä`mg, Ho$bo hmoVo. H$mhr dfmªnydu ‘r {’${bnmBÝg‘Ü`o Pmboë`m
doJdoJio CnH«$‘ `m‘Ü`o AmKmS>rda hmoVo. ~mamdrV Mm§Jbo A°‘oÀ`wAg© amopìh§J ñnY}V grAmoB©nrMo à{V{Z{YËd Ho$bo
JwU {‘imbo. nwÊ`mVrb emgH$s` A{^`m§{ÌH$sV àdoe hmoVo. ‘bm ampâQ>§J `m IoimV amï´>r` ñVamda ~«m±P nXH$hr
KoVbm. g§JUH$ A{^`m§{ÌH$sÀ¶m {ejUm~amo~aM AOyZ {‘imbo Amho. `m Ioim~amo~aM ‘bm doJdoJù`m
H$mhr H$am`bm hdo Ago ‘bm dmQ>V hmoVo. {df`mdarb nwñVHo$ dmMm`bm Iyn AmdS>VmV.
Iao Va `ynrEggr narjm ‘r Xwgè`m à`ËZmV CÎmrU©
Pmbo Amho. ‘mPo {ejU emgH$s` B§{OZrA[a¨J H$m°boO‘Ü`o naamï´> godoVM Om`Mo Ago Vy R>adbo Amhog `m{df`r..
(grAmoB©nr) H$m°åß`yQ>a emIo‘Ü`o Pmbo Amho. ‘r 2014 `ynrEggr narjoV gdm}ƒ ñWmZr ¶oUmao {dÚmWu
‘Ü`o grAmoB©nr‘YyZ H$m°åß`yQ>a B§{OZrA[a§J nyU© Ho$bo Am`EEgbm àmYmݶ XoVmV. nU ‘mPo àmYmÝ`
Amho. Joë`m 3 dfmªnmgyZ Vr `ynrEggrMr V`mar H$arV Am`E’$Egbm Amho. ‘mPo Ü`o` hoM Amho H$s, naamï´>
hmoVo. ‘bm naamï´> godoV AWm©VM "B§{S>`Z ’$m°aoZ gpìh©g' {dœm§Obr Jm`H$dmS> godoV XmIb hmoD$Z ^maVmMo Am§Vaamï´>r` g§~§Y ~iH$Q>
(Am`E’$Eg) H$arAa H$am`Mo Amho. naamï´> godoV H$aÊ`mgmR>r ^ard H$m‘ H$aÊ`mMo. Ë`mgmR>r H$ï> H$aÊ`mMr
AgVmZmhr Vwåhmbm Xoegodm H$aVm `oVo Ago ‘bm dmQ>Vo. ‘mPr V`mar Amho Am{U AmìhmZm§Zm gm‘moao OmÊ`mMm
H$UIanUm ‘r R>odbm Amho! ‘bm bhmZnUmnmgyZ Agbobr dmMZmMr
`ynrEggr narjoMm Aä`mg Am{U EH§$XarVM `m narjo{df`r AmdS>, ‘mÂ`m dmMZmV Ambobo Am§Vaamï´>r` amOH$maU `m gJù`mMm
Vy H$m` gm§Jerb? Cn`moJ ‘bm AmVm ^maVr` {dXoe godoV OmVmZm hmoUma Amho. ^maVr`
`ynrEggr narjoMm Aä`mg Am{U EH§$XarVM `m narjoMr V`mar {dXoe godoV H$m‘ H$arV AgVmZm naamï´> YmoaU `mV ‘bm gwédmVrnmgyZM
H$arV AgVmZm {dÚmÏ`mªZr `m narjoMo ñdê$n g‘OyZ KoUo Iyn ag dmQ>V hmoVm. àË`oH$ godm hr ‘hÎdmMr Amho. amï´>r` {dH$mg Am{U
Amdí`H$ Amho. `m narjoMm Aä`mg H$arV AgVmZm Amnë`mVrb naamï´> YmoaU, naXoer Jw§VdUyH$ ho ‘mPo AmdS>rMo {df` hmoVo. AmO
j‘Vm Zo‘Š`m H$m` AmhoV, AmnU H$moUË`m {df`mV Mm§Jbo AmhmoV ho ^maV hm Xoe ‘hmgÎmm hmoD$ eHo$b BVH$s j‘Vm Amnë`mV Amho
AmoiIUo Amdí`H$ Amho. {dÚmÏ`mªZr narjoV CÎmrU© hmoÊ`mgmR>r Ë`m‘wio Am`E’$Eg åhUyZ H$m‘ H$aVmZm OmJ{VH$ nmVirda Amnë`m
ñd`§AÜ``Zmbm ‘hÎd XoÊ`mMr Amdí`H$Vm Amho. ‘r `m narjoÀ`m XoemMo n¶m©¶mZo Amnë`m g§ñH¥$VrMo à{V{Z[YËd H$am`bm {‘iUo hr
Aä`mgmMr V`mar 2014 nmgyZ gwê$ Ho$br hmoVr. `mnydu {Xboë`m ‘mÂ`mgmR>r ‘moR>r g§Yr Amho, Ago ‘r ‘mZVo.
narjoV H$mhr Q>³³`m§Zr ‘bm nyd©narjm CÎmrU© H$aVm Ambr ZìhVr. ‘J
‘r ñd¶§‘y붑mnZ Ho$bo Am{U ‘r Hw$R>o H$‘r nS>bo Ë`mMm Aä`mg VwPo Am`E’$EgMo à{ejU gwê$ Pmbo Amho H$m?
Ho$bm. nyd©narjm CÎmrU© Pmë`mZ§Va ‘w»` narjoMm Am{U ‘wbmIVrMm AmVm gmYmaU Am°JñQ>nmgyZ Am‘Mm gd© godm§gmR>r Agbobm

46 Owb¡ 2017
nm¶m^yV Aä¶mgH«$‘ gwê$ hmoB©b. Vmo gmYmaU Mma Vo nmM ‘{hZo Mmbob. n{hë`m à`ËZmV {‘imboë`m An`emZo ‘r
‘J "B§{S>`Z BpÝñQ>Q>çyQ> Am°’$ ’$m°aoZ gpìh©gog'‘Ü`o gmYmaU XrS> df© A{YH$ "’$moH$g' Pmbo. H$m` MwH$b§, H$m`
‘mPo à{ejU Agob Am{U ‘J ‘bm nmopñQ>§J {‘iob. Am`E’$Eg‘Ü`o H$am`bm hdo `mMm ZrQ> {dMma H$ê$Z V`mar
WS>© goH«o$Q>ar, goH§$S> goH«o$Q>ar, ’$ñQ>© goH«o$Q>ar Aer nXo AgVo Va EImÚm gwê$ Ho$br. ‘r ‘mÂ`m AmdS>rZo ho joÌ {ZdS>bo hmoVo. Ë`m‘wio `e
{dXoer XyVmdmgmV amOXÿV qH$dm Cƒm¶wº$ Aer nXo {‘iVmV. EH$Xm {‘iUma `m~m~V {dœmg hmoVm.
Vwåhr Vw‘Mr emIm {ZdS>br H$s, H$m`‘ Vwåhmbm Ë`mM emIoV amhmdo boIr narjo‘Ü`o nmg hmoUmè`m {dÚmÏ`mª‘Ü`o ~m¡pÕH$ j‘Vm AgVo.
bmJVo. Am`E’$Eg‘Ü`o gdm©V daMo nX naamï´> g{Md ho AgVo. AmVm Va hoM {dÚmWu Ooìhm ‘wbmIVrbm g‘moao OmVmV Voìhm Ë`m§À`m ~wÕrMm
Am`E’$Eg à{ejU gwê$ Pmbo H$s, ‘J Amnë`m AmdS>rà‘mUo naXoer H$g bmJVmo AgoM åhUmdo bmJob. Ë`m‘wio Aímm ‘wbmIVtZm gm‘moao
^mfm {eH$Uma Amho. {MZr Am{U ñn°{Ze ^mfm {eH$Ê`mH$S>o ‘mPm OmVmZm AmË‘{dœmg {VVH$mM ‘hÎdmMm. ‘r Ooìhm ‘wbmIVrbm gm‘moao
A{YH$ H$b AgUma Amho. Jobo Voìhm ‘bmgwÕm Iyn ^rVr dmQ>V hmoVr. nU Z§Va EH$Xm n°Zobg‘moa
Mm§Jbo ì`{º$‘Îd, AmË‘{dœmg, Mm¡H$gnUm, {MH$mQ>r, Ü`o` ho Joë`mda Am{U Ë`m§Zr àý {dMmam`bm gwédmV Ho$ë`mda ^rVr am{hbrM
JwU Ogo `ynrEggr narjm nmg hmoÊ`mgmR>r Amdí`H$ AgVmV VgoM Zmhr. n°Zob‘Yrb ì`º$s Vw‘À`m CÎmam§dê$Z Vw‘Mo ì`{º$‘Îd H$go Amho
bmJVrb Vo H$ï> H$aÊ`mMr V`mar, gmamgma {dMma H$aÊ`mMr j‘Vm ho VnmgV AgVmV. Ë`m‘wio ‘r Va Ago gm§JoZ H$s, Oo {dÚmWu
Am{U Ë`mbm AmË‘{dœmgmMr OmoS> Amdí`H$ AgVo Ago ‘bm dmQ>Vo. ‘wbmIVrbm OmVmV Ë`m {dÚmÏ`mªZr ‘wbmIVrMm H$moUVmhr VmU Z KoVm
n°ZobZo {dMmaboë`m àým§Zm CÎmao Úmdr. ‘wimV XS>nU Z KoVm Amnë`mbm
AZoH$m§Zm ‘wbmIVr‘Ü`o An`e `oVo `m{df`r... Oo `oVo Vo gm§Jmdo.
àemgH$s` godoMo AmH$f©U bhmZnUmnmgyZ hmoVo. ‘mÌ àemgH$s`
godoV Om`Mo ho ‘r A{^`m§{ÌH$sÀ`m eodQ>À`m dfmªMo {ejU KoV - dfm© ’$S>Ho$
AgVmZm R>adbo. ñnYm© narjoMr V`mar gwê$ Ho$br nU n{hë`m à`ËZmV {d^mJr¶ g§nH©$ A{YH$mar, ‘m{hVr d OZg§nH©$ ‘hmg§MmbZmb¶
nyd©narjoV ‘r nmÌ Pmbo Zmhr. ‘J ‘r nwÝhm {OÔrZo Aä`mg gwê$ Ho$bm. nn

Owb¡ 2017 47
nmdgmù`mV Vã¶oV gm§^mim...
nmdgmù`mÀ`m AmJ‘ZmZo CÝhmù`mVrb CîU Am{U X‘Q> hdm‘mZmnmgyZ bJoM Amam‘ {‘iVmo. hm F$Vy H$[d‘ZmbmgwÕm àoaUm XoVmo.
AmnU gd©gm‘mÝ` nmdgmù`mV Ja‘ Mhm Am{U ^Á¶m§Mm AmñdmX KoVmo. VWm{n `m h§Jm‘mV Ë`mgmo~V {d{dY Amamo½`{df`H$ g‘ñ`mhr
OmUdy bmJVmV. `m F$Vy‘Ü`o g§nyU© Xoe^amVrb {d{dY XdmImZo, é½Umb`o Am{U à`moJemim ì`ñV hmoVmV.

nm dgmù`mer g§~§[YV AmOma gm‘mÝ`V… XmoZ àH$mam‘Ü`o


dJuH¥$V Ho$bo OmD$ eH$VmV. 1) S>mgm§‘m’©$V ngadbo OmUmao
amoJ ‘bo[a`m, S|>½`y, {MHw$ZJw{Z`m BË`mXr 2) ObOÝ` AmOma
`oVmo. åhUyZM `mbm ~«oH$ ~moZ Vmn åhQ>bo OmVo. é½Um§Zm ËdModa bmb
MÅ>o, Vrd« S>moHo$XwIr, A{Vgma, CbQ>çm qH$dm AmoQ>rnmoQ>mV doXZm hmoD$
eH$VmV. é½Um§Mm aº$Xm~ H$‘r hmoVmo. ßboQ>boQ> g§»`oV AH$ñ‘mV KQ>
Q>m`’$m°BS> ({df‘Áda), h¡Om (H$m°bam) BË`mXr. hmoD$ eH$Vo. n°am{gQ>m‘mob qH$dm VËg‘ Am¡fYo `m§gma»`m doXZmem‘H$
Am¡fYm§gh d¡ÚH$s` g„m KoUo Am{U ñd`§Am¡fY Q>miUo ‘hÎdmMo
{hdVmn Amho. gm¡å` AmOmam§‘Ü`o {dlm§Vrgh Iyn ObnXmW© KoUo nwaogo Agy
{hdVmn A°Zm{’$brg S>mgm§À`m ‘mXrÛmao ngaVmo. {hdVmnmMr eH$Vo. VWm{n Jw§VmJw§VrÀ`m àH$aUm§‘Ü`o é½Umb`mV ^aVr hmoUo
gm‘mÝ` bjU W§S>r dmOyZ MH«$s` Vmn ho Amho. ho bjmV KoUo Amdí`H$ AgVo.
‘hÎdmMo Amho H$s H$moUVmhr Vmn {hdVmn Agy eH$Vmo. åhUyZM
gm‘mÝ` aº$ MmMUrÛmao {ZXmZ H$aUo Amdí`H$ AgVo. `mo½` doir hon°Q>m`Q>rg "A' d "B©'
hon°Q>m`Q>rg "A' Am{U "B©'
(H$mdri) ‘i‘i, CbQ>r
hmoUo, S>moio Am{U ËdMm
{ndir hmoUo `m bjUmVyZ
g‘OyZ `oVo. hm {dfmUwOÝ` amoJ
Xy{fV nmUr Am{U AÞ
`m§À`mÛmao ngaVmo. J^©dVr
‘{hbm§Zm A{YH$ J§^ra
à‘mUmV hm AmOma hmoD$
eH$Vmo. Var J^©dVr ‘{hbm§Zr
hm AmOma hmoD$ Z`o `mgmR>r
{deof H$miOr ¿`mdr.
hon°Q>m`Q>rg "A'À`m {déÕ bg
CnbãY Amho.

{ZXmZ Am{U CnMmam§‘wio hm{ZH$maH$ Jw§VmJw§V, Ogo H$s, H$mdri, boßQ>moñnm`amo{gg


AZo{‘`m, aº$òmd, ‘yÌqnS> {ZH$m‘r hmoUo, goao~«b ‘bo[a`m `m§gma»`m boßQ>moñnm`amo{gg boßQ>moñnmBam ZmdmÀ`m pñà§J AmH$mamÀ`m
J§^ra g‘ñ`m {Z‘m©U hmoV ZmhrV. OrdmUy‘wio hmoVmo. g§H«${‘V OZmdam§À`m ‘yÌ{‘{lV Xy{fV nmUr qH$dm
‘mVrer g§nH©$ ngaÊ`mZo hmoVmo. nmdgmÀ`m gmMboë`m nmÊ`mVyZ
S|>½`y MmbVmZm ËdMoV Agboë`m N>moQ>çm OI‘m§‘YyZ hm amoJ earamV
S|>½`y hm AmUIr EH$ S>mgm§‘wio ngadbm OmUmam ‘hÎdnyU© amoJ {eaH$md H$aVmo. C§Xra, Hw$Ìo Am{U Jwam§À`m ‘yÌ ‘mÜ`‘mVyZ g§H«${‘V
Amho. hm amoJ Mma g§~§{YV S|>½`y {dfmUy§n¡H$s EH$m‘wio hmoVmo. gm‘mÝ`V: hmoVmo. ~hþVoH$ é½Um§Zm Vmn `oÊ`mÀ`m n{hë`m Q>ßß`mZ§Va ~ao hmoVmV Oo
g§H«$‘U Pmë`mZ§Va 4-6 {Xdgm§Zr `m amoJmMr bjUo gwê$ hmoVmV. BVa ìhm`ab VmnmMr gmYm{‘©H$ AgVmV na§Vw H$mhr é½U Xwgè`m
é½Umbm gd© earam‘Ü`o Vrd« doXZm hmoVmV Am{U Cƒ VmnXoIrb Am{U A{YH$ YmoH$mXm`H$ AdñWoV nwÝhm AmOmar nSy> eH$VmV.

48 Owb¡ 2017
Xwgè`m Q>ßß`mV J§^ra H$mdri, ‘yÌqnS> {ZH$m‘r hmoUo Am{U ’w$â’w$gm§Mm H$m°bam
aº$òmd Ago J§^ra Xwîn[aUm‘ hmoD$ eH$VmV. Xy{fV nmÊ`mVyZ MmbUo nmdgmù`m‘Ü`o h¡Om (cholera) Am{U
Q>miÊ`mZo boßQ>mopñnamo{gg Q>miVm `oD$ eH$Vmo. g§^mì` AH$maU AÝ` g§H«$‘H$ A{Vgma XoIrb gm‘mÝ`nUo Amamo½¶
Agwa{jV g§gJ© Pmë`mg Amnbo S>m°ŠQ>a à{VamoYH$ Am¡fYo XoD$ AmT>iVmV. `mV é½Umg A{Vgma (loose
eH$VmV. motions) hmoVmo. `m‘wio earamVrb nmUr Am{U jma H$‘r hmoD$Z
aº$Xm~ H$‘r hmoVmo. n`m©`mZo {d{dY Ad`dm§Zm nwaoem à‘mUmV
{MH$ZJw{Z`m aº$nwadR>m hmoV Zmhr. gm¡å` g§H«$‘U Pmboë`m é½Um§Mm CnMma
{MH$ZJw{Z`m hm AmoAmaEg nmdS>a nmÊ`mVyZ XoD$Z Ho$bm OmD$ eH$Vmo. IynM H$‘r
S>mgm§Ûmao ngaUmam AmUIr àH$aUm§‘Ü`o A±{Q>~m`mo{Q>Šg Amdí`H$ AgVmV. H$m°bam à{V~§YH$
EH$ amoJ Amho. `m AmOmamV bgXoIrb CnbãY Amho.
Vrd« gm§YoXwIr hmoVo Am{U {d{dY XdmImZo Am{U é½Umb`mV ‘moR>çm g§»`oZo `oUmè`m
VmnXoIrb `oVmo. gm§YoXwIr é½Um§Zm hmVmiÊ`mH$aVm ‘w§~B© ‘hmZJanm{bHo$Zo Xadfu à‘mUo `m
hr ghgm H$mhr dfuhr V`mar Ho$br Amho. gd© é½Umb`o {deof ~møé½U {d^mJ
{Xdgm§n`ªVM {Q>H$Vo na§Vw MmbdVmV. `m é½Um§Zm àdoe XoÊ`mgmR>r {deof H$j V`ma H$aVmV.
H$mhr é½Um§‘Ü`o Vr Iyn é½Um§Zm gd© Am¡fYo ‘mo’$V {Xbr OmVmV. é½Um§gmR>r aº$ Am{U
‘{hZo amhÿ eH$Vo. gdm©V ßboQ>boQ>gh nwaoer Am¡fY§ Am{U BVa CnH$aUo, Ogo ìh|{Q>boQ>a CnbãY
{dfmUyOÝ` amoJm§à‘mUo `m H$ê$Z {Xbr OmVmV.
amoJm§dahr H$moUVmhr BbmO Zmhr. é½Um§Zm bjUm§Zwgma CnMma {Xbo
OmVmV. Ago Q>mim
S>mgm§Ûmao hmoUmao amoJ ‘ÀN>aXmUr dmnamZo Q>miVm `oVmV. bm§~ ObOÝ` AmOma
~møm§Mo H$nS>o n[aYmZ H$ê$Z Am{U S>mg à{V~§YH$ BVa Cnm` `moOUo ghO gmoß`m ‘mJm©Zo
Cn`wº$ Amho. Amnë`m Kar qH$dm eoOmar S>mgm§Mo àOZZ hmoB©b Aem H$mhr ObOÝ` amoJ Q>miVm
àH$maMo nmUr gmMy XoD$ Z`o. {d{dY emgH$s` àm{YH$aUm§H$Sy>Z `oVmV. AmnU Zoh‘r
`m~m~V Amboë`m gyMZm§Mo nmbZ H$amdo. Amnë`m KamÀ`m Amgnmg ImÊ`mnydu, AÞ
{Z`{‘VnUo S>mg à{V~§YH$ Am¡fYm§Mr ’$dmaUr H$ê$Z ¿`mdr. S|>½`yMr hmVmiÊ`mAmYr Am{U
bg MmMUrÀ`m AIoaÀ`m Q>ßß`mV Amho. bdH$aM Vr CnbãY em¡MmZ§Va Amnbo hmV
hmoÊ`mMr Anojm Amho. gm~UmZo Ywdm`bm hdo.
añË`mdarb ImÚnXmW©
Q>m`’$m°BS> Q>mimdo. ñdÀN> Am{U
Q>m`’$m°BS> ({df‘Áda) VmOo {eOdbobo KaJwVr
nmdgmù`mV AZoH$m§Zm nXmWmªM eŠ`Vmo ImdoV.
{ZË`mZo hmoVmo. Xy{fV ’$io Am{U ^mÁ`m VmÁ`m
AÞ Am{U nmÊ`mÛmao hm Agmì`mV. dmnaÊ`mnydu Ë`m ñdÀN> YwD$Z ¿`mì`mV. gdmªZr ñdÀN>
àgm[aV hmoVmo. Cƒ Am{U ewÕ (CH$ibobo qH$dm {’$ëQ>a Ho$bobo) nmUr ß`mdo.
XOm©Mm Vmn Omo {Xdg^a nmdgmù`mVrb AmOmamda {Z`§ÌU {‘idUo ho S>m°ŠQ>anojm
hiyhiy dmT>Vmo `mMo Amnë`mM OmñV hmVmV Amho. AmnUM Amnbr WmoS>r H$miOr KoVbr
R>am{dH$ bjU Amho. Va AmnU `m gd© amoJm§nmgyZ ñdV…bm dmMdy eH$Vmo.
é½Um§Zm ~ÕH$moð>Vm, AmoQ>rnmoQ>mV XwIUo Am{U Aeº$nUmXoIrb
OmUdy eH$Vmo. CnMma Z Ho$ë`mg Q>m`’$m°BS> OrdKoUm R>ê$ eH$Vmo.
åhUyZ Amnë`m S>m°ŠQ>am§Mm g„m KoUo Iyn ‘hÎdmMo Amho. Oo - S>m°. {‘qbX `. ZmS>H$a, àmÜ`mnH$
Vwåhmbm `mo½` à{VO¡{dH$m§Mm (A±{Q>~m°`mo{Q>Šg) CnMma H$aVrb. - S>m°. {demb Jwám, gmhmæ`H$ àmÜ`mnH$
Q>m`’$m°BS>Mr bgXoIrb CnbãY AgyZ S>m°ŠQ>aÀ`m gëë`mZwgma Vr Am¡fY d¡ÚH$emó {d^mJ, goR> Jmo. gw. d¡ÚH$s` ‘hm{dÚmb` Am{U
AmnU KoD$ eH$Vm. Ho$. B. ‘. é½Umb`, ‘w§~B©
nn

Owb¡ 2017 49
Hw$R>bmhr h„m åhQ>bm H$s, gmdY{Jarhr AmbrM. h„m åhUbm H$s Ord
Am{U ‘mb‘ÎmoMo ZwH$gmZ hmoB©b, EdT>rM ^rVr Hw$R>ë`mhr gm‘mÝ`
‘mUgmÀ`m ‘ZmV {Z‘m©U hmoVo. ‘mÌ AmYw{ZH$ H$mimVrb
gm`~a h„mhr VodT>rM YS>H$s ^adUmam AgVmo.

gm`~a hëë¶mnmgyZ gmdYmZ


gm `~a h„m gm`~a ñnog åhUOo B§Q>aZoQ>‘Ü`o hmoVmo åhUyZ `mbm
gm`~a h„m åhUVmV. hm h„m XheVdmXr qH$dm naH$s` g¡Ý`
Amnë`mda H$aV ZgVmV Va AmVmn`ªVMm B{Vhmg Amho H$s Ago h„o
hmS>©-[S>ñH$‘Yrb gd© S>oQ>m EZ{H«$ßQ> Ho$bm OmVmo. EZ{H«$ßQ>eZMm AW©
åhUOo' Vw‘Mm gd© S>oQ>m AW©hrZ hmoVmo. EZ{H«$ßQ>eZ H$aVmV åhUOo,
h„m H$aUmar ‘§S>ir Aer H$mhr Mmdr dmnaVmV H$s, Vw‘À`m gd©
gm`~a JwÝhoJma H$aVmV. Ago gm`~a JwÝhoJma Hw$R>ë`mVar XoemV ~gyZ S>oQ>mbm Q>mio bmJVo! Ë`mMr Mmdr h„m H$aUmè`m bmoH$m§H$S>o AgVo,
gm‘mÝ` bmoH$m§da, H§$nÝ`m§Zda qH$dm Amnë`m g§doXZerb B‘maVrda, Ë`m§Mr BÀN>m EdT>rM AgVo H$s, Vwåhr Ë`m§Zr ‘m{JVbobr I§S>Ur
^m¡Jmo{bH$ ^mJm§da Ogo {dOoMo ‘Zmoao, é½Umb¶, aoëdo bmBZ, {d‘mZVi Úmdr. ‘J Vr Mmdr Vo Vw‘À`mn`ªV nmR>dVmV, Vr Mmdr dmnê$Z Vwåhr
ømda h„m H$aVmV. OoUoH$ê$Z hëë`m‘wio gmd©O{ZH$ ì`dñWm T>mgiVo Vw‘Mm gd© S>oQ>m nyd©dV H$ê$ eH$Vm.
Am{U h„oImoam§À`m ‘mJÊ`m§À`m AmnU Amhmar OmVmo. Aem hëë`m§À`m Aem àH$mao I§S>Ur CH$iUo hm EH$ Am§Vaamï´>r` JmoaIY§Xm Amho,
‘mJo XmoZ CÔoe AgVmV, EH$ Va ‘mZhmZr Am{U Xwgam åhUOo n¡go Am{U gam©g Vmo Vwåhm Amåhm§bm Ìmg XoV amhVmo. ^maVmV Va gr.E.,
CH$iUo. H§$nZr goH«o$Q>ar, dH$sb, N>moQ>o ì`dgm{`H$ Ago {H$Ë`oH$ bmoH$ ‘mÂ`mH$S>o
Ooìhm EH$ XoemVyZ Xwgè`m XoemMr g§Ho$VñWio ~XZm‘ Ho$br OmVmV a°Ýg‘doAa h„m Pmbm H$s `oD$ bmJVmV. øm A°Q>H$bm ~±H$m Am{U
Voìhm g§Ho$VñWimÀ`m nmZmdarb ‘yi ‘OHy$a H$mTy>Z ~XZm‘rH$maH$ ‘moR>o ì`mdgm{`H$ ‘wirM AndmX ZmhrV. a°Ýg‘doAaMo àH$aU ho dmT>V
‘OHy$a Q>mH$bm OmVmo. ømnmR>r CÔoe hm ‘mZhmZrMm AgVmo. Ë`m§Zm OmUma Amho, dmT>V amhUma Amho.
XmIdm`Mo AgVo H$s Vw‘À`m KamV, Vw‘À`m g§Ho$VñWimda {eê$Z
Vwåhmbm Amåhr ~XZm‘ H$ê$ eH$Vmo. nm`aoQ>oS> gm°âQ>doAa Q>mim
AZoH$OU nm`aoQ>oS> gm°âQ>doAa åhUOo, n¡go Z XoD$Z {dH$V KoVbobo
a°Ýg‘doAaÀ`m Q>moù`m gm°âQ>doAaMm dmna H$aVmV. AZ{YH¥$VarË`m KoVbobo gm°âQ>doAa
"ìhm`agMo Oo A°Q>H$ hmoVmV, Vo naXoemVyZ hmoVmV. a°Ýg‘doAaÀ`m AmnU dmnabo Va Amnë`mbm ìhm`agMm H$m`‘ YmoH$m AgVmo.
Q>moir‘Ü`o a°Ýg‘doAa ~ZdUmar EH$ Q>moir doJir Am{U Vr {dH$Umar gm°âQ>doAa {dH$Umè`m H§$nÝ`m B§Q>aZoQ>daVr EImXm ìhm`ag AWdm
EH$ Q>moir AgVo Va {VMm dmna H$aUmar Q>moir doJir AgVo. {VMm ‘moR> YmoH$m {Z‘m©U Pmbm Va Ë`mÀ`m ~MmdmgmR>r Omo AnS>oQ> [abrO
dmna Ho$ë`mZ§Va n¡go dgyb H$aUmar Q>moir doJir AgVo. Aem H$aVmV Vmo AZ{YH¥$V gm°âQ>doAa dmnaUmè`mbm {‘iy eH$V Zmhr. ho
doJdoJù`m Q>moù`m AmV§aamï´>r` ñVamda H$m‘ H$aV AgVmV. AnS>oQ> {‘idÊ`mMm à`ËZ Oa nm`aoQ>oS> gm°âQ>doAa dmnaUmao ¿`m`bm
Jobo Va gm°âQ>doAa H§$nÝ`m§Zm Amnë`m nm`aoQ>oS> gm°âQ>doAaMr ‘m{hVr
I§S>UrMo gmYZ H$iVo, ‘J Vo Vw‘Mo gm°âQ>doAa ~§X H$ê$Z Q>mH$VmV qH$dm Vwåhr Oa
gm`~a h„m hm Hw$R>bmhr gr‘maofm OmUV Zmhr. Ë`m§À`mgmR>r gd©
OJ EH$ gm`~a ñnog Amho. Vo `m gm`~a ñnogda gmaIm h„m H$aV
ahmVmV. Ë`m§Mo Hw$R>ë`mhr Xoemer H$mhrhr XoUoKoUo ZgVo. gm`~a
JwÝhoJma I§S>Ur ~rQ>H$m°BZ MbZmV ‘mJVmV. ~rQ>H$m°BZ EH$ OJì`mnr
MbZ Amho. B§Q>aZoQ>da dmnaÊ`mgmaIo AgVo. ^maVmV AmnU ~rQ>H$m°BZ
H$m`Xoera ‘mZV Zmhr. ho Ago JwÝhoJma Ooìhm a°Ýg‘doAaMm dmna H$ê$Z
h„m H$aVmV. Voìhm Vw‘À`mH$S>o AgUmao gd© g§JUH$ {ZH$m‘r hmoD$Z
OmVmV. ¶mMm AW© Agm H$s, Vw‘À`m g§JUH$mVrb

50 Owb¡ 2017
Iyn gmao g§JUH$ dmnamV Agmb Va Vw‘À`mdaVr H$m`Xoera H$madmB© Ho$bmM Va Vwåhm§bm Vo B§Q>aZoQ>À`m
H$aVmV, qH$dm Vwåhm§bm gd© gm°âQ>doAa g§JUH$m§gmR>r KoÊ`mg ^mJ AhdmbmV {‘iy eH$Vo.
nmS>VmV. Amnë`mH$S>o, ho VwQ>n§Oo n¡go dmMdÊ`mgmR>r AmnU nm`aoQ>oS> n gm`~a h„m Pmbm Am{U Vw‘Mo g§JUH$ gm¶~a ‘hmJwê$
gm°âQ>doAa dmnaVmo Am{U ‘moR>çm g§H$Q>mbm gm‘moao OmVmo. H$mob‘S>bo, Va ‘J H$m` H$aUma? ‘J
Vw‘Mm ~Mmd ’$º$ Vw‘Mr EH$ Mm§Jbr gd` H$ê$ eH$Vo Am{U Vr
gm`~a hëë¶mnmgyZ Agm H$am ~Mmd åhUOo Amnë`m S>oQ>mMm {Z`{‘VnUo ~°H$An KoUo.
n AmnU dmnaV Agbobr Am°naoqQ>J {gñQ>‘ AnS>oQ>oS> Agmdr.
n Vw‘À`mH$S>o EImXmVar A±Q>rìhm`ag Agm`bmM nm{hOo. ~°H$An R>odm
A±Q>rìhm`ag Zoh‘r AnS>oQ>oS> Agmdm. Vw‘À`mH$S>o OwZm A±Q>rìhm`ag ~°H$An KoVmZm
Agob Va Vmo H$mhrM H$m‘mMm ZgVmo. H$mhr Jmoï>tMr
n Vw‘À`mH$S>o ’$m`a dm°b Agm`bm nm{hOo. ’$m`a dm°b‘wio H$miOr KoVbr
B§Q>aZoQ>darb Aûcrb Am{U YmoH$mXm`H$ g§Ho$VñWimda Vwåhr nm{hOo Ogo bhmZ
Vw‘À`m H$m¶m©b¶mVrb ñQ>m’$bm OmÊ`mnmgyZ ‘‚mmd H$ê$ eH$Vm, Am°{’$g‘Ü`o XmoZ
Am{U Varhr Oa Hw$Ur Aem g§Ho$VñWimda CKS>Ê`mMm à`ËZ hmS>© {S>ñH$ R>odUo
JaOoMo Amho EH$
S>rS>rAmoEg d a°Ýg‘doAa h„m Am°{’$g‘Ü`o Am{U
n¡go CH$iÊ`mgmR>rÀ`m CÔoemZo Oo gm`~a h„o hmoVmV Ë`mV EH$ KamV. Ë`m
AOyZ XmoZ àH$ma AmhoV, EH$ åhUOo S>rS>rAmoEg h„m Am{U Xwgam hmS>© {S>ñH$Mm amoO
a°Ýg‘doAa h„m. S>rS>rAmoEg hëë¶m‘Ü`o EH$mM doir Q>mJ}Q>oS> ~°H$An KoD$Z Ë`m AnS>oQ>S> R>odmì`m. Ago Oa Vwåhr H$aV Agmb
gìh©adaVr doJdoJù`m g§JUH$mVyZ doJdoJù`m ^mJmVyZ h„m Ho$bm qH$dm H$am`bm bmJbmV Va {H$Vrhr ‘moR>m gm`~a A°Q>H$ PmbmM Va
OmVmo. AWm©V Ag§»` [a¹o$ñQ> nmR>dë`m OmVmV. gìh©abm Ago gd© ‘erZ Vwåhr ’$m°a‘°Q> H$ê$Z Xwgè`m {XdernmgyZM Vwåhr Vw‘Mo H$m‘
dmQ>Vo H$s Vmo A{YH¥$V [a¹o$ñQ>Zo gìh© H$aÊ`mV Jw§J Amho. nyd©dV H$ê$ eH$Vm. nU Oa ~°H$An Zgob Va XmoZ Jmoï>r hmoVmV,
àË`jarË`m ‘mÌ gd© ImoQ>çm [a¹o$ñQ> nmR>dV AgVmV OoUoH$ê$Z Vmo Amnbm ì`dgm` nyd©dV hmoV Zmhr Am{U Amnbo Šbm`§Q>, J«mhH$
gìh©a Ag§»` [a¹o$ñQ>Zo `m§À`m g‘moahr AmnU Vm|S>Ker nS>Vmo. J«mhH$mbm Ago dmQy> eH$Vo H$s
bmoS> hmoVmo Am{U Iè`m øm ì`º$sbm øm H§$nZrbm ‘r ‘mPm S>oQ>m ‘moR>çm {dœmgmZo XoVmo Am{U
A{YH¥$V [a¹o$ñQ>bm Vmo hm ‘mÂ`m S>oQ>mer IoiVmo qH$dm Amnë`m S>oQ>mbm gwa{jV R>odÊ`mMr
godm nwady eH$V Zmhr. øm H§$nZrMr Hw$dV Zmhr. Hw$R>ë¶mhr S>oQ>mMo ~°H$An KoUo JaOoMo Amho.
S>rS>rAmoEg h„m H$aUmao Oa Vwåhm§bm hmS>© {S>ñH$da ~°H$An KoUo O‘V Zgob Va, Vwåhr ŠbmCS>
gm°âQ>doAa ho B§Q>aZoQ>Mm da ~°H$An KoD$ eH$Vm. h„r ñdñV XamV ŠbmD$S> ~°H$An n`m©` gd©
Xwgam ^mJ åhUOo "S>mH©$ ZmJ[aH$m§gmR>r CnbãY AmhoV. OodT>m Mm§Jbm ~°H$An VodT>m OmñV
do~' ¶mV {‘iVmo. "S>mH©$ Vw‘Mm S>oQ>m gwa{jV amhmVmo.
do~' hm B§Q>aZoQ>nojm
OmñV ‘moR>m Amho. `mMr gm`~a gwajm g§ñH¥$Vr
CbmT>mb OmñV nQ>rZo hmoV AgVo. S>rS>rAmoEg h„m H$aUmao gm`~a hëë`mnmgyZ ~Mmd H$aÊ`mgmR>r gm`~a gwajoMr g§ñH¥$Vr
gm°âQ>doAa qH$dm ~m°Q>ZoQ> `mMr arVga {dH«$s hmoVo. Ago gm°âQ>doAa Vwåhr Oa Vw‘À`m H$m¶m©b¶mV AWdm H§$nZrV H$ê$ eH$bm Va S>oQ>mMr
{dH$ë`mZ§Va Ë`mÀ`m nwT>Mr J«mhH$ godmhr Vo nwadVmV. gJio gwajm hm Xwæ`‘ ^mJ hmoB©b. gd©OU S>oQ>m Am{U Ë`mÀ`m gwajo~m~V
AJXr arVga gwê$ AgVo. ¶mMm Omo ì`dhma Ë`mV n¡go ho gOJ amhVrb.gm`~a gwajm hm OrdZmMm EH$ ^mJ ~ZyZ OmB©b ‘J
"~rQ>H$m°BZ' ñdê$nmV, amoI ñdê$nmV qH$dm dñVw{d{Z‘`mÀ`m Hw$R>bmhr gm`~a h„m ‘J Vmo XoemVyZ dm naXoemVyZ Pmbm Var Vw‘Mr
ñdê$nmV åhUOo "Vwåhr ‘bm gm°âQ>doAa Úm, ‘r Vwåhmbm Q>r‘ Ago gm`~a h„o naVyZ bmdm`bm gj‘ Agob.
A‘brnXmW© XoVmo' BË`mXr ê$nmV hmoVmo. n¡go CH$iÊ`mMm Xwgè`m
àH$maMm h„m åhUOo " a°Ýg‘doAa', ¶mMm ‘amR>r‘Ü`o AZwdmX
Agm hmoB©b H$s, I§S>Ur CH$iUmam Hw$R>bmhr g§JUH$s` àmoJ«m‘ - A°S>. àem§V ‘mir
Á`mbm AmnU "ìhm`ag' åhUy eH$Vmo. gm`~a H$m`Xm Am{U gwajm VÁk
nn

Owb¡ 2017 51
A{^Zd
EH$m AmJù¶m b¾mMr Jmoï>
R>m‘ am{hbo.
lr. {d^wVo ho ‘wiMo bmVya {OëømVrb ZioJmdMo. EH$ hþema Am{U
YS>mS>rMo J«m‘godH$ åhUyZ Amnë`m H$ma{H$XuÀ`m gwadmVrbmM Ë`m§Zr
Amnbr AmoiI {Z‘m©U Ho$br Amho. hrM YS>mS>r XmIdrV Ë`m§Zr
J«m‘ñWm§Zm VËH$mbrZ gan§M bVm ghmUo, {dÚ‘mZ gan§M {d‘b {~Þa
`m§À`mgh KamoKar OmD$Z g‘OdÊ`mMm à`ËZ Ho$bm. d¡`{º$H$ Am{U
gmd©O{ZH$ ñdÀN>VoMo ‘hÎd g‘OmdyZ gm§{JVbo. {d{dY ~¡R>H$mVyZ
‘mJ©Xe©Z Ho$bo. {dñVma A{YH$mar àëhmX {~ã~o Am{U J«m‘{dH$mg
A{YH$mar g§O` {Jar `m§ZrXoIrb ~¡R>H$m§‘YyZ lr. {d^wVo `m§Mo CXmhaU
XoV J«m‘ñWm§Zr JmdmgmR>r nwT>mH$ma KoÊ`mMo AmdmhZ Ho$bo. lr. {d^wVo

{g Þa VmbwŠ`mVrb {hdao Jmd hmJUXmar ‘wº$ H$aÊ`mÀ`m


àemgZmÀ`m à`ËZm§Zm `e `oV ZìhVo. Aem doir VéU
J«m‘godH$ {H$emoa {d^wVo `m§Zr Jmd hmJUXmar‘wº$ hmoB©n`ªV {ddmh Z
Jmd hmJUXmar‘wº$ Pmë`m{edm` {ddmh Z H$aÊ`mMm {Zü`
Ho$ë`mda J«m‘ñWm§ZrXoIrb ‘mÂ`mdaÀ`m ào‘mnmoQ>r em¡Mmb`
H$aÊ`mMm {Zü` Ho$bm. ~mhoaÀ`m {OëømVrb VéU Amnë`mgmR>r ~m§YÊ`mg gh‘Vr Xe©dbr. gdmªZr ghH$m`© Ho$ë`mZoM ho eŠ`
d¡`{º$H$ Am`wî`mVrb AmZ§XmMmhr Ë`mJ H$arV Agë`mMo nmhÿZ hmoD$ eH$bo. JmdmÀ`m {dH$mgmV H$mhrVar `moJXmZ {Xë`mMm
J«m‘ñWXoIrb nwT>o gagmdbo....Am{U Ad¿`m H$mhr ‘{hÝ`mVM Jmd AmZ§X Amho.
hmJUXmar‘wº$ Pmbo. - {H$emoa {d^wVo, J«m‘godH$
{gÞanmgyZ gmYmaU 15 {H$bmo‘rQ>a A§Vamda Agboë`m {hdao
JmdmV EHy$U 351 Hw$Qw>§~ AmhoV. Ë`mn¡H$s 174 Hw$Qw>§~m§H$S>o em¡Mmb`
hmoVo. Cd©[aV 177 Hw$Qw>§~ em¡Mmb` ~m§YÊ`mgmR>r nwT>o `oV ZìhVo. `m§À`m {ZU©`m‘wio J«m‘ñWm§À`m ‘mZ{gH$VoV hiyhiy n[adV©Z Pmbo.
VËH$mbrZ ‘w»` H$m`©H$mar A{YH$mar gwIXod ~ZH$a `m§Zr {gÞa Xaå`mZ OyZ 2016 ‘Ü`o lr. {d^wVo `m§Mm gmIanwS>m Pmbm.
VËnydu JmdmV 2014-15 ‘Ü`o 14 Am{U 2015-16 ‘Ü`o 107
{d^wVo `m§Zr Mm§Jbo CXmhaU àñVwV Ho$bo Amho. EImÚmÀ`m
Hw$Qw>§~m§Zr em¡Mmb` ~m§Ybo hmoVo. `m Hw$Qw>§~m§Zm én`o 12 hOmamà‘mUo
g‘n©U ^mdZoZo Mm§Jbo H$m‘ H$go hmoVo ho {hdao JmdmV {XgyZ Ambo
àmoËgmhZna AZwXmZ XoÊ`mV Ambo. Cd©[aV 56 Hw$Qw>§~m§H$S>o em¡Mmb`
Amho. {gÞa VmbwŠ`mV BVahr J«m‘godH$m§Zr Mm§Jbo H$m‘ Ho$bo
Zgë`mZo Ë`m§Zr {ddmhmMm ‘whyV© {Z{üV H$aÊ`mg ZH$ma {Xbm. JmdmV
Amho. Ë`m‘wio VmbwH$m bdH$aM hmJUXmar‘wº$ hmoB©b.
Ë`m§À`m {ddmhmMr Am{U Ë`mgmR>r em¡Mmb` ~m§YÊ`mMr MMm© hmoD$
- aËZmH$a nJma, JQ> {dH$mg A{YH$mar
bmJbr. AIoa Am°JñQ> 2016 ‘Ü`o am{hboë`m gd© em¡Mmb`m§Mo H$m‘
nyU© hmoD$Z Jmd hmJUXmar‘wº$ Omhra Pmbo. C[Ôï> nyU© Pmë`mZo {d^wVo
n§Mm`V g{‘Vr `oWo KoVboë`m `m§Zr {ddmh {Z{üV Ho$bm. 21 E{àb amoOr Ë`m§Mm {ddmh CXJra
~¡R>H$sV em¡Mmb` C^maUrgmR>r VmbwŠ`mVrb g§J‘ ¶oWo g§nÞ Pmbm.
J«m‘ñWm§Zm V`ma H$aÊ`mMo AmìhmZ Jmd hmJUXmar‘wº$ hmoÊ`mÀ`m AmZ§XmEdT>mM AmZ§X J«m‘ñWm§Zm lr.
H$moU ñdrH$maob, Agm ghO àý {d^wVo `m§À`m {ddmh gmohù`mMm Amho. AmO g§nyU© Jmd Ë`m§À`m
CnpñWV Ho$bm AgVm lr. {d^wVo d¡dm[hH$ OrdZmVrb AmZ§XmMr H$m‘Zm H$arV Ë`m§Zm ew^oÀN>m XoV
`m§Zr AmìhmZ ñdrH$mabo. EdT>oM Amho. Ë`m§À`m à{VkoZo Jmdmbm EH$Ì hmoD$Z Mm§Jbo H$m‘ H$aÊ`mMr
Zìho Va Jmd hmJUXmar‘wº$ hmoB©n`ªV D$Om© {Xbo Amho.
b¾ Z H$aÊ`mMm {Zü` ~mobyZ
XmIdbm. H$mhtZr Ë`m§Zm `mnmgyZ - S>m°. {H$aU ‘moKo
namd¥Îm H$aÊ`mMmXoIrb à`ËZ {Oëhm ‘m{hVr A{YH$mar, Zm{eH$
Ho$bm. ‘mÌ Vo Amnë`m {Zü`mda nn

52 Owb¡ 2017
Obg‘¥Õ JmoioJmd Amnbo Jmd

XwîH$mir n[apñWVrV ^rfU nmUrQ>§MmB©Mm gm‘Zm H$aUmao Am{U Q>±H$ada Adb§~yZ AgUmao JmoioJmd (Vm. IwbVm~mX, {O. Am¡a§Jm~mX)
Q>±H$a‘wº$sH$S>o dmQ>Mmb H$aV Amho. n{hë`m dfu Pmboë`m Ob`wº$ {edmaÀ`m H$m‘mZ§Va Am{U AmVm nmUr ’$mC§S>oeZÀ`m dm°Q>a H$n ñnY}V
gh^mJr hmoD$Z JmoioJmdZo Obg§YmaUm‘Ü`o ‘hÎdnyU© Q>ßnm JmR>bm Amho. ‘mÝgyZnyd© n{hë`mM nmdgmZo {edma "Ob`wº$' Pmbo Amho.

am‘ `m§Zr ‘hgyb A{YH$mar d H$‘©Mmè`m§gh l‘XmZmVyZ


Ad¿`m XmoZ VmgmV d¥jmamonUmgmR>r gmS>onmM hOma IÈo> ImoXyZ
{dH«$‘ Zm|Xdbm.

{d{hatZm nmPa
H¥$fr {d^mJmÀ`m dVrZo ‘moR>çm à‘mUmda Obg§YmaUmMr
H$m‘o Pmbr. JmoioJmdÀ¶m eoV{edmamV ‘mÝgyZnyd© Pmboë`m
nmdgm‘wio ‘moR>çm à‘mUmV nmUr gmMbo AgyZ {edma Ob`wº$
Pmbo Amho. ^yJ^m©Vrb nmÊ`mÀ¶m nmVirV dmT> Pmë`mZo
AZoH$ eoVH$è`m§À`m {d{hatZm n{hë`mM nmdgmV nmPa ’w$Q>bm
Amho. eoVH$è`m§À`m {d{hatMr, ~moAadobÀ`m nmÊ`mMr nmVir
dmT>br Amho. `m dfu Mm§Jbm nmD$g nS>bm Va JmoioJmd
{edmamV 23 H$moQ>r 50 brQ>a nmÊ`mMm gmR>m hmoUma Amho.

E H$OwQ>rZo JmoioJmd XwîH$mi‘wº$ V`ma H$aÊ`mMm g§H$ën JmdmZo


Ho$bm Amho. Ob`wº$ {edma d dm°Q>aH$n ñnY}À`m ‘mÜ`‘mVyZ
JmoioJmd Obg‘¥ÕrH$S>o dmQ>Mmb H$aV Amho. JmoioJmd‘Ü`o gwê$ g§H$ën{gÕr
{nÊ`mÀ`m nmÊ`mgmR>r Q>±H$ada Adb§~yZ amhÊ`mMr doi AmVm

Agboë`m Obñdmdb§~Z OZOmJ¥Vr H$m`©H«$‘mVyZ JmdmMo {edma {nÊ`mÀ`m nmÊ`mgmR>r J«m‘ñWm§Zm dUdU ^Q>H§$Vr H$amdr bmJVo. hm Ìmg
nmUrXma hmoV Amho. l‘XmZmVyZ VgoM `§Ìgm‘wJ«rVyZ Pmboë`m H$m`‘Mm Xya H$aÊ`mgmR>r JmoioJmd Obg‘¥Õ H$aÊ`mMm Amåhr g§H$ën Ho$bm
H$m‘m§VJ©V dfm©H$mR>r Odinmg 23 H$moQ>r 50 bmI brQ>a Amho. nmUr ’$mC§S>oeZZo emóewÕ V§Ì nÕVrZo ‘mJ©Xe©Z Ho$ë`m‘wio ‘mWm Vo
nmUrgmR>m `oWo hmoUma Amho. JmdMo gan§M g§Vmof Omoer `m§Zr nm`Wm H$m‘ Pmbo Amho. nmM df} gVV H$m‘ Ho$bo OmUma
J«m‘ñWm§Zm nmÊ`mMo ‘hÎd nQ>dyZ XoV `m ‘mo[h‘oV gh^mJr H$ê$Z AgyZ {edmamV gmS>onmM hOma PmS>o bmdyZ JmoioJmd
KoVbo. XwîH$mi‘wº$ Jmd V`ma H$aÊ`mMm Am‘Mm g§H$ën Amho.
bmoH$gh^mJ - g§Vmof Omoer, gan§M JmoioJmd
Q>±H$a‘wº$sH$S>o dmQ>Mmb H$aVmZm JmdmVrb àË`oH$ Hw$Qw>§~mMo
dm°Q>a ~OoQ> (nmUr AW©g§H$ën) V`ma H$aÊ`mV Ambo. Ob`wº$
{edmaÀ`m H$m‘mgmR>r ^maVr` O¡Z g§KQ>ZoZo Oogr~r, nmoH$boZ ‘erZ JmoioJmdH$am§Zm `oUma Zmhr. nmUr ’$mC§S>oeZMr dm°Q>a
CnbãY H$ê$Z {Xbo. H¥$fr {d^mJmZo S>rn grgrQ>r, g‘VbMa, H$n ñnYm© Va Ho$di EH$ ‘mÜ`‘ Amho. J«m‘ñWm§Zr EH$OwQ>rZo {dH$mgmMr
bKwqgMZ {d^mJmZo {g‘|Q> ~§Ymao ~m§YyZ nmdgmMm àË`oH$ W|~ O{‘ZrV dmQ> ñdV…hÿZ {ZdS>ë`mZo {nÊ`mÀ`m nmÊ`m~amo~aM eoVH$è`m§À`m
{OadÊ`mgmR>r à`ËZ Ho$bo. JmdmOdirb ZXr-Zmbo ImobrH$aUmMo eoVrÀ`m qgMZmMr AS>MU Xya hmoÊ`mg ‘XV hmoUma Amho. JmoioJmd
H$m‘ H$aÊ`mV Ambo. dm°Q>a H$n ñnY}VyZ àoaUm KoD$Z 8 E{àb Vo 22 `oWrb Obg§YmaUmÀ`m Midirbm AZoH$m§Zr ^oQ> XoD$Z JmdH$è`m§À`m
‘o `m Xaå`mZ 45 {Xdg l‘XmZmVyZ Va 640 Vmg nmoH$boZÀ`m ‘XVrZo H$m`m©Mo H$m¡VwH$ Ho$bo Amho.
V§ÌewÕ H$m‘ H$aÊ`mV Ambo. amÁ`mVrb AmË‘hË`mJ«ñV eoVH$è`m§À`m
650 ‘wbm‘wbtZr VgoM {d{dY ñd`§godr g§ñWm§Zr l‘XmZ Ho$bo. Va 9 - {dO` Mm¡Yar
IwbVm~mX
‘o amoOr ~wÕnm¡{U©‘oÀ`m {Xder Am¡a§Jm~mXMo {Oëhm{YH$mar Zdb {H$emoa nn

Owb¡ 2017 53
ñ‘mQ>© emim
Joë`m XmoZ dfm©nmgyZ AWm©Zo Vm§S>o, dmS>r, nmS>o, dñË`m VgoM JmdmoJmdtÀ`m {Oëhm n[afX emim§‘ܶo {ejUmMo dmao Omo‘mZo dmhÿ bmJbo
AmhoV. hm ~Xb "àJV e¡j{UH$ ‘hmamï´>' `m A{^`mZm‘wio {XgyZ `oVmo. emim [S>[OQ>b Pmë`m AmhoV. aMZmdmX, H¥${V`wº$ AÜ`mnZ nÕVr,
‘mo~mBb {S>[OQ>b emim `mgh AOyZ ZdrZ e¡j{UH$ g§H$ënZm§Mm g‘mdoe H$aʶmV Ambm. àË`oH$ ‘yb AmdS>rZo {eH$bo nm[hOo
hm hoVy R>odyZ H$m‘ Ho$bo Jobo. Ë`m‘wio {O.n.À`m emioH$S>o ~KÊ`mMm nmbH$m§Mm Ñ[ï>H$moZ ~Xby bmJbm Amho.

am Á`mV {ejU {d^mJm‘m’©$V JwUdÎmogmR>r {d{dY `moOZm


am~dÊ`mV `oV AmhoV. 22 OyZ 2015 amoOr ‘w»`‘§Ìr Xod|Ð
’$S>Udrg, {ejU‘§Ìr {dZmoX Vmd‹S>o d {ejU {d^mJmMo àYmZ g{Md
‘r{S>`mMm Iyn ‘moR>m dmQ>m Amho. gmoeb ‘r{S>`mMm Cn`moJ àJV
e¡j{UH$ ‘hmamï´> A{^`mZm‘wio Pmbm. {ejU {d^mJmMo àYmZ g{Md
Z§XHw$‘ma ho ñdV… {ejH$m§À`m {d{dY gmoeb J«wn‘Ü`o gh^mJr Pmbo.
Z§XHw$‘ma `mÀ`m à`ËZmVyZ "àJV e¡j{UH$ ‘hmamï´>' hm emgZ {ZU©` Ë`m§Zr {ejH$m§Zm {OWo AS>MU `oB©b {VWo h‘Img doi H$mTy>Z ‘mJ©Xe©Z
ApñVËdmV Ambm. àË`oH$ ‘yb {eH$bo nm{hOo hm {dMma Ho$bm Jobm. Ho$bo. AmO{‘Vrbm amÁ`mV ìhmQ²g A°nMo {d{dY e¡j{UH$ JQ> V`ma
åhUyZ ho A{^`mZ Iè`m AWm©Zo "emim-g‘mO-{ejH$-{dÚmWu Pmbo AgyZ `mVyZ {ejH$ Am{U emim ZdrZ H$m` H$aVm`oV `mMr
`m§Zm OmoS>Umam "e¡j{UH$ goVy' R>abo Amho. ‘m{hVr Va g‘OVoM. ‘wbm§Zr am~dbobo CnH«$‘, ZmdrÝ`nyU© ~m~tMm
A{^`mZmÀ`m gwédmVrbm OyZ ‘{hÝ`mV {ejU {d^mJmMo àYmZ `mVyZ àgma hmoVmo Amho.
g{Md Z§XHw$‘ma `m§Zr àË`oH$ {OëømÀ`m {R>H$mUr OmD$Z, ho A{^`mZ `m dfu ‘o ‘{hÝ`mV A°pŠQ>ìh Q>rMg© ’$moa‘, H¥${Verb {ejH$
H$m` Amho ho {ejH$m§Zm g‘OmdyZ gm§[JVbo. EH$m§Jr {ejU nÕVrV ‘hmamï´> d ‘hmamï´> A°S>{‘Z n¡Zb, g¥OZ {ejU gm§Jbr d AmVm H$aHo$
Ho$di nwñVH$ EHo$ nwñVH$ Ago hmoVo, Ë`m‘wio {H$VrVar ‘wbo `m XoImo `m ìhmQ²gA°n J«wnMr g§‘obZo nma nS>br. `mVyZ àH$fm©Zo EH$
àdmhmnmgyZ Xwamdbr hmoVr. ‘mÌ Joë`m df©^amnmgyZ {d{dYm§Jr e¡j{UH$ {ZXe©Zmg Ambo Vo åhUOo EHy$Z gmV bmI {ejH$m§n¡H$s ‘moOHo$M
dmXmVyZ ‘wbo ñdV…bm H$m` `oVo` ho gm§Jy bmJbr d emioV a‘y bmJbr. hmoVH$ê$ {ejH$ ñdIMm©Zo Aem {R>H$mUr OmD$Z kmZ KoVmZm {XgV
`m A{^`mZm‘wio ‘wbo {eH$m`bm bmJbr Vrhr Amnë`m AZw^dmVyZ. AmhoV. `mV ‘[hbm {e{jH$mhr R>m‘nUo ^y{‘H$m ‘m§S>VmZm {XgyZ ¶oVmV.
Ë`m§Zm ho ñdmV§Í` `m A{^`mZm‘wio {‘imbo. emioV ~mbñZohr dmVmdaU
V`ma Pmbo. emim EH$m pŠbH$da
{Oëhm n[afXoÀ`m emim§Mr ‘m{hVr EH$m pŠbH$da AmnUm§g
gmoeb ‘r{S>`mMm à^mdrnUo dmna CnbãY hmoVo. `m A{^¶mZm§VJ©V "gab' àUmbrÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ ho
ho A{^`mZ C^o amhÊ`m‘mJo d `eñdrVoH$S>o ZoÊ`m‘mJo gmoeb eŠ` Pmbo. gabÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ emim, {dÚmWu d {ejH$m§Mr

54 Owb¡ 2017
emim {S>[OQ>b Pmë`m...
emim ^oQ>rVyZ ñd`§àoaUm `m A{^`mZmV àm‘w»`mZo {S>[OQ>b emim
OyZnmgyZ A{^`mZmMr gwédmV Pmbr Am{U `mV ‘wbm§Zm H$aÊ`mH$S>o ^a XoʶmV Ambm. 2005 nmgyZ {ejU
aMZmdmXr dJ© nÕVrZo {eH$dmdo Ago gm§{JVbo Jobo. 2010 OmbZm {OëømVrb A{Zb gmoZwZo `m {ejH$mZo
‘Ü`o {ejU h¸$ H$m`ÚmMr A§‘b~OmdUr Pmbr `mZwgmaM `mMr ‘whÿV©‘oT> amodbr hmoVr. {Vbm ‘yV© ê$n XoÊ`mMo H$m‘ g§Xrn Jw§S>
`m R>mUo {OëømVrb EH$m {ejH$mZo H$ê$Z XmIdbo. Ë`m§Zr
‘wbm§Zm aMZmdmXr nÕVrZo {eH$dmdo Ago Z‘yX Ho$bo nñQ>onmS>mgma»`m XwJ©‘ ^mJmVrb Am{XdmgtÀ`m ‘wbm§Zm B§Q>aA°pŠQ>ìh
AgVmZm `§ÌUoZo d {ejH$m§Zr hr ~m~ Jm§^r`m©Zo KoVbr Zmhr. nÕVrZo {eH$dyZ {S>[OQ>b A{^`mZmg JVr {Xbr. `mMmM ’$m`Xm
Aem doir aMZmdmXr nÕVr H$er Amho ho {ejH$m§Zm àË`j Agm Pmbm H$s, JmdmoJmdrÀ¶m JwéOtZr JmdmV {’$ê$Z B©-ŠbmggmR>r
AZw^dVm `mdo `mgmR>r gmVmam {OëømVrb 'Hw$‘R>o [~Q>' {d{dY ‘mÜ`‘mVyZ bmoH$dJ©Ur O‘m H$ê$Z ‘wbm§Zm `m AmYw{ZH$
~Kmd`mg amÁ`mÀ`m H$mݶmH$monè`m§VyZ {ejH$ `m`bm bmJbo. àdmhmer OmoS>Vo Ho$bo.
‘mJrb VrZ dfm©nmgyZ Jm¡ar nmQ>rb `m Zm{eH$ {OëømVrb ‘[hbm {e{jHo$Zo "~mbñZohr'
Hw$‘R>o `oWo kmZaMZmdmXr g§Ho$VñWi V`ma H$ê$Z A{^`mZmg JVr XoÊ`mV ‘mobmMr ^y{‘H$m
arVrZo ‘wbo ñdV… H$go ~Omdbr. AmO{‘Vrg amÁ`mV 34000 ‘mo~mBb {S>[OQ>b emim Va
{eH$VmV d {ejH$ Ho$di 33000 emim {S>[OQ>b Pmë`mV. `mVyZ ‘wbo {dkmZ, ^yJmob `m
{df`mVrb H$R>rU g§~moY Va ghO g‘OmdyZ KoV AmhoV. ¶m‘wio
gwb^H$mMr ^y{‘H$m CnpñWVrMo à‘mUhr dmT>bobo Amho.
~OmdVmo ho BVa {ejH$m§Zr
nm[hbo. XJS>, {MMm|Ho$, XwîH$miVhr H$moQ>çdYtMm bmoH$gh^mJ
H$mS>çm `mgh AZoH$ n[agamV ghO CnbãY hmoUmè`m XwîH$mir ^mJmVrb ‘amR>dmS>çmV {ejH$ Am‘À`m ‘wbm§gmR>r
gm{hË`mVyZ d aMZmdmXr AmaoIZo `mVyZ `oWrb ‘wbo 100 Q>¸o$ [OdmMo amZ H$aV AmhoV ho ~KyZ nmbH$ emioÀ`m nmR>r‘mJo C^o
àJV Pmbr. ho ñdmZw^d KoD$Z {ejH$ Amnmnë`m emioV Jobo. am{hbo.
{VWo OmD$Z dJm©Vrb ~mH$S>r ~mhoa H$mTy>Z ‘wbm§gmR>r hmVmZo H$mhr VmbwŠ`mMr àmV{Z[YH$ CXmhaUo Úmd`mMr Pmë`mg na^Ur
aMZmdmXr AmaoIZo AmIbr. ‘wbo {eH$m`bm gwédmV Pmbr. {OëømVrb nyUm© `oWrb JQ>{ejUm{YH$mar {dÇ>bamd ^wgmao `m§Zr
AmOnmdoVmo Hw$‘R>o ~rQ>, M§Ðnya {OëhmVrb VmS>mir, Zm{eH$ "OmJa {ejUmMm' `m CnH«$‘mVyZ Mma ‘[hÝ`mV XmoZ H$moQ>tMm
bmoH$gh^mJ Jmoim H$ê$Z g§nyU© VmbwŠ`mVrb emim§Mo ê$nS>o ~Xbbo.
{OëhmVrb {Z’$mS>, hdobr, VgoM bmVya, {‘aO d H¥${V`wº$
Zm§XoS> {OëømVrb hXJmd `m {R>H$mUr JQ>{e{jUm{YH$mar `oanwbdma
AÜ`mnZ nÕVrZo H$go {eH$dmdo ho gm§JUmar H|$Oi `m `m§Zr AgoM bmoH$gh^mJmVyZ emim§Mo ê$nS>o ~Xbbo. `m {R>H$mUr
àoaUmXm`r emim§Zm; EHy$U gmV bmI {ejH$m§n¡H$s XmoZ bmI Am{Xdmgr ^mJmVrb Jar~ ‘{hbm§Zr ‘moir {dHy$Z emim§gmR>r XoUJr
{ejH$m§Zr ^oQ> XoD$Z, ñd§`àoaUm KoVbr. `mMm ’$m`Xm {Xbr. ho CXmhaU `m A{^`mZmMr `eñdrVm Xe©dVo. nwUo {OëømVrb
JmdmoJmdr Pmbm. bmoH$gh^mJ d {ejH$ gh^mJmVyZ 254.17 H|$Oi `oWrb ‘w»`mÜ`mnH$ Oo.Ho$. nmQ>rb `m§Zr JmdH$è`m§À`m
H$moQ>tMm {ZYr C^m am{hbm. `mVyZM ‘wbo {eH$m`bm bmJbr. ghH$m`m©Zo JmdmVM XoemVrb n{hbr gmo`rgw{dYm`wº$ XmoZ H$moQ>r
AmO IoS>oJmdmVrb ‘wbo VrZ eãXm§dê$Z AmR>eo eãXmV Jmoï> én`m§Mr emim B‘maV C^mê$Z ‘wbo g‘¥Õ ~Zdbr.
V`ma H$am`bm bmJbr AmhoV. gmo~VM N>moQ>r N>moQ>r Zm{Q>H$m 2646 Am`EgAmo emim§À`m ‘mÜ`‘mVyZ emim§Mr àVdmar
{bhÿZ Vo gmXa nU H$aVmV. gwYmaÊ`mMo ‘hÎdnyU© H$m‘ `m A{^`mZmVyZ Pmbo Amho. OmZodmar
2017 n`ªV amÁ`mVrb 13996 emim ñd§`Kmo{fV 100 Q>¸o$ àJV
åhUyZ Kmo{fV Pmë`mV. JmdmoJmdr e¡j{UH$ dmVmdaU V`ma Pmbo.
B§ËW§^yV ‘m{hVr g§H$[bV Ho$br Jobr. àdoe {ZJ©‘gmaIo A{^boIXoIrb
g‘mO-emim-A{YH$mar-{ejH$ ho KQ>H$ ¶mH$S>o gH$mamË‘Ho$Zo
`mÛmao g§JUH$sH¥$V Pmbo.
~KV AmhoV. `mVyZM ZdrZ e¡j{UH$ pñWË`§Va KS>dÊ`mg ‘hmamï´>
EìhT>çmdaM Z Wm§~Vm `m A{^`mZmV KoVë`m Joboë`m MmMÊ`m§Mo
g‚m Pmbm Amho.
JwUXoIrb gabÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ àW‘M Am°ZbmBZ ^ê$Z JwUdÎmo~m~Vhr
A{YH$m{YH$ nmaXe©H$Vm AmUbr. {dÚmWu nmoQ>©bÀ`m ‘mÜ`‘mVyZ
~moJg nQ>g§»`m XmIdyZ AZwXmZ bwQ>Umè`m ~è`mM ImgJr {ejU - g§Vmof ‘wgio
g§ñWm§ZmXoIrb Mmn ~gbm. gh{ejH$ {O.n.àm.em.Jw§S>odmS>r, OmbZm
nn

Owb¡ 2017 55
‘VXma amOm: bmoH$emhrMm YmJm
{d{dY OmVr, Y‘©, àm§V, ^mfm, hdm‘mZ, ^m¡Jmo{bH$ {^ÞVm Aem d¡{dÜ`mZo ZQ>boë`m Amnë`m XoemH$S>o OJmVrb gdm©V ‘moR>m bmoH$emhr Xoe
åhUyZ ~{KVbo OmVo. bmoH$emhr à{H«$`oV {ZdS>UyH$ ho AË`§V ‘hÎdmMo A§J AgVo. Ë`mV gdm©{YH$ ‘hÎdmMm KQ>H$ ‘VXma AgVmo.
‘VXmam§À`m g{H«$` gh^mJm‘wio bmoH$emhrbm ~iH$Q>r àmá hmoVo. Ë`mgmR>r ‘VXma OmJ¥Vr Am{U ‘VXma {ejUmMr à{H«$`m {Za§Va
gwê$ R>odÊ`mÀ`m CÔoemZo AmVm Xadfu 5 Owb¡ hm "amÁ` ‘VXma {Xdg' åhUyZ gmOam H$aÊ`mV `oUma Amho.

^m aVr` amÁ` KQ>ZoÀ`m H$b‘ 324(1) AÝd`o 25 OmZodmar


1950 amoOr ^maV {ZdS>UyH$ Am`moJmMr ñWmnZm H$aÊ`mV
Ambr. ^maV {ZdS>UyH$ Am`moJmMm hraH$ ‘hmoËgd 2011 ‘Ü`o nma
Amnë`m amÁ`mV 5 Owb¡ hm "amÁ` ‘VXma {Xdg' åhUyZ gmOam Ho$bm
OmUma Amho; VgoM `mM {Xder àË`oH$ {OëømV "{Oëhm ‘VXma
{Xdg'XoIrb gmOam Ho$bm OmUma Amho.
nS>bm. VoìhmnmgyZ Am`moJmMm 25 OmZodmar hm ñWmnZm {Xdg "amï´>r` ^maV {ZdS>UyH$ Am`moJmZo amÁ` ‘VXma {Xdg gmOam H$aÊ`mMm
‘VXma {Xdg' åhUyZ gmOam H$aÊ`mMm {ZU©` KoÊ`mV Ambm. ‘VXma AmXoe {Xë`mZ§Va Amnë`m amÁ`mV 1 Owb¡ amÁ` d {Oëhm ‘VXma
OmJ¥Vr {Z‘m©U H$aUo Am{U ‘VXmZmMo à‘mU dmT>{dÊ`mgmR>r {d{dY {Xdg åhUyZ gmOam H$aÊ`mMm {ZU©` KoÊ`mV Ambm hmoVm; na§Vw
CnH«$‘ am~dUo hm Ë`m‘mJrb à‘wI CÔoe Amho. amÁ`mMo ‘mOr ‘w»`‘§Ìr ñdJu` dg§Vamd ZmB©H$ `m§Mr 1 Owb¡ amoOr
O`§Vr AgVo. Ë`m§Mr O`§Vr H¥$fr {XZ åhUyZ gmOam Ho$br OmVo.
‘VXma OmJ¥Vr Ë`m‘wio 1 Owb¡ EodOr AÝ` {Xder amÁ` ‘VXma {Xdg gmOam H$aÊ`mV
amï´>r` ‘VXma {Xdgm{Z{‘Îm Xoe^a {d{dY H$m`©H«$‘m§Mo Am`moOZ `mdm, Aer ‘mJUr dñVy d godm H$amg§X^m©V Pmboë`m {d{Y‘§S>imÀ`m
Ho$bo OmVo; na§Vw ‘VXma OmJ¥VrMo H$m‘ {Za§Va gwê$ amhUo Amdí`H$ {deof A{YdoeZmV gXñ`m§H$Sy>Z H$aÊ`mV Ambr hmoVr. Ë`mZwgma AmVm
Amho. åhUyZ àË`oH$ amÁ`mÀ`m ñVamda ñdV§ÌarË`m "amÁ` ‘VXma 1 Owb¡ EodOr 5 Owb¡ hm amÁ` d {Oëhm ‘VXma {Xdg åhUyZ gmOam
{Xdg' gmOam Am{U {OëhmñVamda "{Oëhm ‘VXma {Xdg' gmOam Ho$bm OmUma Amho.
H$aÊ`mV `mdm, Ago {ZX}e ^maV {ZdS>UyH$ Am`moJmZo àË`oH$ amÁ`mÀ`m
‘w»` {ZdS>UyH$ A{YH$mè`m§Zm {Xbo hmoVo. ^maV {ZdS>UyH$ Am`moJmMo bmoH$emhrMo ~iH$Q>rH$aU
àË`oH$ amÁ`mV ñdV§Ì H$m`m©b` Amho. Ë`mMo à‘wI åhUyZ "‘w»` ^maV {ZdS>UyH$ Am`moJmZo bmoH$emhrÀ`m A{YH$m{YH$ ~iH$Q>rgmR>r
{ZdS>UyH$ A{YH$mar' H$m`©aV AgVmV. Am`moJmÀ`m {ZX}emZwgma AmVm ‘VXmam§‘Ü`o OmJ¥Vr H$ê$Z Ë`m§Mm ‘VXmZ à{H«$`o‘Ü`o gh^mJ

56 Owb¡ 2017
dmT>{dÊ`mÀ`m hoVyZo "ñdrn' (SVEEP- Systematic Voters and PoS>Eo AÝd`o Amnë`m amÁ`mV 26 E{àb
Education Electoral Participation) hm ‘hÎdmH$m§jr H$m`©H«$‘ 1994 amoOr amÁ` {ZdS>UyH$ Am`moJmMr ñWmnZm
hmVr KoVbm Amho. Ë`mA§VJ©V {d{dY ‘mÜ`‘mVyZ ‘VXmam§er g§nH©$ H$aÊ`mV Ambr. amÁ` {ZdS>UyH$ Am`wº$m§À`m àmg§{JH$
gmYyZ bmoH$emhrMo ‘hÎd {deX H$aUo Am{U Hw$R>bmhr ‘VXma ZoV¥ËdmImbr amÁ` {ZdS>UyH$ Am`moJmMo
‘VXmZmnmgyZ d§{MV amhÿ Z`o `mgmR>r gmVË`mZo àVËZ Ho$bo OmV AmhoV. H$m‘H$mO MmbVo.
Ë`mMmM EH$ ^mJ åhUyZ AmVm amÁ` d {Oëhm ‘VXma {Xdg gmOam
Ho$bm OmUma Amho. ^maV {ZdS>UyH$ Am`moJmH$Sy>Z doimodoir `oUmè`m ‘VXma {XdgmMr Cn¶wº$Vm
‘mJ©Xe©H$ gyMZm§Zwgma `m {Xder H$m`©H«$‘mMo Am`moOZ Ho$bo OmUma amÁ` {ZdS>UyH$ Am`moJmH$Sy>Z ‘hmZJanm{bH$m, ZJan[afXm,
AgyZ Ë`mMr O~m~Xmar ‘w»` {ZdS>UyH$ A{YH$mè`m§da AgUma Amho. ZJan§Mm`Vr, {Oëhmn[afXm, n§Mm`V g{‘Ë`m Am{U J«m‘n§Mm`Vr `m
Amnë`m XoemV g§gX, {d{Y‘§S>i Am{U ñWm{ZH$ ñdamÁ` g§ñWm ñWm{ZH$ ñdamÁ` g§ñWm§À`m {ZdS>UwH$m KoVë`m OmVmV. `m
Aer {ÌñVar` bmoH$emhr ì`dñWm Amho. `m ì`dñWoV {ZdS>UwH$m hm {ZdS>UwH$m§gmR>r ^maV {ZdS>UyH$ Am`moJmZo V`ma Ho$bobr {dYmZg^m
AË`§V ‘hÎdmMm KQ>H$ Amho. amï´>nVr, Cnamï´>nVr, bmoH$g^m, ‘VXmag§Km§MrM ‘VXma `mXr dmnabr OmVo. Vr Ho$di g§~§{YV ñWm{ZH$
amÁ`g^m, {dYmZg^m Am{U {dYmZn[afXm§À`m {ZdS>UwH$m ^maV ñdamÁ` g§ñWogmR>r à^mJ{Zhm` {d^mJbr OmVo. `m ~m~tMm {dMma
{ZdS>UyH$ Am`moJmV’}$ KoVë`m OmVmV. H$aVm ñWm{ZH$ ñdamÁ` g§ñWm§À`m {ZdS>UwH$m§À`m Ñï>rZoXoIrb ‘VXma
Zm|XUr Am{U ‘VXmZmMo à‘mU dmT>dÊ`mH$[aVm amÁ` Am{U {Oëhm
‘VXma {Xdg Cn`wº$ R>ê$ eHo$b.
- OJXre ‘moao
OZg§nH©$ A{YH$mar, amÁ` {ZdS>UyH$ Am`moJ, ‘w§~B©
nn

{deof ‘VXma Zm|XUr


^maV {ZdS>UwH$ Am`moJmZo Oo nmÌ d àW‘ ‘VXma AmhoV na§Vw
H$mhr H$maUmA^mdr Ë`m§Mm ‘VXma `mXrV g‘mdoe Pmbm Zmhr
(18-21 df}) Ë`m§Mm ‘VXma `mXrV g‘mdoe H$aÊ`mgmR>r {deof
‘mohr‘ am~dÊ`mMm H$m`©H«$‘ hmVr KoVbm Amho. ‘VXma Zm|XUr
H$aÊ`mgmR>r {deof ‘mohr‘ 1 Vo 31 Owb¡ 2017 `m H$mbmdYrV
am~{dÊ`mV `oUma Amho. `mM Xaå`mZ 8 Owb¡ 2017 (Xwgam
e{Zdma) d 22 Owb¡, 2017 amoOr (Mm¡Wm e{Zdma) `m XmoZ
bmoH$g^oÀ`m amÁ`mV 48; Va {dYmZg^oÀ`m 288 OmJm AmhoV. {XZm§H$mg {deof ‘mohr‘ am~dÊ`mV `oUma Amho.
Ë`mgmR>r Xa 5 dfmªZr ‘VXmZ hmoVo. `m ‘VXmZmH$[aVm {dYmZg^m `m ‘mo{h‘oA§VJ©V emim ‘hm{dÚmb`mV àdoe KoUmè`m
‘VXma g§K{Zhm` ‘VXma `mXr V`ma Ho$br OmVo. ‘VXma `mXr V`ma {dÚmÏ`mªZm Ë`m§À`m àdoe AOm©gmo~VM ‘VXma Zm|XUr AO©hr
H$aÊ`mMo H$m‘ ‘w»` {ZdS>UyH$ A{YH$mar `m§À`m ñdVamdê$Z gVV gwê$ XoÊ`mV `oUma AmhoV. VéU ‘VXmam§Mr g§»`m dmT>mdr. `m CÔoemZo
AgVo. doimodoir ‘VXma Zm|XUr Am{U ‘VXma `mÚm AÚ`mdVrH$aU ^maV {ZdS>UwH$ Am`moJmÀ`m gyMZoZwgma ‘hm{dÚmb`mV àdoe
‘mohr‘XoIrb am~dbr OmVo. d`mMr 18 df© nyU© H$aUmam àË`oH$ nmÌ KoVmZmM {dÚmÏ`mªH$Sy>Z àdoe AOm©gmo~VM Z‘wZm-6 gwÕm KoÊ`mV
ZmJ[aH$ Amnbo Zmd ‘VXma `mXrV Zm|Xdy eH$Vmo qH$dm ZmdmV AWdm `oUma Amho. Á`m {dÚmÏ`mªMo d` 18 dfm©nojm H$‘r Amho. Aem
nÎ`mV XwéñVr Agë`mg Ë`mhr H$ê$ eH$Vmo. {dÚmÏ`mªH$Sy>Z ^{dî`mVrb ‘VXma åhUyZ à{Vkm nÌ {bhÿZ KoÊ`mV
`oUma Amho. VgoM àË`oH$ J¥h{Z‘mU© g§ñWo‘Ü`o OmD$Zhr Zm§d
g§{dYmZmË‘H$ O~m~Xmar Zm|XUrMr à{H«$`m am~{dÊ`mV `oUma Amho.
ñWm{ZH$ ñdamÁ` g§ñWm§À`m {ZdS>UwH$m§Mr g§{dYmZmË‘H$ O~m~Xmar A{YH¥$V ‘¥Ë`y Zm|Xdhr‘Yrb ‘¥Ë`y Pmboë`m ì`º$sMo Zmd
amÁ` {ZdS>UyH$ Am`moJmda Amho. 73 d 74 ì`m KQ>Zm XwéñVrZ§Va ‘VXma `mXr‘YyZ dJiÊ`mMr H$m`©dmhrgmR>r {dhrV nÕVrMm
ñWm{ZH$ ñdamÁ` g§ñWm§Zm A{YH$ ~iH$Q>r XoÊ`mV Ambr. Ë`mM~amo~a Adb§~ H$aÊ`mV `oUma Amho.
`m KQ>Zm XwéñVrV ñWm{ZH$ ñdamÁ` g§ñWm§À`m {ZdS>UwH$m§gmR>r àË`oH$ - XÎmm̶ H$moH$ao
amÁ`mV ñdV§Ì amÁ` {ZdS>UyH$ Am`moJmMr ñWmnZm H$aÊ`mMr VaVyX {d^mJr¶ g§nH©$ A{YH$mar, ‘m{hVr d OZg§nH©$ ‘hmg§MmbZmb¶
Amho. Ë`m AZwf§JmZo g§{dYmZmVrb AZwÀN>oX 243 Ho$ Am{U 243 nn

Owb¡ 2017 57
¶oWo H$a ‘mPo OwiVr... ñ‘aU

gd© emgH$s` d {Z‘emgH$s` H$m`m©b`mV 23 Owb¡ amoOr bmoH$‘mÝ` ~mi J§JmYa {Q>iH$ Am{U 1 Owb¡ amoOr dg§Vamd ZmB©H$ `m§Mr
O`§Vr gmOar hmoV Amho, Ë`m§À`m H$m`m©Mr WmoS>Š`mV ‘m{hVr...

bmoH$‘mÝ` ~mi J§JmYa {Q>iH$ dg§Vamd ZmB©H$


Wmoa ^maVr` ZoVo, ^JdX²JrVoMo AmYw{ZH$ `dV‘mi {OëømVrb nwgX VmbwŠ`mVrb
^mî`H$ma d àmÀ`{dÚm n§{S>V. Ë`m§Mm OÝ‘ Jhþbr `oWo 1 Owb¡ 1913 amoOr dg§Vamd
aËZm{Jar `oWo 23 Owb¡ 1856 amoOr Pmbm. ZmB©H$ `m§Mm gYZ eoVH$ar Hw$Qw>§~mV OÝ‘
Ë`m§Mo OÝ‘Zmd Ho$ed; na§Vw ~mi hoM Zmd nwT>o Pmbm. ZmJnya {dÚmnrR>mVyZ ~r.E. VgoM
ê$T> Pmbo. {Q>iH$ Hw$Qw>§~mMo ‘yi Jmd {MIbJmd Eb.Eb.~r.nXdr ˶m§Zr {‘idbr. nwgX `oWo
(Vm. Xmnmobr, {O. aËZm{Jar) {Q>iH$m§Mo dS>rb ñdV§ÌnUo d{H$br ì`dgm`mg gwédmV Ho$br.
J§JmYan§V d AmB© nmd©Vr~mB©. 1876 ‘Ü`o Vo nwgX VmbwŠ`mVrb "AmXe© J«m‘ Midir'
~r.E. àW‘ loUrV CÎmrU© Pmbo. Ë`m§Zr V nwT>mH$ma. Ë`m§À`m à`ËZm§‘wio d Vi‘ir‘wio
Eb.Eb.~r. hr nXdr KoVbr. S>o¸$Z H$m°boO‘Ü`oM {Q>iH$ Am{U Ë`m§Mo ñdV:Mo Jmd "Jhþbr' ho AmXe© Jmd
AmJaH$a `m§Mm ñZoh O‘bm. `mM gw‘mamg {Z~§Y‘mbmH$ma {dîUwemór ~Zbo. 1952 ‘Ü`o ‘Ü`àXoe ‘§{Ì‘§S>imV ‘hgyb ImË`mMo Cn‘§Ìr
{MniyUH$a `m§Zr gaH$mar ZmoH$ar gmoSy>Z emim H$mT>Ê`mMo R>adbo hmoVo; åhUyZ {Z`wº$s.
Voìhm {Q>iH$ d AmJaH$a XmoKohr ˶m§À¶m gmo~Vrbm hmoVo. 1 OmZodmar 1956 ‘Ü`o amÁ` nwZa©MZoZ§Va OwÝ`m ‘w§~B© amÁ`mV ghH$ma, H¥$fr,
1880 amoOr Ý`y B§p½be ñHy$bMr ñWmnZm Pmbr. {MniyUH$a, {Q>iH$ Xw½Yì`dgm` `m ImË`m§Mo ‘§Ìr åhUyZ {Z`wº$s. ApIb ^maVr` H$m±J«ogMo
d AmJaH$a `m§Zr 1881 ‘Ü`o Am`©^yfU N>mnImZm H$mT>bm Am{U VgoM ‘hmamï´> {d^mJr` H$m±J«og g{‘Vr d H$m`©H$m[aUrMo VoìhmnmgyZ
Ho$gar (‘amR>r) d ‘amR>m (B§J«Or) hr XmoZ d¥ÎmnÌo gwê$ Ho$br. àma§^r gXñ`. 1957 - gmd©{ÌH$ {ZdS>UwH$sV {dYmZg^oV nwgX ‘VXmag§KmVyZ
AmJaH$a Ho$garMo d {Q>iH$ ‘amR>mMo g§nmXH$ hmoVo. Xwgè`m§Xm {ZdS>. ‘hmamï´> ‘§{Ì‘§S>imV H¥$[f‘§Ìr åhUyZ {Z`wº$s. 1960
1884 ‘Ü`o doS>a~Z©, dS©ñdW©, ‘§S>{bH$, Vob§J, Xm§S>oH$a, `.‘mo. - ‘hmamï´> amÁ` ñWmnZoZ§Va amÁ`mÀ`m n{hë`m ‘§{Ì‘§S>imV ‘hgyb
Ho$iH$a, ^m§S>maH$a dJ¡ao à^¥VtÀ`m ‘XVrZo {Q>iH$-AmJaH$am§Zr S>o¸$Z ‘§Ìr åhUyZ {Z`wº$s. 1962-gmd©{ÌH$ {ZdS>UwH$sV ‘hmamï´> {dYmZg^oda
EÁ`wHo$eZ gmogm`Q>rMr ñWmnZm Ho$br. `m g§ñWoV’}$ 1885 ‘Ü`o nwgX ‘VXmag§KmVyZ {Vgè`m§Xm {ZdS> hmoD$Z nwÝhm ‘hgyb ‘§Ìr åhUyZ
’$½`w©gZ ‘hm{dÚmb`mMr ñWmnZm H$aÊ`mV Ambr. {Z`wº$s. ‘w»`‘§Ìr hmoB©n`ªV hoM ImVo Ë`m§À`mH$S>o am{hbo. 5 {S>g|~a
Zo‘ñVm§Mr ^y{‘H$m gmoSy>Z "ñdamÁ` hm ‘mPm OÝ‘{gÕ h¸$ Amho 1963 amoOr ‘hmamï´>mMo ‘w»`‘§Ìr Pmbo.
Am{U Vmo ‘r {‘idrZM', `m ^y{‘Ho$n`ªV bmoH$m§Zm ZoÊ`mMo H$m`©, hm 1967- gmd©{ÌH$ {ZdS>UwH$sV ‘hmamï´> {dYmZg^oda nwgX
bmoH$‘mÝ`m§Mm g§H$ën hmoVm. bmoH$OmJ¥VrMr gmYZo åhUyZ JUnVr d ‘VXmag§KmVyZ Mm¡Ï`m§Xm {ZdS> hmoD$Z 6 ‘mM© 1967 bm ‘hmamï´>mÀ`m
{edO`§Vr `m CËgdm§Zm gmd©O{ZH$ ñdê$n XoÊ`mMr H$ënZm ˶m§Zr nwT>o ‘w»`‘§[ÌnXmda Xwgè`m§Xm EH$‘VmZo {ZdS>. `m gmd©{ÌH$ {ZdS>UwH$sVyZ
AmUbr. nwgX ‘VXmag§KmVyZ nmMì`m§Xm {ZdS> hmoD$Z 14 ‘mM© 1972 bm
‘§S>mboÀ`m Vwé§JmV Ë`m§Zr "JrVmahñ`' hm AË`§V ‘m¡{bH$ J«§W ‘hmamï´>mÀ`m ‘w»`‘§{ÌnXr {Vgè`m§Xm {ZdS> Pmbr. 20 ’o$~«wdmar 1975
{b{hbm. ghm dfmªÀ`m H$mamdmgmZ§Va 15 OyZ 1914 amoOr gaH$maZo ‘hmamï´>mÀ`m ‘w»`‘§[ÌnXmMm amOrZm‘m. 12 ‘mM© 1977- dm{e‘
Ë`m§Zm ‘wº$ Ho$bo. bmoH$g^m ‘VXmag§KmVyZ ImgXma åhUyZ {ZdS>. 18 Am°JñQ> 1979-
˶m§Zr 1 ‘o 1916 amoOr hmo‘ê$b brJ dm qhXr ñdamÁ`g§K qgJmnya `oWo 66 ì`m dfu {ZYZ. dg§Vamd ZmB©H$ ¶m§Mm OÝ‘{Xdg
~oiJmd `oWo ñWmnZ Ho$bm. VËnydu 1915 ‘Ü`oM A°Zr ~oP§Q> `m§Zr H¥¥${f{XZ åhUyZ gmOam H$aʶmV ¶oVmo.
‘Ðmgbm hmo‘ê$b brJ hr g§ñWm ñWmnZ Ho$br hmoVr. hmo‘ê$bMr
Midi {Q>iH$ d ~oP§Q>~mB© ¶m§Zr g§`wº$nUo Mmbdbr. (g§X^© : gm‘mÝ`m§Vrb Agm‘mÝ`- dg§Vamd ZmB©H$ Am{U
H$mobH$mVm `oWrb Eo{Vhm{gH$ H$m±J«og A{YdoeZmgmR>r AÜ`j ‘hmZm`H$ J«§W/‘amR>r {dœH$moe)
åhUyZ {Q>iH$m§Mo Zmd n§. ‘mbdr` `m§Zr gwM{dbo hmoVo; nU VËnyduM
{Q>iH$m§Mo ‘w§~B©V H$mhr {Xdgm§À`m AmOmamZ§Va gaXmaJ¥hmV XohmdgmZ g§H$bZ: JOmZZ nmQ>rb
Pmbo. nn

58 Owb¡ 2017
Owb¡ 2017 59
R.N.I.No. 14140/57/Postal Registration No. MCS-072/2015-17
Posted at Mumbai Patrika Channel Sorting Office, From 12th to 17th July 2017
Date of Publication : 10th of every Month

Visit: www.mahanews.gov.in | Follow Us: /MahaDGIPR | Like Us: /MahaDGIPR | Subscribe Us: /MaharashtraDGIPR

à{V/TO
O.I.G.S. ^maV gaH$ma godmW©
bmoH$amÁ¶ LOKRAJYA

If undelivered, please return to:


àofH$ / From
‘rZb OmoJioH$a
d[að> ghm¶H$ g§MmbH$, ‘m{hVr d OZg§nH©$ ‘hmg§MmbZmb¶
bmoH$amÁ¶ emIm, R>mH$agr hmD$g, 2am ‘Obm,
Oo.EZ. hoa{S>¶m ‘mJ©, ~obmS>© BñQ>oQ>, ‘w§~B© - 400 001

bmoH$amÁ¶ ho ‘m{gH$ ‘hmamï´> emgZmÀ¶m dVrZo ‘wÐH$ d àH$meH$ ‘rZb OmoJioH$a, d[að> ghm¶H$ g§MmbH$, ‘m{hVr d OZg§nH©$ ‘hmg§MmbZmb¶,
‘§Ìmb¶, ‘w§~B© ¶m§Zr àr ‘r{S>¶m gpìh©gog àm.{b. ßbm°Q> Z§. B©Eb /201, Q>rQ>rgr B§S>pñQ´>¶b E[a¶m, E‘Am¶S>rgr, ‘hmno, Zdr ‘w§~B© - 400 704
¶oWo ‘w{ÐV H$ê$Z ‘m{hVr d OZg§nH©$ ‘hmg§MmbZmb¶, ‘§Ìmb¶, ‘w§~B© - 400 032 ¶oWo à{gÕ Ho$bo.
60‘w»¶ g§nmXH$: {~«OwOboe¡ 2017
qgh

You might also like