Për projektimin e Nyjes së marrjes mbi lumen DRINOS jepen:

1. Harta topografike në shkallë 1:25000 (për zonën e ndërtimit).

2. Të dhëna gjeologjike.
- Ndërtimi gjeologjik në boshtin e digës: Flishe
- Ndërtimi gjeologjik në pjesën e derivacionit: Flishe
- Trashësia e aluvioneve në boshtin e digës:7m
3. Hidrologjia.
- Sipërfaqja ujëmbledhëse
- Prurjet maksimale me siguri

p% 0.01 0.1 5 10
Qp 1200 1000 700 590

KËRKOHET
Projektimi i digës me material vendi dhe sistemit të shkarkimit.
A. Relacioni.
1. Zgjidhja e aksit më të përshtatshëm për:
- Vëllimin minimal të veprës.
- Bashkëvendosje optimale.
2. Analiza e gjendjes së materialeve dhe kushteve gjeol-inxhinierike.
3. Analiza për përcaktimin e tipit më të mirë të digës në bazë të (2) dhe
klasifikimi i digës.
4. Përmasimi paraprak i profilit të digës për tipin e zgjedhur (skarpatet, kurorë,
elementi i pafiltrueshëm, filtrat, etj).
5. Llogaritja hidraulike:
- a) Llogaritja e parametrave të filtrimit në trupin e digës (q, kurba e
depresionit).
- b) Llogaritja e filtrit në bazament me një nga metodat.
- c) Kontrolli i parametrave ndaj atyre të lejuar.
6. Llogaritja statike:
- a) Përcaktimi i presionit të poreve.
- b) Përcaktimi i forcës sizmike në lartësi të digës (nx. Siz).
- c) Llogaritja e qëndrueshmërisë së skarpateve për dy kombinime të
ngarkesave.
- d) Llogaritja e qëndrueshmërisë së ekranit e shtresave mbrojtëse të tij.
- e) Llogaritja e qëndrueshmërisë së gurëve të veçantë në skarpatë.
7. Projektimi i filtrave të kundërt.
8. Llogaritja e mbrojtjes së skarpateve të digës.
9. Projektimi i masave kundër filtrimit në bazamentin e digës (perdja e
çimentimit apo dhe drenazhimi i bazamentit).
10. Llogaritja e uljeve dhe gjendja e sforcuar.
11. Zgjidhja e tipit të shkarkuesit dhe llogaritja hidraulike e tij:

1
 - a) Përcaktimi i prurjes së shkarkimit në bazë të klasës së veprës.
- b) Analiza për zgjidhjen e tipit më të mirë.
- c) Llogaritja hidraulike për përmasimin e shkarkuesit.
- d) Lidhja me bjefin e poshtëm (masat për shuarjen e energjisë).

B. Vizatimi.
1. Planimetria e përgjithshme e bashkëvendosjes së veprave.
2. Planimetria e digës.
3. Prerja tërthore me tre profile.
4. Prerje gjatësore e aksit të digës.
5. Prerje gjatësore e shkarkimit.
6. Pjesa kapësë e shkarkuesit.
7. Pjesa fundore e shkarkuesit.
8. Perdja e çimentimit.
9. Detaje me perden, filtrat, kreun e digës, veshjen e skarpatës, detaj i
lidhjes me bazamentin.

2
 A.
1. Zgjidhja e aksit më të përshtatshëm të digës

Duke parë planimetrinë e aksit të dhënë në detyrë ne zgjedhim si aks më të

përshtatshëm për ndërtimin e digës me material vendi duke patur parasysh që:
1. Vëllimi i mbushjes të digës të jetë minimal .
2. Bashkëvendosja e digës me objektet e tjera përbërëse të një disge të jetë sa më
optimale .
3. Gjeologjia e zonës ku ndërtohet diga të jetë e studiuar mirë.
Boshti i digës duhet të zgjidhet në bazë të krahasimeve të varianteve për kushte të
ndryshme natyrale. Në përgjithsi ne e trasojmë në vendin më të ngushtë të zonës së boshtit.
Aksin i zgjedhur varet edhe nga krahasimi tekniko-ekonomik dhe kushtet e zbatimit.

Nxjerrja e profilit tërthor të grykës

Mbasi zgjedhim aksin më të mirë të vendosjes së digës, duke shfrytëzuar dhe
planimetrinë e zonës ku do të vendosim aksin e digës, me anë të rregullave të gjeodezisë
nxjerrim profilin tërthor të digës. Ky është profili natyral i aksit ku do të ndërtohet diga, sepse
në vendin ku vendoset diga ne do ta përpunojmë këtë profil që heqim, d.m.th ta pastrojmë atë
nga bimët e mbira nga copat e gurit që ndodhen në shpat nga prishja e shkëmbit nga agjentët
atmosferik si dhe për të vendosur një lidhje sa më të mirë të të shkëmbit me trupin e digës
duhet që brigjet e aksit ti përpunojmë në formën e një shkallëzimi.

2. Analiza e gjendjes së materialeve dhe kushteve gjeologjike.

Për ndërtimin e digës, më parë duhet të studiojmë patjetër edhe vetitë e bazamentit si:
- Historinë e formimit të bazamentit.
- Rezistencën e formacionit të tabanit.
- Deformueshmërinë e bazamentit.
- Shkallën e çashmërisë së bazamentit.

3
 - Qëndrueshmërinë ndaj ujit.
- Pozicioni i ujrave nëntokësorë.

Në aksin e zgjedhur të digës me material vendi mbi lumin Bistricë sipas të dhënave
gjeologjike kemi një trashësi të aluvioneve prej 7 m që ndodhet mbi formacion flishesh që
është përzierie shtresore argjile dhe zhavorri dhe duke qënë i tillë duhet ti kushtojmë rëndësi
kërkimeve gjeologjike për të evidentuar se në ç'shtresë do e mbështesim digën si dhe
mënyrën e lidhjes së shtresave, apo inklinimin që ato mund të kenë përgjatë profilit të grykës
dhe mos evidentimi i tyre do na çonte në largimin e ujit nga rezervuari. Duke shfrytëzuar
materialin e zonës ku do vendosim digën, që është përzierje me argjilë, nga kërkimet
gjeologjike ka dalë se këtë material mund ta përdorim me efikasitet në trupin e digës si
material mbushës ose si material për elementin e kundërfiltrimit. Në një zonë relativisht afër
aksit tonë ndodhen gurë gëlqeror, gjë që bën që këtë lloj materiali ta marrim në konsideratë
kur të vendosim për materialin mbushës të trupit të digës.

3. Analiza për përcaktimin e tipit të digës (gravitet, harko-gravitet dhe

kondraforcë, hark).

Në analizën për përcaktimin e tipit të digës duhet të njohim të gjitha llojet e digave,
kushtet më të përshtatshme të përdorimit dhe veçoritë e tyre; Klasifikimin e digave e bëjmë:
a) Sipas qëllimit digat ndahen në:
− rezervuar mbajtëse;
− nivel ngritëse;
b) Sipas lartësisë digat ndahen në:
− të ulëta H d  25m ;
− të mesme H d  25  75m ;
− të larta H d  75m ;
c) Sipas materialit që ndertohen:
− prej dheu, zhavorre e guri (materiale rrethanore);
− prej betoni, beton-armeje;
d) Sipas kalimit të ujit ndahen në:
− kapërderdhëse;
− të shurdhëta;
e) Sipas konstruksionit, transmetimit të forcave nga presioni hidrostatik,
qëndrueshmërisë së tyre në rrëshqitje digat ndahen në:

− diga me rëndesë ku hyjnë digat prej dheu e betoni;

− diga hark;
− diga hark-gravitet;
− diga me kondraforcë;
 Digat hark kanë formë të kurbëzuar dhe punojnë si qemer duke transmetuar
ngarkesat në brigjet shkëmbore nëpërmjet mbështetjeve.

4
  Digat hark-gravitet janë më të trasha se digat hark. Një pjesë e ngarkesës në këto
diga transmetohet në brigjet shkëmborë dhe një pjesë, si në digat gravitet,
transmetohet në bazament.
Digat hark-gravitet janë më pak të përdorshme se digat gravitet.
 Digat me kondraforcë: Në këto diga pesha e betonit zvogëlohet në krahasim me
digat gravitet, sepse kemi fërkim jo vetëm në takimin e tabanit me shkëmbin, por
kemi fërkim edhe në faqen anësore të kondraforcave, gjë që rrit forcën e fërkimit.
 Digat gravitet ndërtohen me materiale vendi dhe me beton. Ne do të përdorim digë-
gravitet me material vendi.
Analiza për përcaktimin e tipit të digës konsiston në analizën tekniko-ekonomike të
varianteve të ndryshme që mund të paraqiten.
Duke qenë së diga jonë ka pjerrësi të madhe m 1 = m2 = 2.5 duhet ti kushtojmë rëndësi
materialit mbushës të trupit të digës, si dhe elementit të kundër filtrimit.

3.1. Zgjedhja e materialit mbushës të digës

Nga analiza e gjendjes së materialeve që kemi, shikojmë se kemi në dispozicion tre lloje
dherash:
1. Dhera argjilor
2. Zhavoret e lumit
3. Gurë gëlqeror
Duke u nisur nga lloji i digës që e kemi të klasit të parë dhe me një pjerrësi relativisht të
madhe, dherat argjilor me një koefiçent të shtrirjes së skarpatës afërsisht m = 3 duke i
përzierë dhe me material më të trashë si zhavorr mund t'i përdorim në mbushjen e trupit të
digës.
Materiali zhavorr krijon mundësinë për ta përdorur si material mbushës, sepse trashësia
e madhe e aluvioneve në shtratin e lumit do të dilte për mbushjen e trupit të digës. Po kështu
këtë zhavorr ne e mbledhim dhe e përdorim edhe si material për prodhimin e betonit që na
duhet për ndërtimin e objekteve që kanë lidhje me digën, siç janë tunelet e shkarkimit,
tubacionet e turbinave etj.
Duke bërë një analizë tekniko-ekonomike gjykojmë për ndërtimin e trupit të digës prej
guri gëlqeror që ndodhet në një zonë relativisht afër aksit të digës dhe që ka karakteristika më
të mira se dy materialet e para, në funksion të këtyre karakteristikave fiziko-mekanike,
skarpatet e digës tonë do të dalin më të mbledhura dhe si rrjedhojë shkurtohet shumë si afati i
ndërtimit të digës ashtu dhe kostoja e saj. Në analizë futim faktorin kohë për shkak të
distancës të karierës së mundshme me vendin e ndërtimit të digës, si dhe koston e transportit.
Si përfundim pranojmë të përdorim zhavorr në mbushjen e trupit të digës.
Duke patur parasysh se gjatë ndërtimit të digës duhet që dëmet ndaj ambjentit duhet të
jenë sa më të vogla, dherat që do të nxjerrim nga gërmimi i tuneleve duhet ti vendosim në
vepër.

3.2. Zgjedhja e elementit kundër filtrimit

Elementi i kundër filtrimit në vepër na shërben si një pengesë për kalimin e ujit nga
biefi i sipërm në atë të poshtmin. Nga eksperienca e ndërtimit të digave ne mund të zgjedhim
një element kundër filtrimit të dy formave:
1. Element kundër filtrimit prej dherash: ku futen bërthamat prej dherash argjilor në
formë të drejtë ose të pjerrët dhe të ekraneve prej dherash argjilor.
2. Elementët e kundër filtrimit jo prej dherash: ku futen ekranet beton arme, diafragmat
beton arme si dhe diafragmat prej asfalto betoni.

5
 Nga llojet e mësipërme të elementëve të kundër filtrimit veçojmë dy prej tyre,
bërthamën prej dherash argjilor dhe ekranin beton arme. Ndërsa të tjerat i përjashtojmë nga
marrja parasysh, sepse bërthamat e pjerrëta, duke qënë të tilla kanë mundësinë e kalimit të
rrethit të koeficientit minimal të rrëshqitjes në të gjithë pjesën e saj, që do të thotë që skarpata
e sipërme duhet të ketë një shtrirje më të madhe për sigurimin e mos rrëshqitjes së saj sepse
në këtë pjesë rritet pjesmarrja në rrëshqitje e presionit të poreve që ul aftësinë rezistuese të
bërthamës. Ndërsa ekrani prej dherash kërkon dhe ky një shtrirje të skarpatës, sepse në pikën
e takimit të dheut me materialin e trupit të digës lind sufozia e kontaktit, që do të ulte
qëndrueshmërinë e ekranit.
Për sa i përket diafragmës prej beton armeje nuk mund ta pranojmë sepse nga
deformimet që pëson tupi i digës kjo diafragmë mund të çahet dhe si pasojë të humb
funksionin si element kundër filtrimit, ndërsa për sa i përket diafragmës prej asfalto betoni
themi se ajo është e mirë por nga vjetërimi i bitumit që është përbërës i asfalto betonit mund
të rrezikojmë që ky me kalimin e viteve të humb aftësitë e tij filtruese.

diga me bërthamë argjili diga me bërthamë të pjerrët

diga me ekran beton armeje diga me diafragmë beton armeje

Përfundimisht për zgjedhjen e elementit të kundër filtrimit kemi në dispozicion dy lloje

të tij, ekranin prej beton armeje dhe bërthamën prej dherash argjilor.
Për sa i përket ekranit prej beton armeje mund të themi se ai është një element shumë i
mirë kundër filtrimi, por në kushtet tona ku gryka ku vendosim aksin e digës është e ngushtë,
përdorim më të mirë dhe më ekonomik do të ishte bërthama prej dheu argjilor, sepse
materialin për ndërtimin e saj e kemi afër, përgatitja e terrenit për vendosjen e digës është
relativisht e vogël sepse fundi i kanionit është shumë i ngushtë ndërsa për sa i përket
pregatitjes së vendit për vendosjen e ekranit është shumë më e vogël se ajo e bërthamës, por
gjatësia e saj është shumë herë më e madhe se e bërthamës. Një arsye tjetër është dhe
mangësia në materialet e prodhimit të betonit siç janë zhavoret, me gjithë se ne mund të
prodhojmë material për prodhimin e inerteve por kjo do të rriste kohën për pregatitjen e tij.
Një tjetër arsye është dhe mbështetja e ekranit që bëhet në galerinë e çimentimit dhe m.q.s
ekrani ka një perimetër të gjatë në bazë gjatësia e galerisë së çimentimit do të dali e madhe,
kurse në në elementin me bërthamë galerinë e vendosim poshtë bërthamës dhe m.q.s do të
bëhen çimentime dhe në shpatet e kanionit ku do të vendoset diga këto dalin më uniforme dhe
më të vogla.
Përfundimisht diga jonë do të ketë si material mbushës për trupin e digës zhavorr dhe si
element kundër filtrimit bërthamën me dhé prej suargjili.
M.q.s ne do të bëjmë dhe punime për çimentimin e bazamentit në pjesën e poshtme të
bërthamës do të vendosim galerinë e çimentimit dhe mbi këtë do të vendosim bërthamën. Për

6
të rritur rrugën e filtrimit që të shmangim sufozinë e kontaktit galerinë e çimentimit e bëjmë
në formë trekëndëshi me kënd të sipërm shumë të ngushtë.

4. Përmasimi paraprak i trupit të digës

4.1. Llogaritja e pjerrësisë së skarpateve

Duke shfrytëzuar eksperiencën e ndërtimit të digave të të njëjtit lloj deri më tani
koeficientin e pjerrësisë së skarpatës në analogji me këto diga e pranojmë:
1. Për skarpatën e sipërme m1 = 2.5
2. Për skarpatën e poshtme m2 = 2.5
Për të gjykuar mbi zgjedhjen e drejtë ose jo të pjerrësisë së skarpatës duhet të bëjmë
kontrollin e qëndrueshmërisë së skarpatave që nxjerr nëse ne kemi bërë një dimensionim të
drejtë ose duhet që të shtrijmë skarpatën për të rritur qëndrueshmërinë e saj.

4.2. Llogaritja e kuotës së kreut të digës

M.q.s. rezervuari i liqenit të krijuar është nën veprimin e erërave nga drejtime të
ndryshme, aty do të lindin dallgë të lartësive të ndryshme, dhe n.q.s. nuk e marrim parasysh
këtë lartësi, vala do të derdhet mbi digë dhe kjo rrjedhje e ujit do të na krijojë problemin e
gërryerjes së skarpatës së poshtme.
Mbilartësimi llogaritët me formulën:
d  h H  h  a
hH – lartësia e ngjitjes së dallgës mbi skarpatë me siguri 1% e cila është në funksion të
përqindjes së erës dhe të distancës D të rendjes së dallgës.
Δh – lartësia e rokullisjes së dallgës në skarpatën e sipërme
a – rezerva
Për valën me 1% siguri sipas Labzovskit: hH = hH1% = Ki·h1%
K i = k Δ · kp · kc · kn
kΔ – jep ndikimin e lartësisë së ngritjes
kp – jep ndikimin e përshkueshmërisë së materialit
Për veshje të skarpatës me gurë kemi (për Δh1% < 0.002) kΔ = 1.0 dhe kp = 0.9
ku Δh1% - ashpërsia relative
kc – koefiçenti i parregullsisë s ardhjes së dallgës dhe është funksion i parametrit mα = cotgα
dhe shpejtësisë së erës. Nga tabela: kc = 1.4
kn – koefiçent që varet nga raporti λ/h dhe koefiçentit të skarpatës mα
 16.27
për   20.4 kemi kn = 1.85
h 0.8
Atëhere për h1% = 0.8 – lartësia e dallgës do të jetë
hH 1%  1.0  0.9  1.4  1.85  0.8
ku Ki = 1.0 për 1% siguri të erës hH1% = hH = 1.86 m
Faktori Δh Δh = 3.2 · kr · hv · tgα
kr = 1.0 për skarpata me veshje guri të vendosur
hv = 0.8 m – lartësia e dallgës
tgα = 1/m = 0.4 Δh = 3.2 · 1.0 · 0.8 · 0.4 = 1.02 m
Po të marrim parasysh dhe valën gravitacionale h g  0.5  k s  T1  g  H
T1 = 1.0 – perioda e lëkundjeve dominuese në fund të rezervuarit

7
ks = 0.1 – koeficienti i sizmikës
hv = 0.8 hg  0.5  0.1  1.0  9.81  50  1.11 m
dhe faktori i tretë që është rezerva “a”. Këtë e zgjedhim nga tabelat në bazë të klasës së
veprës. Për klasën e parë do të kemi:
- për digë prej guri për shfrytëzim
- normal a = 0.7 m
- jashtëzakonshëm a = 1.5 m
Mbilartësimi i kurorës së digës do të jetë mbi nivelin normal të ngritur i tillë:

d = 1.86 + 1.11 + 1.5 = 4.47 m

M.q.s në kushtin teknik lartësia e kurorës së digës nuk duhet të jetë më e vogël se 5.0 m
atëherë do të pranojmë:
d = 5.0 m

4.3. Përcaktimi i gjerësisë së kurorës

Kjo gjerësi përcaktohet duke patur parasysh këto kushte:
a) gjerësia e rrugës automobilistike n.q.s. kreu i digës shërben si rrugë kalimi
b) kushtet e zbatimit të punimeve
c) tipi i digës dhe lartësia e saj si dhe kërkesat e mbrojtjes
Në mënyrë orientuese gjerësia e kurorës do të llogaritet.
b  1.1 57  1.0  1.1 57  1.0  9 m
H – lartësia e digës H = 57 m
Përfundimisht diga jonë ka pamje si në figurë.
8
4
22

N. N.

2.5 m2
= =
45

m1 2.5
N. Min.
20

Filter

25
2
7

12

5. Llogaritjet hidraulike

Llogaritjet hidraulike konsistojnë në gjetjen e prurjes së filtrimit në trupin e digës si dhe

ndërtimin e kurbës së depresionit.

8
 5.1. Llogaritja e kurbës së depresionit
Kurbën e depresionit e ndërtojmë duke shfrytëzuar metodën virtuale të ndërtimit të
kurbës.
Metoda virtuale konsiston në transformimin e digës heterogjene në homogjene, që
konsiston në zmadhimin e parametrave të digës që parametrat e tjerë mos të ndryshojnë.
Për gjetjen e kurbës së depresionit shfrytëzojmë formulën Dypyi që duke e eleminuar
pykën e sipërme të digës duke e kthyer atë në një gjatësi λH, ku λ – është funksion i skarpatës
n1
së sipërme dhe gjendet me formulën λ = kemi gjetur një sistem me dy ekuacione
1  2m 2
me dy të panjohura:

y
H=47m

KT
52
KB

h2
Hb'

x
H LB l1
mes

q
KB
2 mes

H 2  H b' 2 

q
KT
2  l1
 H b'2  h02 

KB – koefiçenti i filtrimit të bërthamës KB = 1 · 10-8 m/s

KT – koefiçenti i filtrimit i trupit të digës KT = 1 · 10-3 m/s
δmes – trashësia mesatare e bërthamës
1
H, H b , h 0 - janë përkatësisht lartësitë e ujit në nivelin normal të digës, lartësia në dalje të
bërthamës së kurbës së depresionit dhe kjo është e panjohur që duhet ta gjejmë, dhe lartësia e
ujit në biefin e poshtëm.
q – prurja e filtrimit në trupin e digës e panjohur.
Përpara se të gjejmë të panjohurat duhet që të gjejmë parametrat e kthimit të digës tonë
në digë virtuale.
Trashësia mesatare e bërthamës:
s  p 4  25
 mes    14.5 m
2 2

Gjatësia e digës kur e kthejmë në virtuale:

KT 1  10 3
L B   mes  8
14.5  14.5  10 5 m
KB 1  10

Mbasi gjetëm parametrat e digës virtuale zgjidhim sistemin e ekuacioneve të mësipërm

dhe marrim këto vlera për të panjohurat:

9
 1  10 8
q
2  14.5
57 2  H b' 2   q  1.11  10 6 m3/s

1  10 3
q
2  127.25
H b' 2  12 2   H b'  12.01 m

Duke pasur këto të dhëna ndërtojmë kurbën e depresionit me këtë formulë:

2q x
y H2 
KT
Të dhënat e lartësië së kurbës së depresionit në funksion të ndryshimit të X i japim në
tabelën e mëposhtme:

x 1*104 0 30 60 90 120 145

y 57 51.94 45.07 36.95 26.45 12.01

5.2. Llogaritja e filtrimeve në bazament

Llogaritjet në bazament bëhen për të gjetur prurjen e filtrimit si dhe për të gjetur
gradientët e daljes dhe krahasimi i i tyre me ato të lejuarit. Llogaritjen e filtrimeve në
bazament e bëjmë me anë të metodës së fragmenteve. Kjo metodë e ndan bazamentin në dy
lloje fragmentesh në të brendshëm, që janë fragmentet që nuk kanë asnjë kah të lirë dhe të
jashtëm kur fragmenti e ka një anë të lirë.
Modeli hidraulik i digës tonë është me dy fragmente të jashtme që kanë parametrat e
gjatësisë “l” dhe të thellësisë “S” të barabartë. Thellësinë e shtresës filtruese e pranojmë T =
50 m ndërsa thellësinë e perdes së çimentimit që është dhe gjatësia S nga rekomandimet për
bazament shkëmbor e marrim sa 60% e lartësisë së ujit në digë pra S = 30 m. Koefiçenti i
filtrimit është KΦ = 10-4 cm/s=0.086 m/ditë. Skema është si më poshtë:

N.N
SKEMA HIDRAULIKE E DIGES
H1=58m

H2 = 2 m
S=30m

1
T=50m

2 4 5

3
12.5 m l = 12.5 m

EPJURA E PRESIONEVE NE BAZAMENTIN E DIGES

12
30.4
41.4
58

Prurja e filtrimit të bazamentit

Nga grafiku i Nedring-ut gjejmë koefiçentët Φ për të dyja fragmentet dhe m.q.s.
fragmentet janë simetrike i gjejmë vetëm për njërin:
S 30
  0.6
T 50 Qr,n = 0.79
l 13.2
  0.264
T 50
1 1
Qr.n – prurja specifike e reduktuar n    1.266
Qr .n 0.79
që këtej gjejmë prurjen në një metër linear të digës:

10
 H 57  12
Q  K  0.086  1.56 m3/ditë/ml
  1. 266  1.266

H – është diferenca e presioneve në digë H = H1 - H2

Presionet në pikat e digës
Presioni i ujrave filtrues në një pikë çfardo të konturit nëntokësor në kufijtë e çdo
fragmenti jepet me formulën:
H = Hp + ΔHm · hr
Hp-presioni në anën e poshtme të kufirit të fragmentit përkatës
ΔHm- humbja e presionit në kufijtë e fragmentit përkatës.
hr – presioni i reduktuar në pikën e dhënë të fragmentit.
Për pikën këndore të çdo fragmenti ky presion përcaktohet me grafiqet përkatës të
NEDRINGUT.
Humjet e presionit në çdo fragment jepen me formulën:
m
ΔHm= H
 m
m-koefiçenti rezistencës së fragmentit "m"që llogaritet sipas mënyrës së dhënë më lart
 1.266
H  H 1  H 2  H  46  23 m
2 2.532
Presioni në pikën 3: H3 = ΔH = 23 m
Presioni në pikat këndore
S 30
  0.6
T 50
hr  0.8
l 12.5
  0.25
T 50
Presioni në pikën 1 është sa lartësia e ujit në digë H1 = 57 m
Presioni në pikën 5 është sa lartësia e ujit në këtë pikë H5 = 12 m
Presioni në pikën 2 H2 = H3 + ΔH · hr = 23 + 23 · 0.8 = 41.4 m
Presioni në pikën 4 H4 = H5 + ΔH · hr = 12 + 23 · 0.8 = 30.4 m
Gradienti në pikën e daljes
Gradienti në pikën e daljes së ujit në pikën 5 me përafërsi është:
H  H 5 30.4  12
I5  4   1.472
l 4 5 12.5
Që të vlerësojmë se ky gradient është më i madh se ai i lejuari duhet që të dimë
çarshmërinë e shkëmbit si llojin e mbushësit të çarjeve dhe të krahasojmë gradientin e tyre
me atë që kemi llogaritur.

6. Llogaritjet statike

6.1. Përcaktimi i presionit të poreve

11
 Presioni i poreve nga konsolidimi
Presioni i poreve është presioni që lind në poret e dheut për shkak të konsolidimit të
dheut, të mbushjes së rezervuarit dhe nga veprimi i ngarkesave sizmike.
Që ky presion të lind në një material duhet të plotësohen dy kushte:
1. Dheu duhet të ketë një ngopshmëri G > 0.85
2. Dheu duhet të ketë një koefiçent filtrimi më të vogël se KΦ ≤ 10-4 cm/s
Këto kushte i plotësojnë dherat argjilor. Ky presion është i dëmshëm sepse ul aftësinë
mbajtëse të dheut sepse duke pasur një koefiçent filtrimi të vogël koha e largimit të ujit nga
poret është shumë e madhe dhe një pjesë të ngarkesës e mban uji. Kjo ngarkesë që mban uji
nuk transmetohet në skelet gjë që ul forcat e fërkimit ndërmjet kokrrizave, dhe kjo ulje bën
atë që dheu ynë të mos ketë parametra të mirë rezistuese.
Për përcaktimin e presionit të poreve në rastin tonë mbështetemi në kushtin për B >
0.5H dhe me anë të formulës së mëposhtme gjejmë presionin e poreve në çdo pikë të
bërthamës:
 l  x 
Ppk    H d  y  sin y
2l y
4
N. N.
3
4
4

y
4
4

 
4
4

 
Hb = 58 m
HS = 55 m

ly
4
4

 
x
4
4

  
4

  
4

  
5

  
5

12 x   

25

α – Koefiçenti i presionit poroz që shpreh fizikisht raportin e vlerës maksimale të presionit të

Pp max
poreve mbi presionin e dheut në fund të digës   . Nga rekomandimet α = 0.3 ÷
H d
0.35, për rastin tonë do ta pranojmë α = 0.35.
γ – pesha vëllimore e dheut të bërthamës tonë që është prej suargjili γ = 2.0 t/m3.
Hd – lartësia e ujit në digë.
ly – gjatësia e bërthamës në nivelin y. M.q.s. bërthama është simetrike ne do të analizojmë
vetëm gjysmën e saj prandaj dhe ly është gjatësia në gjysmën e bërthamës.
x – largësia e pikës nga boshti i bërthamës.
Duke pasur parasysh kushtet e mësipërme llogaritjet e mëtejshme të presionit të poreve
i japim në tabelën e mëposhtme.

Presioni i poreve nga konsolidimi

y\x 0 1.5 3 4.5 6 7.5 9 10.5 12 12.5
0 40.6 15.54
5 37.1 35.16 29.54 20.82 9.93

12
 10 33.6 33.00 31.24 28.37 24.49 19.75 14.31 8.36 2.11 0
14 30.8 30.17 28.30 25.28 21.22 16.29 10.70 4.66
18 28 27.33 25.35 22.16 17.91 12.80 7.08 1.02
22 25.2 24.49 22.38 19.02 14.57 9.30 3.50
26 22.4 21.64 19.40 15.84 11.20 5.80 0
30 19.6 18.78 16.39 12.64 7.83 2.36
34 16.8 15.92 13.37 9.43 4.49
38 14 13.05 10.35 6.24 1.29
42 11.2 10.19 7.33 3.16
46 8.4 7.33 4.40 0.36
50 5.6 4.53 1.73
54 2.8 1.91
58 40.6 15.54

y 0 2 5 10 14 18 22 26 30 34 38 42 46 50 54 58
ly 2 4.1 7.25 12.5 11.625 10.75 9.875 9 8.125 7.25 6.375 5.5 4.625 3.75 2.875 2

6.2. Përcaktimi i forcës sizmike në lartësi të digës

Forca sizmike është një nga forcat kryesore që veprojnë në një digë. Mos llogaritja e
saktë e saj mund të cojë në humbjen e qëndrueshmërisë së skarpateve. Metoda kryesore për
llogaritjen e kësaj force është ajo e pykës në prerje, ku diga konsiderohet si pykë trekëndore
mbështetur mbi një bazament rixhid, me trup homogjen dhe e vendosur në një grykë të gjërë,
por m.q.s një digë reale nuk i plotëson gjithnjë të gjitha kushtet atëhere ne i korrigjojmë
parametrat sizmik ω (frekuencat e lëkundjeve vetiake), Ti (perioda e lëkundjeve vetiake) sipas
formulave përkatëse.
Nga kjo metodë ne nuk gjejmë drejtë për drejt forcën sizmike që vepron në digë por,
shpërndarjen e nxitimeve në të gjithë lartësinë e digës, dhe forcën sizmike e gjejmë si produkt
i nxitimit në digë me masën e bllokut të rrëshqitjes në rastin e llogaritjes së qëndrueshmërisë
sizmike.
Nxitimi sizmik në lartësi të digës gjendet me formulën:
n
S iy*  m  k c   y   
i 1
i
2
i
2

m – koefiçenti i kushteve të punës që për rastin tonë që kemi digë të klasit të parë m = 1.3.
kc – koefiçenti sizmik që për tuallin ku ndërtohet diga jonë nga rajonizimi sizmik ka dalë me
8 ballë dhe nga tabela marim kc = 0.05.
η – koefiçenti i shpërndarjes së forcës sizmike në lartësi të digës.
β – koefiçenti i dinamicitetit është në funksion të periodës Ti dhe të llojit të bazamentit.
Forcën sizmike që vepron në digë do ta llogarisim për 4 tonet e para të lëkundjeve sepse
këto tone kanë një ndikim më të madh. M.q.s. diga jonë nuk i plotëson të gjitha kushtet për
llogaritjen e forcës sizmike me metodën e pykës në prerje, do të bëjmë korrigjimin e
faktorëve me anë të formulave përkatëse.

Korrigjimi për për shkak të heterogjenitetit të digës

Ky korrigjim bëhet duke gjetur shpejtësinë e përhapjes së valës tërthore në trupin e
digës kur kemi si në rastin tonë dy materiale me shpejtësi të ndryshme përhapje. Këtë
shpejtësi e gjejmë me anën e mesatares së peshuar.

13
 n

mes
 S C
j1
j s

C s  n

 Sj1
j

-
zhavorri Cs.zh = 315 m/s Sg = 6242 m2
-
suargjila Cs.s = 220 m/s Ss = 841 m2

ΔSj – sipërfaqja që zë në digë një lloj materiali

Cs – shpejtësia e valës tërthore për materialin përkatës
841  220  6242  315
C smes   304 m/s
841  6242

Korrigjimi nga ndryshimi i formës së pykës

Për shkak se diga jonë nu ka ka formën e një pyke bëjmë korrigjimin e periodës duke e
marrë parasysh këtë shmange të formës së digës nga kushti i metodës së pykës në prerje, dhe
B  B0
ky korrigim bëhet sipas formulës:
B
B – gjerësia e digës në bazament
B0 – gjerësia e digës në kurorën e saj

Korrigjimi nga ngushtimi i kanionit

Diga jonë ka një raport Lo/Hd = 310/52 ≈ 6
Lo – gjatësia e kurorës së digës
Hd – lartësia e digës
M.q.s diga jonë ka Lo/Hd > 4 ngushtimi i kanionit merret parasysh me anë të koefiçentit
μ që merr parasysh formën e kanionit në formulën e periodës dhe gjendet në tabelë në
funksion të raportit Lo/Hd që për rastin tonë μ = 1.00
2 H d B  B0
Tij =  
ai C s  B
Korrigjimi nga deformushmëria e bazamentit
Bazamenti ku do të vendoset diga është jo shkëmbor gjë që ndikon në ngarkesën
sizmike sepse nga shkalla e deformushmërisë së bazamentit K b ndryshojnë edhe vlerat e
rrënjëve të ekuacionit të Bessel-it ai.
Shkalla e deformushmërisë së bazamentit përcaktohet në bazë të modulit të Jungut për
trupin e digës Ed, të bazamentit Eb, koefiçentit të Puasonit të bazamentit μ b dhe koefiçentit të
Fogtit f:
f  Ed
Kb =
2 1   b   E b
f – për shpërndarje uniforme të ngarkesës rrëshqitëse të zbatuar sipas kontaktit të digës me
bazamentin përcaktohet në bazë të raportit të brinjëve të katërkëndëshit këndrejtë.
a – dimensioni gjatë aksit të digës
b – dimensioni tërthor kurorës së digës
b/a 2 4 8 12 20
Vlerat e f (për μb = 0.2 ÷ 0.3) f 1.4 1.8 2.2 2.4 2.7

14
 b 269
për:   9.6  f  2.28
a 28
Ed 2.28  1.2
μb = 0.3 dhe  1.2 gjejmë Kb =  1.05
Eb 2  1  0.3
Për Kb = 1.05 marrim vlerat e ai dhe vlerat e ηik.

2 H d B  B0 i 1 2 3
Tij =  ai 1.45 4.70 7.85
ai C s  B Ti 0.7164 0.2210 0.1323

Gjatë llogaritjes së qëndrueshmërisë së skarpatave duhet të marrim parasysh dhe

presionin hidrodinamik që lind nga krijimi i valës gravitacionale në rezervuar. Një mënyrë më
e shkurtër për ta marrë parasysh këtë faktor, është n.q.s. marrim parasysh masën e
bashkangjitur të ujit ndaj trupit të digës. Masën e bashkangjitur e gjejmë në këtë mënyrë:
u 1.0
Mu   H      55  0.038  1  0.213 ton
g 9.81
H – lartësia e ujit në rezervuar
μ – koefiçent i masës së bashkangjitur μ = Rsin3θ = 0.74s · sin321.8 = 0.038
θ – këndi i skarpatës së sipërme
ψ – koefiçent i cili është në funksion të raportit L2/3/H > 3 → ψ = 1
L2/3 – distanca nga dy të tretat e lartësisë së digës nga kreu deri në breg
Ndryshimi i periodave për shkak të masës së bashkangjitur është:
M
Tiu  Ti 1  u
Md
Md – masa e dheut që rrëshqet nga skarpata e digës dhe nga një llogaritje paraprake doli
p 3634
që pesha e dheut që rrëshqet është P = 3634 ton/ml, ndërsa masa e tij M d  g  9.81  370
ton/ml
i 1 2 3
Tiu 0.7166 0.2211 0.1323

Në grafikun e koefiçentit të dinamicitetit βi = f(Ti) gjejmë vlerat e βi për çdo periodë:

Tiu 0.7166 0.2211 0.1323
βi 1.97 2.3 2.3

Mbas gjetjes së koefiçentit të dinamicitetit gjejmë shpërndarjen e forcës sizmike në

lartësi të digës me anë të formulës:
Vlerat e ηik për Kb
zk/Hd
i =1 2 3 S* S*g
0 1.3 -0.85 0.8 0.241 2.366
0.1 1.27 -0.8 0.68 0.226 2.217
0.2 1.26 -0.66 0.38 0.197 1.937
0.3 1.24 -0.48 0.04 0.174 1.710
0.4 1.2 -0.24 -0.44 0.171 1.677
0.5 1.12 -0.02 -0.32 0.151 1.483
0.6 1.08 0.02 -0.21 0.142 1.391
0.7 0.99 0.29 -0.01 0.134 1.314
0.8 0.9 0.34 0.18 0.129 1.264
0.9 0.81 0.31 0.24 0.119 1.169
1 0.69 0.23 0.16 0.098 0.959

15
 n
S*iy  m * k c    y * 
i1
2
i
2
i

Diagrama e ndryshimit të forcës sizmike

në lartësi të digës

S*=0.241 S*g=2.366
0.226 2.217
0.197 1.937
0.174 1.71

Hd=51m
0.171 1.677
0.151 1.483
0.142 1.391
0.134 1.314
0.129 1.264
0.119 1.169
0.098 0.959

6.3. Llogaritja e qëndrueshmërisë së skarpateve të digës

Llogaritje e qëndrueshmërisë së skarpateve të digës do të thotë gjetja e rrethit me
koefiçentin minimal të rrëshqitjes. Këtë qëndrueshmëri e gjejmë me anën e metodës
cilindrike rrethore dhe kuptimi fizik i këtij rrethi është, se në pikat e prishjes ka ndollur një
tejkalim i i sforcimit dhe deformimit mbi atë të lejuar të materialit. Kjo metodë është
verifikuese pra mbas dimensionimit të digës tonë dhe gjetjes së forcave që veprojnë në të
gjejmë koefiçentin minimal të rrëshqitjes dhe, nëse ky koefiqent është më i vogël se ai i
lejuar, nga kushtet teknike ne i shtrijmë dhe më tej skarpatat e digës, për rritjen e
qëndrueshmërisë, ose marrim masa për një ngjeshje sa më të mirë të materialit, dhe kur ky
koefiçent na rezulton më i madh se 15 % nga vlera e lejuar, ne rrisim pjerrësinë e skarpatave
për të kursyer materialin, sepse kemi bërë një mbi dimensionim.
Qëndrueshmëria e skarpateve bëhet për një numër kombinimesh të ngarkesave, dhe
këto kombinime varen si nga klasa e digës ashtu dhe nga lloji i digës, p.sh për digën
homogjene dhe atë me bërthamë një rast kombinimi është është dhe zbarazja e menjëhershme
e rezervuarit sepse nga kjo lind një forcë suplementare hidrodinamike nga ana e skarpatës së
sipërme, ose kur në një digë homogjene nuk funksionojnë mirë drenazhet dhe uji në biefin e
sipërm është në nivelin e sforcuar etj.
Për rastin e digës tonë do të bëjmë dy kombinime forcash:
1. të zakonshëm
2. të veçantë
Në të zakonshmin do të futen të gjitha forcat që veprojnë në digë por pa veprimin
sizmik dhe në atë të veçantin futet dhe veprimi sizmik. Duhet theksuar që veprimi i presionit
të poreve duhet të merret shumari, por ne po pranojmë vetëm presionin e poreve nga
konsolidimi.
M.q.s. materialet në digën tonë ndodhen materiale në dy gjendje, në atë të thatë, që janë
sipër kurbës së depresionit, dhe në gjendje të ngopur poshtë kurbës, nga kërkimet
laboratorike rezultojnë që materiali ka këto parametra fiziko-mekanike në të dy llojet e
gjendjeve.

pesha vëllimore γ t/m3 këndi i fërkimit φ grad

Materiali kohez c t/m2
mbi kurbë nën kurbë mbi kurbë nën kurbë
prizmat 1.9 2.2 35 33 -
bërthama 1.8 2.0 18 16 2.0
uji 1.0 1.0 - - -
Llogaritjen e koefiçentit minimal të rrëshqitjes do ta bëjmë me formulën e mëposhtme:

16
 b
 G  cos   tg   c cos 
K rr 
EK
 (G  sin   f
R
) i

Llogaritjet e qëndrueshmërisë së skarpatave do ti bëjmë për dy lloje kombinimesh

ngarkesash:
1. kombinim bazë
2. kombinim i veçantë
Në kombinimin e bazë do të futen të gjitha ngarkesat përveç asaj sizmike ndërsa në atë
të të veçantë do të futet dhe forca sixmike. Koefiçentët e rrëshqitjes për të dy rastet e
llogaritjes për digën tonë të klasit të parë janë:
bazë
K rr  1.25
veçant
K rr  1.05

Nga llogaritjet dhe nga ndëritmi i kurbës së koefiçentve të rrëshitjes gjejmë

min .baz min .veç
K rr min  1.716 dhe K rr min  1.227 dhe nga krahasimi i tyre me koefiçentët e lejuar na
del që kemi një siguri më të madhe nga sa lejohet prandaj duhet ose të rrisim pjerrësinë e
skarpatës ose të ulim parametrat e ngjeshjes si një masë për uljen e mëtejshme të kostos së
digës.

Llogaritja e qëndrueshmërisë së gurëve të veçantë

ds = 190 mm (nga granulometria)

Qëndrueshmëria e një guri të veçantë llogaritet me anë të statikës së thjeshtë të një guri
në skarpatë:
  d s3 3.14  0.19 3
Gg   g  Vg   g  2.4   8.2 kg
6 6

17
 Atëhere në kombinimin e veçantë pesha e gurit është
p.sh. = 8.62 · 10 - 3 · 0.064 = 5.52 · 10 - 4
dhe rezultantja R = 6.84 kg dhe bie në këndin α = 3o14’ Pra guri është i qëndrueshëm

7. Projektimi i filtrave të kundërt

Filtrat e kundërt në një digë shërbejnë për të ndaluar fenomenin e sufozisë, që ndodh
nga kalimi i prurjes së filtrimit nëpër bërthamë, ekran prej dherash, etj.
Parimi i punës së filtrit të kundërt është lënia e kalimit të prurjes së filtrimit por jo e
grimcave më të imta. Ky filtër përbëhet nga disa shtresa me granulometri të ndryshme dhe,
shtresa e parë që është në kontakt me bërthamën ka për detyrë të mos lejojë kalimin e
grimcave të imta të dheut, shtresa e dytë ka për detyrë të mos lejojë kalimin e materialit të
shtresës së parë e kështu me rradhë.
Dheu argjilor i bërthamës tonë ka këto karakteristika:
ρs = 2.73 gr/cm3 ; Wrrj = 0.33 Wpl = 0.22
Filtrin e llogarisim duke u nisur nga kushti i moslejimit të çarjeve dhe të kontaktit të
suargjilës në poret e filtrit:
Ill ≤ [ID.K]
Sipas Mishurovit [ID.K] përcaktohet me formulën:
0.1  C prishje
I   
D. K

 D90  (1   n )  K
w

Cprishje – kohezioni i dheut në prishje në Pa

γw - pesha specifike e ujit
D90 – diametri llogaritës që formojnë grimcat e filtrit
αn – koefiçent që përcaktohet në grafik
K – koefiçent që merr parasysh jouniformitetin e karakteristikave të dheut në karierë dhe në
ngjeshje. Për digë të Kl. I K = 2.5
Zakonisht sipas rekomandimeve pranohet gradienti i rrjedhjes I = 10. Atëhere dendësia
e thatë e dheut të bërthamës është:  ll  0.94     0.05
th th

    1   '
 th  s w
 w   sW
3
ρs = 2.73 gr/cm - dendësia e pjesëzave të dheut
υ’ - koefiçent që për suargjilën është 0.05
W - lagështia e dheut në pjesë të njësisë W = Wpl – (0.02 ÷ 0.03) = 0.22 – 0.025 = 0.2175
Wpl – lagështia në kufirin e t’hollimit
2.73  1.0  (1  0.05)
 th   1.627 gr/cm3
1.0  2.73  0.2175
dhe dendësia llogaritëse e dheut të thatë  llth  0.941.627  0.05  1.483 gr/cm3
Nga grafiku për: Wrrj = 0.33
Wpl = 0.22 kemi Cprishje = 0.008 Mpa = 8000 Pa
th
 ll  1.483 gr/cm 3

Për koefiçent heterogjeniteti K60/10 < 3.5 kemi αn = 0.16

Diametri llogaritës i grimcave është:

18
 0.1  C prishje 0.1  8000
D90    0.0276 m = 27.6 mm
 w [ I ]  (1   n )  K 10  1000  (1  0.16)  2.5
D.K

Për filtrin e kundërt ne kemi në dispozicion dhera ranoro-zhavoror që kanë një kurbë
granulometrie, ku dimensionet janë deri 200 mm dhe K 60/10 = 32. Largojmë fraksionet më të
mëdha se 40 mm dhe përpërja e e materialit del me diametër D90 = 30 mm dhe K60/10 = 16.5.
Ky material me K60/10 > 10 gjatë vendosjes ka rrezik që të shtresëzohet në zona me
grimca më të mëdha e zona me grimca me më të vogla, që do të çonte në mosfunksionimin e
mirë të kundër filtrit.
Ne në llogaritje do të marrim pjesët me grimca të mëdha të dheut të shtresëzuar. Për
ndërtimin e kurbës së kësaj përbërje shfrytëzohet varësia
 50  1.7
λi = f(K60/10) ku për K60/10 = 16.5 kemi këto të dhëna  60  1.5
 90  1.05
Pra përbërja llogaritëse do të ketë:
l log
D90  90  D90fill  1.05  30  31.4mm
l log
D60  60  D60fill  1.5  8.9  13.35mm
l log
D50  50  D50fill  1.7  5.7  9.69mm
Ky material meqenëse D 90   D 90  ku D90 merret nga grafiku përdoret për cilësinë e
l log

materialit të kundërfiltrit.

8. Llogaritja e mbrojtjes se skarpateve

Mbrojtja e skarpatës bëhet për ta mbrojtur atë nga veprimi i dallgëve, akullit trupave
notues, reshjeve atmosferike etj.
Kufiri i mbrojtjes së skarpatës së sipërme është nga fillimi i kreut të digës dhe deri në
distancën e dyfishit të lartësisë së dallgës poshtë nivelit minimal në rezervuar, ndërsa pjesa
poshtë saj do të mbrohet me një veshje më të lehtë. Në skarpatën e poshtme deri në lartësinë e
veprimit, dhe pjesa tjetër mbrohet nga veprimi i rrebesheve.

Skarpata e sipërme
Skarpatën e sipërme do ta mbrojmë me veshje me gurë të pasortiruar dhe poshtë kësaj
do të vendosim filtrin e kundërt për evitimin e largimit të grimcave të imta.
Metoda e prjektimit ka dy faza:
1. përcaktimi i DM që është diameri i gurit që është i qëndrueshëm ndaj valës
2. përcaktimi i Dll që është diametri i gurëve që formon rrjetin hapsinor të
qëndrueshmërisë
Kjo metodë e konsideron veshjen si një strukturë që skeletin e ka të formuar me
diametrin Dll dhe me mbushje të saj me gurë me DM.
Për realizimin e veshjeve me gurë duhet të kemi një material me peshë volumre γg = 2.5
t/m3 sepse një gurë me peshë më të vogël nuk do të ishte ekonomik sepse do të dilte një
shtresë e madhe e veshjes.

19
 Diametri DM gjendet me formulën:
h 2.8m  0.8 a
Dm  0.12  c  1%  (mh21%  1.0)  
mh1% 1.8m  1  zh   a
c – koefiçenti i rezistencës hidraulike (pranohet 0.2)
mh1% - pjerrësia e valës me 1 % siguri (për rezervuarët pranohet 7)
γa – pesha e ujit të përajruar të rrymës nga vala copëtuese (pranohet 0.8 T/m3)
γg – pesha vellimore e gurit
1.86 2.8  2.5  0.8 0.8
Dm  0.12  0.2   (7 2  1.0)    0.09 m = 9 cm
7 1.8  2.5  1 2.4  0.8
Diametri Dll gjendet me anë të formulës:
 m  m  1.8 a
Dll  1.5  c  h1%   3 h1%  0.5   
 m  1.8m  1   
  zh a

c – koefiçenti i rezistencës hidraulike që pranohet 0.2 për diametër 0.15 m dhe lartësi vale
1.0m
γa – pesha e ujit të përajruar që rrjedh në mbushje në fund të ngritjes së valës (pranohet 1.0
T/m3)
 7  2.5  1.8 1.0
Dll  1.5  0.2  1.86   3  0.5     0.385 m = 38.5 cm
 2.5  1.8  2.5  1 2.4  1.0
Trashësia e shtresës së veshjes mbrojtëse do të jetë:
t = (2 ÷ 2.1)Dll = 38.5 · 2 = 77 cm
Nënshtresa do të jetë:
20 cm ≤ δ ≥ 7D50
Materiali që do të përdorim për veshjen e skarpatës ka një D50 = 30 cm. Trashësia e
nënshtresës do të jetë:
δ = 7 · 30 = 210 cm
Nënshtresa do të ketë tre shtresa ku shtresa e fundit do të ketë granulometrinë më të
vogël.

8
4
22

N. N.

1
.5 m2
=2 =2
.5
m1 1
45

N. Min.
2hv
Filter
20

25
2
7

12

Prerja 1 - 1

Në biefin e poshtëm për tu mbrojtur nga veprimi i rreshjeve dhe i erërave do të

vendosim një shtresë çakulli prej 20 cm ose do të përdorim gurin që ndodhet afër veprës.

9. Projektimi i masave te kunderfiltrimit

Nga kontrolli i filtrimeve në bazament si masë kundërfiltrimit kemi vendosur një perde
kundër filtrimit me një gjatësi prej 30 m. Si një masë tjetër do të bëjmë dhe çimentimin
sipërfaqësor.

20
 Ne duhet që të llogarisim trashësinë e perdes së filtrimit që të jetë sa më efektive, dhe
kjo trashësi gjendet nëpërmjet marrdhënies së mëposhtme:
H  H 
I L
L I
H – lartësia e nivelit të ujit ë digë
Δ – koefiçent reduktues dhe gjëndet në grafik në funksion të raporteve L/S , B/S , S/T
L – trashësia paraprake e perdes së kundërfiltrimit, S – gjatësia e perdes, T – trashësia e zonës
së filtrimit poshtë në bazament, B – gjatësia e digës nga perdja e filtrimit deri në fund të digës
I – është pjerrësia hidraulike e lejuar që për rastin tonë është I = 50
Koefiçentin e reduktimit Δ do ta pranojmë të barabartë me Δ = 1.0 pra praktikisht në
perde vepron i gjithë presioni maksimal i veprës.
H   55  1.0
L   1.1 m
I 50
Vendosja e perdes së çimentimit do të jetë në një rradhë dhe forma e çimentimit do të
jetë me rrathë me një diametër 1.1 m dhe rradha e çimentimit do të jetë si në figurë:

10. Llogaritja e uljeve te diges

10.1. Llogaritja e uljeve të bërthamës

Uljet e bërthamës së digës llogariten me metodën e mbledhjes së uljeve elementare të
shtresave horizontale ,me të cilat ndahet bërhama duke mos marë parasysh zgjerimin anësor.
Për çdo shtrsë horizontale caktohet sforcimi ngjeshës σ. Ulja e këtyre shtresave, sipas
kushtit të ngjeshjes së tokës pa zgjerim anësor, llogaritet si shuma e uljeve të të sjitha
shtresave horizontale të trupit të digës (bërthamës) nën efektin e sforcimeve suplementare, të
shkaktuara nga pesha e dheut që ndodhet mbi shtresën përkatëse llogaritëse.
Uljet e bërthamës do ti llogarisim për dy faza:
1) – menjëherë pas mbarimit të ndërtimit të bërthamës.
2) – pas shumë vjetësh, d.m.th uljet përfundimtare.
Diferenca ndërmjet uljes përfundimtare (totale) dhe uljes menjëherë pas ndërtimit të
veprës jep uljen që do të pësojë diga pas ndërtimit të saj derisa të arrijë ngjeshjen
përfundimtare.
Formula për llogaritjen e uljes elementare për të dyja rastet kanë formën:
H H
St = St  1    t Δεt = ε0 – εt S  
1  0
 Δε = ε0 - ε
0

ΔSt – uljet (çedimet) gjatë periudhës së ndërtimit

ΔS∞ - uljet totale të bërthamës.
ΔH – trashësia e shtresës për të cilën llogariten uljet.
εt – koeficienti i poreve të secilës shtresë në fund të periudhës së ndërtimit.
ε – koeficienti i poreve të secilës shtresë pasi ka mbaruar konsolidimi.
Duke pranuar si kurbë të konsolidimit kurbën e mëposhtme gjejmë karakteristikat ε
për çdo shtesë ngarkese suplementare të vendosur në shtresën paraardhëse.

21
Llogaritjet e mëtejshme i bëjmë në formë tabelare:

4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4.52.5
5

220
4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4

180 200
160
100 120 140
80
60
40
2.54.5 4

20
5

0
12

0.55

0.50
0.60

0.45

0.40
25

ε Δε=εo-ε
Nr ΔH σ Pp σef εo ΔH/1+εo ΔSt ΔS∞
εt Δεt=εo-εt
- m t/m2 t/m2 t/m2 - - - - -m m
0 5 0.664 0.584 0.079
1 2.5 5 1.503 0.103 0.118
3.5 1.5 0.664 0.595 0.069
0 14 0.664 0.557 0.102
2 4.5 14 2.705 0.237 0.275
6.3 7.7 0.664 0.5767 0.088
0 22 0.664 0.537 0.117
3 4 22 2.404 0.245 0.281
9.1 12.9 0.664 0.560 0.102
0 30 0.664 0.523 0.134
4 4 30 2.404 0.273 0.322
11.9 18.1 0.664 0.547 0.114
0 38 0.664 0.511 0.145
5 4 38 2.404 0.297 0.348
14.7 23.3 0.664 0.537 0.124
0 46 0.664 0.502 0.153
6 4 46 2.404 0.317 0.367
17.5 28.5 0.664 0.527 0.132
0 54 0.664 0.494 0.159
7 4 54 2.404 0.334 0.382
20.3 33.7 0.664 0.520 0.139
0 62 0.664 0.488 0.167
8 4 62 2.404 0.350 0.401
23.1 38.9 0.664 0.513 0.146
0 70 0.664 0.482 0.173
9 4 70 2.404 0.365 0.415
25.9 44.1 0.664 0.507 0.152
0 78 0.664 0.476 0.178
10 4 78 2.404 0.377 0.427
28.7 49.3 0.664 0.502 0.157
0 86 0.664 0.471 0.183
11 4 86 2.404 0.386 0.439
31.5 54.5 0.664 0.497 0.161
0 94 0.664 0.467 0.187
12 4 94 2.404 0.398 0.449
34.3 59.7 0.664 0.493 0.166
0 102 0.664 0.463 0.191
13 4 102 2.404 0.408 0.459
37.1 64.9 0.664 0.489 0.170
0 111 0.664 0.460 0.196
14 4.5 111 2.705 0.470 0.529
39.9 71.1 0.664 0.485 0.174
0 116 0.664 0.457 0.197
15 2.5 116 1.503 0.263 0.296
43.4 72.6 0.664 0.481 0.175
∑ - - - - - - - - 4.82 5.51

Uljet gjatë periudhës së ndërtimit ΔSt = 482 cm

Uljet totale të bërthamës ΔS∞ = 551 cm
Lartësia max e bërthamës H = 58 m
S t 482
Grada e konsolidimit 100  100  87.5 %
S  551

22
 S  551
Përqindja e uljeve totale 100  100  9.5 %
H 5800
S t 482
Përqindja e uljeve gjatë periudhës së ndërtimit 100  100  8.3 %
H 5800
Diferenca e uljeve të shfrytëzimit me të ndërtimit ΔS∞ - ΔSt = 551 – 482 = 69 cm

10.2. Llogaritja e uljeve të trupit të digës

Uljet në fund të ndërtimit të digës

 1 1  v 2 
S y,t  v   EM     (T  t y )  Y    3  A  ln A  B  ln B  C  ln C    ln 
A     (T  t y ) B    T C = θ + λty
v = σ/t – shpejtësia e rritjes së sforcimeve vertikale ( MPa/ vit )
T – vazhdimësia e periullës së ndërtimit
ty – vazhdimësia e ndërtimit të digës deri në nivelin y
γ – pesha specifike e dheut (H / m3)
EM – moduli i deformimit momental të materialit (MPa)
θ,λ – parametra empirik që karakterizojnë deformimet rrëshqitëse e që maten përkatësisht me
(MPa x vit) dhe (MPa)
M.q.s ne nuk kemi informacion për parametrat θ, λ, EM do ti marrim në analogji me
digat që janë afërsisht si diga jonë dha nga kjo analogji kemi gjetur këto parametra:

Parametrat γ N/cm3 θ MPa.vit λ MPa EM MPa

Sk. sipërme 0.023 15 8 120
Sk. poshtme 0.02 26 12 90

Duke e pranuar kohën e ndërtimit të digës T = 2 vjet gjejmë me përafërsi parametrin v

   H 0.022  52
v p.s     0.598 MPa/vit
T T 2

   H 0.02  52
v p. p     0.52 MPa/vit
T T 2
Veprimet e mëtejshme i japim në formë tabelore :
y ty As Bs Cs Ap Bp Cp S ys .t Spy. t
0 0 30.36 30.36 15 49.04 49.04 26 0 0
Ulja e 5.2 0.2 28.76 30.36 16.6 46.64 49.04 28.4 1.24 0.76 plotë
10.4 0.4 27.16 30.36 18.2 44.24 49.04 30.8 2.18 1.34
shumare e të 15.6 0.6 25.56 30.36 19.8 41.84 49.04 33.2 2.84 1.74 gjitha
20.8 0.8 23.96 30.36 21.4 39.44 49.04 35.6 3.21 1.96
shtresave në 26 1 22.36 30.36 23 37.04 49.04 38 3.30 2.02 momentin
31.2 1.2 20.76 30.36 24.6 34.64 49.04 40.4 3.10 1.89
e përfundimit 36.4 1.4 19.16 30.36 26.2 32.24 49.04 42.8 2.61 1.60
41.6 1.6 17.56 30.36 27.8 29.84 49.04 45.2 1.84 1.13
46.8 1.8 15.96 30.36 29.4 27.44 49.04 47.6 0.78 0.48
52 2 14.36 30.36 31 25.04 49.04 50 -0.58 -0.35

23
  1 1  2  52 15 0.5982  15
S ys.t  0.598      0.598  52  2  ln 15  15   ln 15  1  30.36   ln 30.36  1 
 120 8  2 8 0.023  8 3
S ys .t  6.15 m
 1 1  2  52 26 0.52 2  26
S yp.t  0.52      0.52  52 2  ln 26   26   ln 26  1  49.04   ln 49.04  1 
 90 12  2 12 0.02  12 3
S yp.t  4.2 m

Ulja e kreut të digës

  H d2  1 t 
S Hd ,t      t = T + tsh = 2 + 1 = 3 vjet
2  E M   t 
pranojmë si kohë të shfrytëzimit kohën tsh = 1 vit
0.023  52 2  1 3 
.t      1.76 m
s
S Hd
2  120 26  12  3 
0.02  52 2  1 3 
p
S Hd .t      2.38 m
2  90 15  8  3 
Nga përfundimi i llogaritjeve të uljeve të bërthamës dhe të prizmave të digës nxjerrim
konkluzionin se digën tonë duhet ta llogarisim për një lartësi më të madhe për të kompesuar
uljet e prizmave të digës dhe të bërthamës. Paraprakisht duhet që diga të ketë një mbilartësim
prej 6 m që diga të jetë në nivelin e kërkuar pas mbarimit të uljeve.

11. Zgjidhja e tipit me te mire te shkarkuesit dhe llogaritja hidraulike e tij

11.1. Përcaktimi i prurjes së shkarkimit në bazë të klasës së veprës

Prurja e shkarkimit është ajo prurje që ka dalë nga llogaritjet hidrologjike të digës tonë.
Kjo prurje varet nga klasi i veprës, nga madhësia e prerjes së pikut të plotës që ka rezervuari
ynë. Për një klasë të caktuar të digës, nga kushti teknik kemi përqindjen të sigurisë për
përcaktimin e prurjes së plotës llogaritëse, ndërsa përsa i përket madhësisë së prerjes së pikut
të plotës kjo varet nga krahasimet tekniko-ekonomike d.m.th deri në atë pikë do ta ngrejmë
digën për të përballuar prurjen e pikut.
Për digën tonë që është e klasit të parë për një përqindje sigurie p = 0.1 % dhe nga
llogaritja e prerjes së pikut, rezulton që prurja jonë e shkarkimit është Qsh = 710 m3/s.

11.2. Analiza për zgjidhjen e tipit më të mirë

Duke u nisur nga kushtet topografike të aksit të digës dhe nga diga jonë që është me
presion të lartë mund të zgjedhim dy lloje shkarkuesish: bregor, atë me tunel dhe atë me pus.
Nga një krahasim i tyre dhe duke iu përshtatur sa më mirë kushteve të terrenit tonë
themi që shkarkuesi në formë tuneli është më i pranueshëm se ai me pus sepse nuk kërkon një
gërmim të madh për krijimin e hyrje sa më të qetë të ujit, ndërsa ai me pus do kërkonte një
gërmim të madh si dhe një konstruksion të rëndë beton arme për në formë kulle.

11.3. Llogaritjet hidraulike për përmasimin e shkarkuesit

24
 Për të ulur shpenzimet e ndërtimit tunelin e shkarkimit do ta lidhim me tunelin e
devijimit të prurjeve të ndërtimit, dhe që kjo lidhje të jetë sa më e mirë pjesën e tunelit të
devijimit ku do të futet prurja e shkarkimit do ta dimensionojmë me këtë prurje.
Që të dimensionojmë një tunel paraprakisht ne duhet të pranojmë si të njohur një si
parametër të njohur gjerësinë “b” të tunelit dhe duke u nisur nga kjo për një lartësi H 0 = 8 m
para portës do të gjejmë lartësinë e ujit në seksionet karakteristike të tunelit.
Si gjerësi të tunelit do të pranojmë ato që janë në figurë.

S
Gjerësia e tunelit në hyrje të tij është:
Q 710
b   14.8 m
m 2  g H 3/ 2
o 0.48  2  9.81  8.0 3 / 2
Ho – lartësia e ujit para portës
m – koeficienti i kapërderdhësit që për rastin tonë që e kemi me profil praktik është m = 0.48
Duke pranuar si gjerësi të tunelit gjerësitë e treguara në figurë gjejmë lartësinë e ujit në tunel.

Q NR Hi b Vi hi
v   2  g  Hi hi  1 5 14.8 8.62 5.57
b  vi 2 10 12 12.19 4.86
3 20 10 17.23 4.12
4 30 8 21.11 4.20
5 37 7 23.44 4.33
Thellësia kritike në seksionin 5-5 është:
  Q 2 3 1.05  710 2
hk  3   10.3 m
g  b2 9.81  7.0 2
Thellësia h5 = 4.33 < hk = 10.3 rrjedha është e rrëmbyeshme, kërcimi hidraulik ndodh
jashtë tunelit.
Lidhja me biefin e poshtëm
Gjatësia e kërcimit:
 h cos  2 S 1  m  
L  2   2  m  S  cos sin   sin 2   s 
 2  2  m  S 
S – energjia e përgjithshme e rrymës S = 52 m (m = 0.84)
φ – koeficienti i shpejtësisë φ = 0.87
hs – thedhësia e shtypur
α – këndi i hundëzë në pjesën hedhëse që është α = 35o
1.05  17.75 2 Q 710
S 2  H p  hk  2   6.11m q   17.75m 3 / s
2  9.81 b 40
hs    q 2 hs  1.05  17.75 2
S 52  887.61hs2  hs  330.82  0 hs = 0.61 m
2  g    hs2 2  9.81  0.87  hs2
nga formula e L gjejmë gjatësinë e hedhjes L = 72.6 m
takimi i biefeve bëhet me këndin β
2  m  S  sin   hs cos   2 S  1  m 
tg   1.131
2 2  m  S cos 
β = arctg(tgβ) = 48.52o

25
 Përcaktimi i thellësisë së gërryerjes:
t    K  q 0.5  Z o0.25  0.76  0.26  17.750.5  43.9 0.25  2.14m

σ – koefi\ent i përgjithësimit σ = 0.76

K – koefi\ent nga vetia e dherave K = 0.26
v2 27.012
Z o  S 2  hs   6.11  0.61   43.9m
2g 2  9.81

v   2  g  S1  0.9  2  9.81  45.89  27.01m / s

26