HYRJE

Betoni sht rrjedhim i krkesave pr nj material ndrtimi te lire dhe me aftsi

mbajtse te larte me te cilin do te ndrtohet shpejte dhe me nj jetgjatsi te
konsiderueshme. Kushti si material i lire dhe pr ndrtim te shpejte me kohen sht arrite,
mirpo kushti i dyte i jetegjatesise ende nuk sht plotsuar, ne krahasim me materialet
paraprake si guri, qeramika etj. Pr kt edhe sot krkes e kohs sht prmirsimi i
ksaj vetie te rndsishme, qe barazohet me parametrat tjer nga te cilet varet edhe
stabiliteti i objekteve.
Kualiteti i betonit, e vecanarisht i komponentve (materialeve) perberse te betonit
varet nga shume faktor, e nder ta edhe kontrollit te kualitetit. Te gjith pjesmarrsit ne
projektimin, prodhimin dhe vuarjen ne vepr te betonit duhet mire ti njohin komponentt
prbrse e me kt edhe vete betonin ashtuqe rezultatet dalse te jene ato te priturat.
Po ashtu njohja ndrlidhet edhe me procesin teknologjik te komponentve dhe te vete
betonit si material.
Betoni sht si fidani, qe duhet ofruar te gjitha kushtet , per nje rritje te mire
dhe trup te qndrueshm, qe edhe do te ket fryte te shndosha.

Dshtimi ne beton ne rastet e shumta eshte pasoje e nj apo me shume dshtimeve

si ne komponentt prbrse e poshtu edhe ne ndonj faze te procesit teknologjik te
prodhimit te betonit.
Dallimi ne mes betonit kualitativ dhe atij jo kualitativ, qndron ne njohjen apo
mosnjohjen e faktorve qe marrin pjese ne procesin teknologjik nga komponentt e
betonit, projektimin, prodhimin, vuarjen ne vepr dhe gjith veprimet pasuese.

Teknologjia e betonit, si lmi, ngrthen ne vete gjith parametrat ndikues ne

betonin si material ndrtimi duke filluar nga komponentt prbrse, projektimin,
transportin, vuarjen ne vepr, mirmbajtjen dhe kontrollin e kualitetit te betonit te njome
dhe atij te ngurtsuar.
Te prdoresh elikun si material ndrtimi ,d.m.th. ke te besh me materialin i cili
ehte prodhuar ne kushte te kontrolluara ne te gjitha fazat, si dhe vetit e tij te kontrolluara
ne laborator dhe te dshmuara me certifikate. E detyre e inxhinierit ne kantiere sht
bashkimi i elementeve ne konstruksion.
Ndrsa rasti sht krejtsisht ndryshe me betonin.
Qndron fakti se imentoja sht e prodhuar dhe e kontrolluar ne fabrike, si dhe kjo
dshmohet me certifikate, por nuk sht imentoja komponent e vetme prbrse e
betonit.
Ather , agregati si komponent me pjesmarrje me te madhe ne beton , vshtir qe
mund te jete nen nj kontrolle te rrepte laboratorike, e kjo te dshmohet do here me
certifikate, ngase kemi nj mori faktorsh qe e pengojn kt.
Mbi te gjitha ndryshimi qndron se rezultati dals I przierjes se komponentve sht ne
varshmeri te drejtprdrejte te faktorit njeri, dhe at ne disa faza: projektimi, prodhimi,
transporti, vuarja ne vepr, mirmbajtja etj.
Kjo edhe sht veshtersia, qe krkon rritjen e kontrollit te betonit net e gjitha fazat.

1
Mirpo nuk mund te thuhet se: sht shume e vshtir (e pamundur) te prodhohet beton
kualitativ. (Neville).
Cka sht betoni kualitativ?
- Betonin kualitativ e karakterizojn : vetit e mira ne betonin e ngurtsuar, vetit
e mira ne betonin e njome si dhe transport i mirfillt nga prodhimi deri ne vuarjen ne
vepr.

1. Betoni

Betoni si material prbehet nga komponentt (materialet) prbrse, qe przihen ne

raporte te caktuara, varsisht nga karakteristikat e tyre si dhe krkesat e parashtruara nga
projektuesi i betonit pr vete betonin.
Betoni paraqet ne vete nj gur artificial,si rezultat i lendes lidhse me prejardhje
inorganike, mbushsit (agregatit), ujit, shtesave mineralogjike dhe aditiveve.

Fig.1- Paraqitja skematike e definicionit te betonit

Komponentt (materialet) prbrse te betonit

1.1. imentoja
1.2. Mbushsi (Agregati)
1.3. Uji
1.4. Shtesat mineralogjike
1.5. Aditivet

Ne prgjithsi nuk prdoren do here te pese komponentt, mirpo komponent

baze jan : imentoja, Mbushsi (agregati) dhe uji, e ne raste te veanta,
gjegjsisht me krkesa te caktuara prdoren edhe komponentt tjera : shtesat
mineralogjike dhe aditivet.

2
 Fig.2- Paraqitja skematike e komponentve(materialeve) prbrse dhe betonit

1.1. imentoja
Nga definimi i Cimentos Portland, mund te shihet se prbehet nga glqerori dhe
argjila ne raport te caktuar. Daton nga viti 1756, nga shkenctari Smeaton qe ka
fituar nj lende lidhse me przierje te glqerorit dhe argjils, e cila ka tregue veti
lidhse edhe nen uj. Pas ngurtsimit ka marre pamjen e ngjashme si te gurit ne
afrsi te vendit Portland ne Angli, dhe prej aty mbeti edhe emrtimi Portland-
imento. Me vone edhe u krijuan fabrikat e imentos, e nder te parat ne regjion
sht ne Split ne vitin 1865.

Procesi teknologjik i perfitimit te cimentos

Ne prgjithsi prodhimi behet ne furrat rrotacione me te ashtuquajturin proces i thate si ne

fig.3.
Ne furrat rrotacione ne varsi te temperaturs formohen tri zona, dhe at:
1. Zona e tharjes dhe e ngrohjes se materialeve (temp. 400-70 0C)
2. Zona e zbrthimit te MgCO3 , CaCO3 , (temp. 900-1100 0C)

CaCO3 CaO CO2

MgCO3 MgO CO2

3. Zona e sinterimit(temp.1450 0C-zakonisht sillet prej 1380-1450 0C)

Gjate sintrimit ndodh bashkedyzimi I oksideve ne mineralet e imentos, dhe me kete rast
fitohet klinkeri.
Ne dalje te furrs rrotacion, temperature e klinkerit sht ~ 1400 0C , dhe me pastaj vie
deri te ftohja e menjhershme.

3
 fig.3.- procesi teknologjik net e thate i prfitimit te imentos

Bluarja e klinkerit
Para bluarjes se klinkerit I shtohet sadra (guri I allcise) ( CaSO4 2 H 2 O ), me qellim te
rregullimit te procesit te lidhjes, gjegjsisht afateve te lidhjes. Sasia e sadres sillet prej
(2.5-5.0)%, ndrsa sasia e sakte caktohet eksperimentalisht. Po ashtu ne kt faze shtohen
edhe shtesa tjera me qellim te prmirsimit te bluarjes apo edhe pr prmirsimin e disa
vetive te imentos. Kto jan ne sasi shume te vogla, prve shtesave si pucolant apo
zgjyra qe jan ne sasi me te mdha. Ne njrn ane te mullirit futet materiali kokrrzor,
ndrsa ne ann tjetr del imentoja e bluar.
Largimi i pluhurit
Gjate procesit teknologjik te bluarjes, kemi prezence te madhe te pluhurit, qe shkaktohet
nga bluarja. Pr kt qellim edhe vendosen larguesit (thithsit) e pluhurit qe se bashku
krijojn nj sistem.

Prbrja kimike e imentos

Oksidet kryesore te klinkerit te lidhura me mineralet e imentos jan:
- CaO . C
- SiO2 . S
- Fe 2 O3 ... F
- Al 2 O3 ... A
Shenjat ne ann e djathte jan shkurtesat pr okside, qe si te tilla prdoren ne kimin e
silikateve.

4
Duke u bazuar ne prbrjen e klinkerit te imentos, oksidet kryesore prbrse jan:
- CaO 54 68 %
- SiO2 20 25%
- Al 2 O3 2 8%
- Fe2 O3 2 5%

dhe oksidet tjera qe jane te papershtatshme ne kete perberje:

CaO -jo i lidhur
MgO
K 2O
Na 2 O
Analiza kimike mundeson nje qasje reale ne perberjen e vete klinkerit , gjegjesisht vete
cimentos, per nje qasje me te drejte te prdorimit.
Me qellim te optimalizimit te perberjes se imentos, dhe qe te kemi nje kontrolle
permanente te oksideve kryesore prdorim modulet , dhe ate:
- Modulin Hidraulik
- Modulin Silikat
- Modulin Aluminat
(jane shpjeguar ne Matrialet Ndertimore II)
Llogaritja e perberjes mineralogjike te klinkerit mund te behet ne baze te disa metodave,
e njera nga to eshte permes nomogramit, qe ne te vertete nderlidhet ne prcaktimin e
oksideve dhe perberseve tjere.

Hidratimi i imentos
Kur imentoja vie ne kontakt me ujin, mineralet e imentos dhe uji krijojne krejtsisht
minerale te reja, qe me nje emer njihen si hidratet. Procesi kimik qe zhvillohet ne kete
rast emertohet si : hidratimi i imentos.
Ne secilin lloj te Cimentos Portland kryesore jane kater mineralet, dhe ata ndikojne ne
procesin kimik te prgjithshm. Mirpo ne kt proces ka edhe okside tjera te cilat e
komplikojn kt proces.
Ne proces te hidratimit te imentos ne prgjithsi prfshihen dy procese themelore:
- Hidratimi ne kuptim te ngushte (bashkedyzimi i drejtprdrejte i mineraleve me
ujin)
- Hidroliza paraqet shprndarjen e mineraleve ne prani te ujit, e njekohesisht
lidhjen e tyre ne hidrate.
Secili mineral i imentos shprndahet me shpejtesi te ndryshme.
- Trekalcium aluminati- Ne prani te ujit C 3 A hidratizohet shume shpejte sipas
formules:
3CaO Al 2 O3 uji 3CaO Al 2 O3 6 H 2 O
Ky hidratim do te shpinte deri tek lidhja e shpejte, qe direkt do te ndikonte ne humbjen e
aftesise per vendosje ne veper te betonit (ngurtsim i shpejtuar). Qe te pengohet kjo lidhje
e shpejte portland imento duhet te prmbaj sulfate.
Ne prani te sulfateve zhvillohen dy reaksione:
3CaO Al 2 O3 uji Ca(OH ) 2 4CaO Al 2 O3 6 H 2 O
3CaO Al 2 O3 3(CaSO4 2 H 2 O) uji 3CaO Al 2 O3 3CaSO4 31H 2 O

5
Ne reaksionin e pare glqerja rezulton nga hidratimi i mineraleve tjera, ndrsa reaksioni i
dyte prmban sulfatet nga allia qe i shtohet gjate procesit te bluarjes. Hidrati nga
reaksioni i pare sht stabil dhe nuk ndrrohet gjate procesevene vazhdim. Ndersa
rezultat nga reaksioni i dyte eshte minerali qe emertohet si : etrignit. Bashkedyzimi i
lidhjeve te reja krijon nje mbeshtjelles per rreth grimcave te imentos, ashtuqe do te
pengoje ujin ne brendsi te grimcave, per nje kohe pengon reaksionin kimik. Per kete
kohe betoni mbetet i njome. Kete e mundson prezenca e allcise, se per ndryshe lidhja do
te behej e pakontrolluar. Pas nje kohe (1 ore apo edhe me shume) ky mbeshtjelles
shkatrrohet dhe nga grimcat paraqiten kristale si gjilpere, qe ne mes veti do te lidhin
grimcat. Kjo ne te njeten kohe paraqet fillimin e lidhjes se imentos.

Kristalet e etrignitit si gjilpra ne fazen e lidhjes se cimentos

Mirepo etrigniti nuk eshte stabil dhe pas ~ 16 oresh ndryshon ne prani te glqeres:

3CaO Al 2 O3 CaSO 4 31H 2 O Ca (OH ) 2 4CaO Al 2 O3 12 H 2 O 3(CaSO 4 2 H 2 O ) 14 H 2 O

dhe prfundimisht rezulton hidrati-kalciti i aluminit duke liruar ujin. Perfundimisht pas
ngurtsimit rezulton guri i imentos. Lirimi i ujit ne kete rast gjate avullimit, mundson
paraqitjen e poreve, e me kete dobsimin e soliditetit ne shtypje te imentos. Per kete
arsye prmbajtja e C 3 A ne sasi te madhe eshte e dmshme.
C 3 A eshte bartesi kryesor i gurit te imentos ne 24 oret e para.

Aliti- rezulton ne procesin e hidrolizes sipas shprehjes:

3CaO SiO2 uji 2CaO SiO2 xH 2 O Ca (OH ) 2 , ku sasia e ujit varet nga
temperatura dhe shtesat. Mirepo hidroliza mund te zhvillohet me ngadale sipas shprehjes:
2(3CaO SiO2 ) 6 H 2 O 3CaO 2 SiO2 3H 2 O 3Ca(OH ) 2
Ky reaksion karakterizohet me lirimin e glqeres se shuar, qe nderlidhet me lirimin e
nxehtesise. Ne kushte te caktuara kjo glqere mund te shkaktoje efekte negative ne gurin
e imentos. Aliti ndikon ne zhvillimin e ngurtsimit te gurit te imentos , vecanarisht ne 7
ditet e para. Pas 28 ditesh ndikimi i alitit eshte i parendesishem.
Beliti- modifikimi , hidratimi si zhvillohet sipas shprehjes:
2CaO SiO2 uji 2CaO SiO2 xH 2 O , apo me ngadale zhvillohet hidroliza:
2(2CaO SiO2 ) 4 H 2 O 3CaO 2SiO2 3H 2 O Ca(OH ) 2

Hidratet nga shprehja e pare jane te ngjashme si gjate hidrolizes se alitit, vetem se
lirohet shume me pak glqere dhe nxehtsi.

6
Beliti ndikon ne zhvillimin e gurit te imentos ne periudhen prej 28 ditesh, gjegjsisht
eshte kryesori pas ksaj periudhe.
Kristalet e alitit dhe belitit nuk jane tersisht stabile dhe ne funksion te kohes ndryshojne
sipas shprehjes:
xCaO ySiO2 zH 2 O ; ku kjo lidhje eshte e njohur si C-S-H hidrati. Koeficientet
x, y , z varen nga temperatura dhe shtesat. Kjo nderlidhet me faktin se guri i imentos,
gjegjsisht edhe betoni, ndryshon soliditetin ne shtypje afersisht deri nje vit pas vendosjes
ne veper. Keto ndryshime ne periudha te me vonshme nuk kane ndonje rendesi , por
mund te kene efekte pozitive.
Celiti- Faza e feritit gjate hidratimit rezulton me hidrate te ndryshme. Ne
sasi te vogla lidhet me sadren dhe me grimcat e glqeres. Ndonjehere kur krkohet qe
imentoja te permbaje sa me pak C 3 A , kjo arrihet me shtimin e mbeturinave te xeheve
te hekurit, keshtuqe ne vend te C 3 A gjate pjekjes zhvillohet faza e feritit. Atehere guri i
imentos eshte i rezistueshem ne ujerat sulfate. Faza e feritit ndikon ne soliditetin e gurit
te imentos njesoj ne te gjitha fazat, keshtuqe ndikimi i tij nuk eshte shume i hetueshem.

Nxehtesia e hidratimit
Gjate hidratimit te imentos si proces vie deri te lirimi i nxehtesise, dhe lidhur me
kete prezentojme hidratimin e mineraleve te imentos, sipas Bogue:

C3 A 870 J/gr
C3 S 500 J/gr
C2 S 260 J/gr
C 4 AF 420 J/gr
Nxehtesia e hidratimit te imentos prcaktohet me kalorimetr apo metoden e enes-
termike, metoda keto te standardizuara.

Ndikimi i oksideve tjera sekondare ne vetite e cimentos

Oksidi i Magnezit- MgO - Paraqitet ne dy modifikime, dhe ate:

- MgO - ne gjendje amorfe qe hidraton menjehere dhe nuk ka ndikime
negative ne imenton e ngurtsuar. Pjesemarrja e tij lejohet maksimum deri 5%.
- MgO - ne gjendje kristalore, qe ndryshe quhet periklas, dhe veshtire tretet
ne uje, e me kete edhe shume ngadale hidratizon. Ne pjesmarrje deri 1% te imentos
lidhet me rrjetin e kristaleve kryesore te mineraleve, ndersa pjesa tjeter hdratizohet kur
imentoja vec eshte ngurtsuar:

MgO H 2 O Mg (OH ) 2
Gjate ktij reaksioni hidroksidi i magnezit e rrite vllimin e ne kete rast shkakton forca te
brendshme, e ndonjehere edhe plasaritje. Kjo eshte edhe arsyea qe Standardet kufizojne
pjesmarrjen e tersishme te MgO ne maksimum 5%.
Oksidi i kalciumit i lire- CaO - Gjate lendes se pare ne procesin e prodhimit te
imentos nuk eshte e mundur qe te homogjenizohet persisht, keshtu qe nje pjese e CaO
nuk mund te lidhet me minerale, dhe emertohet si glqere e lire. Kjo glqere e lire ne
klinkerin e imentos rezulton nga temperaturat me te larta se ato te pjekjes, e cila me

7
vone shume ngadale hidratizohet , dhe ate ne gurin e ngurtsuar te imentos, sipas
reaksionit:
CaO H 2 O Ca (OH ) 2 , dhe njesoj si MgO shkakton rritje te vllimit,
gjegjsisht paraqitjen e forcave te brendshme.
Ne kete kontest prqindja e CaO se lire kufizohet ne max 2%. Prandaj paraqitja e
joperhershmerise se vllimit te imentoja eshte pasoje e prmbajtjes me te madhe te
ketyre oksideve, MgO dhe CaO .
Prezenca e Alkaleve: Na 2 O dhe K 2 O - Ne kontakt me ujin ne moment kalojne
ne hidrokside dhe ate : NaOH dhe KOH , ndersa ne qndrim me te gjate ne ajer, lidhin
edhe me CO2 , dhe ne kete rast kalojne ne karbonate.
Na 2 O H 2 O 2 NaOH
2 NaOH CO2 Na 2 CO3 H 2 O
qe, Na 2 CO3 dhe K 2 CO3 shpejtesojne lidhjen e imentos, e me kete shkaktojne te
ashtuquajturen lidhje te rrejshme, qe manifestohet ne rezultatet dalese.
Ne beton ne kontakt me agregatin , alkalet mund te shkaktojne reaksionin Alkalo-Silikat.

Ndikimi i prmbajtjes se alkaleve ne ngurtsim te shpejtesuar

Prezenca e sulfateve ne imento- manifestohet ne ujin i cili permban sulfate, me

crast ne beton paraqitet reaksioni si ne vijim:
4CaO Al 2 O3 12 H 2 O 3CaSO4 uji 3CaO Al 2 O3 3CaSO4 31H 2 O Ca (OH ) 2 , qe
ne te vertete ky mineral njihet si etrigniti qe ka nje vellim te madh ngase ka sasi te madhe
te uit.
Sulfate permbajne ujerat nentokesor ne terrenet nga sadra, ujerat e zeza dhe uji i detit, qe
te gjitha se bashku ndikojne negativisht ne korrozionin e betonit.
Ne varesi te prmbajtjes se sulfateve ne uje behet edhe zgjedhja adekuate e imentos.
Kete do ta prezentojme ne tabelen vijuese.

8
Korozioni si fenomen shkaktohet nga veprimi i gazrave te solucioneve agresive mbi
pjeset e ngurtsuara te imentos, e at kryesisht nga Ca (OH ) 2 dhe
3CaO Al 2 O3 6 H 2 O .
Shkaqet kryesore te korrozionit mund te klasifikohen ne tre grupe:
1. shkatrrimi i prbrseve dhe i gurit te imentos nga tretja dhe shperlarja e
Ca (OH ) 2
2. formimi i kriperave qe treten lehte, si pasoje e bashkeveprmit te hidroksidit te
kalciumit dhe prbrseve tjere
3. formimi ne pore i perberjeve te reja qe kane vllim me te madh se perberjet
fillestare (korrozioni sulfatik)

Shtesat e cimentos
Meqenese teknologjia e prodhimit te llojeve te ndryshme te imentos , gjegjsisht
prdorimi i shtesave te ndryshme mundson nje ekonomizim dhe nje prodhim te
imentove qe per raste te caktuara edhe jane me te favorshme se imentoja e paster (pa
shtesa) , konkretisht kur jane ne pyetje ndikimet e faktoreve te jashtem.
Shtesat jane me prejardhje dhe te natyrave te ndryshme.
Pucolanet- ne natyre paraqitet si pluhur vullkanik i cili ka veti lidhese, dhe
emertohen si pucolane. Rezulton nga vendi Pozzuoli afer Napolit, qe eshte perdore si
lende lidhese qysh ne kohe te vjetra.
Te gjitha pucolanet permbajne ne gjendje amorfe SiO2 xH 2 O si dhe ne mase te vogel
Al 2 O3 . Perberja mineralogjike eshte i ndryshueshem, dhe emertimet shpeshehere lidhen
ne varesi nga shkembi apo nga vendi i caktuar. Si perfaqesues me te rendsishem jane:
- Pucolani vullkanik
- Dacitet apo tufet andenzit
- Opali
- Toka dijatomike
- Argjila e pjekur
Pucolanet ne pergjithesi permbajne komponente aktive, mbushese e poshtu edhe
komponente te dmshme.
Komponentet aktive jane kristalore apo amorfe.
Komponentet mbushese jane minerale kristalore qe reagojne me glqeren, e qe jane:
kuarci, argjilori, pirokseni,ferit. Ndersa komponente te dmshme jane perbersit organik,
qe ndikojne ne zvoglimin e soliditetit ne shtypje.

9
Gjate hidratimit te przierjes se pucolanve dhe glqeres formohen hidratet C-S-H ,
afersisht te njejte sikurse te beliti. Burimoret njohura te pucolanve jane: tufi Dacit i
Kumanoves qe e shfrytezojme ne Han te Elezit, apo edhe ndonje i ngjashem.
Pucolanet artificiale- prfitohen nga pluhuri i elektro-filtrave ne objektet e
termoelektranave. Nje prej perfaqesuesve me kualitativ eshte pluhuri i silicit (Silica
fume) dhe ate ne gjendje amorfe me perberje te SiO2 > 90 %, me madhsi te grimcave <
0.01 mm. Mirepo pervec pluhurit te silicit kemi edhe pluhurin fluturues (fly ash), qe
poshtu perdoret dhe ka aftesi lidhese te mir dhe siprfaqe specifike 250-600 m2/kg sipas
metodes se Blen-it.
Ne pergjithesi imentot qe permbajne pucolanet si shtesa jane emertuar si imento
pucolanike, ku prqindja e shtesave eshte e ndryshueshme.

Sipas Standardeve edhe pucolanet u nnshtrohen ekzaminimeve te caktuara dhe ate:

- Ekzaminimeve kimike
- Imtesia e bluarjes
- Perhershmeria e vllimit
- Afatet e lidhjes
- Aktiviteti i glqeres
- Soliditeti ne shtypje
- Tkurrja
- Permeabiliteti
- Redukimi i alkaleve
- Masa specifike.

Prezentim i llojeve te imentos sipas EN 197-1 eshte dhene ne tabelen ne vijim:

Per nje prezentim te kualitetit te prodhimit , imentoja i nnshtrohet ekzaminimeve ne

fabrika te imentos, dhe ekzaminimeve kontrolluese nga nje institucion i autorizuar. Kjo
eshte e domosdoshme me Standardet Europiane.

10
 1.2. Agregati
Rndsia e analizs se agregatit si komponent prbrse e betonit qndron ne
faktin se pjesmarrja e tij ne beton sht ~ 70%, qe d.m.th. prben prbrsin kryesor nga I
cili edhe varen shume veti te betonit. Njekohesisht eshte edhe komponenta me e lire ne
aspektin ekonomik. Ne pergjithesi agregati perfitohet prej gurit si material baze, dhe si I
tille agregati ndahet ne agregat I lumit dhe agregat I thyer, si dhe agregati artificial qe nuk
ka prejardhje natyrore, por rezulton nga proceset e ndryshme teknologjike si dhe agregati
special.
- Agregat i Lumit- rezulton me thyrjen e masiveve shkembore qe barten neper
shtratin e lumit dhe gjate bartjes grimcohen si dhe lemohen. nga ky shkak
karakteristike eshte se kokerrzat e agregatit kane forme te rrumbullaket dhe
jane kulitative meqenese copezat e demshme jane larguar gjate bartjes.
- Agregati i thyer- perfitohet me thyerjen (bluarjen) e shkembinjeve-gureve
neper mullinje, gjate procesit teknologjik. Meqenese shkembinjte jane nga me
te ndryshmit atehere edhe agregatet rezultojn nga me te ndryshmet, p.sh.
bazalti, andenziti, glqerori, diabazi etj.

Baze e agregatit me seperacion

Shfrytezimi racinal i burimores se gurit ne eksploatim

11
 Hudhja e gurit te copetuar ne mullirin sekondar

Agregati artificial- kryesisht eshte me prejardhje argjilore me veti ekspanduese, qe

mundson prodhimin e betoneve me te lehta, dhe rezulton ne proceset teknologjike te
furrnaltave si mbetje.
Agregati special- perdoret per prodhimin e betoneve kryesisht te renda (me mase
vellimore te madhe), qe paraqet baritin e thermuar, apo copza te hekurit.
Klasifikimi i agregatit- ne aspektin e madhesise se kokerrzave agregati
ndahet ne :
- agregat kokerrimet d 4mm
- agregat kokrrmadh d 4mm , sipas EN 12620
Poashtu nje ndarje tjeter eshte ndarja sipas fraksioneve. Fraksioni paraqet kokerrzat me
madhesi te caktuar. Ne praktiken ndertimore te projektimit te betoneve zakonisht
prdorim kater fraksione kryesore dhe ate:
FR I (0/4) mm; FR II (4/8)mm; FR III (8/16)mm dhe FR IV (16/32) mm.
Kushtet e kualitetit te agregatit- ne pergjithesi duhet te jene kualitative,
megjithat permbajne edhe kokerrza te dmshme te cilat jane ne kufinje te caktuar sipas
standardeve. Kerkesat e parashtruara per kualitetin e agregatit jane dhene ne tabelen ne
vijim:

12
 VETIA KUSHTI I KUALITETIT
Perberja mineralogjiko- Vleresohet permbajtja e mineraleve te
petrografike demshme
Perbersit qe pengojne hidratimin
e cimentos Nuk guxon te permbaje sheqer dhe yndyre
Masa vellimore 2.0-3.0 gr/cm3
Masa specifike 2.60-2.80 gr/cm3
Thithshmeria e ujit Ne varesi nga lloji i gurit

Qendrushmeria ndaj ngricave pas

5 cikluseve ne mjedise te
ngopura me Na2SO4
Permbajtja e sulfurit e shprehur
si SO3
Permbajtja e klorideve e shprehur
si Cl
Permbajtja e materieve
organike
Koeficienti vellimor I forms
se kokerrzave
Prmbajtja e topthave te
argjils
Prmbajtja e thermiave te
dobta qe thermohen
Thermiat e lehta, thngjilli,
bitumeni, thermiat e bimve
mbeshtjellja e kokerrzave me
thermia te demshme
Rezistenca ne thyeshmeri
koeficienti"Los Angeles"
Rezistenca ndaj goditjes
"Impact test"
Rezistenca ne thyeshmeri
"Micro Deval Test"
Permbajtja e thermiave te imeta
Thermiat e imeta ne agregatin
e thyer
Humbja ne mase : max 12 %
max 1%
max 0.1% per beton te armuar
max 0.02% per beton te paranderur
Ngjyra e tretjes NaOH, me qelet se ajo
standarde
min 0.15 per agregat te thyer
min 0.18 per agregat te lumit
max. 0.5 % ne agregatin kokerrimet
max 0.25 % ne agregatin kokerrmadh
max 3.0% per beton te qendrushem ndaj ngricave
max 4.0 % per llojet tjera te betoneve
max 0.5 % nese pamja e betonit eshte kusht I betonit
max 1.0 % per llojet tjera te betoneve
nuk lejohet
max 30 % nga masa
Max 32 % nga masa
Max 35 %
agregati kokerrmadh , max 1.0 %
agregati kokerrimet, max 5.0 % (3 %)
agregati kokerimet , max 10 %
(max 3 %) ne varesi te madhesise se vrimes se sites

Poashtu duhet patur parasysh se guri- si material baze duhet te kete soliditetin ne shtypje :
- 80 N/mm2 per beton per prdorim te pergjithshem
- 160 N/mm2 per beton te nnshtruar abrazionit dhe erozionit
Ndersa sa i perket soliditetit ne shtypje ne gjendje te ngopur me uje duhet te jete se paku
80 % nga vlerat paraprake.

Nje shembull te ekzaminimeve per nje lloj te agregatit e prezentojme ne tabelen vijuese:

13
Ekzaminimet e agregatit te prezantuara me larte jane te dhena ne Standardet Europiane, te
cilat mund te jipen si pjese shtese e ksaj njesie mesimore.
Te gjitha vetite e prezentuara jane te domosdoshme , por ne vazhdim do te spjegojme ato
qe drejteperdrejte nderlidhen apo krkohen ne projektimin e betonit: p.sh. masa specifike,
thithshmria e ujit, poroziteti etj.
Nje prej vetive apo reaksioneve qe mund te paraqitet gjate prodhimit te betonit eshte :

Reaksioni Alkalo-Silikat i agregatit.

Nese agregati permban SiO2 ne gjendje amorfe, ne betonin e ngurtsuar mund te vie
deri te reaksioni kimik ne mes alkaleve qe jane ne imento ( Na 2 O, K 2 O ) dhe SiO2 .
Bashkedyzimi i krijuar ka vellim me te madh se ai para reaksionit, e me kete paraqiten
forca te brendshme qe mund te rezultojn me paraqitjen e plasaritjeve. Ky fenomen eshte
i njohur si reaksioni Alkalo-Silikat , qe mund te paraqitet ne konstruksione te ndryshme
(si ne figure).
Reaksioni alkalo - Silikat rezulton ne kushtet e caktuara:
- Nese imentoja permban > 0.5 % alkale, shprehur ne Na 2 O
- Nese betoni i nnshtrohet permanent lageshtise
SiO2 aktiv mund te lajmrohet si i vetmuar apo ne perberje te mineraleve te caktuara,
dhe per kete perbersit qe potencial mund te jene aktiv jane:
- opali ( SiO2 amorf)
- trinimit,kristobalit,zeoliti
- qelqi silikat
- hidroliskunet
- disa dacit, gjegjsisht disa andenzite
Reaksioni Alkalo-silikat mund te pengohet me zgjedhjen e imentos me prmbajtje te ulet
te alkaleve, apo me shtimin e pucolanve ne imento.

14
Reaksioni Alkal-Dolomit- ky reaksion mund te paraqitet sikurse reaksioni silikat,
megjithat vie ne shprehje te agregati qe prodhohet nga przierja e glqerorit dhe
dolomitit. Ky reaksion me rrale eshte i pranishem, megjithat nuk paraqitet ne
temperatura < 30 0C.
Si njeri e poshtu edhe reaksioni tjeter mund te evitohen apo te ndermirren masa te
caktuara me analizen mineralogjiko-petrografike te gurit si material baze.

Nga te gjitha vetite e agregatit qe ne nje menyre jane cilsi natyrore, agregati posedon
edhe cilsi artificiale, gjegjesisht veti ne te cilat direkt mund te intervenojme ne
permiresimin e te njjtave. Nje prej vetive me te rendesishme eshte : Perberja
Granulometrike e przierjes.

15
 1.2.1. Perberja granulometrike e przierjes se agregatit- paraqet te dhenat e
pjesmarrjes se madhesise se kokerrzave te agregatit ne przierje, dhe gjithsesi
pjesmarrjen procentuale te ketyre kokerrzave ne przierje.
Kokerrzat me madhesi te caktuar jane definuar si fraksione. Ndersa pjesmarrja e
fraksioneve ne przierje karakterizohet me perberjen granulometrike te przierjes.
Nga njohurite e meparshme mund te themi se kjo perberje granulometrike prcaktohet
me metoden e sitjes neper serine e sitave standarde me metoden e thate.Seria standardeve
e sitave eshte:
- 0.063; 0.125; 0.25; 0.5; 1; 2; 4; 8; 16; 31.5; 63; 125 mm
Mirepo me standarde parashihen edhe disa sita ne mes tyre, por nuk kane ndonje
prdorim praktik.
Mirepo nese kemi ne aplikim Standardet ASTM atehere edhe madhesiste e sitave jane te
ndryshme, mirpo cdo here eshte e mundur te behet ekuivalentimi i madhsive. Perberja
granulometrike eshte e lidhur me mbetjen e agregatit ne siten e caktuar (mbetja e
pjeserishme - a i (gr ) , dhe prqindjen e kalimit ( y i (%) ))
- Fraksionimi i agregatit- Cdo agregat nuk ka granulometric te prshtatshme per
prodhimin e betonit, prandaj ketu edhe qendron problematika e projektimit te
granulometrise me te prshtatshme dhe ate sipas krkesave. Qe kjo te jete e
arritshme atehere agregati ndahet ne fraksione. Kufinte e nje fraksioni jane te
caktuar ashtuqe paraqesin madhesine e kokerrzes me te vogel dhe asaj me te
madhe. Me se shpeshti agregati ndahet ne fraksionet vijuese:
FR I (0/4)mm
FR II (4/8)mm
FR III(8/16)mm
FR IV (16/32)mm
Qe ne praktike peroren me se shpesht per prodhimin e betoneve , mirpo ne rastet
tjera mund te peroren edhe fraksionet tjera:
FR (32/63)mm
FR (63/124)mm, si dhe mes fraksionet :
FR (0/2) mm; FR (2/8) mm; FR (8/16)mm; qe ne raste te shpeshta perdoren per
przierjet e asfalteve.

Fraksionet e agregatit per beton

16
Metoda e sitjes krkon edhe masat per sitje, dhe ate ne funksion te fraksionit (madhesise
se kokerrzes):

FR I (0/4) mm; m0 2 x800 gr

FR II (4/8)mm m0 2 x1600 gr
FR III (8/16)mm m0 2 x 4000 gr
FR IV (16/32)mm m0 2 x8000 gr

Meqenese edhe nga ky aspekt duhet qe cdohere te kemi parasysh pershtatshmerine e

fraksioneve te agregatit ne aspektin e perdoreshmerise ne prodhimin e betonit. Kjo eshte
e ndrlidhur me definimin e fraksioneve te agregatit.
Definimi i fraksioneve nnkupton shtrirjen e fraksionit perkates ne kufinjte e parapare,
normalisht duke marre parasysh tolerancat e caktuara.
Parasegjithash do te prezentojme nje agregat te fraksionuar ne menyre ideale.

Fraksionimi ideal
Mirepo kjo edhe praktikisht eshte e paarritshme nga se ne kete ndikojne shume faktore:
forma e kokerrzave te agregatit, madhesia e sitave, ndryshimi i madhesise gjate
prdorimit etj. Kjo edhe na mundson qe ktij problemi ti qasemi ne menyre me praktike,
dhe ne vazhdim do te prezentojme definimin e fraksioneve sipas kerkeses se Standardeve.

17
 Definimi i fraksioneve sipas Standardeve
Nga paraqitja grafike mund te themi se:
FR I (0/4)mm- eshte i definuar nese lakorja e granulometrike e te njjtit shtrihet
brenda shiritit te parapare, me vlerat e prcaktuara.
FR II (4/8)mm; FR III (8/16)mm dhe FR IV (16/32)mm- eshte i definuar nese
lakorja granulometrike e te njetit permban maksimum 15 % kokerrza nen mase dhe
maksimum 10 % kokerrza mbi mase.
Keto vlera apo keta kufinje jane ceshtje e standardeve nderkombetare.

1.2.2. Moduli kokrrzor (i imtesise)- Perberja granulometrike mundet afersisht

te definohet shpeshehere me anen nje faktori, e ky eshte : Moduli
Kokerrzor (i imtesise).Ne pergjithesi ky paraqet siprfaqen e grafikut mbi
lakoren granulometrike, si ne fig.

Definimi i modulit te imtesise (FM) dhe koeficientit kokrrzor (K)

18
Qe te kemi nje qasje me te drejte atehere edhe prezantimi grafik duhet te jete ne
proporcion (madhesi) te caktuar , si ne apscise e poshtu ne ordinate.
Moduli i imtesise jipet me shprehjen :
n

Pi ; ku
i ( 0.25 )
FM
100
FM -moduli i imtesise
Pi - mbetja ne prqindje e agregatit
Si veti e rendesishme , e lidhur me kete eshte moduli kokrrzor, qe ne te vertete paraqet
vleren e mbetur, dhe shprehet me shprehjen:
n
900 y
i ( 0.25 )
i
; ku:
K
100
K - moduli kokrrzor
y i - prqindja e kalimit
Verejtje: nuk mirret parasysh prqindja e kalimit ne siten 0.125 mm.

Shembull: te njehsohet Moduli i Imtesise (FM), nese lakorja e przierjes granulometrike e

fituar me anen e sitjes ka keto vlera:
Sita 0.125 0.25 0.5 1 2 4 8 16 32
(mm)
Yi (%) 2 8 18 28 37 47 62 80 100
Pi (%) 98 92 82 72 63 53 38 20 0

900 (8 18 28 37 47 62 80 100 100)

K 4.2
100

K
(92 82 72 63 53 38 20 0) 4.2
100

FM
(8 18 28 37 47 62 80 100) 3.8
100

Moduli kokrrzor do te perdoret me vone ne njehsimin e sasise se ujit, ne funksion te

granulometrise.

1.2.3. Vetite gjeometrike te mostres se agregatit

Agregati qe leshohet me renje te lire apo agregati i ngjeshur merr nje hapsire te caktuar.
Nje pjese te ksaj hapsire e mbush masa e kokerrzave te agregatit, ndersa pjesen tjeter
hapsira ne mes kokerrzave. Qe kjo veti e agregatit mund te hulumtohet , atehere duhet te
definohet forma dhe madhesia e hapsires. Qe te kemi nje agregat te ngjshur atehere kjo
edhe mund te shkaktoje thyerjen e kokerrzave te agregatit , e kjo nderlidhet me vetine
gjeometrike te mostres.

19
Kokerrzat e agregatit ne mes veti takohen ashtuqe formojne nje strukture hapsinore qe
emertohet si skeleti i agregatit, apo skeleti i mostres.
Modeli hapsinor i mostres se agregatit- Raporti ne mes vllimit te te gjithe
kokerrzave dhe vellimimt te gjithe zbrastesirave definohet sipas shprehjes:
V Va V z ; ku
V - vllimi i mostres se agregatit
Va - Vellimi i kokerrzave te agregatit
V z - Vellimi i zbraztesirave ne mes kokerzave
Nese kete do ta shprehim ne njesi vllimi atehere do te kemi :
V Vz
1 a ; apo 1 v a v z ; ku
V V
v a - vellimi I koncentrimit te agregatit
v z - vellimi I koncentrimit te zbrastesirave
Nese do te shprehej ne mase atehere do te kemi :
M Ma
Va a ; gjegjesisht v a ; v z 1 va
a aV

Modeli hapsinor I mostres se agregatit

Ndikimi I ngjeshmerise se mostres- Me qellim te vleresimit te perberjes
granulometrike dhe ngjeshmerise se agregatit eshte me rendesi te definohet shkalla e
ngjeshmerise se agregatit. Ngjeshemeria e agregatit e rrite koncentrimin e agregatit,
mirepo gjate procesit te ngjeshmerise kemi nje harxhim te energjise, qe te realizohet
lidhja ne mes kokerrzave te agregatit.
Skeleti I mostres se ngjeshur te agregatit eshte stabil, ngase kokerrzat qendrojne ne nje
lidhje te caktuar kohezive.
Nese kete problematike do ta shtronim matematikisht atehere do te marrim nje moster
pambarisht te madhe me kokerrza me madhesi te njejte , te rrumbullaket. Nje forme e tille
eshte prezentuar ne fig. e meposhtme, ku paraqitet mundesia e paketimit (koncentrimit )
minimal te ketyre kokerrzave te agregatit. Dhe kjo do te shprehet me vellimin e
koncentrimit (paketimit) te kokerrzave me shprehjen:

20
 D 3
V
v a a 63 0.524
V D 6

Permbajtja
(forma) minimale e
paketimit
Kjo forme e paketimit
eshte e ndieshme nga
veprimet e jashtme, dhe
secila sfere apo edhe
rresht nga nje force e
vogel mund te
shkaktoje nje humbje
testabilitetit te
tersishem.
Mirepo nese kerkojme nje koncentrim maksimal, atehere kjo do te prezentohet ne fig. ne
vijim:

Paketimi I me koncentrim maksimal te vellimit

Ne kete rast koncentrimi I vellimit shprehet me shprehjen:
D 3
V 6
va a 2 0.740
V 3 2 2 6
D D
2 3
Dhe ne kete menyre secili kulm I trekendeshit paraqet nyjen e kapriates hapsinore, qe dhe
paraqet nje stabilitet me te qendrueshem. Ne kete rast per cvendosje te sferave nevojitet
nje force shume me e madhe se ne rastin e pare.

Ndikimi I formes se kokerrzave te agregatit- ka nje ndikim te rendesishem ne

koncentrimin e vellimit te agregatit. Koncentrimi I vellimit te agregatit eshte me I madh
aq sa me I madh te jete koeficienti vellimor I formes se kokerrzave. Koncentrimin me te
madh vellimor e ka agregati me kokerrza ne forme sfere. Ne aspektin gjeometrik
koncentrimi I vellimit varet nga forma e kokerzave por jo edhe nga madhesia e tyre. P.sh.

21
koncentrim te njejte kane kokerzat e agregatit ne forme sferike edhepse diametric
ndryshon.
Ndikimi I perberjes granulometrike- ne koncentrimin e vellimit paraqet nje
problem mjaft te perbere. Meqenese perberja granulometrike ne vehte permban kokerrza
me madhesi te ndryshme atehere kjo edhe do te ndikoje ne formulimin e veshtersuar
matematikore.
v s v s k v k ;ku
s - pjesemarrja e komponentes kokerrimet
k - pjesemarrja e kokmponentes kokerrmadhe
v s , v k -koncentrimi vellimor I komponenteve.

Interferenca e kokerrzave me madhsi te ndryshme

1.2.3. Agregatet e lehta

Agregatet e lehta me prejardhje natyrore- prfitohen me coptimin dhe bluarjen e

gurit qe kane mase te vogl vllimore. Materialet per prodhimin e agregateve te lehet
ajane:
- zgjyra vullkanike
- tufet
- materialet argjilore dhe materialet tjera te ngjashme.
Agregatet e leheta te veanta- prfitohen me percellimin, sinterimin apo
ekspandimin e materialeve. Ne procesin teknologjik te prodhimit, disa nga
agregatet, gjegjsisht kokerrzat formohen si sfera, apo te ngjashme. Mirepo disa
tjera kane edhe forme jo te rregullt. Me se shpesht per kete qellim perdoret
agregati nga materialet vijuese:
- zgjyrat nga proceset teknologjike te shkrirjes
- zgjyra kristalore nga furrnaltat
- zgjyra e granuluar
- argjila ekspanduese e pjekur
- hiri fluturues nga termocentralet
- perliti
- materialet polimere

22
 Zgjyra nga procesi teknologjik i shkrirjes- paraqet mbeturinat gjate procesit te
djegejes se thngjillit. Masa vellimore e zgjyres eshte 0.6-1.5 gr/cm3. Thermiat e
padjegura , mund te rrisin vllimin ne kontakt me ujin e me kete mund te
shkaktojne shkaterimin e betonit ne funksion te kohes. Keshtuqe zgjyra s tille
mund te aprovohet per prdorim pas shqyrtimeve te kryera.
Zgjyra kristalore- prfitohet gjate procesit te ftohjes ne furrnalta. Gjate ftohjes
paraqiten zbrastesira dhe ate me madhesi 0.2-4.0 mm. Masa vellimore e zgjyres
eshte 0.5-1.7 gr/cm3.
Zgjyra e granuluar- nese zgjyra nga furrnaltat gjate procesit te ftohjes dhe ate ne
uje, prfitohen grimca qe permbajne pore me rritjen e vllimit te tyre.

Argjila ekspanduese e pjekur- Si material baze eshte argjila me permbajtje te larte

te SiO2 . Me perzierjen e mbeturinave te ndryshme fitohet nje perzierje optimale,
e cila perzihet me uje , homogjenizohet dhe kalon neper vrima nen shtypje me
madhesi te ndryshme. Me pastaj behet pjekja e ketyre granulave ne temperature ~
1200 0C. Gjate pjekjes granulat e rrisin vellimin, e me kete rast krijohen pore te
mbyllura. Ndersa ne siperfaqe krijohet nje pelhure pa pore dhe zbrastesira. Masa
vellimore eshte ne varesi te llojit te materialit baze dhe sillet ne vlera 0.4-1.6
gr/cm3. Argjila e granuluar ekspanduese emertohet si keramzit.

Argjila ekspanduese e pjekur

Hiri fluturues nga termocentralet- Mblidhet permes elektrofiltrave ne oxhaket.

Me perzierjen me afersisht 25 % uji perfitohen granule te cilat me vone pjeken ne
temperature te larta. Gjate pjekjes percllohen nje pjese e grimcave, qe mundesojne
paraqitjen e poreve ne perqindje te madhe. Hiri fluturues per prodhimin e betoneve te
lehta nuk guxon te permbaje materie te demshme.
Perliti ekspandues- me prejardhej nga shkembinjte vullkanik, me permbajtje te
silikateve qe lidhet me ujin. Gjate pjekjes ne temperature 700-1200 0C me largimin e ujit
fitohen perlite me pore te mbyllura, gjegjesisht formohet nje structure qelizore.
Masa vellimore sillet ne kufinje 0.10-0.50 gr/cm3. Meqenese karakterizohet me
percueshmeri te dobet te nxehtesise atehere eshte I pershtatshem per izolime termike.
Materialet polimere- Me kombinimin me materialet ne baze poliuretani
(shkumbe) ne temperature te larta fitohen grimca sferike me diameter deri 8 mm, qe edhe
ne structure kane perqindje te madhe te poreve . Si te tilla perdoren per izolime te
ndryshme edhe ne temperature me te larta. Masa vellimore eshte <0.10gr/cm3

23
Nje prezentim I agregatit te lehte krahasuar me agregatin e rendomte eshte dhene ne fig.
ne vijim:

Krahasimi ne mes Agregatit te rendomte (prej gurit-S) dhe ahregatit te lehte (SLA)

1.2.4. Lakoret granulometrike te agregatit per beton

Lakoret teorike dhe fusha e shtrirjes se lakoreve te przierjes se agregatit
Ne baze te krkesave , dhe te dhenave per granulometrine e przierjes, tentohet qe te
gjendet nje lakore optimale e prshtatshme per projektimin, gjegjsisht prodhimin e
betoneve. Mirepo ne parim nuk mund te kemi vetem nje lakore optimale, meqense
varshmeria eshte nga shume faktore: kokerrza maksimale e agregatit, lloji i betonit ,
forma e kokerrzave te agregatit, fraksioni i I (0/4)mm etj. Per kete qellim lakorja
granulometrike optimale per betone te ndryshme prcaktohet per secilin rast vec e vec.
Qellimi prfundimtar eshte qe betoni te jete sa me kompakt, te mos paraqitet segregimi,
lehte te vehet ne veper, kushte keto te domosdoshme per rezultate dalese te favorshme me
pastaj (soliditeti ne shtypje, jetegjatesia, ujepershkueshmeria, qendrushmeria ndaj
ngricave etj).
Deri para 10 viteve kryesisht kane qene ne prdorim dy Lakore Standarde dhe ate:
- Lakorja e Fuller-it
- Lakorja EMPA
Sipas Fuller-it ne menyre eksperimentale lakorja granulometrike eshte fituar sipas
shprehjes:
d
p 100 ; ku
D
d -diametri i caktuar ne siten i
D -diametri maksimal i agregatit

Sipas Institutit ne Curih (EMPA) lakorja granulometrike eshte dhene sipas shprehjes:
d d
p 50 ( ),
D D
Paraqitja grafike per te dy rastet eshte dhene ne fig. ne vijim:

24
Lakoret granulometrike : FULLER-it dhe EMPA
Mirepo sot duke u bazuar ne Standardet Europiane , ne funksion te madhesise se
kokerrzes maksimale dhe llojit te betonit (nga aspekti i vuarjes ne veper) kemi ne
dispozicion nje seri te lakoreve, me diapazon edhe me te madh se lakoret me larte, te cilat
edhe paraqesin nje lehtsim te qasjes se projektimit , e sidomos duke u bazuar ne aparatin
matematikor. Ne vijim jane prezantuar keto lakore:

25
 Sic mund e verehet ne te gjitha rastet me vija te ndrprera jane paraqite lakoret
diskontinuale, qe jane zakonisht kombinim i dy fraksioneve. Esenca e tyre qendron ne
prodhimin e sasive me te medha te betonit ne kushte te caktuara, kur eshte me lehte te
fitohen vetem dy fraksione, mirpo nuk ka perparesi ne krahasim me lakoret kontinuale te
cilat jane me te zakonshme dhe kane nje shtrirje me te madhe.

1.2.4. Percaktimi analitik i lakores optimale te przierjes granulometrike

Paraprakisht duhet te jene te definuar disa faktore , qe njekohesisht edhe jane elemente
per projektimin e lakores granulometrike, e ata jane:
- kokerrza maksimale e agregatit qe do te perdoret
- lloji i betonit (nga spekti i vuarjes ne veper)-beton i pompave apo beton klasik
- definomi i fraksioneve te agregatit qe do te perdoren
- eksperienca ne projektim te btoneve te caktuara.
Shembull: Te projektohet lakorja e przierjes granulometrike , per beton te pompave , me
rast kokerrza maksimale e agregatit qe do te perdoret eshte Dmax=32 mm, nese agregati i
ndare ne fraksione eshte situr dhe jane fituar keto rezultate.
Zgjidhja eshte dhene ne programin per projektim, si shtese e ligjerates.

26
 1.3. Uji
- Faktori pH
Cdo tretje permban jone te hidrogjenit (H+) dhe jone te hidroksidit (OH -). Ne ujin e paster
kimikisht koncentrimi i ketyre joneve sillet afersisht 10-7 mola.1 mol eshte sasia e
substances ne tretje qe eshte aq gram te substances ne dm 3 te tretjes., gjegjsisht aq sa
eshte masa molekulare e substances. Kjo d.m.th. 1mol 1gr / dm 3 . Ky eshte definicioni i
theshtesuar per mol.
Si faktor negativ i koncentrimit te joneve ne uje eshte pH-faktori.
Uji neutral ka faktorin pH=7. Tretjet acidike kane faktorin < 7, ndersa bazat > 7.
pH faktori caktohet me ndihmen e letres lakmues, ne funksion te ndryshimit te ngjyres,
dhe mund te jete 0-14.
Nga ky aspect per prodhimin e betonit mund te perdoret vetem uji I paster, ngase uji jo I
paster shkakton demtime te theksuara ne procesin e ngurtesimit si dhe ne betonin e
ngurtesuar. E kjo eshte e mundur nga ujrat e zeza, pastaj ne repartet industriale, apo edhe
nga ujrat nentokesore. Qe kjo te jete ne suaza te percaktuara atehere uji duhet te kete
faktorin pH ( 4.5 9.5 )
Ne uje me se shpeshti na paraqiten keta perberes te demshem:
- sulfatet
- kloridet
- kriperat
- materiet organike
p.sh. pergaditja e betonit me uje qe permban ( NaCl , CaCl 2 ), karakteristika te ujit te detit
mund te rezultoje:
- me zgajtjen e procesit te lidhjes, ne varesi te temperatures
- paraqitjen e korozionit ne armature
- e bene betonin higroskopik
qe perfundimisht uji I detit nuk mund te perdoret per pergaditjen e betonit.

Ndersa ne parim uji I pijes (ujesjellesit) pa asnje shqyrtim mund te perdoret per
pergaditjen e betonit.

Me qellim te njhjes se vlerave te perberseve te ujit do te prezentojme ne tabele:

27
 2. Prcaktimi i komponentve perberse te betonit (Projektimi I betonit)

2.1. Modeli i mostrs se betonit te njome

Ne prgjithsi betoni sht definuar si przierje e agregatit, imentos, ujit, shtesave

mineralogjike, aditiveve si dhe poreve te mbetura, dhe at ne njsi te caktuar te vllimit.
Prderisa nuk ka filluar procesi kimik i lidhjes se komponentve ather kemi te bjm
me Betonin e njome si nocion.
Vb Va VC VW V p ; ku indeksat paraqesin komponentin perbrese:
b - betoni
a -agregati
c - imento
w - uji
p -poret
Shpeshher , ngase aditivet jan ne pjesmarrje te vogl ne krahasim me komponentt
tjera, ather edhe nuk mirren parasysh ne njesine e vllimit.
Ky definim i betonit te njome eshte i pranueshem per operativen ndertimore, mirpo per
proceset dhe detalet tjera do te shtrojme problemin ne analize me detale .
P.sh. pjesmarrja e kokerrzave < 0.125 mm do te kete nje qasje me detale, ngase keto
kokerrza konsiderohen se kane edhe veti lidhese, dhe si te tilla do te jene se bashku me
imenton.
Nse do te analizojm vllimin e betonit pr nj njsi vllimi: Vb 1 , ather do te
kemi:
Va Vc VW V p
1 ; 1 v a vc v w v p
Vb Vb Vb Vb
Ky edhe paraqet modelin hapsinor te betonit te njome, apo kjo mund te shpjegohet me
fig. ne vijim:

28
 Modeli hapsinor i betonit te njome
Percaktimi i komponentve perberse eshte nje prej qasjeve me te rendesishme per
projektimin e betonit ngase , nga kjo edhe mvaren vetite e betonit te njome , e me kete
edhe vetite e betonit te ngurtsuar.
Kjo mund te kete qasje te ndryshme, mirpo ne do te ndalemi ne disa ceshtje parimore,
apo me te gjeneralizuara.
Duke marre parasysh karakteristikat fizike, mekanike te komponentve perberse, p.sh.
masa specifike e imentos, agregatit, si parametra shume te rendesishem, atehere mund te
shkruajme:
m m
Vb a c VW V p ; gjegjsisht: 1 v a vc v w v p
a c

Vlerat e pjesmarrjes se komponentve jane te ndryshme, dhe varen nga rasti ne rast,
mirpo mund te i prezentojme ne intervale te caktuara dhe ate vetem si vlera orientuese:
v a 0.60 0.80
v c 0.07 0.17
vW 0.14 0.21
v p 0.01 0.07

2.2. Percaktimi eksperimental i granulometrise optimale dhe

perbersve te betonit
Per cdo prodhim te betonit, prcaktimi optimal i perverseve behet ne laborator, d.m.th.
me prova praparake.
Para cdo prcaktimi te perverseve duhet te kemi te dhena te prgjithshme te cilat jane
orientuese per pune te metejme.
Te dhenat e prgjithshme-
Keto te dhena jane te ndrlidhura me komponetet perberse, gjegjsisht me agregatin,
imenton, dhe eventualisht shtesave dhe aditiveve.Ne keto elemente mund te numrohen:
- Klasa e krkuar e betonit per elementin e caktuar konstruktiv (jipet nga
projektanti p.sh. C 25/30)
- Klasa e ekspozimit te objektit apo elementit konstruktiv (p.sh. ekspozuar
sulfateve, klorideve, cikluseve te ngrirje-shkrirjes etj)

29
 - Kokerrza maksimale e agregatit (Dmax)
- Lloji i agregatit (i lumit apo i thyer)
- Klasa e imentos, dhe tipi i imentos
Nese keto jane krkesa atehere pervec ketyre me ekzaminime prcaktohen :
- masa vellimore dhe specifike e agregatit
- pastertia e agregatit
- granulometric e agregatit
- Masa specifike e imentos
- Klasa e imentos
- Karakteristikat e aditivit
Te gjitha keto se bashku perbejne faktoret dominues ne fazen e ardhshme, ate te
projektimit te betonit, qe se bashku paraqiten ne recepturen e betonit.

2.2. Llogaritja e perberjes se betonit

Gjate prodhimit te betonit, sasia e komponentve prberse caktohet ne mase (peshe). Nga
shprehja paraprake:
m m
Vb Va Vc Vw V p , gjegjsisht Vb a c Vw V p , mund te themi se per
a c
prcaktimin e te panjohurave ma , mc , Vw mund te kete qasje te ndryshme nga autoret e
ndryshem, mirpo te gjitha jane te lidhura ne soliditetin e krkuar ne shtypje te betonit,
konsistencen e betonit te njome, si dhe vetite e imentos dhe agregatit.
Ne do te prezentojme nje qasje te rendomte , qe do te prcillet me hapa vijues:

Hapi i pare- percakimi i lakores granulometrike te przierjes (eshte prezantuar ne

detale ne ushtrime) duke prcaktuar pjesmarrjen e fraksioneve te agregatit, dhe ate :
p I , p II , p III , p IV ne (%)
Hapi i dyte- prcaktimi i Modulit te imtesise ( FM ), gjegjsisht Koeficientit
kokrrzor ( k ). Lidhur ngushte me kete prcaktimi i sasise optimale te ujit ( W (lit ) ), ne
funksion te koeficientit kokrrzor dhe parametrit te konsistences ( c ), ne menyre
analitike e gjithashtu duke e verifikuar edhe ne menyre grafike.
c
Ne menyre analitike: W (litra);
k 3
konsistenca s1 (e thate) s 2 (plasticitet i dobet) s 3 (plastik) s4 (e
rrjedhshme)
Parametri 1100 1250 1350 1450
c

Ndersa verifikimi ne menyre grafike behet sic vijon:

30
 Hapi i trete- prcaktimi i sasise se imentos , gjegjsisht faktorit W / C , behet ne
disa menyra por ne do te prezentojme shprehjen e Bolemeu-t ne kete rast:

1
f ck K A f c ( B)
W /C
f ck - soliditeti ne shtypje i betonit pas 28 ditesh ngurtsimi
K A -faktori i llojit te agregatit ( K A (0.55 0.65) )
f c - klasa e imentos
B - efikasiteti i ngjeshjes (0.5-1.0)

apo ne nje forme tjeter:

ka fc
W /C
f ck k a f c

Nga e gjithe kjo e duke u ndrlidhur ne hapin paraprak atehere do te llogaritet sasia e
imentos.
Shembull: Te njehsohet sasia e cimetos per betonin e klases C 30 / 37 , nese eshte
prdorur imento e klase 42.5, kur paraprakisht eshte njehsuar sasia e ujit prej 190 litra.

ka fc
Zgjidhje: W / C ;
f ck k a f c
0.65 42.5
W /C 0.45
(37 8) 0.65 42.5

31
Nese sasia e ujit eshte W 190litra atehere C 422kg
Hapi i katert- prcaktimi i sasise se agregatit
Ne vazhdimesi metoda e sprovave paraprake bazohet ne masen vellimore te betonit te
njome, atehere mund te themi se per beton klasik bnj 2400 2450 kg/m3, ndersa per
beton te pompave bnj 2350 2400 kg/m3, atehere per rastin tone le te jete beton
klasik me mase vellimore bnj 2400 kg/m3, qe ne vazhdim mund te shkruajme:
m a mc w p 2400 kg/m3
Ne rastin tone le te jene poret madhesi shume e vogel, keshtuqe kemi: ma mc w 2400 ,
m a 2400 (425 190) 1785 kg
Mirepo mund te kete edhe qasje tjeter duke u ndrlidhur ne densitetin e agregatit, apo
duke shfrytzuar shprehjet:
m m w
v c c ; v a a ; w mc
c a c
Nese kemi aditive atehere perqindaj e tyre zakonisht jipet ne prqindje te sasise se
imentos.
Ndersa pjesmarrja e fraksioneve mirret nga pjesa e shpjeguar me pare dhe prfundimisht
kemi arrite qe te percaktojme komponentet perverse , ashtuqe nje recepture mund te
prezantohet sic vijon:
1m3 beton
- Cimento 425 kg/m3
-Agregat 1785 kg/m3 : Fr I-(0/4) mm 50% 890 kg
Fr II (4/8) mm 18% 320 kg
Fr III(8/16)mm 17% 300 kg
Fr IV (16/32)mm15% 270 kg

- Uji 190 litra

-Aditive 1 kg/100 kg Cimento
Verejtje: gjithe kjo recepture eshte e bazuar ne gjendjen e agregatit te thare, apo ne kushte
laboratorike. Mirepo praktika ndertimore ka tregue se agregati asnjehere ne fabrikat e
betonit nuk eshte ne gjendje te thate, por permban nje lageshti, e cila gjithsei duhet te
mirret parasysh, prandaj edhe shpeshehere perdoret terminologjia: receta ditore.

Element i rendesishem gjate projektimit te betonit eshte faktori w / c , i cili ne shumicen e

rasteve edhe eshte tregues i mire dhe orientues edhe per shkallet e ekspozimit, sic
prezantohet ne tabelen vijuese:

32
 Qe te tregohet ndikimi, apo lidhshmria e drejteperdrejte e soliditetit ne shtypje si
vetia me e rendesishme me faktorin w / c , do te tregojme edhe ne tabelen ne vijim:

Meqenese ne tabele kemi betonin kur eshte futur ajri, apo edhe kur nuk eshte futur, qe ka
nje ndryshim, per plotsim do te tregojme permes nje diagrami:

33
34
 3. Betoni i njome

3.1. Reologjia e betonit te njome

Reologjia rrjedh nga fjala greke rheo, qe do te thote rrjedhje. Ne pergjithesi reologjia
eshte njohja mbi rrjedhjen. Duke u bazuar ne metodat e studimit te reologjise ajo bazohet
ne disa disiplina fundamentale, sic jane fizika, kimia, teknologjia e materialeve etj.
Ne pergjithesi dallojm:Makroreologjia, Mikroreologjia dhe reologjia e materialeve.
Makroreologjia- eshte pjese e reologjise ku vetite e materialeve shiqohen ne aspektin
makroskopik, duke mos u futur ne thellesi te struktures.Krysisht bazohet ne mekaniken e
kontinuumit, dhe qellimi i saj eshte lidhja ne mes nderjeve dhe deformimeve. Kjo arrihet
me modelet reologjike, kur edhe idealizohen disa proces dhe veti.
Mikroreologjia- mirret me studimin e vetive qe rezultojn nga struktura. Analizon vetite e
materileve te shtangeta, fluideve, disperzioneve, emulsioneve, parasegjithash duke marre
parasysh vetite mekanike dhe kimike.

Teknika e prezantimit te modeleve reologjike mundson nje prezentim te qarte apo edhe
kombinime te mundshme ne mes sjelljes se materialeve. Mirepo eshte nje mangsi se
keto modele nuk mund te gjeneralizohen per te gjitha materialet, mirpo per secilin lloj te
materialeve propozohet modeli i caktuar. Keshtuqe sot kemi : reologjine e betonit,
reologjine e asfaltit, reologjine e materialeve polimere etj. Keshtuqe ne rastin tone me
sjelljen e betonit te njome do te mirret reologjia e betonit te njome.

Forcat ne mes grimcave te betoni i njome

Ne mes grimcave te betonit te njome ekzistojne forca me madhesi dhe prejardhje te

ndryshme. Njohja e mire e gjithe ketyre mundeson nje qasje me te drejte dhe nje njohje
me te mire si te betoni i njome e poashtu te betoni i ngurtesuar, e parasegjithash ne
njohjen e sjelljes se komponenteve te betonit. Kjo poashtu nderlidhet meqenese betoni
perbehet nga dy komponente qe do ti quajme si kryesore: cimentoja dhe agregati, qe
njekohesisht jane edhe dominante, e gjithsesi edhe forcat rezultuese jane me prejardhje
nga keto dy komponente.

- Grimcat e imeta- ne mes grimcave te brumit (pastes) se cimentos dominojne

forcat intermolekulare. Efekti i veprimit te ketyre forcave rritet tek grimcat me madhesi
0.04 mm, mirepo ndikim me te madh ne kete aspekt kane edhe grimcat me madhesi
0.125mm qe jane te lidhura me madhesite e sitave standarde.
Forcat ne mes grimcave mund te jene:
- Forcat e Van der Walsit- jane te lidhur me strukturen atomike te mases. Vlera
jane me te medha sa me afer qe jane komponentet e ngurta. Nese grimcat jane
te rrethuara me ajer atehere atehere keto forca paraqiten ne mes grimcave si ne
fig.

35
 Forcat e Van der Walsit
Siperfaqja kontaktuse e grimcave eshte e vogel , mirepo numri I kontakteve eshte shume I
madh. Keshtuqe krijohet nje skelet I kokerrzave te agregatit, ne strukturen e betonit. Nese
analizojme kokerrzat e imeta te agregatit, atehere kane nje paketim shume te mire , duke
krijuar hoje te ajrit te mbyllur.

Struktura qe formohet nga grimcat e imeta

Nese struktura e paraqitur ne figuren me larte, zhytet ne uje atehere atekere keto grimca
grumbullohen ne mase me te vogel, duke krijuar vellime me te vogela. Kjo spjegohet me
faktin qe grimcat me te imeta mundesojne krijimin e betonit si te yndyrshem

Forcat kapilare- Grimcat e imeta lehte perzihen me uje , e ndonjehere ne mes

grimcave mbetet ndonje sasi e vogel e ujit, sic tregohet ne figure.

Pervec grimcave te vogela , ne strukturen e betonit vend te rendesishem zene kokerrzat e

medha te agregatit, ne mes te cilave poashtu ekzistojne dy lloj forcash:
- Forcat e peshes se kokerrzave- pesha e kokerrzave te medha te agregatit jane
ne lidhshmeri te drejteperdrejte me forcat intermolekulare, ashtuqe direkt
takojne siperfaqet, prezentuar si ne figure:

36
Ndikimi i veprimit te forcave ne kokerrza eshte ne lidhje te drejteperdrejte me
karakteristikat gjeometrike te agregatit (forma apo siperfaqja).

- Forcat kapilare- Ne hapesirat e mbushura me ajer dhe ne siperfaqe te lira te

betonit veprojne forcat kapilare, qe vine ne shprehje ne betonin e njome.Forcat
kapilare ne pergjithesi kane efektin e njejte sikurse tek grimcat e imeta. Nese
ne betonin e njome kemi paraqitje te hapesirave me te medha te mbushura me
ajer, atehere forma kushtezohet me renditjen e kokerrzave per rreth, sic
tregohet ne fig. Ajri i mbetur mund te quhet si ajer i ngujuar, i cili ajer nxirret
jashte permes vibrimit, ashtuqe pjesemarrja e tij ne beton eshte e vogel.

Perpunueshmeria (Workability)
Definicion- Nje beton i cili lehte mund te kopaktesoket mund te themi se eshte i
perpunueshem, mirepo te themi se perpunueshmeria percaktohet me lehtesi te vendosjes
ne veper, rezistence ne paraqitjen e segregimit, si parametra te rendsishem per
perpunueshmeri.
Ne pergjithesi betoni si material duhet te permbushe dy kushte themelore:
- ne gjendje te njome duhet te jete i perpunueshem, ashtuqe te mbushe gjithe
hapsiren brenda kallupit
- ne gjendje te ngurtesuar te plotesoj vetite e parashtruara
Qe te dy keto kushte jane njesoj te rendesishme, dhe gjithsesi jane te lidhura ngushte ne
mes veti.(p.sh. nuk mund te pretendohet ne veti te mira te betonit te ngurtesuar nese
paraprakisht nuk jane plotesuar kushtet paraprake per betonin e njome).

37
Per definimin e sjelljes se betonit te njome jane te nevojshem shume faktore, apo shume
kerkesa. Megjithate ne do te permendim disa prej tyre:
- Rrjedhshmeria (koheziviteti) qe nenkupton rezistencen qe perzierja i bene
rrjedhjes , gjegjesisht marrjes se formave, ne te gjitha fazat e betonit.
Keshtuqe kjo nderlidhet me ate se masa e betonit duhet te jete plastike.
- Pershtatshmeria per vuarje ne veper me pompa- kjo perzierje e betonit te
njome duhet te permbushe shume kerkesa te vecanta, te cilat do te vien ne
shprehje gjate transportit te betonit neper gypat e pompes.
- Kompaktibiliteti- vleresohet me rritjen e mases vellimore, me crast do te
kemi shpenzim me te vogel te energjise per vuarje ne veper gjegjesisht per
vibrim.Mirepo kjo edhe direkt eshte e lidhur me soliditetin ne shtypje, sic
prezentohet ne fig.

- Lemueshmeria e siperfaqeve- nderlidhet me kohezivitetin e mases se betonit,

gjegjesisht lidhjen e grimcave te imeta ne siperfaqen e caktuar.
Kuptimi i perpunueshmerise kerkon nje perfshirje te te gjithe ketyre faktoreve,
megjithese ne disa raste keto kerkesa mund te jene edhe ne kundershtim me njera tjetren.
Ne do te prezentojme nje qasje me te thjeshte, kur edhe vleresimi i punueshmerise do te
behet me matjen e tre parametrave ne masen e njome te betonit. Parametrat qe do te
maten jane:
- matja e konsistences
- masa vellimore e betonit te njome
- poroziteti
Mirepo paraprakisht per nje qasje te sjelljes se betonit te njome, mund ta identifikojme
permes modelit reologjik , te Binghamov-it, sic tregohet ne fig.

38
 N - Modeli i Newton-it me rrjedhje viskoze
St .V . Modeli Saint-Venan-it i ferkimit
-Nderjet tangjenciale gjate rrjedhjes
0 -Kufiri i rrjedhjes
-koeficienti i viskozitetit plastik
.
- gradijenti i shpejtesise se deformimit te materialit

.
N
Materiali , rrjedhja e te cilit paraqet deformimet e modelit te Binghamov-it quhet edhe
modeli materiali Binghamov-it.

Metoda Empirike- Rrjedhja e mases se betonit te njome mund te definohet me matjen e

ndryshimit te dimensioneve dhe formes nen veprimin e forcave te jashtme. Kjo menyre
eshte e njohur edhe ne praktike si : Matja e konsistences. Kjo matje eshte nje qasje
empirike , dhe ekzistojne disa menyra (metoda) per nje vleresim te ketij parametri.

39
Sipas kesaj metode vleresimi i perpunueshmerise, indirekt eshte i lidhur me matjen e
uljes se mases se betonit. Standardet Europiane parashohin keto metoda per vleresimin e
konsistences:
- metoda e uljes
- metoda e perhapjes
- metoda e Vebe-se
- metoda e uljes me vibrim
Para se te spjegojme keto metoda , duhet qe te vleresojme klaset e konsistences qe sipas
EN 12350-2; EN 12350-3; EN 1235-4; EN 12350-5

Ekzaminimet laboratorike te vleresimit te konsistences do te behen ne ushtrimet

laboratorike, meqenese pjesa teorike eshte dhene ne detaje ne Materilalet Ndertimore II.
Gjate percaktimit te konsistences, pavaresisht nga metoda , rrjedhja nuk eshte edhe
vleresimi i vetem, meqenese te betoni i njome mund te paraqiten edhe faktore tjere sic
jane: forcat kapilare ne siperfaqe te betonit, dilatimet (ndarjet) qe paraqiten ne moster. E
gjithe kjo nderlidhet me konsistencen e caktuar te betonit, kjo edhe paraqet jo
lidhshmerine ne mes ketyre metodave, apo pavaresine e seciles metode.

40
 Humbja e konsistences- Menjehere me kontaktin e ujit me cimento fillon procsi i
hidratimit, qe ne fillim eshte i ngadalshem, mirepo zene vend te rendesishem ne
konsistencen e betonit. Kjo spjegohet me lidhjen e nje pjese te ujit me hidratet e
cimentos, e me kete ne zvogelimin e sasise se ujit te lire. Zvoglimi i sasise se ujit ndikon
dretepersedrejti ne konsistencen e betonit te njome.Ky ndikim rritet nese rritet edhe
temperatura e betonit.
Ndryshimi i konsistences ne varesi te kohes eshte i njohur si fenomeni: Humbja e
Konsistences se betonit. Ne temperature prej 20 0 C , ne kohezgjatje prej 45 min
zakonisht kemi humbje te konsistences per s / 2 . E themi kete meqenese betoni duhet te
kete konsistencen e kerkuar ne momentin e vendosjes ne veper e jo ne momentin e
pergaditjes se betonit. Ky problem, si aktual dhe i rendesishem eshte arrite qe deri diku te
eliminohet me perdorimin e superplastifikatoreve-ngadalesusesve , qe per karakteristikat
e te cileve do te spjegojme me vone ne aditive.
Nje prezentim eshte dhene ne figuren ne vijim:

41
 Stabiliteti i mases se njome te betonit- Nga veprimi i gravitacionit,
kokerrzat e medha te agregatit levizin drejte pjeses se poshtme, dhe gjithsesi zene vend ne
ate pjese. Me kete rast komponenta e ujit ngritet larte dhe ate deri ne nivelin e larte, e ky
fenomen eshte i njohur si dalja e ujit ne siperfaqe. Se bashku me ujin ne siperfaqe dalin
edhe grimcat e cimentos, e sidomos ato me mase specifike te vogel qe mund te jene
shtesat e cimentos. Kjo mundeson qe pothuajse cdohere ne siperfaqe te betonit te
paraqitet nje shtreseme e dobet se sa kualiteti i struktures se betonit. Ky eshte edhe nje
shkak me shume qe lartesia e shtreses se betonit te zvogelohet, e kjo nenkupton edhe
zvogelimin e lartesise se hudhjes se betonit ne veper, sidomos kur perdorim pompen e
betonit. Nese dalja e ujie eshte me e vogel se 0.5% , atehere ky beton eshte i njohur si
stabil. Ndersa betoni qe ka dalje te ujit > 0.5% konsiderohet si jostabil, me crast paraqitet
edhe segregacioni si fenomen jo i favorshem.
Betoni plastik- Betoni qe permban sasi te mjaftueshme te pastes apo
brumit, per mveshje te kokerrzave te agregatit, emertohet si beton plastik.Nese ne
mbeshtjelljen e kokerrzave te agregatit rol dominant ka brumi apo pasta atehere kemi te
bejme me beton te yndyrshem. Nje forme e prezentimit eshte dhene ne fig. ne vijim:

Betoni plastik Betoni i dobet

Meqenese ne pjesen e poshtme kemi nje koncentrim te kokerzave me te medha, atehere
kjo edhe spjegohet me ritjen e soliditetit ne shtypje.Nese shtrojme qeshtjen ne lartesi, kjo
edhe rezulton ne jostabilitetin e vete brumit. Parametri me i rendesishem ne masen e
brumit paraqet uji si dhe permbajtja e grimcave te imeta.
Betoni i dobet- betoni qe nuk permban sasi te mjaftueshme te pastes per
mbushjen e zbrastesirave ne mes kokerrzave te agregatit. Ky beton eshte stabil vetem
perderisa zbrastesirat jane te mbushura me ajer.Nese ne betonin e dobet deshirojme te
rrisim sasine e ujit, atehere edhe fitohet nje ulje e pakontrolluar, qe nenkupton se betoni
eshte jostabil.

Efekti i betonit jostabil- Betoni jstabil ka ndikime te rendesishme ne

rezultatet e ekzaminimit te konsistences, te te gjitha metodat e ekzaminimit.Ky beton qe
ne siperaqen e eperme kemi paraqitje te ujit, ku secila grimce levize ne drejtim poshte.
Mirepo kjo shkakton paraqitje te problemeve ne elementet e betonit, gjegjesisht ne
paraqitjen e plasaritjeve , ku mund te paraqitet edhe armatura, sic tregohet edhe ne fig. ne
vijim:

42
 Mundesia e paraqitjes se plasaritjeve, dhe demtimet e armatures

Plasaritjet e tipit te njejte mund te zhvillohen edhe ne drejtim vertikal, ne siperfaqe te

mureve apo edhe shtyllave.Nje pasoje e betonit jostabil mund te evitohet nese pas
vendosjes ne veper (afersisht pas 60 min) mund te behet revibrim. Kjo gjithsesi shpie ne
ate qe gjate prodhimit duhet tentuar ne eliminimin e ketyre betoneve.
Nje menyre e paraqitjes se formave te ndryshme te plasaritjeve mund te tregohet edhe ne
fig . ne vijim:

Format e plasaritjeve ne beton

Koha e fillimit te ngurtesimit- nje parameter i rendesishem qe

drejtepersedrejti lidhet me perpunueshmerine e betonit, meqenese fillimi i hershem i
ngurtesimit shkakton probleme te medha ne vuarjen ne veper. Kjo drejtepersedrejti eshte
e lidhur me afatet e lidhjes se cimentos si lende lidhese, e gjithsesi edhe me faktoret tjere
ndikues sic jane temperatura, apo eventualisht edhe perdorimi i shtesave kimike. Kjo
kohe e fillimit te lidhjes ekzaminohet me aparaturen-penetrometer, qe bazohet ne
rezistencen qe betoni i bene depertimit te cilindrit te penetrometrit.

Vleresimi i fillimit te lidhjes me penetrometer

43
 Ndikimi i temperatures ne perpunueshmerine- Ne parim betoni i njome
ngurtesohet me kohen.Kjo edhe lidhet me ate qe perputhet me afatet e lidhjes se
cimentos. Kjo edhe lidhet me faktin qe nje pjese e ujit absorbohet nga vete agregati, nje
pjese avullohet, nje pjese humb nga veprimi i eres, keshtuqe faktori i kompaktesimit ulet
ne periudhen afersisht prej 60 min nga koha e perzierjes. Mirepo ky edhe nuk eshte i
vetmi faktore ndikues ne humbjen e perpunueshmerise.

Segregimi- Kur prezentohet perpunueshmeria e agregatit, kjo ne

pergjithesi nderlidhet me ate se betoni i analizuar nuk ka segregim. Segregimi mund te
definohet si ndarje e materialeve perberse ne nje perzierje johomogjene.Nese betoni
mund te kete kokerrza me madhesi te ndryshme, kjo edhe shpie ne paraqitjen e segregimit
te ndryshem. Jane dy forma te segregimit:
- kokerrzat me madhesi me te madhe tentojne te ndahen duke levizur me
shpejte ne krahasim me kokerrzat e imeta.
- Forma e dyte e segregimit , paraqitet ne masen e njome
Ne pergjithesi segregimi eshte parameter i cili shihet vizuelisht, dhe pasojat e paraqitjes
jane te theksueme dhe te ndieshme per jetegjatesine e betonit.

Ndarja e ujit (Bleeding)- Ndarja e ujit eshte rritja e ujit , qe edhe mund te jete
forme e segregimit, ashtuqe uji mund te levize neper siperfaqen e betonit. Pasoje e
paraqitjes mund te jene shume faktore, e nder ta mund te permendim:
- sasia e tepert e ujit (faktori jo i pershtatshem W/C)
- koheziviteti i dobet (lidhja e dobet e pastes se cimentos me kokerrzat e
agregatit)
Si fenomen i paraqitjes mund te evidentohet si nje rrjedhje e ujit (si perrocka, si kanale)
neper siperfaqe.
Per ne eshte me rendesi se si do te ndikojme ne zvogelimin e ketij parametri, qe mund te
numerohen:

44
 - Ndarja e ujit zvogelohet me rritjen e imtesise se bluarjes se cimentos, ngase
kokerrzat me te imeta hidratojne me shpejte. Poashtu edhe vetite tjera te
cimentos ndikojne ne zvogelimin e ndarjes se ujit, p.sh. permbajtja e larte e
alkaleve, permbajtja e larte e C3A, etj.
Mirepo edhe ndikimi i superplastifikatoreve eshte i rendesishem ne zvogelimin e ndarjes
se ujit, prandaj edhe shpeshehere kjo shtohet si kerkese e vecante.
Perpunimi perfundimtar i siperfaqes se betonit te njome- eshte funksion te
perberjes granulometrike, formes se kokerrzave te agregatit, gjegjesisht kohezivitetit te
perzierjes se betonit.

Vetite tjera te betonit te njome

- Masa vellimore- e betonit te njome fitohet menjehere pas pergaditjes dhe eshte
nje prej faktreve te rendesishem, edhe per vetite tjera te betonit te njome si dhe tregues
edhe i vetive te betonit te ngurtesuar. Sa me e madhe eshte masa vellimore kemi te bejme
me beton kompakt qe edhe eshte predispozite e mire per rezultatet dalese. Percaktimi i
mases vellimore eshte mjaft i thjeshte, dhe nderlidhet ne mostrat e pergaditura , si ne
forme kubike, apo edhe cilindrike.
mb
Masa vellimore percaktohet ne baze te shprehjes: b ,nj (kg / m 3 )
Vb

- Konsistenca-si veti lehte percaktohet , me njeren nga menyrat e percaktuara me

pare, dhe vleresimi behet poashtu me njeren nga metodat e parapara.Ne funksion te kesaj
eshte betoni, i cili edhe ndahet:
- beton i thate
- beton me plasticitet te dobet
- beton plastik
- beton me plasticitet te larte
- beton i rrjedhshem
Per metoden e pecaktimit, si dhe krahasimin e vlerave dalese behet vleresimi i betonit.
Ndikimi eshte posacerisht ne menyren e vuarjes ne veper , ngjeshjen e mire, dhe
parakusht per rezultate te mira dalese. Si parameter eshte ne funksion te shume
parametrave, qe mund te jene: faktori W/C, sasia e ujit, sasia e cimentos, etj.

Ndikimi i rritjes se konsistences me rritjen e sasise se ujit

45
 Permbajtja e ajrit ne perzierje- behet me qellim te vleresimit te betonit te njome
, qe parashtrohet ne detyren projektuese, p.sh. betoni i projektuar do te permbaje apo jo
ajer ne strukturen e vet. Percaktimi eshte spjeguar me pare, dhe menyra e percaktimit
eshte me porozimeter, dhe ndarja e gjeneralizuar eshte:
- beton qe permban pore (1.0-2.0)%
- beton qe nuk permban pore (3.0-6.0)%
Nje prej faktoreve te rendesishem dhe ndikues eshte edhe : koha e perzierjes se mases se
betonit.
Vleresimi i kohezgjatjes se perzierjes nderlidhet me arritjen e homogjenizimit te mases se
betonit, me qellim qe gjithe vetite e prezentuara me pare mund te plotesohen
maksimalisht sa eshte e mundur. Si faktore edhe ndikon drejtepersedrejti ne soliditetin ne
shtypje qe edhe do te prezentohet ne fig. ne vijim:

Soliditeti ne shtypje ne funksion te kohes se perzierjes

Nga aspekti i vuarjes ne veper perzierja e betonit te njome mund te vendoset ne veper ne
dy menyra:
- drejtepersedrejti nga mikseri (betoni klasik)
- permes pompave pneumatike (beton i pompave)
Meqenese sot ne operativen ndertimore me shume perdoret betoni i pompave atehere kete
edhe do ta prezentojme me disa elemente te rendesishme. Ne praktike ekzistojne dy
menyra te pompimit te betonit si ne fig:

Pompa direkte Pompa vakuum

46
Pervec tjereve faktore ndikues si me i rendesishem eshte edhe sasia e cimentos, qe edhe
do te prezentohet ne fig. ne vijim:

Shtypja e betonit te njome ne pahi-mvaret nga shume faktore , mirepo problemi

mund te thjeshtesohet nese mirren parasysh vetem faktoret kryesor:
- konsistenca , gjegjesisht vetia reologjike e betonit te njome
- karakteristikat e pahise
- lartesia e elementit qe betonohet
- shpejtesia e nbushjes se pahise me beton te njome
Nese do te analizonim problemin e shtypjes ne pahi, bazuar ne rastin me te thjeshte, rastin
e pahise me mure vertikale dhe horizontale, me crast shtypja do te jete:
p v - shtypja vertikale
p H - shtypja horizontale
qe mund te jipen me shprehjet ne vijim:
pv 10 b ,nj hmes (kN / m 3 )
p H p H ( b ,nj , , h, v)
ku:
b, nj - masa vellimore e betonit te njome
-kendi i brendshem i ferkimit
v - shpejtesia e betonimit(m/h)
Sic shihet problemi i shtypjes vertikale shiquar nga ky aspekt eshte i thjeshte, ndersa
problemi i shtypjes horizontale mvaret nga shume faktore ndikues.
Nje prezentim i shtypjes se betonit te njome ne pahi paraqitet si ne fig.

47
 Prezentim i shtypjes se betonit te njome ne pahi
Sa i perket menyres praktike te percaktimit te shtypjes horizontale p H do te prezentojme
nje menyre duke u nderlidhur ne skicen qe do te prezentohet ne fig.

Shtypja horizontale e betonit te njome ne pahi

A- siperfaqja e eperme e betonit
B- siperfaqja (thellesia) deri ku ndihet vibrimi
C- Siperfaqja e eperme e shtreses se betonit te lidhur
Gjate percaktimit te nivelit C- duhet te mirret parasysh koha e lidhjes se betonit. Kjo kohe
zakonisht mirret 2-6 ore.
Dhe ne varshmeri nga figura me larte e prezentuar, ne nivelin B, shtypja ne ate nivel do te
jete:
pb 10 b.nj h1 (kN / m 2 )
Ndersa ne nivelin C, shtypja do te caktohet:

48

pc pb p 10 b ,nj h1 (h h1 ) d p (kN / m 2 )
Sic shihet thellesia h1 ( m) qe paraqet thellesine e shtreses se betonit qe vendoset ne
veper, ne kuader te ciles thellesi edhe ndihet efekti i vibratorit, ne raste me te shpeshta
pervetesohet ( h1 1.0m )(ngjashem si shtypje hidrostatike e lengjeve).
Madhesia d p paraqet te ashtuquajturin koeficientin e shtypjes se betonit ne pahi. Kjo
madhesi mvaret nga kendi i ferkimit te brendshem , dhe kendit te ferkimit ne mes
beonit dhe pahise .
Nje varshmeri te koeficientit d p , nga , do te prezentohet ne tabelen ne vijim:

Gjate llogaritjes zakonisht perdoren keto vlera te kendit :

- per beton qe rivibrohet 50 0
- per beton plastik 30 0
- per beton rrjedhes qe nuk vibrohet 20 0
- per beton ne momentin e vibrimit 0 0
Kendi i ferkimit ne mes betonit dhe pahise ka keto vlera:
- per derrasa me vrazhdesi te caktuar 25 o
- per pahi te furniruara 20 o
- per pahi te lyer 16 18 o
Nje prezentim te shtypjes se betonit te njome me pahi nen kende ( 90 0 C ) do ta
bejme permes fig. ne vazhdim:

Shtypja e betonit te njome te pahite nen kend te caktuar

Duke u bazuar ne fig. me larte vleresimi behet duke marre paeasysh relacionet ne
vijim:
pb' pb

49
 p c' p c

p d' 10 b ,nj hmax

Temperatura e betonit te njome- eshte madhesi qe ndryshon ne varesi

me kohen, dhe mvaret nga disa parametra ndikues, sic jane: temperatura fillestare e
perzierjes, temperatura e ambientit, nxehtesia e hidratimit te cimentos, ndryshimet
etemperatures me mjedisin. Meqenese kemi te bejme me shume parametra , veshtire se
mund te jipet pergjigje e sakte ne kete problem. Mirepo temperatura fillestare e betonit te
njome , kjo edhe mund te llogarohet ne baze te shprehjes ne vijim:
S T m S c Tc mc S w Tw mw 0
Tbo a a a ( C ) , ku:
S a m a S c mc S w m w
S a , S c , S w -nxehtesia specifike e agregatit, cimentos dhe ujit
Ta , Tc , Tw - temperaturat fillestare te agregatit, cimentos, ujit
ma , mc , m w - masa e agregatit, cimentos, ujit

J J
nese marrim: S a S c 0.84 gr 0 C , ndersa S w 4.2 gr o C , atehere shprehja me larte do
te marre formen:
0.2(Ta ma Tc mc ) Tw m w
Tb 0
0.2(ma mc ) m w

Betoni ne fazen e ngurtesimit

Procesi i hidratimit te cimentos zhvillohet vetem nese betoni permban lageshti e
cila eshte e nevojshme per kete proces. Prandaj edhe kerkohet lageshti e konsiderueshme

50
e betonit per nje kohe te caktuar. Kjo kohe mund te jete e ndryshueshme , mirepo
zhvillimi me i hovshem arrihet deri ne periudhen prej 7 ditesh, e vecanarisht ne 24 oret e
para te ngurtesimit. Ne te kunderten mund te vije deri tek tharja e menjehershme, dhe
lidhja jo e plote e cimentos. Megjithate ngurtesimi ne periudhe kohore behet me shpejtesi
te ndryshme, me crast koha prej 28 ditesh konsiderohet si e pershtatshme , edhe pse edhe
pas 28 ditesh ka nje rritje te ngurtesimit te betonit. Nje prezentim i varshmerise se
lageshtse, gjegjesisht ndikimit te lageshtise ne soliditetin ne shtypje eshte dhene ne
diagramin ne vijim:

Nese kemi rastin e ngurtesimit te betonit pa prezencen e lageshtise, atehere kjo eshte
pershkruar ne diagramin 0-7, qe rezulton me nje soliditet shume te vogel ne shtypje.
Mirepo nese pas nje kohe kemi bere mirembajtjen me uje , mund te themi se kemi arrite
nje permiresim te soliditetit ne shtypje, qe edhe tregohet me diagramin 0-6-8, apo 2-3-5.
Kjo rritje nderlidhet me hidratim shtese , mirepo kjo lajmerohet vetem ne nje pjese te
grimcave te cimentos, perderisa pjesa tjeter nuk mund te aktivizohet. Kjo mirembajtje
eshte e realizueshme nese mirren parasysh te reshurat atmosferike pas nje kohe te caktuar.
Diagrami 0-2-3-5 nderlidhet me mirembajtjen e betonit ne 7 ditet e para, kur me pastaj
nuk ka kontinuitet te mirembajtjes. Mirepo me mirembajtje te betonit nenkuptojme jo
vetem mirembajtjen me uje por edhe temperaturen optimale . Mirepo duhet bere nje
dallim ne mes lagejes se betonit dhe mirembajtjes se betonit.
Perderisa lageja e betonit nenkupton dukjen e te gjitha siperfaqeve te lageta, mirembajta
nenkupton thithjen e ujit te betonit edhe ne strukture te brendshme.
Ne pergjithesi mirembajtja nenkupton pengimin e avullimit te ujit nga masa e njome e
betonit ne menyre te pakontrolluar. Nje prezentim i tille eshte dhene ne fig. ne vijim:

51
Mirembajtja e betonit-mund te behet edhe ne menyra te ndryshme, sic mund te jete:
Mbulimi i siperfaqeve te betonit me nje membrane joujeleshuese.Ky mbulim behet
menjehere pas procesit te lidhjes te cimentos. Sasia e ujit qe lirohet nga betoni ne kontakt
me mebranen kalon ne avull, gjegjesisht i kthehet perseri mases se betonit duke siguruar
keshtu nje mirembajtje permanente. Keto membrana mund te jene nga materialet
polimere, qe pamundesojne largimin e ujit.
Nje menyre e mbrojtjes me keto membrana eshte dhene ne vijim:

Poashtu si menyre tjeter eshte mbulimi i siperfaqeve qe realizohet ne siperfaqe te medha

sic mund te jene pistat e aeroportit, me crast siperfaqja i nenshtrohet avullimit te
menjehershem, ndersa pasojat mund te jene te medha nga aspekti i tkurrjes se betonit.
Nje menyre tjeter qe nderlidhet te objektet hidroteknike, sic jane kanalet e ujitjes apo
dicka ngjashem, ku keto mundesi nuk vien ne shprehje atehere kemi solucione te cilat
krijojne nje film ne siperfaqe te betonit, duke pamundsuar avullimin e ujit nga siperfaqet
e caktuara.
Ne vazhdim do te prezentojme disa menyra te mirembajtjes se betonit:

52
Ne varesi nga menyra e mirembajtjes, nderlidhen edhe rezultatet dalese sic eshte soliditeti
ne shtypje qe do te prezentohet ne fig. ne vijim:

53
 Ndikimi i temperatures ne betonin e vendosur ne veper- Ndikimi i temperature
eshte faktore tjeter i rendesishem qe nderlidhet me rezultatet dalese te betonit te
ngurtesuar, e sidomos me soliditetin ne shtypje.Nje prezentim me i qarte eshte dhene ne
fig.ne vijim:

Sic shihet nga diagrami si pike referente mirret soliditeti i arritur ne shtypje pas 28 ditesh
ne temperature prej 20 0C. Rritja e theksuar shihet ne periudhen e pare , dhe sic shihet

54
kemi kufirin e ndikimit te temperatures. Nese do te analizonim ndikimin e temperatures
prej 55 0C, atehere shihet se ne fazen e pare ka nje rritje te theksuar, mirepo me pastaj ka
renje te theksuar. Mirepo poashtu edhe limit tjeter prej 50C ne fazen tjeter ka nje rritje me
te ulet , qe me pastaj te rritet deri ne nje mase te caktuar. Kjo sjellje e betonit mund te
spjegohet me zhvillimin e hidrateve te cimentos.Ne temperatura te larta kristalet
zhvillohen me shpejte , perkundrazi ne temperatura te uleta kristalet zhvillohen me
ngadale.
Ngrohja e betonit- zakonisht te pahite e celikut kur kerkohet lirimi i kallupeve
brenda 24 oresh pas vendosjes ne veper, kjo mund te arrihet me ngrohje te betonit apo te
kthines.Kjo arrihet me ngrohje pas procesit te lidhjes dhe mbajtjen e kesaj temperature
afersisht 12 ore. Temperature e pershtatshme mund te mirret ajo prej 45-55 0C. Ne
industine e elementeve montazhe kjo behet me qellim te shpejtesimit te procesit te
prodhimit.Te objektet hidroteknike nuk lejohet ngrohja e betonit ngase temperatura e larte
fillestare mund te ndikoje ne zvogelimin e soliditetit ne shtypje si vlere perfundimtare.
Betonimi ne temperatura te uleta- Nese temperatura e betonit gjate kohes se
betonimit eshte me e ulet se 50C, atehere soliditeti ne shtypje i betonit zhvillohet shume
ngadale, e kjo nenkupton qe qendrimi i betonit duhet te jete me i gjate ne pahi. Ndersa
nese gjate periudhes se ngurtesimit vie deri tek ngrirja e ujit atehere procesi i hidratimit
nderprehet dhe kjo shkakton edhe probleme te paparashikuara, meqenese pas shkrirjes
hidratimi nuk mund te perseritet. Qe kjo te arrihet apo te sigurohet atehere duhet
ndermarre disa masa, sic jane:
- Me ngrohjen e komponenteve perberse te betonit, d.m.th. uji si komponente qe
me lehte ngrohet apo edhe agregati. Ne raste te tilla duhet te kemi kujdes qe
agregati mos te permbaj toptha te ngrire, qe shkaktojne probleme ne masen
gjegjesisht strukturen e betonit. Gjithashtu pjese te akullit nuk guxon te kete
ne armature, e as ne pahi.
- Kur betoni vendoset ne pahi ai vetevetiu zhvillon nje temperature , mirepo
cdohere duke patur kujdes ne ruajtjen e energjise se nxehtesise, qe arrihet me
mbulimin e siperfaqeve potenciale per humbje te energjise.Mirepo si mase
tjeter mund te jete izolimi termik i pahive me materiale termoizoluese.
- Ne raste te izolimit te mire termik mund te betonohet edhe ne temperatura te
ulta te ambientit, dhe ate deri -200C.Nese eshte e mundur mund te ngrohet
edhe hapsira ku eshte bere betonimi. Ne raste te tilla duhet patur kujdes ne
momentin e heqjes se pahise, e gjithsesi ne ndryshimin temperatural ne mes
mediumit te ftohet dhe atij te izoluar.
- Gjithsesi rol te vecante gjate betonimit ne kushte te dimrit kane dhe aditivet ,
qe pengojne ngrirjen e ujit.Sot prodhimi i aditiveve eshte ne ekspanzion dhe
mundeson nje qasje me te mire te ketij problemi.

Ftohja e betonit- me ratin e betonimit te objekteve masive , duke u bazuar ne

nxehtesine e liruar te hidratimit, e sidomos temperaturen ne strukture te betonit,
kur edhe mund te arrije temperatura edhe mbi 55 0C. Kjo edhe mundeson
zvogelimin e soliditetit ne shtypje, e gjithsesi gjate procesit paraqitjen e nderjeve
ne beton, te cilat nese tejkalojne nderjet ne terheqje te betonit paraqiten plasaritjet
ne mase te betonit.

55
 Nje prezentim i temperatures se betonit ne pika te ndryshme eshte dhene ne fig. ne
vijim:

Efekti i ndikimit te temperatures ne periudha te ndryshme mund te spjegohet edhe me fig.

ne vijim:

Keto efekte mund te eliminohen nese permushen kushtet si ne vijim:

- temperatura e betonit ne asnje pike te struktures nuk guxon te kaloje temp.
Prej 50 0C.
- Ndryshimi temperatural ne mes pikeave me te ftoheta dhe atyre me te ngrohta
nuk guxon te tejkaloje vleren e llogaritur me ndikimet termike ne nderje.
Ndersa parakushte te eliminimit te ketyre efekteve jane keto:
- Gjate procesit te prodhimit te betonit , komponentet perberse te mbrohen nga
temperaturat e larta, dhe ate duke bere izolime te perzierseve.
- Me perdorimin e cimentos me nxehtesi te ulet te hidratimit
- Me mirembajtjen intenzive te betonit duke e lagur
- Me betonimin ne shtresa , me kusht qe shtresat paraprake me pare jane ftohur.

56
Mbrojtja e betonit nga demtimet mekanike- Ne fazen e ngurtesimit te betonit,
kur edhe betoni ka nje soliditet te ulet, e megjithate i eshte nenshtruar demtimeve
mekanike gjate operacioneve te puneve ndertimore duhet patur kujdes qe te
eliminohen keto demtime.
Largimi i pahive- eshte proces i punes qe duhet kushtuar nje rendesi, meqenese
gjate largimit te pahive mund te ndahet edhe ndonje pjese beton qe mbesin te
ngjitura per pahi. Ky fenomen ndikon drejtepersedrejti ne zvogelimin e
jetegjatesise se asaj siperfaqeje e me kete edhe betonit si tersi.Kjo paraqitet nese
edhe pahia me pare nuk eshte e lyer.
Ne pergjithesi pahia vertikale mund te largohet kur soliditeti ne shtypje arrine
vleren 7-10 N/mm2, e kete betoni e arrine ne temperature prej 20 0C per 16-24 ore.
Ndersa largimi i pahive horizontale , p.sh. te pllakat apo trajet kur arrihet nje
soliditet i konsiderueshem dhe ate qe konstruksioni mund te pranoje ngarkesat e
dobimeshme deri ne 50 %, e gjithsesi ato vehtiake.
Levizja neper masen e betonit mund te lejohet kur soliditeti arrine vleren prej min.
5 N/mm2. Ndersa levizja e automjeteve neper konstruksionin e betonit mund te
lejohet vetem atehere kur betoni arrine klasen e caktuar.
Perdorimi i pahive , sidomos te pergaditja e elementeve te parafabrikuara ka nje
rendesi te madhe, keshtuqe edhe kujdesi per to duhet te permbushe shume kushte
te parashtruara. Nje prezentim te elementeve te parafabrikuara do te prezentojme
ne vijim:

57
 Betoni i ngurtesuar

Ne vetite e sjelljes se betonit ne fazen e eksploatimit (shfrytezimit) ndikojne

shume faktore, te cilet jane analizuar dhe prezentuar paraprakisht. Ne pergjithesi
keta faktore jane:
- vetite e komponenteve
- raporti I komponenteve ne perzierjen e betonit
- shtesat kimike-aditivet
- homogjenizimi I mases se betonit
- ngjeshmeria e betonit te vendosur ne veper
- kushtet e ngurtesimit
- kushtet e mirembajtjes dhe eksploatimit
Shume shkencetare kane tentuar qe te vene nje varesi matematikore ne mes betonit si
material dhe faktoreve ndikues , megjithate per shkak te numrit te madh te faktoreve ende
nuk mund te themi se kemi dic te tille.
Megjithate vetite e betonit te ngurtesuar sikurse edhe te shume materiale tjera verifikohen
me ekzaminimin e mostrave qe reprezentojne ate material.

Densiteti (Masa vellimore e betonit te ngurtesuar)- mvaret nga densiteti I

komponenteve (ne vecanti agregatit), kompaktesimi I mases dhe ngjeshmerise se betonit
te vendosur ne veper. Te betoni I rendomte qe kemi te bejme ne praktiken ndertimore kjo
vlere sillet ne kufinjet (2200-2600) kg/m3. Betoni me vlera me te uleta klasifikohet ne
betone te lehte, ndersa betoni mbi keto vlera klasifikohet ne betone te renda. Mirepo ne
parim ne mes ketyre kategorizimeve edhe nuk ka ndonje ndarje te theksuar, meqenese
shpeshehere ngerthehen ne vlera. Prandaj nga ky aspect betonet ndahen ne disa raste
vetem ne betone te renda dhe betone te leheta.
Masa vellimore e betonit te ngurtesuar shprehet :
m
b b (kg/m3)
Vb

Soliditeti ne shtypje I betonit te ngurtesuar- Ne pergjithesi vlene parimi se

soliditeti ne shtypje eshte vetia kryesore e betonit te ngurtesuar, edhe pse nga aspekti I
eksploatimit ne disa raste vetite tjera mund te jene edhe me te rendesishme (p.sh. jo
ujepershkueshmeria, rezistenca ndaj cikleve te ngrirje-shkrirjeve, rezistenca ndaj acideve
etj). Megjithate edhe ne keto raste soliditeti ne shtypje ngerthen ne vehte edhe keto veti,
prandaj me te drejte do ta emertojme si veti me dominuese, gjegjesisht tregues te
kualitetit te betonit. Kjo eshte treguar edhe ne shume shembuj me crast qe te sigurohet
nje depertueshmeri sa me e vogel e klorideve qe te pengohet korozioni I armatures , kjo
do te permbushjet me soliditet te larte ne shtypje.
Ne praktiken ndertimore konsiderohet qe soliditeti ne shtypje I betonit eshte I lidhur me
vjetersi te caktuar dhe kushte te caktuara te mirembajtjes, e gjithsesi eshte ne varshmeri te
drejteperdrejte me faktorin W/C si dhe shkallen e ngjeshmerise se betonit. Kjo eshte reale
, por nuk duhet neglizhuar edhe ndikimet e faktoreve tjere, qe jane:
- lloji i cimentos se perdorur
- lloji i agregatit te perdorur

58
Soliditeti ne shtypje eshte ne proporcion te zhdrejte me faktorin W / C , e nga ky aspect
eshte tentue qe te vendoset nje lidhshmeri matematikore ne mes soliditetit ne shtypje dhe
faktorit W / C , mirepo perfundimisht dicka e tille nuk eshte arritur duke nderlidhur
varshmerine e soliditetit ne shtypje nga shume faktore.
Mirepo ne do te prezentojme disa shprehje empirike te ketyre lidhshmerive :
- shprehja e Belajevit
fc
f ck , 28 1.5
W
k
C
f
ku: ck , 28 - soliditeti ne shtypje pas 28 ditesh
f c - klasa e cimentos
k -parametri I agregatit ( k 4.0 - agregati I lumit)
( k 3.5 - agregati I thyer)
- shprehja e Fereut
k
f ck , 28

(1 sc ) 2
w
ku: k -parameter qe mvaret nga lloji I cimentos:
p.sh. cimento 32.5 k=250 MPa
42.5 k=320 MPa
52.5 k=390 MPa
sc - masa specifike e cimentos
w - masa vellimore e ujit
W

C

- formula e Bolemeut

59
 1 0.5
f ck , 28 k A f c

ku: f c - klasa e cimentos
k A - koeficienti I agregatit (0.55-0.65)

Ne pergjithesi zvogelimi I soliditetit ne shtypje me rritjen e faktorit W / C mund te

spjegohet me rritjen e porozitetit te betonit, e me kete me zvogelimin e lidhjes se
cimentos me agregatin.
Ne pjesen kur eshte analizuar agregati per beton eshte marre parasysh edhe kokerrza
maksimale e agregatit, si faktore I rendesishem, meqe me rritjen e kokerrzes maksimale
te agregatit zvogelohet sasia e nevojshme e cimentos per mbeshtjellje te kokerrzave te
agregatit, gjegjesisht zvogelimi I sasise se cimentos ne pergjithesi. Mirepo kjo vlene deri
ne nje mase , gjegjesisht per betonet e zakonshme.
Poashtu nje faktore I rendesishem ndikues ne betonin e ngurtesuar eshte hidratimi I
cimentos , qe mvaret drejtepersedrejti nga lloji I perdorur I cimentos, e me kete ne arritjen
e soliditetit te caktuar ne shtypje ne funksion te vjetersise. Nje prezentim te ndikimit te
llojit te cimentos se perdorur do ta paraqesim ne fig. ne vijim:

Numri I madh I faktoreve ndikues ne soliditetin ne shtypje te betonit , na pamundeson

prezentimin matematikor, dhe cdo here ky parameter eshte I nderlidhur me ekzaminimin
eksperimental, qe realizohet bazuar ne standardet perkatese EN 206-1.
Meqenese mostrat qe perdoren per vleresimin e soliditetit ne shtypje, pavaresisht nga
forma, I nenshtrohen procesit te ekzaminimit, gjegjesisht veprimit te forces e cila rritet
gradualisht duke shkaktuar keshtu nderje te berendshme ne moster qe rezulton me
thyerjen e saj. Meqenese mostra mbeshtetet ne dy siperfaqe planparalele atehere edhe
menyra e thyerjes ka nje simetri ndaj boshtit horizontal.
Meqenese te betoni kemi te bejme me nje structure johomogjene , gjegjesisht kemi
kokerrzat me madhesi te ndryshme te agregatit qe pranojne forcen ndryshe nga cimentoje,
ndersa ne mes tyre ka edhe paraqitje te poreve eventuale. Te gjitha keto efekte se bashku
ndikojne ne sjelljen e betonit nen veprimin e ngarkesave. Nje sjellje e mostres cilindrike
nen veprimin e ngarkesave eshte dhene ne fig. ne vijim:

60
 Koncentrimi I nderjeve ne pikat e ndryshme te prerjes terthore

Paraqitja e plasaritjeve ne rastet e ekzaminimit nuk do te thote se mostra eshte shkaterruar

ne tersi. Te betoni kemi nje sjellje specifike ne krahasim me materialet tjera. P.sh. te
celiku paraqitja e plasaritjeve nuk eshte e rrezikshme , por kjo vlene derisa dimensioned
gjtesore jane ne kufinje te madhesise se grimcave kristalore.Mirepo kur vie deri tek lidhja
e plasaritjeve atehere kemi nje rritje rapide te plasaritjeve dhe kjo shpie deri tek thyerja e
menjehershme.
Te betoni paraqitja e plasaritjeve te para jane krejtesisht ndryshe, sepse nuk kemi nje
zhvillim rapid te rritjes se tyre. Dhe secila plasaritje e paraqitur qofte ne kokerrzat e
agregatit apo ne gurin e cimentos ka mundesi te rritjes deri ne nje kokerrz fqinje, e me
pastaj ndryshon rrjedhja apo struktura. Kjo shpie ne zvogelimin e koncentrimit te
nderjeve, e kjo mundeson zvogelimin e rritjes se plasaritjeve.Ne fig ne vazhdim do te
prezentojme , me rritjen e ngarkeses dhe ate deri ne thyerje:

61
 Sjellja e elementit te betonit nen veprimin e ngarkesave
Nga gjithe kjo mund te konkludojme se thyerja e betonit karakterizohet nga tri forma te
thyerjes:

a/ thyerja ne gurin e cimentos; b/ thyerja ne agregat; c/ thyerja e perzier

Nje paraqitje e thyerjes gjate ekzaminimt eshte prezentuar ne fig. ne vijim:

62
 Vleresimi I soliditetit ne shtypje , si vlere karakteristike , eshte e lidhur me
mostrat qe ne parim mund te kene forma dhe dimensione te ndryshme. Mirepo me
aplikimin e Standardeve Europiane EN 206-1, edhe ne kemi aprovuar qe mostrat
per vleresimin e soliditetit ne shtypje te betonit jane :
- mostra kubike me dimensione 150x150x150 mm
- mostra cilindrike me dimensione 150x300 mm
Mirepo nuk d.m.th. se nuk mund te perdoren edhe mostra tjera, por cdo here duke marre
parasysh koeficientin e formes, sic eshte dhene ne tabelen ne vijim:

Pervec faktoreve ndikues qe edhe me pare jane permendur, nuk mund te mos marrim
parasysh edhe disa faktore , qe ndoshta ne shiqim te pare duken te parendesishem, mirepo
ndikojne ne rezultatet dalese. Nder keta faktore mund te permendim:
- shpejtesia e veprimit te ngarkeses (qe praktikisht sillet ne kufinjet 0.25-
0.75)MPa/sec.
- menyra e pergaditjes dhe mirembajtjes se mostres
- raporti i dimensionit minimal te mostres ndaj kokerzes maksimale te
agregatit(p.sh. te mostrat qe nxirren nga konstruksioni ky raport duhet te jete
me I madh se 3), ndersa te mostrat qe pergaditen posaqerisht >4.
- Ndikimi I soliditetit ne shtypje te agregatit, qe duhet te jete afersisht 20 % me
I madh se solideti ne shtypje I kerkuar I betonit.
I gjithe procesi I vleresimit te soliditetit ne shtypje eshte I lidhur me kohen si factor I
rendesishem. Si vlere karakteristike , gjegjesisht e aprovuar eshte vjetersia prej 28 ditesh.
Mirepo ne praktike kemi raste te shumta te vleresimit te soliditetit ne shtypje edhe pa
arritur kete moshe. Kjo paraqet nje parashikim te rritjes se soliditetit ne shtypje ne varesi
me kohen. Nje prezentim ne varesi te vjetersise (moshes) dhe llojit te cimentos eshte
prezentuar ne fig. ne vijim:

63
Rritja e soliditetit ne shtypje ne funksion te kohes mvaret drejtepersedrejti nga shume
faktore, dhe ate:
- Lloji dhe sasia e cimentos
- Faktori uji/cimento
- Perberja e betonit , ne aspektin e komponenteve perberese
- Teknologjia e prodhimit te betonit
- Ndikimi I aditiveve
- Ndikimi I temperatures
- Kohezgjatja e mirembajtjes, etj

Lloji dhe sasia e cimentos- ne pergjithesi mund te themi se soliditeti ne shtypje

eshte afersisht proporcional me klasen e cimentos (solidetin ne shtypje te
cimentos), mirepo ne varshmeri edhe te parametrave tjere. Nga lloji I cimentos
mvaret shume edhe shpejtesia e rritjes te solidetit ne shtypje.
Faktori W/C- eshte prezentuar ne pjesen e pare, si nje nga faktoret e rendesishem
, qe solideti ne shtypje eshte ne varesi te drejteperdrejte nga faktori W/C.
Perberja e betonit- ndikimi I agregatit te perdorur- Duke u nderlidhur nga me
pare se soliditeti ne shtypje eshte ne varesi nga lloji I agregatit, meqenese agregati
edhe eshte pjesemarresi me I madh ne vellimin e betonit, atehere ketu eshte edhe
rendesia e llojit te perdorur te agregatit. Kjo edhe eshte spjeguar me rastin e
thyerjes qe karaqkterizohej si :
- thyerje ne cimento
- thyerje ne agregat
- thyerje e kombinuar.
Teknologjia e prodhimit te betonit- eshte ne varesi nga teknologjia e perdorur
me rastin e prodhimit te agregatit, parameter I cili cdo here eshte ne zhvillim e
siper.Ne rastin tone kryesisht kemi te bejme me betonin e pergaditur :
- ne kantier (ne menyre manuale)

64
 - ne fabrikat e betonit (ne menyre automatike)
Ndikimi I aditiveve- ne solidetin ne shtypje do te jipet si pjese e vecante , me
pastaj.
Ndikimi I temperatures- Rezultatet eksperimentale kane treguar se procesi I
hidratimit ka ngecje te konsiderueshme kur temperature e ambientit bie nen 5 0C,
ndersta vie afersisht deri tek nderprerja e procesit te hidratimit kur temperature bie
nen -10 0C. Mirepo edhe ne anen tjeter temperature e larte ndikon negativisht, kur
p.sh ne temperature +30 0C , procesi I hidratimit rritet hovshem. Duke marre
parasysh keta parametra atehere procesi I mirembajtjes, gjegjesisht hapat e
ndermarre do te ndikojne deri tek mosardhja e pikave ekstreme. Nje menyre e
spjegimit te ndikimit te temperatures eshte dhene ne fig. ne vijim:

Solidideti ne shtypje I betonit pas 1, 7 dhe 28 ditesh.

Mirembajtja e betonit- si faktore eshte prezentuar ne fazen e ngurtesimit te

betonit.

Klasa e betonit- Solideti ne shtypje I betonit , me vjetersi prej 28 ditesh,

si vlere karakteristike e fituar me ekzaminimin e mostrave kubike 150x150x150 mm,
gjegjesisht mostrave cilindrike 150x300 mm, ne kuader te nje partie te betonit.
Partia e betonit , nderlidhet per betonin ne kuader te nje periudhe te caktuar kohore,
gjegjesisht ne kuader te nje posicioni apo disa posicioneve ne kuader te nje etazhe te
objektit. Ne kete contest edhe numri I mostrave per vleresimin e Klases se betonit eshte I
ndryshueshem, duke u sjellur ne min.3 dhe max 30 mostra.
Klaset e betonit bazuar ne ekzaminimin e mostrave cilindrike , gjegjesisht kubike jane:

65
Nje varshmeri e perafert, vetem orientuese e sasise se cimentos ne funksion te klases se
betonit mund te prezentohet sipas tabeles ne vijim:

Mirepo kjo eshte vetem orientuese, ndersa rezultatet dalese jane te mvarura nga shume
faktore, gje qe shpie ne vleresimin eksperimental, si meritor .
Ne vazhdim do te prezentojme disa karakteristika, gjate projektimit te betonit:
- nese perdorim agregatin me kokerr maksimale 16 mm, atehere rrisim sasisne e
cimentos per 10%
- nese perdorim agregatin me kokerr maksimale 8 mm, atehere rrisim sasine e
cimentos per 20 %
Po ashtu per betonet e armuara sasia minimale e cimentos do te jete:
- per konstruksione te mbrojtura nga ndikimet atmosferike 250 kg/m3
- per konstruksione te ekspozuara ndikimeve atmosferike 300 kg/m3
Ne vazhdim do te prezentojme edhe ndikimin e sasise se cimentos se bashku me grimcat
e imeta <0.25 mm, ne funksion te kokerrzes maksimale te agregatit:

Nga kjo qasje ndarja e betoneve behet ne dy grupe, dhe ate:

- Betoni I kategorise B I- (C20/25-max)
- Betoni I kategorise BII-> C 20/25
Per kategorine e pare (B I) nuk ka nevoje per ekzaminime eksperimentale
Per kategorine e dyte (B II)- jane te domosdoshme ekzaminimet eksperimentale

Mostrimi dhe plani i ekzaminimit

66
Mostrat e betonit do te selektohen pa ndonje zgjedhje te vecante dhe do te mirren sipa EN
12350-1. Mostrimi do te zhvillohet ne secilin grup betoni (shih 3.1.14) te prodhuar ne
kushte afersisht uniforme. Numri minimal I mostrimit dhe ekzaminimit do te behet sipas
Tabeles 13 , kur numri me I madh I mostrave per prodhimin fillestar apo continual I
pervetesuar.
Megjithate ne kerkesat per mostrim ne piken 8.1, mostrat do te mirren pas shtimit te
ndonje sasie te ujit apo aditiveve ne beton nen pergjegjesine e prodhuesit, por mostrimi
para shtimit te plastifikatoreve apo superplastifikatoreve ne rregullimin e konsistences
(shih 7.5) eshte lejuar ku eshte deshmuar ne testet fillstare se plastifikatori apo
superplastifikatori I perdorur nuk ka efekte negative ne soliditetin e betonit.
Rezultatet e ekzaminimeve do te mirren prej rezultateve te mostrave individuale apo
mesatare kur dy apo me teper mostra te pergaditura ekzaminohen ne vjetersi te njejte.
Kur dy apo me shume mostra te pergaditura nga nje perzierje e betonit dhe vlerat e
rezultateve te ekzaminimit jane me shume se 15 % te ndryshme nga vlerat mesatare nuk
do te miren parasysh ne hulumtimin , qe te justifikohet mosperfillja e vlerave te
rezultateve individuale.
Tabela 13- minimumi I sasise se mostrimit per vleresimin e konformitetit

Kriteri i konformitetit per soliditetin ne shtypje

Vleresimi i konformitetit do te behet ne rezultatet e ekzaminimit gjate nje periudhe te

vleresimit qe nuk eshte me teper se 12 muaj.
Konformiteti i soliditetit ne shtypje vleresohet ne mostra te ekzaminuara ne vjetersine
prej 28 ditesh sipas 5.5..1.2. per:
- grupet prej n rezultateve te njepasnjeshme te ekzaminimeve
f cm (Kriteriumi 1)
- rezultatet individuale te ekzaminimeve f ci (Kriteriumi 2)
Shenim: Kriteri I konformitetit zhvillohet ne baze te rezultateve jo bllok(jo te
grumbulluara) te ekzaminimeve . Aplikimi I kriterit te ekzaminimeve bllok rrite rrezikun
e mos permbushjes se kushteve
Konformiteti eshte konfirmuar nese se bashku kriteriumet e dhena ne Tabelen 14 per
cilindo prodhim continual permbushen.

67
Ku konformiteti eshte I vleresuar ne baze te nje grupi betoni, Kriteri 1 eshte qe te
aplikohet ne beton referent te marrur e te bazuar ne rezultatet e grupit te zhvendosur te
betonit.
Kriteriumi 2 eshte qe te aplikohet rezultatet e ekzaminimeve origjinale.
Qe te konfirmohet se secili anetare I takon grupit, mesatarja e te gjitha rezultateve te
pandryshuara ( f cm ) per pjesemarres te familjes do te vleresohet serish me Kriteriumin 3
sic eshte dhene ne Tabelen 15. Ndonje mangesi e betonit sipas ketij kriteriumi do te
eliminohet prej grupit dhe do te vleresohet konformiteti individual.
Tabela 14- Kriteri I konformitetit per soliditet ne shtypje

Tabela 15- Kriteri I konfirmitetit per anetaret e grupit

Fillimisht , devijimi standard do te llogaritet prej se paku 35 rezultateve te ekzaminimeve

te marrura ne nje periudhe jo me shume se tre muaj dhe te cilat eshte me prioritet te
menjehershme te kontrollohen gjate periodes se prodhimit. Keto vlera do te mirren per
percaktimin e afert te devijimit Standard ( ). Vlefshmeria e vlerave te adoptuara do te
verifikohet gjate prodhimit ne vijim. Dy metoda te verifikimit te perafert te vlerave te
jane lejuar, ndersa zgjedhja e metodes do te behet paraprakisht.
Metoda 1
Vlerat fillestare te devijimit standard mund te aplikohen per nje periudhe pasuese gjate se
ciles konformiteti duhet te kontrollohet,siguroj devijim standard te se paku 15
rezultateve( s15 ) qe nuk devijojne ne kuptim prej devijimit standard te adoptuar. Kjo
eshte e konsideruar si sigurim I vlefshmerise:
- 0.63 s15 1.37
- ku vlera e s15 shtrihet jashte ketyre kufinjeve, nje vleresim i ri i do te
percaktohet prej se paku 35 rezultateve te ekzaminimeve.
- Vlera e re mund te vleresohet prej nje sistemi te vazhduar dhe vlerat e tij
mund te adoptohen. Ndieshmeria e sistemit do te jete se paku ajo e Metodes 1.
Vleresimi I ri per do te aplikohet ne periudhen tjeter.
Me qellim te vleresimit, gjegjesisht percaktimit te klases se betonit, eshte I nevojshem
koeficienti dhe k , qe jane prezentuar ne tabele:

68
me qellim te vleresimit sipas kritereve dhe ate:
Kriteri I- aplikohet kur kemi serine prej me shume se 6 mostrash: X 1 , X 2 ,.... X n ,
kur edhe kemi:
f ck X n S n
-
f ck X min k
1 n
kur: X n X i ; X min -vlera minimale nga n-rezultate
n i 1
n
(X n Xi )
i 1
Sn
n 1

Kriteri II(rasti kur kemi te bejme me beton ne kantiere)- Aplikohet kur kemi
serine prej 3 rezultateve, dhe ate X 1 , X 2 , X 3 kur edhe kemi:
f ck X 3 5
fck X min 1
1 3
kur: X 3 X i ; X min -vlera minimale nga tri rezultate
3 i 1
Kriteri II(rasti kur kemi te bejme me beton te transportuar)
f ck X 3 3
fck X min 1
Soliditeti ne terheqje i betonit te ngurtesuar
Definimi I soliditetit ne terheqje eshte I nderlidhur me metoden e ekzaminimit. Te
standardaziura jane metodat ne vijim:
- terheqje e paster ft
- me lakim f tl
- me carje ft c
Ne rastet me te shpeshta praktike perdorim metoden me carje, qe e kemi emertuar si
metode Brasiliane, qe eshte prezentuar ne vijim:

69
Soliditeti ne terheqje eshte shume e ulet ne krahasim me soliditetin ne shtypje. Per kete
qellim do te prezentojme disa vlera te ekzaminimeve per betonin e njejte:

f t (0.071 0.083) f ck
f tl (0.111 0.222) f ck
f tc (0.083 0.143) f ck

Soliditeti I betonit nga ngarkesat dinamike

Soliditeti I betonit nga ngarkesat dinamike fitohet me ekzaminimin e mostrave ne cikle te
lodhjeve. Gjate ketij ekzaminimi te mostrave cilindrike apo prizmatike , te njejtat u
nenshtrhen nderjeve te ndryshueshme ne shtypje, me crast variron nga p deri tek e .
Numri I cikleve eshte shume I madh, dhe sillet prej disa qindraq ne disa mijera ne minute,
dhe kjo vazhdon deri te thyerja e mostres. Me rastin e thyerjes regjistrohet numri I
cikluseve, e ne baze te ketyre fitohen lakoret e Velerit, ne sistemin koordinativ N e .

Joujepershkueshmeria te betoni
Me termin joujepershkueshmeri nenkuptojme mbushjen e poreve me uje te lire si dhe
rjedhjen e te njejtit neper strukturen e betonit.
Ndersa sjellja e uit neper masen e betonit si difuzion eshte nje efekt tjeter qe identifikohet
me leshimin e lageshtise. Ujepershkueshmeria dhe difuzioni ndodhin ne kushte te njejta
dhe ne kete menyre ndikojne ne njera tjetren. Te dyja keto procese jane prezente
meqenese kemi te bejme me material poroz, me pore tem adhesive te ndryshme.
Ujepershkueshmeria e betonit mvaret nga disa faktore, dhe ate:
- Koncentrimi vellimor I poreve dhe zbrastesirave
- Sasia dhe lloji I cimentos
- Zona kontaktuese
Koncentrimi vellimor I poreve dhe zbrastesirave- ujepershkueshmeria eshte
proporcionale me shumen e poreve dhe zbrastesirave ne beton, mirepo prapseprap kjo
lidhshmeri nuk eshte lineare. Dhe rezultatet eksperimentale kane treguar se betoni me sasi
me te vogel te cimentos ka edhe permbajtje me te madhe te preve dhe zbrastesirave, e
gjithsesi kjo vlene per betonet me faktore te larte uje/cimento. Mirepo element I
rendesishem eshte edhe struktura e poreve, gjegjesisht lidhja kapilare e tyre.

70
Sasia dhe lloji I cimentos- betoni qe ka ujepershkueshmerine ne nivelin me te ulet duhet
te permbaje minimum 250 kg/m3, nese siperfaqja specifike sipas Blenit eshte 3200
cm2/gr. Vetia me e rendesishme e cimentos qe ndikon ne strukturen e poreve eshte imtesia
e bluarjes. Cimentoja me imtesi me te larte te bluarjes arrine nxehtesi me te larte te
hidratimit, e me kete rast vie deri zvogelimi I vellimit te poreve kapilare ne beton.
Poashtu perdorimi I cimentos me imtesi me te madhe te bluarjes mundeson koailare me te
vogela. Dhe per kete qellim cimentoja qe do te perdoret per betone te papershkueshme
nga uji duhet te kete min. 3200 cm2/gr siperfaqen specifike sipas Blenit.
Zona kontaktuese- si zone kontaktuese konsiderohet shtresa e holle e cimentos ne
kontakt me agregatin. Ne kete menyre mund te themi se koncentrimi I poreve kapilare ne
kete zone eshte dukshem me I madh ne krahasim me brendesine, keshtuqe uji kalon me
lehte neper kete zone.
Poashtu ujepershkueshmeria ne zone kontaktuese mvaret nga perberja mineralogjike e
agregatit. Permiresimi I kualitetit te zones kontaktuese mund te permiresohet me perzierje
me energjike te betonit, apo me kohezgjatje me te madhe te betonit.
Ne pergjithesi gjate procedures se ekzaminimit betoni ne kohezgjatje relativisht te
shkurter I nenshtrohet ujit, per dallim nga konstruksioni qe vazhdimisht eshte nen uje.
Prandaj permbajtja e ujit mund te jete nga me te ndryshmet, qe ndikon drejtepersedrejti
ne jetegjatesine e betonit nga ky aspect.Sidomos ne vendet e vazhdimit te betonit, mund
te konsiderohet si pike e dobet qe vazhdimisht mund te rrezikohet nga rrjedhja e ujit.

Ekzaminimi I joujepershkueshmerise- behet ne mostrat qe kane vjetersi me

shume se 28 dite, ndersa tek objektet hidroteknike mund te jete vjetersia pas 90 ditesh.
Mostrat e pergaditura per ekzaminimine joujepershkueshmerise jane mostrat cilindrike
me diameter 150 mm, apo mostrat kubike me gjatesi te brinjes 150 mm. Net e dy rastet
lartesia eshte e kufizuar ne 150 mm.
Menyra e ekzaminimit eshte dhene ne fig. ne vijim:

Pergaditja(gerrithja) e siperfqes ne pjesen e poshtme , behet ashtuqe mund te vendoset

pajisja qe do te lidhet me mostren ashtuqe te pengohet dalja e ujit ne pjeset anesore, e me
kete do te mundesohet qe uje nen shtypje do te depertoje neper strukturen e betonit.
Fillimisht mostra I nenshtrohet shtypjes prej 1 bari, e me pastaj cdo 8 ore shtypja rritet
per 1 bare. Kjo perseritet persderisa ne pjesen e eprme paraqitet uji. Kjo arrihet me rritjen
graduale te shtypjes se ujit, dhe si klase e joujepershkueshmerise konsiderohet shkalla kur
ende nuk eshte paraqitur uji ne pjesen e eprme.

71
Sipas kesaj metode klaset e betonit ne ujepershkueshmeri jane:
U-2; U-4; U-6; U-8; U-10; dhe U-12.
Mirepo me Standarde tjera (DIN) , ekziston edhe nje metode, kur mostra perseri I
nenshtrohet shtypjes se ujit, dhe ate sipas kesaj rregulle:
- 1 bar 48 ore
- 3 bar 24 ore
- 7 bar 24 ore
Pas kesaj procedure behet carja e mostres dhe vleresohet me matje thellesia e depertimit
te ujit, sic tregohet ne fig.

Ne mes ketyre dy metodave nuk ekziston ndonje korelacion I sakte, por vetem orientues,
dhe ate, p.sh. Klases U-2, afersisht I ergjigjet thellesia e depertimit te ujit 10-12 cm.

Qendrueshmeria e betonit ndaj ngricave

Nese poret e betonit jane te mbushura me uje dhe I njejti I nenshtrohet ngricave, atehere
uji duke kaluar ne akull, e rrit vellimin me crast shkakton forca shtese, te cilat tentojne
qe betonin ta ndajne dhe ate neper pore, meqenese eshte me se lehti.Nese temperature
zbret ne -22 0C, atehere nderjet jane mjaft te larta, ndersa me ngritjen e temperatures deri
0 0C, vie deri tek renja e nderjeve. Kjo ndryshueshmeri e nderjeve ne strukturen e betonit
mundeson shkatrrimin e betonit.Ne menyre te thjeshte kjo eshte spjeguar ne fig. ne vijim:

Keshtu mund te konsiderojme se deri tek shkatrrimi I materialit mund te vie kur
U 11 U
0.92 , kur eshte koeficienti I thithshmerise se ujit, qe shenohet K u 0.92
p 92 p

72
 Ekzaminimi I qendrushmerise ndaj ngricave- behet me cikluset e ngrirje
shkrirjes, ne mostrat e betonit dhe ate kryesisht mostrat kubike me gjatesi te brinjes 150
mm. Mostrat qe ekzaminohen vendosen ne friz ne temperature (- 20 0C) ku qendrojne 4 h,
e me pastaj vendosen ne uje ne temperature (+ 20 0C) ku qendrojne 2h. Para fillimit te
ekzaminimit mostrat ngopen me uje.Qendrimi me temperature (- 20 0 C) dhe temperature
(+ 20 0C) paraqet nje ciklus. Vleresimi I qendrushmerise ndaj ngricave behet pas numrit
te parapare, apo te kerkuar te cikleve, kur edhe vleresohet humbja nga masa, apo renja e
soliditetit ne shtypje, e cila pas cikluseve te ngrirje-shkrirjeve nuk guxon te bjere nen 75
%, ne krahasim me solidetin ne shtypje para ekzaminimit ne ngrirje.
Ne funksion te klimes qe mbreteron, atehere nderlidhet edhe numri I cikleve te ngrirje-
shkrirjes:
- M 50 klima mediterane
- M100 klima kontinentale
- M150 klima e ashper
- M200 klima e ashper
Ne raste te vecanta shenimi I betonit kur kerkohet qendrueshmeri ndaj ngricave eshte I
domosdoshem krahas klases se betonit.
Meqenese drejtepesedrejti eshte I lidhur me thithshmerine e ujit, atehere mvaret nga
faktoret e njejte.
Mirepo ne raste te shpeshta ekzaminimi I qendrushmerise ndaj ngricave nderlidhet me
rezistencen edhe ndaj kriperave ( NaCl ). Gjate ketij ekzaminimi ne ciklet e ngrirje
shkrirjes siperfaqet e mostrave I nenshtrohen edhe ndikimit te tretjes se ( NaCl ). Ne kete
rast si kriter mirret humbja nga masa, pas 25 cikleve. Si kritere te vleresimit do te
prezentojme te dhenat ne tabelen ne vijim:

Rezistenca ndaj gerryerjes (Abrasionit)

Abrazioni te betoni lajmerohet net e gjitha rastet kur betoni I nenshtrohet qarkullimit mbi
te. Menyra e ekzaminimit te rezistences ne gerryerje bazohet ne gerryerjen e mostrave
duke bere lagejen me uje. Si madhesi e vleresimit eshte sasia e materialit te gerryer ne
interval kohor te caktuar. Ekzaminimet kane treguar se ekziston lidhje e mire , gjegjesisht
proporcionale ne mes soliditetit ne shtypje dhe rezistences ndaj geryerjes, per shume

73
raste. Mirepo meqenese betoni si material perbehet nga komponentet perberese , atehere
mund te themi se cimentoja gerryhet me shpejte ne krahasim me agregatin, e kjo shpie ne
projektimin e betoneve te rezistueshme ndaj gerryerjes.
Si vlera orientuese ne rastet e projektimit te betoneve te tilla, sasia e cimentos eshte min
350 kg/m3, ndersa si agregat propozohet diabazi, e gjithsesi granite. Si karakteristike
mund te permendim se ne keto raste do te propozonim lakore diskontinuale te bute.
Ne raste te caktuara edhe mund te behet perforcimi I betonit me fibra te celikut , apo ne
raste te caktuara edhe me lyerje me solucione te ndryshme.
Nga praktika raste te tilla na lajmerohen tek kaperderdhsat e rezervuareve, tek kanalet qe
bartin ujera me nje shpejtesi me te madhe etj.
Nje fenomen qe paraqitet tek objektet hidroteknike eshte kaviacioni, qe nenkupton
largimin e thermiave te imeta ne funksion te kohes.

Ndikimet kimike ne beton

Betoni i nenshtrohet nje varg te faktoreve te jashtem, qe ndikojne negativisht ne beton,
gjegjesisht ne vetite e betonit. Nje prej faktoreve me te shpeshte ne beton eshte ndikimi
kimik. Gjithe kjo shprehet si korozioni ne beton.
Korozioni si process mund tezhvillohet nese permbushen kushtet vijuese:
- prania e ujit, gjegjesisht lageshtise
- prania e perberseve te tretshem ne uje qe kimikisht reagojne me
betonin.
Poashtu shkalla e agresisvitetit kimik, gjegjesisht shpejtesia e korozionit varet nga shume
faktore:
- lloji dhe koncentrimi I perbersve te tretshem ne uji
- shpejtesia e rrjedhjes se ujit, qe me vehte sjelle lloje te ndryshme
te perbersve agresiv.
- Ndryshimi I gjendjes se lageshtise se betonit (ngopja dhe tharja )
- Kohezgjatja e perbersve agresiv
- Temperature e betonit dhe tretjeve ne uje
Ne pergjithesi si perberse agresiv qe ndikojne ne shkaterrimin e betonit jane acidet dhe
kriperat , qe ne mase te madhe ndikojne ne shkaterrimin e betonit.
Te gjitha ujerat e zeza ne parim permbajne perberes agresiv, e poashtu edhe uji I
detit.Gjithashtu edhe ujerat nentokesore mund te permbajne ujera agresiv, edhe pse ne
parim jane nga thellesia e tokes, dhe gjithsesi ne objekte te tilla (p.sh. objektet per
trajtimin e ujerave te zeza), cdo here paraprakisht behet analiza e ujerave te zeza e
poashtu edhe ujerave nentokesore.
Korozioni nga aspekti I shkaktarit mund te jene:
- Korozioni nga acidet
- Korozioni karbonik
- Korozioni sulfatik
- Karbonizimi I betonit
- Korozioni biologjik
- Ndikimi I ujerave te detit ne beton
Nje shembull I degradimit te nje muri te betonit eshte dhene ne fig. ne vijim:

74
Krahas kesaj , meqenese betoni cdohere perdoret bashke me armaturen, atehere kjo
nderlidhet edhe me procesin e quajtur: Korozioni I armatures.
Nje proces I tille zhvillohet ne armature dhe ate ne uje, dhe ne presence te lageshtise.
Korozioni I armatures eshte process elektro kimik, ashtuqe ne siperfaqe te armatures
kemi anoden dhe katoden, ashtuqe krijohet mundesia e mbylljes se qarkut, sic
prezentohet ne fig.

Si ndikues dominant ne korozionin e armatures mirret permbajtja e klorideve, qe

drejtepersedrejti shkaton pasoja te parapara, e sidomos nese betoni ka plasaritje,
gjegjesisht rruge qe kloridet te depertojne deri te armature, qe do te shpejtojne procesin e
korozionit, qe prezentohet ne fig. ne vijim:

75
 Demtimet ne structure te betonit nga korozioni I armatures

Jetegjatesia e betonit
Koheve te fundit kemi nje qasje tjeter, dhe ate do te dimensionojme, gjegjesisht
llogarisim nje structure te betonit qe te kete stabilitet , mirepo duhet plotesuar edhe
kushtin e jetegjatesise. Kjo drejteperdrejte eshte e lidhur me kushtet ambientale ku
ndertohet ajo structure, gjegjesisht cfare ndikimeve u nenshtrohet ne kohezgjatjen e
funksionimit. Kerkesa eshte qe struktura e projektuar gjate gjithe kohes se ekzistimit
duhet te kryej funksionin, e kursesi qe me kohen te perjetoje ndonje degradim, qe me
pastaj do te kushtonte me shume riparimi se sa edhe vete konstruksioni ekzistues.Rastet
me te shpeshta jane strukturat e urave, mbikalimeve, nenkalimeve, apo edhe strukturat
tjera hidroteknike.
Per kete qellim ne do te prezentojme keto kushte, sipas shkalles se ekspozimit:

Klasa e ekspozimit Pershkrimi i kushteve te rrethines

1 Rrethina e thate brendesia e objekteve banesore
Elementet e jashtme te banesave, eleme
2 Rrethina e lagesht ntet ne dhe apo uje
rrethinat e lageshta Garazhat e hapura, pistat e aeroportit
3 me mundesi te ngrirjes urat, etj
Elementet ne uji, apo te ngopura me uje
4 Ndikimi I ujit te detit dhe kripera
me agresivitet te dobet
Rrethina agresive me agresivitet mesatar
5 kimike me agresivitet te larte

Standardet Europiane bejne nje klasifikim te tille te ndikimeve, qe do te prezentohet ne

tabelat ne vijim:

76
 Tabela e kufinjeve te substancave te demshme ne funksion te shkalles se
agresivitetit

Ndersa lidhur me kete do te prezentojme disa faktore orientues ne projektimin ebetonit qe

do te mirren parasysh gjate projektimit te betonit ne kushte agresive:

Apo bazuar ne EN 206-1, nga kushti I ekspozimit si paraakusht gjate projektimit

perdorim tabelen ne vijim:

77
78
 Moduli I Elasticitetit veti deformabile e betonit

Shume nga rezultatet dalese te prezentuara paraprakisht jane te lidhura me soliditetin ne

shtypje si nje nga parametrat me te rendesishem te projektimit te betonit. Mirepo nje
prezentim me te qarte te sjelljes se betonit si material jipet permes diagramit .
Sikurse edhe materialet tjera edhe betoni ka nje shkalle te elasticitetit, qe do te
prezentohet ne vijim.
Raport Sforcim-deformim dhe Moduli I Elasticitetit
Nje menyre e sjelljes se betonit gjate procesit te ngarkim-shkarkimit te nje mostre te
betonit, eshte treguar ne fig. ne vijim:

Per rastin tone si vlere e Modulit te Elasticitetit qe do te permbushe kerkesat tona, eshte
Moduli secant , qe njekohesisht eshte edhe moduli static I cili do te vleresohet ne mostren
cilindrike te betonit . Per menyren e percaktimit te vleres duhet te sherbehemi me
Standardet, qe ne perpikeri percaktojne kete procedure.
Meqenese deformimi I betonit eshte ne lidhshmeri te drejteperdrejte me deformimin e
komponenteve perberese, pra cimentos dhe agregatit, qe me se miri prezentohet me fig.
ne vijim. Sic shihet sjellja e betonit eshte diku ne mes ketyre dy materialeve perberse. Nje
perfafrim ndaj cimentos mund te spjegohet se gjte rritjes se ngarkeses, paraqiten
plasaritjet te cilat me rritjen e ngarkeses do te rriten, keshtuqe krijojne nje thyerje ne
momentin e caktuar, qe merr lakorja e ekzaminimit.

79
Interpretimi I diagramit punues , gjegjesisht lidhshmeria e sforcimeve dhe
deformimeve ne beton, ne procesin e veprimit te ngarkeses afatshkurter behet me ane te
mostrave cilindrike.
Nje menyre te varshmerise se sjelljes se betonit, me soliditet te ndryshem eshte dhene ne
fig.

Per percaktimin e Modulit te Elasticitetit , ka qasje te ndryshme nga autoret e ndryshem.

Ne do te prezentojme vetem disa prej tyre:
Ec 57000 ( f c' ) 0.5 (GPa) (ACI)
Ec 4.73 ( f c' ) 0.5

80
 Ec 9.5 103 ( f c 8) 0.333 EC 2

Vetite reologjike te betonit te ngurtesuar

Duke u bazuar ne reologjine e betonit , si shkence qe mirret me studimin e procesit te

deformimeve ne materialet reale dhe ne kushte reale termodinamike, atehere edhe betoni
duhet te shiqohet nga ky aspect. Betoni duhet te analizohet duke marre parasysh
perberjen, strukturen, kohen dhe parametrat tjere lidhur ngushte me materialet. Mirepo
meqenese paraqitja e ketyre parametrave ne beton eshte mjaft e perbere , duke marre
parasyshe edhe faktin se shume nga parametrat edhe nuk jane ende te qartesuar, atehere
kjo shpie ne analizen e betonit nga aspekti I nje makroreologjie. E gjithe kjo eshte e
nderlidhur me shfrytezimin e rezultateve eksperimentale ne arritjen e perfundimeve te
caktuara. Ne rastin konkret procesi I deformimeve eshte ne funksion te gjendjes se
sforcimeve, lageshtise se ambientit dhe disa parametrave tjere.
Rezultatet eksperimentale na kane sjelle deri ne perfundimet se karakteristikat reologjike
te betonit: tkurrja dhe rrjedhja, si dhe relaksimi I betonit jane te lidhura me cimenton si
lende lidhese, dhe kjo d. m.th. se cimentoja eshte faktori kryesor ndikues , se bashku me
faktorin W/C, perberjen granulometrike te agregatit, kushtet e rrethines, dimensioned e
elementit te betonit etj.

Tkurrja dhe Bymimi i betonit

Gjate procesit te ngurtesimit, dhe pas ketij , betoni ndryshon vellimin e tij. Nese eshte ne
ajer (mirembajtja ne ajer) atehere vellimi zvogelohet, ndersa nese eshte ne uje vellimi I
ritet. Zvogelimi I vellimit mund te konsiderohet si tkurrje, ndersa rritja e vellimit si
bymim.
Nese nje element mundet lirisht te tkurret, atehere kemi nje tkurrje te njtrajtshme, cka
edhe nuk rezulton pasoja te demeshme.Mirepo ne shume elemente kjo edhe nuk mund te
realizohet, ashtuqe ne beton paraqiten nderjet ne terheqje. Nese keto nderje ne terheqje
me te larta se nderjet e lejuara ne terheqje te betonit, atehere kjo rezulton me paraqitjen e
plasaritjeve. Nje menyre e pengimit te tkurrjes jo lineare, gjegjesisht zvogelimit te ketij
procesi eshte mirembajtja me uje.Ne objektet hidroteknike ky fenomen rrezikon edhe
ujpershkueshmerine e objektit, gjegjesisht destinimin e tij.
Duke u nisur nga fakti I tkurrjeve te njetrajtshme ne beton, ne vleresimin laboratorik e
bejme me ane te matjes ne prizmat e pergaditura, ku saktesia e matjes eshte 0.01, apo
edhe 0.001 mm.
Tkurrja plastike- duke analizuar modelin hapsinor te betonit te ngurtesuar, atehere
eshte pervetesuar se ndryshimi I vellimit nga hidratimi I cimentos eshte I vogel, mirepo
ne vazhdimesi mund te kete pasoja te ndryshimit me te theksuar nen veprimin edhe te
faktoreve tjere.
Nese betoni eshte nen uje, atehere depertimi I ujit neper pore mundeson kompenzimin e
sasise se ujit qe largohet gjate procesit te hidratimit, pa paraqitjen e nderjeve ne
terheqje.Ne kete rast kristalet e hidratit zhvillohen lirisht keshtuqe betoni mund te
bymehet. Mirepo nese betoni eshte ne ajer atehere , me largimin e ujit nga procesi I

81
hidratimit vie deri paraqitja e nderjeve ne terheqje, qe edhe manifestohet me tkurrje
vehtiake.
Ndersa kur eshte rasti per betonin ne procesin e ngurtesimit , atehere betoni ka edhe
soliditet te ulet , ashtuqe ky fenomen manifestohet si deformim I perhershem, dhe
emertohet si deformim plastic.
Ky zhvillim I ketyre deformimeve kryesisht behet ne 24 oret e para , ndersa me kohen
zvogelohet me rritjen e soliditetit.
Nje prezentim I ketij procesi ne funksion te sasise se cimentos eshte dhene ne fig.

Mekanizmi i tkurrjes- Cdo trup i ngurte ne vehte permban pore dhe zbrastesira.
Keto pore mund te jene te lidhura ne mes veti-kapilare, te cilat jane te lidhura duke
formuar keshtu nje rrjete e cila ne mase te caktuar mbushet me uje. Ne cdo kapilare
paraqitet edhe forca kapilare , qe madhesia e saj eshte e definuar ne baze te shprehjes:
1 1
K A( ) , ku:
r1 r2
r1 , r2 -radiuset e lakueshmerise ne dy rrafshe ortogonale
A -konstanta e kapilares, qe varet nga lloji I lengut dhe materialit te trupit
Me paraqitjen e ketyre forcave kapilare, paraqiten nderjet ne terheqje, qe ne menyre
skematike jane prezentuar ne fig. ne vijim:

82
 Prezentimi skematik I mekanizmit te tkurrjes; prerja terthore e kapilares

Ne pergjithesi kjo tkurrje mund te zhvillohet perderisa te vie deri tek nje ekuilibrim ne
mes lageshtise se ambientit dhe lageshtise se betonit. Shiquar nga zhvillimi I hidratimit
dhe proceseve tjera percjellese kjo edhe mund te zgjase relativisht shume, deri ne
perfundimin e plote te procesit te hidratimit.
Nje menyre e prezentimit te tkurrjes se betonit ne varesi nga kushtet e lageshtise eshte
prezentuar ne fig.

Zhvillimi I procesit te tkurrjes ne varesi nga kushtet e mirembajtjes mund te prezentohet

edhe ne fig. ne vijim.

83
 Poashtu ndikimi I sasise se ujit dhe sasise se cimentos, ne tkurrjen si process eshte
dhene ne fig. ne vijim:

84
 Rrjedhja e betonit
Nga veprimi i ngarkeses paraqiten deformimet elastike o te castit, e nese vazhdojme
veprimin e ngarkeses ne kohe me te gjate, deformimet mund te rriten ne varesi te
kohezgjatjes se ngarkeses. Kjo sjellje e materialit nen veprimin e ngarkeses vazhdon deri
ne kufirin e nderjeve te lejuara, d.m.th. je deri ne soliditetin ne shtypje. I gjithe ky process
I deformimeve eshte I njohur si rrjedhje e betonit. Nje prezentim te paraqitjes se
deformimeve ne beton, pa ngarkese dhe nen veprimin e ngarkeses do ta prezentojme ne
fig. ne vijim:

85
Me rendesi te vecante qendron matja e ketij fenomeni, qe ne parim edhe nuk eshte gjithaq
e lehte. Vleresimi I deformimeve nga veprimi I rrjedhjes me se shpeshti behet nen
veprimin e ngarkeses ne shtypje, dhe nje forme e ekzaminimit eshte dhene ne fig. ne
vijim:

Skema e ekzaminimit per rrjedhje

Si e mete gjate ekzaminimit te prezentuar eshte se ne siperfaqe te ndryshme mund te
paraqiten deformime qe ne mes veti ndryshojne, keshtuqe per kete arsye behen matje ne
te dy anet e mostres. Mirepo kujdes I vecante duhet kushtuar lageshtise gjate
ekzaminimit, qe per raste te caktuara qe ndodhet objekti, gjegjesisht betoni.
Meqenese kemi te bejme me deformime te betonit, te cilat edhe jane te natyrave te
ndryshme, aqtehere nje qasje e tille do te prezentohet ne fig. ne vijim:

Me crast indeksat paraqesin:

- e- deformimet elastike
- s- deformimet nga tkurrja
- p- deformimet nga rrjedhja
- u- deformimet e pergjithshme
Me qellim te thjeshtesimit te llogaritjes mirret qe deformimet elastike o (t 0 ) , ashtuqe te
shtrojme llogaritjen e koeficientit te rrjedhjes, qe definohet me shprehjen:

86
 p (t , t )
(t , t ) 0
, me crast shihet se koeficienti I rrjedhjes eshte ne funksion te
0
e (t 0 )
kohes ( t t0 )
Nese ne kohen t1 , ngarkesa nderpritet, atehere deformimi I betonit ne moment
zvogelohet per pjesen elastike ( e (t ) ). Duke u nisur nga fakti se Et Et , e kjo si
1 1 0

rrjedhim ka: e (t1) e (t ) . Me pastaj deformimet e betonit zvogelohen deri tek nje vlere
0

perfundimtare t .E gjithe kjo prezentohet ne fig. ne vijim:

Deformimet e kthyeshme gjate procesit te shkarkimit

Sic shihet nga fig. t e (t ) e (t ) ,
0 1

Format e lakoreve te rrjedhjes

Meqenese rrjedhja e betonit zgjate ne aspektin kohor, e kjo mund te jete me vite te tera.
Mirepo rezultatet e matjeve kryesisht jane vleresuar deri ne 3 muaj, ndersa vazhdimi I
rrjedhjes pas kesaj kohe mund te pershkruhet me nje lakore te perafert, qe mund te
pershkruhet matematikisht, e ndonjehere mund te kontrollohet me rezultate
eksperimentale.
Nje prej funksioneve te pershtatshme eshte nje lakore ne forme hyperbole, qe jipet me
shprehjen:
t t0
p , ndersa ne aspektin matematikor mund te shkruhet edhe ne
a b(t t0 )
t t0
forme: a b(t t0 ) , me crast variabla (t t0 ) / p , eshte proporcionale me
p

veprimin e ngarkeses ne kohen ( t t0 ), me crast edhe konstantet a, b mund te

llogariten me korelacion linear ne baze te rezultateve eksperiumentale. Nese e shiqojme si
funksion atehere hiperbola ka asimptode horizontale ne vleren p 1 / b , qe grafikisht
mund te shihet ne fig. ne vijim:

87
 Paraqitja matematikore e funksionit te rrjedhjes
Nga fig. funksioni me vija te nderprera eshte I formes logaritmike :
p A B log(1 t t0 ) , qe shume I perafrohet formes matematikore te prezentuar me
pare. Konstantet A, B edhe ne kete rast mund te caktohen me korelacion linear, e me
kete rast funksioni eshte monotono rrites dhe prezenton rrjedhjen ne kohen t , edhepse
vlerat jane pakez me te larta, prapeseprap ka nje prezentim te mire.
Nese do te benim nje eksperiment ashtuqe mostrat e njejta te betonit do te ngarkohen me
ngarkese konstante k , ne intervale te ndryshme te vjetersise t1 , t 2 , t3 , ne ate rast do te
fitojme nje familje te lakoreve te rrjedhjeve, qe jane dhene ne fig.

Nese shiqohen gjeometrikisht atehere jane mjaft te ngjashme , ku p.sh. lakorja 3 mund
te fitohet me cvendosje translatore te lakore 1. Ne menyre matematikore kjo konstante
caktohet eksperimentalisht ne funksion te vjetersise se betonit.

Kushtet dhe faktoret e varshmerise se rrjedhjes

Sikurse edhe soliditeti ne shtypje edhe tkurrja mvaret nga shume faktore , qe ne parim
edhe jane faktoret e njejte edhe per tkurrjen dhe modulin e elasticitetit.

88
Meqenese tkurrja dhe rrjedhja jane deformime kohore, mirepo kane ndryshime te medha
ne mes veti.Perderisa tkurrjen e shkaktojne forcat e brendshme qe mvaren nga struktura e
betonit, rrjedhja shkaktohet nga forcat e jashtme kur intenziteti I tyre nuk eshte I lidhur
me strukturen e betonit.Mirepo meqenese jane deformime kohore atehere net e shumten e
rasteve edhe e percjellin njera tjetren.
Ndikimi I lageshtise se betonit- Rrjedhja si fenomen eshte me e vogela te betonet
e thata, e gjithashtu edhe te betonet e izoluara nga rrethina. Ndersa ne anen tjeter betonet
e lageshta kane rrjedhje me te larte. Kjo edhe eshte e arsyeshme dhe mund te spjegohet.
Struktura e gurit te cimentos-Gjate rrjedhjes te materialet homogjene , sic jane
metalet vie deri tek rreshqitja e structures kristalore . Ndersa deformimet te materialet
johomogjene sic eshte betoni jane me te komplikuara. Gjate rrjedhjes tek guri I cimentos
vie deri deformimet e pakthyeshme.Uji eventual ne mundeson thyerjen , gjegjesisht
deformimet e metejme.Kjo mundeson kalimin ne nje gjendje tjeter nen veprimin e
ngarkeses afatgjate.
Mikroplasaritjet- Rrjedhja percjell mikroplasaritjet ne gurin e cimentos e gjithsesi
edhe ne zonen kontaktuese me kokerrzat e agregatit. Mikroplasaritjet fillojne nga vendet
me te dobeta te structures se cimentos, dhe ate nga poret kapilare. Nga veprimi I
ngarkeses se perhershme, ( f ck / 3 ) nuk ka ndonje zhvillim te ketyre plasaritjeve nese ne
te njejten kohe edhe nuk ka avullim te ujit permes tyre, ne te kunderten shkaktohen forca
te brendshme qe do te mundesojne ndihmen e rrjedhjes ne aspektin kohor.
Kjo edhe eshte e shprehur me teper te betonet me koncentrim te kapilareve, ndersa ne
aspektin e soliditetit ne shtypje te betonet e kualitetit te dobet. Prandaj edhe tek betonet
me kualitet te dobet kane koeficient me te larte te rrjedhjes. Kjo eshte edhe nje arsye me
teper se per betonet e paranderura kerkohet C 30/37.
Nese betoni ngarkohet mbi nivelin ( f ck / 3 ) , mikroplasaritjet rriten me shpejtesi me te
madhe , qe dejteperdrejte rezulton me zvogelimin e Modulit te Elasticitetit, dhe kjo eshte
nje rrjedhje progressive. Nga keto ngarkesa deformimet rriten dhe ne momente te
caktuara mund te vie deri tek shkaterrimi.
Madhesia e prerjes se betonit- Uji me se shpejti largohet nga siperfaqja e e
betonit , ndersa me ngadale nga brendesia e tij. Si rezultat I kesaj eshte se betonet me
dimensione te medha me ngadale thahen.Kjo edhe ka anet e veta pozitive, nga qe uji nga
thellesia me veshtersi me te medha largohet . Ne kete rast mund te themi se keto
dimensione mundesojne nje rrjedhje me te vogel te betonit.
Ndikimi I temperatures ne beton- Largimi (avullimi) I ujit nga betoni shpejteson
rritjen e temperatures ne beton, dhe logjikisht mundeson rrjedhje me te medha. Mund te
themi se madhesia e rrjedhjes eshte proporcionale me rritjen e temperatures, dhe ate prej
0-70 0C. Kjo vlen perderisa ne pore ende ka sasi te ujit.

Ndikimi I agregatit- agregati ka modul me te larte te Elasticitetit ne krahasim me

gurin e cimentos, e kjo na shpie deri tek konkludimi se rrjedhja zhvillohet kryesisht neper
gurin e cimentos.

PUNET E BETONIMIT

Prodhimi dhe transporti i betonit

89
Ne ndertimtarine e sotme, prodhimi I betonit behet kryesisht ne fabrikat e betonit dhe ate
ne menyre pothuajse te automatizuar, duke perfshire dozimin dhe menyren e perzierjes se
komponenteve te betonit, me qellim te perfitimit te nje mase homogjene.
Nje menyre e prodhimit te betonit eshte prezentuar ne fig. me poshte:

Tipi I fabrikes se betonit, eshte ne funksion nga disa faktore, ku njeri nder faktoret
eshte deponimi i agregatit ne raport te dozuesit, sepse kjo edhe nderlidhet me furnizimin e
fabrikes se betonit me agregat. Ne pergjithesi mund te themi se kapaciteti I fabrikes
mvaret drejtepersedrejti nga vellimi I perzierses se betonit. Nga aspekti I menyres se
perzierjes perziersja dhe vendosjes se perberseve mund te jete:
- verticale
- horizontale

Betonaret verticale- jane me ekonomike, perdoren per sasi me te medha te betonit, e ne

raste te caktuara perdoret si fabrike qendrore e betonit ne vende te medha. Nje preztim
kesaj betonare eshte dhene ne vijim:
Karakteristike e ketij tipi eshte vendosja e sites ne pjesen e eperme per kontrollimin e
fraksioneve te agregatit , dhe sasia qe nuk ploteson kete kusht largohet anash.

90
 Betonaret Horizontale- menyra e shperndarjes se komponenteve eshte horizontale,
keshtuqe ne krahasim me ato vertikale zene me shume hapsire. Nga aspekti I menyres se
marrjes se agregatit mund te jene dy llojesh:
- furnizimi me agregat me terheqje
- furnizimi me agregat nga bunkerat per deponim

Betonara me furnizim me terheqje te agregatit- ne pergjithesi kerkon nje ndarje te

fraksioneve me mure te larta ne menyre qe mos te vie deri tek perzierja e fraksioneve.
Agregati terhiqet me mekanizem (skreper). E mete eshte se mund te vie deri tek
segregimi I fraksioneve, meqenese kokerrzat me te medha mbesin me fund. Nje
prezedntim I ketij tipi eshte dhene ne fig. ne vijim:

91
 Keto tipe te betonareve jane prezente ne Kosove, dhe rezultatet e tyre jane te
pranueshme.
Betonara me furnizimi me agregat nga bunkerat per deponim-
Agregati deponohet ne rreth, me crast secilit agregat I takon ~ e rrethit, mirepo sipas
nevojes betonara mund te kete edhe 5 fraksione. Nga aspekti I vendosjes eshte me e lehte,
dhe ne pergjithesi perdoret per sasi me te vogela te prodhimit te betonit.Shpeshehere e
quajme si betonare mobile. Agregati vendoset ne bunker nga pjesa e poshtme, keshtuqe
eliminohet segregimi I agregatit. Nje menyre e ketij tipi te betonarave eshte dhene ne
vazhdim:

92
Mirepo ne aspektin e deponimit sot kemi nje forme tjeter qe tek ne eshte e perhapur. Kjo
menyre ka nje shtrirje me te madhe ne aspektin horizontal, mirepo ka disa perparesi, e
sidomos ne aspektin e betonimit ne kushte te vecanta, kur edhe nevojiten te ndermirren
masa shtese sidomos per agregatin (p.sh. betonimi gjate dimrit, kur edhe kerkohet ngrohja
e agregatit).
Nje prezentim I ketij tipi eshte dhene ne vijim:

93
Nje prej pikave te rendesishme ne aspektin e operacioneve teknologjike, eshte dozimi,
nga I cili drejtepersedrejti jane te lidhura edhe rezultatet dalese te betonit. Dozimi sot
kryesisht behet ne menyre automatike, nga kabina per komandim, mirepo ne parim
shpesh duhet bere kontrollin e peshoreve se a jane duke funksionuar si duhet, me
kontrolla te rastit.
Komponentet e ngurta, agregati dhe cimentoja dozohen ne mase, ndersa komponentet e
lengeta dozohen ne mase apo edhe ne vellim. Meqenese secila komponente ka kthinen e
vet: agregati, cimentoja , uji, kerkohet qe edhe dozimi I aditivit te behet nga kthina e vet,
e j one menyre mekanike te hudhet drejtepersedrejti ne perzierse. Nga tipi I betonares
mvaret edhe menyra e dozimit, ndersa ne do te tregojme nje qasje ndaj kesaj
problematike, me disa skica:

94
 Skema e aparatures per dozimin e agregatit

Nje prej problemeve aktuale eshte ndryshimi I lageshtise se agregatit, gjate procesit te
prodhimit te betonit, qe drejteperdrejte manifestohet ne sasine e ujit. Shpeshehere kjo nga
operatoret ne fabrika te betonit behet me vleresim vizuel, mirepo kjo nuk eshte e
preferueshme. Sot ne teknologjine e zhvilluar matja e lageshtise behet drejteperdrejte ne
agregat me elektroda pajisje njesi, qe kete e percjellin drejteperdrejte ne ndryshimin e
sasise se ujit, me qellim qe konsistenca e betonit te jete e njtrajtshme. Nje prezentim eshte
dhene ne skicen ne vijim:

Mirepo nje avansim eshte bere, me qellim te vleresimit te drejteperdrejte te konsistences

se betonit ne perzierse. Ky vleresim behet me nje ampermeter, qe vendoset ne perzierse,
me crast ngarkesa e elektromotorit eshte ne varsi te numrit te rrotullimeve , e kjo ne
varshmeri nga konsistenca.(rrotullimi me I shpejte konsistenca e larte, dhe e kunderta
rrotullimi me I ngadalshem konsistenca me e ulet). Sot nje qasje e tille mundeson nje
prodhim te njetrajtshem dhe continual te betonit.

Perzierja e betonit
Perzierja e betonit behet ne perzierse, qe mund te jete:
- me perzierje te dhuneshme
- me ramjet e lire
Perzierja e dhuneshme- Ne fabrikat e betonit kryesisht kemi perzierse te dhuneshme, me
crast perzierja behet me lopata qe sillen rreth boshtit vertical. Ena dhe lopatat sillen ne

95
drejtime te kunderta. Boshti I lopatave levizese dhe enes mund edhe te mos perputhen
duke mundesuar nje perzierje me homogjene ne krahasim me rastin kur boshti I lopatave
dhe I enes perputhen.
Nje prezentim I perzierses me jashteqendersi eshte dhene ne skicen ne vijim:

Perzierja me ramjet e lire- Perbehet nga kazani qe sillet rreth boshtit horizontal, ku jane
te lidhura edhe lopatat. Perzierja eshte e lire, gjegjesisht me rrotullimin e kanalit. Kjo nuk
preferohet per fabrikat e betonit, por nje prezentim eshte dhene ne vijim:

Nga aspekti I pergaditjes , perzierja e betonit mund te behet edhe ne menyre manuele,
mirepo kjo aplikohet vetem ne raste kur eshte e pamundur te transportohet, gjegjesisht te
vehet ne veper betoni I prodhuar ne fabrike te betonit.
Ne pergjithesi prodhimi I betonit mvaret nga kapaciteti I perzierses, qe mund te jene:
- perzierse me kapacitet te vogel 20 m3/h
- perzierse me kapacitet mesatar 20-50 m3/h
- perzierset me kapacitet te larte 50-100 m3/h

Transporti i betonit
Pas prodhimit te betonit , si hap tjeter eshte transporti I betonit qe ne pergjithesi behet:
- automiksera, me kapacitet te ndryshem
- kamion kipper
Per dallim prej transportit me automikser, qe eshte I pershtatshem dhe I preferuar,
transporti me kamion kipper mund te behet vetem ne raste ekstreme, kur nuk kemi ne
dispozicion mjete tjera dhe ate ne distance max. 7 km , ne rruge te hapur.

96
Mirepo ne raste te caktuara transporti I betonit nenkupton , transportin ne object(Brenda
objektit), sic eshte rasti te betonimi I tuneleve, apo objekteve tjera. Ne kete rast perdoret
mjeti transportues I quajtur Agitator, qe nje prezentim eshte dhene ne vijim:

Mirepo Brenda objektit transporti mund te behet edhe ne menyra te ndryshme, ne varesi
nga objekti. Menyrat e transportit mund te jene:
- me vinc (me korpe adekuate me kapacitet te caktuar )
- me shirit transportues
- ne menyra adekuate ne vendin e caktuar (p.sh. me hinka te
pergaditura)
- ne pompe pneumatike

Gjate veprimeve me betonin e njome duhet te ndermirren disa masa ne menyre qe te

pengojme ndikimin e drejteperdrejte ne kualitetin e betonit, qe manifestohet me
segregimin. Nje menyre e veprimeve gjate transportit te betonit qe duhet te mirren
parasysh eshte dhene ne fig. ne vijim:

Leshimi I betonit nga korpa:a/ perdorimi I drejte; b/ perdorimi jo I drejte

97
Hudhja e betonit nga transporti I betonit; a/ perdorimi I drejte; b/ perdorimi jo I drejte
Meqenese betoni I transportuar do te hudhet ne veper ne mes pahive, atehere do te
prezentojme disa raste te mundshme te vendosjes ne veper te betonit.

98
Vendosja e betonit ne veper ne mes pahive;a/ menyra e drejte; b/ menyra jo e drejte
Pervec ketyre metodave transporti dhe vendosja ne veper sot behet net e shumten e
rasteve me pompa pneumatike. Sidomos kjo paraqet nje avansim ne transportin ne lartesi
dhe gjeresi te veprimit, e sidomos e pershtatshme ne nderrimin e lehte te pozitave me

99
qellim te mbulimit te gjithe siperfaqes se pergaditur per betonim. Nje prezentim eshte
dhene ne fig. ne vijim:

Skema e transportit te betonit me pompe

Menyra e manipulimit te pompes gjate betonimit

100
 Vendosja ne veper

Vendosja ne veper eshte faze teknologjike e procesit te betonit, qe vie pas procesit te
transportit te betonit, qe nderlidhet me ndonje element konstruktiv. Ne pergjithesi betoni I
sjellur ne vend duhet te plotesoj kushtet themelore per vuarje ne veper:
- konsistenca
- koha nga perzierja e deri ne object
Duke u bazuar ne afatet e lidhjes se cimentos, atehere eshte e preferueshme qe betoni te
vendoset ne veper para 1 h, ne kushte te temperaturave te larta, ndersa para 2 h ne
temperature me te uleta. Nese nuk respektohet koha e vendosjes ne veper atehere betoni I
tille qe ka kalue me teper duhet te hudhet, e kurrsesi te vendoset ne veper.
Me rastin e vendosjes se betonit ne veper duhet perfshire operacionet si ne vijim:
- mbushja e pahise
- kompaktesimi (ngjeshja) I betonit
- perpunimi I siperfaqeve te eperme te pjeses se betonuar.
Mbushja e pahise behet me hudhjen e betonit nga mjeti transportues, apo me ndihmen e
vazhduesve. Me rendesi eshte te ceket se gjate vendosjes ne veper te mos paraqitet
segregimi, me kujdes te vecante ne lartesi te hudhjes. Nje vazhdues per hudhjen e betonit
ne veper eshte dhene ne skicen ne vijim:

Kompaktesimi (ngjeshja)- ne parim vie pas vendosjes se betonit ne veper, qe sot edhe
zhvillohen, apo aplikohen menyra te ndryshme te vibrimit te mases se betonit. Vibrimet
ne masen e betonit ne fakt jane vibrime te dhuneshme , te shkaktuara nga aparatet e
caktuara vibratore per beton. Gjate procesit te vibrimit ne mase te madhe zvogelohen
forcat lidhese te grimcave , si dhe forcat e brendshme te ferkimit, dhe vie deri tek
paketimi I grimcave qe percillet me lirimin e sasise se ajrit. Me aplikimin e vibrimit
mund te mbesin zbrastesira (1-3)%, me crast masa vellimore para vibrimit qe do te ishte
2200 kg/m3, do te pesoje rritje te dukshme der ne 2400 kg/m3.
Efikasiteti I vibrimit mvaret drejtepersedrejti nga intenziteti dhe kohezgjatja e vibrimit .
Intenziteti I vibrimit U v , karaktrizohet me dy parametra :
- amplitude e oscilimeve a (mm)
- frekuenca e oscilimeve f (Hz-numri I vibrimeve ne minute)
Sipas ketyre elementeve , Intenziteti I vibrimit definohet sipas shprehjes:
U v 8 3 a 2 f 3 k a 2 f 3
Vlera e intenzitetit te vibrimit percaktohet bazuar ne rezultatet eksperimentale, duke
marre parasysh dimensioned e elementit , kokerrzen maksimale te agregatit, vetite
reologjike, konsistencen e betinit te njome dhe faktoret tjere.

101
Per ngjeshjen (vibrimin) e betonit me se shumti perdoren vibratoret gjilpere, dhe ate me
diameter te gjilperes ( 25 150 ) mm. Frekuenca sillet ne kufinjet (6000-12000)
rrot/min, gjegjesisht (100-200) Hz. Oscilimet shkaktohen me jashteqendersi qe emitohet
nga pjesa e poshtme e gjilperes. Nje prezentim eshte dhene ne fig. ne vijim:

Sic shihet nga fig. mund te shihet radijusi I ndikimit te vibrimit ne beton (r). Ne thellesi
ky radius zvogelohet. Meqenese secili tip I vibratorit mundson aktivizimin-vibrimin e nje
mase te betonit, atehere ne funksion te kesaj edhe kufizohet lartesia e shtreses qe do te
vibrohet, dhe ate:
- 50 cm , per vibratoret me diameter < 90 mm
- 70 cm , per vibratoret me diameter > 90 mm

Disa nga rregullat per perdorimin e vibratorit zhytes

Vibrimi I betonit duhet te zgjase, perderisa nga masa e betonit do te dalin fluskat e ajrit,
apo perderisa ne siperfaqen e eperme te betonit fillon qe te paraqitet uji. Gjate kohes se
vibrimit siperfaqja e betonit eshte horizontale ndersa vibratory qendron orthogonal,
d.m.th. ne pozite vertikale. Per kete shkak fillimi I vibrimit mundeson depertimin e
gjilperes deri ne fund, e me pastaj procedura zhvillohet sipas skices:

102
 Ne vazhdim do te prezentojme disa menyra te ekzekutimit te vibrimit, qe mund
ten a paraqiten ne praktike:

Sipas skicave vibratori duhet te zhytet ne menyre sistematike me distance afersisht te

njejta, e cdo here ne drejtim te njejte, me qellim qe te arrihet njetrajtshmeria e ngjeshjes
se betonit. Ne raste te caktuara , kur njera shtresa eshte betonuar me pare vibratori mund
te futet ne shtresen paraprake deri 10 cm me qellim te lidhjes se shtresave ne mes
veti.Rastet me te favorshme te zhytjes se vibratorit jane ne pozite: vertikale dhe
horizontale.

Vibratori i pahive- Vibratori I pahive perdoret ne vendet ku nuk eshte e mundur

qasja e vibratorit gjilpere. Karakteristike eshte se e takon pahine e cila sherben si burim I
oscilimeve ne drejtim te betonit, sic tregohet ne skice:

103
 Meqenese bene pjese net e ashtuquajturit vibratoret e jashtem, atehere frekvenca
duhet te jete 3000 rrot/min (50 Hz), apo edhe me teper. Vibratori duhet te perforcohet
mire per pahi pa cvendosje eventuale te shtepizes, ku eshte vendosur vibratori.

Trari vibrues- kryesisht nderlidhet me rrafshimin dhe vibrimin e siperfaqeve

horizontale- pllakave te betonit. Nje menyre e aplikimit eshte dhene ne skicen ne vijim:

Nese trashesia e pllakes eshte me e madhe se 10 cm atehere trari vibrues duhet te perdoret
ne kombinim me vibratorin zhytes(gjilpere). Se pari betoni vibrohet me vibratorin zhytes
e me pastaj me trarin vibrues. Frekuenca e vibratorit me se shpeshti eshte 50 Hz.

Tavolina vibruese- perdoret kryesisht ne prodhimin e elemteve te parafabrikuara,

bllokave te betonit, apo dicka ngjashem. Ne pergjithesi perbehet nga platforma e cila
mbeshtetet ne spirale dhe mbeshtetet ne mazament. Nen platforme eshte elektromotori
me jashteqendersi qe prodhon vibrimet vertikale (ne forme sinusoide). Nje ngashmeri
eshte te aparati Vebe-se.

Vakumimi- Siperfaqja e rrafshet e betonit te ngjeshur mbulohet me nje vacuum-

mbulues, permes te cilit behet nxjerrja e ujit te tepert ne siperfaqe. Ne kete rast kemi
arrite te zvogelojme faktorin W/C, e gjithsesi te permiresojme siperfaqen e eperme te
betonit. Kjo aplikohet ne rastet e caktuara ku kerkohet siperfaqe e eperme me kualitative.
Nje prezentim eshte dhene ne skicen ne vijim:

104
 Presimi- Betoni rrjedhes apo plastic shtypet ne kallup, me crast sasia e ujit te
tepert largohet, e ne kete menyre krijojme siperfaqe te lemuara. Prandaj kjo menyre e
vibrimit perdoret te elementet e vogela te parafabrikuara

Centrifugimi- Zakonisht perdoret te gypat e betonit. Betoni vendoset ne kallup,

kjo sasi rrotullohet rreth boshtit vertical. Ne kete menyre gjate rrotullimit forcat
centrifugale e ngjeshin betonin ne muret anesore duke krijuar keshtu elemente te
pershtatshme.

105