84 Index Qujeftionum omnium
17 . Vtrum propofitiones de praeterito, &
T A B FLA ^ fJE S T lQ N F M
f i p e r lib. i. Priorum
A riftotelu.
Q vjest . i . T TTrum dc Syllogifmo fim-
V plicitcr fit fcicutia. 273
а. Verum Syllogifmus fimplicitir fit fub-
iedum in libro Friorum. 274 20. Vtrum ex puris particularibus , vel
3. ’ Vtrum propofitio fit oratio affirmati-
u a , vel negatiua alicuius de aliquo,
276
4. Vtrum omnis propofitio fit vniuerfa-
l i s , particularis, indefinita-, vel lin­ 22. Vtrum quatuor primi modi primae F i­
gularis. 278
f. Vtrum definitio Syllogifmi fit vera in
qua dicitur, Syllogifmus ef i oratio, in
qua quibufdam fofitis ab iis qua pofita
fu n t, aliud accidit de necefsttate , eo
quod hacfunt. 279 24. Vtrum in tertia Figura fint folum fex
б. Vtrum Syllogifmus fit genus ad Syllo-
gifmum,Dialedicum & dcmonftra-
tiuum. 281
7. Vtr am dici de omni, & dici de nullo fint
principia neceffiaria, & fufficiant ad
bonitatem Syllogifmi. 282
8. Vtrum dici de omni fit aliquid, vel a li­
qua , fcilicet vtrum praedicatum di­
ci de fubicdo vniucrfaliter fumpto,
fit praedicatum , vel fubicdum , aut
ambo fimul, vel difpofitio inhaerens
przdicato, vel fignificabilc comple-
xum praeter illa. 283
9. Vtrum ifta regula fit vera > Quacunque
•uni & eidem fin t eadem, illa inter fe
fin t eadem. 28 y
10. Vtrum in omni bona confequentia
ex oppofito confcquentis, inferatur
oppofitum antecedentis. 286
j 1. Vtrum Syllogifmus expofitorius te­
neat gratia formae. 289 3 1. Vtrum ex ambabus de contingenti fiat
12 . Vtrum omnis propofitio vniaerfalis
negatiua conuertatur fimpliciter.
290
13 . Vtrum omnis propofitio particularis
affirmatiua, poflit conucrti fimpli­
citer in particularem affirmatiuam.
292
J4-Vtrurri omnis propofitio vniuerfalis
affirmatiua conuertatur per acci­
dens in particularem affirmatiuam,
Sc non fimpliciter in vniuerfalem
affirmatiuam. 293
jy . Vtrum propofitio particularis negati­
ua poffit conuerri fimpliciter in par­
ticularem negatiuam. 294
16 . Vtrum fubicdum poffit ampliari per
praedicatum ad fupponendum pro
aliis,quam pro fuppofitis. 2 $6
de futuro fimiliter conuertantur
cum illis de praefenti. 297
18 . Vtrum propofitiones dc terminis obli­
quis, fimiliter conuertantur illis de
redis. 299
19. Vtrum obliquus poffit eflfc fubiedum
propofitionis. 300
indefinitis poffit fieri Syllogifmus.
3 02
2 1 . Vtrum ex puris negatiuis poffit fieri
Syllogifmus. 303
gurae teneant gratia formae. 303
23. Vtrum in fecunda Figura fint qua-r
ruor modi direde concludentes,
& non plures , nec pauciores.
306
modi direde concludentes. 308
2 y. Vtrum propofitiones Modales infen-
fu comfofito,confimiliter conuertan-
, tur illis dcinejfc. 309
2 6. Vtrum propofitiones Modales in fen-
fu diuifo, confimiliter conuertantur
illis deinejfe. 3 10
27. Vtrum*valeant Syllogifmi denecejfa-
rio in qualibet Figura, ficuc valent
Syllogifmi de inejfe. 3 13
28. Vtrum ex vnade necejfario, & alia de
inejfe, fiat Syllogifmus ad conclu­
dendum necefiario in prima Figura.
29. Vtrum mixtione necejfario,& de inejfe
valeant in fecunda, 5c tertia Figura.
3*7
30. Vtrum propofitiones de contingenti
poffint conuerti in oppofitam qua­
litatem. 3 18
bonus Syllogifmus. 320
32. Vtrum ex vna de contingenti,& alia de
inejfe, valeat Syllogifmus. 321
3 3. Vtrum valeat mixtio de contingenti,SC
de necejfario. 323
34. Vtrum omnis Syllogifmus fiat in ali­
qua trium Figurarum. 323
3 y. Vtrum propofitio in qua reduplicatio
additur ad praedicatum fit falfa,
inintclligibilis. 326
3 6. Vtrum cx propofirionibus Modalibus
aliis ab iftis,necejfarium,fofibile,con­
tingens, fiat Syllogifmus. 3 18
37. Vtrum ex terminis obliquis , &: in­
finitis poffit fieri Syllogifmus fic-
ut cx terminis redis & obliquis.
3 *9
?ABV
 in Logicam 85
T ABVLA QVMSTIOKVM.
fipcr lib. 1 . Priorum.
Q v je s t . iTTrum Syllogifmus cx hy-
.T
V
pothcfi differat a Syllq-
gifmooftenfiuo. 331
t. Vtriim poflibile fit quod ex falfis fc-
quatur verum , & non ex veris fal-
fum. 332.
3. Vtrum ad vtrumquc contradi&orio-
rum poffit fcqui idem. 333
4. Vtrum Syllogifmus circularis fit bo­
nus Syllogifmus. 333-
5. Vtrum Syllogifmus Conuerfiuus dif­
ferat a Syllogifmo ad impoflibile. 3 3 6
6. Vtrum Syllogifmus cx oppofitis fit bo­
nus Syllogifmus. 337
7. Vtrum petitio principij peccet contra
Syllogifmum (impliciter. 339
8. Vtrum ad bonam Induftionem opor­
teat inducere in omnibus fingulari-
bus. 340

EIVSDEM
D O C T O R IS SV B T IL IS
3
Librum primum Priorum Analyticorum
Ariftotelis Quseftiones.
Qjf i s n o I,
Vtrim de Syllogifmo/impliciterJit
/cientia, ?
Do&or quijl. 3 . Vaiuerf. & cius expoGtores ibidem. V i d e
ciundos qutft.ftquenti.
rM M R c y i t v h qubd n on;
quia fcientia habetor per
definitionem tanquam per
medium 5fed de Syllogifmo
(impliciter non habetur de-
finitio ; ergo nec fcientia.
medium demonftratio-
nis.vtpatec 2. Poft.rext.com. 14.& minor pater,
quia Syllogifmus (impliciter eft quoddaro com­
plexum : modo folius incotuplexi eft defi­
nitio.
Secundo, omnis fcientia eft notitia habita per
demonftrationem: fed de Syllogifmo (impliciter
non habetur notitia pet demonftrationcm.Maior
patet, quia fcientia eft habitus per demonftra­
tionem acqui(itus,vt patet 2. Poft. text. com.10.
Minor patet» quia turic demonftratio ifta>per
quam de fyllogifmo (impliciter habecar fcientia,
eflet notior Syllogifmo (impliciter, & per confc*
queus fcientia de demonftratione, przcederet
fcientiam de SyllogifmQ (impliciter,quod tamcii
eft falfum.
Tcrtid,quia de definitione, & dmifione,8f aliis
argnmentationibus i Syllogifmo (impliciter noti
habemus fcientiam diftin&am; ergo nec de Syl­
logifmo (impliciter. Tenet confcquentia; quia
ifta funt inftrumenta fciendi, quemadmodum &
Syllogifmus; & antecedens apparet, inducendo
pet libroj Ariftotelis.
Q uarto, quia de ente per accidens non eft
fcientia,vt pacet l.Mecaph. text.com.4. fed Syl­
logifmus (impliciter eft ens per accidens;quia eft
aggregatio ex pluribus propofitionibus, quarum
quzlibet eft in a&u, modb ex pluribus exiftentir
bus in a&u non fit ni(i vnum per accidens,vt pa­
tet 7. Metaphyficz.
Quintd, quia omnis fcientia eft de neceflariis
impoflibilibus aliter fe habere,& perpetuis, vt
patet primo Pofter.fed Syllogifmus (impliciter
non eft huiufmodi,imm& poteft aliter fe habere,
cum quandoque (it,& quandoque non; ergo,&c.
Sc«ti oper. Tom. t.
27?
Oppofitum arguitur per Ariftotelem, qui in
ifto lib.cap. 1. dat nobis fcientiam de Syllogifmo
(impliciter.
In quzftione primb videbitur, quomodo de
aliquo eftdiucrfimode fcientia: fecundb videbi­
tur expolitio terminorum quzftionis,& tetti6
refpondcbitur ad quzfitum.
Quantum ad primum, notandum,qu&d de ali­
quo poteft effe. fcientia tripliciter 3 vno modo
tanquam de illo ,de quo aliquid fcitur, & hoc
dupliciter. Vno modo tanquam de rebus fignifi-
catis per fubie&um conclufionis, quemadmo­
dum dicimus, quod de taftuca habemus fcien­
tiam ,‘quod fanat febrem; (Icut etiam dicit Ari-
ftotelesin i.Pofter. text.com. 167. quod infinita
fciuntur inpropofitionevniuerfali.Sccundo tan-
qua de fubie&o conclufionis,vt quando dicimus
de triangulo >Demonftratur habere, &c. Secundo
modo de aliquo dicitur fcientia, tanquam de il­
lo, quod fcitur de aliquo, & fic dicitur in fecun­
do P p fte r. quod pallio fcitur de fubie&o.Tertio
modo de aliquo eft fcientia , tanquam de illo
quod fcitur,& hoc dupliciter. Vno modo,vt hoc
verbum fcireaccipitur non modalitcr,vt quando
dico, Scio cantare i id eft, habeo artem cantandi,
Alio modo, vt hoc verbum fcire,eft modus deter­
minans propofitionem,& hoc quadrupliciter, vt
dicit Linconienfis primo Pofter.quia primo mo­
dofcientia eft comprehendo veritatis etiam con­
tingentis ad vtrumlibet,vcl vt in paucioribus.
Secundo m odo, fcientia eft comprehendo verita­
tis contingentis , vt in pluribus, & fic fciuntut
multz condnfioncs fcientiz naturalis. Tertio
modo fcientia eft comprehendo veritatis necefla-
rie,& non eonringenter;& fic fciuntur tam prin­
cipia, quim conclufiones.Sed quarto modo /cien­
tia eft Ctmprehenfio veritatis neceftarie dubitabilis.que
nata efl fieri enidens, per pramijfasJyUogiflice appfi-
catas, Et ifto'modo fcitur concludo demonftrati-
ua , vt homo eft rifibilis , autfignificabile per ta­
lem conclufionem , vt hominem ejfe rifibilem , &
quid fit tale fignificabile poftea videbitur, & hoc
deprimo.
De fecundo notandum,qubd ifta di&iofimpli-
citer in propofironon denotat diuerfitatem Syl-
logifmorum, fed denotat diuerfum modum.acci­
piendi iftum tScmfuum, SySegifinur,vnde ifte ter­
minus SyBogifinus,aliquando accipitur cum deter­
minatione fibi addita.vt c&m dicimus JSySegffmta
diateElicm, vel SyUogifimus iemontbratimss \ (cd ali-
quSdoacdpiturifte tctrainas,Syttigifmtu,\o<\ucdo
V j fimpli
274 Su per lib. I. Priorum
firoplicitejjfine-aliqua determinatione (ibi addi­
t i, vt dicendo, fyUogifinus, & iftamacccptioncm
abfolutam,fine aliquo addito,denotat iftadi&io,
/impliciter,in propodto, & dc accipitur ifta didtio
/impliciter in i . Top. vbi dicitur, Simpliciter dico,
quodfine addito dico.
Sed dubitatur,& videtur quod ha:c di&io/im­
pliciter,de.nox.tx diuerd carcm fyllogifinorum,quia
denotat fyllogifmum componi ex terminis non
/jgnideatiuis, cuius fignum e ft, quod Ariftotelcs
in ifto lib.text.com. 169. ponit omnia exempla in
terminis non dgnificariuis. Secundo,quid lyllo-
gifmus (impliciter non ordinarur ad aliquem fi­
nem , fed quilibet alius fyllogifinus ordinatur ad
aliquem fincm.-igitur ifta diddo,/impliciter, deno­
tat diuerfitarem fyllogifmorum. Maior probatur;
quia finis fyllogifmi (impliciter, non eft (cientia,
cum fcientia (it finis demonftrationis; nec opi­
nio, cum (it finis fyllogifmi diale&ici, nec appa­
rens demonftratio, quia illa eft finis Sophifticat;
igitur non ordinatur ad finem.
Ad ifta dico, quod ifta di&io /impliciter, non
denotat fyllogifmum componi ex terminis non
dgnificariuis,quia proprietates, & pafliones con­
fide rata: de Syilogifmo in ifto libto habent ve­
rum in omni fyllogifmo, fiue componatur ex ter­
minis dgnidcatiuis,vcl non fignificatiuis.
Ad primam dico, quod illi rermjni non fune
/impliciter non fignificatiui, vnde iftalitera A,fi-
gnificat feipfam,& quamlibet (ibi fimilcm;&idci
Ariftotelcs explicat in iftis terminis, ad fignifi-
candum, quod bonus fyllogifmus non renet (pe-
ciaiicer gratisi aliquorum terminorum, fed gene­
raliter in omnibus terminis, & hoc conferuati
condmili difpofitione termino:um.
Ad fecundam dico , quid tam fcientia ,quim
opinio eft finis huius (cicntiar, quia de vtraque
determinat ifta fcientia,quantum ad proprietates
communes, qua: fe tenent ex parte illationis,fed
non quantum ad veritates pratmi(Tacum,fuppofi-
ta illatione.
Secundo notandum , vt patet ex prima parte
quadfcionis, quod Scientia efi notitia neceffaria veri
dubitabilis , nata fieri enidens perpramijfas in forma
Jyllogifiicd applicatas; per hoc quid dicitur necejfa-
m,differt fcientia a notitiis falfis , & etiam <i ve­
ris contingentibus. Per hoc quid dicitur,«eri du­
bitabilis,differt fcientia a principiis per fe euiden-
tibus , qua: a cognofcentibus quod nominis, non
polfunt dubitari.Ponitur ib i, natafieri, Sec. quia
non Oportet, quid de fa&o (it cuidens per prae­
mittas applicatas in fyllogidno: quia poteft e(fe
cuidens per experientiam, verbi gratia : ifta con-
clufio, Luna eft eclipfabilis, poteft ede euidens per
experientiam,qua: tamen eft dcmonftrabilis. De­
inde ponitur , perpramiffas in fyllogifmo applicatas,
ad differentiam quorundam principiorum natu­
ralium , vt quid ignit eft calidus, vel huiufmodi,
vnde tale principium eft hotitia neccflaria dubi-
tabilis.tamcn ab inexperto in illa notitianon di­
citur fcientia,eo quod non poteft fierieuideni
per pr*miftas , in forma fyllogiftica applica­
tas : immd folum poteft fieri euidens per expe­
rientiam.
De tertio recolenda eft diftin&io prius pofi-
ta,quod de aliquo poteft efle fcientia,vr de (ubie-
<Sto conclu(ionis,vcl vr de re (ignificatS per fubie-r
dum conci udonis,vel vt de conclufione demon-
ftrata;tunc fcquunrur tres concludones.
Prima eft, quid de fyllogifmo (impliciter , vt
de conclufione demonftrata, non eft fidentia.
Probatur, quia fyllpgifmus (impliciter non eft
concludo demonftrata,& id ci non oportet,quod
de fyllogifmo vcrificentur ifta: conditiones, que
dicuntur de fcientia ifto modo d i& a: deutquod
fit ex neceftariis,ex impoffibilibus aliter fe habe­
re,'quod non dt de ente per accidetis , & dc de
aliis.
Secunda concludo eft, quod de ifto termino,
fyllogifinus, loquendo dmpliciter fine additione,
eft fcientia,tanquam de fubie&o. Probatur, quia
filbiicitur in multis concludonibus demonftratis
in ifto libro,yt in iftis,Omnssfyllogifinusfit ex tribus
terminis. Omnisfyllogifinus fit ex duabus propofimni-
bus,8c dc de condmilibus.
Tertia concludo eft,quid de omni fyllogifmo
eft fcientia tanquam de re dgnata per fubiedum
concludouis. Probatur ; quia omni fyllogifmo
conueniunt proprietates demonftratac de fyllo­
gifmo in ifto libro, vt puta, fore ex tribus-termi-
nis,ex duabus propodtionibus,& dc de aliis pro­
prietatibus oftends in ifto libro.
Nunc ad rationcs.Ad primam concedo, quid
fcientia habetur per definitionem tanquam per
mediuni, modo de ifto termino, fyllogifmus, datur
dcfinifiojVt patet primo huius. Nec debet imagi­
nari,quod iftud complexum fyllogifinus/impliciter,
definiatur, quia id complexum non eft intelligi-
bile,fi haec diOtio,/impliciter,fit determinatio hu­
ius termini,fiUogifinus, fed eft determinatio huius
verbi, loquitur, vel dico, dmpliciter loquendo de
ifto termino fyllogifinutfine addito.
Ad fecundam concedo maiorem, & nego mi­
norem. Ad probationem concedo qu6d demon­
ftratio illa eft notior,quantum ad neceffitatcm il­
lationis,non tameniquantum ad proprietates ve-
rificabilcs de demonftrarione.Verbi gratia,in fyl­
logifmo primum principium eft euidenti/fime
notum ,(ci|icer quantum ad euidentiam: tamen
eft bene dubitabile quantum ad proprietates di­
cibiles de primo principio, vt patet 4.Metaphy-
deat.
Ad rertiam qualiter de aliis inftrumenris feien-
di habetur fcientia, vbi , dicetur ‘in alia quae-
ftione.
Ad quartam dico,quid audoritas debet intel-
ligi, quod de propodtione per accidens vera non
eft (cientia, tanquam de conclufione demonftra-
»3 , modi didum fuit quid ifto modo non eft
fcientia de fyllogifmo dmpliciter. Et per idem
patet ad fequentem.
Q_Vf A S T I O II.
VtrumJyUogiJmusJimftliciterJitfubteffum
inlibro Priorum.
Alex.Aphrod. Buran. Aaerroc$,Conimbr. inprincipiofrior.
Vide citatos q.doobictto Logic».
A
Rguitur quod non, quia Syllogifmus eft in-
ftrumenru acquirendi feientiam huius libri;
igitur Syllogifmus non eft fubie&ii in ifta fcien­
tia. Confequcntia tenet j quiainftrumentum ac­
quirendi feientiam, ponitur in genere caufie effi­
cientis , 8c fubie&um in genere caude materialis,
m odi efficiens, Sc materialis non coihcidunt, vc
patetfecundoPhydcorum,tcxt.com.70.
Secundo,quia fubieltum alicuius fcictix debet
c(le
 Quaaftio II.
ede commune ad omnia contenta in illa fcientia;
fed Syllogifmus non cft communis ad omnia ieflum,lk paffio funt duo termini,quoru vnus.fcil.
confiderata in ifta fcientia , quia hic determina­ /ubie&um eft terminus abfolutus, vel connotatus;
tur de Indudione, Exemplo, & Enthymemate» & alter eft connotans: vt ifte terminus, bomo, eft
qua: non funt fyllogifmi.
Tcrtid.quia fubiedum in aliqua fcientia debet
ede adxquatum illi fcientiar,ita qudd non rran- paffto fint connotati,tunc terminus, qui eft paffio,
fcendat limites eius; fed Syllogifmus non eft ad­
zquatum fubiedum huius feientix >cum fit fub-
iedura in tota Logica, vt communiter dicitur:
igitur,&c.
Quarto,quia Syllogifmus eft fubiedum in li­
bro Elenchorum; igitur non in ifto libto. Tenet
confequentia; quia iftx funt diuerfx fcientix;&
antecedens patet ; quia fyllogifmus Sophifticus
eft obliquitas fyllogifm i: modd idem eft iudex
ted i, & obliqui, vt paret tertio de Anima: igitur
eadem eft /cientia de Syllogifmo»& fyllogifmo
Sophiftico.
Q uinti,quia nullus fyllogifmuseft huius fub-
ied u ra: ergo Syllogifmus non eft huius fubie-
'ftum. Tener confequentia per locum i roto in
quantitate ad fuam partem; & antecedens appa­
ret inducendo.
Sexto, quia cuiuflibet feientix anima eft fub-
iedum;igitur Syllogifmus non cft fubiedum hu­
ius feientix.
Oppofitum arguitur per communiter expo­
nentes iftum librum , qui ponunt, quid Syllogif­
mus eft fubiedum huius,eo modo, quo in aliqua
fcientia totali aflignatur vnum fubiedum.
In quxftione prim i videbitur de xquiuoca-
tione huius nominis, fubietlum, fecundi quid fit
fubiedum,vt pertinet ad propofitum,& qux fint
eius conditiones,& tertii videbitur de quxfito.
Quantum ad primum notandum, quid hoc
nomen JitbieSlum,eft xquiuocum a,d fex.Nam pri­
m i dicitur fubiedum de fubftantia, cui inhxrer
aliqua forma fubftantialis, vel accidentalis,vt pa­
ties dicitur fubiedum albedinis , & anima fubie­
dum feientix.
Secundo modo dicitur fubiedum de ente in
adu,& fic dicitur quinto Phyficoruin, quid ne-
tejfe efl omnem motum ejfe mutationem de fubieilo in
fubie£lum,$t hoc ad differentiam mutationis, qux
aliquando eft de negato in affirmatum, vt gene­
ratio,& aliquando econtra.vt corruptio.
Tertio modo dicitur fubiedtim de feruo,& fic
dicitur primo Politicx , quid fecunda combina-
tio principalis ipfius condiuifionis eft inter prin-
fipans & fubiedum, qux i natura eft propter fa-
lutem.
Quarto modo dicitur fubiedum de inferiori
per pr$dicationem,vt dicitur in Antepr$dicamen-
tjs , Quando alterum de altero prodicatur, vt defub-
»Vf?tf,idef]t,de inferiori.
Quinto modo dicitur fubiedum in relatione
ad prxdicatum ,& fic dicit audor Summularum,
tra d .i. quid Jubieflum efl de quo aliud dicitur,Ccili-
cet prxdicatum.
Sexto modo dicitur fubiedum in relatione ad
rationem, quemadmodum dicimus ,q u id in ali­
qua fcientia rationali eft vnum fubiedum, & ifto
modo dicitaudor in primo Pofteriorum , quid
fcientia vna efl vniui generisfubieEli, partes & paffio-
net eiut confiderans.
Item , dicit audor quarto Metaphyficx, Sicut
vnm ftnfm efl vnitu generisfenfibilis, ita vnafcientia
tfl vniutgeneri* fcib ilis, ideft, fubicdi, & hoc de
primo.
275:
Quantum ad fecundum notandum, quid fub-
fubiedum rcfpedu huius termini rifibile, qui eft
paffio, & fi ambo termini, (cWicctfnbitEIum , &
connotat aliud, vel aliqualiter vitra fignincatio-
nem, de conuotationem fu bicd i, vt illi termini,
tnetue velox,yc\tardu4f\i\\t connotatiui,& ifte ter­
minus motusf c habet per modum fubicdi, de to­
tum iftud difiundum,t'*/Mr,t/W tardui,(e h abet per
modum paffionis.de ided connotat aliud, vel ali­
qualiter vitra fignificationem, de connotationem
fubiedi.
Secundd notandum, qudd ipfius fubiedi in
aliqua fcientia totali funt aliqux conditiones.
Prima eft,quod fubiedum debet cfle primo no­
tum in illa fcientia Cuius eft fubiedum.
Secunda eft, qudd tale fubiedum debet cfle
commune ad omnia confiderata in illa fcientia,
de ifta fequitur ex prxcedenti.quia communiora,
de magis confufa funt ad cognofcendum priora,
vt patet primo Phy ficorum,text.com. 3.
Tertia conditio,fubiedum debet efle adxquan-
tum , ita quod non tranfeendat confiderationem
illius feientix cuius eft fubiedum.
Quarta conditio, quod debet prxdicari expli-
c itc , vel implicite rcfpedu paffionutn principa­
lium illius feientix.
Quinta, quod poffit dici in re d o , vel in obli­
quo de fubiedis aliarum condufionum minus
principalium,qux determinantur in illa fcientia.
Sexta, qudd-per ipfum poffit conuenienter re-
fponderi ad quxftionem quxrentcm, de quo de­
terminetur in illa fcientia.
Et notandum, qudd fecunda conditio non de­
bet intelligi,qudd fubiedum fit commune fecun­
dum prxdicationem,fed fufficitquod omnia con­
fiderata in illa fcientia reducantur ad illud fubie­
dum,vel vt principium, vel vt pars fu b ied i, vel
vt paffio totius fubiedi, vel principij, vel partis
eius:& ita de aliis modis,quibus fit redudio vnius
ad alterum. Patet igitur quid fubiedum , & qux
fint eius proprietates,& hxc de fecundo.
Quantum ad tertium , notandum, qudd fi in
aliqua fcientia totali aflignatur vnum fubiedum
contradum, tamen propter aliquam conditio­
nem poteft ede fubiedum partis illius feientix:
vt verbi gratia,in Arithmetica affignatut ifte ter­
minus, numerm, pro fubiedojquia terminus con-
tradus per i fiam conditionem fbnorum, eft fubie­
dum in Mufica y qux eft pars fubalternata Arith-
m cticx,& ided ad inquirendum fubiedum huius
libri,oportet primd videre de fubiedo totius Lo-
gicx,& tunc per diuifionem illius fubiedi, inue-
nietur fubiedum huius libri,& aliorum librorum
Logicalium.
Tunc fit primaconclufio, qudd ifte terminus,
fyBogifmui,non cft fubiedum in tota Logica. Pro­
batur, quia fubiedum deber efle commune ad
omnia confiderata in illa fcientia, cuius eft fub-
iedum:fed ifte terminus fyUogifrnut, non eft com­
munis ad omnia confiderata irt Logica;crgo.Ma-
ior patet per vnam condicionem prius pofiram,
Minor pater,quia in Logica determinatur de De­
finitione,& Diuifione,de Enthymemare & Indu-
d io n e , ad qux, ifte terminus fyUogifmus , non efl
communis.
Secunda conclufio eft , qudd ifte terminus
V 4 inflruma
 276 Super lib. I. Priorum
infirumentum/ciendi,e(t fubiedum in rora Logica.
Probatur per conditiones potitas ,' quia eft com­
munis ad omnia contiderara in Logica,ncc tran-
fcendit metas Logicx;igitur,&c.
8. Ex iftis poteft haberi fubiedum huius libri,
Terti* em- qu6d omne infirumentum fciendi eft dinitio, vel
elufit. definitio,vel argumentatio:fi eft diuifio,fic eft li­
ber diuitionum Boetij. Vnde quia ifte modus
fciendi per diuifionem, eft valde imperfedus,
ideo de ipfo non curat Ariftoteles.Si de definitio­
ne, fic eft fecundus Pofteriorum, & fextus Topic.
Si autem determinetur de argumentatione, tunc
quia ifte modus fciendi eft perfediffiftius inter
alios, ideb de ipfo Ariftotcles fecit quafi totam
Logicam. Vnde contideratio de argumentatione
vel eft de argumentatione quantum ad fe totum,
vel quantum ad eius partes; fi quantum ad partes
eius, vel quantum ad partes propinquas, vel re-
motas;fi quantum ad remotas,fic eft liber Praedi­
camentorum , ad cuius fupplementum fadi funt
libri Porphyrij, & fex Principiorum : fi quantum
ad propinquas,fic eft liber Perihermenia$,qui eft
de enunciatione,& eft pars propinqua argumen­
tationis. Si autem fiat contideratio de argumen­
tatione quantum ad fe totam, vel hxc eft quan-
tum ad proprietates communes,fe tenentes ex
parte necefntatis illationis , & fic eft liber Prio­
rum,cuius fubiedum eft Argumentatio,quantum
gd eius proprietates generales pertinentes adne-
ceffitarem illationis. Vel confideratur de argu­
mentatione quantum ad proprietates fpeciales
contradi ad aliquam materiam (pedalem,& hoc
quinque modis : vel quia contrahitur ad mate­
riam probabilem,& fic eft liber Topicorum , qui
eft de fyllogifrao dialedico; vel ad materiam ne-
ceffariam, & fic eft liber Pofteriorum , qui eft de
demonftratione;vel ad materiam probabilem ap­
parenter, & fic eft contideratio de fyllogifmo So-
phiftico in Iib.Elenchorum;vel ad materiam per-
fuafiuam circa humana agibilia, & fic eft liber
Rhetoricx;vel ad materiam anima: illicitam' pro­
pter delegationem, & fic eft Pocfis. Patet igirur,
qualiter ifte terminus,argumentatio, eft fubiedum
in ifto libro,non (impliciter,fed quantumad pro­
prietates communes, qux fe tenent ex patte ne-
ceffirix illationis,& hxc de tertio.
9- Ad rationes. Ad primam, patet ex didis. Et fi
Ad argumt- fiat ratio de argumentatione, &c. debet negari
ta. confequentia. Ad probationem, non eft fimile in
naturalibus & in propofito ; ad alias rationes
patet ex didis.
Q jr a s t i o III.
Vtrum propofitio Jit oratio ajfirmatiua3
rvel negatiua alicuius de aliquo>
njelalicuiusab aliquo*
A p b r o d . A u e t t o e $ & B u r a n a / v V eap.i. A l b e r t u s M a g . traB.
1
i.in .Prior.c*p.% ./E g i d iu s R o m a n . ibidim. P e t r u s H i f p .
truil.i.fummul.Ta r r a r . ibidem. C o n i m b . in 1 . Prior, y . i .
C o m p l u e , lib. » . fummul. eap.$. R o d r i g u e z ibidem taf.%.
A u e t f a traU.3.fumxap.i. D o & o t in f.d.l.q.t.
t.
Argument* A Rguitur quid non , quia omnis propofitio
eft affirmatiua,igitur nulla negatiua. Tenet
profane ne- confequeria.Antecedens probatur,quia (equitur,
gatiuo. propofitio eft affirmatiua, igitur propofitio eft;
igitur fcquitur, omnis propofitio eft: igitur om­
nis propofitio eft affirmatiua. Per iftam regulam,
Quando ad antecedens (equitur confequens , dd
confequens diftributum, (equitur antecedens dl-
ftributum.
Secundo , quia omnis propofitio affirmatiua
eft:igitor omnis propofitio eft affirmatiua. C oa -
fequentia probatur;quia fequitur,hxc propofitio
affirmatiua eft; igitur hxc propofitio eft affirma­
tiua, & illa propofitio affirmatiua eft : igituril-
la propofitio eft affirmatiua,& fic de fingulis; er­
go perdndudionem fcquitur, Si omnis propofi­
tio affirmatiua eft, qu6d omnis propofitio eft af­
firmatiua.
Tertio,quia fequitur: Omnis propofitio eft
affirmatiua,vel negatiua; fed non omnis propofi­
tio eft affirmatiua: igitur omnis propofitio eft
negatiua. Et fi dicitur qudd confequens non'fe­
quitur,eo quod antecedens eft de difiundo extre­
mo,qux bene valeret,fi eflet difiundiua.
Contra hoc obiicitur,quia fequitur, hxc pro­
pofitio eft affirmatiua, vel negatiua: igitur hxc
propofitio eft affirmatiua, vel hxc propofitio eft
negatiua,& fic de fingulis:igitur fi omnis propo­
fitio eft affirmatiua, vel negatiua , fequitur qu6d
omnis propofitio fit affirmatiua,vel quod omnis
propofitio fit negatiua.
Quarto fi omnis propofitio fit affirmatiua,vel
negariua,tunc fequitur.qubd fi omnis propofitio
fit affirmatiua, quod nulla eftet negatiua : modo
confequens eft impoffibile, quia quotielcunque
confequens eft, ipfum eft propofitio negatiua, &
tamen antecedens eft poflibile.
Quinto arguitur de propofitionibus hypothe­
ticis, de exclufiuis exceptiuis, de quibus non ap­
paret,an fint affirmat!ux,vel negatiux.
Sexti arguitur de propofitionibus, in quibus
ponitur terminus infinitus affirmatiuus : & quod
tales fint rffitmatiux , patet per Ariftotelem in
primo Perihermenias, c.y vbi dicir.quod ad affir-
matiuam de pradicato infinito , fequitur negatiua de
pradicatofinito.Sed quod tales fint negatiux, pro­
batur , quia inferunt negatiuas. Et confirmatur:
quia tales includunt in fe negationem, cuius vic­
tus eft diftribuere terminum fequentem;& non
diftribuit affirmatiueiigitur negatiue,& per con­
fequens, propofiriones funt negatiux, in quibus
ponuntur huiufmodi termini infiniti, vel priua-
tiui.
Oppofitum arguitur per definitionem propo-
fi ionis datam in litera.
In ifta quxllione,primo dandx funt aliqux re-
gulx , ad cognofcendum de propofitione hypo­
thetica, an fit affirmatiua, vel negatiua. Secundo
videbitur quid requiratur, & fufficiat ad verita­
tem negatiux,& quid ad veritatem affirmatiux.
Quantum ad primum,fciendum quod quxdam
eft propofitio mere categorica, & aliqua hypo­
thetica , & 'aliqua qux non eft hypothetica per
coniundionem expreflam, xquipollet tamen hy-
pothericx , vt propofitio exclufiua, & copulati-
ua reduplicariua , & propofitiones in quibus
ponuntur ifta verba , incipit , definit , genera­
ri , corrumpi, vel confimilia. Sicut quxdam eft
categorica, in qua ponitur terminus infinitus,
vel priuatiuus, & alia in quanon ponitur. Tunc
de iftis propofitionibus.per ordinem danturre-
gulx.
Prima eft, quod propofitio categorica de ter­
minis finitis,eft mere affirmatiua,quando copula
principalis remaner affirmatiua. Et dico notanter
principalis,quia fi dicatur, Socrates qui non difputat
i(i
 Quajftio I I I .
tftalbtu, ifta eft affirmatiua, non obftante qudd
copula minus principalis fit negata;&propofitio
ifta eft ncgatiiia,cuius copula principalis eft nega*
ta.Ex quo fequitur,qudd illa propofitio eft nega*
tiua,cuius copulam przcedit negatio, vel explici-
re,vcl implicite cadens fuper copulam.Et dico,ex-
plicite,vt Hemo non currit; impliciti, vt Nemo cur­
rit. Ex quibus fequitur, qudd iftz funt negatiuz,
Ego nego con/iquentiom: Ego contradico tibi: Nec ifie
diJputot,Nunqu4mfui Horna,6c fic de confimilibus;
quia quzlibct iftaruin includit negationem ante
copulam.
6. Secunda regula eft, quid propoiitio categori-
Sttunda ri­ ca in qui ponitur terminus infinitus, fiue i parte
gui». fubicfti, fiue i parte przdicati^eftaffirmariua,
dum tamen copulam illius propofitiouis non
przcedat negatio aliqua, alia i negatione inclusi
in termino infinito.Patet,quia ifte terminus, non
homo currit, affirmatiud fignificat omnia, alia ab
homine, currere;ficut ifte terminus, homo, fignifi­
cat hominem, cuius lignum eft, qudd fibi poteft
addi conuenienter fignum vniuerfale negatiuum,
vel negatio, faciens propofitionem vniuerfalem
negatiuam: & ided quando negatio additur i
parte przdicati poft copulam, negatio efficitur
infinitans, & manet propofitio affirmatiua, vt
dicit Ariftoteles primo huius, cap.i. in fine: Vn-
de iftz funt affirmatius,f/cww eft non bonum:Homo
eft non album.
Et fi quxratur de modalibus, dico, quod dittz
regulz fe extendunt ad modales. Vnde ifta; Con­
tingit nullum B efte A , eft affirmatiua:fed ifta,Co«-
tingemnoneftB efte A , eftnegatiua, non obftante,
qudd modus fit affirmatus.
Tertia regula eft,quod propofitiones hypothe-
7*
2'erti» regula ticz non funt affirmatius, vel negatiuz ratione
dt profojiti»- categoricarum, ex quibus componuntur, fed ra­
n* bypttbtti• tione coniun&ionis, per quam propofido fit
ta.
hypothetica , quz fi fuerit affirmatiua', propo-
fitio hypothetica eft affirmadua; & fi negatiua,
ipfa eft negatiua; vt ifta eft affirmatiua, Animal
currit f i homo currit; & fi h sc didkio f i , eftct ne­
gatiua, vt dicendo , Non animal currit f i homo
currit, tunc eft negatiua , & debet intelligi,
qudd ifta negatio non , cadat, non fuper iftam
propofitionem animal currit , fed fuper iftam
coniundtioncm f i ; & tunc denotat confequen-
tiam non valere, videlicet, qudd non e ft, quod f i
animal currit,homo currit. Ex quibus fequitur,qubd
duz propofitiones comradidtoriz,funt ambz af­
firmatius. Probatur, quia difiunttiua eft con­
tradictoria copulatius hypotheticz, ex partibus
contradictoriis partibus difiunCtiuz , & tamen
vtraque, fcilicet tam difiunCtiua, quamcopula-
tiua, eftaffirmadua, cum in vtraque coniunCtio
remaneat affirmatiua;igirur,&c.
3. Sed obiicitur,quia contradictio eft affirmatio,
& negatio vnius,& eiufdem,vt patet primo Elen-
chorumjigiturfi vna contradidoriatum eft affir­
matiua , reliqua erit negatiua.
Refpondetur, qudd contradictio eft oppofitio
vnius & eiufdem, feu affirmatio, & negatio , vel
faltem affirmatio alterius , quz zquipollet nega­
tiuz illius: modd difiunCtiuz zquipollet nega­
tiua , & copulatius fibi contradi&otiz, &ccon-
9- tr i.
Quarta f i ­ Quarta regula e ft, qudd propofitiones zqui-
gulat* pro- pollentes hypotheticis , non funr pure affirmati­
ftfitimibut
djuiptOtnti- us,vel pure negatiuz,eo modo quo purccatego-
bu* hypotht- ricx,& idcd in eis affumenda non eft affirmatio,
tieis.
277
& negatio, ficut in categoricis, quz componunt
ipfas.
Et fi arguatur,qudd iftud verbum,incipit,inclu­
dat negationem,quz cadit fuper copulam, igitur
perprimam regulam propoiitio in qua ponitur
hoc verbum,incipit,erit (impliciter negatiua, non
habendo refpeCtum ad fuas exponentes.Refpon-
detur,qudd ifta non valet,pro tanto, qudd nega­
tio inclufa in illo verbo, non intelligitur cadere
fuper vtranque exponentem, fed fuper alteram
rantdm.Verutn eft tamen,qudd propofitiones in
quibus ponuntur huiufmodi diCtioncs, poliunt
dici affitmaduz,vel negatiuz cum additione,ver­
bi gratia,ifta, fcilicet, Socrates incipit efte, eft affir­
matiua de hoc yexbb, incipit. Similiter ifta, Tan­
tum animal eft horno,eft exclufiua affirmatiua,& ita
de aliis,& hzc de primo.
Quantum ad fecundum,notandum,quod quz-
dam eft propofido de inefte, & quzdam de prz-
fenti,& quzdam de ptzterito, & quzdam de fu­
turo. Alia eft modalis,& talis, quzdam de impof-
fib ili, & quzdam de poffibili, & quzdam de ne-
cefTario , & quzdam de contingenti, & in quali­
bet iftarum diuerfimode eft affignanda caufa ve­
ritatis.
Et fit tunc prima condufio ifta, quod ad veri­
tatem propofitionis categoricz, non requiritur,
nec fufficit illud efte, quod ipfa fignificat. Proba­
batur primd, qudd hoc non requiritur, quia ifta
eft vera,N ulla Chimara eft hircocerutu, & tam e non
eft illud quod ipfa fignificat:fimil jter ifta eft vera,
Ariftotelesfuit bomo, & tamen non eft illud quod
ipfa fignificat,cdm Ariftoteles non fit.
Secundo paret,quod non fufficit,quia ifta pro­
p o f i t i o , , fignificat inefte quod eft,
quia fignificat hominem efte, & ita eft, quod ho­
mo eft,& tamen ifta eft falfa.
Secunda conclufio vt quod ad veritatem pro­
pofitionis non fufficit, qudd qualitercunque ipfa
fignificat, ita fit. Probatur;quia de propofitioni-
bus de przterito,& de futuro, & de poffibili, &
dequibufdam propofitionibus neceftariis , quz
funt ver^,&tamen non eft,ita qualitercunque ift$
fignificantjigitur.Ided dantur aliquz regulz.
Prima eft,quod ad veritatem propofitionis ca-
regoricz affinnatiuz,& deprxfemi, & de inefte,
requiritur,& fufficit ita efte, qualitercunque ipfa
fignificat efte.Verbi gratia.ad veritatem iftius,£0-
mo currit, fufficit ita efte, qualitercunque ipfa fi-
gnificacefte.
Secunda regula eft, qudd ad veritatem propo­
fitionis affirmatius de proterito,fufficit itafuiftc,
qualitercunque ifta propofitio fignificat fuifte,&
non requiritur ita efte, quia ipfa fignificat fuifte.
Tertia regula,qudd ad veritatem propofitionis
affirmatiuzdefuturo requiritur ita fore.qualiter-
cuuque fignificat efte futurum , vt ad veritatem
iftius, Antichriftus curret, non requiritur ita efte,
qualitercunque ipfa fignificat, fed fufficit, qudd
ille curret,qualitercunque ipfa fignificat fore.
Quarta regula, qudd propofitio affirmatiua dc
poffibili,ex eo eft vera, quia poreft efte qualiter­
cunque ipfa fignificat pofte efte. Verbi gratia,ifta
eft vexa, Aliquodpoteft efte quod nunquam erit, & ad
veritatem iftius non requiritur ita efte,nec ita fo­
re , fed fufficit pofle efte qualitercunque ipfa fi­
gnificat pofte efte.
Quinta regula,qudd ad veritatem propofitionis
de neceftario,fi fit de przfenti, requiritur fic efte
de neccffitate, qualitercunque ipfa fignificat nc-
ccftc
278 Super lib.I.[. Priorum
ce(Te erte;& fi de przterito,requiritur fic fui (Te de
neceflirare, qualitercunque ipfa fignificar necef-
farii fuilTc > & fic de prxterito tc poffibili fuo
modo.
Et notandum, quid cum cuilibet propofitioni
affirmatius contradicat vna negatiua,eadem erit
caufa veritatis affirmatius,& falfitatis negatiux,
fcilicet contradi&orix. Vnde ad veritatem pro-
pofitionis categoricx negatiux de ptxfenti,& de
inertc./ufficjt non ita efle qualitercunque per af-
firinatiuam fibi contradiftoriam fignificatur efle,
& ita illa de prxterito, quid ad eius veritatem
fufficit non itafuirte qualitercunque per affirma-
tiuam fibi contradi&oriam fignificatur fuirte, 8c
debet intelligi ,fignificatur, velfignificetur, fi fua
pontradi&oria ertet; quod ita conformiter po-
teft dici de negatiuis,de futuro,de poffibili,de ne-
ccflario.aut de importibili. Patet igitur, vnde ali-
qua propofitio eft affirmatiua, & vnde negatiua,
& vnde propofitio categorica habet caufam ve­
ritatis,& falfitatis.Nuncad rationes.
Ad primam,conceditur prima confequentia,&
negatur fecunda.Ad probationem dico, quid re­
gula debet intelligi de dirtributione confequen-
tis negatiux.
Ad fecundam negatur confequentia.
Ad probationem dico,quid ad iftas lingulares
antecedentis non fequitur propofitio vniuerfalis,
qux eft confequens: cuius caufa eft, quod multx
funt lingulares confequentis, quarum nulla po-
teft inferri ex aliqua lingulari antecedentis Ver­
bi gratia,ifta eft vna lingularis confequentis, ifia
propofitio eft afftrmatiua,Acmonftxzta vna negatiua,
qux nonpoteft inferri ex aliqua lingulari ante­
cedentis.
Ad tertiam coricedo maiorem,& minorem,fcd
negatur consequentia.
Ad probationem djco, quid ex illis lingulari­
bus,non inferunt iftx vniuerfales, quia indudtio
non debet iic fieri mediante difiunftionc.
Ad quartam concedo confeqoentiam,& dico,
quid confequens non eft impodibile, licet hon
portet efle verum, & ideo quotiefeunque confe­
quens eft.ipfnm eft falfum, & etiam antecedens,
ex quo infertur.
Ad quintam,di&um eft in quxftione.
Ad fextam dico , quid ifta confequentia non
valet,ifta infert negatiuam\ergo eft negatiua. vt patet
px prscedentibus.
Ad confirmationem dico,quod negatio inclu-
fa intermino infinito,non diftribuitjerminum in
propofitione, in qua ponitur terminus infinitus,
fed in vna alia, verbi gratia dicendo, Non homo eft
afinru, negatio inclufa in fubie&o,non diftribuit
jftum terminum,homo, in ifta propofitione, fed in
vna alia, fcilicet in ifta, aliquis eft afinus, qui non eft
homo,Scc.
Q ^v a s t i o IV .
An omnispropofitiofit njnmerfiiluyparti*
cithmjndefinita, <-velfingularis ?
Authores citati qusft.arutc.
A Rguiturquod non.dciftis propofitionibus:
Omtiis homo eft totum in quantitate.Omni* homo
eft terminus communit figno vniuerfali determinatus.
ffttB/tf homo eft totum in quantitate, & fic de aliis,
de quibus non videtur quid fint vniuerfales;
quia tunc ertent falfx , & tamen ponit ipfas Au-
&or Summularum,fcilicet quod fint vniuerfales;
patet, quia ibi fubiicitur terminus communis
cum figno vniuerfali.
Secundi dubitatur de iftis,2V<?»omnis homocur-
rit.Afinut cuiufiibet hominis currit, 8c de confimili-
bus.
Tertii,quia ifta,Oww»«pheenix eft, non eft vni­
uerfalis,quia fubiedum non diftribuiturpro plu­
ribus,& tamen hoc lignum, omnis , ad minis re­
quirit tria fuppofita , igitur videtur, quid illa
non fit vniaerfalis; & tamen ifti fubiicitur termi­
nus communis,cum ligno vniuerfali.
Quarti,de iftis, Omnem hominem efteanimal, eft
necejfarium: Omnem hominem currere,eft contingens,
& fic de fimilibus,qux videntur efle vniuerfales,
ex quo in cis fubiicitur terminus communis, fi­
gno vniuerfali determinatus, & tamen non fune
vniuerfales, quia funt verx , & quxlibet fuarum
lingularium eft falfa. Oppofitum arguitur per
Atiftotelem in primo huius primi libri,cap.t.
In ifta quxftione funt multa dubia de diuerfis
propofitionibus. Et primi dubitatur de propofi­
tionibus hypotheticis,quantx fint. Er refponde-
tur vno modo, quod ptopofitiones hypothcticx
non fimt quantx, immo ifta didio folum intelli-
gitur de propofitione categorica.
Sed contra hoc obiicitur , quia tria quxfira,
Qua , Q ualis, Quanta, non folum quxruntde ca­
tegorica , immo tam de categorica, quam hypo­
thetica,vt patet in Summulis.
Ideo aliter dicitur, quid propofitiones hypo-
theticx funt quantx, fecundum quantitatem ca-
ppgoricarnm,cx quibus componuntur,ita quod 11
vtraqite pars hypoiheticx fit vniuerfalis,ipfa de­
bet dici vniuerfalis , vt ifta, Si omnis homo currit,
omnis homo monetur \ fed fi vna partium fit vniuer­
falis,& alia particularis, vel indefinita, tunc non
debet dici fimpliciter vniuerfalis, fed partim vni­
uerfalis,& partim particularis.
Secundo dubitatur de propofitionibus exdu»
fluis,exceptiuis,& huiufmodi>& videtur quod ta­
les debent dici quantx, fecundim quantiratem
hypotheticarum,quibus correfpondenr, vr, verbi
gratia,ifta, Tantum animal eft.homo, xquipollet ifti
copulatiux, Animal eft homo,& nihil ah animali eft
homo; fcquia ifta partim eft vniuerfalis,&partim
particularis,idei illa cxclufiua debet confimiliter
denominari quanra.Similiter dicitur de propofi­
tionibus in quibus ponitur iftud verbum, incipit,
definit,vel huiufmodi. Vel poteft dici, quid tales
funtquant$,ficut fimplices categoricx,verbi gra­
tia, ifta,Socrates incipit efte,eft lingularis,Homo inci­
pit efte,eft indefinita,& ifta, Omnis horna incipit efte,
eft vniuerfalis.
Tertio dubitatur de ifta, Immediate poft hocerit
inftans. Pro quo fciendum, quid ifta xquipollet
ifti copulatiux,*»/?<*« eritpoft hoc,& nullum erit me­
dium antequamerit inftans, Sc quia ifta copulatina
eft parim vniuerfalis, & partim indefinita, ideo
ifta ,'Jmmediate poft hocerit inftans,eft confimiliter
quanta.
Q uarti dubitatur de ifta, Omnes Apoftolijunt
duodecim,Sc. quid hoc fignum,omnis,teneatur col-
le<ftiue.Refponderur,proquo fciendum,quid fi-
gnum vniuerfale fumptum colle&iuc denotat
terminum, cui additur Itare pro maiori multitu­
dine fuppofitorum contentorum fub illo termi­
no. Item denotat, quid nihil fit contentumfub
illo
 Quajftio V .
illo termino, qu&d non fit pars illius multitudi-
nis.Vcrbi gratia,dicendo, Omnes Apoilolifiunt duo-
deriw,iftud fignum,enj»«, denotat idem quodifta
copulatiua,-^«/?a/» funt duodecim,& nudus eft Apo-
ftolus,quin fit aliquis i florum duodecim, Sc tunc ficut
ifta copulat i ua eft partim particularis, & partim
vniuerfalis, ita & ifta, Omnes Apoflolifiunt duode­
cim.
Quintd dubitatur de ifta:7 or«/ Socratei eft minor
Socrate, & dicitur qubd eft vniuerialis , capiendo
hoc fignum, totum, diftributiu£ , quia fignificat,
qu6d quxlibec pars Socratis eft minor Socrate.
Sextis dubitatur de propofitionibus, in quibus
ponitur aliquis iftorum terminorum, continue, ab
atemo,omnino, Sc huiufmodi. Rcfpondetur, qu6d
tales funt yniuerfales,quia Cequiiut,Ab atemo fuit
homo-,igitur berifuit homo, & pridie, & fic in infini­
tum : & ficfignificando,xquipollet iftj fiemperfuit
homoSei quandoque ifte terminus,atemum, acci­
pitur categorematice,&adic&iuc,& tunc ifta di-
£tio,ab aterno,fignificat pro omni infinito,vt fi di­
c e re tu r,^ atemofuit homo,\t puti, a Deo fuit bo-
eno. Eodem modo,ifta, Continueper horam Socrates
mouebitur, eft vniuerfalis, & fignificat idem qnod
omni tempore huius hora; Socrates mouebitur.
Similiter de ifta dicendo, Totttt Socrates eft albusf
qua; eft vniuerfalis , quia fignificat quid omnis
pars Socratis eft alba.
Septimi dubitatur de ifta,/nfinitapunElafuntin
continuo. Rcfpondetur, quid accipiendo hoc fi­
gnum , infinita iyncategorematici, tunc ipfa eft
vniuerfalis affirm atiua,& fignificat idem quod
ifta, quotlibet punflis plura fitnt in continuo, Sc fu a;
fingulares funt ifta; y DuobuspunUis plura fitnt in
continuo,Tribue punitu plurafitnt in cotinuo,Sc fic in
infinitum.Ex quo fequitur,quid aliqui ponentes
' fingulares dittx propofitionis,fcilicet iftas, male
ponunt:D«o punttafitnt in continuo, triapunfla,Scc.
& fic in infinitum ; quia fi poneretur cafus per
imaginationem,quid tres homines traherent na>
uim,&nulli pauciores illis.Deinde 4.vnam aliam,
poftcay.tertiam, Sc fic in infinitum. Tunc, ante­
cedens eftet verum,fcilicer, Infiniti homines trahunt
nauem, & ran^en iftx fingulares funt falfx ; igitur
duo homines trahunt nauem, Sc idei debet inferri;
igitur duobttt hominibus plures trahunt nauem, & hoc
eft verum.
O & au i dubitatur de propofitionibus , in qui­
bus ponuntur relatiua diuerfiratis, vt ifta nomi-.
na,caterifinguli,Sc huiufmodi.Rcfpondetur, quid
propofitio.in qua ponitur hoc nomen, ftnguliyve\
iftud nomen cstteri, & fic de fingulis, in vltima
particala indu&ionis, eft propofitio vniuerfalis,
vel zquipollet propofitioni.vniuerfali; fed illa in
qua ponitur hoc nomen q lij, non eft vniuerfalis,
im m i indefinita.
N o n i dubitatur de iftis propofitionibus , in
quibus ponuntur termini numerales, vt ifti ter-
Tnm\jbso,Sitres, &c. Sc videtur quid fint vniuer-
fales, quia fub fubie&is contingit defcenderead
inferiora, per propofitioucm copulatiuara ,quia
fequitur,Z)«wj homines currunt; igitur duo homines
currunt, & tres homines currunt.
Refpondetur quid tales propofitiones funt
indefinitx , Sc non vniuerfalcs. Quod pater,quia
fubie&um propofitionis vniuerfalis non poteft
amplius diftribui.quia non conucnientcr dicitur;
Omnis hic horno currit, Sc tamen huiufmodi termi­
ni numerales non fufeipiunt diftributionem >vt
dicendo,Omnes duo homines currunt.
279
Id e i notandum, quid terminus numeralis fi­
gnificat multitudinem,& id ei ad propoficioncm,
inqua fubiicitur terminus numeralis ,fequuntur
alix propofitiones, quarum fubie&a fupponunt
pro partibus illius multitudinis, quemadmodum
ad nomen fignificans totum integrale, fequitur
nomen fignificans partem totius integratis.
Per hoc patet initantia, quia terminus nume­
ralis non fignificat per modum diftribuentis, aut
diftributi, fed fignificat multitudinem, ad quam
requiruntur fux partes.
Iftis prxmiflis fit ifta condufio, qu6d omnis
propofitio eft vniuerfalis, particularis,indefinita,
vel fingularis. Probatur:in propofitione vel fub­
iicitur terminus difcretus,& fic eft propofitio fin-
gularis; aut terminus communis, Sc hoc triplici-
terjvel terminus communis eft fine figno,& fic eft
indefinira;aut cum figno,& hoc,vel vniucrfali, Sc
fic eft propofitio vniuerfalis; vel particulari, & fic
eft propofitio particularis.
Ad rationes,illx tres primx propofitiones funt
fingulares,quia fenfus eft,qudd iftud complexum,
omnis homo,eft totumin quantitate, Sc ita de aliis
duabus.
Ad fecundam dico,quod illa,«e» omnis homo eft
animal,eft particularis;& illa, afinut cuiujlibet homi­
nis r«mV, eft indefinita, quia licet ponatur ibi fi­
gnum vniuerfalc, tamen non ponitur ad totum
fubie&am.
Ad tertiam dico, quod ifta.,omnis phoenix,eft vni-
ucrfalis ; vnde fignum vniuerfalc denotat prxdi-
catum propofitionis dici dc quolibec contento
fub fubie<fto,non connotando multitudinem, auc
nonpaucirarem fuppofitorum fubie&o: & ideo
fuppofito quod fit vnum fubic&um fuppofitum,
non miniis propter hoc propofitio eft vmuer-
falis.
Ad aliam dico, qudd iftx funt fingulares, quia
funt modalcs in fenfu coropofiro. Vnde ifta, om­
nem hominem effe animal eft neceffariurn, xqnipoUet
huic, omnis horno eft animal, eft neceffaria,& fic de
aliis.
Q_v A S T i o V.
Vtrum definitioSyUogtjmJit vera}in qua
dicitur, Syllogifm us eft oratio , in
qua quibufdam politis ab his qua:
polita funt,aliud accidit deneccf-
ntatc,eo quod h*ec liint.
AM ot.i.Ttp.tof.t. Aphrod.^Egidias Rom.Burana hit.h\\>.
Mag. triB. 1 .huius «ap.;.Okam i.fsrt.Ltg.rop.l. Petrus
Hi(p. rraiff.j.Ioan.a Magift./df . Tartar. ibidem.
Huttaiodi^.fum.Conimb.biequtft.x.ort.x. Complur.
lib.^.fum. tap.i. Rodriguez lib.^.DiaUB.esp.x.Brafauol.
fuper vniutrf. Ruuiijs bit eap.i. Aucrfa tr*U.4.
inft.cap. 4.
A Rguirur qubd non,foliusincomplcxi eft de­
finitio; fed Syllogifmus eft quid comple-
xum:igitur.
Secund6, quia nullius accidentis eft definitio,
vt patet feptimo Metaphyficx text.com. i z . fed
Syllogifmus eft accidens, cum fic qualitas acci-
dentis;igitur.
Tertib.ifta definitio non competit cuilibet (yl-
logifmorigitur non eft bona.Tenetconfequentia
ex fexro Topicorum eap.i .Sc maior apparcr;quia
non competit Enthymemati, Sc tamen dicit
Ariftotclcs'
 18o Super lib. I. Priorum
Ariftoreles’ i. Pofteriorutnjqubd Enthymema eft
verefiyUogiJmus.
Q uarti >quia illa definitio non eft bona, quae
competit aliis i definito; modo ifta definitio eft
huiufmodi: igitur.Probaturjquia competit Indu-
&ioni,quia lnduttio eft oratio,in qua quibufdampofi­
tis , fcilicet pluribus fingularibus, aliud ab his qua
pofitafunt,(cWiczt propofitio vniuerfalis.dr necefli-
tate accidit,eo quod hac funt, fcilicet propter plures
lingulares.Et confirmatur,quia competit Confe-
quentiz, in qua atguitur ab exponibilibus ad cx-
pofitamrvt dicendo» animal eft homo, & nihil aliud
ab animali eft homq; igitur tantum animal eft homo,
nam ifta,confequentia eft oratio,in qua quibufdampofi­
tis, fcilicet exponjbilibus, aliud ab his quapofita sfit,
fcjl icet expofi ta pdeneceftitate accidit,eo quodhacftmt.
Q uinti contra partes definitionis, Sc primi
contra illam partem, oratio, quiafyllogifmus non
eft vnaoratio, ergo non eft oratio. Confequcns
tenet per Ariftotelem in primo Elenchorum, vbi
dicit, quia eadem eft definitio orationis, & vnisis ora-
$ionis-,8c antecedens apparet, quia fyllogifmuseft
maior,minor,Sc conclufio, Sc per confequcns plures
orationes.
Sexti,contra illam particulam,*» qua quibufdam
pofitis,qa\i\n fyllogifmo ponitur yna folaoratio,
fcilicet copulatiua,ex qua infertur conclufio.
Septimo,contra illam partem,dcnetejfttateacci-
clit,quia ifta implicat contradiftionem,quid con­
clufio adfit deneceffitate, Sc quid accidat dene-
ceffitare, quia accidentia non funt necelfaria , vt
patet primo Poftetiorum.Et confirmatur;quia in
Voluntate facientis fyllogifmum eft proferte
conclufionem fadlis praemiflis,-vel non proferre;
igitur conclufio non fequitur de necelfitate pro­
pter itlas prxmiffas.
Odfcaub arguitur contra illam particulam, eo
!•
quod hacfunt, quia propter ifta non fequirur con­
clufio , quae fine fupplemento alterius non funt
caufz fufficientes ad neceftariam illationem con-
clufionis ex prxmiffis , fed prxmiffz non fuffi-
ciunt, vt patet de fyllogifmis fecundx, Sc tertiz
figurx,quia pczter przmiftas indigent conuerfio-
ne,& tranfpofitionp prxmi(larum,autconuerfio-
ne per impolfibile, & confirmatur, quia quando
funt ptxmifTx,nondum eft conclufio; igitur non
ex eo quid przmiftz funt,fequitur conclufio.
Oppofitum arguitur per Ariftotelem in i. hu­
ius primi,pap.i.
4- In quzftione, primi videbitur quid intelligi-
ptluifio qtit- mus per iftos terminos,definitio, definitum. Secun­
jfiionii. do videbitur de definitione fyllogifmi.Quantum
Definitum
dupliciter ad primum notandum, qiiod defirtitum accipitur
Recipitur, dupJiciter.Vno modo pro termino, cuius fignifi-
cationem Implicitam exprimit definitio explici-
ti , & fic attribuuntut definito tres conditiones.
Prima eft,quid definitum eft terminus communis in-
complexus. Secunda eft,quid definitum efteonuerti-
bile ctitt Tertia,quod nullumfingulare de-
finitur. Alio modo accipitut definitum pro re figni*
ficati per terminum conuertibilem cum defini­
tione , Sc fic dicit Commentator in prooemio de
Anima, quod definitiones funtipfbrumfingulariurn
exiflentium extra animam,accipiendo definitum pri­
mo modo,tunc definitur ille terminus,fyfitjgifmus,
quia eft terminus communis incomplexus con-
uertibilis cum definito. Sed accipiendo definitum,
fpeundo modo,tunc definiuntur omnes fyllogif-
ipi de mundo, quia cuilibet fyllogifmo competit
;lla definitio.
Secundi eft notandum, quid duplex eft defini- f*
tio.Quaedam eft definitio quid rei,8c quzdam quid Definiti*da­
npmims.Definitio quid rei,eft duplex,quia quadam ti**'
exprimit quid res eft per verum genus, & diffe­
rentias formales,fine explicatione alicuius extra-
nez conditionis. Et voco extraneam conditio­
nem,puta quod definirio non exprimat, i quo res
eft,in quo eft,cuius gratia fit, aut aliquam huiuf-
modl conditionem, fed folum debet exprimere
quid res eft:& talis definitio datur folum de fub-
ftantia compqfita, vt patet 7. Metaphyficz texe.
com.iz.Secunda eft definitio quid rri,quz non fo­
lum exprimit quid res eft, fed cum hoc explicat
aliquam extraneam conditionem,vr verbi gratia,
definitio-Accidentis, fi fit bona, debet exprimere
Subie&um.& in definitione Materiz debet expli­
cari Formande econtra in definitione Formz,Ma­
teria. Sed definitio quid nominis proprie dicitur
Defcriptio,& eft illa,qua exprimit expUcitefignifica-
tionem implicitam termini definiti. Ad talem deferi- Tres condi­
tiones defini­
ptionem,quid fit bona, fufficiunt tres conditio­ tionis quid
nes. Prima eft , quid fit conucrtibilts cum definito.Se­ neminu.
canda eft, quid exprimat explicite fignficationem
definiti. Tertia eft, quid fit fine nugatione, & fic
pater de iftis terminis definitio, Sc definitum, quid
fignificent , Sc de quibus dicuntur. Sc hxc de
primo.
Quantum ad fecundum ponuntur conclufio- 6.
nes. Prima eft, quid definirio Syllog‘ifmi non eft Conclufio
prima.
fimpliciterquiditatiua. Probatur, quia definitio
fimplicirer quiditariua , non eft nifi fubllanriz
compofirx; modi fyllogifmus non eft fubftantia
com pofita,&c.'
Secunda conclufio eft,quod definitio prxdifta 7'
Secunda eott->
fyllogifm i, non eft definitio quid rei. Probatur, tlufio.
quia fyllogifmus eft accidens, m odi in definitio­
ne Accidentis debet explicari fubie&um, fed in
ifta nonexplicatur;igitur,&c.
Tertia conclufio eft, quod ifta eft bona defini­ 8.
tio quid nomints.Similiter probaturrquia illa defi­ Tertia ceu-
clufit.
nitio exprimit explicite quod hoc nomen fyllo gif
mu*, fignificat implicite, conuertibilitet, Sc fine
nugatione: igitur illa definitio eft bona. Tenet
confequentia per conditiones prius pofitas;& an­
tecedens apparet, quia de ratione Syllogifmi eft
habere plures prxmillas, Sc vnam conclufionem,
Sc quod fit neceffaria illatio conclufionis ex prz-r
miliis:modo przmilfz exprimuntur in ifta defi­
nitione,per hoc quod dicitur,quibufdampofitis.SiT
militer conclufio ,per hoc quod dicitur, aliud ab
his, quapofitafunt, Sc illatio vttinque exprimitur
per hoc qupd dicitur, accidit de neceffitate, eo quod
hacfunt.
His igitur przmifiis exponenda eft definitio. 9-
Yndein definitione primo ponitur oratio, ran- Definitio fyl­
logifmi ex­
quam genus ad differentiam Terminorum in- plicetur.
complexorum , .& debet intelligi , quid fit
oratio , non categorica , fed hypothetica, fadla
cx pluribus categoricis , mediantibus pluribus
coniundlionibus , quarum vna eft inter prz-
mifias , & alia inter prxmiiTas & conclufio­
nem. Secundo ponitur illa , iu qua quibufdam
pofitis , ad differentiam Confequeutiz > in qua
ex vna propofitione infertur alia , cuiufmo-
di eft Conuerfio , Aiquipollentia , Enthymema,
& huiufmodi., quarum aliquz funt confequen-
tix formales, Sc aliquz materialis. T ertii poni­
tur, aliud ab hisquappfita funt, ad differentiam
Confequentiz, quzeft icopulatiua ad alteram
eius partem , quia in tali Confequentia infertur
idem
 Qu^eftioVI.
idem per idem. Similiter ad differentiam Confe-
quentix, qux eft ab exponentibus ad expofitam,
quia exponentibus, & expofitx correfpondetide
conceptus in mente, Sc ideo in tali confequentia
infertur idem per idem.Quarto ponitur ibi,dene-
cejfttate accidit, ad denotandum, qubd fi prxmif-
fx fint v e r x ,& conclufioformetur,ncccffeeft
conclufionem die veram.Quintb ponitur,eo quod
fu n t, ad differentiam Indu&ionis, quia in fyllo-
gifmo propter[hoc quod prxmiilx funt verx,con-
clufio eft vera,fi formetur: fcd propter hoc qubd
lingulares inducentes funt v e rx , non fequitur
conclufio vniuerfalis,nifi cointelligatur vnaalia
propofitio,vt patebit fecundo huius.
IO. Ad rationes. Ad terriam dico, quod Enthyme­
Ad argumen­ ma vere e(i Syllogifinus, id eft, vere poteft fieri Syl-
ta. logifmus.Adfeptimamdico,qu6d ifta non impli-
caj: contradi<ftionem,quia per ipfam non denota­
tur aliud, nifi qubd fi prxmiilx fint verx, & con­
clufio formetur,necdle eft conclufionem die ve­
ram : Sc per idem dicitur adeonfirmationem. Ad
odaiiam,iftam foluit Ariftoteles in littera/cap.i.
vndeSyllogifmusfecundx, vel terdx figurx,non
indiget aliqua propofitione totaliter diuersd ,a
prxm iflis, qux fumptx funt, fed indiget conuer-
fione alicuius iftarum afTumptarum, aut tranfpo-
litione prxmiflarum.
Ad alias patet ex di&is.Et fic patet quxftio.
Q jr jE s t i o V I.
fftrum jyUogtjmus Jit genus ad Jytlogiji-
tnum DialeSficum, & rDe*
monfiratxmm.
toan.i Maeiftris hicqueft.i. dui.x. Brafanol,/uperjtUjl. 3.
VniuerJ.F u e n t c $.p.fun>.dijf.i.art.t.
I.
A Rguitur qubd non,quia illud nolr eft genus
Argumeni* ad aliquas fpecies, quod non diuiditur in il­
pro parte nt-
gatiun.
las fpecles per differentias formales fe tenentes
ex parte fo rm x: fed Syllogifmus non diuiditur
in fyllogifmum Diale£kicum,& demonftratiuum
per huiufmodi differentias formales: igitur. Ma­
ior patet in i.Metaph.text.com.to.&minor,quia
Syllogifmus diuiditur in Diale6bicum,& demon-
ftratiuum periftas differentias,probabile , 3c ne-
ceflkrium, qux fc tenent ex parte materix Syllo-
gifmi,fcilicet,ex parte propofitionum.
Secuudb , quia nullum complexum eft fpecics
refpe&ualicuius generis, fed ifti termini , Syllo­
gifmus DialeElicus, & Syllogifmus demonUratiuus,
funt termini complexi 5 igitur refpe&u ipforum
ifte terminus, Syllogifmus , non eft genus. Maior
patet, ex quid nominis prxdicabilis. Vnde prxdi-
cabile debet elle terminus incomplexus natus di­
ci de pluribus, Sc minor nota eft.
Tertio, quia nullus Syllogifmus eft genus ad
Syllogifmum Diale&icum ,Sc demonftratiuum:
igitur. Confequentia patet per locum a toro in
quantitate adfuam partcm;& antecedens apparet
inducendo.
Tr#parte 4f- Oppofitum arguitur, quia Syllogifmus Diale­
ftrmitiua. cticu s^ Syllogifmus dcmonftratiuus funtdiuer-
fx fpecies,& deipfis prxdicaturSyllogifmus in
qnid\ igitur, Scc. Tenet confequentia per defini­
tionem geiWis.Et prima pars antecedentis appa­
ret ; quia plus differunt S) llogifmus DialcCticus,
&demonftratitUis abinuicf.quamduoDialciftici,
Scoti oper. Tum. I.
281
Sc tamen duo DialeCtici differunt abinnicem nu­
mero ; igitur DialcCticus, Sc dcmonftratiuus dif­
ferunt plus quam numero, Sc per coufcqueus
fpecie.
Notandum eft, qubd genus, Sc totum in mo­ JU
do, conucniunt in hoc, qubd vtrumque fe habet Gcnu*,fa te­
tn plus,quam illud, refpeCtu cuius dicitur genus, lum in mede
vel totum in modo ; fed differunt: quia genus de quomodo cen-
utniunt , Ex
fua ratione determinarfibi qubd fit terminus in­ differunt.
complexus ; fccundb qubd habeat plures fpecies,
de quibus prxdicctur intpddySc vniuoce; tertio,
qubd diuidatur in iftas fpecies per differentias,
qux fe tenent ex parte formx.
Sed contra hoc obiicitur,quia tunc fequcrctur,
qubd nomen ,f;bflant ia , non elfet genus ad An­
gelum >Sc hominem. Et probatur confequentia;
quia fubftantia non diuiditur, nifi per differen­
tias materiales in iftas fubftantias. verbi gratia,
Subftantia vel eft materialis, vel immaterialis,
modo iftx differentix materiale, Sc immateriale fc
tenent ex parte materix.
Refpondetur negando confcquenriam ; quia
fubftantia per illas differentias non diuiditur in
prxdi&as fubftantias; fcd per iftas differentias,
corporeum, Scincorgoreum, qux fc tenent ex parte
formx. Sed totnm in modo eft terminus incoin-
plexus,refpe&u fui ipfius fumpti cum determina­
tione accidentali, vel materiali: vel faltem non
eft rerminus vnus complexus,ficut eft pars in mo­
do.Verbi gratia, ifte terminus, horno, eft totum in
modo,refpe<ftu huius complexi,homo albus,Sc dico
notanter,r«wj determinatione accidentali,vel materia­
li yCpizCl eflet determinatio eflcntialis, fc tenens
exparte formx , tunc oratio compofita ex deter­
minatione,& determinabili eAec definitio,& non
pars in modo. Verbi graria,ifta orario,animal ra­
tionale,non eft pars in modo,fed eft definitio ho-
minis.Nunc ponantur conclufiones.
Prima eft,qubd ifte terminus Syllogijmus, non . 3'
eft genus ad Syllogifmum DialeCticum ,Sc de­
Vrim* (cn~
monftratiuum, fiue adiftos terminos, Syllogifmts tlujie ,
DialeElicus, Syllogifmus demonUratiuus. Probatur,
fupponendo , qubd propofitiones, ex quibus
cofnponitur Syllogifmus, fint materix Syllogif-
mi. Secundo ,quod formaSyllogifmi eft modus
inferendi, feu illatio concludens ex prxmifhs.
Tunc arguitur, illud non eft genus ad Syllogif­
mum DialeCticum , & demonftratiuum, quod in
ipfos diuiditur per differentias materiales, Sc non
formales: Syllogifmus diuiditur iil iftas per iftas
differentias, probabile, Sc necejfarium; qiix fe te­
nent ex parte propofitionum ,q u x funt materix
Syllogifmi,& non ex parte illationis,qux eft for­
ma Syllogifmi. Secundo, quia vel ifta differentia,
DialeElicus, eft differentia accidentalis, vel mate­
rialis,vel formalis : fi accidentalis,vel materialis,
tunc fequitur qubdiftud aggregatum, Syllogifinus
DialeElicus, fit pars in modo,& non fpecics. Et fi
dicatur ,qubd fit differentia cllcntialis formalis,
tunc fequitur, qubd ilbid aggregatum fit defini­
tio,& non fpecies,nec pars in modo.
Secunda conclufio eft, qubd ifte rerminus,Syl­ SreUndg ctr,-
clufk.
logifmus,ed totum in modo, rcfpcCtu illorum ter­
minorum , Syllogifmus DialeElicus, Sc Syllogifmts
demonfAw/*w.Probatur;quia omnis terminus in­
complexus eft totum in modo, rcfpeCtu fuiipfius,
fumpti cura determinatione accidentali, vel ma-
teriali:modb ifti termini, DialeElicus,dmonfirati-
uus, funt determinationes materiales additx huic
tctm hio,Sjllogifnut,crgo.S<c.
X Tunc
 281 Super lib.I. Priorum
Tunc ad rationem poft oppofitum eo modo
y-
Ai tAttonem dico , qudd ifti termini,fjllogt]mut Tfialefticus, &
pro (Arte ttf- fyllogtjmus demonslrathms, non funt fpecies , fed
firfMtiuA, quilibet eorum eft pars in modo , rcfpe&u huius
termini, fyllogiftnus. Et quando probatur per de­
finitionem generis , dico quod non omne de quo
praedicatur genus, in ep quod quid,eft. fua fpecies.
Nam genus praedicaturi» quid de definitione fuo-
rum inferiorum, & tamen definitio non eft fpe­
cies, cilmde ratione fpeciei fit, quod fit terminus
incomplexus. Rationes ante oppofitum probanc
cbnclufiones,& fic patet ad quxfitum.
Q -v i E S T I O V II.
Vtrum dici de omni, & dici de mllo3fint
principia necejptria}& Jufficiant ad
bonitatem fyllogipm?
Philopon.i.pW.c.7. Auerroes inexpof.c.^.huitts.KXex.i.Vri,
c. 7. Burana in expof.c. 1.Autte^Bagolinus in Annotati hunc
librum. Occam $.p.Log.c.i.4..& j.Ioan.aMagiftrisq.x.
huitu.Veivis H i f p .« v »#.4fum&iiSa\xo\.fuptrq.\.Vnitterf.
Scoti.Tauar.hicdub.i.Vonkcalib.S.in/iit.c.ii.Cotnpluz.
Ub.^.fum.cAp. 4.
T. A Rguitur primo, quod non fiifiiciant. Quia
Argumenta fi fic , fcqueretur, qudd coniugationes inu­
p r) pArte ne- tiles ellent boni fyllogifmi j confequens eft fal-
gatiUA. fum , quia tunc non ellent inutiles: & probatur
confequentia, quia in pluribus coniugationibus
inutilibus inueniuntur dici de omni,& dici de nullo,
vt in prima figura, quando arguitur ex maiori
vniuerfiili affirmatiua , & minori vniuerfali ne-
gatiua.
SecLmd^ fequerctur,qu6d ex particularibus',&
indefinitis poflet fieri bonus fyllogifmus. Confe-
quens eft falfum , vt patet in ifto primo j & pro­
batur confequentia, quia in particularibus,& in­
definitis inueniuntur, S c i de omni, Sc S c i de nul­
lo. Vnde hic eft dici de om ni, Homo eft animal,
quia nihil eft funjere fub fubiedto, de quo non
dicatur praedicatum : & hoc eft dici de nullo*, Ho­
mo non eftafinus, quia nihil eft fumere fub fiibie-
dto,a quo "non remoneatur praedicatum.
Tertii», quia fyllogifmi fecunda:,& tertia figu­
rx funt boni, & euidentes, & tamen non tenent
in virtute , dici de omni,aut de nullo-, igiturnon
omnis fyllogifmus tenet in virtute iftorum prin­
cipiorum ; & antecedens apparet per Atiftotelem
in ifto primo,c.j.&deinceps.
Quut6,quia fyllogifmus expofitorius eft bo­
nus fyllogifmus,& tamen non tenet in virtute di­
ci de omni, aut Snullo, cum ibi nullus fit terminus
diftributus affirmatiud,vel negatiue.
Quintd, quia vel ellent principia complexa,
vel incomplexa : non complexa,quia principium
complexum debet efle euidens, & peiye notum:
modo iftud principium, dici de omni, non eft eui-
denter notum',cum nec fit verum,nec falfumugi-
turnec incomplexum,quia iftadidta, dici de omni,
Sc dici de nullo,funt complexa.
Oppofitum arguitur per Ariftotelem in litte­
ra, cap.i.
Notandum, iftud didhim, dici de omni, non eft
oratio completa, & indiget complemento,& po­
nitur loco alterius propofitionis, fcilicet iftius,
prxdicatum vniuerfaliter, Sc affitmatiuc dici dc
fubie&o.
Secundi notandum,quod talis oratio comple­
xa proprie non habet definitionem, nec deicri-
ptionem, quia definitio, & deferiptio dantur de
terminis incomplexis: bene tamen poteft habere
quandam explanationem , vel interpretationem,
eo modo quo oratio minus nota declaratur, Sc
explicatur per orationem magis notam.
Et ideo ifta deferiptio,vel explanatio,dici Som-
ni eft> quando nihil eft JumerefubJubiefto, S quo non
dicatur prxdicatum. E c debet fic intelligi, quod
propofitio vniuetfalis affirmatiua fignificat prx­
dicatum dici de omni eo, de quo prxdicatur fub-
iettum: & ideo fi fubiedtum fumatur dici de ali­
quo, necefle eft prxdicatum dici de illo eodem.
Et ita definitio , dici de nullo , eft quando nihil eft
fum erefitbftbietlo, a quo non remoneaturprxScatum.
E t debet fic intelligi, quod propofitio vniuerfa-
lis negatiua fignificat prxdicatum negari ab om­
ni illo , de quo affirmatur fubiedtum: & ifta duo
principia fignificant quid nominis propofitionis
vninerfalis 5 ideo nofi pofiunt probari. Nam^a/d
nominis, eft principium omnis dodtrinx , vt pa­
tet in Libro de Senfu, & Scnfato, & ided quid
nominis , debet prxfupponi in qualibet fcien-
tia. Ex quibus patet, qudd fignum vniuerfa-
le non requirit aliquem certum numerum fup-
pofitorum termini communis cui additur, ficut
aliqui dicunt, quod hoc fignum , cmnis, ad m i­
nus requirit tria fuppofita : quia fignuin vni-
uerfale affirmatiuum non denotat aliud, quam
prxdicatum dici de omni fuppofito fubiedli, non
connotando, vel fignificando multitudinem, vel
paucitatem fuppofitorum termini,cui additur.
Tertio notandum, quod quando dicitur,qudd
omnis fyllogifnnrs tenet in virtut e dici de omni,vel
de nullo, debet intelligi, quod omnis fyllogifmus
eft euidens aliquo didtorum principiorum,& hoc
quantum ad illationem conclufionis: Sc dico no­
tabiliter , aliquo, quia non oportet, quod ambo
principia* illa applicentur ad eundem fyllogil-
mam.Nunc ponuntur conclufiqnes.
Prima eft, quod omnis fyllogifmus in aliquo
quatuor modorum primx figurx, tenet dire£te,Sc
immediate , virtute alicuius di&orum principio­
rum. Probatur exemplificando, quia fi omne B
eft A , Sc omne 'C tftB , fcquitur , quod oirtne C ft
A , Sc tenet virtute aliquorum, qus fignificant
■ prxdicatum dici de omni illo de quo dicitur, fnb-
ieftum: & ideo quia fubie&um accipitur dici dc
C , oportet quod virtute fignificationis maioris
prxdicatum vniuerfaliter dicatur dc C , Sc maior
fic fignificat virtute huius figni, omnis, quod di-
ftribuit fubiettum. Similiter poteft exemplificari
de negatiuis, oftendendo fic :Nullum B eft A ,
ifta eft maior, Sc ratione figni fignificat prxdica­
tum negari de omni illo , aequo dicitur fubie-
ftum. Ideo fi fubie&um fumatur dici de aliquo,
vt omne C eft B , fequitur virtute fignificationis
maioris, quod nullum C eft A .
Secundaconclufio eft,qudd fyllogifmifecun-
d x , Sc tertix figurx , non tenent dire&e, & im­
mediate virtute iftorum principiorum. Probatur,
quia ad h oc, quod diredie fit adiedtio didtorum
principiorum , oportet quod de aliquo fubiedto
vniuerfaliter fumpto, dicatur prxdicatum : Sc
quod illud fubiedtum fumatur dici dealfipio alio
modo, fic non eft in fecunda, nec in tertia figura,
quia terminus medius prxdicatur in vtraque prx-
mifsd , Sc terminus diftributus nunquam prxdi­
catur de aliquo in prxmiffisj ita etiam in. tertia
figura
 Q u^ ft io V I I L
figura terminus diftributus lemper fubiicitur re-
fpedu fui praedicati >& nunquam prxdicatur de
aliquo alio.
Ex quo fequitur, quod ryllogifmi fecunda;, &
tertia: figurae funt imperfcdi,& ineuidentes, fiunt
tamen cuidentes per primam figuram.
Secundi, fequitur,quid Indudio non eft con*
fequentia cuidens, quia fingulares, ex quibus in­
fertur vniuerfalis, non fignificant iftas elfe om­
nes fingulares iftins vniuerfalis: igitur ad ipfas
non fequitur vniuerfalis euidenter.
T e r t ii, fequitur, quod confequentia in qua
ex ejfe vnius rei fequitur ^ a lte riu s, aut ex noneffe
vnius,*^? alterius, non eft Confequentia fimpli-
citer euidens, & perfeda. Probatur, quia talis eft
minus euidens,quim fyllogifmus fadus in fecun­
da , vel tertia figura, & tamen talis fyllogifmus
non eft (impliciter euidens,& perfedus.
S' Tertia conclufio eft, quod fyllogifmi fccundx,
Tertia a n - & tertiae figura: mediate, Scindiredc tenent vir­
tlufit. tute dici de omnit & de nullo, exponendo prxdido
modo.' Probatur,quia alitet fequitur,quid ex pu­
ris particularibus indefinitis, & lingularibus,pof-
fet fieri bonus fyllogifmus in fecunda, & tertia
figura, quod eft falfum. Secundi >quia fyllogif­
mi prima: figura: tenent immediate,& direde vir­
tute didorum principiorumjigitur fyllogifmi fe­
cundae, & tertix figurx tenent indirede, & me*
diate. Tenet confequentia; quia ifti fyllogifmi
in fecunda,& tertia figura reducuntur ad illos de
prima figura. T ertio , patet exemplariter arguen­
do in Cefa re , Nullus lapis eft animal, omnis homo eft
animal 5 igitur nullus homo eft lapis, Certum eft,
quod nulla fit fumptio fub termino diftriburo,
nili indirede,& idei fi conucrtatur maior fimpli-
citer,|iam erit fumptio diredafub termino diftri*
buto, vt fi ifta, Ntdlus lapis eft animal, conuertatut
in iftam, Nullum dnimal efl lapis »tUnc fiet direda
fumptio argumentando in Celarent.
6. Quarta conclufio eft,quod aliquis fyllogifmus
Quarta etn• expemtorius tenet in virtute dici de omni, & dici
clujio. de nullo, &no n eft dubium, quin omnis fyllogif­
mus expofitorius teneat virtute didorumprinci­
piorum, fi eft bonus; tamen dico fpecialitcr pro-
rcr fyllogifmos expofitorios, qui fiunt de re­
us illis, quarum vna eft eadem cuilibet diuer-
fatum rerum , in quibus fyllogifmus expofito­
rius non valet > nili reguletur virtute alicuius
didorum principiorum. Verbi gratia, non fe­
quitur , Jfte Deus eft Pater, Ifte Deus eft Filiu s; er­
go Filius eft Pater ; non valet fyllogifmus, nili
maior reguletur per dici de omni, ifto modo, Om­
ne quod eft ifte Deus, eft Pater, Sc tunc maior cf-
fet falla.
Ad rationes. Ad primam, negatur confequen­
tia. .Ad probationem dico, quod fi per dici de
omni, intelligas propolitioncm vniuerlalem,tunc
dico , quod hoc non fufficit ad veritatem fyllo­
gifmi ; fcd requiritur ad dici de omni propofirio
vniuerfalis, & cum hoc quod ipfius ftibiedum
accipiatur dici dc aliquo alio, de quo conclude­
tur pridicatum vniuerfalis : & oportet quod fub-
iedum vniuerfalis debi.c fumatur, vt dicatur de
alio fecundim tegulas politas in primo huius; Sc
tunc ifta principia fuflicicnr ad bonitatem fyl­
logifmi.
7- Ad fecundam, negatur confequentia, quia li­
cet prxdicatum particularis dicatur de quolibet
contento fub fubiedo , tamen hoc non ngnifica-
tur formaliter perpropofitionem particularem,
Scoti oper. Toni, l.
283
vel indefinitam. Vnde ben£ lignatur per vniuer-
falem, fcilicet, quid prxdicatum dicatur vniuer-
faliter de fubiedo, & idci non eft fimile de vni-
ucrfali,& particulari.
Ad tertiam, fyllogifmi fccundx, & tertix figu­
r x , dico, quid illi lyllogifmi fccundx, & tertix
figurx tenent indirede, Sc mediati perdici de om­
ni , & de nullo ; fird fyllogifmi primx figurx te­
nent direde.
Ad quartam defyllogifmo expofitorio dice­
tur poftea.
Ad quintam dico, quid funt principia com-
plexa per fe manifefta,& fupponenda in ifta fcien-
tia, eo quid explicant fignificationem termino­
rum, qux prxfupponcnda eft in omni fcientia,&c*
Q_V A S T I O VIII.
V tru m d ic i d e om nU fit a li q u id ,V el a liq u a ,
fc ilic e t, v tru m p ra d ic a tu d ic i d c f u b -
i e & o v n iu e r fa lic c r C \ im p to ,ft p r a *
d ic a tu m ,ve lfu b iettu m , a u t a m b o fm u l,
<1tel diffsofitioin h & ren s p ra d ic a to , < vel
fg n ific a b ili com plexum p ra te r ifta ?
Vide citatos ju tft. f. huius,
A
Rguitur quid non fit prxdicatum ; quia r»
tunc fequeretur quandocumque prxdica­ Affmmait*
tum ellet dici deftibieSlo vniuerfalsterjfuPsptot m odi pro farte»**
Confequens eft falfum,quia prxdicatum manebit, gathu*
quando tamen non etit diei defubiedo •Vnsuerfaliter
fumptOiquando lignuto vniucrfale rcmouetur ma­
nente propofitione indefinita.
Secundi, fi dici, eifet prxdicatum, fcquesetUr,
quid qui intelligeret prxdicatum,intelligertr et>
iam prxdicatu dici vniuerfaliter dc fubiedo. C6-'
fequens eft falfum; quia prxdicatum poteft in-
telligi.fiue dicatur de fubiedo fumpto vniuerfali­
ter, uue particulariter, fiue indefinite. Probatur
confequentia,quia ex quo ifta funt eademrqui in-
telligit vnnm,fimul intclligit Sc reliquum.
T e rtii arguitur, quid fit fignificabile com-
plexcjquia ifta p r o p o f i r i o , vniuerfaliterdefnb-
ieEloyp\us fignincat quim ifti duo termini,prxdica­
tum,& /ubieEltm; igitur prxter fignificata illorum
terminorum correfpofidct aliquod aliud figni-
ficatum d id x propofitioni, & non aliud quam
fignificabile complexe per propolitioncm , fci-
Jicet prxdicatum, dici de fubiedo, quia illo iig-
nificabili polito redditur propofirio vcra’, & iplo
non polito, adhuc pofitis fubiedo, $c prxdica-
to,propofitio noii eft vera.
Q uarti ad h oc, quid ifta propofirio fit ve­
ra , prxdicatum dicitur de fubietlo^ndti fufficiunt
prxdicatum ’, *& fubiedum > ficut ad veritatem
iftius , Homo eft alius, non fufficiunt tomo , &
albus. Dico igitu r: prxter ifta duo, requiritur
aliquid aliud, vt puta, hominem efft album, atte
prxdicatum dici deJubieSo,Sc lic de fimilibus.
Quinti,ficut talibus propofitionibus no codc-
Iponder fignificabile complexe per prQpofitionc,
led res fignificara per fubiedum,tunc qtixro quid
corrcfpondet ifti,5 /aftnus volat, afinushabet alas,&
non poteft dici,quid aftnus,quia polito quid nul­
lus afinus clTct in rerum natura , adhuc ptopo-
fitio ifta ellet vera , & non proptfr alitjd quam
X i pro
284 Superlib.I. Priorum
propter fignificabilecomplexe,quod fibi corre-
fpondct.igitur,8£c.
Oppoiitum arguitur, quia in didis fecundum
quid,eft idem ip/um, & ejfe ip/um , vt hominem ejje
hominem,{ed. in didis fecundum accidens, non
eft idem ip/um, Sc ejfe ip/um, vt album, & ejje al­
bum , quia cire album eft albedo. Modo omnis
propofitio, vel eft fada ex terminis abfolutis, vel
ex terminis concretis: fi ex terminis abfolutis;
igitur fibi correfpondet fignificatum per fubie-
dum : fi ex terminis concretis, fibi correfpondet
accidens, vel difpofitio connotata per illos ter­
minos.
In qiueftione primo dicentur aliqua, & impro­
babitur vna opinio. Secundb refpondebiturad
quxfitum.
Quantum ad primum, notandum quod iftud
didum , dici de omni, vel aliud, vt hominem ejje al­
bum , quandoque accipitur materialiter, & tunc
fibi correfpondet vna propofitio, vt homo eft al­
bus ,Sc alio modo accipitur fignificatiuc:& fic
dicit Ariftoteles y.Metaphyf.cap. i .de Ente, quod
idem efl vadere, & e/fe vadens, & quod idem eftfe -
care, & ejjefecans. Ex quo fequitur, qu6d fignifi­
catum correfpondcns illi d id o , fcilicet ejjefecans,
vel dici de omni, eft aliquid: aliter enim ifta pro­
pofitio aflirmatiua, ejfe fecans eft e/fe agens, ef-
fetfalfa.
Suppofitio igitur,quod fignificatum per talem
propofitionem fic , fiue per tale didum ponitur
iftalconclufio, quod fignificatum correfpondens
propofitioni non eft fignificabile complexe, per
propofitionem , quod quidem fignificabile non
eft res fignificata per fubiedum, aut per prtedi-
catum, aut difpofitio alteri eorum inhterens, cu­
ius tamen oppofitum multi ponunt. Dicunt enim
quod ifti propofitioni, Dens eft,correfpondet fig­
nificabile complexe,puta Deum ejje, quod quidem
fignificabile non eft dependens 2lfignificabili.
Probatur conclufio , quia vel tale fignificabile
eft dependens ikDeo, vel independensrfi indepen-
dens, tunc fequitur, qubd ipfum eft prima caufa,
quod eft impoflibile. Et confirmatur* quia in il­
lis fignificabilibus complexis vnum eft caufa al­
terius , vt Solem ejfe lucidum, eft caufa huius quod
eft, Lunam ejfe lucidam; tunc igitur in ordine ta­
li caufarum eft proceflus in infinitum, Sc hoc
non valet, vt patet i . Metaphyf. igitur aliquan­
do erit ftatus,& per confequens illud fignificabi­
le complexe, ad quod eft (latus, erit prima caufa,
Sc per confequens praeter Deum eflet ponere aliam
primam caufam.
Si dicatur, quod illud fignificabile fit depen­
dens a Deo,tunc fequitur qudd Deus poflit ipfum
annihilare, faluaris quibufeumque aliis rebus, Sc
poterit ipfum faluare aliis rebus anrtihilatis. Po­
natur igitur, quod feparet albedinem Sociatis k
Socrate manente Socratem elfe album , tunc fe­
quitur , quod Socrates eft albu s,& quodnulla
erit albedo, Sc per confequens Socrates erit albus
fine albedine,quod implicat.
Secundb , quod fi ad hoc quod Socrates fit al­
bus, requiritur quidam modus fc habendi pneter
Socratem,& albedinem,fcilicet Socratem efle al­
bum , tunc ifte modus fe habendi, aliter fe habe­
bit ad Socratem,S c aliter ad albedinem. Et quad­
ro de illis modis habendi, quorum vnus aliter fe
habebit ad Socrate, Sc aliter ad albedinem,vtrtim
illi modi fe hjbcant aliter, de aliter per fc ipfos,
aut per alium modum fuperadditum. Si per fc
ipfos,tunc eadem ratione erit ftandum in primo,
lcilicct, quod albedo peripfam fine difpofiriowe
addita,inha:rct Socratijfi per modos alios,tunc in
illis modis aliter fe habendi etit proceflus in infi­
nitum,quod eft impoflibile.
Tertio, fi ita eflet, fequeretur, qubd elfent in­
finita talia fignificabilia complexa perpetua inde-
pendentia i D eo, quorum numerum Deus non
poteft mutare, vel annihilare, cuiufmodi eflent
ifta , Deum ejje, Deum psjfe producere , Sc fic dc
fingulis.
Quarto, quia inter ifta eflet ordo petfedionis,
vel non.
Iterum quaeritur de fignificatione huiufmodi
fignificabiliam complexe in comparatione ad ma­
teriam.
Item,vtrtim complexe fignificabiliapoflint re­
plere vacuum.
Item,an fint fubftantiae,vel accidentia,vbi funr,
Sc quando, & ita de aliis, de quibus non apparet
verifimilis refponfio.
Iterum, quia fruftra ponitur talis multitudo,
quando omnia poflunt faluari melius , non po­
nendo talem multitudinem, vt patet primo Pny-
ficorum. Modb omnia poflunt melius faluari,igi-
tur.Et hoc de primo*.
Quantum ad fecundum,notandum quod quae­
dam eft propofitio categorica, Sc alia hypotheri-
ca.Item,quaedam eft categorica dcinejfe,Sc alia mo-
Illarum de inejfe, qua:dam eft de terminis ab­
folutis, alia de terminis connotauuis, •& hoc du­
pliciter, quia quadam eft de terminis pofitiuis,
alia de terminis priuatiuis.Item,quadam de futu­
ro, Sc alia depraterito, quadam de poffiibili. Et
hypotheticarum quadam eft conditionalis,&c.
Secundo notandum,qu6d terminorum conno-
tatiuorum , quidam funr qui connotanr difpofii
tionem fuperadditam, Sc diftindam k fnbiedo,vt
ifte terminus, album: alij connotant fubiedum
quodammodb fc habere,licet non per difpofitio-
nem fuperadditam, vt fecundiim aliquos ifte ter­
minus figura fupponit pro re figurata, connotan*
4 o ipfam aliter (e habere, Sc non per difpofirio-
nem additam.
Tertio notandum, quod in propofirione inue-
niuntur duplices termini, quidam qui funr vt
fubiedum Sc pradicatum , Sc funt termini -catc-
gorematici; alij funt termini fyncategorematici,
vt figna vniuerfalia, particularia, copula vniucr-
falis, & coniundioncs, Sc huiufmodi : & iftis
terminis non correfpondet aliquod fignificatum
aliud a fignificatis terminorum categorematico-
rum, fed per ipfos inteiledus alifer intclligit, &
apprehendit eandem rem, Sc ita eadem res figni-
ficatur per ambo condeterminantia, quia inteile­
dus diuerfimode cohcipir, propter diuerfitatem
fyncategorematum.
Nunc ponuntur conclufiones.
Prima e ft, quod propofitioni categoricae de
prxfenti aifirmatiuae, fadae ex terminis abfolu­
tis , correfpondet fignificatum per fubiedum.
Verbi gratia, d ico , quod fignificatum corre­
fpondens ifti propofitioni, Homo eft animal, eft
homo; Sc ideo hominem efle animal , eft homo:
Sc Deum efle, eft Deus, Sc fic de fingulis. Proba­
tur, quia homo eft illud quod eft per fuam eflen-
tiamtmodo homo eft animal per fuam eflentiam,
igitur hominem efle animal, eft homo; nec ifta
confcquentia valet, hominem efle animal,eft ho­
minem cflecorpus.igitur qui cognofcit hominem
 Q u^ftio I X .
efle animal , cognofcit hominem efle corpus, vel
contra,& faltein (i arguatur econtra, conlequcn-
tia non valet.
Secunda conclufio eft, qubd fi propofitio ca-
tegorica affirmatiua dc prxfcnti, iit compofita ex
terminis connotatiuis,qui non connotaut difpo-
fitionem additam , vel ex terminis priuatiuis,fig­
nificatum correfpondens tali propofitioni eft fig-
nificatum fubie&i, vt Socratem ejfe figuratum, c(t
Socrates: Hominem ejfe rifibilem , eft homo, Sc ita de
fimilibus. Exemplum de priuatiuis, vt homo eft
caesu , ifta fignificat hominem efle, & hominem
efle aptum ad videndum,& hominem non habere
vifum, modo hominem ejfe , eft idem quod homo.
Similiter hominem ejfe aptum ad videndum, eft homot
quia accipiendo illa , non eft res alia ab homine
apto. SimWhct hominem non videre, non eft aliud
nifi deficere a debito inelfe. Et ideo fi fit aliquis
homo qui non videat, tunc hominem non vide­
re , eft homo, & fi nullus homo fit, quin videar,
tunc hominem non videre, nihil eft. Ex quibus
/equitur,quod homiwem ejfe acum eft homo,Sc ita de
aliis priuatiuis.
Tertia condufio eft, quid fi propofitio cate-
gorica affirmatiua de pratenti lit compofita ex
terminis connotatiuis, qui connotant, difpofi-
tiones additas fuis fubie&is i tunc tali propoutio-
nicorrefpondet fignificatum, fcilicetdifpofitio
connotata per illum terminum,vt ifti propofitio­
ni , homo eft albsu, correfpondet pro fignificato
albedo hominis, Sc ideo hominem efle album, eft
albedo hominis , & per confequens albedo, &
non (equitur contra,quia non conuertitur.
Quarta conclufio eft,quid non oportet, qudd
propofitioni negatiux correfpondeat aliquod
fignificatum, Sc ideb chimxram non efle hirco-
teruum, nihil eft. Similiter Socratemnon efle
afinnm, fi Socrates fit, eft §ocrates: fi Socrates
non fit, tunc nihil eft, Sc fic de aliis negatiuis.
Quinta conclufio eft , qu6d non oportet,
qubd propofitioni de poHIbili correfpondeat ali-*
quod fignificatum, fed fufHcit qubd pofliteor-
refpondere.
Secundd, depropofitione de praterito non
oportet, qtidd fibi correfpondeat fignificatum,fed
qu6d alias correfpondebat,conformi ter de futu­
ro, qu6d fibi correfpondebat fignificatum.
Quarto,de conditionali dico, qu6d non opor­
tet , qu6d fibi correfpondeat fignificatum, nifi
conditionaliter, & idebafinum habere alas fi vo­
laret , non eft, nec erit aliquid, fed eflet afinus
fi volaret.
Similiter dc difiunftiua,quia ei non correfpon­
det fignificatum nifi difiun&iuc, vt i (li, Socrates
eft, vel Socrates non eft, fi Socrates fit, correlpon-
det Socrates,fi Socrates non fit, nihil correfpon­
det , & per hoc poteft dici de omnibus aliis. Pa­
tet igitur, quod pradicatum dici vniuerfiliter de
fubietto, non eft aliud quam pradicatum.
Tunc ad rationes ; ad primam negatur confe-
quentia, quia licet pradicatum, Sc pradicatum
dici defubietto finr idem,non fequitur,quod quan-
docunqueerit pradicatum,quod tunc erit prxdi-
catum dici defubietto vniuer/aliterfumpto,y\\ia. ficuc
contingit, quod album erit, quando non erit al­
bum efle, ita debet concedi, quod pradicatum
dici vnhterfaliter de fubietto erit, quando non erit
pradicatum.
Ad fecundam refponfum fuit in rcfponfione
prxcedcnti.
Scoti oper. Tom .I.
28?
Ad tertiam dico, qufrd ifta propofitio plus fig­
nificat, non qubd fibi refpondcai aliud fign fica­
tum, fed qu6d intclledhis alitcr.per ipfam conci­
pit propter fyncategorcmata.
Ad quartam dico, qubd ad hoc quod homo fit
albus, non requiritur aliqua res alia a Socrate, &
albedine,fed fufficit Socrates, & albedo in gradu
fufficienti, ad denotandum prxfentem Socratem,
hoc eft, Socrates , fcilicet exiftenscum albedine;
& qubd natura albedinis non tranfmutatur, feu
variatur per agens fupernaturalc , quia dc natu­
ra albedinis eft inhxrete fubic&o, & ide6 prxter
ipfam non oportet addere iftam inhxremiam di-
ftintftam.
Ad quintam didtum eft>& fic fit dittum ad
quxfitum.
Q^ v je s t i o IX.
Vtrum ifla regula Jit njera, quacUmquc
unii & eidemfunt eadem> illa
interJeJunt eadem.
D.Thom.i.^.j.i8.«r/.j.Caiet.*4<W.Darandj» i.Jt.qutJi.4.
Cipicol.ibidem.q.i.Tcttit.ttonirAGtnt.c.9. Canoar.f.f.
g.i8.«ri.3.Lichct in 1 1 . 5 . 4 . V a f q . 1 1 3 i.& t.‘
Compj./,i. )./«OT.(.4.Communuet rcccnuorct/n rtgulis
bona argumentationis.
A
Rguitut primb quod non»qiiia ad verita­
tem regulx requiritur, qudd aliqua eflent
eadem inter (c;modd hoc eft falfum, quia fcqui-
tu r, funt eadem inter fe , igitur funt plilra entia,
Sc per confequens diucrfa i fe inuiccm.
6ecund6, vel ifta regula intelligitur Copulati-
ue,vel difiunttiue i non copulatiuc,quia dux me­
dietates, contunttiui fumendo, funt exdem toti,
quia funt totum, Sc tamen non funt exdem intet
(e. Ncc diuifiue,quia Socrates & Plato, diuiliui
loquendo , funt eadem v n i, 8c eidem numero.
Nam Socrates eft idem vni,& eidem numero,fci-
licet fibiipfi. Plato etiam eft idem v n i, Sc eidem
numero,fcilicet fibiipfi; igitur Socrates, & Plato
funt eadem v n i, Sc eidem numero, & tamen So­
crates,& Plato non funt idem inter fe.
Tertid arguitur per inftantiam indiuinis;quU
Pater in diuiuis eft idemeflentix diuinx.fimilitet
Filius eft idem illi eidem elfentix,tamen Pater,
Filius non funt idem inter fe.
Q u a rti, quia ficut Socrates eft albus, Sc Pla­
to eft albus ; igitur Socrates , Sc Plato funt albii
& ita fequitur in propofito,Socrates eft idem vni*
& eidem numero,& Plato eft idem vni, & eidem
numero,igitur Socrates,& Plato funt idem vni,&
eidem numero.
Oppofitum arguitur per Ariftotelem hicc. 2»
quia per iftam regulam videtur probare conuer-
fionem vniucrfalis ncgatiux,fimiliter virtute cius
regulx tenet fyllogifmus expofitorius.
Nota, quod tetminus pluralis numeri, Vel et­
iam copulatus, aut difiun&us, poteft exponi fe-
cundCun duplicem fenfum ; vnus fenfus eft diui-
fus,& altet compofitus. Verbi gratia, dicendo A t
& B , vale: decem folidos, fecundilm fenfum di-
ui fum, fenfus eft quod A valet decem folidos, &
B decem folidos, fecundum fenfum CQmpofitum
fenfus eft,qubd A , Sc B fimul fumpta valent de­
cem folidos. Ex quibus poteft inferri primh,
quod in creaturis non funt aliqtix res exdem vni,
X $ & eidem,
 286 Super lib. I. Priorum
Sc eidem, vel eciam eaedem inter fe loquendo fe­
cundum fenfum diuifum. Patet, quia in creaturis
nulliirn eft: idem cuilibet diuerfarum rerum. Et
dico notabiliter, in creaturis, quia in diuinis ea­
dem res, fcilicet dfentia diuina, eft eadem cuili­
bet diuerfarum rerum, Sc hoc fecundum fenfum
diuifum , vt arguebatur ante oppofitum, fed in
creaturis bene inuenitur , quod diuerfx res funt
eaedem vn i, & eidem rei,loquendo fecundum
fenfum compofitum ficut dux medietates con­
tinui funt illud continuum.
Item notandum, quod quandocumque de ter­
minis fignificatiuc fumptis, verificatur hoc prae­
dicatum , idem numero, quemadmodum dicimus,
quodAotfw, Scaninud.Cunt idem numero,illa erunt
vnum numero.
0 bieftio. Et fi obiiciatur,quod talis locutio efiet incon-
grua, ex quo verbum edet pluralis numeri,& res
fignificata per fubie&um efiet vna re s ,& idem
3-
numero.
Refpondetur,quod non eft incongrua propter
Solutio, iftam caufam, quia incongruitas orationis non
attenditur penes res fignificatas per terminos,fed
penes modos fignificandi terminorum; & idei
licet fignificata fint eadem , tamen quia termini
funt plnres fignificantes eandem rem, locutio eft
congrua: ex quo fequitur, quid ifta confequen-
tia non valet, A ,& B fitn t, igitur A , & Bjunt en­
tia ; pofirocafu q u o d ^ ,& B fupponat pro vna
re indiuifibili, vt puta pro intelc<ftu : tunc ante­
cedens eft verum,& confequens eft falfum.
Secundo fequitur quod ifta confequentia non
valet, A eft caufa iB iu s, & A e fi caufa illitu, igitur
A eficaufa iBorum; pofito cafu quod ifte vocetur
interfeiftor, qui poteft alicui conftituto in extre­
ma neceffitate fubuenire, & non fubucnit, innui
per contemptum remonet adiutorium fuum aj>
illo.Ifto fuppofito,ponitur quod fint decem con-
ftituti in extrema neceffitate, quorum cuilibet
Socrates poteft fubuenire, Sc non duobus, tunc
ifto cafu pofito, non fubueniat Socrates alicui
iftorum, tunc antecedens di&x confequentix eft
verum , Sc confequens falfum ; quia cuiufiibec
iftorum Socrates eft interfe&or, quia vnius eft
interfector, cum potuit vni fubuenifle, & non
magis vnius, quam alterius ; igitur cuiufiibec
illorum decem Socrates eftinterfcCtor, tamen
non fequitur , igitur duorum Socrates eft in-
terfe& or, quia.nullis duobus Socrates potuit
fubuenire.
4- Iftis prxniiffis dico, quod regula fic eft expo­
Conclufo. nenda ; quicunque duo termini dicuntur idem
alicui tertio termino fuppofito pro vna re demo-
ftrata, & pro illa foia, illi termini dicerentur de
fe inuicem, vt fi ifti termini, album, & animal di­
cantur idem huic termino , Socrates, illi termini
diceremur dfc fe inuicem, & hoc eft intelligen-
dum, videlicet in quibus vna res non eft eadem
cuilibet diuerfarum rerum.
A i argumen­ Nunc ad rationes. Ad primam dico, quod re­
ta. gula de virtute fermonis non eft vera, fed ad len­
ium pracdiCtum, fcilicet quod fi aliqui duo ter­
mini dicantur de vna re dcmonftrata, illi termi­
ni dicentur de fe inuicem, ficut fequitur, So­
crates efi albus: Socrates efi animal; igitur animal
efi album.
Ad fecundam intclligitur coniunCtim, vel di-
uifim. D ico,quod non intelligitur diuifim lo­
quendo. Ad probationem dico , quod ifta confe-
quentia non valet: Socrates eft idem vni nume­
ro,&Plato:igitur ambo funt eadem vni & eidem
numero j nifi diceretur quod ifta diCtio, ambo, fa­
ciat ftare terminum confuse tantum.
Ad tertiam ifta ratio fuit foluta prius.
Ad quartam ficut ad fecundam.Et fic patet ad
quxfitum.
Qjr i s n o X.
Virum in omni bona confequentia ex
oppofito confequentis inferatur
oppofitumantecedentis.
Albctt.Magn.lib.i.Prlor.r.vlt.Alb.de S a x o n i a traU.Log.e.t.
S a u o n a r o l a lib, 6. depoteft»te faciendifyllogifm. Aueifa
lib.Inftit.traB,4.c.i.Hucnte 3.p.fum.q.i.dijf. 1 ,ert. 1.
A Rguithr quod non, quia tunc fequeretur,
quod vniuerfalisaffirmatiua poflet conuer- Argumenta
ti fimpliciter in vniuerfalem affirmatiuam.Con­ pro parte ne-
T.
fequens eft falfum per Ariftotelem in littera, c .i. gatiue.
Confequentia probatur arguendo fic ; omne A efi
B , igitur omne B efi A , quia ex oppofito confe-
quentis , fcilicet nullum B efi A , fequitur oppofi­
tum ancedentis, fcilicet nullum A efi B .
Secundi, quia fi ex oppofito confequentis po­
teft inferri oppofitum antecedentis, hoc efiet pro
tanto, quia oppofitum confequentis repugnarer
antecedenti; fed propter hoc non, quia ifta eft
bona confequentia >Tantum pater e fi, igitur non
tantltmpaterefi, & tamen oppofitum confequen­
tis non repugnat antecedenti,immo eft idem cum.
antecedente.
T e r t ii, quia ifta eft bona confequentia, N u l­
lus homo currit, igitur quidam homo non currit, Sc
tamen ex oppofito confequentis non infertuc
oppofitum antecedentis, vnde non fequitur, Om­
nis homo currit, igitur quidam homo currit, vnde po­
fito cafu, quid nulli ellent homines, nifi mulie­
res currentes, tunc antecedens efler verum, 8c
confequensfalfum.
Q uarti fi illud fufficeret ad bonitatem confe­
quentia: , fequeretur quid ifta confequentia eflee
bona '.T u es, vel tu non es afinw \ Igitur tu es afmus',
Confequens eft falfum, quia iftius confequentiae
antecedent eft verum,& confequens falfum. Pro­
batur confequentia, quia detur oppofitum con­
fequentis, fcilicet,Non tu es afintts,zd quamfequi-
tnr, igitur non tu es afinus, vel tu non es afimts, per
ifta regulam, Quxlibet propofitio infert feipiara
cum qualibet alia in vna difiun£tiua. M odi iftud
confequens Vltimum contradicit primo antece­
denti, quia non poteft veriori modo dari contra-
di&io, quam prarponendo negationem toti pro -
pofitioni.
Oppofitum arguitur per Ariftotelem in littera,
cap. a. vbi per hoc probat conuerfionem vniuer-
falis negatiux.
In quxftionc prim i videbitur quid requiritur i.
ad bonitatem confequentix.In fecundo videbitur Diuijio que-
ftionit.
quid confequentia , Sc qnaliter diuiditur ia fnas
Ipecies.Tcrtii de quxfico,& quarti adiungentur
quxdam al ix regulat.
Quantum ad primum eft fciendum, quid tri-*
plex eft modus dicendi. Primus me­
dus diemdi
Primus modus eft, quid ad bonitatem confe- tirca primam
quentix requiritur , & fufficit, quid impoffi- partem que.
bilc eft antecedens efie verum , Sc confequens flionii.
falfum.
Se
 Qu^ftio X.
Secundus modus dicendi eft >quod ad boni ra­
tem confequentix requiritur, Sc fufKcic, qubd
impoilibile eft fic efle, ficut fignificatur per an­
tecedens >quin fic fit >fiCut fignificatur per con-
fcquens.
Tertius modus e ft, quod ad bonitatem con­
fequentix requiritur, Sc fufficic, quod impoffi-
bile eft antecedente, & confequentc fimul for­
matis , antecedens efle verum, Sc confequens
falfum.
Contra primum arguitur, qubd ifta confe-
quentia eft bona: Omnis propofitio eft affirmatius
igitur trulla propofitio eft negatiua j & tamen an­
tecedens eftpoflibile eile verum ,& impoilibile
eft confequens efle verum : igitur illud non fuffi-
cit ad bonitatem confequentix, Qubd ifta fit bo­
na probatur, quia ex oppofico confequentis in­
fertur oppofitum antecedentis ; quia fi aliqua
propofitio eft negatiua, fequitur quod non om­
nis propofitio eft affirmatiua, qux eft oppofita
antecedentis. Et quod antecedens poifit cue ve­
rum, patet per corruptionem omnium propofi-
tionum negatiuarum. Sed qubd confequens non
poilic efle veram, probatur, quia confequens eft
vna propofitio negatiua; igitur quotieicumque
ipfa e ft, ipfa eft fa lfa :& tamen non pollet efle
yera,nifi ipfaexiftente,igitcr fequitur, qubd nun­
quam poterit efic vera.
Contra fecundum modum arguitur, fuppo-
nendo, qubd ad veritatem propofitionis negati-
ux non requiratur aliquid fic efic; fed fufficir,
qubd non fit ita, qualitercumqueaifirmatiua fibi
contradi&oria fignificat cile, fi ipfa edet: tunc
fi illud fufficeret ad bonitatem confequentis, fe-
queretur,qubd ifta confcquentia cflet bona -.Nul­
la chtmera eft loircoctrum\igitur homo eft aftnustc\uod
eft falfum; quia antecedens eft verum , Sc confe­
quens falfum j quia impoilibile eft fic eile, ficut
fignificatur per antecedens, quin ita fit, ficut fig­
nificatur per confequens; Sc hoc per te fuificit ad
bonicatem confequentixrigitur confcquentia di-
<fta fuit bona.
Contra tertium modum arguitur, probando
qubd hoc non fuificiat ad bonitatem confequen­
t ix , quia fit aliqua confequentia, cuius tam an­
tecedens’, qu^m confequens eft neceflarium, &
tamen illa confequentia non valet, igitur hoc
non fuificit ad bonitatem confequentis. Tenet
confequentia,quia ex quo tam antecedens,quikm
confequens eft neceilarium, impoilibile eft quod,
antecedente, Sc confequente fimul formatis, an­
tecedens fit verum, & confequens falfum ,quia
confequens npn poteft eile falfum,ex quo eft ne­
ceflarium. Probatur antecedens de ifta, Dem eft\
igitur ifta confequentia non valet, demonftratd
eadem. Certum eft, quod ifta confequentia non
valet, vt eft poifibile eam valere, quia tunc con­
fequens eilet falfum,& antecedens verum in bo­
na confequentia. Et quod antecedens fit necef-
farium, notum eft: fed qubd confequens fit ne­
ceflarium, probo ; quia impoilibile eft didam
confequentiam valere, igitur ncccile eft, fic ef-
fe , qualitercumque confequens fignificat, quia
confequens non fignificat aliud, nifi qubd ifta
confequentia non valet, & hoc de (Ignificatione
materiali terminorum, & de iignificatione for­
mali fignificat hanc eile veramjhxc confequentia
non valer,& fecundbm vtramque fignificationem
confequens eft neceilarium.
Dico igitur,qubd ad bonitatem confequentix,
287
requiritur, Sc fufficit vltimus modus, fcilicet im-
pofllbile eft, amaccdcntc, Sc confequentc fimul
form atis, qubd antecedens fit verum ,& confe­
quens falfum, excepto vno cafu, fcilicet vbi fig-
nificatum confequentis repugnat fignificationi
nots confequentis, ficut coniundionis, qux de­
notat confequentiam efic,ficut in ptxcedcmi at-
gumento. Ynde in prxdida confequentia ifta di-
d io igitur, denotat confequentiam efic bonam:
cui demonftrationi, vel fignificationi repugnat
fignificatum confequentis : igitur non oportet
qubd in ifto cafu confequentia fit bona. & ‘hxc
deprimo.
Quantum ad fecundum , notandum qubd
Confequentia eft propofitio hypothetica, compofita ex
antecedente, & confequente, mediante coniunttione
conditionali , vel rationali, qua denotat, quod impof-
fibile eft ipfis , fcilicet antecedente , & confequente
fimulforrmatit, quod antecedentfit verum, <jr confe­
quensfalfum , Sc tunc fi ita fit ficut ifta coniundio
denotat, tunc confequentia eft bona, Sc fi non,
tunc confequentia non valeu Et dico notabiliter
qubd antecedentfit virum : Sc non debet dici,qubd
antecedens poflit efle verum, quia in prxdida
propofitione, omnispropofitio eft affirmatiua ; igitur
mUa eft negatiua, ancecedente, & confequente
fimul formatis, antecedens poteft efle verum, Sc
confequens non poteft efle verum , tamen im-
poflibile eft, qubd antecedente, Sc confequente
nmul formatis, antecedens fit verum, Sc confe­
quens falfum,quare femper confequens repugnat
antccecedenti,igitur confequente exiftente,fem­
per antecedens eft verum.
Secundb notandum, qubd confequentia fic
diuiditur; quxdam eft materialis , quxdarn for­
malis. Conftquentia formalis eft illa , qua tenet in
omnibus terminis, flante confimili dtffofitione, <£*
forma terminorum. Et vocantur termini inpropo-
fito, fu b ied a,& prxdicata propofitionum; vel
partes fu bied i, Sc prxdicati : fed ad formam
confequentix pertinent omnia fyncategoretna-
ra pofita in confequentia , vt coniundioncs,
figna vniuerfalia, particularia, negationes,& hu-
iufmodi.
Secundb ad formam confequentix pertinet
copula propofitionis, &ideb non eft eadem for*
ma confequentix ex propofitionibus, quarum
copula eft de ineftey Sc quarum copula eft de modo,
Tertib ad formam pertinet multitudo p rx-
miflarum, affirmatio, Sc negatio propofitio­
num , Sc huiufmodi, Sc ideo non eft eadem for­
ma arguendi ex affirmatiuis, Sc negatiuis, & ita
de aliis.
Confequentia formalis fubdiuiditur,quia qux­
dam eft, cuius antecedens eft vna propofitio ca-*
tegorica, vt 'tonuerfio yiquipollentia, Sc hniufmo-
di. Alia eft, cuius antecedens eft propofitio hy­
pothetica , Sc quilibet iftorum modorum poteft
lubdiuidi in plures alios modos.
Sed confequentia materialis eft ida, qua nots to­
net in omnibus terminis, retenta confimili diffofitio-
ne, & form a, ita qubd non fiat variatio nifi ter­
minorum ySc talis eft duplex , quia quxdam eft
vera fimpliciter, Sc alia eft vera, vt nunc. Con­
fequentia vera fimpliciter eft illa , qua poteft reduci
adformalem yperafjumptionem vnitupropofitionis ne -
ceffaria ; Sc fic ifta eft confequentfa marcrialis
bona fimpliciter, Homo currit-,igitur animal currit,
Sc reducitur ad formalem per illam neceflariani,
Omnis homo eft animal. Et ifta fubdiuiditiir iit
X 4 mulca
 288 Super lib.I. Priorum
multa membra fecundum diucrfitatem locorutn
Dialedicorum.
IO . Sed confequentia materialis bona vt nunc, eft illa,
qua poteft reduci adformalem, per ajfumptionem ali­
cuius propofitionis contingentis vera; & fic pofito,
quod Socrates eft albus, ifta confcquentia eft bo­
na,vt nunc,Socrates currit; igitur album currit,quii
reducitur ad formalem per illam confingentem,
Socrates efi albtu. Patet igitur quid fit confequen­
tia,& qualiter diuidatur,& hxc de fecundo.
11. Quantum ad tertium, ponuntur conclufiones.
}. Pari qui- Prima eft.qubd quando ad antecedens fequitur
Jlionit.
confequens, non oportet quod ex oppolito con­
Prima con­
clufio. trario confequentis, fequatur oppofitum contra­
rium antecedentis,& fi fequatur, tamen hoc nbn
ftifficic ad bonitatem confequemiar. Prima pars
probatur , quia fequitur, Nullum animal eft homo;
igitur nullus homo eft animal ; & tamen arguendo
ex contrario confequentis, ad contrarium ante­
cedentis,non valet confequentia,ficurnon fequi-
rur,Omnis homo eft animal-,igitur omne animal eft ho­
mo. Et per idem probatur fecunda pars, quia non
fequitur, quod ifta confcquentia valeat, ex hoc
quod ad contrarium confequentis fequatur con­
trarium antecedentis.
It. Secunda conclufio eft,quod in omni bona con'
Secunda eon- fequentia, ad oppofitum contradidorium confe­
clnjio . quentis,fequitur oppofitum contradidorium an­
tecedentis.Probatur per definitionem bona: con-
fequentiar, & fit A antecedens, & B confequens,
tunc per definitionem fequitur quod A , & B
fimul formatis, impoflibile eft A cile verum, &
confequens falfum , igitur impoflibile eft, quod
contradidorium confequentis fic verum,& con­
tradidorium antecedentis fit falfum ; igitur per
definitionem confequentia: , contradidorium
confequentis erit antecedens ad contradidorium
antecedentis:& habetur propofitum.
Tertia conclufio eft, quod quando ad antece­
*?•
Terna etn- dens fequitur confequens , oppofitum confe­
clojio. quentis repugnat antecedenti. Probatur, quia
oppofitum confequentis non poteft fimul Itare
in veritate cum antecedenti; igitui repugnat fibi.
Tenet confequeutia per quid nominis repugnan­
tia: , & antecedens apparet; quia oppofitum con­
fequentis infert oppofitum antecedentis , per
pr.xdidam regulam; igitur cum oppofitum an­
tecedentis repugnet fibi,fequitur etiam quod
oppofitum confequentis repugnabit fibi, licet
non eodem modo. Patet igitur qualiter ex op-
pofito confequentis infertur oppofitum antece­
dentis, & harc dc tertio.
I4 . Quantum ad quartum , eft Prima conclufio,
I. P«« £#*- quod ad quamlibet propofitionem implicantem
Ilient*. contradidionem dc forma,fequitur quaelibet alia
Prima coclu- propofitio in confcquentia formali. Verbi gratia,
fi».
ad iftam , Socrates eft, & Socrates non eft, qua: im­
plicat contradidionem de forma, fequitur ho­
mo eft aftnus, vel Baculus ftat in angulo, & fic dc
quocumque. Probatur, quia fequitur, Socrates eft,
& Socrates non eft; igitur Socrates non eft. Quia a
copulatiua ad alteram eius partem eftconfequen-
tia formalis, tunc referuerur illud confequens,
poftea fequitur , Socrates eft ,& Socrates non eft',
igitur Socrates eft, per eandem regulam : 8c ad
i Itani, Socrates eft, fequitur , igitur Socrates eft, vel
homo eftaftmts. Quia quarlibet propofitio infert
feipfam formalitcr cum quacumque alia in vna
difiundiua, tunc arguitur ex confcqucnte , So­
crates eft, z clhnmo eft aftnus ,ftd Socrates non eft,
vt referuatum fuit prius, -igitur homo eft aftnus; &
ficut arguitur de ifta: ita poteft argui de quacum-
cumque alia,omnes enim ifta: confequentia: fune
formales.
Secunda conclufio eft,quod ad quamlibet pro­ *r-
pofitionem impoflihilem, fequitur quadiber alia Secunda con-^
propofitio, non confequentia form ali, /ed bona clnjio.
confequentia materiali fimplicitcr.Probatur,quia
illa con fequentia eft bona /impliciter, quae poteft
reduci ad formalem per aflumptionem tantam
vniuspropofitionis neceflaria:: fed confequentia
qua ex impoflibili infertur alia propofitio, qua­
cumque fuerit illa,poteft reduci ad formalem per
aflumptionem vnius propofitionis necdiaria:;
igitur talis eft bona confequentia fimpliciter.Ma-
ior patet per definitionem confcquentia: fimpli-
c is, & bona:. Minor probatur, quia talis confe­
quentia reducitur ad formalem per alliiniptio-
nem comradidoria: illius propofitionis impofli-
bilis , cuius contradidoria eft neceflaria. Verbi
gratia, dicendo quod adiftain, Homo eft aftnus,
fequitur quarlibet alia propofitio, in bona confe­
quentia fimplici,vt fequitur, Homo eft aftnus,igitur
tu es Roma, quia capiatur contradidorium ante­
cedentis, tunc fequitur, Nullus horno eft aftnus, &
homo eft aftnus; igitur nullus homo eft aftnus. Simili­
ter fequitur, igitur homo eft aftnus,'a. copulatiua ad
alteram partem. Similiter fequitur, Homo eft aft-
vtts; igitur homoeft aftnus , vel tu es Roma ,ftd nullus
homo eft aftnus, vt iam referuatum eft , igitur tu es
Roma, & habetur intentum , Sc ficut arguitur dc
ifta,ita poteft argui dc qualibet alia.
Tertia conclufio,quod ad quamlibet propofi­ \€.
tionem fequitur propofitio neceflaria bona con­ Tertia con-
clnjio.
fequentia fimplici, fed excepto cafu przdi&o,
vbi fignificatum confequentis repugnat fignifi-
cationi notae confequentia:. Probatur conclu­
fio , quia ad antecedens fequitur confequens,
ad oppofitum confequentis /equitur oppofitum
antecedentis; fed ad propofitionem impoffibi-
lem fequitur quzlibet alia propofitio ,• igitur ad
cuiuflibet propofitionis contradidoriam fequi­
tur contradidorium propofitionis impoflibilis:
& cum quzlibet propofitio fit alteri contradi­
doria, fequitur quod ad quamlibet fequatur con­
tradidorium propofitionis impoflibilis: Sc cum
ifta fic neceflaria, fequitur qudd ad quamlibet
propofitionem lequicur neceflarium, & habetur
intentum.
Quarca conclufio eft, quddad quamlibet pro­ , 7*
pofitionem falfam, fequitur quarlibet alia pro­ Quarta con-
pofitio in confequeutia bona materiali vt nunc. clufio.
Probatur, quia illa eft bona confequentia mate­
rialis vt nunc, qua: poteft reduci ad formalem
per aflumptionem propofitionis contingentis;
fed confequentia per quam ex vna propofitio-
ne falfa fequitur alia, quxeumque fuerit illa,
poteft reduci ad formalem, per aflumptionem
vnius propofitionis vera: contingentis ; igitur,
&c. Maior patet per definitionem confequen-
tiar materialis vtnunc, & minor probatur exem-
plificando, pofito, quod Soctates fedeat, di­
co , quod ad i(iam,Socrates monetur, fequitur qux-
libet alia propofitio in bona confequentia ma­
teriali vt tume, quia per contradidoriam illius,
Sccrates monetur,qua: eft vera , ifta confequen­
tia poteft reduci ad formalem, vt capiendo iftam
copulatiuam , Socrates monetur, & Socrates non
mouetur,ad quam fequitur formaliter quslibct
fua pars,ficut prius procedebatur.
Quinta
 Qtjceftio X I.
Quinta eonclufio,quod omnis propofitio vera
fequitur ad quacumque aliam propontionem, in
bona confequentia materiali, vt nunc. Probatur,
quia quando ad antecedens fequitur confequens,
ad oppofitum confequentis fequitur oppofitum
antecedentis: fed ad quamlibet propontionem
falfam , fequitut quxlibet alia propofitio in bo­
na confequentia , vt nunc\ igitur ad cuiuftibec
propofitionis contradi&oriam , fequitur contra­
dictorium propofitionis falfx. Modb contra-
diCtoria propofitionis falfie e(l vera ; igitur ad
quamlibet propofitione fequitur cuiuflibet pro­
pofitionis Falfx contradictorium. Et cum quae­
libet propofitio vera fit cuiuflibet falfie contra­
dictorium, fequitur, qubd quxlibet vera fequitur
ad quamlibet aliam propofitionem, & habetur
intentum. , Patet igitur quomodo ad impoffi-
b ile , fequitur quodlibet quandoque formali-
te r, & in aliis materialiter folum , fcilicet vbi
impoflibile non implicat formalitet contradi­
ctionem.
Nunc ad rationem, ad primam dico, quod de­
bet intelligi de contradictorie oppofito, & non
de contrarie oppofito.
Ad fecundam,hoc eflet,quia oppofitum confe­
quentis repugnaret antecedenti, concedo, & di­
c o , qubd ifta, Tantum Pater eft, repugnat fibi
ipfi , quia implicat contradictionem , fequitur
enim ,N on tantum Paterefi; igitur Pater e fl,& ni­
hil aliud d Patre e fi, & ad iftam, Pater e fi, fe­
quitur ifta, filius eft-, igitur diCta propofitio repu­
gnat fibiipfi.
Ad tertiam, concedo primam 'confequentiam,
Sc d ico , quod oppofitum confequentis infert
oppofitum antecedentis: vnde propter hocquod
ifte terminus, hemo, eft generis communis, non
debet inferri, omnis homo currit ; igitur quidam ho­
mo currit, fed debet inferri indefinita remoto
•ligno , vt omnis homo currit i igitur homo currit.
Et fi apponatur fignum ,tunc debet fumi difiun-
Ctiufc in inafculino genere, vel in foeminino : vt
omnis homo currit; igitur quidam, vel quadam ho­
mo currit.
Ad quartam, negatur confequentia. Ad pri­
mam dico, qubd ex oppofito confequentis infer­
tur ifta difiun&iua, Non tu et aftnus, vel tu non es
afrnus, fed tunc ifta difiunCtiua eft diftinguenda,
penes fallaciam compofmonis,& diuifionistquia
vel ifta negatio non, qux praecedit totam copu­
lam difiunCtiuam,cadit fuper primam partem dif-
iun&iux folum,& ficeft fenfus diuifus,&eft vna
difiunCHua , quia fequitur ex oppofito praediCfci
confequentis. Si verb capiatur in fenfu compofi-
t o , tunc illa negatio non cadit» fupra difiun&io-
nem,& non fupra aliquam partem difiun&iux>&
fic non eft difiun&iua, imm'6 potius copiilaiiua,
cum xquipolleat hypothericx copulatius, 8c vt
fic non fequitur ex oppofito di<fti confequentis.
'Et fic diftum ad quxfitum fit.
Qjr a s t 1 o XI.
Vtrumfillogifintu expofitorius teneat
gratia firma.
Occam $ p.Leg.e. 16. loan. a Magift. hie 7.7 .$,i.duiitatur.
Tartar. hieJub.y Fonfcca lib.mftU.c.-Lyf? »4. Hurcado
dijp lO.L0j.fffl.14. Auerfilib.inftit.tr*ff.4.t*p.\4.0 ‘ I J •
.funi.c.-j.
289
A Rguitur qubd non, quia ifta confequentia
non valet,Socratis cappa eft alba, Socratis cap^
pa eft nigra; igitur nigrum eft alium, qux prxraiffx
funt verae, & condufio falfa, 6c tamen eft ifte fyl-
logifmus expofitorius,quia medium eft terminus
diferetus.
Similitet non fequitur, Ifle homo eft bonus, ifte
homoeft malus, diucrfis dcmonftratis ; igitur bonum
eft rnalum.
Secundb, quianon fequitur, Ifle homo,vel aftnus
eft aftnus * ifle. hom ovel afrnus eft hemo 5igitur hemo
eft aftnus.
Tertib, quia non fequitur, Ifle homo eft animal»
ifle homo eftnon omnis homo; igitur non omnis homo
eft animal.
Quartb , quianon fequitur ,Jfle homo eft ani­
mal , ifle hamo eft nudus aftnus *, igitur nullus afinm
eft animal.
Item , non fequitur, Ifla Sequanafuit a centum
annis, ifla Sequana eft hacaqua; igitur hac aquafuit
d centum annis, qnod eft faJfum, quia forte gene­
rata fuit per pluuiam non eft diu, aut per fontes.
Iterum non fequitur, Hac EJftntia diuina eft
Pater, hac EJftntia diuina eft Filius figitur Filius
eft Pater.
Item , in fyllogifmis negatiuis non fequitur,
Jfle homo eft animal»ifle homo non eft aftnus-, igitur
aftnus non eft animal.
Oppofitum arguitur per Ariftotelem hic c. 1.
qui videtur probare conucrfionem vniuerfalis
negatiux per fecundam regulam. Similiter pro­
bantur fyllogifmi tertiat figura: per fyllogifmum
expoficoriuni, & tenent virtute illius regulx,
Quacunque vnt,& eidejunt eadem,interfefunt eadem.
In ifta quxftioiic videbitur cx quibus terminis
fit fyllogifmus expofitorius, & quid fit, fimilitcr
qualiter tenet gratiaforma?, tam in affiriuatiuis,
qukmin negatiuis.
Notandum eft , qubd Syllogiftms expofitorius eft
ille,cuius medium eft terminus diferetusJScd eft notan­
dum , qubd triplex eft terminus diferetus jvnus
qui fignificar vnam folam rem , ita qubd fux fig-
nificationi repugnat fignificare quamlibet diucr-
farum rerum, fine noua impofitione, vel demon-
ftratione.
Alio modo dicitur terminus diferetus,qui fup-
p on it, vel fignificat vnam rem fingularem , cum
hoc tamen fignificat, quamlibet diuerfarum re­
rum, quibus illa res lingularis eft eadem. V.g.ifte
terminus, hac'EJftntia diuina , dicitur terminqs
diferetus, quia fignificat vnam folam rem fingu­
larem , qua: tamen cuilibet diuerfarum rerum eft
eadem. Et tertio modo dicitur terminus difere­
tus, vt ifte terminus Sequana, vel confimilis, qua:
fecundum Grammaticos eft terminus diferetus*
eo qubd eft terminus fingularis, & pronrix qua­
litatis,& tamen ifte terminus fignificat fuccefliub
quamlibet diuerfarum rerum fine noua impofi-
fion e; quia nunc fignificat aquam, qux nunc eft,
& poftea fignificabit aquam, qux poftea erit ojn-
nino diuerla ab ifta, tamen iftx aqux habent, vel
habuerunt, Vel habebunt aljquani vnionem c.d
inuicem p rop ter continuam fucceflioncm par­
tium, fibiinuiccm.
Tunc fecdndum iftam deferiptionem aliqui
foluunt quxftionem, firpponendo , qubd termi­
nus,primo modo didus difcrctus,cft propricdif-
cretus, & alij minus proprie, tunc dicunt, qubd
fyllogifmi fa&i ex terminis diferetis primo mo­
do fine fyllogifmi boni gratia form x, fed fi fiant
cx
 290 Superlib.I. Priorum
ex aliis terminis non vere, ficut argutum fuit an­
te oppofitum de Edentia diuina>& de Sequana.
Contra iftud arguitur, quia tunc fequeretur,
quodSyllogifinus expofitorius non edet confc-
quentia formalis.Confequens cft falfum propter
duo. Primo, quia pcrSyllogifmumexpofitorium
probatur conuetfio vniuerfalis negatiux, quae
conuerfio eft formalis confequentia. Secundd,
quia per ipfum probantur Syllogifmi terti* figu*
rx , qui lunt confequentix formales : modo fi
Syllogifinus expofitorius non edet confequentia
formalis, iam confequentix euidentiores proba­
rentur perprincipium minus euidens. Probatur
confequentia, quia Syllogifinus expofitorius non
tenet gratia difpofitionis, vel fornix propofitio-
n'um,-3c terminorum,fed prxeise gratia termino­
rum,qui fic, vel fic fignincarent,& hoceft tenere
gratia materix, vt patet ex prxcedenti quxftione.
f* Ideo dicendum eft aliter,quod Syllogifinus ex­
Prima con- pofitorius tenet gratia formx in omnibus termi­
clufio Doffo-
ris.
nis,dum tamen prxmiflx regulentur debite, pet
dici de omni, vel dem llo, ita qubd terminus dif-
crenis diftribuarur mediantibus iftis di&ionibus,
quod eft, vt ifta, Socrates currit, debet refolui in
iftam , omne quod eft Socrates, currit, & tunc Syl-
logifmus expofitorius eft confequentia formalis.
6. Nota tamen, quod ifte cui certum edet,, quod
nulla res edet eadem cuilibet plurium rerum,po­
neret Syllogifrmimexpofitorium confequentiam
formalem,fine huius regulatione per dici de omni,
vel de nullo, ita quod apud ipfum ifta confequen­
tia edet formalis, Hic homo eft Socrates, hic homo
currit j igitur Socrates currit, fine hoc, quod ali­
qua ptemiiTarum diftribueretur negatiuc, velaf-
firmariue.
Et dico notabiliter, cui ejftt certum, & non, cu‘
edet euidens, quia certitudo fe habet in plus,
quam euidentia. Nam certitudo eft ad quamlibet
partem alicuius pro politionis , & poteft ede rc-
fpeiftu erroris , ficut refpedtu veritatis, fed nihi
eft euidens ni fi verum. Et iftufn modum faluandi
Syllogifmum expofitorium, quod fit confequen­
tia formalis, pofuit Auerr. Commentator fuper
iftuin librum.
7- Tunc in fpeciali de Syllogifmo expofitorioaf-
Stennda con- finnatiuo dico , qudd in qualibet trium figura­
tlujio.
rum poteft fieri bonus Syllogifinus expofitorius
affirmatiuus. Exemplum primx figurx , Socrates
eft mufictu , album eft Socrates ; igitur album eft mufi-
' cum. Item, in diuinis fequitur , Hac EJJentia di-
uina eft Pater, Filius eft hac Ejfentia diuina ; igitur
Filius cft Pater, pofito quod prxmidx regulentur
per dici de anni, &: tunc maior cft falfa,ficut con-
clufio, vnde ifta cft falfa: Omne quod eft hac Ejfen-
tia diuina eft Pater,quia Filius eft aliquod,quod eft
hxc Edentia diuina, & tamen Filius non eft Pa-
ter.Itcm, fiat exemplum de iftis terminis Sequa­
na, 8c huiufmodi. Sequanafuit a centum annis, hac
aqua eft Sequana-,igitat hac aquafuit a centum annis.
Quia fi maior diftribuatur, debet fic diftribui:
' Omne quod eft Sequana, velfuit Sequana ,fu it a cen-
'tum annis,& maior edet falfa. Similiter poteft di­
ci concedendo iftam j Hac aquafuit acernum annis,
quemadmodum ,Jk ifta, Sequanafuit a centum an­
nis, quia vtrobique^eftcinfimilis identitas, Icili—
cet fecundum continuam fuccefllonem partium.
Exemplum fecundx figurx, vt jttbum eft ifte
homo , mufteum eft iftfhdtoo; igitur' muficum eft al­
bum , reducitiir ad primam figuram per conuer-
fionem maioris.- -
Exemplum tertix figurx arguendo fic,Iftehonte
eft albus,ifle homo eft Grammaticus; igitur Gramma­
ticus eft albus, & reducitur ad primam figuram per
conuerfioncm minoris.
Tunc de Syllogifmo expofitorio tiegatiuo di­
co,quod Svllogilinus expofitorius negatiuus va­
let in prima figura gratia formx,maiore exiftente
negatiua.
Comrd,quia non fequitur,//?^ Pater non eft F i­
lius ,hac ejfentia eft Puter,ergo hac ejfentia no eft Filius.
Refpondeo,quod confequentia eft formalis,&
ficut concludo eft falfa, itafim iliter&m aior, fi
reguletur per dici de mtllo, vnde maior eft falfa,
N ih il quod eft iflc Pater, eft Filius, quia edentia di­
uina eft ifte Pater qux cft Filius.
Secundo dico, quod Syllogifinus negatiuus
non valet in prima figura, fi minor fuerit negati-
u a, & caufa eft, quia fi minor fuerit negatiua, &
maior aditmariua, tunc maior extremitas non eft
difttibura in prxmidis, immo ftat determinate,
& tamen ftat confuse, & diftributiuein conclu-
fione, modo ex non difttibuto nunquam fequi­
tur diftributuni, gratia formx. Verbi gratia, non
fequitur, Ifte homo eft animal, quidam aftnus non eft
ifte homo ; igitur quidam aftnus non eft anitnal,immd
ftat,qu6d omnis afinus eft animal.
Tertio dico,quod talis Syllogifinus bene valet
ad concludendum indire&e. V.g. Ifte homo eft ani­
mal, quidam afinus non eft ifte homo; igitur quoddam
animal non eft aftnus.E t per idem poteft dici de fe­
cu n d a^ tertia figura.
Ad rationes.Ad primam dico,quod ifte termi­
nus complexus, Socratis cappa, qui eft medium
didti Syllogifmi, non eft terminus diferetns, im­
mo eft terminus communis,ideo non eft Syllogif-
mus expofitorius.
Ad fecundam dico, quod non eft Syllogifinus
expofitorius, quia terminus diferetus qui eft ibi
medium, non fignificat, vt demonftrat idem in
vtrdquc prxmiila, ideo medium fumiturxquiuo-
cc in maiori, & minori propter diuerfitatem de­
ni nftrationis.
Ad tertiam dico , quod debet concludi j igitur
aliquid quod eft non omni-s homo eft animal.
Ad quartam,dico,quod debet inferri ifta$/j»V*0*
aliquid quod eft nullus aftnus cft animal,
Ad quintam,negatur confequentia,tamen nul­
la illarum edet concedenda, fi fumeretur diftri-
butiuc,& tunc valeret confequentia.
Ad alfasdiftuin cft in quxftione. Et fiefit di-
ftumad qux fi tum.
Q ^v a s t i .0 XII.
Utrum omnis propojitio ^vniuerjalis ne*
gatiua conuertaturjtmpliciter?
Auer. in c.i.huius.bonimhie f . f . B f l g o l i n u s / » fuis annet.ad
hunc lib B u r a n a inc.i.huiw. O c c a m x.p.Log.c.n. P e t r u s
Hify.trscl.1 Jum.Tzmi.in expoJit.cap.$.huitc*.^qusritur
virum rrguU.&e.Conlmb.hie e .i . F o n f e e a inf.it.Dialtlf.
lib.^.c.i. livittxdo dijp.4. fumPt.feS. 5. Rutlius hic top.3,
Comp\.lib.i.fHrmn.cap.7.
A Rguitur quod non , quia vniuerfalis affir-
matiua non conuertitur fimpliciter. igitur
nec vniuerfalis negatiua. Tenet confequentia,
quia afiumatiuacft pbtenriorminferendo, cuius
fignum eft, quia ex puris affirmariuis bene fequi­
tur conclufio,fcd nunquam ex puris negatiuis.
Se
 Q u ^ ftio X II.
Secando, quia ifta eft vniuerfalis negatiua,
ot/mis homo animal non eft, Sc tamen non comicrri-
uir (impliciter : igitur non omnis vniuerfalis ne-
gatiua conuertitur (impliciter. Maior probatur,
quod lic vniuerfalis, quia ibi fubiicitur terminus
comunis (Igno vniucrfali determinatus,fcd quod
(It negatiua apparet, quia copula negatur. Sc mi­
nor apparet,quia fua conucrtens eft falfa,fcilicec
ifta, Nullum animal eft homo, Sc (i dicatur quid de­
bet couuerti in iftam, Omne animal homo non eft,
ita quid prxdicatum (it non diftributum in vna,
ficut in reliqua, hoc non valet, quiaifta, Omnis
phoenix animal eft,c(i vera, (i (ic conucrterctur,fua
conucrtens effet falfa,fcilicet, Omne animal phoe­
nix non eft.
Tertio, quiaifta eft vero.,Nullum generandum eft
homo, Sc tamen fua conucrtens eft falfa, fcilicet,
Nullus homo eftgenerandus.
Quarti», quia ifta eft vera,fcilicet,Nullo homine
curr ente,tu es aftntts, quia fua contradictoria eft fal­
fa,fcilicet ifta, Aliquo homine currente tu es afinus, Sc
tamen fuaconuertcns eftet falfa, fcilicet, Tu es
aftntts nullo homine currente.
Quinto, haec eft vera, N hIIus homo eft mulier, Sc
tamen fua conucrtens eft falfa, fcilicet NuUamu-
lier eft homo.
Item, ifta eft vniuerfalis negatiua, Nullus equus
eft Socrates, Sc tamen non conuertitur (impliciter,
quia dicendo,Nullus Socrates eft equus,iam eftet in-
congruitas,quia terminodifcrcto non competit
diftributio.
Item ifta , Nullus homo eft omnis homo, non con­
uertitur (Impliciter, quia male diceretur, Nullus
omnis homo eft homo, quia (Igno vniuerfali non po-
tcft addi diftributio.
Oppofitum arguitur per Ariftotelem in litte­
ra, cap.i.
, In qtixftione videbitur primo quid eft Comer-
fto, Sc qua: vniuerfalis negatiua conuertitur. Se­
cundo videbitur de quibufdam regulis, (iue cau-
relis obferuandis in conuerftonibus quarundam
propolitionum.
Quantum ad primum notandum, quid conuer-
fto , feu conuertere eft facere de fubietfto pradica­
tum , & econtra, cuin neccftitate confequentix.
Per hoc quod dicitur de fuhieElo eradicatum, &
econtra, differt conuerfio a Sylloginno, Sc ab aliis
argumentationibus enthymcmaticis.Sed per hoc,
quod dicitur, cum necejfit.ue, differt conuerfio a
conuerfione particularis negatiua:, quia licet illa
fit tranfpofitio fubieCti ad prxdicatym,tame non
•ft conuerfio, eo quod non eft confcqucntia for­
malis. Ex quo fequitur,quod conuerfio eft quasdam,
propofitio hypothetica conditionalis , vel ratio­
nalis , cuius antecedens vocatur conuerfa, confc-
qucns vero eoimertens. Et ideo femper propofitio
qux datur conucrtenda, eft conuerfa, Sc alia per
quam conuertitur,eft conucrtens.
Secundo eft notandum,quod hypotheticis non
competit conucrti, fcd foliim propofirionibus
Catcgoricis,quarum aliqua funt de inejfe , Sc ali­
qua de modo. Illarum de inejfe, quxdam funt, in
quibus'ponitur aliquis terminus ampliatiuus fub-
ic & i, vel prxdicati, ad fupponendum non fo­
liim pro fuppofitis prxfemis temporis , im m i
etiam pro fuppofitis pollibilibus , praeteriti, vel
futuri : aut etiam pro fuppofiris cuiuftibct tem­
poris indifferenter. Aliqua: funt, in quibus non
ponitur huiufmodi terminus ampliatiuus, & il­
larum querdam Iunt, in quibus ponitur aliquis
291
terminus obliquus, & aliq u x quarum quilibet
terminus eft reiftus. De quibus omnibus dicen­
dum eft per ordinem, Sc primi de Catcgoricis,
in quibus quilibet terminus eft re&us fine am­
pliatione.
T e rtii notandum, quid duplex eft vniuerfalis
negatiua,quxdam cuius przdicatum diftribuitur,
vt Nullus homo eftaftntu. Alia in qua prxdicatum
non diftribuitur, vt quando prxdicatum praece­
dit negationem , ficut ifta , Omnis homo animal
non eft.
Nunc ponuntur conclufiones. Prima eft, quid
omnis propafiti* vniuerfalis negatiua, cuius
prxdicatum diftribuitur, poteft conucrti (impli­
citer in vniucrfalcm negatiuam. Probatur, quia
propofitio vniuerfalis negatiua,virtute (igni vni­
uerfalis (ignificat prxdicatum, pro quolibet fuo
fuppofito remoucri a fubie&o, pro quolibet fup­
pofito fubic& i: vt -patet per dici de nullo ; igi­
tur ficut vnum poteft rcmoueri a reliquo, ita c
conuerfo.
Secunda concludo eft, quod vniuerfalis ne­
gatiua, cuius prxdicatum non diftribuitur, non
poteft conuerti fimplicitcr in vniucrfalcm nega­
tiuam. Probatur , quia ifta non (ignificat prx­
dicatum remoucri £ fubiedhrpro quolibet fuo
fuppofito , &ideo talis eft conuertenda per acci­
dens in particularem negatiuam, vt iftz,Om nu
Phoenix animal non eft; conucrtenda .eft in iftam:
quoddam animal non eft Phoenix.
Quantum ad fecundum , prima regula eft. Si
in conuerfa implicctur aliquid in fubic&o, in co­
pula , vel in prxdicato , oportet aliquando illud
explicari in conucrtcntc, ad hoc quod fiat debita
conuerfio.
Exemplum de fubie&o,dicendo , Nemo eft aft-
ntu, debet explicari in conuertente, Nullus aftntu
eft homo, qftia in fubic&o implicabatur hoc to­
tum , Nullus homo, fimiliter ifta, Immediata fiint-
partes continui, debent explicari per iftam, Nullum
medium eft inter partes continui. Sc tunc debet con­
ucrti in illam , N ihil quod eft inter partes continui
eft medium.
Item ifta , N ih il, & Chimora fiint fratres,de-
bet explicari in iftam , Nullum aliquid,& Chimara
funt fratres, Sc conuertitur in iftam, N ulli fratres
funt aliquid, & Chimara, Sc confimilitcr exempli-
(icetur fuo modo de copula,& prxdicato.
Secunda regula eft,quod quandoque omne fig-
numpofitum a parte fubie&i in conuerfa , debet
manere i parte prxdicati in conucrtcntc, fcilicet
quando fubie&um eft terminus communis rcftri-
<ftus per fignum vniucrfalc ad vnum genus tan­
tum , Sc tamen fit communis generis, vt Nullus
homo eft mulier; igitur nulla mulier eft nullus hemo.
Tertia regula,quod quando oportet nuitare
fignum fecundum declinationem Grammatica­
lem propter diucrfitatcm fubiedti t vel prxdicati
in munero, vel in genere; vr ifta , Nullus homo eft
capra ; conuertitur in iftam, Nulla 'capra eft aliquis
homo,Sc fic ibi mutatur vnum genus in aliud.
Quarta'regilla, quid fignum pofitnm liparre
fubicfti, debet addi illi toti, quod fcquitur cepu­
lam, quando dc fubicfto fit prxdicatum , quia il­
lud totum fcquens eft prxdicatum , Sc quia
quandoque hoc non poteft fieri conucnienrer per
terminos iam politos : igitur oportet addere iftas
di&iones,quod eft,ad hoc quid conueiiientcr pof*
fit fieri diftributio , & hoc contingit ad propofi-
tutn in quatuor calibus.
Prim i,
 292 Super Iib.I. Priorum
Primo,quando praedicatum propofirionis vni-
7‘
uerfalis eft terminus difcretus, vt dicendo, N ul­
lus equus eftSocrates,bcnc poteft conucrti in iftam,
Socrates non eft equus, tamen ifta non eft conuerfio
fimplex. Ideo additis illis di&ionibus debet con-
uerti i n i ftam , N ihil quod eft Socrates eft equus.
Secundo, quando verbum ponitur in propofi-
tione, quod-uon habet participium fui temporis,
in quod poteft explicari,vt djcendo,Nullus homo
diligitur aJiso inimicoj quiaiftnd verbum, diligitur,
non hatfetparticipium prxfentis temporis,ideo
debet conuerti iniftam, A %<7 quod diligitur afuo
inimico eft homo.
Terti6, quando prxdicatum diftribuitur ne-
gatiue, vt ifta, Nullus homo eft nullum animal, con-
uertitur in iftam , N ih il quod eft nullum animal
eft homo.
Et quartd,quando prxdicatum diftribuitur af-
firmatiuc, vt, Nullus homo eft omnis homo, conuer-
uertitur in iftam , Nihilquod eft omnis homo, eft ho­
mo, Sc Ii fine aliqui modi inconfueti,tunc illi funt
rcducibiles ad iftas.
8 . Tunc ad rationes negatur confeotuentia , quia
A d argumi- licet affirmatiua Iit aeque potens quantum cft ex
ta. parte fubie&i, ficut eft vniuerfalis negatiua, non
tamen quantunVfcft ex parte prxdicati > eo quod
eius praedicatum non diftribuitur.
Ad alias di&um eft in quaeftione, Sc fic ditftum
ad quaelitum.
Qj/ A S T I O XIII.
V irum omnis propofitio particularis ajfir-
matitfd jpojjit conuerti/impliciter in
particularem ajjirm atiuam ?
Vide citatos qutjl.anteced.
A
I. Rguitur quod non; quia haec eft vera: A li­
Argumenta quod monHrumintenditur amatura, vt poteft
pro parte ne- ptobari expofitorie fic, Hoc intenditur a natura,
gatiua. hoc eft monftrum •, ergo monftrum intenditur a
natura, & tamen fua conuertens eflet falfa, quia
natura non intendit monftrum, vt patet i. Phy­
lleorum.
Secundo, quia ifta eft vera: Aliqua ftecies eft
homo, Sc tamen fua conuertens eflet falfa,fcilicet,
Aliquis homo eftfpecies.
Tertio , quia ifta eft vera , Tantum aliquod ani­
mal eft homo,Sc tamen fua conuertens eft falfa,fci­
licet, Aliquis homo eft tantum animal, inimo omnis
homo cft animal.
Q uarto, de ifta, Populus currit, polito quod
vna multitudo hominum currat, & ifta eft vera,
Populus currit, Sc ramen fua conuertens eft falfa,
fcilicet, Aliquod currens eftpopulus; v e l, igitur cur-
renseft populus, vel etiam ifta, Aliqua currentia
funt populis*; quia fi conuertatur in iftam, Aliqua
currentiafuntpopulus, tunc quxro de conuerfione
iftius, Exercitus eft rotundus, qua: non conuerti-
tur in iftam, Aliquod rotundum eft exercitus, nec in
iftam, aliqua rotunda funt exercitus, quia pqlfibile
eft exercitum efle rotundum,nulla re exillente ro­
tunda,qux eft in exercitu.
Quinto, ifta eft vera, M arcus, & Tulliusfunt,
polito quod ifta nomina, Marcus ,Sc Tulliusfint
lynonyma, Sc tamen fua conuertens cft falfa, fci­
licet, entiaf m Marcus,& Tullius, quia eadem res
eft, Marcus, Sc Tullius, nili poneretur quod dux
medietates eflent M arcus.ScTulliusS t d hoc non
valet,fuppofito,quod ifta nomina fuppenunt pro
vna re indiuifibili.
Sexto dubitatur de conucrfionibus propofitio-
num, in quibus ponuntur pronomina priinx,vel
fecunda: perfonx,vt dicendo, ego curro, tu legis, Sc
huiufmodi.
Oppofitum arguitur per Ariftotelem in ifto c .i.
Notandum, quod duplex inuenitur propofitio z.
particularis affirmatiua; quaedam cuius praedica­ Propofitio
tum cft terminus difcieuis,vt dicendo,Quidam ho­ particularis
affirmatiua
mo eft Socrates, Sc talis particularis fine aliquo ad­ dupltx,
dito non poteft conuerti limpliciter, fed per acci­
dens in vnam lingularem,vt in iftam ; Socrates eft
homo. Et dico notabiliter ,ftne aliquo addito, quia
fi addantur ifta: didliones, quod e/,tunc bene con-
uertirurfimpliciter in particulare affirmatiuam,
vt in iftam,Aliquid quod eft Socrates eft homo.
Tunc fit prima conclulio , quod ralis particu­ Prima «»•«
laris infert vnam vniuerfalem de terminis rranf- tlufio.
pofitis, excepto vno cafu. V. g. fequitur, Quidam
homo eft Socrates-,ergo omne quod eft Socrates eft homo,
tamen ynus cafuscft excipiendus, vbi vna res eft
eadem cuilibet plurium reru,ficut in dininis,quia
non fequitur, Hac Effentia diuina eft Pater, -ve1 e
conuerfo, Pater eft hac Effentia diuina, non fequi­
tur, igitur omne quod eft hac Effentia diuina eft Pater,
quia Filius cft hxc Edentia diuina, Sc tamen Fi­
lius non eft Pater. Sc propter iftum cafum debet
dici,quod confeqnentia non valet de forma, licet
bene valeat ccontra, ficut fequitur, Omne quodeft
Socrates currit; igitur Socrates currit.
Alia eft propofitio parti culatis, cuius,prxdica- 3'
tutn diftribuitur, vt ifta -, Quadam Luna eft omnis
Luna,Sc infert quandam vniuerfalem de terminis
rranfpofitiSjVt iftam,igitur omnis Luna eft Luna,<cu­
ius lignum eft, quia di£ta particularis fignificat
prxdicatum pro quolibet luo fuppofito ,*dici dc
iubie&o pro vno fuppofito fubietti-, igitur econ-
tra:ad fubie&nm pro vno fuo fuppofito porofldi­
ci de prxdicaro,pro quolibet fuo luppouto.Et di­
co notabiliter, infert, quia non conuertitnr in
iftam,eo quod aggregatum ex figno vniuerfali,3c
termino communi,.erat prxdicatum in prima, Sc
tamen folus terminus communis eft fubiedlum in
fecunda, Sc ideo nonconuertitur in iftam, igitur
aliquid quod eft omnis Luna eft Luna, qux eft parti­
cularis affirmatiua.
Item alia eft propofitio particularis,cuius prx­
dicatum eft termimis communis nondifttibutusj
Vt Quidam homo eft animal.
Et tunc eft fecunda conclulio, quod talis pro­ 4-
pofitio particularis affirmatiua conuertitnr /im­ Secunda cotr-
pliciter in particularem affirmatiuam. Probatur clftfit.
capiendo iftam particularem,Quidam homo cft ani­
mal. Probo,quod ad iftam fequatur, animal eft £0-
ffzojquia fi non fequitur,fit ifle homo, qui eft ani­
mal, Socrates, tunc arguitur fic ; Socrates eft homo,
Socrates eft animal; igitur animal eft homo, quod eft
propofitum,& tenet confequentia per illam:Qua­
cunque vni,& eidemfitnt eadem, interfifunt eadem.
Secundo, ifta confequentia eft bona, Ex cuius 5
oppofitoconfequentis fequitur oppofitum ante­
cedentis,fic cft ifta,vr patet;igitur.
Dubitatur qualiter couuettiturifta, Homo eft Lhlium .
fubicBum, li dicatur,quod in idum,fitbie&um eft ho­
mo,ium antecedens eft verum,confequcus falfiim:
quialy homo,ed prxdicatum in confequente.
Sccnndb, fi lignificat ifle terminus A hominem
quando ponitur a parce fubie£ti,& aftnrnn quando
ponitur
 Qusftio X I V .
pOiiitfot i parte przdicati, tahe conuertatur ifta
A eft homo, quz eft vera,quia per cafum politum,
fignificac idem pofitione, quod ifta, Homo eft ho-
nio, Sc tataen fua conuertens eft impoflibilis,fci­
licet, ifta, homo eft A , quod fignificac id«n quod
homo eft afinus.
T e rtii peto i te conuertere primam propofi-
tionem proponendam i m e, tunc propono tibi
iftam, tu non conuertes aliquam propoficionem,
ii conuertis eam, quia ipfa eft particularis nega-
tioa, quz nompoteft conuertirn non, hic eft con­
tra politum, quia politum erat quid debebas
conuertcre primam propoli cionem proponen­
dam im e,& ifta erat prim i propofita.
t. Dubium. Tertii,dubitatur de connerfione illius ; Regis
intereft benefacere. Item de ifta : Te decet hymnus
Deus in Sion, St huiufmodi, in quibus ponuntur
verba dcfeftiua.
6. Ad ifta, ad primum dico , quod ifta ,#Homo eft
d i i, dubiit. fubieEhtm, verincatur prout terminus1, homo, fup-
ponit materialiter pro Ce ipfo fubiefto in pro-
politione conueria, & ideo in propolitione con-
uertente debet conlimilicer accipi, Sc propter
hoc oportet conuertere circumloquendo per
verbum de praeterito, fcil icet in iftam, quodfuit
fubieElum, fcilicet in propolitione conueria, eft
ifte terminus homo.
Ad fecundum dico, quod cafus non debet ad­
mitti , vbi lignificatio rermini dependet ex veri­
tate , vel falUtate propolirionis , vel ex diuerfa
fituatione huius termini , aUt aliqua conllmili
conditione propofitionis, vel termini, quia na­
turale eft qudd veritas, & falfitas propofitionis,
& huius conditiones dependeant exfignificatio-
ne termini, & non e contra.
Ad tertium d ico, quod huius politio, feu pe­
titio dependens, non debet admitti nili fub con­
ditione ; quod non ponatur aliquid repugnans
politioni, vel polito m odo, huic politioni repu­
gnans eft , quod lit particularis negatiua; igitur
non eft admittenda:de aliis duobus dicetur poll-
ca,quando agetur de obliquis.
7 Tunc ad rationes. Ad primam dico, quod lo­
A i «rgu- co termini connotati, qui ponitur a parte fub-
tnenta. ie&i, a qua parte non appellat fuam formam,de­
bet accipi pronomen demonftratiuum,per quod
demonftretur illud , pro quo prius fupponebat
terminus connotatus, & ideo ifta, Monilrum in­
tenditur a natura, conuertitur in iftam, Aliquid
quod intenditur a natura eft hoc, demonftrato il­
lo , pro quo prius fupponebat ifte terminus mon-
ftrurn.
Ad fecundam dico , qubd k parte przdicati- fitio cuius przdicato additur diCio reduplica­
huius propofitionis fub intelligitur aliud, quod
debet exprimi. V. g. Per iftam , Aliqua fpecies eft
homo t fubintelligitur, quod aliqua fpecies eft ifte
conceptus homo , & tunc conuertitur in iftam,
Ule conceptus homo eft aliqua fpecies.
Ad aliam, tantum aliquodanimal,8cc.dico,qudd
xquipollet vni particulari negatiuz, fcilicet illi,
aliquod animal non eft homo, modb particularis ne­
gatiua non conuertitur. Vel poteil d ic i, qudd
conuertitur in iftam veram, igitur quodtantum eft
homo eft animal.
8. Ad aliam dico, quod illa , Populus currit, con­
uertitur in iftam ; Currentia funtpopulus. Et ifta,
Exercitus eft rotundus, dico qudd ibi debet fup-
pleri, exercitus eft rotundus exercitus, & facili
eft conuertere.
Ad aliam dico, qudd conuertitur in iftam,£or
Scoti oper. Tom. I.
293
eft Moretis & TuBius, vride illa copula, & , non
denotat diuerfitatem' rerum figriincataritm, fcd
terminorum figuificantium.
Ad aliam dico, qudd tales propoiitiones con-
ueriuntur i proferentibus. V. g. Dicens iftam.
Tu legis, debet eam conuertere in iftam, Legens
es tu: nec ifta' eft difformitas quantum ad perlo-
nam ta&am in conuertente, eo qudd perfona
fequitur verbum. Sed fi tales propoiitiones de­
beat conuerti ab aliis.qdnn i profetentibus,v.g.
dicens illam alicui, Tu legit, ille audiens, cui
loquetur, debet eam conuertere in iftam, Legens
eft illud, quodegofum, fcd vnus tertius audiens,cui
non fit locutio, debet eam conuertere in vnam,
cuius przdicatum eft pronomen tertiz particu-
\ x , Legens eft ille, dcmonftrando illum pro quo
fupponebat ly tu, antc.Et fic didfcum ad quxfitum.
Q ^ V JE S T I o X IV .
Utrum omnis propofitio ‘-vniuerfalis af­
firmatiua conuertatur per accidens in
particularem affirmatiuam 3 non
Jimpliciter in ‘vniuerfalem affirma*
tiuamf
V i d e c i t a t o s qtuft. 1 1 .
A
Rguitur quod non. Primd,quia propofitio I.
cxclullua eft vniuerfalis affirmatjua, Sc ta­ Argumenta
men conuertitur firnpliciter in vniuerfalem af- pro parte ne­
firmatiuam; igitur aliqua vniuerfalis affirmatiua gatiua.
conuertitur firnpliciter in vniuerfalem affirmati-
uam. Arguitur primo, quod fit vniuerfalis, quia
infert vniucrfalem;& ainrmatiua, quia infert af-
firmatiuam:& minor apparet;quia (equitur,Tim-
titm homo eft animal; igitssr omnis homo eft animal*
Secundo,quia propofitio exceptiua eft vniuer-
lalis affirmatiua,vt i(ta,Omnisprater Socratem cur­
rit, Sc tamen non conuertitur in particularem af-
firmatiuam, quia illa eft incongrua, Aliquod cur­
rens prater Socrates» eft homo, quia diCio exceptiua
fignificac per modum excipientis a roto vniucr-
fali diftriburo,aut a roto inccgrali, Sc ided ab vno
particulari non poteil fieri exceptio.
Tertio, quia propofirio reduplicatiua eft vn i'
uerfalis affirmatiua, vr omnis homo inquantum
animal eft fenfibile, Sc tamen non conuertitur in
particularem affirmatiuam, vt in iftam , quoddam
finjibile eft homo inquantum animal} quia propo­
tiua eft falfa, Sc inintelligibilis , vt paret in illo
primo.
Oppofitum arguitur per Arillotclem in illo
primo, cap.i.
Notandum, qudd quadruplicirerinucnicur pro- ».
poficio vniuerfalis. Quzdam cuius przdicatuin Propofitio
eft terminus diferetus, Sc illa conuertitur tripli­ •vniuerfalis
quadruplex.
citer. Vno modo in lingularem,vt illa, Omnis ho­
mo eft Socrates, conuertitur in iftam, Socrates eft
homo, vel etiam de przdicato diftribnto, vt So­
crates eft omnis homo. Alio modo in particularem
affirmatiuam,additis illis dicionibus, quod eft, vt
in iftam, Aliquid quod eft Socrates eft homo.
Tertio modo in vniuerfalem affirmatiuam, vt
in iftam, Omne quod eft Socrates eft homo,Sc hoc eft
verum, nili in vno cafu, fcilicet quando vna res
eft eadem cuilibet diuerfarum rerum.
V Alia
294 Stiper lib.I. Priorum
Alia cft propofitio vniucrfalis, cuius prxdica-
tum eft terminus communis diftributus affirma-
tiue, vt Omnis homo eft omnis homo, Sc talis con-
uertitur dupliciter. Vno modo in particularem
affirmatiuam, vt in i (tam , Aliquid quod eft omnis
homo cft homo, Sc ponuntur ibi iilae didtiones^/W
eft; ad denotandum, quod iftud totum, omnis ho­
mo,ft tenet cx pacte fubicdti in conucrtente,ficut
fe tenuit a parte prxdicati in conuerfa.
. Secundo modo conuertitur in vniucrfalcm de
terminis tranfpofitis,fcilicet in iftam; Omnis ho­
mo eft homo, qyod probatur capiendo exempla in
iftis terminis, Omne B eft omne A , igitur omne A
eft B , quia fi non fequitur, detur oppofitum con-
fequcnris, {cilicct,Quoddam A non eft B y tunc ifta
habet duas caufas veritatis. Vnam, qudd alter
i (torum terminorum pro nullo fupponar,& tunc
fic ifta eft vera, Quoddam A non eft B , ira c con­
tra , Gjuoddam B non eft omne A ,qua: eft oppofita
antecedentis. Alia caufa veritatis eft,quod quod­
dam B fit, Sc tamen non eft omne A , vel e con­
tra,& tunc fequitur oppofitum antecedentis,fci-
licer, quod non omne B eft omne A , SC per confe-
quens confequentia erat bona.
Alia eft vniuerfalis affirmatiua, cuius prxdi-
catum eft terminus communis di (tributus nega-
tiuc, vt Omnis homo eft nullus afinus, qua: conuer-
titur dupliciter. Vno modo in particularem af-
firmatiuam, vt in iftam, igitur aliquis qui eft nullus
afinus eft homo.
Alio modo in vniuerfalem negatmam,vt iftam,
Nullus afinus eft homo. Probo confequentiam, ad
affirmatiuam de praedicato infinito, fequitur nc-
gatiua de praedicato finito, vt patet 2. Periherm.
igitur ad iftam , Omnis homo eft nullus afinus, qua
eft dc pradicato infinito, fequitur ifta negatiira
de praedicato finito , qux eft , Omnis homo non eft
afinus, quae aequi pollet ifti, Nullus homoeft afinus.
Alia cft vniuerfalis affirmatiua,cuius praedica­
tum cft terminus communis non diftributus, Sc
de ifta intelligit Ariftoteles.Tunc ponuntur con-
c nfiones.
Prima eft, quod.nulla vniucrfalis affirmatiua,
cuius prxdicatum eft terminus communis non
diftributus , conuertitur fimpliciter in vniuerfa-
:em affirmatiuam.
Probatur intelligendo in confequentia forma­
li, quia non fequitur, Omnis homo eft animal, igitur
omne animal eft homo, quia antecedens eft verum,
Sc confequens falfum, & dico qptabiIicer,/«co«-
fiquentia formali , quia in tribus cafibus , poteft
comierri fimpliciter gratia materix.
Primus calus eft , quando antecedens eft im-
poffibile , & ideo fequitur, Omnis homo eft afinus,
igitur omnis afinus eft homo, quia ad impoffibilefe­
quitur quodlibet.
Secundus cafus eft, quando fubie&um,& prar-
dicatum funt termini conuerribiles , Sc ideo fe­
quitur, Omnis homo eft rifibilis, igitur omne rifibile
eJl horno.
Tertius cafus eft, quando inferius prxdicatur
affirmariuc de fuo fuperiori vniuerfalirer fum-
pto, Sc ideo fequitur ,Omne animal eft homo; igitur
omnis homo eft animal.
Secunda conclufio eft, quod omnis vniuerfa-
lis affirmatiua, cuius fubie&um eftxcrminus com­
munis diftributus, conuertitur gratia fornix in
particularem affirmatiuam,vt fequitur, Omnis ho­
mo eft animal; igitur quoddam animal eft homo. Pro­
batur,quia quando ad antecedens fequitur confe­
quens, quicquid fequitur ad confequens,fequitur
ad antecedens, Sc ideo ad vniuerfalem affirmati­
uam fequitur particularis affii^natiua fibi fubal-
ternata,ad quam particularem fequitur alia parti­
cularis affirmatiua,qux cft fua conuertens;igitur
illafequefiatur ad vniuerfalem.v.g.fequitur,0»2-
nis homo eft animal, ergo quidam homo eft animal, ad
quam per conuerfionem particularis affirmatiux
fequitur, Quoddam animal eft homo; igitur ifta fe-
quebatur ad vniuerfalem. Secundo,quia ifta con­
fequentia eft bona,ex cuius oppofito confequen-
ris fequitur oppofitum antecedentis,fed fic eft in
prxdi&a confequentia, vt patet.
Tertia conclufio eft, qudd omnis propofitio
vniucrfalis affirmatiuade terminis rettis, infert
exclufiuam de terminis trafpofitis.Probatur,quia
quxliber talis vniuerfalis infert exponentes ex-
clufiuc de terminis tranfpofiris; igitur etiam in­
fert exclufiuam. Tenet confequentiajquia cxclu-
fiua infertur ex fuis exponentibus. Modo quic­
quid fequitur ad confequens,fequitur ad antece­
dens. Probatur antecedens, quia ad iftam, Omnis
homo eft animal,fequitur ifta, igitur animal eft homo,
per prxccdentem conclufionem, qux cft vna ex­
ponens exclufiuc. Similiter fequitur, Omnis homo
eft animal,igitur nihil aliud ab animali eft hamo, quia
detur oppofitum,fcilicet, Aliquid aliud ab animali
eft homo, tunc fequitur, quod aliquis homo non cft
animal, qux eft oppofita antecedentis.
Er dico notabiliter in conclufione, de terminis
reUis, quia in terminis obliquis non valet con­
fequentia , ficut non fequitur, Cuiuftibet hominis
animal eft afinus; Igitur tantum afinus eft animal ho­
minis ; quia pofito quod quilibet homo habear
afinum, Sc boucm , tunc antecedens eft vexum,
& confequens falfum.
Secundo dico, quod confequentia non valet,
quando vniucrfalis affirmatiua includit aliquam
negationem,& ideo licet ifta fit vera, Omnis homo
eft non omnis homo,propter hoc non fequitur figitur
tantum non omnis homo e(l homo, quia prima expo­
nens cflet falfa.
Tunc ad rationes. Ad primam dico,qudd exdu-
fiua non eft proprie vniuerfalis, ni fi ratione fua-
rum exponentium,vtdi&um fuit prius.Vndeex-
clufiua conuertitur in vniuerfalem de terminis
tranfpofitis , Sc c contra.
Ad fecundam deexceptiua debet fic conuerti,
Omnis homoprater Socratem currit, igitur quoddam
currens aliud a Socrate cft homo.
Ad tertiam de reduplicatiua illa debet conuerti
fic,Omnis homo inquamtm animal,eftfitifibile; igitur
aliquid quod inquantum animal eft ftnftbile, eft homo.
Et fic ad quxfitum.
Qjf JE S T Io X V.
V trum propofitio particularis negatiua
pojfit conuertifim pliciter in parti­
cularem negatiuam ?
V id e c ita to s quoft.it.
A Rguiturquod fic; quod nifiitaefler,feque-
retur, qudd vniuerfalis negatiua non pof-
fet conuerti fimpliciter. Confequens eft falfum,
vt patuit prius. 'Probatur confequentia , quia
quando ad antecedens fequitur confequens,
quicquid repugnat confequenti, repugnat ante­
cedenti,
 Qu^ftio X V .
cedenti,fed particularis negatiua fequitjur ad vnr-
uerfalem negantiam; 'igitur cum non ‘conuerti
repugnet confequenti , 7equitilf; qu6d repugnpt'
kntecedenti; fcilicct vniuerfali negatiua: •, & per
conieques vniuerfalis negatiua non conuettitur.
Secundi, quia ficiit fe habet illa i Nullus homo
currit t ad idam , Homo mtt currit j ira fe; habet
ida , Nullum currens eft homo, ad illam , Quod-
dom current non eft homo; igitur permutarim ,' fci-
licet per locum & permutata proportione, dcuc
fe habet primum ad tertium , ita Te habebit fc-
eundum ad quartum, ideo ficut illa i Nullus homo
currit, conuertitur in idam, Nullum currens eft ho­
mo-,ita illa, Quidam homo non eft currens, conuerti­
tur in idam, Quoddam currens non eft hoino, Sc ha­
betur propodtum.
•Tertio deut ed de particulari afHrmatiua, ita
videtur de particulari negatiua: fed particularis
affirmatiua conuertitur; igitur, Stc.
Quarth ,quia lingularis negatiua conuertitur
fimpliciter, vt dicendo, Socrates non eft Plato,igi*
tur Plato non eft Socrates, igitur particularis nega­
tiua limiliter conuertitur , quia de particulari­
bus negatiuis Sc lingularibus idemed iudicium. -
z. Oppolirum arguitur per Aridotelem in ido
primo, cap.z.vbi ponit idam conclulionem,quod
Particularis negatiua non poteft conuerti.
Dut impedi­ Notandum ,* qubd ex parte fuppofitionis ter­
menta boni minorum duo funt impedimenta, propter quz
eonfejuentii. .confequentia non valet.
. Prjmum impedimentum e d , qtiando arguitur
a termino non didributo, fcilicet fupponente
determinate, vel confuse tantum, ad ipfummet
iumptum didributtuc,& idch non fequitur,//b-
mo currit, igitur omnis homo currit.
Secundum'impedimentum ed, quando argui­
tur a termino dante confuse tantum in antece­
dente ad eundem fupponentem determinate in
confequente , Sc ided non fequitur , Omnis homo
animal non eft,igitur omnis homo illud animal non eft,
quia in antecedente ide terminus,animal, fuppo-
nebat confuse tantum, & in confequente deter­
minate,vel dilcrcce. Et notabiliter dico in antece­
dente dillione, &rc. quia fi remoneretur ida di«flio
omnis, tunc confequentia edet bona, quia fequi­
tur, Omnis homo animal non eft, igitur homo hoc ani­
mal non eft.
J. Idis prxtniflis, dicendum ed de conuerlione
Diulfio ju t- ptopolitionum lingularium, fecundb de conuer­
flitttif. lione particularis negatiua:. Quantum ad pri­
mum notandum, quod quxdam ed lingularis de
prxdicato difcrqto, quxdam de pratdicato com­
muni. Item , quxdam ed affirmatiua, quxdam
negatiua.
trima een- Tunc prima concluiio ed ,• quod omnis pro-
tlujio. politio lingularis affirmatiuiefe prqdicaro difere-
to,conuertitur limpliciter in lingularem de prx-
dicato difereto. Patet,quiafequitur,&>ovrt«eft.
ifte homo: igitur ille homo eft Socrates.
Secunda 'cen- Secunda concludo ed ‘, quod lingularis affir­
ilujii. matiua, cuius prxdicatum cfl terminus commu­
nis,conuertitur non dmpliciter, fed per accidens
in vnam indefinitam, vel particularem; deut fe­
quitur, Socrates eft homo,igitur homo eft Socrates, vel.
quidam horno eft Socrates.
4- Tertia concludo cd, qudd dngularis negatiua
Ttrtiii em- de prxdicato'difcretoconuertitur in dngularem
llttjii. negatiuam, deut fequitur, Socrates non eft Plato;
igitur Plato non eft Socrates, quia ibi non variatur
fuppodtio alicuius termini, cuius ratione iin-
Scoti oper. 'Totn. I.
29J
pedl^tur confequentiY,'&ide&in terminis dn-
gularibus non refert, quhd negatio prxpona-
r u r; vel podponatur f Sc ideo idae iquipollcnr,
non Socrates eft Plato ; & Socrates mn eft ‘Plato,
quz tamen non zquipollerentde terminis com­
munibus, immd vna elTet vniuerfalis, Sc 21ia par­
ticularis.
Quarta condiUdb e d , qu6d dngularis nega- Quarta ctn-
riu a, cuius przdicattimedterniinasfcommunis, elujie.
conuertitur dupliciter, fcilicet iri’ particularem
negatiuam, & etiam in vniuerfalenvnegatiuam,
Sc in vrramque conuertitur per accidens, Sc non
iimpliciter. Probatur,' q u ii fequitur,Socrates non
eft.afinus, igitur quidam aftnusnon eft Socrates, quia
in antecedente ide terminus, aftnus, erat didri-
bntus negatiu£ virtute negationis prxccdentis,
modo-ex didributo ben^ lequitur non didribu-
aum , licet non i contra; dmiliter conuertitur
in vhiuerfalem negatiuam , ided'fequitur, So­
crates non eft aftnus, igitur nullus tfttrns eft Soctates,
quia detur oppoduunconfcquentis, fcilicet qui­
dam aftnus eft Socrates, fequitur per conuerlio-
Jiem particularisaffitmatiux Oppodtum antece­
dentis , fcilicet Socrates eft afinus, &'dc’patet qua­
liter conuertitur propodrio dngularis.'
Quantum ad fecundum dc particulari nega­ f-
tiua, notandum,: quod quxdam ed particularis Stcund4 pari
negatiua, cuius prxdicatum ed didriDutum, fci­ qutft.
licct quando prxdicatum fequitur negationem,
vt dicendo, Quidam homo non eft aftnus. Alia cd
cuius prxdicatuni.Mion didribuirur , eo quod
prxccdit negationem, vt dicendo, Quidam homo
animal non eft.
Secundo notandum , quod ih propodto in-
teliigimusde connerdpne proprie didla, in qua
manent iidem termini, Sc ideo non intelligi-
ttir de conuerdone per cOntrapodtionem , nec
de ea curat Aridoteles propter duo, quia non
manenr iidem termini in antecedente , Sc in
confequente , iimno murantur termini finiti in
infinitos. Secundo, quia ida conuerdo non ed
confequentia formalis,quod patet primo de vni­
uerfali affirmatiua, quia non fequitur ,'Omnisho­
mo eft ens, igitur omne non ens eft non homo , quia
antecedens ed verum , & confequens falfum.
Nam fubieftum confequentis pro rtillfo fuppo-
n it: modo propedtio affirmatiua ed falfa, 'cu-
ius altet terminorum pro nullo fupponit, hoc
idem patet dc particulari negatiua, quia non fe­
quitur , Q vadam Chimara non eft 'homo, igitur qui­
dam non homo mn eft non Chimara, qtfia antece­
dens ed verum, Sc confequens falfum , quia
fuur.i contradi&orium cd verum »'fbilicet idud,
Omnis non homo eft non Chimara.
Nunc ponuntur concludones. Prima ed,qu6d 6:
particularis negarim, cuius prxditatultV uondi- Prima ctn-
clufit.
dribuitur , conuertitur in particnlafem negati­
uam , cuius etiam prxdicatum non diftribuitutV
deut fequitur, Quidam homo animal non eft; tgt-
tur quoddam- animalhotno non eft/,' quia tfctUt op-
podtum confequentis, fcilicer , Omne animal ho­
mo eft, fequitur oppodeum antecedentis , fci-r
licet quidam homo animal eft ,. immo.e.tiam fe-
quitur vniucr&jis , fcilicct quhd omnis.homo eft
animal.
Secunda concludo e d , qudd omnis particur Stcund* em-
latis negatiua, due‘dr'de prxdicito didributo, clujie.
duc uon didributo ,-cohuerritife.in particularem
negatiuam, cuius prxdicatum non cd didribu-
tum, deut fe q u itu rQuidamharnonen eft aftr.tu;
•Y x igitur
 296 Super lib.I. Priorum
igitur quidamafinut homo non e fi; fimiliter fequfe
tu r, Qupddam animal non efi homo, igitur quidam
homo animal non efi. Verum eft tamen > qubd ifta
conuerfio non eft mutata > quia licet ad iftam,
Quoddam animal non efi homo, fequatur' ifta,
dam homo animal non efi t tamen non fequitur e
contra.
7- Tertia conclufto cft, quod nulla propofitio
Tertia eeu- particularis negatiua de praedicato diftributo
elttji*.
Conuertitur in particularem negatiuam de prae­
dicato diftributo gratia fotmae, ficut non fequi-
tur, Quidam homo non currit, igitur quidam currens
non efi homo. Probatur , quia nunquam eft bona
(Confequentia formalis, vbi ex termino non di­
ftributo infertur idem terminus diftcibutus, vt
patuit prius : modo fic eft in tali conucrfione,
quia in p raedia confequentia ifte terminus, ho­
mo y fupponebat determinate in antecedente,fed
in confequente fupponit confuse, & diftributi-
uc. Secundo patet per inftaqtiam, quia non fer
quitur, Qupddam animal non efi homo, igitur quidam
homq non efi animal.
.2 Et dico notabiliter,cqpfiquetitia formali,quia in
aliquibus terminis fequitur gtatii materis fine
confequentia materiali.
Prirpus cafus eft,quando vtetquc terminus eft
conuertibilis cum reliquo,& ideb fequitur, Qui­
dam homo non efi rifibilis; ergo quoddam rifibile non
efi homo.
Secundus cafus, quando fuperius negatur de
inferiori, & idcb fequitur, Quidam homo non efi
animal, igitur quoddam animal non efi homo.
Tertius cafus, quando fubiedtum, & praedica­
tum funt termini difparati,& ided fequitur,Qui­
dam homo non efi afinut ; igitur quidam qfinus non
efi homo.
Quartus, quando antecedens eft impoflibile,
Quintus, quando confpquens eft neceflarium.
Ad rationes. Ad primam,negatur confequetia.
9•
A i argu­ Ad probationem dico,qubd ifta regula, Quicquid
menta. repugnat confiquenti, repugnat antecedenti, intclligi-
tut,antecedente 8c confiquente fumptis fignificatiue,
& non tenet confiquente materialiter itunpto , &
ideo licet conuerti repugnaret particulari nega-
tiuae, non oportet propter h o c, quod repugnet:
vniuerfali negatiuae.
Ad fecundam dico, quod locus it tranfmutata
proportione non tenet nifi in terminis fignifi-
cantibus quanticarem coptinuam, vel.difcreram,
vel aliud commenfurabile, quod eft reducibile
in quantitatem, vt piqa intenfionem, vel remif-
fionem, & huiufmodi.
Ad tertiam, non eft fimile de particulari af-
firmatiua , quia in conuerfione particularis afHp-
matius non mutatur fuppofitio alicuius termini.
Ad quartam dico,quod non cft idem iudicium
de particulari, &fingulari,fed cft idem iudicium
de indefinita, & particulari. Vndefingularis ne­
gatiua bene conuertitur, & particularis negariua
non. Item, ex lingularibus, bene fit fyllogifmus,
fed nunqfiam ex particularibus. Et fic di&um ad
qusfitum.
Q^v i E S T i o XVI.
Vtrum JubieSlum pojjlt am pliari per f ra­
dicatam a d Japponendum pro aliis
quam pro jappojim }
Alb. de Saxon. traS.x. Leg.cap.io. Tittu .ia expeftraB.p.
Petri Hifp. 5. cire* bot queritur.
H
ic quaeritur in ifta propofitione, Aliquis
homo eft mortuus, verum ifte terminus homo,
amplietur per praedicatum, quod eft praeteriti
temporis, ad fupponendum pro praeteritis, vel
folum fupponat pro praefentibus , quemadmo­
dum defignat copula verbalis?
Arguitur primo,quod fupponat pro prxfenti- Argumenta
bus folum, & per confequens illa propofitio eft pre parte ne-
gatiua.
falia •, quia fubie&um non ampliat prxdicatum
ad fiipponendum pro fuppofitis fubie&i, igitur
nec contra. Tener confequentia,quia idem vide­
tur iudicium quoad hoc de fubiefto, & praedi­
cato. Antecedens pater, quia dicendo, Quoddam
mortuumefi homo} ifte terminus,ferae,non ampliar
tur per fubieftum ad praeterita, fed praecise fup­
ponit pro prxfcntibus, & propter hoc illa pro-
pefitio eft falia.
Sccundb, quia in omni propofitione,prxdica­
tum debet appellare fua formam,fcilicet reftrin-
gi ad fuppoiita verbi, fecundum fignificatum, Sc
etiam fecundum conpotatum, igitur in ifta pro­
pofitione, homo efi mortuus, ifte terminus mortuus,
qui eft prxdicatuip, prxeise fuppoiita pro fuppor
fitis verbi, fcilicet pro prxfentibus. Antecedens
apparet, quia dicendo, nigrum cras erit album, ifte
terminus album, appellat fuam formam, & re-
ftringitur ad fuppofitum verbi, t^m fecundum
fignificatum, quam fecundum connotatum; fed
non fic eft de fubie<fto,quia ad h o c , qu6d jfta fit
vera, non requiritur quod fubie&um fit nigrum
cras, fed fufScit quod hunc fic nigrum, licet cras
non, fed tant&m requiritur, qubd cras fit album.
Tcrtib, fi fubie&um fic ampliaretur,fcquere-
tur quod fecundus modus primx figurx non va­
leret , confequens eft falfum. Probatur confe­
quentia fic arguendo : Nudus homo qui e fi, efi
mortuus. Omnis homo efi homo qui efi: igitur nullus
homo eft mortuuus. Prxmiflx funt verx , & con-
clufio contradicit propofitioni, de qua quxri-
tur, igitur v d fubie&um illius propofitionis non
ampliatur, vel ifte fyllogifmus non valet.
Quarto fequeretur, qu6d duo primi modi fe-
cnndx figurx non valerentJProbatur confequen­
tia , arguendo fic , Nudum mortuum eft vinum, om­
nis homo eft viuus: igitur nullus homo eft mortuus,qux
contradicit d id x propofitioni,& ita poteft exem-
plificari de Camefires.
Quinto fequeretur, qubd particularis affirma-
tiua non pollet conuerti fimpliciter, confequens
eft falfum , vt patet prius ; & probatur confe­
quentia,& fit ifte terminus A ,conuertibilis cum
ifto termino homo, & ilte terminus B conuerti­
bilis cum ifto termino mortuus: per te ifta eft ve­
ra, Quoddam A e ft B , quia quidam homo eft mor­
tuus , Sc tamen fua conuertens eft falfa, fcilicet,
Quoddam B eft A ,fcilicet quodda mortuum efi homo.
Oppoficum arguitur per communem modum X.
loquendi, fcilicet quod refpc&u partium praete­
riti temporis in prxdicato, fubie&um fupponit
pro his qux funt, vel pro his qux fuerunt.
' Ifta quxftio mota eft propter conuerfioncs pro- Diuijie que’»
pofitionum dcprxterito & de futuro,&idc6 vi­ ftienis.
dendum eft,quid eft terminus ampliatus, & quid
ampliatiuus,qui fint termini ampliatiui, qualiter
fubie&u ampliatur per pr^dicatu,& non econtra.
Notandum igitur quod terminus ampliatus dici­ Terminus
ampliatur,efi
tur ille,qui ampliaturpafiiue, ita quod pro pluribus umpiietium,
fupponat quam ante , fed terminus ampliatiuus, quidl
4
 Quajftio X V I I .
eft i fle qui ampliat. Verbi gratia , prxdicatum,
vel copula >fi fuerit prxteriti, vel futuri tempo­
ris , auc de pofTIbili, ampliat fubiectum ad fup-
ponendum pro fuppofitis prxteriti, vitra ea, pro
quibus fupponit,rationecopulx verbalis de prx-
fenti.
3* Secundb notandum ,qubd termini ampliatiui
Terminus funt in multiplici differentia, quidam funt vt
amptiatiuus verba prxteriti, vel futuri tem porisalia funt vt
multiplex. participia prxteriti, vel futuri temporis.
Item , alia funt, vt ifta vetba ,poteft, contingit,
Sc nomina deriuata ab Illis.
Item, ifta verba ,figniftco, intelligo, promitto, &
huiufmodi, & vniuerfaliter omne verbum, cuius
adtus poteft rranfire indifferenter in rem prx-
tcritam, vel futuram, ficut in rem prxfentem,
cuiufmodi funt verba prxdi&a, in aCbiuo gene­
re, refpcdtu Accufatiuoium, quos regunt poft fe,
& in paffiuo genere , refpedtu Nominariuorum
cafuum, qui lupponunt pro eis, vt dicendo,An-
tichriflus intelligitttr.
Tertio notandum, qubd talis propofitio,£e»w
eft mortuus,cuius fubieCtum ampliatur,habet duas
caufas veritatis, quandoeftindefinita, fcilicet
quod homo qui cft,eft mortuus, vel quod homo
qui fuit, eft mortuus;& fi fit vera in vno iftorum
fcnfuum, ipfa eft vera fimpliciter.
Alij tamen dicunt, quod ifta propofitio non
habet duas caufas veritatis,immo eft diftinguen-
da*per illos duos fenfus, vt patet primo Elencho­
rum de ifta, laboransfanabitur.
4- Quarto notandum, quod prxdicatum dicitur
appellare fuam formam, & reftringerc ad fuppo-
fica verbi, tam fecundfim fignificatum, quam fe­
cundum connotatum : ita qubd propofitio eft
vera pro fuppofitis illitis temporis , cuius tem­
poris eft verbum, feu copula verbalis, & hoc eft
verum quando prxdicatum eft participium prx-
fentis remporis, aut nomen fignificans fine tem­
pore, vt dicendo, homoefi albus, ifte terminus, al­
bus , fupporiit pro illo , quod de faCto eft album.
Similiter dicendo, homo erit albus, ly albus fuppo-
nit non pro illo, qui nunc eft albus , fed qui erit
albus in futuro, & ita refpe&u verbi de prxtcri-
to. Er dico notabiliter, f i pradicatum fit partici­
pium prafentu temporis, aut nomen fignificans fine
tempore, quia fi prxdicatum fit prxteriti tempo­
ris , non oportet quod fupponat pro fuppofitis
de tempore verbi : fed pro fuppofitis , qux dc
tempore verbi erunt: vel fuerunt prxtcrita. Vt
dicendo, Socrates erit generatus,non oportet qubd
iftud prxdicatum,generatus, fupponat pro eo,qui
erit, fed pro illo , de quo erit verum dicere in
fututp, quod ipfum fuit. Similiter dicendo, So­
cratesfr it generandus, iftud participium ,generan­
dus , non (upponit pro eo , qui fu it, fed pro eo,
quod de tempore verbi erat futurum. Et fic pa­
tet qualiter prxdicatum reftringitur per copu­
lam ad fupponendum pro aliis,& aliis fuppofitis:
fed fubieCtum non, quia copula fequitur fubie-
£tum;igirur copula non agit in ipfum.Scd prxdi­
catum ampliat fubieCtum, fecundum quod ipfum
eft vnius temporis, vel alterius, eo qu&d fubie-.
Cium non appellat fua formam, fi non reftringi­
tur adfua fuppofita,fecundum exigetiam copulae.
J- .Tunc ponitur ifta conclufio, qubd fubic&um
Cenclufte. ampliatur per prxdicatum prxteriti temporis,
fcilicct ad fupponendum, pro his, qux funt; vel
pro his, qux fuerunt, in propofitione indefinita,
pro his, qux fuerunt, in ptopofitione indefinita,
Scoti tper. Tom. /.
297
vel patticulati, & hoc di(iunftiue,fed in vniucr-,
fali, copulatiue. Probatur ex communi modo lo-
?
[ucndi, quia aliter multx propofitiones edent
ialfx: qux tamen funt conccdendx,vt Aliquid eft
poffibile, quod non erit. Aliquid eftgenerandum, A li­
quid eftprateritum, quod non eft. Nulla rosa exiftente
rofa intclligitur, qux omnes edent falfic, nifi fub-
icCta ampliarentur ad fupponendum pro aliis,
qu&m pro fnppofitis de tempore verbi.
Nunc ad rationes. Ad primam negatur confe-
quentia, nec eft fimile de fubieCto & prxdicato,
quia prxdicatum reftringitur ad fuppofita de
tempore verbi, fecundikm exigentiam verbi, &
fibie&um non.
Ad fecundam,prxdicatum debet,&c.concedo.
Et ideb fi prxdicatum fit prxfentis temporis, vel
nomen non ampliatum, vt album, tunc fupponit
prxeise pro fuppofitis de tempore verbi. Sed fi
prxdicatum fit participium prxteriti temporis,
tunc fupponit pro fuppofitis qux erant prxtcrita
de tempore verbi; fi vero prxdicatum fit futuri
remporis, tunc fupponit pro fuppofitis, qux in
tempore verbi funt, vel fuerunt futura.
Ad tertiam negatur confequcntia. Ad proba­
tionem dico, quod ifte Svllogifmus non valet,
quia in prxmiflis ponitur aliqua reftriCtio,ratio­
ne cuius illx prxmidx funt verx , qux rcftridio
adimitur,non explicata in conclufionc.Et fi qux-
ratur quid tunc debeat concludi, dico, quod ea­
dem reftriCtio, qux ponitur ad medium , debet
in conclufione apponi minori extremitati , &
ideo debet concludi ifta, igitur nullus homo qui eft,
eft mortuus.
Ad quartam dicitur confimiliter. Ad quin­
tam negatur confequcntia ,quia de conucrfioni-
bus talium propofitionum dicetur in alia qux-
ftione, Sc fic ad quxfitum.
Q jr i s t i o X V II.
Vtrum propojttioncs de pr&terito 5 ^ de
futurOjfimlliter comtertantnrcum
illis deprtjenti?
O ccam i.pttrt. Log.eap.n.
A Rguitur quod non, quia non fequitur,A ri-
ftoteles eft homo mortuus,igitur homo rnortuus eft
Ariftotcles, quia antecedens eft v^rum, & confc-
quens falfuni.
Secundo,non fequitur,A/i///;« homo eft mortuus,
igitur nullum mortuum eft homo , vel faltein c con-
uecfo, non valet confcquentia.
Tcrti6, quia ifta eft vera, Socrates fit, Sc tamen
ifta eft falfa, quod fit eft Socrates , quia quod Jit
non eft, primo Perihermcnias. Et patet c‘x alio,
quia quodfit iamfiEltrm eft,Sc per confcqucns am­
plius non fit.
Oppofitum arguitur,quia ficut fe habet prxfens
ad prxfens,itaprxteritumad prxteritum,& futu­
rum ad futurumjigitur ficutiftade prxfenti con-
uertitur in ifta de‘prxfenti,ita ifta de fututo con-
uertitur in iftam de futuro, & ita de prxterito.
Secundo,aliter fequeretur, qu6d fyllogifmi
impcrfeCti, fa&i ex.propofitionibus de prxteri­
to, Sc de futuro, non pollent perfici per primam
figuram, confcqucns eft falfum , quia ifta redu­
ctio habet fieri per conuerfionen).
Tertid per Ariftotelcm 1. huius cap.i.qui dat
artem generaliter conuertendi propofitiones fine
Y 3 csce
298 Super lib. I. Priorum
exceptione alicuius propofitionis; d e praeterito,
yej.de futuro. :
Notandurn qubd quatuor modis aliqua pro»
politio poteft pertinere ad prxteritutn, vel hitu-
rum. y rio modo, Ci eius praedicatum, aut fubi,c-
'iftum lit.participium prorepti, vel futuri tem­
poris. Secundo modo, li copula verbalis lit prae­
teriti,aut futuri temporis. Tertib,fi copula ver­
balis fignificet, vel conuotct motum, vel muta­
tionem, vt ifta verbafie ri, vel generari, corrumpi,
incipere, & definere, & huiufmodi, bene talia ver-
}>a non pofliint exponi line altera exponentium
4 e praeterito, vel futuro. Quartb,quando in pro-
pofitipne ponitur nomen, vel verbum amplia­
rum, cuius fcilicet verbi aiStus traniit in rem prae­
tentati), vel fururam, vel poflibilem,ficur in rem
praetentem, ficut ifta verba,figuifico, m elligo, ap­
peto,promitto, Sc ifta nomina, caufatum, caufa, caler
fa£limrn,Sc huiufmodi. Vnde dicimus de fanita-
t e , qubd lit caufa laborum, quando tamen non­
dum fanitas eft.
Tunc fuppofito, qubd propofitiones de prae­
terito,vel futuro confimiliter conuertantur,ficut
ijla: de praefenti propter rationes , poft oppoli-
cum,dicendum eft de connerfionibus propontio-
num de quolibet di&orum quatuor modorum.
Quambm ad primum notandum, quod parti­
cipium praeteriti, vel futuri temporis, aut poni­
tur a parte fubiedW, aut a parte praedicati. Si po­
nitur a parte fubicdfci, amrmatiue oinnino fim-
plicitpr conuertuntur, ficut illae de praefenti, in
quibus nihil eft de futuro, vel de praeterito,ficut
ifta, Aliquod mortuum efi homo, fimpliciter con-
uertitur in iftam , Aliquis homo efi mortuus, Sc hu-
^ufmodi cqnfequenriae, antecedens eft falfum,&
confequens verum. Et dico notabiliter, affrma-
jf/ftf,quia negatiue non fimpliciter conuertuntur.
Vnde ifta, Nullum mortuum efi homo, non conuer-
^itur in iftam , Nullus homo eft mortuus, qui\an te-
cedens eft verum, Sc confequens falfum. Cuius
caufa eft, quia participium a parte fubie«fti,fup-
ponit pr^cisf pro illis,quae funt de tempore vetr
b i, & fimiliter praedicatum , fcilicet homo , fed
quando de ipfo fit.fubie&um» tunc fupponir pro
illis , quae funt, Sc pro illis , qua: fueriinrcopula-
tiue in vniuerfali, & difiun&iue in indefinita,vel
particulari, & ideo illa propofitio, Nullsmmor-
fuum eft homo, debet conuerti in iftam, Nullus
homo,, qui eft mortuus, quia in confequente ifte
terminus, homo, debet reftringi ad fupponendum
pro his praecise, pro quibus lupponebat in ante­
cedente,
Si autem participium fuerit'praedicatum, ita
quod fit praeteriti temporis*, tunc fubiedum am­
pliatur in vniucrfafi pro his quae funt., & pro his
quae fuerunt copulatiuc,& in indefinita,vel par­
ticulari difiunftiuc , & fecundum exigentiam il­
lius habet illa propofitio conuerti, v;g. ifta,Q ui-
darp homo eft tnortuus, fignificat idem quod ifta
difiun&iua, Quidam homo, qui eft, eft mortuus, vel
quidam homo, qui fuit-, eft mortuus, Sc ideb debet
•conuerti in iftam, Quoddam mortuum eft, velfuit
homo.
Item, de negatiua, vt Nullus homo eft mortuu*,
ifta fignificat qubd nullus homo qui eft mortuus, nec
a
‘ liquis homo quifu it , eft mortuus, Sc ideb conuer­
ritur in iftam, Nullum mortuum eft, nec fuit homo,
& tam antecedensjqukm confequens funt falfa.
Quantum ad fecundam notandam, qubd co­
pula praeteriti, vel futiiri temporis, ampliat fub-
ie&um , ad fupporuendiim pro his difiun&iub in
indefinita,& copulatruc in vniuerfali: & ideo fe­
cundum exigentiam ampliationis fubie&i iftae
propofitiones funt conuertendae, ita qqod vni-
uerfalis eft conuerrcnda in vnam de praedicaro
copularo. Exempla pofliint formari, quare ficut
prius fuo modo. ’
Sed fi quaeratur de conuerfionibus illarum de 6.
Duliutn.
prae'terito , in quibus altqr terminus eft partici­
pium praeteriti, vel futuri temporis. Secundb de
jllis, in quibus vrerque terminus eft participium
praeteriti,vel fururi remporis. Exemplum primi,
fSocratesfisit generandus. D ico , qubd conuertitup
in iftam, Igitur aliquid quodfisit generandum, fisit
Socrates, nec oportet in illispraedicarum efle dir
ftributum Exemplum fecundi,Quoddammortuum
fisit generstndum, igitur quodclam quodfisit generan­
dum , fisit mortuum. Patet’ igitur qualiter conuer-
tuntur propofitiones, in quibus ponuntur ver-»
J>um,aut participium praeteriti,vel futuri tempo­
ris. Et htep de fecundo.
Quantum ad tertium notandum, qubd .huiuf­
modi verba incipit, definit, fit , generari', Sc huiuf­
modi, habent exponi per duas exponentes, qua­
rum altera eft dc -praeterito , Sc alia de futuro.
Ideb fciendnm de hoc verbo,fit, qubd aliquid
dicitur fieri dupliciter, Vno modo fimpliciter
loquendo, vt dicendo, homo fit. Alio modo lo­
quendo ciim additione; & hoc dupliciter, quia
vel terminus, qui additur, eft concretum de ge­
nere accidentis, vt diceftdo, homofit albus, vel eft
terminus de genere fubftantiae,vt dicendo,5o{m-
t esfit homo.
Item fciendum,qubd aliqua fiunc fubito,ficut
eft illuminatio medij , pofito qubd luminofum
cftet fubito approximatum. Alia fiunt fuccefli-
ue, vt aftnus,equus, Sc huiufmodi. Modo ifta quas
fiunt' fubitb, funt dum fiunt, 3c ifta qua: fiunt
fuccefliuc, non funt dum fiunt, & ideb propofi­
tiones funt diuerfimode conuertendaj.Vnde ifta,
fdomofit,pofito qubd generatio hominis fit fubi-
tanea, conuqrtitur in iftam, Quodfit eft homo, fed
fi generatio hominis fit fucceftiua,conuertitur in
iftam, Qnpdfit erit homo.
Item, propter remouere ambiguitatem expo­ 8,
nendi, expedit conuertere in vnam de praedicato
difiun&o, verbi gratia ifta, Homo J?f,*tonuertitur
in iftam, Quodfit eft, vel erit homo,Sc ifta, Homo
generatur,in iftam, Quodgeneratur eft, veler.it homo.
Item, ifta A incipit ejfe, conuerritur in iftam;
igitur quod incipit ejfe, eft, vel erit A .
r Si autem iftud verbum,fit, accipiatur cuin ali­
quo rermino fequente: vr dicendo, Socratesfit ho­
mo, tunc ifta conuerritur fimpliciter, fi prardica-
tum fit terminus quiddiratiuus de-genere fub-
ftantia:, fine aliqua refolutione, vrifta, Socrates
fit hom oigitur homofit Socrates.
Irem, fi praedicatum fit abftra&um de genere
accidentis, quod non aequipollet concreto, idem
eft iudicium , vt fi praedicatum cftet de genere
fubftantiae, vt ifta, Albedofit color, conuerritur in
iftam. Colorfit albedo,fed fi praedicatum fit termi­
nus concretus de genere accidentis, tunc non
poteft fic conuerti fimpliciter, vr probatum fuic
ante oppofitum, v.g. ifta, A er fit lucidus, conucr-
titur in iftam , Lucidum efi, vel erit aer, & pono
difinnlHue praedicatum : quia acr poteft limul
incipere efle, Sc incipere efte lucidus. Et quem­
admodum eft de iftis verbis fieri, incipit,ita oppo-
fito modo funt conuertendae propofitiones de
iftis
 Quceftio X V I I L
iftis verbis definere, & corrumpi, v.g. ifta , Socrates
definit ejfe, conuertitur in iftam: igitur 'quod definit
ejfe m ncefi Socrates, vel prius Socrates. Vnde fup-
pofico , qubd nullius rei permanentis in efle fit
dare vltimum inftans e fle, tunc de omni perma­
nente ifta eft bona confequentia,./4 definit ejfefigi­
tur quod definit ejje priusfu it A ,& nunc non eft A ,
quia inftans delinendi efle .alicuius rei perma­
nentis, eft primum inftans non ejfe i piius. Eodem
modo ifta , Socrates corrumpitur , conuertitur in
iftam, igitftrquod corrumpitur., efi, velfuit Socrates.
E t ifta,Socrates definit ejfe albus,non conuertitur in
iftam, Album definit ejfe Socrates, fcd in iftam, igi-
fur quod definit ejfe album efi, velfu it Socrates. Et Iic
patet qualiter propofltiones de verbis fignifican-
tibus motum, vel mutationem funt conuerten-
d x ,& hzc de tertio.
Quantum ad quartum notandum ,q u b d ifta
verb i, fignifico,intelligo, memoro, cognofco, opinor, Sc
huiufmodi,quorum adus rranlit in rem proteri-
tam, profcntem,& fututam, ampliant terminos,,
quos regunt ad fupponendum : non folum pro
prsefentibus, imm6 etiam pro proteriris, vel fu­
turis. Et ideb in cortuertendo propofltiones, in
quibus ponuntur, oportet exprimere huiufmodi
ampliationes. Vnde homo intelligit rem quo eft
-futura: Sc etiam rem quo eft proterita, & ideb
non fequitur,.// cognofiitura Socrate, igitur aliquid
cognitum a Socrate efi A .
Item ifta nomina, confit, confotum, & quodam
alia nomina denotantia aptitudinem, ampliant
terminos fequentes ad fupponendum pro aliis,
quikm pro profentibus: vt verbi gratia, non fe­
quitur,.<4efi confit ejfcQiua B,igitur B efi,non valet
confequentia, quia dum B fit, A eft caufa effe-
diu aip fius, & tamen quando B R t , B non eft,
fcd erit.
Tunc dico, qubd in conuerfione huiufmodi
propofirionum ifta ampliatio debet explicari,
verbi gratia,Anticbrifiusfignificatur hoc nomineAn-
tichriflus: igitur aliquid quodfignificatur hbc nomine
Antichriftus,efi Antichriftusmon valet confequen­
tia, fcd conuertitur in iftam : igitur aliquid quod
fignificatur hoc nomine Antichriftus,eft, velfu it, vel
erit, velpotefiejfe Anticbriftus, quia hoc verbum,
fignificare, ampliat terminum ad fupponendum
tam proprofentibus, praeteritis, & futuris,quam
pro poflibilibus.
Item ifta, Sanitas caufatur a laboro: igitur quod
caufatura labore eft,vel erit Janitos. Item ifta, A li­
cui promittitur equus : igitur aliquis cui promittitur
equus,efi,fu it, erit, vel ejfepotefi aliquis.
Scdcurn obi icitur, quia fi huiufmodi propo­
fltiones fic conuerterentur, fequitur, quod nul­
lum impoflibile poflet intelligi, confeqtienseft
falfiim, qqia de impoflibilibus enunciamus mul­
ta praeterita, vt de vacuo, infinito,Chimera, Sc hu-
iulmodi. Confequentia probatur, quia fl dica­
tur, vacuum inteSigitur, per te debet conuerti in
iftam , igitur quod inteUigitur eft, vel fu it, vel po-
teftejfi vaettum, modo antecedens eft verum, &
confequens falfum:
Refpondetur pro nunc, qubd nullum impof-
fibile poteft intelligi , , & idebintelligendo va­
cuum , inrelligo res quo funr : vt puta locum, Sc
corpus, tamen intelligo illa illo modo, 'quo non
poflimt efle. Similiter intelligendo*w/w«7*wi in­
relligo res infinitas, fed qualiter non funt, id eft,
fine termino.
Item , intelligendo Chinwram intelliguntur
299
partes diuerforum animalium, eo modo tamen
compofitz, qualiter non eft poHIbilc ipfas com­
poni. Tunc rationes funt foluto.Ec fiefit didum
ad quzfitum.
OjiEiSTIO XVIII.
Vtrurn propofltiones de terminis obliquis
flmiliter conuertantur illis
de reSiis i
A lb . d c S a x o n iatroft. 4 . £ » / . cap.f. T a t t a r . inexpefthne,
eap. 3 . (b' 4 . huius. § . Tertio fciendum. C o m p l u e , lih. x .
fum. cap.-j.
A Rguitur qubd non, quia non fequitur, Ho­
mo differt ab aliquo homine, igitur aliqua homo
differt ab homine. Nam antecedens eft verum,quia
mulier quo eft hom o, differt ab aliquo homine,
quiaipfa non eft aliquis homo, & tamen confe­
quens eft falfum, quia quilibet homo eft homo,
igitur nullus homo differt ab homine.
Secundo, ifta eft vera , Totus Socrates efi pars
Socratis, tamen fua conuertens eft falfa, fcilicet
ifta, Pars Socratis eft Socrates, aut etiam ifta , Pars
Socratis eft totus Socrates.
Oppofltum arguitur per Ariftotelem 1. huius
cap.i. qui dat regulas generales de conuer Aoni­
bus non excipiendo propofltiones aliquas, aut
de redis, aut de obliquis.
Notandum eft 3 qubd in propofirione, in qua
ponitur obliquus, aut obliquus ponitur poft co­
pulam, vr dicendo, lapis eft in muro, & tunc fem-
per fubintelligitur red u s, fciliccr participium
verbi, vr dicendo, lapis efi ens in.muro: aut obli­
quus praecedit copulam , Sc hoc dupliciter, quia
vel folus obliquus praecedit copulam, vt dicen­
do , Hominis efi afinus, aut redus cum obliquo
praecedit copulam : & runc vel obliquus proce­
dit redum , aut econtra redus obliquum: modb
quando redus praecedit obliquum ante copu­
lam , tunc omnes concordant in hoc, qubd ag­
gregatum ex redo, & obliquo fit fubiedum ; fed
fl obliquus procedat redum , aut folus obliquus
praecedat copulam, tunc ponit quodam opinio,
qubd redus eft fubiedum expreilus , vel fub/n-
telledus, vel ad minus aggregatum ex re d o , Sc
obliquo, principalius tamen ratione redi, quam
obliqui.
Alia opinio ponit,qubd fl folus obliquus pro­
cedat copulam, aut obliquus cum redo,ita qubd
obliquus procedat redum , runc obliquus eft
fubiedum, & totum refiduum fe renet b parte
prxdicati, quam teneo ad prxfens in conuerflo-
hibus iftarum propofitionum de obliquo, Sc vi­
debitur poftea.
Sepundo notandum , qubd aliquando obli­
quum procedit fignum vniuerfale,quod fi fuerit
in obliquo , tunc folus obliquus eft fubiedum,
•vt dicendo ,-Cuiufiibet contraditlionis altera pars efi
vera. Quandoque fignum eft in re d o , Sc termi­
nus fequens in obliquo, vt dicendo : Quilibet ho­
minis afinus currit, Sc tunc non oportet qubd fo­
lus obliquus fit fubiedum,immb aggregatum ex
redo Sc obliquo.
Tertib notandum, qubd ficut aliquando in
propofitionibus de terminis re d is, prodicatum,
aut pars prxdicati procedit copulam, vt dicen­
do , Omnis homo animal non eft, ita quandoque in
propofitionibus de terminis obliquis,vt dicendo:
Y 4 Homo
 joo Super Iib. L Priorum
Homo ab homine differt» ifte obliquus, ab homine» Ce
tenet it parte praedicati, & non a parte fubiedi,
fio qubd non eft determinatio fubiedi, nec con-
ftruitur cum fubiedo, nec aliquam vnionem ha­
bet cum fubiedo, ratione cuius cum redopof-
fit facere vnum extremum propofitionis: Sc ided
in ifto cafu deficit ifta regula, quod qt^ndo re-
#u s cum 'obliquo ponuntur'a patte fubiedi, ita
qubd redus praededat obliquum', aggregatum
ex redo Se obliquo, eil ibi lubiedum, quia in-
telligenda eft vbi obliquus eonftruitur cum fub­
iedo , & eft determinatio fu bied i, ita qubd ha-,
beat ynionem cum re d o , ratione cuius ex ipfis
poflit fieri vnum extremorum propofitionis. .
QuarttV notandum, qubd propofitiones , in
.quibus termini obliqui funt fubicda, refoluen-
jdac funt in quafdam alias de fubiedo re d o , per
iftud.pronomen, quod» ponend\ipfum in eo­
dem cafu, in quo pri&s erat terminus obliquus,
faciendo de obliquo redum , v. g. Hominis aftnus
currit, refoluenda eft in iftam, Homo eft cuius afi-
ntts currit, & ift a , Homo differt ab homine, refol-
juenda eft in iftam , Homo eft aliquid a quo homg
differt, & ifta , Cuiuflibet contradiElionis altera fors
fft vera, refoluiturin iftam, 'QualibetcotttrddiEHo
eft» cuius alterapars eft vera.
'Tunc ponitur ifta'conclufio, qudd propofi­
tiones de terminis obliquis confimiliter conuer-
turitur cum illis de terminis redis.Probatur con­
clufio.
Ad h o c, qubd vniuetfalis negatiua conuer-
titut in vniuerfalem negatiuam, vniuerfalis af-
firmatiua in particularem affirmatiuam, & par­
ticularis affirmatiua in particularem affirmati­
uam. Probatur, quia alitet fcquer£tur,qubd non
portet fieri Syllogifmus ex propofitipnibus de-
terminis obliquis in fecunda, vel in tertiafigu-
pa. confequens eft falfum , vt patet per Arifto-
telem, versus finem fiuius primi. Coniequentia
probatur, quia Syllogifmi fecunda, & tertia fi­
gura non reducuntur, nifi per conuerfionem, St
ideo nifi confimiliter conuerterentur, ficut illa
de terminis redis, Ariftoteles minus fufficienter
determinartet.
Tunc funt aliqua regula in conuerfionibus
propofitionum de obliquo obferuanda. Prima
regula eft ifta, qubd propofitiones , in quibus
'fubiicitur terminus obliquus , refoluenda funt
in quafdam, vbi fubiicitur terminus redus, ita
quod fignum cum obliquo deberet poni in tc-
d o , quod quidem fignum prius fuit in obli­
quo. Et hoc pronompn , q*pd, debet poni in
eodem cafu , in quo obliquus ponebatur prius.
Verbi gratia, ifta, Cuiuflibet contradiElionis,altera
pars eft vera,primd refoluenda eft in iftam: Qua­
libet centradiffio eft aliquid, cuius altera pars eft ve­
ra» Sc tunc conuertenda eft in iftam: Aliquid cu­
ius altera pars eft,verq eft contradiSlio.
Item ifta, Nullo homine currenteju es aftnus,con-
uertitur in iftam, N ih il quo currente tu es aftnus,
fft homo.
Item ifta , Neutrum oculum habendo tu potes v i­
dero , conuertitur in iftam : Neuter quem habendo
tfspotes videre»eft oculus.
Item ifta, Omnium oppojitorum eadem eftdiftipli-
ria» igitur aliqua quorum eadem eft dijciplina »funt op-
pofita.
Irem ifta, Cuiuflibet hominis aftntu currit, con-
qertitur tu iftam >igitur aliquid cuius aftnus currit,
fft homo.
Item ifta, Vterquetftorum currit» conuertitut
in litim , A liqui quorum diter currit,funt iftr.Et ifta,
VtriufqueOlorum quilibet aftntu currit, conucrcitur
in iftam, igitur aliqui quorum quilibet aftntu currit
fknt ifit.
Secunda regula eft ifta,quod propofitio in qua 8.
obliquus implicatur in Adueibio, vel in Con- Secunda re-
iundipne, debet explicati, & fada explicatio­ tula.
ne , de fijbicdo debet fieri praedicatum. Verbi
gratia, dicendo : Omnino Socrates eft albus, in ifto
aduerbio, omnino, implicatur obliquus, quia di­
cendo, omnind Socrates eft albus, valet tant&m
dicere, ficut in omni parte Socrates eft albus, 8c
tunc conuertitur in iftam, Aliquid in quo Socra­
tes eft albus, eftpars Socratis.
Iterri dicendo, Ter comedi panem, in ifto ad­
uerbio, ter, implicatur obliquus, qui debet ex­
plicari , vt dicendo, Terna vice comedi panem, Sc
tunc debet conuetti in iftam , Aliquid, in quo co­
medipanemfunt,Welfuerunt tres vices. Eodem mo­
do debent conuetti aliae propofitiones, in qui­
bus \ parte fubiedi ponitur aduerbium nume­
randi.
Item ifta, Viciffim contraria fe escpeUunt, refol­
uenda eft in iftam , Temporibus difcontinuis con­
traria fe expellunt, & tunc conuertitur -in iftam,
igitur contraria in quibus fe expellunt, fknt tempera
difeontinua.
Item ifta , Infinities fu it eclipfis, refoluenda eft
in iftam : Quotlibet vicibus plusfiat eclipfis, Sc con­
uertitur fn iftam, igitur aliqua quibus pluries fu it.
eclipfis,funt,velfuerum vices.
. Tertia regula eft, qudd quando obliquus po­ 9-
nitur a parte praedicati, fempet fubintclligitur Tertia regu­
aliquis redus, Sc tunc aggregatum, quod nierit la.
praedicatum conuerfir,debet fieri (ubiedam con-
uertemis. Verbi gratia, Aftnus eft hominis, con­
uertitur in.iftam, ens hon&nis eft aftnus.
.Item , f f l e panis coquitur in fism o , conuertitur
in iftam, Quod coquitur in fumo, eft,vel erit panis,
Sc pono praedicatum difiundiuc ; pro tanto,quod-
hoc verbum coquiturfignificat motum altcratio-
nis paftae ad panem.
Quarta regula eft, qubd aliquando loco rela- Quarta regu­
tiui Oportet ponere antecedens, Sc econtrii. Ver­ la.
bi gratia»dicendo , Omnis habensfilium,diligit il­
lum , male conuerteretur in iftam, Diligens illum
eft habensfilium , quia ipfa non eft intelligibilis»
ex quo non eft antecedens ad quod refertur iftud
relatiuum. igitur debet conuetti in iftamyAliquis
diligens,filium habet illum ; ira qudd loco relatiui
ponitur antecedens. Tunc rationes foluta: funt
per praedida. Et fie finis ad quaefitum.
Q jr £ s t i o X IX .
V tm m obliquus poffit ejfe fubieftum
fropajitienu ?
A r if t.l. ttrihtr. cap.x. A u e r r o c s ibU. O c c a m j . part.Leg.
e*p.9 -& in txpojitJib. I .Ptrihtr.enp. i . A l b . p a r u u s lib. l.
P*riher.q.}.loanncs i M a g i f t r i s hic 3 . 4 .$ . u n ia rtgula.
F u e n t e 3 . />.fum. j.x . diffic.3 . art.x.
I.
H
lcq u zritu r, an in ifta propofitione, Ho­
minis afimss «<m7,ifte terminus hominis,prx- Jrgumenta
cisc fit fubiedum ? Arguitur quod non,quia fem- pre parte ne­
gatiua.
per determinatio, Sc determinabile, pofita ab ea­
dem parte copulae, debent efle idem extremum
propofitionis: fed obliquus eft determinatio re­
d i , igitur quando obliquus , Sc redus prsce-
dunc
 Quatfio X I X .
dunt copulam «aggregatum erit fubiedlum. Ma­
ior patet exemplariter in aliis , quia dicendo,
Homo, alius currit, aggregatum ex determinatio­
ne , & determinabili eft huic fubiedlum: & Mi­
nor patet , quia ille terminus afinus, quantum eft
ex parte f u i, fupponit indifferenter pro omni
afino, fed quando additur libi obliquus, vt ho­
minis,determinatur ad fupponendum praecise pro
a finis,qui funt afini hominum.
Sccundb * quia idem eft fubiedlum conuerten-
tis,qubd pribs erat praedicatum conuerfx: fed in
illa, Currens eft hominis afinus, hoc totum hominis
afinus,tb praedicatum,igitur limiliterhoc totum,
hominis afinus , erit fubiedlum in illa, Hominis afi-
itus currit.
T e rtii , quia fubiedlum eft, de quo aliquid
dicitur , modo prxdicauun dicitur de illo toto,
hominis afinus,in ibi,heminis afinus currit,quemad­
modum dicitur de aggregato,in illa, Afinus ho­
minis currit ; igitur licut in vn a, aggregatum eft
fubiedlum, ita & in reliqua.
Quartb fequitur, quod copula propofitionis
non implicaretur in verbo, imtnb in obliquo po­
lito b parte fubiedli. Confequens eft falfum,quia
copula fignificat cum tempore,& nomen non,vt
patet primo Perihermenias.Probatur confequen­
tia, quia illa, Hominis afinus currit, explicatur per
illam , Homo eft cuius afinus currit, modb i Ha co­
cula eft, implicabatur in obliquo, & non in ver­
bo, quia verbum manet integrum,ficut ante.
Quinrb, quia veriiimile eft, qubd illa propo­
rtio , Hominis afinus eft, fit de verbo fecundo ad-
iacente, quia nihil fequitur copulam, quod non
efTet nifi aggregatum ex redlo & obliquo edet
fubiedlum.
Sextb,quia quando redlus prxcedit obliquum,
aggregatum ex redlo & obliquo efl fubiedlum;
igitur eodem modo, quando obliquus praecedit
redhim. Tenet confequentia , quia praecedere
non arguit quod debeat efle fubiedlum , plus
qulm ante, quia quandoque totum praedicatum
praecedit copulam,vt dicendo, Homo animal eft.
Septimb , quia in illa , Quilibet hominis'afinus
currit, hoc totum, hominis afinus, eft fubiedlum,
igitur fimiliter in ifla , Hominis afinus currit. Te­
net confequentia, quia propter illud quod non'
eft fubiedlum, ncc pars fubiedli, non videtor
qubd debeat yariari fubiedlum, fiue addatur, fiue
remoueatur, modb fignum non eft fubiedlum,
nec pars fubiedli.
Odlaub, quia nomen obliquum non eil no­
men , vt paret primo Ferihermenias,£t non pro­
pter aliud, nili quia non potell effe fubiedlum
propofitionis,vel prxdicatum; igitur,&c.
Nonb , quia Redlus apud Grammaticos eft
principalis pars orationis, igitur li Redlus, &
obliquus prxcedant copulam , fequitur , qubd
licut Redlus principalius fupponit verbo , ita
etiam principalius ctit fubiedlum.
Oppolitum arguitur, qubd in omni bono fyl-
logiimo fadlo in prima figura, illud efl fubie-
dium maioris, quod eft prxdicatum minorisrfcd
ille eft bonus fyllogifmus in prima figura, Cuiufi
libet hominis afinus currit. Socrates eft homo , igitur
Socratis afinus currit. Sed in minori ille terminus
homo eft prxdicatum , igitur in maiori ille ter­
minus hominis prxeise erat fubiedlum.
Secundb, quiainiftapropofitione, Regis in-
tereft bene facere, ifte terminus R egis, eft fubie-
dlum, quia non apparet aliud quod reddat fnp-
301
politum verbo; fimiliter fequitur in illa , Vterque
iflorum currit, ifte terminus iftoritm eft ibi fubie­
dlum, quia \y vterquenon includit aliquod cate-
gorema, cim fit lignum vniucrfidc.
Tertib per definitionem fubiedli, quia fiubie-
tlum eft de quo aliud'dicitur, fed de aliquQ obliquo
dicitur aliud , fcilicct prxdicatum, in dicendo,
Hominis eftafinus-,igitur, &c.
Quartb per Ariftorelem in illo primo, versus
finem, vbi ponit, qubd ex maiore de Redlo, &
minore de obliquo fequitur conclufio,cuius fpb-
iedlum eft de obliquo, vt arguendo fic , Omnis
difciplina eft fophia, boni eft difciplina j igitur boni
eftfophia.
Notandum qubd Logicus & Grammaticus di-
uerfimode confoderant de Nom ine, & Verbo,fi­
ue de partibus orationis,quia Grammaticus con-
fiderat de cis in ordine ad congruitatem, modb
de aliis partibus orationis it Nomine, & Verbo,
poliunt fieri orationes congrux, licet imperfe-
d lz , vt dicendo, De domo ad tabernam. Sed L o ­
gicus confiderat de illis in ordine ad veritatem,
& falfitatem, fcilicet prout pofliint elfe partes
principales enunciationis verx, vel falfx, fcilicet
fubiedlum prxdicatum, vel copula , & tales par­
tes funt prxeise nomina, & verba.Nam alix par­
tes orationis non funt nifi determinationes, vel
difpofitiones defignantes iignificationem , vel
fuppofitionem terminorum, fcilicet Nominis,&
Verbi, aut modum fignificandi, vel fupponendi,
aut diuetfum modum fequendi vnius ex altero,
vel diiierfum modum copulandi diuerfaab inui-
cem, & ira de aliis.
Secundo notandum, qubd quando obliquus
prxcedit copulam, aliquando ponitur folitaric,
vt dicendo, Hominis efl afinus, aliquando cum
Redlo fcqucnte, vt Hominis afinuscurrit, aut cum
Redlo £rxcedentc, & hoc dupliciter, quia vel
Redlus prxcedens eft fine fyncategoremate, vt
dicendo, Afinus hominis currit, vel eft cum fyn­
categoremate, vt eft fignum vniuerfalc, vel par­
ticulare , & tunc femper refettur vel ad rcdlum
prxcedentem obliquum dicendo, Quilibet afinus
hominis currit, vel fubintclligitur antecedens R e­
dlus, vt dicendo, Vterque ifiorum currit, vnde ibi
fubintclligitur, quod vterque homo iflorum eur-
rir,non de fignincarione huius figni Vterque, quia
illud fignum nullum caregorema includit, & id­
eo ifte Redlus fubintelligitur ratione obliqui fe-
qu entis.
T unc ponuntur conclufiones.Prima conclufio
eft ifta, qubd quando folus obliquus prxcedit co­
pulam , aut obliquus cum Redlo, ita qubd obii-
J
iuiis prxcedat redlum, tunc folus obliquus efl
ubiedhim propofitionis; vt in ifta, Hominis afinus
currit. Probatur; quia illud folum eft fubiedlum,
quod aduenienre figno vniuerfali diftribuiturrfed
iniftocafu , foluS obliquus diftribuitur per ad-
uentum figni vniuerfalis pofiti b parte ante to­
tius propofitionis; igitur folus obliquus eft hic
fubiedlum.Maior patet,primb ex definitione pro­
pofitionis vniuerfalis,feciindb, quia ifta eft inde­
finita, Hominis afinus currit, igitur poteft fieri vni-
uerfalis per appofitionem figni,& per confequens
illius vniuerfalis ifte terminus efl fubiedlum, qui
figno vniuerfali diftribuitur ; & minor pater,
quia dicendo, Cuiuflibet hominis afinus currit, ifte
terminus,hominis, prxeise diftribuitur,quod pro­
batur pofiro cafu, qubd quilibet homo habeat
afinum qui currat, & fit vnus afinus communis
omni
301 Super lib.I. Priorum
omnibus _qui non currat i vel diftribuitur iftb
terminus borrio praecisi ■ >&-habetur'intentum;
vel diftribuitur iftifte rminns-afi)Mts\!& hb c noni'
quia tunc Cc(\\xevecmyCuiuJlibet hontinut afinus cur
rii* afiriw communis eft afinus^ igitur ufinut cOrrAnu-
nb homini*currit } quod eft contra^cafum ,<& per
idem probabitur qii&d aggregattmt hdn di(tri­
buitur : fecundb probatur per rationes- pbft op -
pofitum.
'< Exifta conclaficme /equitur, qubdiftacon-
/eitpientia nonv& iet‘,.Omnem hominem'indens eft
vatemfilum hominem videns :fid ajinta'eft hominem
videns, igifur cftvmimfilum heminemvidens, quia
pofito cafu, quod quilibet homo videat feipfum,
& qubd afinuSi'videaromn£!th .hpminem, tunc
praemifpe funt v e r a , & conclufici falfa, & ideb
n fiat debita fumptio fubicdti, debet tunc /ic arT
gui Omnem hom/nemvidens eft vnumfilum homi­
nem videns , . ftdSocrates, eft homo; igitur-Socratem
videns eft vnum filum hominem videns•, quae 'eft Ve­
ra »'& etiam fua fubcontraria, fcilicet Socratem
videns non eft vnum filum hominem videns, vtpar
tet de afino. Et' (i quxratut de contradi&oria il­
lius vniuerfalis, dico, quod eft ifta, Aliquem ho-
mintm videns non eft vnum filum hominem videns?
quod eft falfum.
Secundo fequitur,’quod ifta confequentia non
yalet, Cniujlibet contradiElionis altera pars eft vera:
ftd htc homo eft afinus, eft contradiElionis altera pars\
igitur hic homo eft ajinus, eft vera. Quia hic non (it
fumptio fub fubiedto , fedfub parte praedicati,
quae non diftribuitur. Et ideb deberet fic argui.
Cuiujlibet contradiElionis altera pars eft vera, hac eft
contradiElio, igitur huius contradiElionis altera pars
eft vera.
• Secunda conclufiocft.qubd fi 2tparre fubie&i,
fcilicet a parte ante copulae, Re&us praecedat
pbliquum, aggregatum ex refto & obliquo erit
fubieftumjVt dicendo, Ajinus heminis currit* iftud
totum , ajinus hominis, eft (ubie&um. Probatur,-
quia illud eft fubie&um in indefinita, quod per
fignum vniuerfale appofitum diftribuitur in vni-
uerfali, & hoc eft aggregatum ex redo & obii-;
q u o; igitur, &c. Maior eft nota ,-vrprius; quia1
aliter cx indefinita non pollet fieri vniuerfalis:&
minor patet, pofito cafu, qubd fit vnus afinus
fylueftcr, qui nullius hominis fit-pofTeflio, &
ponitur vitra, qudd aliqui homines habeant afi-
p os, & aliqui non, & quod omnis afinus currat
excepto (ylueftri, tunc ifta eft vcia.,G)uiUbct afinus
hominis currit* vt patet inductione, & tamen non
diftribuitur ifte terminus afinus praecise,qujatunc
quilibet afinus curreret, & non tantum.hominis
afinus, idcb aggregatum illud diftribuitur.-
Ad primam rationem negatuwnaiqr,quia non
pportet quod determinatio,& determinabile fa­
ciant vnum extremum , quando determinatio
poteft diftribui fine hoc, qudd determinabile di-
ftribnitur, vel c contra , vel dicitur quod obli­
quus non eft determinatio redi feqiientis.
- Ad fecundam concedo maiorem i nego mino­
rem, quia ifta, Hominis afinus currit) non conuer-
titur in illam : fed iq iftam , Aliquis cuius.afinus
currit* eft homo.
Ad tertiam concedo definitionem fiit>icdi, &
' dico, quod non eft fimile quahdOobliquus prae­
pedit, & quando fequitur,qiiia quando obliquus
praecedit, tunc per fignnm appofitumfolus obli­
quus diftriifuiritr, fed quando fequityr, aggre­
gatum ex redo &.obliquo diftribuitur,. & idcb
in ifta',- Hominisafitinscurrit, praedicatum dicitur
de'ifto-obliquo Hominis,yt patuitin alia quaeftio-
ne refolucndO ipfatm-
Ad-quartam’concedo quod copula includitur
ih oblfqiio , fed propter hoc non fequitur, qubd
fi copula fignificefcum tempore,quod tunc pro-
pterhoc obliquus fignificet cum tempore.
- :£ d quintam dicovqubd ifta non eft dc fecUn-
do adiacente: imnSbnon plus qUarn ifta, Hemo
eft'-animal, & idcb praedicatum poteft praecedere
copulanrf
■* Ad (extam concedo'antecedens, fed negatur
confequentia, & caufacftdida in folutione ter­
tiae rationis.
Ad feptimam dico,qu6d in ifta, (Quilibet homi­
nis ajinus currit,iftud totum, hominis afinus,eft fub-
iedum , & hoc propter fignnm in redo , quod
praecedit, quod ugiium, licet non fit fubiediim,
aut- pars fubiedi,'attamen eft fyncategoremi,dc,-
fignans modum fupponendi .ipfius liib icd i': Sc
ideo propter ipfum variatur mbicdum in inde­
finita & vniuerfali.
Ad odauam rcfpondetur quod duplex eft'fub-
iedum. Quoddam eft fubiedum locutionis >• &
aliud propofirionis.modb obliquus eft fubiedum
propofitionis, licet non fubiedum locutionis,
propter-hoc-qudd non cohftruitur a paite-dee/?
fecundo adiacente.
Ad nonanf ficut ad praecedentem cpnfimiliter.
Et fic ad quaefitum;'
Q jr i s t i o X X ,
Vtrum ex puris particularibus, <t t /
indefinitis pojjit fie ri Jy l-
logifimus?
A l b . d e 5axoniatrsli. 4 . Lcg. eaf.%. Tartar. iriexptjithne^
trpEl.4 . fetri Wft. & 'h*e tr*&. prine. Foofcca lib. c.
, lpftit.cap.iX.fr ! 0 .C < > m p l a t . M . } .y i p * .A » / . 4 .F u c n t e } .
t - J u n i . q . * r t ^ 6 . Auc^fa lib.inftit.traS.^.cap.j,
A
Rguiturqubd fic,qui a cx praemjiffis vniuer-
falibus poteft fieri fyllogifmus ad cbncln-
fionem vniuerfalem-; igitur ix parricularibas ad
particulaiem.:T cpjerjoq(nfequcntia.-j qu/aficut fe
habehr,- praemifl® vnfhcrfales ad conclufibhetn
Yniuerfal'em, ita particulares'ad particularem.
>Secundb,quia ex:vna-particulari fequitur con-r
clufio gratia formae: igitur ex pluribus particu­
laribus. Tenet cqrifequentia, quia plures parti­
culares videntur, efte.potentioires in inferendo,
qi£m vna>, 8c antecatjens apparet, quia per con-
uerfionem ex vna particulari infertur-alia, fimi-
Htcrper cqnipollentigm.
. Tprt;^,quia ad imppffibile fequitur quodlibet:
ipd aliqna eft particularis impoflibilis; igitur ad
illam fequitur quaelibet alia propofitio necclla-
ria particularis , & illa fequitur ad quamlibet
aliam.
Quattb patet arguendo hypothetici ifto mo­
do",S i cfttidam homo currit, tptoaaam animal mouetur,
fed quidam homo currit', ergo quoddam animal mone­
tur. hic arguitur ex puris particularibus.
Oppofitum arguitur per Ariftotelem in ifto.
primo, cap.j. Notandum eft, quod quaedam eft
confequentia enthymematica, & quaedam fyllo-
giftica. Confequentiarum enthymematicarum
quxdam funt formales, quaedam materialcs.Ma-
tcrialtum quaedam funt fimplices , quaedam vc-
nunc.
 Qu^ftio X X I .
nuhc. quarum definitiones ponendap •func e^
prsdi&is.
Secundd notandum, qu6d ex vna particulari
fspe/equitur alia in bona confequentia.; &<pri-
iqd gratia format per conuerfionem, v t , Quidam
homo eft animal , igitur quoddam animal eft hemo,
$ecund5 per squipollenriam, vt >Qufdamho^
mo non currit, igitur non omnis homo currit. •
Tertid, quando prcdicarum variatur lecun-*
dura finitum, & infinitum, verbi gratia,Ad amr-
matiuamde praedicato infinito fequitur negaci-
ua de przdicato finito , fimiliter ad affirmati-
uam de prsdicaro finito fequitur negatiua de
praedicato infinito.: vt patet fecundo Periher-
menias.
Quartb, quando antecedens, quxeftparti­
cularis , eft impoflibilis, vt Quidam homo eft afi-
mu\ igitur tu curris.
Q uinto, quando confequens efi; necefiarium.
Sexto, quando arguitur ex hypotheticis, licet
hon fyllogiftice , vt arguitur a difiun&itia cum
oppofito vnius partis ad alteram partem.
Septimb,quando arguitur ex conditionali far
d a ex partibus cum antecedente polito inefle ad
fuum confequens , vt arguebatur ante oppo^
ficum.
O dau b, quando arguitur it copulatiua ad al­
teram partem , & ita ex diuerfis modis arguendi
ex hypotheticis non fyllogifticc.
Tunc quantum ad modum fyllogifticum po­
nuntur conclufiones. Prima conclufio eft: ifta.
Qudd ex puris particularibus vbi medium eft:
terminus difcretus,benc poteft fieri fyllogifmus,
verbi gratia, bene /equitur, Quidam homo efi So­
crates ; quoddam album efi Socrates, igitur (juoddam
album efi homo, Sc licet ifte procefliis prima facie
non fit /impliciter euidens, attamen per conuer­
fionem prxmiftaruin fit bona forma.
Secunda conclufio eft, quod in omni difpofi-
rione, in qua valet fyllogifmus expofirorius va­
let etiam fyllogifmus ex puris particularibus,vbi
medium in illa prxmifta fumlrur cum relatiuo
identitatis:verbi gratia,fequitur euidencer,6£tW-
dam album efi Socrates, & iSud album currit, igitur
currens efi Socr«*r«.Patet,quia per relatiuum iden-'
ritacis fit vnio extremorum cum medio in p rs-
miflis,rarionevnius,&eiufdem frippofiti,& jdeb
vnio extremorum in prxtni/fis cum medio eft
fu/ficiens ad concludendum extrema de feinui-
cem in conclufione.
. Tertia Gondufio, qubd ex puris particulari­
bus a/firmatiuis fit.bonus fyllogifmus in fecunda
figura, vbi vtriufque prsm ifls praedicatum eft
terminus communis, diftributus affirmatiuc,v.g.
beni fequitur, Quoddam motum circulariter efi om­
nis luna, quoddam lucens eft omnis luna; igitur quod-
dam lucens eft motum circulariter. Et iftud tenet in
omnibus, nifi vbi per praemi/Tas fignificatur vna
res aliqua numero, quae eft eadem cuilibet di-
uerfarum rerum, quia in iftd cafu confequentia
non valeret ;q u ia non fequitur, Quidam Pater
in diuinis eft omnis ejfentia diuina, quidam Filius in
diuinis eft omnis eftentia diuina; igitur quidam F i­
lius eft Pater, propter h o c, qudd per iftum ter­
minum oftentia diuijut, fignificatur vna res nume­
ro , qus eft eadem cuilibet diuer/arum rerum.Et
idcb fi medium fumeretur fub ifta form a, Quod­
dam B eft omne quod eft A , quoddam C eft omne quod
eft A , igitur quoddam C eftB> tunc valeret fy Ho-
gifmus in omnibus fine aliqua exceptione.
303
Quarta conclufio eft, qubd ex puris particu­
laribus‘ ambabus* negatiuis', fit tyllogifraus ad
concludendum 'particularem negariuam ,-cuius
extremum in conclufione, fcilicet maior extre­
mitas , prscedit c o p u la m & negationem: ficut
fequitur , Quoddam animal non efi homo, quoddam
animal non eft album , igitur quoddam album hortus
non eft, ita quod maior extremitas praecedar ne­
gationem in conclufione.
Quinta conclufio eft, qu6d exceptis przdidis
calibus , nunquam ex putis particularibus poteft
fieri fyllogifinus. Probatur conclufio per initan­
dam in terminis; quia non fequitur , Quoddam
animal eft homo, quoddam animal eft equus ; igitur
quidam equtts eft homo : nec fequitur negat iuc,
Quoddam animal non eft homo: quoddam animal non
eft rifibile; igitur quoddam riftbile non eft homo.
Tunc rationes lunt folutx e/ praecedentibus:
Et lic patet quid fit dicendum ad qusfitum.
Q^y 1 s t 1 o XXI.
Vtrum ex fiuris negatiuis poffitfie r i
Jyllogtfinus .<?
Anenoei hic cap. j . O c c a n i 3 . Log cap 3 . A l b . d e S a x o n i a
tr»3. 4 . 'Lcg. cap.%. I o a n . a M a g i f t r i s j . y . huius T a r t a r .
in txptftt, tratt.+.Petri H!Jj> hic traS.x.in trine. F o n -
f e c a lib. S. Infiitut. cap. i i . & 1 9 . C o m p l u e , lib.^.fum.
cap. . 4
A Rguitur quod fic, quia ex vna negatiua be­
ne fit fyllogifmus, igitur ex pluribus. Te­
net confequentia, quia plures funr potentiores
ad inferendum, quam vn a, & antecedens pa­
tet , quia ex vna negatiua fequitur alia per fub-
afternationem & conuerfionem.
Secundo, quia ex puris nffirmatiuis fequitur
conclufio : igitur ex pur^ negatiuis; quiaficuc
fe habent affirmatius ad affirmaduam: ita nega-
titis ad negatiuam.-
Tertio per Ariftotelem in ifto -primo, cap 14.
qui ponit qudd ex duabus negatiuis de contin­
genti bene fit fyllogifmus.
Q uartd, quia ifte eft bonus fyllogifmus, fci­
licet, Nullum animatum currit, nullum animal cur­
rit , fi nullum animal currit, nullus hoisto currit, igi­
tur f i nullum animatum currit, nullus homocurrit.
Oppofitum arguitur per Ariftotelem in ifto
primo» cap.f.
In quxftione primb' videbitur, vtrum ex ali­
qua negatiua po/fit fequi aliqua affirmatiua. Se­
cundd qualiter ex vna negatiua po/fit fequi ali­
qua negatiua. Et tertid qualiter ex pluribus ne­
gatiuis po/fit.fequi aliqua conclufio , & quali­
ter hon.‘
Quantum ad primum fit prima conclufio ifta,
quod ex vna hypotheca negatiua fequitur for-
maliter aliqua affirmatiua, immd plures catego-
ricae affirmatius. Probatur fic , capiendo vnam
difiandiuam compofitam ex duabus categorias
negatiuis, vt Socrates non currit i vel homo non eft
albus; tunc capiatur conrrjididoria illius difiun-
d iu s ptxponendo negationem , deinde capitur
eius contradidoria per copulatiuam fadam e i
partibus cotradidoriis, qus etit idz:Socratet cur­
rit, & omnis homo eftalbus,tunc arguitur fic,Quic-
quid fequitur-ad illam copulatiuam affirroati-
uam, fequitur ad illam difiundiuam negariuam;
fed ad illam copulatiuam, fequitur formaliter
qusli
 3 0 4 Super lib.I. Priorum
quaelibet fuarum partium > qua; eft affirmatiua;
igitur ad iftam dinun&iuam ncgatiuam fequitur
quaelibet parsillius copulatiuae.Maior patet,quia
illud quod fequitur ad vnam aequipollentiam,
fequitur ad aliam, modo illae aequipollent; &
minor patet ; quia quaelibet pars copulatius: fe­
quitur formaliter ad totam copulatiuam.
?• Secunda conclufio eft, quid ad vnam catego-
Secunda etn- ricam de inefle negatiuam , fequitur formaliter
clufie. vna hypothetica. Probatur, quia quaelibet pro­
polluo infert ipfam formaliter cum quacunque
avlia fubdifiun&ione ; ficut fequitur formaliter,
Nullus bonfo currit, igitur nullus homo currit, vel
Deus non efit & tamen antecedens eft vna catego-
rica negatiua , & confequens vna hypothetica
aflirmatiua.
Tertis con­ Tertia conclufio eft , quid nunquam ex vna
clufio. categorica negatiua fequitur formaliter vnaca-
tegorica aflirmatiua. Probatur, quia nunquam
eft bona confequentia, arguendo i propofitio-
ne habente plures caufas veritatis, ad propofi-
tionem habentem vnam folam caufam veritatis:
fed femper negatiua habet plures caufas verita­
tis , quia poteft efle vera, ex eo quid fubie&um
pro nullo fupponit, vel ex eo , quid praedica­
tum pro nullo fupponit; vel dato , quid vtrun-
que fupponat pro aliquo , tamen non eft idem
pro quo fupponit vnura, & reliquum'; fed af­
firmatiua nunquam verificatur, nili vtroque ter­
mino lupponente pro aliquo.
Secundo patet induitione, quia ex ifta, N ih il
eft, nunquam fequitur ifta,aliquideft. Nec ex ifta,
Deus non eft, fequitur aliqua affirmatiua; & fic de
lingulis.
Contraiftam conclulionem dicitur,quia qus-
libet ptopolitio modalis eft categorica,& tamen
ex vna modali negatiua fequitur vna modalis af-
firmatiua gratia forma;. Maior eft vera, quia ca­
tegorica diuiditur in modalem , & in iftam de
inefle , & minor probatur , quia xquipollentia
eft confequentia formalis, & tamen vna nega­
tiua squippllet affirmatius, vtdicendo, Deum
ejfe non eft. impojfibile , igitur Deum efte eft pojfi-
bile.
Refpondetur, concedo maiorem , & nego
4- minorem.
Ad probationem dico, qubd ifta; non xqui-
pollenr , Deum efte non eft impojfibile, & Deum efte
eft poftibile, fed ifta dus a:quipollent, Deum efte
non impojfibile eft, 8t Deum efte pojfibile eft efte j &
tunc prima eft vera, ficut & fecunda.
Er caufadiuerfitatis eft, quia quando iftemo­
dus, impojfibile, cum negatione cadente fuper co­
pulam procedit copulam ; tunc propolitio red­
ditur aflirmatiua, virtute negationisinclulx in
hoc modo impojfibile ; fed quando negatio fola
praecedit, & ifte modus impojfibile non, tunepro-
pofitio eft negatiua.
Secunda pars Quantum ad fecundum. Prima conclufio eft,
qutfl. quod ex vna negatiua bene poteft feqni alia ne­
Trima con­ gatiua gratii formae. Probatur in propofitioni-
clufio.
bus negatiuis, in quibus antecedens,& confe­
quens participant vtroque termino.
Primd per conuerfionem, vt Nullum B eft A ,,
igitur nullum A eftB ,
Srcundd per squipollentiam, vt Nullus homo
currit, igituf omnis homo non cui&it.
Tertio per fubaiternationem , vt Omnis ho­
s-
mo non currit, igitur quidam homo non currit.
Secunda con- §ecund? conclufio eft, quod ex vna negatiua
flufio.
poteft fequi alia negatiua, gratia materia;, St hoc
patet in multis locis Dialedicis, quia fequitur,
Nullum animal eft, igitur nullus homo eft.
Quantum ad tertium , fit prima conclufio, Tertia pars
quid per Syllogifmum,fiue per modum arguen­ qusfi.
di ex pluribus- terminis , qu^m tribus, ex puris
negatiuis bene fequitur conclufio abfque hoc,
qudd propofitiones participent vtroque termi­
no. Probatur in multis cafibus, qui tadi fuerunt
anteoppofitum.
Primo , fi medium quod fimpliciter fumirur
in maiori, fumatur cum relatiuodiuerfitatisin
m inori, tunc ex puris negatiuis bene fequitur
conclufio. V. g. fequitur, Nullus homocurrit, niti­
dum album eft aliud ab homine , igitur nullum album
currit.
Secundo poteft argui in terminis lingularibus:
Vt Socrates non currit, nullus homo eft alius a Socrate-,
igitur nullus homo currit.
Secundus cafus eft, quando in vna praemifla, 6 .
vnus terminus finite fumptus , negatur de ali*-
quo termino, & ille idem terminus in fecunda
praemitia infinite fumptus , negatur de eodem
termino, tunc ex illis duabus praemiflis fcqui-
tur negatiua de hoc verbo eft fecundo adiacenti,
v.g. fequitur, Nullus homo eftlapis, nullus homo eft
non lapis, igitur nullus homo eft, & tenet per illud
medium, Omne quod eft, eft lapis, vel non lapis ,fed
nullus homo eft lapis, vel non lapis, fequitur in Ca-
pieflres, igitur nullus homo eft.
Tertius cafus eft, quando ad fimilitudinem
primae figura; medium variatur fecundum fini­
tum,& infinitum, vt arguendo fic : Nullum non B
eft A , nullum C eft B , igitur nullum C eft A ,
Quartus cafus eft, quia copulatiua negatiua
aequipoller difiun&ius affirmatius , modo ex
ifta difiun&iua cum vna fuarum partium nega­
ta, fequitur alia pars, igitur etiam ex copulariua
negatiua, cum fecunda parte difiun&iua; nega­
tiua , fequitur alia pars difiundius, & per con­
fequens ex puris negatiuis fequitur conclufio.
Secunda condutio eft, qubd per Syllogifmum 7-
ex terminis praecise, abfque hoc, quod aliqua Secunda eoo-
propofitionum participet cum alia in vtroque clujio.
termino , nunquam ex puris negatiuis fequitur
conclufio : & iftam conclulionem declarat Phi-
lofophus in textu : & funt termini in quibus
omni, in qualibet trium figurarum , animal, la­
pis , homo, Sc termini in quibus nulli, lapis, equus,
homo.
Tunc ad rationes.
Ad primam conceditur, vbi antecedens, & Ad argu­
confequens participant vtroque termino,fed ne­ menta.
gatur confequentia.
Ad fecundam dico, quod non eft fimije, quia
ifta eft vera : Quacunque v n i, & eidemfunt eadem,
inter ft funt eadem, & ided ex affirmatiuis bene
fequitur aflirmatiua. Sed ifta regula eft falla,
Quacunque differunt ab eodem, illa a f i inuicem dif­
ferunt , & ideo ex negatiuis nulla fequitur nega­
tiua, v.g . licet homo , & rifibile differant ab
equo, non propter hoc fequitur , quod diffe­
rant ^ fe inuicem. Item , ifta regula eft falfa,
Quacunque ab aliquo differunt, interfe funt eadem,
& ided licet homo, & equus differant abafino,
non propter hoc fequitur, quod fint idem in­
ter fe.
Ad tertiam 8c quartam dico , quod iftsnon
funt negatiua;. Et fic ad quxfitura.
Qv A
 Quatfio X X I I .
Q ^v £ s t i o X X II.
Vtrum quatuorprimi modi prima figura
teneantgrafiaforma.
Boctias hic tsf. 14. Aucrroe», Barana St Aphrod. hic cap.^.
Ioan.i Magift.q.\.huius. Petrus Hifp. troff.^fum. Tar-
tar. hic traff. x.qusfi. 1 .Fonfeca lih.6jnfiit.tap. 1 4.Fucntc
3 .part.fum qtufi. t.diffic.t.art.j.Hatudo diffiut. 1 o . l»g.
fift. t j .Complue./;i. 3,fum.cap. j . Aucrfa lib, 1 . InfijraU.
4 <‘ a f.t.
I.
Jrgummta P Rimbcontra primum modum, quianoivfe-
quicur , Omne animal f i efi rifibile efi homo\
fnpartt»i. omne brutum efi animal f i efi rifibile : igitur omne
totius. brutum efi homo, quia przraidx funt verz,& con­
clufio falfa.
Secundd, quia nonfequitur, Omnis homo, vel
afimuefiafintu : fid omne rationale efi homo, vel
afinus; igitur omne rationale efi'afinut* Maior pro­
batur indu&iuc , quia ifte homo f vel afinus
eft afinus: & ifte homo,vel afinus eft afinus,& fic
de fiogulis;igitur,&c.
T e r t ii, quia non fcquirur, Cuiuflibet contradi-
Itionis altera pars efi vera \fid qualibet propofitio efi
cantradiflionis altera pars-,igitur qualibetpropofitio efi
vera. Conclufio eft falfa, & przmidz funt vera;;
igitur modus arguendi eft falfus.
Item non fcquitur, Omnia animalia fiunt ratio­
nalia, vel irrationalia; fid homo & afinusfiunt 'anima­
lia,igitur, &c.
Itera non fcqnitur,Cuiufiibet hemimssafinus cur­
rit j omnis afinus efi heminis: igitur omnis afinsts cur­
rit., quia przmidz funt verae, & conclufio falfa,
pofito cafu, -quod quilibet homo habeat duos
afinos,quorum vnus currat,Sc alter non currar.
Deinde arguitur contra fecundum modum,
quiauon fequitur, Nullum viuum efi mortuurtuom-
ttis homo efi viuens , igitur nullus homo efi mortuus,
quia przmidz funt ve rz , & conclufio falfa,quia
fignificat, quod nullus homo qui eft, nec aliquis
homo qui fuit,eft mortuus.
Item non fequitur, Nudus homo dum dormit,vi­
gilat : omnis homo e fi homo dum dormit; igitur nudus
homo vigilat, przmiftx funt v e rz , & conclufio
falfa.
Item non fequitur arguendo theolo*gic£,
Nullus Pater efi filiu s: omnis efifientia diuina efi Pa­
ter ; igitur nuda efifientia diuina efi filitu. Eodem mo­
do poteft argui contra primum modum fic: Om­
nis efifientia diuina efi Pater\ omnis filius efi efifientia
diuina:igitur omnisfilius efi pater.Vtxm iffx funt ve­
r z ,& conclufio falfa.
Deinde contra tertium modum , quia non fe­
quitur : Omnis homo efi totum in quantitate; aliquis
homo efi homo: igitur aliquis homo efi totum in quan­
titate.
Deinde contra quartum modum ; quia non
(equitur, Nudum viuum efi mortuum. Aliquis homo
efi viuus. igitur aliquis homo non efi mortuus, vel fic,
Nullum mortuum efi viuum,aliquis homo efi mortuus,
igitur aliquis homo non efi viuus, quz conclu fio eft
falfa,quia fua contradi&oria eft vera, fcilicet om­
nis homo efi viuus.
Item folet argui per tertium modum,Quicquid
heri emifli,hodie comedifii,fied crudum em ifli; igitur
crudum comedifti.
Item non fequitur, Omne albumeS coloratum,
aliquis homo incipit efifie albus; igitur aliquis homo in­
cipit efifiecoloratus.
Scoti oper. Tom. I.
3 °S
In oppofitumeft Ariftoteles hic,cap.y.
De ifta quzftione dicunt aliqui, quid ifti mo­
di tenent gratii formz,exceptis duobus cafibus.
Primus eft, quando arguitur in terminis diuinis.
Secundus,quando arguitur ex terminis , qui am­
pliantur ad przterirura, vel ad futurum, Sc ideb
non fcquitur, Nudum viuum efi mortuum,omnis ho­
mo efi viuut', igitur,Scc.
Sed contriobiicitur,fupponendo,quid fignum
vniuerfale additum termino communi, diftribuit
ipfiim pro omni fuo fuppofito, pro quo eft di­
cibilis ille terminus comfciunis , non demon-
ftrando pluralitatem , aut paucitatem fuppofi-
torum, aut aliquod huiufinodi. Hoc fuppofito
probatur , quid di&a confequentia fit bona,
quia ifte terminus communis, viuum , diftri-
buitur ad fupponendum pro omni eo , de quo
dicitur ; fed per te non folim dicitur de his
quz fuut, fed etiam de his quz fuetunt, propter
participium przteriti temporis; igitur ifte ter­
minus , viuum , diftribuitur ad lupponendum
non folii., pro his quz funt, fed etiam pro his
qu ; fuerunt,fed certum eft,quid taljs conlequcn-
tia eft bona, Nudum quod efi viuum,velfuit viuum,
efi mortuum, fid omnis homo efi viuut, igitur nudut
horno efi mortuus, quia regulatur per dici denudo,
igitur prima confequentia erat bona; quia ma­
ior primi Syllogifmi xquipollet maiori illius
fecundi, ex quo vtrobique fubic&um diftribui­
tur tam pro his quz funt, qu&m etiam pro his
quz fuerunt.
Item aliter relpondeo,quod ifti quatuor modi
tencift gratia form xin omnibus terminis, quo­
rum nullus fignificat aliquam rem,quz eft eadem
plurium diuerfarum rerum, & hoc probant in-
ftanriae de rerminis diuinis , fa& z ante oppofi-
tum , & exceptis illis terminis , tenent in omni­
bus terminis , fine fint termini ampliatiui ad
przteritum, vel' futurum, vel quomodocunque
alitet, Sc ideo ifta confequentia eft bona,Nudum
viuum \fi mortuum,omnis homo efi viuus, igitur nudus
homo efimortuus.<\xxia maior fignificat,quod nullus
homo qui eft,nec aliquis homo qui fuit, eft mor­
tuus.
Secundd d ico, quod ifti quatuor modi tenent
gratia formz,finc aliqua exceptione, accipiendo
fubic&um maioris, cum iftisdi&ionibus quod efi,
Sc ide6 bene fequitur. Omne quodefi efifientia diuina
efi Pater , omnisfilius efi efifientia diuina; igitur omnia
filias efi pater, quia ibi tenent Syllogifmi per dici
de omni, Sede nudo, fid in di&o Syllogifmo dico,
qubdeft falfa iftamaior,quia aliquid eft edentia
diuina.quod non eft pater.
Tcrtid notandum,quod diftin&io iftorum mo­
dorum dire&c concludentium hon debet fumi
penes.diuerfiratem conclufionis , quia fic edent
pluresmodi. Nam Barbara ficur concludit vni-
uerfalem affirmatiuam dire&c, ita etiam conclu­
dit particularem affirmatiuam fibi fubalterna-
tam. Idcd diftimftio & fufficientia iftorum mo­
dorum fumitur penes przmidas; Sc tunc dico,
qu6d non funt plures modi dire&e concludentes
in prima figura, quam ifti quatuor, vbi fit Syllo-
gifmus ex terminis fimplicibus Sc ie&is,itaqudd
termini fint communes Sc non difereti, qu6d ni­
hil addatur medio in vna przmida plus quam in
alia.
Et dico notabiliter hoc propter aliquos cafus,
in quibus fequitur euidenter conclufio, Sc non i n
aliquo di&orum modorum.
Z Primus
 Super lib. I. Priorum
Primas cafus cft quando medium eft termi­
nus difcretus.Secundus cafus,quando medium in
minori fuerit cum relatiuo identitatis,vt arguen­
do fic; Qupddam album currit, Socrates eft illud al­
bum: igitur, &c. Tertius cafus, quando medium
variatur fecundum finitum, & infinitum, fecun­
dam fimilicudinem prima; figurae, vt Nullum non
B eft A.nullum C eft B.igitur nullum C eft A .
Quartus cafus cft , quando ad fimilitudinem
primz figurae fic fumptio fub parte fubie&i obli­
qua,vt arguendo (\cMorno omnemajinttm videt,bru-
ncIUu eft afintu, igitur homo videt brunellum. vel fic:
Afinut cuiuJUbet hominis currit , Jedmuficm eft ho­
mo ; igitur alicuius mufici afintts currit. Et potcft et­
iam excipi argumencum ex puris negaciuis de
concingenti. Verum eft tamen , quod ifte modus
non eft euidens in hac figura, donec fiac conuer-
fio minoris in oppofitam qualitatem.
Ex przdiCfcis fequuntur tres conclufiones ad
quaefitum.
Prima eft, quod ifti quatitor modi non tenenc
in ilL form a, Omne B eft A . in terminis quorum
aliquis fupponit pro vna re eadem cuilibet plu­
rium rerum.
Secundaconclufio eft, quod fub ifta forma,
Omne quod eft B eft A . tenet in omnibus gratia
formae,nulla exceptione faCla.
Tertia conclufio cft, quod exceptis terminis,
quorum aliquis fupponat pro aliqua re eadem
cuilibet plurium rerum, tenet fortnaliter in pri­
ma figura.
Tunc ad rationes. Ad primam, omne animal,
&c. dico,quod confequentia eft bona, fed tfiaior
eft falfa,quia fignificat, quod de quocunque dici­
tur hoc fubie&um, animal, fi eft rifibile, qudd de
padem dicatur hoc praedicatum homo, & hoc eft
falfuni. Vel ad maiorem expreffionem poreftdi-
ftingui maionquia vel eft deconditionato extre­
mo , tunc maior eft falfa, & ntodus arguendi cft
bonus ; vel condicionalis, tunc maior eft veta, &
confequentia non valet.
Ad fecundam negatur maior.ficut prius, ad in-
du&ioucm poteft dici probabiliter, quod quaeli­
bet fingularis eft falfa,inqua.itum eft dedifiun&o
extremo,licet ciler vera,ii effttdifiunCtiua, & fic
modus arguendi non valet.
Ad tertiam dico , quod non fit debite fumptio
fub fubic&o, fed debet fic fumi, Isiaeft contradi-
ttic-, igitur,&c.
Ad quartam fiue fumatur de difiunCto extre­
mo, fiue difiun&iua , ipfamaior negatur: tamen
ifta effet vera de difiun&o extremo fumptofub-
iefto in numero fingnlari.
Ad quintam dico, qudd indebite fumitur mi­
nor extremitas fub medio , quia debet fumi prae­
cisi fub ifto termino homo, quia ifte folus diftri-
buitur, & eft fubieChtm, fed ibi fumitur fub ifto
hominis aftnus,8c ibi non valet confequentia.
Ad fextam , nullum viuum, &c. dico, quod
confequentia eft bona: fed maior eft falfa , quia
fignificat , quod nullum quod eft mortuum , nec
aliquid quod fuit viuum,cft mortuum, & pro ifta
fecunda parte eft falfa.
Ad aliam negatur maior. Ad confequentiain
conceditur iu quzftione.
Ad aliam omnis homo, &c. dico , quod maior
non eft vera, ni fi terminis fumptus materiali­
ter, & fic fumptis terminis, confequentia non
valet.
Ad aliam di&um eft.
Ad aliam quicquid, &c. dico, qu&d confequen­
tia non eft bona.
Ad vltimam dico,qu&d in minori fumitur ver­
bum includens negationem,mod£ minore inclu- '
dente negationem,non valet fyllogifmus in pri-'
ma.figura.Et fic patet ad quzfitum.
Q *v a s t i o X X III.
V trum infecundafigura Jin t quatuor mo­
d i direSle concludentes,^ non plures
nec pauciores*
Authores citati qus.fi.anttced.iM tap.^ huiusXom.z Magift,
queft.<f. huiu* Tartar. hittra&.i. qusfi.%. Fonfcca lib.6.
infiit.eap.i6.fwuic $ part.fum.q.x.dijf.i.art.%.Comp\oX,
lib.$.fum.e»p j .Hnrudo dtjp. i o. L*g. fe8.18. Auerfa lib.
Infiit.tra&.+.cap. 9.
A
Rguitur primb, quhd fint plures, quia ficut
in Bareco, & Feflino, & maioribus yniuerfa-
libus, & minoribus particularibus , fequuntur
conclufiones;ira econuerso , fi maior fit particu­
laris, & minor vniuerfalis , & fic erunt duo modi
aljj ab iftis quatuor. Sed quod confequetia fit bo­
na , probo ; quia tranfpofitio przmiifaruni, non
impedit bonitatem confequentiz. Aliter enim
CameSlres non reduceretur ad primam figuram.
Secund6 arguitur contra Baroco,epiiz ille fyllo­
gifmus imperfectus non eft bonus, quia non po­
teft reduci ad primam figuram, fed ifte non po­
teft,quia fi reduceretur, hoc efTetpcr impoflibile;
tunc igitur, vel dicitur impoflibile, quiaimpof-
fibile eft ipfum reduci, Sc habetur internum,quia
vel propofitio, per quam reducitur,eft impoffibi-
lis,& probo quod non, quia pofito cafu , quod in
Baroco concludatur conclufio impoflibilis : tunc
fua contradictoria , per quam fiet reduCtio,
erit neceffaria , igitur potius debet dici redu-
Ctio per neceffarium, quim reduCtio per impofli-
bilc.
Tertib.quia ex puris negariuis fit bonus fyllo­
gifmus inprzdiCta figura , & tamen non aliquo
diCtorum quatuor modorum , vt notum eft;igi-
tur,&c.Maior eft nota,quia (equit nt,Nullum B eft
A.nullum C eft A igitur nullum C eft B. Item, fequi-
tur adhuc medio non variato fecundum finitum,
& infinitum,quia fcquitut.Nullum B eft A.nullum
non B efi A.igitur nullum A efi.
Oppoiitum arguitur per Ariftotelem in litera.
In quzftione primo videbitur de modis dire-
Ctis iftius figurz,fecundo videbitur dc modis,qui
pofTunt concludere indireCte.
Quantum ad primum notandum, quid diftin-
Ctio modorum iltius figurz , non attenditur pe­
nes diucrfitatem conclufiotiis, quz infertur, fed
penes diuerfitaremprzmiflarum. Nam fi fic at­
tenderetur, iam eflent plures modi.Nam Cefttre,Sc
CameSres, ficut concludunt duas vniuerfalcs nc-
gatiuas.ita pofTutir direCte concludere particula­
res negatiuas fibi fubalternas.
Secundo notandum, quod quando medium
in ifta figura , eft teiminus diferetus , vel ali­
quid additur medio in vyaprzmifla , quod non
additur in alia: vt relariuum, vel negatio infi­
nitatis,vel negans ; aut etiam quando extremum
non concluditur de extremo : aut quando con­
cluduntur particulares negatiuzjmaiori extremi­
tate przcedeme negationem in conclufione.pof-
fibile eft quod fit bonus fyllogifmus,in ifta figura,
&
 Quseftio X X I I I .
Sc non in aliquo di dotum quatuor modorum.
Probatur per aliquos cafus.
Primus cafuseft, quandoex particularibus af-
firmatiuis refpedu medij, quod eft terminus dif-
cretus, vt Album eft Socrates, current eft Socrates,
igitur currens eft album.
Secundus^quando medium fumitur in minori
cum relatiuo identitatis. Er idei fequitur, Omni*
homo eft albut,omne currens eft Uem albumJgitur om­
ne currens eft homo.
Tettius cafus, quando arguitur ex duabus af-
firmatiuis vniuerfalibus ,cum relatiuo dyierfita-
t is , polito ad medium in minore ,ad concluden*
dum vniuerfalem negatiuam. & idei fequitur,
Omni* homo eft animal; omnis lapis eft aliud ab ani­
mali. igitur mUus lapis eft homo.
Quartus cafus, quando non concluditur ex­
tremum de extremo , tunc confcquentia eft bo­
na, ad inferendum quodcunque przdicatum de
medio termino. Verbi gratia, fequitur, Nullum
B eft A , nullum ntn B eft A , igitur nullum A eft ani­
mal. igitur nullum A currit. 6c fic de quocunque
alio prxdicaro.
Q uintus, quando arguitqrex puris particula­
ribus,maiori negatiua, & minori afHrmatiua, ad
concludendum maiorem extremitatem,de mino­
ri extremate,ante negationem in condufione, Sc
ideo fequitur: Quoddam A non eft 2? , quoddam
C eft B . igitur qttoddam Cnon eft A .
Sextus.quando ad llmilitudinem fecunda: figu-
rz , variatur medium fecundum finitum, Sc infi
nitum, & idei fequitur,Nullum A eft A . nullum C
eft non A.igitur nullum C eft B . Item alius cafus, vt
Nullum B eft A . nullis B eft non A.igitur nullum B eft.
Septimus cafus, quando ad nmilitudinem fe-
cundzfigurz , fit fumptio medij i parte prxdi-
cati diftributi, & tunc fit bonus fyllogifmus ex
puris particularibus , & non in aliquo didorum
modorum.Vccbi gratia. (Quidam homo videt omnem
aftnum.Brunelltti eft aftnus. igitur quidam homo videt
Brunellum.
T ertii notandum, quid quando arguitur ex
terminis redis, vbi nihil additur in vna przmifla
plnfquam in alia, nec medium neceflarium con-
clufionis variatur,fed vnum extremum conclu­
ditur de reliquo,ita quid ambo extrema funt ter­
mini communes, & maior extremitas concludi­
tur negatiue de minori extremitare in conclufio-
ne,tunc femperfit bonus fyllogifmus gratia for-
m z in illa figura ad concludendum direde, in
aliquo iftorum quatuor modorum, & non aliter:
exceptovno cafu , quando arguitur, fcilicet ex
terminis, quorum vnus fupponit pro aliqua re,
J
[uz eft eadem cuilibet plurium rcrum;& per hoc
bluitur initantia p riisfad a de terminis diurnis,
nec oportet excipere ( ficut quidam excipiunt)
terminos, in quibus fit ampliatio alicuius termi­
ni ad przteritum, vel ad futurum. Q u ia ,v t
patuit p riis, talis terminus diftributus copulati-
uc , tam pro his quz funt, qu^m pro his quz
erunt, fi fit refpedu Verbi,aut Participij de futu­
r o ^ fuo modo de przterito: & ideo in prxdida
initantia, vbi termini connotabant aliud de prz­
terito, debet concludi additis iftis didionibus,
qui eft , ad fubiedum conclufionis, arguendo
fic: Nullum mortuum eftviuum. Omnis homo eft
viutu, igitur nullus homo eft qui eft mortuus. Cuius
caufa eft; quia fubiedum minoris fupponit prz-
ciscprohis quz funt, & pro eis verificatur mi­
nor: & idei vt ferueturfuppofitio per eundem
Scoti oper. Tom .J.
307
in m inori, & in condufione, oportet addere iftas
didion&,4««</?,in fubiedo conclufionis,ad reci-
{
nendum luppofitionem pro eifdem, pro quibus
upponebat in minore.
Ex quo fequitur, quod conuenienter poteft
addi in condufione,qudd non addebatur explici-
rc in przmiffis, & teneri vniformitas fuppofitio-
nis,&dico notabiliter explicite,nam illa reftridio,
qui eft, qui explicabitur in condufione, importa­
batur implicite in prxmifiis.
Tunc ponitur illa condalio, quid funt in fe­
cunda figura quatuor modi diredi concludentes,
przdidis cafibus referuatis, & non plures, nec
pauciores.Probatur ex tribus regulis requifitis ad
iftam.
Prima eft,quid E x puris ajftrmatiuis, nihilfequi­
tur in iftafigura.
Secunda eft , quod Maioreparticulari exiflente,
nihil/equitur,Scc.
Tertia eft, quod Expuris negatiuis nihilfequitur,
m odi tamen in qualibet figura fiut 1 6. combina­
tiones , vt patuit fupra textum , inter quas in ilta
figura inueniuntur 12. quarum quzlibet peccat
contra didarum trium regularum aliquam, igi­
tur fequitur, quod przcisc manent quatuor mo­
di redi , Sc euidentes , quod eft propofitum.
Caufaprimx regulz eft, quid fi przmilTz line
affirmatius, & medium non diftribuitur in ali­
qua prxmiflarum, poteft verificari pro vno fup-
pofito medij , Sc alia pro alio , Sc fic nulla eft
conceptio in pfzmiflis extremorum cum medio,
ratione cuius debeat fequi connexio extremorum
in condufione.
Caufa fecuudx regulx eft , quia in fecunda fi­
gura , femper debet 'concludi negatiue, ex quo
oportet alteram prxmiftam efle ncgariuam:moJ6
Ii maior fir particularis, tunc maior extremitas
in maiori maner non dillributa, quz tamen in
condufione diftribuitur per negationem prxee-
dentem,mod6 ex nondiftributo nunquam fequi*
turdiftribututn.
Caufa tertix regulz eft quid ex puris negati­
uis non poteft fequi conclufio negatiua, quia ifta
regula eft falfa : Quacunque ab vno eodem funt di-
ucrfa,interf i funt dinerftt,quia licet homo, Scriftbile,
finr diucrfaab equo,non tamen oportet quod
fintdiuerfa inter fc , nec fequitur conclufio affir-
matiua.qnia ifta regula eft falfa: Quacunque ab
aliquo tertiofunt diutrja, inter fe funt eadem; quia
licet homo, Sc equus fint diuerfa ab afino, non ta­
men funt eadem inter fc , igitur cum non lequa-
tur conclufio aftirmatiua.nec negatiua; fequitur,
quod nulla conclufio fequatur. Patet igitur qui,
Sc quot funt modi in fecunda figura, direde con­
cludentes. Et hoc de primo.
Defccundo; dc modis indirede concludenti­
bus , nota, quid in fecunda figura, funt quatuor
modi,indirede concludentes ,quia cqnclufiones
in Ce/are,BcCameftrSs conucitunim fimplirirer,&
id ei ficut conuerfx fequuntur direde ad prxtnif-
fas in illis modis, ita conuertentcs fequuntur ad
cafdcm pr^miflas indirede,per illam regulam, A d
quacunqefequitur antecedens,ad eademJequitur conft-
quens.Igitur cum ad przmiftasin Cafarc, fequatur
vniuerlalis negatiua d ired $, fequitur ,q u id illa
eadem cum antecedit ad fuam conuerteme, quid
fua conuertcns fequatur ad eafdem prxmillas.
Tertius modus , & quartus indirede conclu­
dentes , funt Feffino, Sc Baroco , hqbcntesprx-
mi(rastranfpofitas,quiatranfpofi(io prxmiflarum
Z 2 non
 308 Super lib.I. Priorum
non impedit bonitate^n confequentiz. Ideo con­
cludo qua; prius fequebatur dire&e io Feftino,
maiore vniuerfali negatiu&,& minore particulari
,affirmatiua,iica eadem fequctu.r' indire&c quando
de minori dt maior, & econtra. Cuius caufa eft,
quia quando de minori dc maior , illa qua; pri&s
erat maior exrremitas, jam fada eft piinor extre­
mitas, & ideo concludo> qua; prius erat dire&a,
iam fa&a eft indire&a.
Tunc ponitur ifta concludo ,qudd in fecunda
9-
Ctnclujit. dgura non funt plures modi indire<ft£ conclude­
tis,quam ifti quatuor przdi&i. Probatur, quia in
qualibet dgura funt i-6.combinationes,dc quibus
inueniuncur 10. quarum quzlibet peccat contra
aliquam przdi&arum trium regularum,& poftea
funt aliae duz.fcilicet Fcftino Sc Baroco ,q u z non
valent ad concludendum indirg&e; igitur ciun
prsdicti quatuor modi dnt boni, & duodecim
inueniantur inutiles,fequitur propodtum. Qu6d
autem Fcftino & Baroco non valeant ad conclu­
dendum indiredte, probatur per terininos.Pritn6
in Fcftino, n o n fequitur,Nudus horno eft aftnus,
quoddam animal eft aftntu, igitur quidam hornonon eft
animal,quia przmiflz funt verae, Sc concludo fal-
ia.fcd termini in quibus nulli,funt horno, afinus, bru-
ncllus,arguendo dc ; Nullus homo eft adnus, qui­
dam brunellus eft adnus, cum hoc tamen ftar,
quod nullus homo eft brunellus. Itemin Baroco
lunt termini condmiles deut prius.
Tunc ad rationes.Ad primam conceditur,qubd
Fcftino & Baroco, tranfpofitis prarmiffis funt bo­
ni m odi, non tamen ad concludendum direfte,
fed ad concludendum indire&e.
io . Ad fecundam,concedo maioretn, nego autem
' Ad argu- miiiorem. Ad probationem d ico, quddneutro
SSeqta. modo, fed vocatur redu&io per iippoflibile, pro
tanto, qoia ifta regula eft vera,quoad prima con-
fequentia eft bona, impoffibile cftprzmiflas e (Te
falfas quando concludo eft vera necefle eft,
quod d impollibile fit.conclufionem efte falfamt
quando aliqua dt falfa, qubd prima confequcntia
ficbona.
Ad fcquentcs ,fpluuntur per cafus prius exce­
p to s ^ poftent deri argumenta de omnibus cad-
bus exceptis.Et hxcad qiiaedtum.
Qjr M sT1 o XXIV.
V trum in tertia,figurafint filu m fe x modi
dirette concludentes.
A u th o rc s c ita tiqueft.n.in capAJwiusJ o n f c c a lib.g.hftit.
eap. 1 7 . C o m p l n t Mb4.ft1m.eap. 5 . p a c a t e ^.p.fumqutft.t.
dijf.t.art.9.Huttido dift>.io.Log.ftff.t$.A\icz(ahb.lnftit.
traff4.eap.10.
A
Rguitur quod non, quia prima dgura vide­
I.
Argumenta
tur e(Tc potior, quam tertia,& tamen prima
phpdrte ne- dgura folum infert quatuor modos. Secundb per
fatiua. inftantiam interminis diuinis. Tertio defyllo-
gifmo expodtorio,qui optime valet in ifta dgura.
Oppodcum arguitur per Ariftotelem in ifta
i.cap.7.
Diuifio jut- In quzftione primb videbitur de modis dire-
jtionii. &is tertiz d gu rz, fccundb de modis indire&is
eiufdem,& tertio de modis indite&is primz dgu­
rz,de quibus Qmiflum fuit prius.
Quantum ad primum notandum, quod in ifta
dgura funt fupponcndz dux regulz quantum ad
modos diredos.
Prima eft ., qubd ex furis particularibus nihil 2»
/ equitur. Caufa e ft, quia maior poteft verideari I JLegul*,
pro vno fuppodro. medij , .& minor pro a lio : Sc
dcinprzm iflis nulla .eft connexio extremorum
cum medio, ratione cuius extrema deberent con-
nedi in condudone.
Secunda regula eft , qudd minore negatiua nihil
/equitur in ifta dgura.. Caufa e ft, quia d cum hoc
maior dt negatiua, tunc deret fyllogifmus expu-
ris negatiuis, qui non valet. Item, d maior eftet
affirmatiua, oporrerecconcludonera.eftenegati-
uam , ex quo minor eft negatiua, Sc per confe-
quens maior extremitas diftribueretur in concltj-
dpne, quz tamen non erat diftributain maiore,
modo ex non diftributo nunquam gratia fornix
fequitur diftributum.
'Secundi notandum , quod ad dmilitudinem ?•
huius dgurz , vel etiam in ifta dgura in aliquibus Nota»
cadbus poliunt deri fyllogifmi, & non in aliquo
didorum modorum.
Primus cafus eft, arguendo ex puris particula­
ribus cum relatiuo identitatis in minori propod-
tione.vt di&um fuit in aliis dguris.
Secundus cafus, quando arguitur ex terminis
diferetis, Nam in ifta dgura euidentiflimeteney
fyllogifmus expodtorius, eo modo, quo didum
fuir in principio huius libri.
Tertius cafus,quando concluditur medium ne-
gatiue de feipfo, non tamen difttibuendo przdi-
catum in concludoue, & hoc d in przmiffis ma­
ior extremitas, & minor folum differant fecun­
dum dnitum, Sc indnitum ,• arguendo d c ; Gjuod-
darn animal eft homo, quoddam animal eft non ho%to%
igitur quoddam animal non eft-,vel lic,igitur quoddam
animal k quodam animali eft aliud , Sc tenet ifta
confequentia virtute iftiu$', quid impollibile eft
efle animal quod eft hom o,& non homo.
Quarrus cafus, quando cx vniuerfalibus nega­
tiuis dt fyllogifmus ad concludendum quodcun­
que przdicatum negatiue de medio, vbi extremi­
tates differunt folum fecundum dnitum,& indni-
tura , vt arguendo d c : Nudum B eft A , nudum B
tftnonA, igitur nudum B eft, & ita poteft inferri
quodcunque aliud przdicatum.
Tertio notandum , quid in ifta dgura funt-fo­
lum fex modi direde concludentes, aliquibus
conditionibus primo fuppodtis, quas etiam Ari*
ftoteles intelligit przfupponi inlitera.
Prima conditio eft, quod dar fyllogifmus ex
communibus terminis,& non difcretis,& per hoc
excluditur fyllogifmus expodtorius.
Secunda conditio,quod nihil fumatur fub me­
dio in vna przmifla, quod non fumatur cum eo­
dem in alia: & per hoc excluditur fyllogifmus,
cuius medium fumitur cum relatiuo identitatis
in minori przmifla.
Tertia conditio, quod dat fyllogifmus ex ter­
minis dnitis.
Et quarta, quod inferatur inconcludone ex­
tremum de extremo, Sc non debet inferri aliud de
medio.
Iftis przmiffis ponitur ifta concludo, quod in Ctncluft» a i
tertia dgura funt fex modi diredte concludentes, I . partem
quefiienis.
Sc non plures nec pauciores. Probatur, quia in
ifta dgura inueniuntur decem combinationes,
quarum quzlibet peccabit contra- aliquam dc
przdi&is regulis , igitur ifto modo decem
funt inutiles , Sc per confequens remanent fex
vtiles, Sc non plures, nec pauciores. E th z c d e
primo.
Quantum
 Qu$ftio X X V .
(Quantum ad fecundum , de modis indire&is alicuius prxm iftx, aur prxmiflarum , tiincfcm-
f- (enet hxc figura. Dico prim6, qubd tres fune per przmifta modi imperfedi conuerteiida eft iu
trima «»-
tlu/i* aife- modi indire&£ concludentes ; feruatis eifdem
amiam fmt- prxmiffis >Sc in eodem ordine, quo concludunt
Um. dire&&: verbi gratia, ifti tres, Dorapti, D ifamis, figuta eft potentior in inferendo , quam ter­
Sc D atifi. Probatur , quia in quolibet iftorum
modorum , conclufio conuertitur (impliciter;
mo.db ad quzeunque fequitur antecedens, ad ea­
dem fequitur conlequensjfed conuertens conci u-
fionis (equitur ad conclufionem, quae fcquitur
ad illas prcemiilas igitur ad eafdem prxmiftas fe-
quitur conuertens conclufionis , qux Sc indi—
refla.
SceunJgtcn- Secundb'dico, quid funt alij ttes m odi, indi-
tlafe. •fe&c concludentes-in tertia figura, in quibus
non manent prxmiflz eodem ordine, quo con­
cludunt direft&.Verbi gratia.fi prxmiftx iftorum
trium modorum,Felapton,Bocardo,FeriJbn,ttifpo-
nantur .adhuc fit fyllogifmus ad concludendum*
eandem conclufionem,qux prius fequebarur.qux
tamen poftea erit indire&a, fa&atranfpofitionc
prxmiiTarum.
Torti» tm -
T e rtii dico .q u id in ifta figura non funt alij
ebtfe. modi concludentes indirefte ab iftis fex modis.
Probatur, quia.vt didlum eft, in qualibet figura
inueniuntur 16. combinarioncs, m odi in ifta fi­
gura inueniunrur decem coniugationes. quarum
quxlibet eft ex particularibus , vel negatiuis; &
i dei nulla earum valet in ifta figura. Item.prxter
iftas inueniuntur alij tres modi inutiles ad con­
cludendum' indite&e .fcilicet Felapton, Bocardo,
Ftrifin\<\ubd autem non valeant.patet per termi­
nos,& fint termini in quibm omnts lapis, fubftltia,
homo i ita quod ifte terminus lapit fit maior ex­
tremitas, & ifte terminus homo medium: termini f militer conuertantur in iUit de inejfe in JenJit com-
in quibm nulli fum lapit,animal,homo, ex quibus fe-
quitur,quid cum decem inucniantur inutiles , Sc
d idi fex finr boni,quod in ifta figura funt fex mo­
di indirede concludentes,Sc non plures.necpau-
ciores.Et hoc de fecundo.
6. Quantum ad tertium notandum, quod in pri­
ma figura funt ttes modi concludentes indirede,
qui tenent virtureiftius regu lx: A d quacunquefe~
quitur antecedens, ad eadem fequitur & confequens,
m odi ad conclufionem, qux direde fequitur in
prima figura, in aliquo iftorum trium modorum,
Barbara,Celarent, Darij , fequitur fua conuertens,
igitur illa eadem conuertens fequetur ad prxmif-
fas de modis direde.
Secundo fciendum,quid prxtet iftos tres mo­
dos,adhuc funt duo alij modi, fcilicet Fapefmo,Sc
Frifejomorum, qui tenent virtute illius regulx;
Quicquidjequitur ad conjequens , fequitur ad antece- Vt quando modus ponitur i parte fu biefli, vel k
dens,quod declaratutifto modojquia ad maiorem
de Fapefmo fequitur per conuerfionem minor de
Ferte, Sc ad minorem de Fapefmo, fequitur per
conuerfionem maior dc Ferio. Idcb dux prxmiftx
in Ferio fequuntur ad duas prxmiftas in Fapefmo.
Eodem modo poteft declarari dc Frifefbmorum,
quia prxmiftx de Ferio fequuntur ad prxmiftas
de Frifefornorum, fcilicet minor ad maiorem, &
maior ad minorem. Ex quibus fequitur, quid
fi modus-concludens indirede debet reduci ad
modum perfedum , hoc poteft eiTe duplici­
te r, fcilicet, aut per conuerfionem conclufio
nis fyllogifmi ; aur per conuerfionem alicuius
prxmiftarum. Si primo modo , tunc femper
conclufio modi perfedi eft fonuertenda in con­
clufionem modi im perfedi, & non ‘ccontri:
fed fi debeat fieri redu&io per conuerfionem
Scoti oper. Tom. I.
309
prxmifias modi perfcdi,& hoc de tertio.
Ad rationes. Ad primam d ico , qubd prima
tia , quia potentius eft inferre quatuor mo­
dis euidenter , qukm pluribus modis miniis
euidenter. A lixfunt folutxperptxdi&a. Et hoc
ad quxfitum.
O jr 1 s t 1 0 X X V .
V trum propofitiones modules in fenfacom -
pofitOi conjtmiliter comertunturiUis
de in ejfe?
Olcarft 1. f*rt. Leg. egp.xq. Burana hic egp.y. £»4. Ioaa.l
Magiftr. hkius. Tartar.S» expefir. capy.liuiut,
Conimbt. ibidem qtujl. 1.1. & 3. Fonfeca lih.j. Infiit.
fap.t 3.Coinplur./»K».yWw,M/.y.Ruuius hic cap. j. Aucr-
-{itraft.j.injtit.eap.S.
A
Rguitur prim& qudd non ; quia non fe­
quitur , Contingit ad ytrumlibet quod omne
inteRigem Jit Dem ; igitur contingit ad vtrumlibet,
quod Dem (it intelligens. Antecedens eft' verum,
& confequens falfum, vnde necefie eft Deum efie
intelligentem.
Secundb quiahxc eft vera: Impojfibile eft om­
nem hominem animal ejfe, Sc tamen ifta in quam
conuerteretur fi efiet de inefie, efiet falfa, fcilicet
ifta, Impofpbileefi, quendam hominem ej/eanimal.
Oppofitum arguitur per Ariftotelem in ifto
prim o, qui ponit quod propojitiones modales eon-
pofito.
I11 quxftione primb videbitur .quomodomo­
dales in confcnfu compofito couuertuntur,quan­
tam ad totam propofitinnem , fecundi qualiter
conuertuntur ad didum propofitionis non
tranfpofito modo Hcfubic&o ad prxdicatum.aut
ccontri.
Quantum ad primum notandum, qu&d pro-
pofitio non dicitur modaltt, nec de necefiacio,
aut poflibili, eo qudd fit neceftaria , vel poflSbi-
lis; fed eo, qubd in ea ponitur ifte modus ,ne-
cejfartum , \e\pq0 bile. Et quia modum contingit
dupliciter poni in propofitione , fcilicet vel ad
copulam,vel ad fubie&um, aut prxdicatumtided
pcopofitjoOTodx/;* denominatur dupliciter, fcili­
cet in fenfu diuifo; vt quando modus ponitur, vc
fit determinatio copulx; vel in (enfu compofito,
parte prxdicati; & iftz propofitiones multum
differunt,& quantum ad (yllogizandum,& quan­
tum ad conoertendum.
Item differunt,quia illa de fenfu compofito eft
propofitio de inejfe, & illa de fenfu diuifo eft mo-
dali$, cuius caufa eft, quia femper propofitio eft
denominanda a copula, per quam fit vnio extre­
morum illius propofitionis.
Verbi gratia, in hypotheticis hypothetica de­
nominatur k roniun&ione, per quam vniuntur
dux Categoricx.
Item , propofitio Categoriea denominatur dc
inejfe &verbo ejl,ex quibus pater, c6m in propofi­
tione de modo, de fenfu compofito copula fit hoc
verbum 4?.vel fibi xquiualens, fequitur, qu^dipfa
erit de ineJJe,Sc non modalis.
Secundo notandum, qu&d tales propofitiones
Z 3 in
 310 Super lib.I. Priorum
in fen/ii compofiro,quandoque habent modum h
patte fubie£ki,vt Pojjibileeft hominemc*rr«r;quan- Jequens eft iiQpojJibile.antecedens efi impojftbile.
doque i parte prxdicati, vt hominem ejfe animalefi
necejfe, & vtroque modo femper Tumendum eft
difium materialiter in propofitione,Tcilicet,prout
fupponit propofitione tibi correrpondcnte alias
fignificatiuc! iumpta; quia fi ditium fumereturii-
gnificatiuc,tunc qux res etiet huiufmodi di&um,
dicebatur prius in vna quxftione de dici de
omni.
T e rtii notandum,-quod vt in pluribus,propo-
rioncs de modo in feqfu compotito funt indefinl-
tx , vt verbi gratia: Ifta eft indefinita, Pojftbile efi
Socratem currere,'quia, Tua vniuerfalis eft ifta:Omne-
fojfibile efi Socratem currere-,Caa contradi&oria ifta:
Nullum pojftbile efi Socratem currere, & eius fub
contraria ifta, Pojftbile efi Socratem currere. Et fic-
ut dicitur de illis, in quibus modus fubiicirur,
it* conformiter dicitur de illis, in quibus modus
prodicatur. Verbi gratia,Ifta eft indefinita: Om­
nem hominem tffe animal efi necijfarium-, quia figni-
ficar, quod aliqua talis propofitio-, omnis homo e fi'
animal,e0- neceflaria.
Item , Tumenda eft oppofitio in illis , ficur vbi
modus fubiicitur, quiaTua contradictoria cft ifta,
Tcilicet quxdam talis propofitio, omnia homo efi
animal, non eft necetiaria, Sc Tua cSntrarianulk
talis propofitio,&c.
Verum cft tamen , quid ifte modus.Tumendi
oppotitionem,non eft vfitatus,ex eo, qubd de 'ifta
pto^oC\uonc,Omn£s homoejl animal,& de omni fi-
bi confimili.eft idem iudicium,quantum ad veri­
tatem , Talfitatem , neceffitatem, & pbffibilita-
retn.
4* Ex quibus fequitur ifta conclufio, qu&d pro-
Conclufio pofiriones de mode in TenTu compofito.conuerrun-
ad primam tur omnino fimilicer, ficur illae Acinejfe ,ira quod
partem qut-
ftionis, particularis,vel indefinita affirmariua, in particu­
larem , vel indefinitam affirmariuam, vniuerfalis
negatiua,in vniuerfalem negatiuam ; vniucrfalis
affirmariua, in. particularem affirmariaam. Pro­
batur , quia ifta: de modo in TenTu compofito funt
propofitiones de inejfi , igitur fimiliter conuer-
runtur illis deine/fe, Sc patet manifefte confide-
rata quantitate propofitionum dc modo, in Ten­
Tu compofito,eo modo quo dictum eft. Et hoc de
primo.
f- Quantum ad fecundum ponuntur .conclufio-
trima eon- nes. Prima,quod omnes propofitiones de modo in
elufio a i fe­ Tenfu compofito Tcilicet,de iftis modis necejfarium,
rendam par­
tit». je r fi,verum,pojfibile,contingens, (loquendo de con­ in vniuerfali, fiue affirmariua , flue negatiua fiip-
tingenti pro poffibili communi) confimiliter con-
uemnmir in illis de inetie,quantum ad ditium, vt
ifta: Omnem hominem ejfe animal efi necejfarium, igi­
tur quoddam animal ejfe hominem efi necejfarium. Si­
militer fequitur , Socratem currere efi pojftbile,igitur
quoddam currens ejfe Socratem efipojjibile. Et tepent
omnes iftx confequentix per iftas regulas, S i an­
tecedens efi necejfarium, conjeqssens eft necejfarium. '$i eft 5 ,poteft etie A
antecedens eftperfe,cohfequtm efiferJe,SC ita de aliis
modi$.
Secunda conclufio,qubd propofitiones de mo­
Secunda eoa- do in Tenfu compofito, de iftis modis, impojftbile,
(lufto. faljitm , dubium , non conuertunrur , ficur illx de
inejfi. Probaturjquia fi fic, runc iftx regulx eflent
verx, S i antecedens efi impofftbile, cenfequens eft im-
pojjibile. Si antecedens efi dubium, conjequens efi du­
biam. modd hoc eft falfiim, quia ex jmpoffibili
bene fequitur necetiarium , ex dubio euidens, ex
Tallis verum, vt patccin fecundo huius. Ec ideo
iftx regulx poti&s cfient verx econuersb, S i cott-
Tertia conclufio * quod propofitiones de modo 7-
dc iftis modis, fcitum , opinatum, apparens, notum, T&tia etn-
valitum , Sc diletlum, non conuertunrur fimilicer siujii.
ficur illx dtinejfi. Probatur, quia fi fic, tunc iftx
regulx efient v e rx , S i antecedens efifcitum , confe-
?
uens efifcitum,m o d i h o c eft fa lfu m ,q u ia p o ffib i-
e eft» q u 6 d co n feq u e n s n e fe ia tu r.
.Ex q u ib u s p a te t q p a lite r p ro p o fitio n e s de modo
in TenTu c o m p o fito d e b e a n t c o n u e rti.T u n c ad ra ­
tio n e s T olutx Tunc p er c o n c lu fio n e s. E; ficfit di-
Gtum ad q u x fitu m .
Q > JE S T I O X X V I.
Vtrumpropofitiones modales infinfit diui*
fi confimiliter conuertantHrillif
deinejfe?
Authores citati qusfi.anteced.
Rguitur qii&d non: primb in illis de ne*
A cefiario, quia-potito qudd Deus nunc de Argumenta
fad o fit creans, tunc ifta cft vera, Nullus Deste fro
I»
parti nt-
gattua.
de necejfstate efi creans-, & ■tamen Tua- conuerte.ns
eft falfa,. Tcilicet f Nudum creans de necejfttate eft
Deus, quod probatur expofitoriS fic Hoc de ne­
cejfstate efi Deus, hoc efi creans, ergo 'aliquod creans,
de -necejfttate efi tDetu , qux eft Contradi&oria
conTequentis ; & quod antecedens fit verum,
patet, quia quemlibet Deum pofllbile eft creare.
Deinde arguitur in illis depofllbili, quia non fe-
quirur: Quidam puer poteftejfefenex, igitur quidam
Jenexpotefi ejfe puer. Et fic de exeo , & vidente,
quia prxmiflx Tunr v e rx , Sc conclufio falfa. Eo­
dem modo de vniuerfali negatiua, quia non fe-
quitur: NullusJenex poteftejfe puer,igitur nudus puer
potefi ejfeJenex,
Oppofitum arguitur per Ariftorelem in ifto
primo.qui dicit, quod propofitiones modatesJim iliter
conutrtuntur illis de inejfi,Sc intelligit dc illis in fen-
Tu diuiTo,vt patebit poftea.
Notandum,quod de propofitionibus de poffi­ £.
b ili, duplex eft opinio. Vna ponit,quod fubie- Trima epi-
dum reqicdu verbi de poffibili, in propofirione nit.
indefinita, vel particulari, fupponit difiundiue
pro hi? qux funt,vel pro his qux potiunt etie ; &
ponir copulatiue pro his qux funt,& pro his qnx
potiunt etie. Verbi gratia, Sicur ifta, Apotejl ejfe
B , fignificar, quod illud quod eft A , poteft etie
B ,vel illud , quod poteft etie A ,poteft etie B , per
quamcunque illarum partium illa indefinita cft
vera, ipfa eft vera fimplicirer, fed x^a.OmneBpo­
tefi ejfi A , fignificat copulatiue, qu6d omne quod
quod omnequod poteft ef-
Te 3 ,poteft etie A , 8c eodem modo in vniuerfali
negaciui.
Sed alia eft opinio , qux ponit , quod illa
3-
de poffibili eft diftinguenda, quia vel cius fub- Steunia epu
iedum fupponit pro his qux funt, vel pro his nio.
qux potiunt etie. .Et ficur dicitur de poffibili, ira
etiam poteft dici de necefiario , Sc impoffibili;
quia quilibet de poffibili xquipollet vna de ne-
ceflario,& ira de impoflibili.
Ideo in ifta quxftione primh videndum eft de Diuijii qua-
conuerfionibus modaliu in Tenfu diuifo, fecudum Jiim ii.
primam
 Qusftio X X V I.
primam opinionem, fecundi fecundam fecun­
dam , quia fecund&m vrramque opinionenieric
profecutio de fimilibus modalibus & mixtis.
4* Quantum ad primum notandum,qtibd in mo­
ln mrisli- dalibus , modtu efi determinatiocopula, vt dicendo,
httt modus
ejt itttrmi- Bpoffibilt ifl tJfeA .B eft fubie&um A praedica­
*«/;« ctj>nU, tum , Sc 'totum refiduum fc tenet i parte copulae,'
& ide&in conuertente poteftficri tranfpofitio
praedicati ad fubie&um, fine hoc qu6d-modus
transferatur de copula ad fubie&um, aut ad prae­
dicatum, fed femper debet remanere a<fcopulam,
Vt determinatio copiilae.-
Tttpojti» dt . Secundo notandum^ xjnbd triplex eft propo-
wctffitrit fitio de necefiatio e quaedam de necefiario con-
triplex.
ditionali, vt Vacuum, f i efi ,d e necejfitateeft locus,
alia de necefiario quando vt Grammaticus quan­
do eft, de necefiario eft homo, fed tertia eft de necef-
fario fimpliciter, & talis eft duplex,quia quaedam
eft de necefiario, itN u n c/fli»w,*fuppofitd,qu"6d
Luna liunc noti fit ediplara, ifta cftdc nCcefia-
r io , v t Nunc lucens de necejfitate efi Luna, 'Sc dici­
tur fro nunc, eo quod eft contingens,quia quan­
doque eft vera , & quaridbque falfa; fed alia eft
de necefiatio (impliciter pto femper,vt ifta,Deus-
de necejfitate*fiiufiui]$c dicitur profemper,eo quod
ifta propofitio eft necefiaria;
T- Tunc ponuntur conclufiones de propofitioni-
9rima ten- bus de necefiario. Prima conclufio eft ifta, quod
do pro- propofitiones de necefiario. coilditionali , aut
poptianibut etiam de necefiario 'quando, non conuertuntur.
dt nttejftrio.
Probatur per inftantias,quia non fequitur, F a ­
tuumfi eft, de necejfitate eft lectu figitu r locus de 'ne*
cejfitate eft vacuus,fiefi. Quia pofitio per imagi­
nationem qu&d locus efiet vacuus, adhuc non de
neceflitate efiet vacuus, quiapoteft repleri cor­
pore. Secundb patet de necefiario quindo, quia
non fequitur, Grammaticus quando efi, de necejfita­
te eft homo , igitur homo de necejfitate efi Grammati-
cut, quando eft. Quia quilibet Grammaticus po-
tcft fieri non Grammaticus,adhuc ipfo exiftente.
6. Secunda conclufio, quod 'propofitiones ixo­
Secundis ctn* dales <de necefiario in fenfu diuifo , fcilicet pro
clufu. nunc, non conuertuntur proprie. Probatur, quia
non fequitur, Lucem de necejfitate efi L u n aigitu r
Luna de necejfitate lucet. Nec fequitur Crfans, de
necejfitate eft Deus , igitur Deus de necejfitate creat:
quia antecedens eft verum ', vt patet expofitorie,
& tamen confcquens eft falfum ,quia Luna po-
jeft non lucere, Sc fimiliter de alio.
Terti* Ctn- Tertia conclufio, quod tales propofitiones
tlujio. poftunt conuerti improprie per relolutionem ad
quafdamde inefie, probatur, quia (equitur, lu­
cens de necejfitate eft Luna, igitur quod de necejfitate
efi Luna,eft lucens, Sc fic de aliis.
£u*rt* ttn- Quarta conclufio, quod talis conuerfio pro-
t lujio. pofitionum de necefiario, fecundum refolutio-
nem ad quafdam de inejfie, non eft propria con­
uerfio. Probatur primb : quia iu conucrfionc
propria propofitlonum modaiium , pfopofitio
modalis debet conuerti in modalem; fed fic fa­
ciendo modalis conuertitiir in vnairf de inefie-,
igitur.
Secundb, quia in conuettente plus eft fubie-
ftum quim in conuerfa ,.vnde in conuerfaifta
terminus lucens', eft fubie&um, Sc ifte terminus
Luna eft praedicatum; fed in conuertente hoc
totum, quod de necejfitate eft Luna, eft fubie&um.
T e rtio , quia modus qui in illis de fenfu diut-
fo deberet efie determinatio copulz, in conuer-
tendo efficitur parsrfubic&i.
3 'i
Q u a rti, quia conuerfio fit finaliter propter
redu&ioncm fyllogifmorum in fecunda,& in ter­
tia figura, ad primam figuram; fed talis conuer-
fio non valet ad (yllogifinos.modales imperfe-
&os reducendum: igitur, &c.
Q u in ti, quia de ipfa non intellexit Ariftote-
les, vt poftea patebit in mixtionibus.
Qiynta conclufio, quid propofitiones moda-
les in ienfit diuifo de necefiario fimpliciter pro
(emper, fimiliter conuertuntur illis de inefie -, ita
qu id vniuerfalis affirmatiua de necefiatio, con-
uertitur in particularem affirmatiuam de necefia­
rio ; Sc vniuerfalis negatiua ,'in vniuerfaiem ne-
gatiuam; Sc particularis affirmatiua, in particu­
larem affirmatiuam ; fed particularis negatiua
non conuertltur. Probatur, quia fequitur: Deus
de necejfitate eft iuftus, igitur iuftum de necejfitate
eft Deus, Sc probatur expofitorie demonftrato
Dfco, qui de neceffitate eft iuftus, Hoc de necejfi­
tate efi Deusfioc de necejfitate efi iuftum: igitur quod­
dam iuftum,de neceffitate eft Deus,, quod fuit pro­
batum.' Et confimiliter poteft probari de.aliis
propofitionibus,& fic patet qualiter modales de
ncceftariain fenfu diuifo conqertuntur, Sc non
conuertuntur.
Deinde dicendum, de modalibusdc poffibili,
qudd ipfa: in-fenfu diuifo fimiliter conucrtun^
tur illis d ‘cinefik , fcilicetAquantUm ad hoc, qubd
vniuerfalis affirmatiua conuettitur in patticula-
rein affirmatiuam ; Sc fimiliter particularis affir­
matiua , Sc vniuerfalis negatiua in fc ipfam con-
uertitur in vniuerfam negatiuam, &c. ficutfc-
quitur , Qupddam B poteft effi A» igitur quoddam
A eft., vel poteft efie B , Sc debet prxdicatum efle
difiun«ftum,ex eo, qubd fubiedum in anteceden­
te fupponit difiun&iu£,prohis qua: funt.vel pro
his qua: pofiunt efie. Similiter ifta, OmneBpo-
tefi efie A , conuertltur in iftam: Igitur, quoddam
ApotefleJJe B , vel'etiam in iftam copulatiuam:
Igitur quoddam A poteft efie iUud quod eft B , & il­
lud quod poteft ejfe B , & fimiliter de negatiua, &
renent omnes virthteiftius,quod in vniuerfali
fubie&um rcfpe&u verbi de poffibili fupponit
copulatiue, pro his qua: funt,& pro his qua: pof-
fnnt efie.
Secunda conclufio , qu&d propofitiones in
fenfu diuifo iniftis modis, impoffmle’, falfum, con-
tingens,advtrumlibet, non cpnuertuntur. Simili­
ter in illis de inefie. Probatur ? Primb dc impoffi-
b ili, quia nem fequitur,.Quoddam animal impofii-
hile eft efie hominem, tjuia afinum impoffibilecft
efie hominem: Igitur quendam hominem impeffibiU
eft ejfe animal', quia antecedens eft verum,& con-
fcqucnsfaJfum. Similiter patet inifto modofa l­
fum , in eodem exemplo. .Tettib patet de hoc
modo , Contingent ad vtrumlibet, quia non fequi-
tp r, Omnem planctam lucentem contjngjf ejfe Solem,
igiturSolem contingit ad vtrumlibet ejfe lucentem-, vel
fic , non fequitur, Omne inteUigens contingit ad
vtrumlibet efie Deum ,' igitur Deum contingit ad
vtrumlibet ejfejntelligentem. Quia antecedens eft
verum', & confequens falfum, vndencccflceft
Deum efie ihtclligentem.
Tertia concluuo, qudd modales in fenfu diui­
fo de iftis modis, cognpfio, apparet, Sc huiufmodi,
non conuertuntur proprii. Probatur, quia non
fequinir, Venientem cognofio ejfe Corifcum: igitur
Corifcum cognofio efii venientem , quia antecedens
eft verum, Sc confequens falfum , & fimiliter,
patet qualiter propofitiones modales fecund&m
Z 4 pri
 Super lib. I. Priorum
primam opinionem,funt conuertendx, & quali­
ter non.Et hxc de primo.
Quantum ad fecundum reftat dicendum Co­
lum de illis de neceflario & poflibili. Vbinora,
quod quadrupliciter poteft fieri propofitio de
poflibili. Vno modo fine aliqua negatione , vr
(Jiccndo, B poteft ejfe A . Alio modo cum duplici
negatione,fcilicet vnapofiraad modum,Scalia ad
ditium, v t , Nullum B pojfibile eft non ejfe A . Ter­
tio modo cum vna negatione pofira ad modum.
vr Nullum B pojfibile eft ejfe A . Quarto modo
cum negatione praecedente ditium , mode affirma­
to : vt Quoddam B pojfibile ejltion ejfe A . Sc fic pa­
ret , qu6d funt od o propofitiones de poflibili,
fcilicet quatugr vniuerfales » Sc quatuor parti­
culares.
Secundo notandum,quid cuilibet propofitio-
nj de poflibili xquipollet vna de neceflario , vt
pater fecundo Perihermenias, &hocpcriftum
modum, quod in illis quarum vna eft deppflibi-
l i , & alia de neceflario , in eifdcm terminis fer-
petur eadem quantitas propoflcionum,fed mute­
tur qualitas, tam ex parte modi,qukn ditli. Verbi
gratia, fi in illis de poflibili, tam modi», quam di-
flunt affirmentur vt B poteft ejfe A . tunc in ifta de
neceflario fibi xquipollente negabitur tam di-
flutn , quam modus; vt B non neiejfe eft non ejfe A .
item fi in illa de poflibili modus fit negatus,& di-
flum non : i contra debet efle in illa de necefla­
rio, qua: fibi xquipollet, vt illi. B non pojfibile eft
ejfe A . xquipollet i fla de neceflario B neceffe eft
non ejfe A . Sc fic pater, quod fictu funt odo de
poflibili: fic odo de neceflario fibi xquipollen-
tes: &{per confequens erunt fexdecim in toto.
T errii notandum , quid ficqr illa dc poflibili
efl diflinguenda , ex eo qu&d fnbiedum poteft
fiipponere pro qux funt, ve.l pro his qux pof-
funt efle , ita fimiliter efl diflinguenda ifta de
neceflario, qux fibi xquipollet: aliter enim non
xquipollen; adinuicefn, & id ci illius de necefla­
rio fubiedum fupponir, ypl pro his qux funt,vel
probis qux poflunt efle. Exquofequitur,quod
fecundum quemlibet prxdidorum fenfuum,func
odo propofitiones de neceflario , & od o de pofi-
fibili, dc per confequens in vniuerfo funt ;z .'
Quarto notandum, quod illa de neceflario de
modo negato , non d icitur proprip de neceflario,
fcd de poflibili, ex eo , quod xquipollep vui de
poflibili habetui modumaffirmatum :S c c contri,
illa de poflibili de modo negato, non diciru jrpro-
prie de poflibili, fed de neceflario,quia xquipol­
let vui de neceflario habenti modum affirmatum.
Ideo dimiflis illis tam de neceflario , quini de
poflibili de negato modo, dicendum efl folum de
habentibus modum affirmatum, Sc fic remanent
odo de poflibili de modo affirmaro,Sc o d o de ne-
ceffiirio de modo affirmato, quarum conucrfiones
funt aflignandx. Et primo dicendum cftdeilli;
de poflibili, fecundo dc illis de neceflario.
Quantim ad illas de poflibili,fit prima con-
clufio ifta, quod affirmatius de poflibili pro his
qux funt, in fcnfu diuifo, non conuertunturpror
pric. Probatur, pofiro quod omne currens fic
afinus de fado, tunc ifla eft vera, Omnis homopo-
tefl currere, fecundum iftuip fenfum, omne quod
eft hom o, poteft currere, ’& tamen fua conuer-
tens eft falfa, Quoidam currens poteft ejfe horno,fe­
cundum illum fenfum eundem i quia fignifica-
tur, quod quoddam quod eft currens, poteft efle
jiomo. Er dico notabiliter proprie,quia poflunt
improprie conuerti in illas de inejfe. Verbi gratia,
Omnis homo poteft currere, igitur quoddam quodpo­
teft currere,efl homo, Sc quod iftaconuerfio fit im­
propria , patet per caufas dida£ in primo arti­
culo.
Secunda condufio eft de illis, de poflibili de *4-
ditio negato, fed modo affirmato, quod tales ne- Secunda cen-
gatiux de poflibili, non conuertunrur proprii clufto.
loquendo de illis de poflibili, in quibus fubie­
dum fupponir pro his qux funt; quia non fequi-
tur, Polito quid Deus nunc fit creans, Omnis
Deus poteft non creart, igitur quoddam creans poteft
non ejfe Deu«: nam antecedens eft verum, & con­
fequens falfum. Nam omne, quod eft creans,ne-
cefle eft efle Deum. Tamen tales poflunt conuer­
ti in qtiafdam de inejfe'. fed illa non eft conuerfio
proprie dida.
Tertia conclufio eft de affirmariuis de pofli­ If-
b ili, in quibus fubiedum fupponir pro his qux Tertia tetn-
poflunt efle , quia tales affirmatiux fimilirer clufto.
conuertuntur illis de inejfe ,iia quod vniuerfalis
affirmatiua conuertitur in particularem affirma-
tiuam,&c. Verbi gratia, quia fequitur, QuoJdam
A poteft ejfe B . iguur quoddam B poteft tjfe A quia
antecedens fignificat, quod quoddam quod po­
teft efle .<4,poteft efle B 8c tunc fignetur illud: 8c
fic probatur conuerfioexpolitoric fic, HocCpo­
teft ejfe A. C poteft ejfe B . igitur quod poteft ejfe B,
poteft ejfe A .
Quarta conclufio eft, quid negariua de pofli- 16.
b Ii de modo affirmato pro his , qux poflunt efle, Quarta etn-'
m»n conuenirur, quia non fequitur , Omnis Deus clufit.
poteft non creare, fub illo fenfu, Omne quod poteft
ejfe Deus, poteft non creare, igitur quoddam creans po­
teft non ejfe DeusSu b ifto fcnfu, Quoddam quodpo­
teft tjfe creans, poteft noneffe D e**, immo quodli­
bet quod poteft cllc creans,necefleeftefle Deum,
Sc fic patet qualiter propofitiones affirmatiux de
poflibili dc modo affirmato conuertuntur, Sc non
conuertuntur , Sc per confequens patet qualiter
ncgatiuxde neceflario de modo negato, qux i Ais
squipollcntjfunt conuertendx,& hoc in illjs de
p ffibili.
Tunc quantum ad iftasde neceflario,& primi *7 -
de illis in huiufmodj fenfu intelligitur fuppone- Trima cen-
c tufio de pro-
re pro his qtix funt. Et fit prima conclufio
pofititnibus
ifta , quod Affirmatiux dc neceflario, in quibus de neceffario
fubiedum intelligitur fupponere pro his qux de modo a f-
funt, non conuertuntur, quia non fequitur,poli­ fimato.
to, quid Deus fit creans, Omne creans de necejfita-
fe eft Deus, igitur quidam Deus ,de neceffitate eft
creans. Verum eft.tamen, quid tales .propofitio­
nes poflunt conuerti in propofitiones fecundum
refolnrionem ad quafdam dc inejje.vt Omne creans,
de neceffitate eft Deus, igitter quod de neceffitate eft
creans, efl Deus, tamen ifta non eft conuerfio pro­
prie dida, propter caufas priis aflignatas.
Secunda conclufio eft, quid negatiux de ne- iS .
crflario pro his qux funt, non conuertuntur, Secunda C0H-
quia polito quod Deus non creet, hxc eft vera, clufto.
Omne creans neceffe eft non ejfe Deum, intelligcndo
fubiedum fupponere pro his qux funt, & tamen
fua conuertens eft falfa, fcilicet ifla, Quendam
Deum neceffe eft non creare. Et quia aliqui negant
antecedens, fcilicet iftam >Omne creans neceffe eft
non ejfe Deum, ideo probatur, quid hxc eft vera,
Nullum creanspoteft ejfe Deus, igitur hxc eft vera,.
Omne creans neceffe eft non ejfe Deum. Tenet confe-
quentia per xquipollentias prius aflignatas, Sc
antecedens patet refoluendo fubiedum,vt intel-
ligitur
 Qusffio X X V II.
ligitur fupponcre pro his qux fune, fcilicet in
illam , Nullum quod eft creans potefi ejfe Deus.
Tertia conclulio, qudd affirmatiux de necef-
1 9-
Tertia CCtt- fatio pro h is, qua: poliunt elTe, non conucrtim-
clufit. tur proprie, quia non (equitur ,omne creans de ne­
cejfitate eft Deus, fecundum illum fenfum, omne
quod potefi ejfe creans, de neceffitale eft Deus, igitur
quidam Deus, de necejfitate ejl creans. Nam confe-
quens eft falfum fecund&m vtrunque fenfum.
Verum eft tamen qu6d tales proportiones fune
conucrtcndx fecundum refolutionem ad quaf-
dam dcinejje, fed talis conuerlio eft inutilis ad
rcdijdioricm fyllogifmorum impetfedorum ad
perfedos.
10 . Quarta conclulio de illis de necelTario,pro his
qux polTunr elTe, quid vniuerfalis negatiua con-
uertitur /impliciter , fed particularis negatiua
non. Probatur, quia,vt didum fuit p r iis , parti­
cularis affirmatiua dc poffibili ,pro his,qux ppf-
funt elfc,conuertitur /impliciter, & illa contra­
dicit vniuerfali'negatiux de neceflario, pro illis,
quxpotTunt e/Ie: m odi /i vnumcontradidorio-
rum conuertitur /impliciter, & reliquum, ex eo>
quod fi ad antecedens fequitur confcqucns, ad
oppofitum confcquentis fequitur oppofitum an­
tecedentis.
Secunda pars cohclufionis apparet; quia non
fequitur,Quoddamens, vtafinitatem , necejfeefl
non ejfe Deum, Sc fiia conuertcns e/Tet falCz,qtten-
dam Deum hecejfe eft non ejfe ens: & lic patet quali­
ter propofitiones modales de neceflario de modo
affirmato conuertuntur, & qualiter non. Ratio­
nes funt /olutx per prxdida. Et hpc ad qux-
/Itum.
Q^V £ S T I O XXVI I .
Vtrum ^valeant Syllogifini de necejptrto
in qualibet figura , ficut njalent
Syllogifini de inejfe.
A a e rro c s & A p h ro d . eap.^.huius. B u r a m cMp.6.hu!us.loia,
a M a g ift. quefi. t . huius. C o n i m b r . in txptf.cap.%.huius.
A
I. Rgujtur prim i quid non;quia in prima
Argumenta liguri non valent Syllogifini de poffibili,
frc ptrtt nt- igitur nec valent Syllogifini de neceflano. Tenet
gatiua. confequentia, quia quxlibet de poffibili xqui-
pollet vni de neceiTario , & e contri. Probatur
antecedens,polito quid de fad o nihil currat,ni-
fi equus, tunc arguitur lic ,fumendo fubiedum
in illis de poffibili pro his qux funt: Omne cur­
rens potefi ejfe equus-, quia de fado ita eft quid
omne currens eft equus , fed omnis homopotefi cur-
rftf, igitur omnis hemo potefi ejfe equus. Prxmiflx
verx, & conclufio falfa, igitur, &c.
Secundo arguitur contra Baralipton, quia nou
fequitur, Omnis Deus de necejptate e fl iuftus, omne
creans de necejfitate excreans, igitur quoddam iujlum
necejfeefl ejfe creans. Prxmiflx funt v e rx , & con­
clufio falfa, igitur confequentia non valet.
T e rtii arguitur contra Cameflret; quia non fe­
quitur , Omne inteUigens de necejfitate eft Deus, om­
nem creaturam necejfe efl non ejfe Deum: igitur om­
nem creaturam necejfe eft non ejfe intcUigentemMuiot
eft vera, polito, quid omne intelligens de fado
fit Deus, 6c minor fimiliter, & tamen conclulio
eft falfa; igitur, &c.
Quatio arguitur contra Darapti, quia non fc-
quitur , Necejfe efl omnem Grammaticum ejfefcien-
tem: necejfe ejl omnem Grammaticum ejfe hominem,
igitur quendam hominem necejfe eft ejfeJcientem.
Oppofitum arguitur per Ariftotclem in ifto
primo.
In quxftione primi videbitur de Syllogifmis
fadis in prima figura, ex propofitionibus de ne­
ceflario ; fecundi de elfdem fadis in prima figu­
ra, conclpdentibus indi r e d i; tertii de eifdcm in
fecunda figura; quarri de eifdem in tertia figura.
Quantim ad primum, prima conclufio eft,
quid Syllogifini direde concludentes in prima
figura, valent ex propofitionibus de ncceUario,
in fenfu compofito, fumendo modum '&figuram
quantum ad aiflurn folum. Probatur,quia fequi­
tur , Necejfarium eft omne animal ejfe ftshflantiam:
necejfarium efl omnem hominem ejfe anim al, ’ igitur
necejfarium efl omnem hominem ejfefubftantiam. Ec
tenet confequentia per illam regulam, Sipramif-
ft funt necejfaria, conclufio erit necejfaria.
Secunda conclufio eft,quid ex duabus depo£
fibili in fenfu compofito, non valet Syllogifmus
in prima figura, (umendo modum ,Se figuram
fecundum diflum folum. Probatur, quia non fe­
quitur, PoJJibile eft omne currens ejfe aftnum : pojfibile
efl omnem hominem ejfe currentem , igiturpojfibile efl
omnem hominem ejfe aftnum.
' Sed contra obiicitur, quia ficut ifta regula eft
vera, 'Siantecedens e fl necejfarium, cenfeqttenserit
necejfarium, ita fimiliter ifta regula, S i antecedens
efl pojfibile, confcqucns erit pojfibile, igitur ficut eje
illis de neceflario fit Syllogifmus’,ita etiam ex il­
lis de poffibili.
Relpondetur negando confcquentiam : &
caufa eft, quia non omnis propofitio de poffibili
cuilibet alteri de poffibili eft compoffibilis , &
id ei fi antecedens in Syllogifmo lic copulatiua
compofita ex duabus prxmiffis incompoffibili-
bus, etiam non poteft fcqui conclufio poffibilis:
fed quxlibet propofitio neceflaria, cuilibet alteri
ncceflari^ eft conneccflaria.Idei nou eft fimile de
prxmiffis ncceflariis,& de prxmiffis poffibilibus.
Tertia Conclufio, quid modi diredide necef-
fario in fenfu cfinifo, valent in prima figura. Ec
illi modi non indigent probatione, fed de fefunc
euidcnres. Nam fi modus de neceiTario fit affir­
matus , fiue diflum fit affirmatum, fiue negatum,
femper tenet Syllogifmus per dici de omni, vt ar­
guendo lic: Omne B necejfe eft ejfe A : omne C ne­
cejfe e fl ejfe,igitur omne C necejfe efl ejfe A .
Item fi didum fit negatum, arguitur Cic,Omne
B necejfe eft non ejfe s i ; omne C necejfe eft non ejfe B .
igitur omne C necejfe eft non ejfe A . Sc vterque mo­
dus tenet per dici de omni. Si modus de necefla-
rio fit negatus , fiue didum fit affirmatum , fiue
n o n , tunc tenent Syllogifini per dici de nujlo.
Exemplum de dido affirmato: Nullum B necejfe
eft ejfe A : omne C necejfe eft ejfe B , igitur nullum C
necejfe eft ejfe A.Exem plum de d ido negato: N ul­
lum B necejfe eft non ejfe A . omne C necejfe eft ejfe B .
igitur nudum C 'necejfe eft non ejfe A .Sc tenet direde
per dici de nullo.
Quarra conclufio, quod d idi modi non va­
lent de poffibili in fenfu diuifo, fi fubicdum fu­
matur pro his qux funt. Probatur. Sit ita , quid
de fad o , omne currens fit equus, tunc arguitur
fic ; Omne currenspoteft ejfe equus, omnis homopotefi
ejfe currens, igitur omnis homo poteft ejfe equus, con­
fequentia non valet, quia prxmi/Tx funt verx, Sc
conclufio falfa.
Secund6
 314 Super lib. I. Priorum
Secundi probatur de modis negatitus, pofito,
quid de fado Deus non creet, tunc hxc eft vera,
Nullum creant potefl efe D ent, qua fignificatur
quod nullum quod eft creans, potefl cfte Deus,
ic hoc eft vecum, quia nihil eft creans ,Jed omnie
prima caufa potetiefe creans, vt notum eft, Sc ta­
men non feqpitur,fg<Mr nuHaprima caufa petejl ejfe
Dem.
6. Qgiiita conclufio eft , quid przdidi modi
Quhts een- de polfibili valent in fenfu dinifo, (i fubicda fu­
tf»Jio. mantur pto his, quz poftunt effe. Et ifta conclu­
fio non indiget probatione,quia illi modi tenent
direde per dici de omni, & per dici de nudo, vt pa­
tet refoluendo fubieda.vt fupponat pro his,quz
poflunt e(Te,& fic patet de modis direde con­
cludentibus in prima figura, de necefTario, & de
polfibili,qualiter valent, & qualiter non. Et
hoc de primo.
7- Quantihn ad fecundum notandum, quod ex
Seeundafm propofitionibus de neceirario, in fenfu compofi-
qiuftitnis. to, valent modi indiredi, prima: figurs, ad con­
cludendum de neceirario, fumendo modum, & fi­
guram penes ditium, & non penes modum,& te­
net per iftam regulam , 5/antecedens efi necejfarium,
& confequens erit necejfarium. Et non folum tenent
ifti modi in illis de fenfu compofito,fed etiam in
quibufdam de necefTario in fenfu diuifo , videli­
cet quando ambae prxmiflz de necefTario funt
nece (larix : vel fub alio modo loquendi, quando
funt de necefTario , fecundum connexionem ter­
minorum pro femper, quia huiufmodi propofitio-
jies necelTarix de necelTarjo fimiliter connertun-
tur illis de inejfe, vtdidum fuit prius. Et ideo
modi indiredi reducuntur ad modos diredos
eodem modo, ficut in illis de inejfe per conuer-
fionem: & ideo de iftis non eft difficultas, fedde
illis de necefTario ,qu^ funt contingentes,vt creans
de necejfitate eti Dem , vel fecundum alium mo­
dum loquendi de illis, qux funt de necefTario fe­
cundum connexionem terminorum (impliciter
pro nunc folum.
trima (!»• Et de iflts ponuntur conclufiones. Prima eft,
tlttjit. quod ex duabus de necefTario,non fit fyllogifmns
ad concludendum de necefTario indirede: vt in
Baralipton. Probatur; pofito,quod nunc Deus fic
.creans, tunc atguitur, Omnis Deus de neceffitate ejl
iu lh u , omnts creans de necejfitate efl Dem, igitur in
direde iquoddam iujlurn de necejfitate efl creans.Vrx-
miffx funt verx , & conclufio falfa,igitur confp-
quentia non valet.
8. Secunda conclufio, quod modi negati de modo
S/eunda eon- negaro.fcilicet de hoc modo, necejfarium non va­
fhsjio. lent ad concludendum indirede in ifta figura.
Probatur per inftantiam in Celantes-, pofito,quod
Deus fit creans, tunc arguitur fi c -, Nudus iujltu de
necejfitate eti creans, ornnts Deus de necejfitate efl iu-
Jlm , igitur nuttm creans de necejfitate eti Deus. Prx-
niifTx funt ve rx ,& conclufio falfa, przdido ca-
fu pofito, quid quoddam creans , de necefiifate
pft Deus, vr potefl probari expofitoric.
Secundo patet inflantia in Fapefmo, arguendo
fic. Omne creans de necejfitate ejl Dem ; nudus tutius
de necejfitate ejl creans : igitur quidam Dem dene-
cejftatenon efliutius. PtxmtfTx funt verx,& con­
clufio falfa, igitur confcqucntia non valet, & per
eofdem terminos potefl dari inflantia in F rififi-
morum.
9- Tertia conclufio, quid modi negati deme­
Tertia ten- to affirmato , fcilicet de hoc modo necejfarium,
elttfit. affirmato , non valent, fi fubiedum fuma­
tur pro his quz funt. Probatur per inftantias.
Prim i in Celantes, pofito, quod Sol luceat fu-
per noftrum hemifphzrium : tunc arguitur fic;
Omnem Solem necejfe ejl non ejfe Lunam, omne lucens
fitper nofirum hemifpharium de necejfitate ejl Sol: igi~
tur omnem Lunam necejfe ejl non lucere fitper nofirum
hemifpharium. Prxmiftx funtverz percafumpo-
fitura, Sc tamen conclufio efl falfa, quia omnem
Lunam poffibile eft lucere fuper noftrum he­
mifphzrium.
Secundi patet per inftantiam in Fapefmo, po­
fito, quid Deus nunc non fit creans, tunc argui­
tur fic; Omnis prima caufa de necejfitate ejl Deus,
emnequod ejl creans necejfe eti non ejfe primam cau-
fam , igitur quendam Deum necejfe ejl ejfe non crean­
tem. Confequentia non valet, quia prxmiffz
funt verz , Sc conclufio falfa, Sc caufa eft, quia
in przmiffis minor extremitas fumitur foluin
pro his quz funt,fed in con< lufione ampliatur
ad e a , quz poftunt effe, quia (equitur hunc mo­
dum necejfe, cuius efl de neceffitate ampliare ter­
minum fequentem, fcilket a parte przdicatijli-
cct non fit necefle ampliate terminum przce-
dentem, & hoc eft ex eo , quod prxdicatum de­
bet appellare fnam formam m odi ex non am­
pliato , nunquam fequitur ampliatum negatiue,
quia efl argumentari negatiue ab inferiori ad fu-
perius.
Quarta conclufio eft,quid d idi modi valent
de modo affirmato, fi fubiedum capiatur pro
his , quz poftunt cfte, quia tunc minor extremi­
tas non magis ampliatur in conclufione, quam in
prxmiffis.
Secundi probatur conclufio (pecialiter d eO -
lantes, quxlibet negatiua de neccftatio de modo
affirmato, cuius fubiedum fupponit pro his,quz
poftunt cfte, conuertitur (impliciter, vtdidum
fuit prius, igitur ifte modus Celantes reducitur
ad Celarent per conuerlionem conclufionis.
T ertii probatur de aliis duobus modis , fcili-
ccr Fapefmo ,ScFrifefomorttm, quia reducuntur ad
Barbara, ScDary per impoflibile, & in ifta redu-
dione refultabit mixtio de poffibili, Sc necefta-
rio, quz valet pro his, quz poftunt elfe.cum ma­
ior fuerit de polfibili: vnde primo fiat Syllogif-
mus talis de Fapefmo, Omne B necejfe ejl ejfe A . om­
ne C necejfe eti non ejfe B. igitur quoddam A necejfe
ejl non ejfe C.modo fumatur oppofitum conclufio­
nis cum maiore, & fequetur oppofitum minoris:
nam oppofitum contradidorium conclufionis
eft, Omne A potefl ejfe C. tunc igitur fiat Syllogtf-
mus talis , Omne A poteti ejfe C. omne B de necefft-
tate ejl A . igitur omne B potefl ejfe C. Sc tunc con-
uertatur conclufio, quia affirmatiua de poffibili,
pro his quz poftunt efte conuertitur, ficut illa de
inefe, vt declaratum fuit prius, tunc erit conuer-
fio conclufionis , Quoddam C petejl ejfe B. Sc ifta
repugnat primo minori, quz d icit, Omne C ne­
cejfeejl non ejfe B . fic patet quomodo ifti modi in­
diredi valent,& quomodo non valcm;& hoc de
fecundo.
Quantum ad tertium , & quartum fimul no­
tandum , quid ex propofitionibus de necefTario,
in fenfu compofito, fit Syllogifmus, ficut in illis
de inefe in fecunda, Sc tertia figura, fumendo
modum Sc figuram prxeisi fecundum ditium. Ec
omnes modi probantur, ficut in aliis modis, per
illam regulam , S i antecedens ejl necefartum , conje-
quens erit necefarium.
Secundi notandum, quod ex propofitionibus
de
 Quzftio X X V III.
denecefiario fecundim connexionem termino­
rum pro femper, fcilicet q u r funt neceflariz, fit
Syllogifmus ad concludendum de necefiario,
ficut in illis de inejfe, in fecunda, & tertia figura.
Caufa huius elt, quia tales propofitiones de ne­
cefiario conuertuntur,fimiliter illis de inejfe,ideh
modi imperfe&i, qui fiunt in fecunda, & tertia
figura, red.ucuntur ad Syllogifmos primae figurx,
ficut iltx de inejfe, exceptis Baroco, & Bocardo,
qui non probantur per conuerfionem, fed per
impoflTibile , vt verbi gratia, inBetroco fiat Syl­
logifmus fic, Omne B necejfe elt ejfe A . (juoddam
C necejfe efl non ejfe A , igitur qaoddam C ne-
cejfeeftnon ejfe B . quia fi non fequitur, detur op-
pofitum conclufionis fic , Omne C poteftejfe B .
tunc ex illa cum maiore infertur oppofirum mi­
noris, arguendo fic, Omne B necejfe efl ejfe A.omne
C poteftejfe B . igitur omne C potefl ejfe A . Sc te­
net Syllogifmus, fumendo fubftantiam propdfi-
tionum pro his , qux poliunt efle: & tunc tenet
fyllogifmus euidenter, vt patet explicando ma­
iorem , arguendo fic , Omne quod potefl ejfe B ne­
cejfe e fl ejfe A . omne C potefl ejfe B . igitur omne C
potefl ejfe A.6c illam fequitur, Omne Cpotefl ejfe A .
quz contradicit minori primi Syllogifm i, quz
dicebat, Quoddam C necejfe ejl non ejfe A .Ec confi-
militer poteft probari Bocardo.
Ii. Tunc ponuntur conclufiones. Prima concIu>
Prima Ctn- fio e lt , quid modi fecundz figurx non valent
elmfit. fumendo fubiefta pro h is, quz funt. Probatur
per inllantiam , polito quid nullum fit lucens
m odi fupernoftrum hemifphzrium, tunc datur
initantia de Cejare illo modo , Omne lucent Jitper
nojirum hemifpherium necejfe efl non ejfe Solem, omnis
planeta lucidijftmut de nejjitate ejl Sol. igitur omnem
planetum lucidijfimum necejfe ejl non lucerefup& no-
Jlrkm htmijphtrium. Prxmilfie funt v e rz , vt patet
ex cafu,& tamen conclufio elt falfa; & in eifdem
terminis initatur contra Feflino, faciendo raino-
xera particularem,quz prius fuit vniuerfalis.
Sed obiicitur contra fecundum notabile; quia
in exemplo ibi fupponitur, quid fubie&a fuppo-
nant pro his, quz poliunt efle, & tamen non de­
bet efie ita.
Refpondetur,quid illud debet fupponi,immi
fequitur virtute illius* quod fupponeoatur prius,
videlicet, quid propofitiones eflent de necefla-
zio firppliciter fecundum connexionem termino­
rum, pro femper.
I 3* Secunda conclufio elt, q u id modi fecundz fi­
Sccunds con- gurx valent, fi fubie&a fumantur pro h is, quz
tlufio. poliunt efle,& omnes probantur perimpoflibile,
ficut exemplificabatur prius de Baroco.
Tertia conclufio elt, quid omnes moditertiz
14.
Tertis con-
figurx valent de necefiario, ficut valent illi de
tlufi». inejfe, fiue fubie&a fumantur pro h is , quz funt,
fiue pro his qu; poliunt efle,& omnes probantur
per impofiibile eodem modo , ficut probatur de
Baroco in fecunda figura , excepto quid in tertia
figura oppofitum conclufionis debet fieri maior,
quod quidem oppofitum fiebat minor in fecun­
da figiira.
Tunc ad rationes,dux primzfunt folutz.
A i stgumX- Ad tertiam, quz fuit contra Cameflres,ccfpon-
ta. detur, quid in illa figura non fit Syllogilmus,
quando maior non eft de necefiario fecundum
connexionem terminorum pro femper, m odi fic
elt in illo argumento.
Ad quartam dicitur quid vbi ex propofitioni-
bus de fenfu compofito, infertur propofitioin
fenfu diuifo, confequentia non valet. Et fic fit
difyim ad quzfitum.
Q^ v j E S t i o XXVIII.
Vtrumexfvna, denecejftrio,& alia de in­
ejfefiat SyUogifmm ad concluden­
dum necefiario inf rimafigura.
Auerrocs & Aphrod. eap. 10. huiut. Burana esp. c. huiut.
Okam \.psr.Log.csp. 31. loaa.il Mag. qutji. t. huiut.
Albcrt. de Saxonia traS.4.Lrg.csp.i6, Conimbr. s*p.$.
1 0 .f r 11. huiut, f r infine csp. 1 3.
A Rguitur prim i quid non , quia non elt I.
connexio minoris extremitatis cum maiori Argumenta
in conclufione, nifi propter connexionem ipfius pn> parte ui-
cum medio in przmilfis; fed minor extremitas gatiua.
conneflitur cum medio in prxmiffis folumpro
vno tempore, quia hoc fignificat propofitio de
inejfe, igitur debent inferri connexio minoris ex­
tremitatis cum maiore folim pro vno tempOre,
fed illa]de necefiario fignificat connexionem pro
omni tempore , igitur non debet inferri illa de
necefiario, fed de inejfe.
Secundi arguitur per inllantiam; quia non fe-
quitur, De necejptate., omnis homo efl animal, al­
bum efl homo, igitur de necejftate album e fl animal,
quia prxmiflx funt verz,de conclufio falfa.
T e rtii, quia non fequitur, Omnis prima cauja,
de necejftate efl Deus,quoddam creans efl prima cau­
ja , igitur quoddam creans, de necejftate efl Deus,
Quia prxmifi$ funt vcr$ & conclufio falfa.Q uid
autem conclufio fit falfa, patet, quia fequitur,
Qupddam creans de necejftate efl Deus, igitur qui­
dam Deus de necejftate efl creans; quia illa de ne­
cefiario conuertitur fimpliciter,ficut illa de iaeffe,
vt dicir Ariltoreles in illo primo. Modoconfe-
quens elt falfum, igitur & antecedens.
Q u arti, fi ex vna de necefiario,& alia de inejfe
fequeretur conclufio de necefiario ,velhocefiec
ex maiore de necefiario,& minore de inejfe; vel e
con tri; non primo modo, vt probatum elt ;nec
fecudo modo,vt probat Arillotclcs in illo primo.
Oppofitum arguitur pep Ariltorclem in illo
primo.
Notandum elt qu id duplex elt propofitio de 1.
inejfe quantum ad propofitionem pertinet. Quae­ Propofitio /e
dam de inejfefim plicittr, fcilicet quz elt necefia- inejfe duplex.
ria, vt illa , Homo efl animal, elt de inejfefm plici-
ter fecundum Ariltorclem, qui ponit mundum
xternum, & fic necefiarii perpetuari: alia elt de
inejfe, vt nunc, fcilicet propofitio contingens de
inejfe. Et proportionabiliter poteft diltingui de
prqpofitione de necefiario, quia quxdam elt ne-
cefiaria,& illa vocatur de necejftriofimpliciter: $c
alia elt contingens, & illa vocatur de necejftrio
vtnunc.
Secundi notandum, quid ex vna de necefia-
rio, & alia de inejfe, non porelt fieri Syllogifmus,
nifi altero duorum inodorum, fcilicer,vel ex ma­
iori de necefiario,& minori de inejfe, 1 e contri.
Ideo prim i notandum elt qualiter fit Syllo­ Diuifo fu t-
fiionie.
gifmus ex maiori de necefiario, & minore de
inejfe.
Secundi qualiter St Syllogifmus e conuerfo.
T e rtii inferenda funt quxaam corrclaria.
Quantum ad primum, ponuntur tresconclu'
fioaes. Prima e lt, quid ex maiori de necefiario, Prime con-
in fenfu compofito, & minori de inejfe, non fit clufo sd t.
quejtitnu.
Syllo
 316 Super lib.I. Priorum
Syllogifmus ad concludendum de neceflario.
Probatur per inftantiam in Barbara,pofito quod
tamuih homo currat, tunc igitur fic5 De necejft­
tate omnis homo eft rijibilis , omne current eft homo\
igitur de necejjitate omne currens eft rijtbile. Prasmif-
fas funt verae, & conclufio falfa.
Secundi contra Celarent, arguendo fic, De ne­
cejjitate nullum album ejl nigrum, omnis homo eft al­
bus, pofito quod ita fit, igitur de necejfttate nullm
homo eft niger. Prasmiflas funt vera:, & conclufio
falfa.
T ertii contra Dari/, patet per inftantiam pri­
mam ante oppofitum.
4» Secunda conclufio, quid ex maiori de necef-
Sterni* et»- farioj in fenfu diuifo, & minori de inejfe, valent
elufit. modi primxfigurx,diredti concludentes,ad con­
cludendum de neceflario, & ifta conclufio pro­
batur per hoc,quid illi modi funt euidentes per
diei de omni, Sc dici de nuHo. Exemplum de Barba­
ra , Omne B necejft eft ejfe A . omne C eft B . igitur
omne C necejfe eft ejfe A . Praemiflfe fi fint verse ,ne-
cefle eft, quid conclufio fit vera; quia refoluen-
do maiorem, ifte modus tenet euidenter per dici
de omni, arguendo fic, Omne quod eft B necejfe eft
ejfe A , &c. Similiter poteft exemplificari dcmodp
negato , vt de Celarent, Nullum quod eft B , necejfe
eft ejfe A.omne C eft B . igitur nullum C necejfe eft ejfe
A . Sc tenet diredli per dici de nullo, Sc confimili-
ter poteft exemplificari de modis particularibus,
Tertia conclufio, quid modi indire&e con­
Tertia ff»r cludentes primse figura;, non valent cx maioride
chfio. neceflario, §c minori de inejfe, ad concludendum
de neceflario indire&e. Probatur per inftaptiam
in terminis,& inftatur contraBaralipton,yct iftos
terminos, Deus,primacaufa, creans; pofito,quid
de fatfto Deus fit creans, runc arguitur fic \ Omnis
p rima caufa de necejfttate eft Deus, omne creans eft
prima caufa,non fequitur concludendo indiredte,
igitur quidam Deus de necejfttate eft creans. im m i
Deum poffibile eft non creare, Sc in eifdem ter­
minis poteft inftaci contra Celarent', quia,non fe­
quitur, Nullus Deus de necejfttate eft creans , omnis
prima caufa eft D em : igitur nullum creans de necejft­
tate eft prima caufa. Prasmiflas funt veras, Sc con­
clufio falfa, cafu pofito : igitur confequentia
non valet.
Quancim ad fecundum ponuntur conplufio*
6,
nes. Prima eft,quid ex maiore de inejfe, Sc minor
prima ee»r
flujio ad x. ri de necefTario in fenlu compofito non valet
gutJlfOHU. Syllogifmus ad concludendum de neceflario;
quia non fequitur, Omnis homo currit, de necejftta­
te omne rifibile eft homo: igitur de necejfttate omne rin
Jibile currit.
Secunda conclufio eft,quid ex maiori de inejfe,
7*
Secunda ce»- Sc minori dc neceflario, in prima figura,fit Syl*
fhffi»' logifmus ad concludendum de inejfe. Probatur,
quia ex maiori de inejfe, Sc minori de inejfe, fit
Syllogifmus ad concludendum de inejfe : igitur
ex maiori de inejfe , Sc minori de neceflario, fic
Syllogifmus ad concludendum dc inejfe. Antece­
dens apparet infim plici conuerfione Syllogif-
morum de inejfe. Confequentia probatur; quia
ad vnamde neceflario fequitur illa de inejfe: mo­
dis quicquid fequitur ad confequens, fequitur ad
antecedens.
8. Tertia conclufio eft, quod in modis negatiuis
Tertia e»»- de modo negato, ex maiore de inejfe, Sc minori de
flujie. neceflario, fit Syllogifmus ad concludendum de
neceflario. Probatur, quia ex maiori de inejfe , Se
minori dc necefTario in modo negato,fit Syllogif­
mus ad concludendum negatiuam de inejfe: igi­
tur etiam ad concludendum negatiuam de ne­
ceflario dc modo negaro. Antecedens apparet per
prascedcnrem conclufionem , Sc ' confequentia
probatur ; quia ad negatiuam de inejfe fequitur
negatiua de neceflario de modo negato, vt ad
iftam , Nullum B eft A . fequitur quod nullum B
deneceflitateeft^.
Quarta conclufit» eft ifta, quod modi affirma- 9*
tiui ptimse .figuras, & etiam modi negatiui-de
modo affirmato,non valent ad concludendum de f J
neceflario , ex minori dc neceflario,& maiori de
inejfe. Probatur per inftantiam in terminis 5 quia
non fequitur, pofito, quod Deusfit creans,Om­
nis prima caufa eft creans, omnis Dem de necejfttate
eft prima caufa, igitur omnis Dem de necejfttate eft
creans, quas prasmiflas funt verae, Sc conclufio
falfa.
Secundi contra Celarent, pofito, quid Deus
non fit creans; quia non fequitur, Nullus Dem
eft creans , omnem primam caufarn necejfe eft ejfe
Deum: igitur omnem primam caufarn necejfe eft non
ejfe creantem; quia prasmiflas funt verae, & con­
clufio falfa, ^
Quinta conclufio eft, quid cx maiori de inejfe *
Jintpliciter, Sc minori de neceflario, fit Syllogif­
mus ad concludendum de neceflario,tam in fen­
fu compofito, quam etiam diuifo, ficut fequitur,
Omnis Dem eft prima caufa: quoddam iuftum de
necejfttate eft Dem j igi/ur quoddam iuftum de necejft­
tate eft prima cauja; nec eft poffibile inuenire in-
ftantiam. Et hoc de fecundo.
Quantim ad tertium, ex prasdi&is fequitur IO-
primo, quid Ariftoteles in propofito non intel-
Jigit dc modalibus propofitionrbus , in fenfu
compofito j quia fic pauca eius didta eflent vera,
vt paret cx przdi&is.
Secundo fequitur, quod,propofirio dc inejfe
fumpcajcum illa dc neceflario, fir de inejfeftmpliii-
ter, quemadmodum aliquid exponunt. Probarur,
quia tuncacquiualerentSyllogifmicxmoioii de
inejfe, Sc minori de neceflario , Sc e contra, cuius
tampn oppofitum determinat Ariftoteles, & pa­
tet confequentia ex prasdi&is.
T ertii poteft in feiri. quod ifta confequentia
non valet, ex maiori de inejfe(impliciter, Sc mino­
ri de neceflario , fit Syllogifmus ad concluden­
dum dc neceflario: igitur ex maiori de ineffe, Sc
minori dc neceflario, fit Syllogiimus ad conclu­
dendum de neceflario. Probatur , quia fequitur
propofitio de inejfe J,impliciter. igitur propofitio
de inejfe , modi non quicqnid fequitur ad ante­
cedens , fequitur ad confequens; fed e contra eft
verum, quia quicquid fequitur ad confequens,
fequitur ad antecedens.
Q uarti fequitur,quid non eft idemiudicium,
vbi modus affirmatur, Sc vbi modm negatur: Sc
hoc fequitur ex tertia , Sc ^quarta conclufio-
nibus.
Tunc ad rationes. Ad ptimam dico, quid li- 1
cet in prasmiffis minor extremitas conne&atur
cum medio, folim pro prasfenti, tamen qtfia me­
dium conne&itur cum maiori extremitate pro
omni tempore r idei quicquid conneditur cum
medio pro omni tempore, oportet quid pr<*
omni tempore conne&atur cum maiori extre­
mitate.
Ad fecundum dico, quid ille Syllogifmus fir
ex maiori in fenfu compofito , & talis difpofitio
non valet, vt di&um d l prius.
Ad
 Qujeftio XXIX.
Ad tertiam dico, quid confequentia eA bona.
Ad probationem dico , quid conclufio non po-
tcA conuerti in illam dc neceAario, quia , vt pa­
tuit prius,illa de neceAario vtnunc non con-
uertitur fimiliter illis deinejfe.
Ad quartam dico, quod vtroque modo , ficuc
przdi&um eA. Et hxcfunt ad quxfitum.
Q^v g e s t i o XXI X.
Vtmm mixtio de necejfmo , & inejfe
valeantinfecunda, tertiafigura?
Auerrocs& Aphrod. hieeap.ii.fr it.Burana tap.6. huius,
Okam i-par. Ltg.eap. 31. ©* 34. Ioan. aMag. qutft.8.
tuitu. Vide citatos qutft. antec.
1. A Rguitur quid non , quia in fecunda figura
Argumenta ex affirmatiua de neceAario,& negatiua de
pro parte ne­ inejfe, non valet Syllogifmus ad concludendum
gativa.
de neceAario} igitur nec e contra, ex negatiua
de neceAario, & aAitmatiua de inejfe, ad conclu­
dendum de neceAario. Antecedens apparet per
AriAotelem in lirera, & probatur confequentia}
quia afiirmatiua xquipollens eA ad affimilan-
dum fibi conclufionem fient negatiua.
Secundi arguitur contra in Cefare\ quia non
fequitur, De necejjitate nullum album efl nigrum,
emnie homo efl niger, pofito quod ita f it , igitur em-
nie homo de necejfitate non efl albus. Prxm ilfx funt'
v e rx , & conclufio falfa, quia quemlibet homi­
nem contingit efie album.
T e rtii arguitur contra Cameflres,quia non fe-
quitUTjOwjHtf planeta lucet,nulla Luna de necejfitate
lucet $ igitur nulla Luna de necejfitate ejiplancta.Mz-
ior eA vera, pofito quid nullus planeta de fa&o
eclipfatur: Sc minor eA vera, quia pofiibileeA
Lunam non lucere, vr patet in eclipu: & tamen
conclufio eA falfa : quia omnem Lunam necefie
efi efie planetam.
Oppofitum arguitur per AriAotelem in iAo
primo.
Z. In quxfiione primo videbitur, qualiter valeat
"DiuifieqUt- mixtio de neceAario, Sc de inejfe in fecunda figu­
f tonis.
ra, fi negatiua fit de neceAario, Sc affirmatiua de
inejfej fecundo qualiter valet in illa fecunda figu­
ra,fi e contra, & tertio qualiter valet in tertia fi­
gura.
Quantum ad primum notandum, qubd fi illa
de neceAario fit in fenfu compofito, aut etiam de
modo negato , non valet Syllogifmus in fecunda
figura, patet de illis de fenfu compofito per fe­
cundam rationem ante oppofitum, & de illis de
modo negato patet per tertiam rationem} Sc ideb
iAa mixtio f i valeat, folum valet , f i illa dc nccef-
1'ario fit in fenfu diuifo de modo affirmato.
Secundfr notandum,quod in ifia mixtione de­
3- bet fupponi, quod negatiua de neceAario qux
cmn h oc, quod eA de neceAario, eA neceAaria,
conucrtitur fimplicitcr in aliam de neceAario.
Similiter , quod vniuctfalis negatiua de necefia-
rio,dato quod contingens,dum tamen fubiedhim
fupponat pro his qux pofiunr efie, conucrtitur
fimplicitcr in aliam de neceAario, Si iAiuscaufa
priis fuit di&a.
lAis prxmi Ais ponuntur conclufiones.
4- Prima cA quod Cefart Sc Feflino valent, dum
Trima etn- tamen m aior, qux eA de neceAario, fit nccefia-
tlttji» ad i. ria, vel etiam contingens, dum tamen eius fub-
quefisnis.
Sccti oper. Tom. I.
317
ie&utn fupponat pro h is, qux poflunt efie. Pro­
batur , quia tunc vniuerfalis negatiua per fuppo-
fitum conucrtitur fimplicitcr, ac fi efiet de inejfe:
ideo reducitur ad primam figuram, tam Cefare
quim Feflino omnino confimiliter, ac fi fieret ex
prxmiflis de inejfe.
Secunda conclufio cA, qubd fi maior fit de r-
neceAario, & cum hoc fit contingens, itaqu&d Seeunia etn-
fubie&um fupponat pro his qux funt, tunc non clujie. -
in Cefare, nec Feflino. Probatur per infiantiani}
quia non fequitur, Omne lucens Juper nofirum he­
mijpharium ntccjfc efl non ejfeplanctam, omnis Luna
efi planeta, igitur omnem Lunam necejfe e fl non luce­
reJuper nojlrum hemijpharium. PrxmiAx funt verx,
& conclufio falfa. Vnde pofito,qudd omnis pla­
ncta fit fub noAro Horizonte ,tunc maior cA ve­
ra, fuppofito,qubd eius ftbic&um fupponat pro
his, quxfunr.
Tertia conclufio eA , quod in Cameflres nullo 6.
modo valet,fiue negatiua de neceAario fit necef- Tertia etn-
faria,fiue contingens. Pacet per in Aantiam-,quia clujie.
non feqoitnr, Omnis planeta lucens juper noflrum
hemijpharium, e fl Sol, omnem Lunam necejfe efi non
ejfe Solem; igitur omnem Lunam necejfe efi non luce­
rejuper nojlrum hemijpharium. Prxmi Ax funt verx,
& conclufio falfa.
Quarta conclufio, quod fi maior in Camefires, 7-
feiiicct de inejfe fit necelferia, hoc eA, de inejfe Quarta cen-
fimpliciter,tunc valet Cameflres, aliter non. Qu6d (lujio.
fic valear, probatur} quia ex oppofito conclu-
fionis, & minori, fequitur maiorem non efie ne-
ceAariam, quod eA contra politum antecedent,
Si fiat Syllogifmus in Cameflres dc,Omne B efi A ,
Sc fit iAa neceAaria, Omne C necejfe efl non efie A :
igitur omne C necejfe e fl non ejfe B quia non fequi-
rur, detur oppofitum conclufionis:feilicet Quod­
dam C potefl ejfe B. & ponatur in efie, fcilicec
QuoddamC efl B . tunc.ex m inori, qux dicebar,
quAd Omne C necejfe efl non ejfe A fequitur quod
nullum C porcA efie A .Si tamen aliquod C cA B.
vt iam referuatum cA ex oppofito conclufionis
pofito i^i efie, igitur aliquod CeA A,quod ramen
non eA A ,Sc per confequens aliquod B non cA
A . igitur m aior, qux dicebar omneB efi A ,non
erat necelfitria, qux tamen ponebatur efie ne­
ceAaria.
Quinta conclufio e fi, quod Baroco valet eo­ 2.
dem modo ,ficut Cameflres, Si aliter non: ita Qubtta etn*
quod in Baroco fequitur conclufio de neceAario, tlvfli.
fi maior fit dc inejfe fim pliciter, fed fi maior, fit de
inejfe vtnunc, qualitercunque fuerit minor,dc ne-
ccfiario, fiue neceAaria, tine contingens,non va­
let Syllogifmus. Et hoc dc primo.
Quantum ad fecundum, notandum quod in 9'
propofito non eA dubium, an fequatur conclufio
de inejfe', quia cx duabus de inejfe in omnibus qua-
tuor modis fecundx figurx valet Syllogifmus ad
concludendum dtinejfe, igitur fi vna fuerit de in­
ejfe,Si aliadc neceAario,ad huc valebit Syllogif­
mus ad concludendum dcinjfe, quxeunque prx-
miliacum fuerit de neceAario per illam regulam:
Quicqutdfequitur ad conjequcsjequitur ad antecedens,
modb ad ifiam de neceAario fequitur illa ddnejfe.
Secundo notandum, qudd etiam in propofito
non eA dubium, an ex vna de neceAario, Sc alia
de inejfe, fequatur conclufio negatiua denecef-
fario de modo negato, quxeunque prxmifiarum
fuerit de neceAario, fiue affirmatiua, fiue nega­
tiua, quia ad prxmifias fic difpofitas, fequitui*
conclufio negatiua dc inejfe, modo ad negatiuam
Aa de
 318 Super lib. I. Priorum
<lc ineffe, fequitur negatiua de neceflario, ficut
fequitur, H Jtthm Befi A : igitur nullumBdene-
ceflkate eft A . igitur ifta eadem conclufio fcqui-
tut ad prxmiflas, ad quas (equebatur ncgatiua
dcinejfe. Nam adquxcunque fequitur antece­
dens , & confequens, idc6 foluro reflat difficul­
tas de affirmatiuis de neceflario de modo affitma-
ro. De quibus ponuntur concluGoncs.
$rpn* etn- Prima e ft, quod Cefare , & Cameflres n.on ya-
tlujio od t. le n t, fi affirmatiua fit de neceflario ad conelu­
epuftionU.
dendum de neceflatio. Probatur per inftantiam
contra Cefare, pofito qqbd Deus non fit creans.
Nudum creans eft D ent, omnem primam caufam ne­
ceffe e fi efle Deum j igitur omnemprimam caufamnp-
ceffe eft non ejfe creantem. Prxm iflx fqnt ver* , &
conclufio falfa.
Secundo inflatur contra Cameflres , pofito,
q u id nullus planeta luceat fuper noftrum hemi-
(phxrium,nifi So l: tunc arguitur fic} Omne quod
fft lucens fitper nofhrum bcmifpbarium de necejfttate
eft Sol: nulfa Luna eft So l; igitur opinem Lunam ne­
ceffe eft non lucerefuper noftrum hemifphsrium. Prx-
miflx funt vetat» & conclufio falfa.
IQ. , Secunda conclufio eft , quod Cefare Sc Feflino
Seeund4 em- valent ad concludendum de neceflario, fi maior
efujft. quae eft vniuerfalis fit de ineffe/impliciter,Sc maior
de neceflario. Probatur, quia per conuerfionem
minoris de ineffe fimpliciter fieret prima figura,
modo di&um .fuit, quod in prima figura valet
mixtio ex maiori de ineffe/impliciter, Sc minori de
neceflario ad concludendum de neceflatio.
Tertia conclufio eft , quod Cameflres, Sc Baro-
}J.
Tertia een-
co valent ad concludendum de neceflario, fi ma­
tlyftt. ior fit de neceflario pro his.qux poliunt efle; &
pinor de ineffe fit neceflaria, licet non de necef-
fario Probatur, quia ex oppofito conclufionis,&
m aiori, infertur oppofica neceffitas minoris.
Verbi gratia, in Cameflres Syllogifmus talis, Owa-
ne B necefle eft effe A . nullum Ceft A . pofito quod
liate fit neceflaria , igitur omne C neceffe efi non effe
B . quia fi non fequitur,detur oppofitum conclu-
fionis.fcilicet, QupddamCpojfeefleB. Tunc acci­
piatur maior primi Syllogifm i, fcilicet, Omne B
neceffe eft effe A . fecundum iftum ferifum , omne
quod poteft efle B necefle eft efle A . Et tunc fiat
Syllogifmus } Omne quodpoteft effe B neceffe efleffe
A . quoddam C poteft effe B , igitur quoddam C nt-
ceffeeft effe A . Q ux contradicit minori primi Syl­
logifmi , qux dicebat, qubd nullum. C eft A .
Quarta conclufio, quod fi maior fit de necef-
Ii.
uarta eon-
fario pro hys, qux funt, non valent illi Syllogif­
f ufo. mi ad concludendum «JeJieccflario,fuppofito ad­
huc, quid minor de ineffe fit nece(faria.Probatur,
fuppofito, quod planeta folus Sol luceat fupet
noftrum hemifphxrium. Tunc arguitur ficj Om­
nem planetam lucentemfitper noftrum hemijphariunt
necefle eft effe Solem, nullum carens luce eft Sol, igitur
omne carens luce neceffe efi non lucere. Conclufio eft
falfa, fuppofito, quid Luna nunc de fa&o fit
edipfata per interpofitionem terrz inter Solem,
& Lunam,& tamen maior yera, quia omnem So­
lem necefle eft lucere: Sc fimilitetminor. Sic pa­
tet qualiter in fecunda figura affirmatiua prx-
miflafxiftente de neceflatio, &negatiua dcinejfe
fit Syllogifmus ad concludendum de neceflario,
& qualiter non. Et hoc de fecundo.
Quantum ad tertium ponuntur dux conclu­
siones.
M-
prima em- Prima eft ,qu&d omnes modi tertix figurx va­
elufie ad,, lent ad concludendum de neceflario,fi maior fit
jtujtionie.
de neceflatio, Sc minor de ineffe, Sc quatpor mo­
di , in quibus maior eft vniuerfalis, probantur
per conuerfionem minoris, qux eft .de ineffe,quia
illa minore conuersa fit prima figura, Sc illi qua-
tuor modi funt Darapti, Felapton,Datifi, ScFeri-
fon\ fedalij duo m odi, fcilicet Difamis, Bocardo
probantur dupliciter.
Vno modo expofitoric, vt fiat Syllogifmus in
D ifamis Cic,§luoddatp B neceffe eft efle A.oinne B efi
CJgitur quoddam C peceflerH efle A . Probatur con-
fequenria, fignando illud B , de quo dicitur in
maiore, qu&d necefle eft ipfnm efle A . Sc argni-
tur fic 5 Hoc B neceffe eft efle A . hoc idem B eft C.
quia in minori dicitur, quid omne B eft C. igi­
tur quoddam C de necejfttate e fi A . Sc habetur prq-
pofitum.
Cfonfimiliter probaretur Bocardo, fignando
fubiedtum maioris, vt prius.
Secundo ifti modi probantur per impoffibile,
quia ex oppofito eonclufionis, Sc minore, infer­
tur oppofitum maioris,& fit primus Syllogifmus,
vt prius in Difam is, vt Quoddam B neceffe efi efle
A . omne C eft B . igitur quoddam C neceffe eft ejfe A .
Quia detur oppofitum, qubd omne C poteft non
efle A.omne C eftB , vt dicebatur in minori: igitur
omne Cpoflibile eft non ejfe A . Et confimiliter poteft
fieri in Bocardo.
Secunda conclufio eft ifta ,q u id fi maior fit 14 -
Secundo dtp-
dc.inffe, Sc minor de neceflario, non valent modi clufto.
tprtix figurx ad concludendum de neceflario, Sc
quja magis apparet de D arapti, & Difamis,<\<abd
huiufmodi dilpofitio valet; igitur contra iftgs
modos datur inflantia.
Primo in Darapti, vbi maior eft de ineffe, vt
nunc, vr, Omnis Desu eft creans, pofito quod ita
fit, omnem Deum necefle eft effeprimam caufam , igi­
tur quftndarn primam caufam necefle eft efle creantem.
Prxm iflx funt verx, & conclufio falfa.
Secundi inflatur, vbi maior eft de ineffefimpli­
citer , arguendo fic; Omnis pars Zodiaci exiflens in
Oriente nofiro oritur nobis, hxc femper hxc vera,,
fed omnis pars Zodiaci exiflens in Oriente nofiro de
necejfttate efi pars Zodiaci,igitur aliqua pars Zodia­
ci de necejfttate oritur nobis. Prxm iflx funt verx, Sc
conclufio falfa, igitur talis difpofirio non valet.
Et fic patet, qualiter in tertia figura valeat mix­
tio vna de ineffe , Sc alia de neceflario, Sc hoc de
tertio.
Rationes ante oppofitum funt fo lu tx , per
conclufiones ptimi articuli. Et fic fit di&umad
quzfitum.
C^V i E S T I O X X X .
Vtrum profojitiones de contingenti fof-
Jint conuerti in oppofitam
qualitatem?
Auerrocs& Aphrod. t4p.11.huius. Okam t .par. Log. cap.
18. loan. i Mag. hieq. 4. §..tertio feitnium. Tartar. hic
truB.^.dub.i.Ioan.de Saxonia tr4 &. 4. 18.Conimbr.
c.$.huius,<p.t.& i.fjp hic c.i,notab.\.x.^r 3.
A Rguitur primo qu&d non , quia non (equi­ I.
tur , Contingens eft efle, igitur contingens efi Argumenta
non effe. Nam ad iftam,Contingens efi efle, fequitur pro parte ne-
gotiua.
per xquipollentiam i&a,Non neceffe eft non effefc d
ad iftam, Contingens efi non effe,(equitur ifta, Non
necefle eft effe, (ed ad illam , Non necefle eft non ejfe,
non fequitur illa , Nonnecejfeefleffe, vt ad iftam,
Contin
 Quarftio X X X .
Contingent eft ejfe, fequitur ifta , Contingens eft
non ejfe.
Secundi, nulla oppofita potiunt (lare fimul,
fed conuertens, & conuerfa dant fimul, igitur
conuertens, & conuerfa non funt oppofita , Sc
per confequens non funt oppofirx qualitates.
T e r t ii, quia non fequitur, Contingit quoddam
ens ejfe Socratem, igitur contingit quoddam ens non
ejfe Socratem. Quia antecedens eft verum, Sc
confequens falfum , vnde hxc eft necefiaria,
Cpupddam ent non eft Socrates.
Oppofitum arguitur per Ariftotclem in ifto
primo in tra&atu de contingenti.
1. Nota, quid hoc nomen contingens,capitur du­
Contingtns, pliciter. Vno modo, vt conuertitur cum poflibi-
capitur du­ li, & ifto modo fumendo, omne illud eft contin­
pliciter. gens,quod non eft impoffibile; & fic propo(itio­
nes de contingenti non conuertuntur in oppofi-
tam qualitatem, quia non fequitur, Deum contin­
git ejfe iujlum j igitur Deum contingit non ejfe iujium.
Alio modo accipitur contingens prout reftringitur
ad poflibile , non necetiarium: 8c fic fumit Ari-
ftoteles contingens in ifto prim o, vbi d icit, quid
Contingens eJt,quo non exiftente necejfario pojito inejje,
nullum/equitur impojftbile.
Proptftio i* Secundo nota quod propofitio de contingen­
Cnuingtntt ti poteft conuerti dupliciter. Vno modo in op-
potajl ctnutr- poficam qualitatem, ita quod de affirmatiua nat
ti dupliciter.
negatiua,manente eodem fubie&o & praedicato.
Alio modo potiunt conuerti illae de contingenti
ad vtrumlibet, tranfponendo terminos, ficut illae
dtinejfe.
Iftis prxmiflls in quxftione,
. 3- Prim i videbitur, qualiter propofitiones de
Diuifo qui-
ftionis. contingenti ad vtrumlibet in fcnfu compofito
conuertuntur in oppofitam qualitatem.
Secundo, qualiter illae in fenfu diuifo conuer-
runtur in oppofitam quaiitatem.
Tertio, qualiter illa: in fenfu compofito con-
uertuntur tranfponendo terminos.
Et quarti , qualiter illx in fenfu diuifo con­
uertuntur tranfponendo terminos.
Quantum ad primum. Prima conciufio eft
4-
Trima eon- ifta, quid nulla propofitio de contingenti in fen­
tlufio ad I . fu compofito conuertitur in oppofitam qualita­
quaftioau. tem , feruata eadem quantitate antecedentis, Sc
confequentis. Probatur perinftantias, quia non
fequitur , Contingit omne ens ejfe Deum, igitur con­
tingit nullum ens ejfe Deum. Quia antecedens eft
verum fecundum fidem , irnmi aliquando ita
erat,fcilicet ante creationem mundi,quid omne
ens fuit Deus, & tamen conclufio eft falfa,& im-
poflibilis.
Secundi patet in vniuerfali negatiua,quia hxc
eft vera, Contingit nullum ens ejfe Socratem, nunc
mortuo Socrate, nullum ens eft Socrates, & tamen
hxc eft falfa, Contingit omne ens ejfe Socratem.
Tertio patet de particulari affirmatiua,per ter­
tiam rationem ante oppofitum.
Q uarti de particulari negatiua, quia non fe­
quitur, Contingit quoddam ens non ejfe Deum, igi­
tur contingit quoddam ens ejfe Deum ; quia antece­
dens eft verum , Sc confequens falfum : nam hxc
effnecetiaria, & non contingens, Quoddamens
eft Deus.
y- Secunda conclufio eft, quod omnis propofitio
Secunda con- de contingenti 'poteft conuerti in oppofitam
tlufio.
qualitatem , mutati quantitate antecedentis , &
confequentis, ita quid de vniuerfali fiat parti­
cularis , & c contra; Sc loquor dc illis in fenfu
Scoti oper. Tom. 1.
3 ,9
compofito. Probatur , quia fequitur, Contingit
omne B ejfe A Jgitu r contingit quoddam B non ejfe A .
quia iftx dux contradicunt, Omne 3 eft A . Sc
Quoddam B non tft A . M odi fi 'vnnm contradi­
ctorium eft contingens, & reliquum. Ex quo pa­
tet quid particularis negatiua conuertitur in
vniuerfalem affirmatiuam,Sc e contra; Si vniuer-
falis negatiua in particularem affirmatiuam , &
e contra.
Secundi fequitur , quid quxlibet duo con­
tradictoria m utui fc inuicem confequuntur
hucufque, addito hoc modo contingens.Et hoc de
primo.
Quantum ad fecundum,notandum,quid illa- 6.
rum de contingenti in fenfu diuifo, quxdam eft Prima etn-
de modo affirmato, Se quxdam Ac modo negato. elufo ad 1 .
Tunc ponuntur conclufiones. Prima eft,quid quefionie.
nulla propofitio de contingenti de >000/0negaro
conuertitur in oppofitam quantitatem,nec affir-
matiua poteft conuerti in negatiuam ,de modo
negato. Probatur, quia no*n fequitur Nullum
hominem contingit ejfe ajinum: igitur omneih hominem
contingit ejfe ajinum.
Item, non fequitur, Omnem hominem contingit Secunda eon-
elufo.
currere : igitur nullum hominem contingit currere’,
quia antecedens eft veru, Sc confequens falfum.
Secunda conclufio,quid omnis propofitio de
contingenti affirmatiua, Sc omnis negatiua de
modo affirmato in fenfu diuifo,conuertitur in op­
pofitam qualitatem; ficut fequitur. Omne B con­
tingit ejfe A , igitur omne B contingit mn ejfe A . Pro­
batur , quia ad iftam, Omne B contingit ejfe A . fe­
quitur ifta ; igitur nullum B neccjfe eft ejfe A ,per
definitionem contingentis. Similiter ad eandem
fequitur: igitur nullum B impojftbile eft ejfe A , per
eandem definitionem. Mod6 ad iftam, Nullum B
necejfe ejfe A . fequitur qudd omne B contingit
non ede A . Sequitur igitu r, quod omne B con­
tingit efte^ . igitur prima implicabat vrranque,
fcilicet tam afbrmatiuam,quam negatiuam,Se fic
iftam condufionem Ariftotelcs intendit in ifto
primo , quando ponit quod illae de contingen­
ti conuertuntur in oppofitam qualitatem.Et hoc
de fecundo.
Quantunrad tertium.Ptimaconclufio eft ifta, 7-
quod vniuerfalis jiegatiua, & particularis affir­ Prima con-
clufit ad 3 .
matiua dc contingenti in fenfu compofito, con­ qua)Unit.
uertuntur /impliciter in terminis, fumendo con-
uerfionem penes </»#*>»,ita qudd vniuerfalis ne­
gatiua conuertitur in vniuerfalem negatiuam, Sc
particularis affirmatiua in particularem affirma-
tiuam. Probatur, quia fequitur, Contingit nullum
B ejfe A : igitur contingit nullum A ejfe B qu ia iftx
dux , Nullum B eft A . Sc NuUnm A tfi B , mu­
tu i fe inuicem confequuntur; igitur fi vnatft
contingens, Sc alia; aliter ex neccllario fequere-
tur contingens, Sc eodem modo probabitur de
particulari affirmatiua.
Ex ifta condufione fequitur, quod particula­
ris affirmatiua conuertitur in vniuerfalem nega­
tiuam, Se vniuerfalis negatiua in particularem af-
firmatiuain. Probatur,quia vniuerfalis negatiua,
Sc particularis affirmatiua de contingenti,in fen­
fu compofito, murud fe inuicem confequuntur,
vt patet ex primo articulo : igitur quicquid fe­
quitur ad vniuerfalem negatiuam,fequitur etiam
ad particularem affirmatiuam, Sc c contra; fed ad
vniuerfalem negatiuam, fequitur vniuerfalis ne­
gatiua conuertens , vt probatum eft ; igitur illa
eadem fequitur ad particularem affumatinnm.
Aa t Secnn
 3i0
Super lib. I. Priorum
Steundii stn- Secanda conclufio, qubd vniuerfalis affirma­
elufit. tiua de contingenti ad vtrumlibet,in fenfu com­
pofito,conuerritur in particularem affirmatiuam
de poffibili, Sc in nullam aliain. Prima pars con-
clufionis probatur, quia ad affirmatiuam de con­
tingenti fequitur affirmatiua de poffibili , &
ifta affirmatiua de poffibili cpnucrtitur in par­
ticularem affirmatiuam de p offibili, vt prius
patuit.
Secunda pars conclufionis probatur; primd,
non conuerritur in vniuerfalem, quia hxc eft
vttz,Contingit amnem Lunam lu c e r e tamen nulla
conuertens fequitur ex ip fa, quia nec eft necef-
farium, nec contingens, nec poffibile, omne lu­
cens efle Lunam; nec in aliquam particularem,
quia hxc eft vera, Omnem Deum contingit creare,
p olito, quod Deus nunc creet de fa&o,& tamen
fua conuertens eft falfa, fiue affirmatiucffiue ne-
gatiue, quia Omne creans neceffeefl effe Deum, qux
interimit quamlibet de contingenti.
Ex ifta conclufione fequitur, quod particula­
ris negatiua dc contingenti in fenfu compofito,
conuerritur in aliquam affirmatiuam depoffibi-
li. Probatur,vniuerfalis enim affirmatiua, & par­
ticularis negatiua mutu& fe confequuntur,vt pa­
tet ex primo articulo: igitur in quamcunque vna
conuerritur,& reliqua. Et hoc de tertio.
9- Quantum ad quarrum fit prima concfufio ifta,
Trima con- qubd nulla de conringcnti in fenfu diuifo con-
elufit ad 4 . uertitur in aliam de contingenti. Probatur, pofi-
qutfiitnis.
to , quod Deus nunc fit creans: tunc hxc eft ve­
ra , Omnem Deum contingit creare, dc tamen qus-
Jibcr conuertens iftam,eflet falfa de contingenti:
quilibet creans de neceffitate eft Deus, vt patet
ex aliis quzftionibus, qux interimunt illum de
contingenti.
Secundd patet conclufio de piodo negato;quia
non fequitur, Nullum creans contingit effe Deurn:
igitur nullum Deum contingit ejje creantem 5 quia an­
tecedens eft verum,Stcgnfpquens falfum.
fecunda « # • Secunda conclufio dft 'ifta, quod omnes de
(lupo.
contingenti conucrtuntur in particularem affir-
mariuam, dc poffibili; exceptis illis de nWe ne­
garo. Probatur, quia ad affitmatiuas de contin­
genti, Cmcdifturn fit affirmatum , fiue negatum,
fequynturaffirmatiux de poffij}ili:mod6 quxli-
bet affirmatiua de poffibili,conuerritur in parti­
cularem affirmatiuam de poffibili.
IO. Tcttia conclufio eft , quod nulla de contin­
Terita ttn- genti in fenfu diuifo conuetcirnr in vniuerfalem.
tlufit. Probatur , quia hxc eft vera, Omnem Lunam con­
tingit lucere; & tamen quxlibet fua conuertens
edet falfa,quia nec omne lucens contingit efle
Lunam , nec omne lucens poffibile, aut necefTa-
rhim eft efle Lunam.
&uarta ccn-
ciufit. Quarta conclufio, quod nulla de contingenti,
in fenfu diuifo, conuertitur in aliquam negati-
uam,quia pofito, qubd Deus nunc fit creans,bxc
eft veta , Omnem Deum contingit creare, fequitur
ifta , Omnem Deum contingit non creare, dc tamen
hxc eft vera, Omne creans de neceffitatt eft Deus,
qux interimit quamlibet negatiuam, qux poteft
efle conuertens illius,Omnem Deum contingit crea-
re, & hoc de quarto.
II. Tunc ad rationes. Ad primam dico,qu6d iflx
Ad argumf- xquipollenrix dantur de contingenti,pro poffi­
fa.
bili ; & non dc contingenti ad vrrumliber.
Ad fecundam concedo , quod nulla oppofita
poflunt fimul ftare in veritate , loquendo de op-
pofitis contrarie, vel concradidtorie: modo con­
uertens , & conuerfa non funt oppofitx fecun­
dum veritatem, fed folum fecundum qualitatem,
eo quod vna eft affirmatiua, dc alia negatiua.
Tertia fuit foluta prius. Et hoc ad quxfirutn.
Q^v A S T i o XXXI.
Vtrum ex ambabus de contingenti fiat
bonus Syllogijmus *
fiu m oes & A p h r o d . hUcap.i4 .17 .& t o . B u i a n a *ap.%-&
1 1 . huius. O k a m 3 . par. Lcg. eap. 16 . 1 7 . 1 8 . I o a n .a
M a g . quaft.io. huiut. T a i t a r . traS. 4 . huius iub.x.fr 3 .
C o n i m b r , .» » exp»fiii»neeap.\$, huius. & in rec.faSta in
fineeap.
I.
A
Rguitur qudd non, quia non fequitur,Con­
tingit omne currens ejje hominem: contingit om­ Argumenta
nem equum ejfe currentem , igitur contingit omnem prt parta ne­
gatiua.
equum ejfe hominem. Prxmiflx funt v e rx , & con­
clufio falfa.
Secundb arguitur in illis de fenfn diuifo, po­
fito qudd nihil currat nifihom o, tunc arguitur
fic ; Omne currens contingis effe hominem , amnem
equum contingit effe currentem, igitur opinem equum
contingit effe hominem.
Oppofitum arguitur per Ariftotelem in ifto
primo capitulo de Contingenti.
Notandum, qubd ex duabus de contingenti 1.
ad vrrumliber, in fenfu compofito, vel etiam ex Usta.
duabus de poffibili communi,non valet Syllogif-
mus; quia non fequitur, quod fi vtraque prx-
miflafir poffibilis, vel contingens, quod propter
hoc conclufio fit poffibilis, immo oportet vitra
addere in antecedente , quod vtraque prxmifla
fir poffibilis , & vna alteri compoffibilis. Modd
poffibile eft, qubd dux prxmiflx funr ad fe in-
uicem incompoffibiles,&: ramen vrraque eft pof­
fibilis, vt patet in primo argumento.
Ex quo patet, quando Ariftoteles dat iftam
regulam , Quando ad A ejfe, fequitur B effe, ad A
effe poffibile i jequitur B effepoffibile; ipfe intelligit
per A , copulariuam fadtem ex duabus prxmiffis,
qux non poteft efle poffibilis, nifi vtraque pars
fic poffibilis, dc omnes fimul fint compoffibiles,
quia aliter illa regula eflet falfa.
Secundo nota,qu6d ex duabus prxmiffis de
poffibili, non fic Syllogifmus ad concludendum
de poffibili, fi fubie&um maioris fumatur pro
his qux funt, & non pro h is,qu x poflunt efle.
Verbi gratia, non fequitur, Omne current poteft
effe homo,omnis equttspotefi effe current; igitur omnis
equuspoteft effe homo.
Iftis prxmiffis, primo ponuntur dux conclu- . 3-
fiones , deinde moucbuntur dubia. Prima con­ Prima ccn-
clufio eft ifta, quod quatuot modi prima? figurx tlujit.
valent ex duabus de poffibili,fumendofubieftum
maioris pro his , qux poflunt efle. Probatur,
quia omnes illi modi tenent diredte, per dici de
omni, vel denullo, vt patet explicando maiorem.
Exemplum in Barbara, Omne B poteft effe A . om­
ne Cpotefl effe B.igitur omne C poteft effe A .iftc Syl­
logifmus tenet diredte per dici de omni, dum ta­
men explicetur maior dicendo: Omne quodpotefi
effe B , potefi effe A . quia diredle fit fumptio fub
fubiedto , dicendo, Omne C poteft effe B . dc con-
formiter poteft exempli ficati de'aliis modis.
Secunda conclufio, quod in ifta figura non 4-
valet aliquis modus ex ambabus de contingenti, Secunda etn-
fi illa de concingenti fumatur de modo affirmato tlufit.
 Quseftio X X X I I .
in vtraque. Pr®batur, quia illa difpofitio non
valet ad concludendum de poflibili, in qua eft te­
peri re terminos >in quibus ftat vniilerialis affir-
matiua de ncceftario, & alios in quibus ftat vni-
uerfalis negatiua de ncceftario. Exemplum, Tu­
mendo terminos in quibus nulli, Omnis homopotefl
ejfe currens, vel etiam noncurrens: omnis equus pote/l
ejfe currens, vel etiam non currens; igitur omnis equtse
poteftejfe homo,non fequitur,immi ftat vniuerlalis
negatiua de necefTario, quia omnem hominem
necefte eft non efte equum, fed termini in quibus
omni, Tunc ifti, creans, Deus,primacaufa, ita quid
ifte terminus creans, fit nedium , vt patet exem­
plum intuenti.
Tertia conclufio eft, quod quatuor modi fe­
f- cunda; figutz valent ex ambabus de poflibili, in
Ttrti* eon-
tlufie. fenfu diuifo, ad concludendum de pofltbili, Tu­
mendo fubiedh propofitionum pro his,quz pof.
funt efte. Probatur, quia in omnibus modis fe­
cunda figur? exoppofito conclufionis,& maiori,
poteft inferti oppofitum minoris. Verbi gratia,
arguendo fic: Nullum, quod peteilejfe B,potefi ejfe
A . omne Cpotefl effis B . igitur nullum C potefl ejfe
A . Quia detur oppofitum conclufionis, quid
aliquod C potefl ejfe A . Sc iungatur cum maiore ar­
guendo fic Nullum B potefl ejfe A . quoddam C
potefl ejfe B . igitur quoddam C nonpotefl ejfe A . qua;
contradicit przmiftx maiori.
6. Quarta concludo, quod ex duabus de pofli-
Quarta cin- bili pro h is, quae Tunt in fecunda figura, fit Syl-
tlufit. logifmus ad concludendum negatiuam dcineffe,
Sc non de poflibilLProbatur, quia fequitur, Om­
ne quod eft B , poteft ejfe A . nullum quod eft C, potefl
ejfe A . igitur nuUurrf B e fl C. 8c poteft probati per
impoffibile, ficutin prxcedcnti conclufione.
7- Quinta concludo eft ifta,q u id omnes modi
Quinta ton- terrix figurx valent ex duabus de poflibili, in
tlujit. fenfu diuifo, ad concludendum de poflibili. Pro­
batur , quia omnes illi modi probantur per Syl-
logifmum expodtorium.Verbi gratia,in ijarapti,
Omne B poteft ejfe A . omne B potefl ejfe C. igitur
quoddam C potefl ejfe A . Quia dgnatur aliquod
B . de quo dicitur in maiore, quidipfum poteft
efte A . tunc illud idem B eft C. quia in minori
dicitur,quid omne B eft C. igitur fequitur expo-
fitoric, quid aliquod C eft A.Sc ita probatur de
aliis modis. Et dico notabiliter in concludone,
f umendo fubiefla pro his quapoffunt ejfe, quia d fu­
mantur pro his quae funt: tunc non valet Syllo-
gifmus, quia non fequitur, podto quid nihil dt
currens nid adnus, Omnis homopotefl ridere, om­
nis homopoteftcurrere : igitur quoddam currens poteft
ridere. Quia Tumendo fubie&a pro h is, quz funt
vtrobique, certum eft, quid prxmiflz fant verx,
& concludo falfa. Et omnes diCtx concludones,
quz podtz funt de pofltbili, poffunt etiam poni
de contingenti ad vtrunilibet, quia adiftasde
contingenti ad vtrumliber, fequuntur iflz de
poflibili,modi quicquid fequitur ad confcquens,
fequitur ad antecedens. Patet igitur qualiter in
tribus figuris fit Syllogifmus de contingenti , &
qualiter non, & hoc de primo.
De fecundo dubitatur de illa regula»quam
S.
Eubium pri­ ponit Ariftoteles in ifto Capitulo,fcilicet Cu-
mum. iuftibet bona confequentia f i antecedens efl pojjibile,
confcquens eftpoffibile.
Seluti). Refpondetur prim i,quid non oportet,quid d
alicuius Syllogifmi pr^miflac fintpoffibiles,quod
propter hoc illa concludo dt poffibilis, quia for­
te illx przmiffz funt dbi inuicem incompof-
Seoti oper. Tom. I.
321
dbiles, vt argutum fuit ante oppodtum.
Secundi dico, quid non valet, quid d ante­
cedens alicuius bonz confequcntiz poflic efte
verum, quid propter hoc confequens prfflit efte
verum ,quia ifta confequentia eft bona, Omnis
propofttio eflaffirmatiua, igitur nuda efl negatiua, Sc
tamen antecedens poteft efte verum, & confc­
quens impoffibile eft efte verum.
T e rtii dico ,q u id illa tegula fic intelligitur,
quid d alicuius confequenrix totale antecedens
dt poffibile, fic,quid omnes fuz partes dnt pof-
dbiles, & cuilibet altera compouibilis, necefte
eft, quid confequens dt poffibile, vt ponit Ari­
ftoteles in ifto primo.
Secundi dubitatur, qualiter ifta regula, quam 9*
ponit ibidem,fit iutclligenda, fcilicet, quid Pof- Dubium fe­
tandum.
Jfibiti pofito in ejfe , nullumftquitur impoffibile, Sc ap­
paret inflantia in multis, vt in iflis, In infinitum
poteft continuum diuidi. Socrates curret in temporeju ­
turo , & fi c de dmilibus.
Refpondetur ad illud dubium fecundim di- Solutis.
uerdtatem propofitionum, quid fi propofitio fit
de przfenti, Sc ponatur in efte, quod fic f it , fient
propofitio fignificat efte, tunc nullum fequituc
impoffibile. Item , fi fit de przteriro, Sc ponatur
fic fuifle,quomodo illa fignificat fui(fc:tunc nul­
lum fequitur impoffibile, &proportionabiliter
de illa de futuro, quz fi ponatur fic fore,qualiter
illa fignificat fore, tunc fi illa fit poffibilis , nul­
lum fequitur impoffibile; verum eft tamen,licut
paret ex folutionc praecedentis dubij, quid non
omnia poftibilia poftunt firmil poni in efte ex eo,
quid aliqua poffibilia funt fibi inuiccm incom-
poffibilia.
Et notandum, quid ponendo .propofitiones IO.
poflibiles in efte, non femper debet retineri ea­ Nota.
dem forma terminorum: im m i aliquando vni-
uerfalis debet poni in efte per Tuas particulares;
Sc hoc diuerfis temporibus , Sc aliquando loco
fubie&i debet fumi pronomen demonftiatiuutn,
Sc ita diuerfimode fecundum exigentiam propo-
fitionis poffibilis, quz deber poni in elfe.
Tunc rationes funt folurz per przdi&a. Et fic
patet quid fit dicendum ad quxfitum.
C^v j e s t i o XXXII.
Vtrum ex 'vna decontingenti alia de
inejje, ualeat Syllogipntu.
Auerrocs & Aphrod. t*p. 1 j. 1 t.& 1 1. huius. Burana ‘ *p.
9, huius. Okam par.Log.xap. $7. j8. (£• jy. Tartar.
traH.4. huius,iub.%.'fr 3. loan.a Mag. quoji. 11. huius.
Conimbr. infummamcap. in fine eap. 13.
r.
A
Rguitur primi quid non, in Barbara, quia
non fequitur, Contingit omne currens ejfe ho­ Argumenta
minem , omnis equus efl currens: igitur contingit om­ pro farte nt-
gatiua.
nem equum ejfe hominem. Przmiffz funt v e rz , Sc
condufio falfa.
Secundi arguitur contra Cefare, quia non fe-
quilur, Omnem bcminem contingit non currere,omne
rifibile currit; igitur omne riftbile contingit non ejfe
hominem.
Oppofitum arguitur per Ariftotelcm in ifto
primo.
In quxftione prim i videbitur de mixtione ex Diuiftt qua-
vna contingenti, Sc alia dcineffe in prima figura; fiionit.
fecundi in lecunda figura; tertio in tertia.
Quantim ad primum ponuntur conclufiones.
Aa 3 Prima
 jii Super lib. I. Priorum
2. Prima eft, qu&d cxyna dc inefte,Sc alia de con­
Trima een- tingenti , in fenfu compofito, non valet Syllo-
elujio ad j. gifmus. Probatur per terminos, in quibtu omni,
qtuftimu in &»»//>,& funt termini in quibtu omnhDeus,creans,
Jinfu eompe-
fito. prima caufa,pofito de fafto,quod Deus fit creans.
Tunc arguitur fiaomne creans eft Dctts-.amncm pri­
mam caufam contingit ejfe creantem, tamen cum iftis
flat, qu&d omnis prima caufa eft de necejjhate Deus,
fed termini in quibat nulli, funt, currens , homo,
equus, arguendo fic; Contingit\omne currenseffeho­
minem, omnis equus eft currens, pofito, quod ira fir,
cum iftis ilat.quod omnem equum necejfe eft non effe
hominem , & quantum ad illam conclufionem
idem eft iudicium de illa dc poffibili,& de illa de
contingenti.
Secunda conclufio eft, quod fi illa de inejfe fit
Secunda een- de inejfeftmpliciter, ex vna de inejfe, & alia de ppf-
clufto. fibili in fenfu compofito,fit Syllogifmus ad con­
cludendum de poffibili in fenfu compofito : &
caufa huius eft, quia illa de inejfeftmpliciter, quia
eft necefTaria, eft poffibilis,& cuilibet alteri pof­
fibili compoffibilis. Modo fi ambx prxmiflx fint
& poffibiles,& compoffibiles,necefie eft conclu-
fionem efte poffibilem.
Et notandum, quod quantum ad iftam con­
clufionem, differentia eft inter iftam de contin­
genti ad vtrumlibet, & illam de poffibili, quia
ex vna de contingenti ad vtrumlibet, & alia de
inejfeftmpliciter, non fequitur conclufio de con­
tingenti ad vtrumlibet, fed de poffibili commu­
ni , quia ad illam de contingenti ad vtrumlibet
fequitur illa de poffibili; modo quicquid fequi­
tur ad confequens, fequitur ad antecedens.
4- Deinde ponunrur conclufiones de fenfu diui-
Trimaetn- fo. Prima eft, quod quatuor primi modi primx
(lujionifenfu figura: valent ad concludendum , fi maior fit de
diHifo. poffibili, & minor de inefte. Probatur , quia vel
maior eft de poffibili pro his , quae funt, vel pro
his, qua: poffunr effe: fi pro his quae funt, tunc
SylJogifmu? tenet immediate per dici de omni, ar­
guendo fic ; Omne quod (fi B , poteft efte A . omne C
efl B. igitur omne C potefl eJfeA. Si vero maior fit
de poffibili pro his , qua: poftunt efte, tunc fi ad
illam de inefte fequatur illa de poffibili, fequitur,
quod adhuc fiet Syllogifmus perfedlus cx maio­
re dc poffibili, pro h is, quae polfunt effe; & mi­
nore dc poffibili, qux fequitur ad illam de inefte.
Modo quicquid fequitur ad confequens,fequitur
ad antecedens.
Secunda conclufio eft ifta,qtidd fimaior fit de
Secunda con- inefte , & minor dc poffibili, non valet Syllogif­
cilijio. mus , quia non fequitur in Barbara, Omne currens
efl homo , omnis equus potefl currere, igitur omnis
equus potefl efte homo. Quia prxmiftxfunt verte,
&. conclufio impoffibilis.
Secundo modo inflatur contra Celarent, quia
lion fequitur, Nullum creans eft Deus, omnispri­
ma caufapotefl effe creans,igitur nullaprima caufa po­
tefl efte Deus.
6. Tertia conclufio eft ifta , qudd fi maior fit de
Tertia ton- inefteftmpliciter, valet Syllogifmus , quia ad illam
clifto. dc inefte ftmpliciter fequitur vna dc poffibili, pro
his, qux poftunt efte. Verbi gratii, fequiturhxc,
Neceftario omnis homo eft animal, igitur omne quod
'potefl efte homo, potefl efte animal ; mod6 ex maiori
de poffibili, pro his qux poffunt effe, & minori
de poffibili valet Syllogifmus, vcprius patuit,
igitur ex maiori de inejfeftmpliciter, & minori de
poffibili valet Syllogifmus ; quia quicquid fe­
quitur ad confequens, fequitur ad antecedens.
Et ifta eadem conclufio potefl poni de contin­
genti ad vtrumlibet, fed tunc inferetur conclufio
de poffibili,& non de contingenti ad vtrumlibet.
Er hoc de primo.
Quantum ad fecundum ponunrur conelufio- . 7*
nes. Prima eft, quod mixtio ex vna de contin­ Trima ccti-
genti , & alia de inefte non valet in fecunda figu­ ciujio, ad x.
qutjlimif.
ra , qualicercunque combinando illam de inefte
cum illa de contingenti: fiue illa de inefte fit affir-
matiua, fiuencgariua. Probatur; quia eflreperi-
re terminos, in quibus flat vniuerfalis affirmati-
ua de necefTario , & eft reperire alios, in quibus
flat vniuerfalis ncgaciua de necefTario; igitur ta­
lis difpofitio non valet. Confequcntia tenet in
ifto primo per totum,& antecedens probatur; &
funt termini in quibus omni, Creans , Deus, Prima
caufa; quia pofito quod Deus fit creans,arguitur
fic; Omnis Detfs efl creans, omnemprimam caufttm
contingit non creare, cum iftis flat, qudd omnempri­
mam caufttm necejfe eft efte Deum.
Item in Cefttre fuppofieo,qudd Deus non crear.
Nullus Deus efl creans, omnem primam caufarn con­
tingit efte creantem,cara. iftis flat, quod omnisprima
caufa de necefjitate eft Deus; & eodem modo fi ma­
ior fit dc contingenti; fed termini in quibus nulli,
funt, currens, homo, equus, quia fi volumus, quod
illa de inefte fit affirmatiua, tunc debet poni quod
omnis homo fit currens, arguendo fic; Omnis ho­
rno efl currens, omnem equum contingit non effe cur­
rentem, cum iftis Hat, quod omnem equum necejfe eft
non eJJe hominem’, fed fiilla de inefte debet poni nc-
gatiua, tunc debet poni quod nec homo, nec
equus cutrac,vtfiat Syllogifmus ineifdem ter­
minis , & flabit vniuerfalis negatiua de necef-
fario.
Secunda conclufio eft ifta, quod ex maiore de 8.
inefteftmpliciter, & minori de poffibili, fequitur Secundacon-
clufto.
conclufio de poffibili,in quatuor modis fecundx
figurx,ira quod fic valet illamixtio.Probatur per
impofiibile, quia in quolibet illorum modorum
cx oppofito conclufionis, cu maiore inferturop-
pofitum minoris, vt verbi gratia, in Cameftres fit
ifte primus Syllogifmus, OmneB eft A . hxc eft
neccftaria, Omne C contingit non efte A . igitur omne
C contingit non efte B . quia fi non fequitur, detur
oppofitum quod quoddam C neceffe eft effe B ,
tunc arguatur fic,Omne B efl A.quodda C necejfe eft
efte B , igitur quoddam C necejfe eft efte A . qux con­
tradicit minori primi Syllogifmi. Et quod ifte
Syllogifmus valeat, patet, quia prius dicebatur,
quod ex maiore de inefteftmpliciter, & minori de
neceftario in prima figura,fit bonus Syllogifmus,
& per idem poteft probari in aliis modis.
Ex conclufione fequitur, quod ex maiore per
inefte ftmpliciter , & minori de contingenti ad
vtrumlibet in fecunda figura fit Syllogifmus ad
concludendum de poffibili ,quia ex illa'de con­
tingenti ad vtrumlibet, fequitur illa de poffi­
bili.
Secundo poteft inferti non ex conclufione,
fed ex primo articulo,qudd non fequitur conclu­
fio de contingenti ad vtrumlibet: patet, quia ta­
lis conclufio non fcquebatur in confimili difp.o-
fitione primx figurz, ad quam ifta reducitur.
Tertid fequitur, qu6d vitra modos depoffibi-
li in ifta mixtione, poffunt multiplicari modi de
contingenti ad vtrumliber, quia femper loco
affirmatiux, poteft poni negatiua de contingen­
ti ad vtrumlibet, &recontri propter eius con-
uerfionem in oppofitam qualitatem.
Tertia
 Q ijatfio X X X I I I .
Tertiaconclufio ,"qu&d mixtio de ineJft,Scdc
pofiibili non valet in ifta figura, fi maior fit de
pofiibili, quamuis minor fit dc inejfe /Impliciter.
Probatur prim& in Cefare, per terminos in quibus
omni,& nulli, Sc funt termini,/» quibat omni, Oriri,
pars Zodiaci,Sc pars Zodiaci cxifiensin Oriente, ar­
guendo fic, Omnem partem Zodiaci contingit non
oriri > omnis pars Zodiaci exiflens in Oriente oritur.
Haec eft necefiaria,& tamen cum illis flat conclu­
fio vniuerfalis affirmatiua, qn&d omnempartem
Zodtati exittentem in Oriente necejfe eft effepartem
Zodiaci,Ced termini in quibat nulli funt, lucere, Lu-
na,Sol\c\mz omnem Lunam contingit non lucere,omnit
Sol lucet. H xc cfk de inelTe fimpliciter , cum illis
ilat vniuerfalis negatiua de necefiario qu&d Om­
nem Solem necejfe eft non ejfe Lunam.
Quarta conclufio e ft, qu&d mixtio de contin­
genti , Sc de inelTe de mod® negato non valet: &
loquor de contingenti ad vtrumlibet, & fant ter­
mini in quibus omni, Deus, omnipotens, prima caufa,
quia Nullum omnipotentem contingit ejftprimam cau-
fim,omnis Deut eft prima caufa,cum illis fiat qu&d
omnis Deut de necejfttateeft omnipotens, fed termini,
quibus nuUi/unt,prima caufa Japis, Deus, arguendo
fic j Nullum lapidem contingit ejfe primam taufam,
omnis Deus eft prima caufa, cum illis ftat,qu&d Om­
nem Deum necejfe eft non ejfe lapidem.
Quinta conclufio,quod mixtio de inejfe, Sc de
pofiibili de modo negato valet,verbi gratia,N u l­
lum B poteft ejfe A,omne C eft A : igitur nullum Cpo-
teft ejfe B. Quia fi fubie&um maioris fumatur pro
his quz funt,tunc valet ad concludendum nega-
tiuam de inejfe,Gcut dicebatur in prima figura. Si
vero fubiedlum fumatur pro h is, quz poliunt ef­
fe , tunc maior conuertitur fimpliciter,& ad mi­
norem fequitur yna de pofiibili, & fic firdire&e
prima figura,vt dicebatur in primo articulo:& fic
pacet qualiter in fecunda figura valeat mixtio ex
vna de contingenti, & alia de inejfe, & hoc de fe­
cundo.
De tertio videatur in textu, quia ibi totum de­
terminatur.
Ad rationes.folutz funt.
Et fic patet ad quxfitum.
Q j iE S T I o X X X III.
Vtrum ^valeat mixtio de contingenti,
de necejptrio ?
Anerroes & Aphrod. hietap. 1 6 .19. & 11. Burana eap. 10.
huim. I o a n . a M a g i f t r . ? . 11 .huius,T inzs.traSat. 4 . huius,
Ju b .i.i.fr j . C o n i r a b r .hnfint eap. 1 huius.
A Rguitur prim& quod non,polito, quod pla­
netarum folus Sol luceat fuper noftrum he-
mifphxrium, tunc arguitur fic : Omnemplanetam
lucentemJitper nollrum hemijpbarium necejfe eft ejfe So­
lem , ornnesn Lunam contingit ejfe planetam lucentem
fuper nollrum hemijphariutn, & tamen conclufio
quz infertur clTet ralla, fiue inferretur de inefie,
fiue de necefiario, fiue de contingenti; quia nec
Lunam contingit,nec necefie,nec poffibile eft ef­
fe Solem.igitur talis difpofitio non valet.
Secundi, quia in Darapti ex veris fequitur fal-
fum , igitur illa confequentia non valet: confe-
quentianota eft,antecedens probatur,fic arguen­
do, Omnem*Deum contingit creare, omnem Deum ne­
cejfe eft ejfeprimam caufam, igitur quandam primam
caufam necejje eft creare. Prxmiflx funt v e r z , &
conclufio falfa.
Oppofitum arguitur per Ariftotelem in illo
primo.
Notandum, quid in propofito non eft dubium
de fenfucompofito, quia ex vna de necefiario io
fenfu compofito,& alia de pofiibili, vel etiam de
contingenti fit fyllogifmus ad concludendum
conclufionem de pofiibili: cuius caufa eft, quia
tam illa de contingenti, qu^in illa de necefiario
eftpoflibilis, quia ad quamlibet illarum fequi­
tur illa de pofiibili; c&m igitur illa de necefiario
cuilibet de pofiibili fit compofiibills, necefie eft,
quod-ex przmifiis, quarum vna eft de necefiario,
Sc alia de contingenti in fenfu compofito, fcqua-
tur conclufio de pofiibili; quia fi prxmifiz fine
pofiibiles,& ad inuicem compoflibiles,necefie eft
conclufionem efie pofiibilem.
Idc6 fol&m dicendum eft de fenfu diuifo, Sc
ideo in quzftione prim& videbitur, v b iin medo
negato przmifla negata habet modum affirmatum.
Secundo,quando habet modum negatum.
Quantum ad primum,ponuntur coiiclufiones,
de prima figura.
Prima eft, quid ex maiori de poffibili,vel de
contingenti,& minori de necefiario valent om­
nes quatuor modi primz figutz ad concluden­
dum de pofiibili, vel de contingenti, fecundum
exigentiam maioris, ita qu&d fi maior fit de con­
tingenti ad vtrumlibet , debet fieri conclufio dc
contingenti ad vtrumlibet,& fi maior fiede pofii­
bili, conclufio debet fieri de pofiibili. Probatur,
formando fyllogifmum in Barbara: Omne B poteft
ejfe A.omne C necejfe eft ejft B.igitur omne C poteft ejft
A . quia vel fubieftum maioris fumitur pro his,
quz fune, vel pro his quzpofiimt efic : fi pro his
quz funt,& cum ad minorem,dc necefiario fequi­
tur illa de inejft, tunc fiet fyllogifmus,qui direde
tenet per dici de omni, vt patet explicando maio-
rem.Verbi gratia,Omne quodeft B,poffibile eft ejfe A :
omneC eft B . igitur] omne C pojftbileeft ejfe A .S i ve­
ro dicatur, quod fubie&um maioris fumatur pro
his, quz pofiunt efie, tunc cum ad minorem, dc
necefiario fequitur vna de pofiibili, patet quod
fyllogifmus tenet dirc&e per dici de omni e x p li­
cando maiorem,arguendo uc; Omne quod poteftejfe
71, poteft ejfe A :fed omne C poteft ejfe B,igitur omne C
poteft ejft A .
Secunda conclufio eft ifta,qu&d fi maior fit de
necefiario pro his,quz pofiunt efie, & minor de
pofiibili,vel de contingenti,tunc omnes quatuor
modi primz figurz valent ad concludendum de
necefiario. Probatur,quia omnes illi modi renent
per dici de omni,vcI de nullo, dire&c, quod pater,fi
maior explicetur. Verbi gratia, Omne B necejfe eft
ejfe A:omne C contingit ejft B.igitur omne C necejfe eft
ejftA.cpiod patet explicando maiorem iftomodo,
Omne quod poteft ejfe B necejfe eft ejfe A:ornne £ pttejf
ejfe B.Sc tunc patet,qu&d fyllogifmus eft euidens.
Tertia conclufio eft ifta, qu&d fi maior fit de
necefiario fol&m pro his quz fu n t, Seminor de
contingenti, vel de pofiibili, non valet fyllogif-
mus.Probatur per inftanciam in terminis, Sc funt
termini planeta, lucent, fuper nollrum hemijpbarium
S o l,& Luna, Sc fiat fyllogifmus ficut arguebatur
in prima ratione ante oppofitum,& hzcde prima
figura.
Deinde de fecunda figura, peima conclufio eft»
quod fi vna prxmifiarum fit de necefiario, & alia
dc contingenti,vel de pofiibili, Sc qu&d fubic&a
Aa 4 fumamur
 32,4 Super lib. I. Priorum
fumantur pro h is , qua poflunt efle; tunc omnes
quatuor modi fecunda figura valent ad conclu­
dendum de neceflario >quacunque pramifTarum
potita tit de necefrario,iiue maior, liue minor, &
S
uilibet iflorum modorum probatur per impof-
bile. Verbi gratia i nCefare prima tit maior de
neceflario,arguendo fic ; Omne B necejfe efinon ejfe
A.omne C pojjibile efi ejfe A . igitur omne C neccjfe efi
non ejfe B . quia fi non fequitur, detur oppofitum
conclufionis,fcilicet Quoddam C potefl ejfe B . tunc
arguatur in Ferio ex maiore, & oppofito conclu-
tionis fic, Omne B necejfe efi non ejfe A . quoddam C
poffibile efi ejfe A . igitur quoddam C neceffi efi non ejfe
A . qua contradicit minori primi fyllogifmi,quae
dicebat quod omne Cpotefl ejfe A . & quod ifte lyl-
logifmus vltimus, valeat, probatur, explicando
fubie&ummaioris pro his,qua poflunt efle, quia
in conclufione ponebatur, quod fubic&a debe­
rent fumi pro his,qua poffunt efle.
Secundr) probatur conclufio , fi minor fit de
neceflario,& maior dc poflibili,quia ex oppofito
conclufionis cum maiore infertur oppofitum mi­
noris,& patet exemplum ficut pri&s.
7- Secunda conclufio e fi, quid praedi&a mixtio
Stfunda eeitr in fecunda figura non valet ad concludendum de
elujio.
neceflario.fi fubiefta fumantur pro his qua funt.
Probatur per inflandas in terminis, potito quod
folns Sol dc fa&o luceat fuper noftrum hemi-
fphaerium, & tunc fiat fyllogifmus, quia Omnem
planctam lucentemfupernofirum hemijpharium ne>ejfe
efi non carere luce,omnem Lunam contingit carere luce,
igitur omnem k-unarn necejfe efi non lucere fuper no-
firum hemifphariurn. Vnde maior efi vera per ca*
fuitvfi fubie&um fumatur pro his qua funnfimi-
Jirer mjnor efi vera,quia Luna potefl cclipfari, &
tamen conclufio falfa; igitur huiufmodi difpofi-
tio non valet,& hac de fecunda figura.
. ?• De tertia figura conclufio prima eft , quod fi
Prima con­ maior fit de neceflario, & minor de contingenti,
clufio de j.
.vel depoflibili, valent omnes fex modi tertia fi-
figura.
gura.ad concludendum de neceflario,dum tamen
fubie&um maioris fumatur pro his , qua pofliint
efle , & omnes illi modi probantur per fyllogif-
mos expofitorios. Verbi gratia,in DaraptijDrnne C
neitffe efi ejfe A . omne B potefl ejfe A igitur juoddam
B necejfe efi ejfe C. Q uid fit bonus patet,fignando
aliquod Cquod virtute maiorisneccfle eft efle A .
tunc hoc C de neceffitate efi A hoc C pojftbile efi efje B.
igitur quoddam quod potefl ejfe B necejfe efi effcA .qua
cfl eadem cum conclufione primi’ fyllogifmi.
Nam ponebatur in conclufione ,q u id fubiedlum
conclufionis fumeretur pro his, qua; poflunt efle,
& boc explicabitur in fyllogifmoexpofirorio.Eo-
dpm modo potefl probari de aliis modis.
9- Secunda conclufio , quod fi maior fit de poffi-
fecunda em • b ili, vel de contingenti, & minor de neceflario,
slufio. tqnc omnes modi valent ad concludendum de
pollibili, & probantur omnes per fyllogifmos
expofitorios. Verbi gratia, fiat fyllogifmus in
Darapti i Omne Cpotefl ejfe A . omne C necejfe efi ejfe
B . igitur quQ/idam B potefl ejfe A.t\mz virtute maio­
ris, & minoris fignetur idem Cquod potefl efle
quod-de neceffitate eft B . & arguatur fic;
floc C potefl efle A . hoc idem C de neceffitate efi F.igi­
tur quoddam B potefl ejfe A . & confimiliter potefl
probari in aliis modis huius figurz.
iq . Tertia conclufio fit ifta, quid fi maior fit de
Tertia con­ poffibili, & minor fle neceflario,non valet fyllo-
ci»fio. gifnmsad concludendum dtf neccflario.Probatur
per inftantias in terminis, & funt termini, Dew,
creant, prima caufa, arguendo fic ; Omnem Deum
poffibile,vel contingens eft crearet omnem Deum necejfe
eft ejfeprimam caufarn, igitur quandam primam cau-
Jam necejfe efi creare. Certum eft, quid prtemiffie
funt verx,& conclufio falfa. Idei talis difpofitio
non valet.Et hasc de primo.
Quantim ad fecundum,fcilicet quid valet ifta II.
mixtioin modis negatiuis , quando prxmiflane- Reguli a i %.
gatiua eft de modo negato , & de hoc debent fup- quijlionif.
poni regula; generales.Prima eft,quid ex duabus
de modo negato,non fit fyllogifmus,quia ex puris
negatiuis nihil fequitur. Secunda, quod in pri­
ma & terria figura nihil fequitur minore exi-
ftente dc modo negato. Tertia, quid in prima
& fecunda figuris nihil fequitur maiore parti­
cula i.
Iftis prxfuppofitis ponuntur conclufiones de It-
prima figura,
Prima eft, quod fi maior fit de paffibili, vel de Prima eon-
ciufi» de 1 .
contingenti negato, & minori de neceflario fit figura, ad t .
fyllogifmus in prima figura ad concludendum quifimh,
de contingenti, vel de poffibili dewWonegaco,
fecundum exigenriam maioris. Probatur, quia
omnes quatuor modi primas figurae funt perfe&i,
explicatis maioribus. Nam fi maior explicetur
pro his, qua: funt; vel pro his , quas poliunt eflei
femper fit fyllogifmus, fumpta minori de inejfe,
vel de poffibili conformi m aiori, quia vtraque
fequitur ad minorem de neceflario.
Secunda conclufio eft ifta, quod fi maior fit de 1$ .
neceflario negaro, pro his qux funt, & minor de Secunda ctn-
poffibili, vel dc contingenti, non valet fyllo­ clujio.
gifmus.
Probatur per inftantias in terminis , potito
quid tota Luna fiteclipfara, tunc hasc eft vera.
Nullum quod eft lucem, necejfe eft ejfe infimum planc­
tam : omnem Lunam contingit lucere. & tamen con?
plufio eft falfa. quod Omnem Lunam pojjibile cfttffe
planetam infimum, immo valet Lunam neccfle eft
efle planctam infimurq : & fic patet,quid non fe-
quitur conclufio de poffibili.
Secundo probatur,quod non fequitur conclu­
fio de contingenti,potito quod nullus homo cur­
rat,arguitur fic, Nullum quod efi currens, necejfe efi
ridere: omnem hominem contingit currere.tamen hxc
eft falfa,nullum hominem contingit ridere.
Tercia conclufio eft,quid fi maior fit de necef- 14 .
fario negato,pro his , quae poflunt efle, miuor de Tcrda eon-
poffibili,vel «Je contingenti,tunc erit fyllogi irus elujio.
ad concludendum de neceflario , & ifta conclufio
probatur per explicationem maioris in quolibet
quatuor modorum prims figura:, quia explicata
maiore diredte tenent i'lj modi per dici de nullo.
Verbi gratia, Nullum Brtectffccfi ejfe A.omne Cpo-
tejl tjfe B.igitur nullum C necejfe eft ejfe A . vnde ma-
iorefic explicata ,Nuttum quod potefi ejfe B ,necejfe efi
ejfe A . eft fyllogifmus euidens. & minor diredlc
fumitut fub maiori.
Quantum ad fecundam figuram fit prima con­
clufio,quod fi propofitio negatiua fit de necefia- Prima eo»-
elufio de fe­
rionegatjuo, & affirmatiua de poffibili, vel de cundafigura.
contingenti, non valet fyllogifmus , quia potefl
dati inflantia arguendo fic ; Nulla prima caufa de
neceffitate eft creans, omnem Deum contingit creare.Sc
tum conclufio negata eflet falfa, quia Deum necejfe
eft effe primam caufarn.
Secunda conclufio eft, quod fi negatiua fit de 1 6.
poffibili negato.pro his,qnas poflunt efle,& affir­ Secunda con­
matiua de neceflario,runc valet fecun4a figura ad clufio.
concludendum de poffibili negato. & probatur
per
 Qussllio X X X I V .
per impofllbile. Verbi gratia , in Cefare, Nullum
quodpotefi effe B,poffibile efl effe A.omnem C neceffe eft
effe A , igitur nullum Cpofftbile eft effe B . quia fi non
Equitur,detur oppofitum.fciliccr Quoddam Cpo­
teft effe B.tunc arguitur ex ifta maiore prxmifla fic:
Nullum quod poteft effe B,potefl effe A:quoddam Cpo-
tefl effe B .igitur quoddarn C nonpotefi effe A .qu x con­
tradicit minori, qux dicebat quid omne C necef­
fe eft cfle A .
«7 * Tertia conclufio eft ifta,qu&d fi negat iua fit de
Tertia a n- poflibili negato, pro his qux fu n t, tunc valet in
elufia. fecunda figura ad concludendum negatiuam de
ineffe:Sc probatur per impoffibile.
Quarta con- Quarta conclufio , quod talis difpofitio non
elufi*. valet ad concludendum de poflibili negato. Pro­
batur per inftantias in terminis, pofito quod de
fa&o tota Luna fit eclipfata, tene arguitur fic;
Nullum quod ejl lucens poteft efl Luna:omnis infimus
planeta de neceffttate efl Luna, igitur nullus infimus
planetapotefi lucere,cenam eft qu6d prxmifla: fune
verae & conclufio falfa;igitur,&c.
18. Quinta conclufio,quod fi negatiua fit de con­
Quinta eon- tingenti ad vtrumlibetnegato, Se affirmatiua de
tlfffit. neceflario, illa difpofitio non valet: & funt ter­
mini in quibus omni, omnipotens, Deus, prima caufa.
quia Nullum omnipotentem contingit effe primam cau-
fkm ; omnem Deum neceffe efl effe primam caufam,
igitur nullum Deum neceffe eft effe omnipotentem.Vtx-
miflx funt verae,& conclufio falfa,& ftat vniuer-
falis affirmatiua de neceflario, fed termini in qui­
bus nulli Cunt,Deus,Ckimara,prima caufa, arguendo
fic; Nullam Chimaram contingit effe primam caufam.
omnis Deus de neceffttate eft prima caufa; cum iftis
ftat,qu6d nulla Chimara efl prima caufa}cpct%interi­
mit negatiuam de neccifario.
19 - Tuncquanrikm ad tertiam figuram,
Trima < # » - Prima conclufio eft, quod fi maior fit de poffi-
elufiode3 . b ili, vel de contingenti negato, & minor de ne­
figura.
ceflario, fequitur conclufio de poflibili, vel de co-
tingenti negato fecundum exigentiam maioris.
Secunda (en- Secunda conclufio eft quod fi maior fit de ne­
(lufio. ceflario negato, & minor fit de poflibili, vel de
contingenti, fequitur conclufio de neceflario ne­
gato : & ambae iftx conclufiones poflunr probari
per fyllogifmos expofirorios,& etiam per impof­
fibile. Ex quo patet, quod in ifta figura modi ne-
gatiui,in quibus prxmifla ponitur de contingen-
ti.pofliint multiplicari vitra modos,in quibus po-
nitur prxmifla de poflibili, ex eo qubdtocone-
gariux poteft poni affirmatiua,& econtra: & hoc
de fecundo.Rationes funt folutx per prardi&a.Et
fic patet quid fit dicendum ad ifta. Et hxc fuffi-
ciaut de mixtionibus.
Q j iE s t i o XXXIV.
Virum omnis Jyllogijmus jiat in aliqua
triumfigurarum.
Auerroes & AphrodJW* r<i£.i3.Ioan .a M a g ift .f .ia . £«<’««.
ComrcA>i.eaf.'j.huiui,q. i .Mafius bte ^.^.C om plut./i^ .;.
fum.cap.3.Fuenrc i-part. fum.q.i.iiff.x. art.1 1 . H urtado
diff.i o . to/ ./«/?.io .R u u iu s caf.^.huiusydub.vnico.
1.
Argumenta
pro farto nt~
A Rguitur primo qu&d non, Figura eft debita
ordinatio trium terminorum fecundum debitam
fitbieSlionem, (fr pradicationem in duabus pretmiffis.
gatiua.
igitur quot modis poteft fieri huiufmodi ordina­
tio,tot erunt figurx. Sed quatuormodis diuerfis
poteft fieri huiulmodi ordinatio, igitur quatuor
5*5
erunt figurx. Maior patet per definitionem figu­
r x : & minor probatur ; quia'vel medius termi­
nus lubiicirur in vtraque, vel prxdicatur in vtra-
que,vel fubijcitur in m aiqti,& prxdicatur in mi­
nori ; vel econtra prxdicatur in m aiori, & fubii-
citur in minori.
Secundi, qui dicit, quid fyllogifmi cx hypo-
thcfi non reducuntur in prxdittas figuras,confit-
mant propofitum.
T ertii, ifteeft bonus fyllogifmus, Omnis homo
efl rationalis,vel irrationalis: fed nullus homo efi irra­
tionalis , igitur omnis homo efl rationalis, & ramei»
non fit in aliqua trium figurarum, quia hic non
eft medium, vnde ifte terminus, homo, non eft hic
medium,cum ingrediatur conclufionem, nec ali­
quis alter, cim quilibet alter terminus fumatur
pFxcisefemel.
Q uarti arguitur, quia ifte eft bonus fyllogif­
mus , Nullum iton B eft A.nullum C eft B,igitur nul­
lum C eft A,6c tamen non fit in aliqua trium figu­
rarum, qyia nullus idem terminus ponitur in
vtraqueprxmifla.Vndc in maiori prxmifsa poni­
tur ifte terminus, nonB. & in minori ponitur ifte
terminus B.
Q uinti arguitur per vnum fyllogifmum.quem
ponit Ariftoteles in fecundo huius, fcilicet Cui
nulli ineft B,huic omni ineft A . fed nullum C eft B figi­
tur omne C efl A . & tamen non eft in aliqua trium
figuratum, quia in qualibet earum fi aliqua prx-
m i (Tarum fit negatiua,conclufio erit negatiua, &
tamen non fic eft in propofito?
Sexti de fyllogifmis ex obliquis , verbi gratia,
Videns omnem aftnum currit, Branellus eft afinus, igi­
tur videns Brunellum currit, ifte fyllogifmus non fic
in aliqua figurarum , quia medius terminus non
fubiicitur, nec prxdicatur in m aiori, quia folurn
eft pars fubic&i.
Septimi, quia fyllogifmus cx oppofitis eft bo­
nus fyllogifmus,vt patet in fecundo huius, verbi
gratia, Nulla diftiplina eft fiudiofa, omnis diftiplina
eflfiudiofa figitur nulla difciplina efl diftiplina, & ta­
men non eft in aliqua ttium figuratum,quia qux-
libet trium figurarum fic ad minus ex tribus ter­
minis , & ifte fyllogifmus fit ex duobus tantum.
Et per omnes prxdi&as rationes poteft probari,
quod non omnis fyllogifmus fiat ex tribus ter­
minis prxeise, quia in quolibet di&orum fyllo-
gifmoruin funt quatuor termini ad minus, exce­
pto fyllogifmo ex oppofitis ,in quo funt tantum
duo.Et confirmatur de fyllogifmo,qui virtualiter
eft plures, v t , verbi gratia, Omne "B efl A.ornne C
efl Byomne D efl C,igitur omne D e fl A . Patet ma-
nifeft^.quia ifti funr quatuor termini.
Oppofituin arguitur per Ariftotelem in ifto i.
Ponuntur conclufiones. Prima eft, quod non
oportet fyllogifinum hypotheticum fieri in ali-
qua trium figurarum. Et vocatur SylUgifmu* hypo­
theticus , qui habet alteram, vel ambas prxmiflas
hypotheticas. Probatur, quia in fyllogifmo hy­
pothetico non eft debita fubiedio, & prxdicario
medij termini rcfpe&u extremorum in prxmiflis,
igitur fyllogifmus hypotheticus non fit in aliqua
trium figurarum. Confcqucns tenet, quia penes
hoc attenduntur iftx figurx, & antecedens appa­
ret in fyllogifmo fa&o ex conditionalibus,vcl ex
altera conditionali.Itemi patet de Syllogifmo di-
uifiuo.ficut argutum fuit ante oppofitum.
Secunda conclufio eft ifta, qudd Syllogifmus
ex|hypothefi , non fit in aliqua trium figurarum,
& hoc dico quantum ad totalem procdlum. Vbi
nota,
326 Super lib»I. Priorum
nota , qubd differentia eft inter fyllogifmum
oftenfiuum, & fyllogifmom ex hypothefi ; quia
vocatur Syllogifinus oilenfeuut, qui immediate in­
fert eonclufionem iritentam; fed vocatur SyUogif-
mut ex hypothefi,qui immediate non infert conclu-
fionem intentam,fed vnam aliam prim6,& poftea
virtute alicuius conditionis fuppofitx ex eonclu-
fione.qux priusirt fertur,infertur conclafioprin-
cipalitcr intenta,& ponit Ariftotcles exemplum»
vt fupponamus prim6,quod idem fit iudicium de
iftis duabus,Contrariorum eft eadempoteilar,&c Con­
trariorum ei}eadem difciplina.Tunc Ci velimus pro-
bare.quod contrariorum eff eadem difciplina,de­
bemus nos transferre ad fyllogizandum iftam:
Contrariorum eadem efipoteflas. & tunc ex ifta,vir­
tute fuppoficionis faftx , poflumus inferrecon-
clufionem intentam, fcilicet,qu6d contrariorum
eft eadem difciplina.Iftis determinatis, probatur
conciufio, quia fyllogifmus hypotheticus non fit
in aliqua trium figurarum di diarum: fed quilibet
fyliogifmus hypotheticus eft fyllogifmus ex hy-
pothefi, faltetn virtualiter : vt patet prxdidio
exemplo,quia eft idem; ficut argueretur, Si Con­
trariorum eadem efi potefla s, ef i eadem difciplina, fid
contrariorum eft eadem patefias, vt fyllogizatum eft
oftenfiue, igitur contrariorum eft eadem difciplina,
qua: fuit condufio principaliter intenta.
Terria conclnfio.qubd ex terminis infinitis po-
teft fieri fyllogifmus, qui non eft in aliqua di&a-
rtim figurarum trium. Probatur; quia vt patuit
prius,nipcr ifto primo,ifte eft bonus fyllogifmus:
Nullum non B efl A , nullum C efl 2?,igitur nullum C
eft A . Si tamen non eft in aliqua didarum figura­
rum , nec in fecunda, nec in tertia,vt notum eft,
nec in prima,quia in maiori fubiicitur ifte termi­
nus , non B. & in minori praedicatur ifte terminus
B . ide& non eft idem , quod fubiicitur in vna, &
prxdicat;iu in alia.Vcrum eft tamen,quod ifte fyl­
logifmus fit ad fimilitudinem primae figura:, quia
idem fubiicitur in maiori,& praedicatur in mino­
ri.licet diuetfimodc acceptum,quia in maiori in­
finite,& in minori finite.Et eodem modo dicitur,
quod ex terminis obliquis,vel modalibus in fenfu
compofito bene fit fyllogifmus ad fimilitudinem
primx figurae,vel alicuius aliarum,qui tamen »o;n
.eft in aliqua ipfarum , vt quando obliquus eft di-
ftributus,& non fubie&um, vel praedicatum, fed
pars fubiedi, vel praedicati. Similiter quando in
iuodalibus de fenfu compofito fit fumptio fub
diilo , Sc wwfub modo, & iftorum exempla patue­
runt in arguendo.
Quarta condufio,quod omnis fyllogifmus,qui
non eft ex hypothefi, nec hypotheticus, fed fit ex
propofirionibuscategoricis,cum terminis finiris,
& redis , ita quod prxmiffx non fint modales:
tunc omnis talis fyllogifmus fit in aliqua dida-
rum trinm figurartim.Probaturjquia folum tribus
modis poteft: fieri debita ordinatio refpedu ex­
tremorum fecundum fubiedionem , & prxdica-
tionem , igitur tres erunt figurx, & non plnres.
Cotifequentia tener,quiatroc intclligimus per fi­
gura; & antecedes apparet,quia vel medium fub-
ficitur in vtraque, vel prxdicatur in vtraque, vel
fubiicitur in minori,& prxdicatur in maioti, nec
oportet iftnd tertium membrum fubdiftingucte,
ficut arguebatur in prima tatione, quia propter
folam tranfpofitionem ,non prouenit diuerfitas
alicuius prxmiflx , nec conclufionis : per confe-
quens nec diuerfitas figurx. Et ideo conceden­
dum eft iftum fyllogifmum fieri in ptima figura.
Omne C e!i B . omne B efl A . igitur omne C eft A .
quiaprxmiffis tranfpofiris eft rnanifefU prima fi­
gura.
Quinta conclufio eft , quod exceptis prxdidis 7.
conditionibus,omnis fyllogifmus,qui non eft vir- Quinta ctn-
tualiter pluces fyllogifmi, fit ex tribus terminis
tantum,videlicet quod non fit hypotheticus, nec
ex hyporhefi:& qubd non fiat ex propofiripnibus
modalibus in fenfu compofito : nec ex terminis
infinitis, aut obliquis.Probatur,quia in omni fyl-
iogifmo vno , funt ptxcisc dux prxmifTx ; quod
patet, quia fi pluces fumantur, vel aliqua earum
erit fruftr^ , vel erit fyllogifmus virtualiter
plures.
Secundi fupponitur, quod quxlibet prxmifla*
rura debet conuenirc cum conciufione in aliquo,
termino. Probatur ,quia aliter efTct impertinens
ad inferendum eonclufionem gratia fonnx.
Terti6 fupponitur, quod nulla prxmifla debet
conuenire cura conciufione in vtroque termino;
quia iam e flet petitio principij,ex quo idem pro­
baretur per idem. Ex quibus (equitur intentum,
quia fi dux ptacmiflx debent conuenire cum con­
ciufione , quxlibet in aliquo termino , & neutra
duobus, oportet qudd alter iftorum terminorum
bis fumatur, & in nulla prxmifla , nifi relpeftu
vnius exttemi:igitur prxeise erunt duo extrema,
& vnum medium.
Tunc ad rationes, folutx funt prxrer iftam dc
fyllogifmoex oppofitis.de quo dicitur , quod li- Ad argu-
cct ibi folum fint duo termini differentes fccun- mtnt*'
dum fpeciem, attamen vnus illorum fumitur lo­
co duorum,vt patebit in fecqndo.Et ficfitdi&um
adquxfitum.
Q^_v i E S T i o X X X V .
Vtrumpropofitio inqua reduplicatioaddi­
tur adf radicatum,fitfalfiti
tnintelligibilis.
Okam 3.farte cap g j Ioan a Magiftr. f . 14. huius. Tartar.
uaU.vltim.huiut,§. queritur vtrkm regute, &c.
A
Rguiturquod fit intelligibilis.quia illud eft T.
intelligibile, de quo intelligitur aliud affir- Argumenta
m ati: fed dc tali ptopofitione intelligitur aliud f™p*rtett$-
affirmari; igitur, &c.Maior nota eft; quia nullus
affirmat, aut negat, nifi id quodintelligit;& mi­
nor patet,quia de tali ptopofitione afleritur,quod
ipfa fit intelligibilis.
Deinde arguirur quod talis propofitio non fit
falfa. primo, quia hxceft vetaJSocrateseilrifihilis,
inquamum homo; & tamen hxc reduplicatio addi­
tur ad prxdicatum.
Ii em hxc eft vera, Socrates inquantum homo eftri-
fehilts, igitur & ftia conuertens eft vera ,Rifebileefl
Socrates inquantnm homo-, & tamen hxc redupli­
catio additur ad prxdicatum.
Tertid tot modis dicitury?c«wd««i fe, quot mo­
dis dicitur cau/a,ve\ etiamfecundum quod, vr patet
y.Metaph.ita qu6d hxc didtio fecundum quod, po­
teft defignare quamcunque caufam: fed prxdica­
tum propofitionis poteft fignificare caufam,qua-
do tali prxdicato poteftconuenienter addi di&io
reduplicatiuajvr dicendo: Domus fit kdomifica-
torefecundum quod domificator, modo ifta di&io
fecundum quod,& reduplicatio.
Quart6, quia reduplicatio fignificat immedia-
tionem
 Qujeftio X X X V .
donem praedicati ad fubie&um.igitur ficut fubie-
& o poteft addi reduplicatio,ita prxdicato. Con-
fequemia tenet, quia ficutfubie&um poteft efle
immediatum prxdicato ;itaecontri,imm6 qux-
cunquefunt immediata, quodlibet illorumcft
immediatum alteri.
Qiiint&,quia per Ariftotelem in ifto primo,re-
duplicatio addenda eft maiori extremitati; fed
maior extremitas eft przdicatum in prima figu­
ra ; igirur, &c. Oppomum arguitur per Ariftote­
lem,in ifto primo Capitulo ,-frequenter.in tertia
parte principali huius primi libri.
Z. Inquxftioue,prim6 videbitur qux funt di&io-
Diuijii qut- nes reduplicatius,Sc quid fignificant,fecund& vi­
ftitnit. debitur de quzfito.
Dittitntt Quantum ad primum notandum, qu&diftx
rtduplUati-
US JUt. di&iones funt reduplicatius, inquantum,fecundum
quod,in eo quod,St aliquando hxc &iQdo,vt,Sc con-
fimiles.
-Secundi notandum, qudd tales diciones re­
duplicatius aliquando accipiuntur fpecificatiuc,
Sc quandoque reduplicatiuc. Quando ver6 talis
reduplicatio fumitur fpecificatiuc, tunc defignat
aliquam conditionem , vel aliquem modum, vel
aliquem fenfum, fecundum quem propofitio in
qua ponitur eft vera , qux aliter non eflec vera.
Verbi gratia, dicendo fic ; Omne ens,inquantum efl
in ipfi Deo, eft Deus, vnde ifta propofitio, omne
ens eft Deus, fine fpccificatione , fimpliciter eflec
falfa; fed quia hxc di&io inquantum, fpccificat ad
talem fenfum,ideo illa propofitio non eft falfa.
Iterum ifta propofitio eft fimpliciter falfa,For­
ma eft materia , fed poteft fpecificari ad aliquem
fenfum per reduplicationem , quod ipfa cft vera,
vt dicendo,Forma,Jecrsndum quod praexiflitgenera­
tioni inpotentia,eftip/a Materia.
Item,hxc eft falfa., Ens mobile eftJisbieElumin li­
bro Phyftcorum,imm<i eft fubie&um totius fcientis
naturalis, fed quavido fpecificatur per reduplica­
tionem,ad condiciones generales m otus, & mo­
bilis,tunc ifta pro/pofitio eft vera,vt dicendo, Ens
mobile,fecundum quod mobile, eflfubieflum in libro
Phyficorum.
Item,poteft exemplificari de ifta,Homo tftjpecies
fecundum quod ifte terminus,homo,fupponit/impliciter,
vel materialiter.Et fic patet quid defignanc huiuf-
modi diciones,quando fumuntur fpecificatiuc.
Tertio fciendum, quod ad propofitionem rc-
I*
duplicatiuam multa concurrunt, verbi gratia,di­
cendo ; Homo inquantum animal eftfenfibile, prim6
enim fubieftum principale,vt ifte terminus bomor
fecundi eft przdicatum principale, vt ifte termi­
nus,Jenftbile, tertii eft illud fuper quod cadit re­
duplicatio , Sc quarti eft reduplicatio vna cum
copula.
4- Tunc dico, quid di&io reduplicatiua,redupli-
Trima ctn- catiue fumpta,& non fpecificatiuc , defignat pri­
clufit circa m i immediationem prsdicati principalis ad il­
x. qusftients.
lud fuper quod cadit reduplicatio, & quandoque
denotat conuertibilitatem.Exemplum primi,Ho­
mo inquantum animal eft corpus, vbi defignatur,
quid ifta prsdieatio eft immediata, Omne animal
eft corpus,per priuationem alicuius intermedij in­
ter fubie&um , & przdicatum, in linea prxdica-
mentali.Exemplum fecundi,Homo inquantum ani­
mal eftfenfibile, ifte terminus, inquantum, defignat
przcifionera,& conuertibilitatem iftorum termi­
norum animalfenfibile.
Secunda con­ Secundi, diftio reduplicatiua defignat przdi­
di*fio. catum principale dici de fubie&o principali, non
327
immediate, fed mediante prxdicato, fuper quod
cadit reduplicatio,vt prxdi&6 exemplo defigna­
tur,quid caufa,quare homo eft feufibilis,eft q u id
homo eft animal,ita quid hoc prxdicatum,/^^-
bile,non dicitur dehomine nili ea ratione,qua de
ipfo dicitur hoc prxdicarum animal.
Tertii,reduplicatio defignat illud fuper quod
cadit efle diftributum , vel falcem pofle difttibui
refpe&u prsdicati principalis. Ex quibus patet,
quid reduplicatio defignat alietatem, fiue diuer-
fitatem principalis prsdicati ab illo , fuper quod
cadit reduplicatio. Et fic patet quid defignat re­
duplicatio, fiue fumatur fpecificatiuc, fiue redu­
plicatius. Et hoc de primo.
De fecundo notandum,quod quidam funt ter­
mini communes, qui pro vna fola re fupponunr,
Sc vnain folam rem defignant, vt ifte terminus,
Sol, Phoenix , Deus, Sc confimiles. Alij funt qui
vnam rem fignificant, Sc pro pluribus fuppo-
nunt ,v t ifti termini, homo , animal, & confimi­
les. Et quantum fpe&at ad propofitum, ifti ter­
mini differunt in h o c, quod ex primis terminis,
qui fcilicet pro vna fola re fupponunt, poteft for­
mari affirmatiua propofitio, vera de prxdicato
diftributo affirmatiuc,vt dicendo , Quilibet planc­
ta efl omnis Sol. vel dicendo, EJfentia diuitta eft
omnisperfina diuina. Sed ex terminis, qui pro plu­
ribus fupponunt, non poteft formari propofitio
affirmatiua vera de prxdicato diftributo. Verbi
gratia:Ifta eft falfa, Omnis homo eft omnis homo, vel
etiam fumendopatticulariter, vel indefinite fub-
ie&um.
Tunc ponuntur conclufiones.
Prima eft,quod propofitio,in qua reduplicatio
additur prxdicato principali, eft falfa, fuppofito
quod fiat ex terminis, qui pro pluribus rebus fup-
ponunr.Probatur; quia ditftio reduplicatiua defi­
gnat illud,fuper quod cadit reduplicatio , efle di­
ftributum,vt patet ex primo articulo. Mod6 talis
propofitio de prxdicato diftributo affirmatiua,eft
falfa, fcilicet quando fit ex terminis fupponibf i-
bus pto pluribus rebus.igitur, Scc. Secundi,quia
reduplicatio defignat alietatem prsdicati princi­
palis ab illp,fuper quod cadit reduplicatio; igitur
fi lit idem,iam defignat falfitatem.
Secunda conclufio eft ifta, quod talis propofi­
tio cuius prxdicato principali additur reduplica­
tio,eft incelligibilis. Probatur per primam ratio­
nem aure oppofirum, & quando Ariftotcles dicit,
quod ipfa eft ininteUigibilis, intelIigitur,quod ipfa
eft ininteUigibilis vere,& aflertiuS. Verbi gratia,
oratio impcrfc<fta,vt dicendo,sfpud villam,eft be­
ne intelligibilis, licet per ipfam non comprehen­
datur fenfus verus,vel falfu$,ita poteft dici in pro-
pofiro.
Tertio poteft dici,quod illud,fuper quod cadit
reduplicatio, fe debet tenere a parte prsdicati,&
non fubie&i.Probatur,quia illud, quod pofitum
ante copulam propofitionis, non diftribuiturad
diftributionem fubie&i, non eft fubieftum, nec
pars fnbie& i; fed d i& io, fuper quam cadit redu­
plicatio prxcedens copulam propofitionis, non
diftribuiturad diftributionem fubie&i, igitur ta­
lis di&io non eft fubie&um, nec pars lubie&i;
quia propter hoc , quando obliquus prxcedit
rc&um , dicimus folum obliquum efle fubie-
Etum , eo quid folus obliquus diftribuitur : Sc
minor patet, quia dicendo, Omnis homo inquan­
tum animal e flfenfibile, ibi folum diftribuitur ifte
tetminus homo, cuius fignutn eft, quod fub ipfo
 528 Super lib.l. Priorum
folo debet fieri fumptio, vt dicendo, Socratestjl
homo, igitur Socrates inquantum animalefifenjibilis.
Et fic pacet,quod nnnquam addenda eft redupli­
catio ad pradicatum principale 9 inuno fempcc
.debet efie diuerfitas praedicati principalis ab il­
lo , fuper quod cadit reduplicatio, & hoc de fe­
cundo.
T unc ad rationes.Prima foluta eft.
9• Ad aliam concedo, quod ifta eft vera, Socrates
A i argu- eft rifibitif inquantum homo, fed reduplicatio non
menta.
additur ad praedicatum principale, quia ifte ter­
minus rifibtle vocatur praedicatum principale.
Ad aliam dico, quod ifta conuertirut in iftam,
igitur quod inquantum homo eftrifibile efi Socrates.
Ad aliam dico, quod Ariftoteles accipit hic
iftam di&ionem Jecundum quod fpecificatiu£, vt
Ipecificat aliquem modum, vel conditionem, vel
circunftantiam termini.
Ad aliam,reduplicatio defignar, &c. concedo,
quod defignat im mediationem praedicati princi­
palis ad illud, fuper quod cadit reduplicatio , &
i>on eiufdem ad feipfum ; quia non poteft debite
comprehendi aliquis fenfus per iftam propofitio-
jiem , Socrates eft inquantum homo, fuppofito quod
hoc verbum eft, non reioluarur vlterius infuum
participium.
Ad aliam concedo, qu5d reduplicatio fe debet
tenere a parte maioris extremitatis , & etiam £
parte praedicati,fed cum hoc,deber efte diuerfitas
illius,fuper quod cadit reduplicatio ad praedica­
tum principale.Et fic de ifta quaeftionc.
Q j ^ s t 1 o X X X V I .
y tr n m e x p ro p ofitto u ibu j m odcdibtu a liti
ab / / / ^ n e c e fr a r iu m ,p o fT ib iIe , c o n ­
t i n g e n s , ^ / fy llo g ifm u i ?
Oleam i-part.Leg.cap,41.41 .& +i-& t%.eap.g.& 10.
X.
Argumenta
fro parte ne- A Rguitur primo quod non, per Ariflotelem
qui non fecit mentionem de propofitioni-
bus modalibus faiftis aliquo alio modo.
Secundo , quia fi ex modalibus de aliis modis
fieret fyllogifmns.inaxime elfet cx modalibus fa-
£tis ifto modo, fcire, fed hoc non ; quia non fp-
quitur, Scio omnem mulam efte fterilem , hac eft mu­
la , igiturfcio hanc mulam ejfefterilem. Quia ftante
veritate prarnilfarum, poffibile eft, quod credam
de ifta mula,quodipfaut fterilis.
Tcrtid hoc maxime efter de ifto modo, opinor,
apt de ifto modo, apparet , fed hoc non; quia
non fequitur demonftrato Socrate, qui apparet
efteafinus a remotis, Hoc apparet mihi efte aftnus,
l)oc efl Socrates,igitur Socrates apparet mihi ejjfi aftnus.
Pram iffa funt verat, & condufio falfa , quod
probo , quia omnem hominem opinor non efte afinum,
Socrates eft homo: igitur Socratem non opinor efte afi-
tmm.
X. Oppofitum arguitur, vbi eft reperire dici de
ia opptjftum. omni,6c de nullo, poteft fieri bonus fyllogifmus.fed
in modalibus fa&is ex aliis modis ii pradi& is, eft
hoc reperire: igitur. Maior patet; quia per dici
de omni,& de nullo regulantur fyllogifmi.Et minoc
patet, quia ficut dicimus,Omnem hominem contin­
git currere,ita poftumus dicere, omnem hominemopi­
nor currere & ita de aliis modis.
Secundo arguitur per Ariftotclem in 1. Po-
fteriorurn, vbi d icit, qubd inducens minorent
poft maiorem, fimul nouit & conclufionem, ita
quod intendit, quod fi pramiffa funtfeita, vel
notae,& conclufio erit nota.
Primo videbitur in quaftione,qui modi b pra- Diulfio quoA
didtis faciant propofitiones modales. Secundo ftienis.
qualiter ex eis lylloglzatur in fenfu diuifo.Et ter­
tio qualiter in fenfu compofiro.
Quantum ad primum nota, quod omnis de­ Modus quid.
terminatio nata determinare totam propofitio-
nem, poteft dici modus, ita quod fi illa determi­
natio poteft efte vnum extremum propofitionis,
refpettu vnius propofitionis materialiter fumpt^,
qua eft aliud extremum : tunc illa determinatio
dicitur modus , vt patet de iftis modis , fiio ,
opinor , dubito , apparet, & de participiis ipfo-
rum , & de iftis modis, verum , falfum , & fic de
fingulis.
Secundb notandum, quod ficut de modis con* 4-
fuetis , quadam funt modales in fenfu compo-
fito,& quadam in fenfu diuifo ; fic etiam de iftis
modis. Nam modus ponitut vnum extremum
propofitionis,& propofitio materialis fumpta ad
tunc,eft propofitio in fenfu compotito, vt opinor
efte A.fied quando modus eft determinatio co­
pula, tunc eft in fenfu diuifo,vt B fcioefte ^4.
Tertid notandum,quod in iftis modis multum
differt fenfus cotnpofitus , a diuifo, quantum ad
veritatem,& falfitatem.Verbi gratia.hac eft con­
cedenda : Scio omnem mulam efte fterilem , & ta­
men in fenfu diuifo ifta eftet falfa, fed tamen
de ifto modo, verum, non eft differentia , fiue
ponatur in fenfu compofiro , fiue diuifo, fed dc
ifto modo falfum , eft differentia, quia fi dicatur,
hac eft falfa, Omnis homo currit, ad hoc quod
ifta fic vera, fufficit inflantia in fingulari iftius
propofitionis, Omnis homo currit, fed fi poneretur
111 fenfu diuifo,hoe non fufficeret, quia dicendo
fic, Omnis homofalse currit,denotatur, quod quali­
bet lingularis iftius,Omnis homo currit,fit falfa. Et
hoc de primo.
Quantum ad fecundum , Prima conclufio eft r*
ifta,quod in prima figura ex maiori de aliquo di i.Pars qtuft.
«ftorurn modorum in fenfu diuifo , & minoii de Prim
fequitur conclufio de eodem modo, qui po­
a con-
clnfit.
nebatur in maiorc.Verbi gratia,fequitur, Omne B
opinor efte A:omnt C eft B , igitur omne C opinor efte
A , Vel etiam de dilio negato , Omne C opinor non
efte A & cC . & tenent ifti fyllogifmi in virtute dici
de omni,
Secunda conclufio eft, quod ex ambabus pra- 6.
miffis dc modo, fcilicet de aliquo di&orum mo­ Secunda em-
dorum,non fequitur conclufio de modo.Quianon clufto.
fequitur,quod fi pramifla fini dubia , quod pro­
pter hoc conclufio fit dubia , immo poffibile eft,
quod ipfa fit fcita,puta per alium fyllogifinum.
Item non fequitur, quod fi pramiifa fint opi­ 7-
nata, qu6 d propter hoc conclufio fit opinata.
Etfiqu^ratur.vtriimadillaspramifTas fequatur
aliqua dc*»rjf/i\?Refpondeturqu6 d fic,fi illa pra-
mifTa fim dchoc modo/c/re.quia nihil fcitur,nifi
verum,fed de aliis modis non, quia ad pramiftiis
dchoc modo opinatum, vel creditum, vel apparens,
non fequitur conclufio deinefte,eo quod $quc po­
teft apparere,vel opinari falfum,ficut verum.
Tertia conclufio, quod in fecunda figura ex Tertia cor,-
maiore de modo negato,& minore de intftc,\n fen­ clufto.
fu diuifo,fequitur conclufio vere dcinejfe,C\cutfc-
qnitur,Nullum B opinor, efte A . omneC eft A . igitur
nullum C eft B.Sc poteft probari reducendo per im-
poffibilead primam.
Quarta
 Qu^ftio X X X V I I .
OuartA eea« Quarta conclufio, qubd in tertia figura ex ma­
tlttft. iore modali in fcnfu diuifo aliquo di&orum mo­
dorum,& minore de fequirur conclufio mo-
dalis de eodem modo, qui ponebarur iti maiore,
& omnes ifti modi probantur expofitoric.
Ex ifto fequitur,qubd fi loco illius de inejfe in
minori, ponatur vera de hoc modofiir t , fequitur
idem ficut prius, quia ad illam de fcire, fequirur
AcineJJe, modo quicqiiid fequirur ad confequens,
fequirur ad antecedens.Sed fi loco minoris pona­
tur aliquis de aliis modis, non valet Syllogifmus,
eo qubd ad modales de illis modis non lequun-
tur illae deinejfe,ficut non fequirur B opinor ejfe A-,
igitur B eft A .Et hoc de fecundo.
9* Tunc de tertio. Prima conclufio cft ifta, qubd
3 ; P * r r <jui~
ad quafcumque prxmiflas fequitur aliqua con­
fittoit.
Prima coit- clufio , ad eafdem modificatas, ifto modo,fiire ,
cluftt. fequitur eadem conclufio.Quia quxlibet propo-
fitio fequitur ad fcipfam modificatam ifto mo­
dofiire , ficut fequitur, Scio B ejfe A\igitur B efi A .
Modo quicquid fequitur ad confequens, fequi­
tur adjantecedcns; Sc in hoc eft differentia iftius
m odi, fiir e , ab iftis modis, opinor, apparet, Sc hn-
iufmodi. Quia ad huiufmodi prxmiflas de prx-
didis modis non fequirur aliqua de inejfe, ex eo
qubd xque poteft opinari falfum, ficut verum,vc
diftuin fuit prius.
IO. Secunda conclufio eft ifta , & fequitur ex prx-
Secunda con- cedenti, qubd ad quafcumque prxmiffas fequitur
r lupo. aliqua conclufio,ad eafdem modificatas;ifto mo­
do verum, fequitur eadem, quia quxlibet pro-
pofitio fequitur ad feipfam modificatam ifto mo­
do verum: (cA non eft ita de ifto modo, falfum,
quia nulla propofitio fequitur ad feipfam mo­
dificatam hoc modo falfitm ; imo fequitur fua
contradiftoria, & ideo ad quafcumque prxmiffas
fequitur aliqua conclufio ad contradictorias ip-
farum modificatas hoc modo falfum , fequitur
eadem.
11. Tertia conclufio, qubd exprxmiflts in fenfu
Terti» con­ compofitode hoc modo fiir e , non fequitur con­
clufio. clufio in fenfu compofito, de eodem modo. Pro­
batur,quia ifta regula eft faifa, Sipram ijji funt fii-
t<t; igitur conclufio efifiita . Prim o, quia poffibile
e ft, qubd vna prxmifla fciatur abvn o , Sc alia
ab alio.
Secundo, quia dato , qubd fdantur ab eodem
ambx, poffibile cft, qubd confcquentia non fcia­
tur cfTc bona ; modo conclufio non eft euiden-
tior,quim confequentiaper quam probatur.
Item, dato, qubd confequentia fciatur efle bo­
na,poffibile eft,qubd fciens prxmiffas non aduer-
tat ncceflitatemconfequenrix, etfi fic poffibile
eft,qubd dubitet conclufionem.
Et per illud probatur, qubd ex prxmiffis de
fenfu compofito de aliis non fit Syllogifmus ad
concludendum de eodem modo,ficut de iftis mo-
dis opinor,apparet,Sc defimilibus.
12 . Tunc ad rationes. Ad primam refpondetur,quod
Ad argumen­ Ariftotelcs omifit propter breuitatem.
ta. Ad aliam dico, qubd ex maiore de hoc modo,
fiire , in fenfu compofito, & minore de inejfe, non
fit Syllogifmus ad concludendum de hoc modo
fiire ,licet bene ad concludendum de inejfi.
Ad tertiam dico,qubd de hoc modo, opinor, fit
bonus Syllogifmus, fumendo maiorem in fenfu
diuifo,& minorem de inejfe,Sc ideb poteft conce­
di in ifto cafu, qubd Socratem opinor efleafi-
num, Sc Socratem opinor non efle afinum , fed
non fequitur conclufio, qux infertur, fcili-
Scoti oper. Tom. I.
329
cet, qubd non opinor Socratem efle afinum.
Ad ifta poft oppofitum dico,concedendo qubd
ex eis bene fit Syllogifmus, fi ordinentur eodem
modo,quo diftum eft.
Tunc ad auctoritates Arfftotelis' i.Pofter.dico
qubd intelligitur fic , qubd inducens minorem
poft maiorem,fimulnouit conclufionem,dum ta­
men fciacconfequenciam effebonam, & aduertat
ad neceffitatemc'onfequentix,aliter non oporter.
Et fic fit diCtum ad quxfitum.
Q jiE S T io XXXVII.&vIt.
Verum ex terminis obliquis, & infinitis
fojfitfieri Syllogifmus, ficut ex ter­
minis reStis 3& obliquis?
Occam i.p.L»g.e.9A x-& 15. Ioan.a Mag ‘}.i4\huiut,dub.x.
Alb.dc Szx.tra£l.4.Leg.c.9.T»tt2T.tra{i.vlt.kHiui.$.yu4-
tltur vtrum rcgula,frc. Fonfcca lib.6. inftit. «.30. Fuente
i.pJum.q.i.dtftc.yart.x.Adetlilib.inJht.traS.^.c.iy.
A Rguitur primb, qubd non de terminis infi­
n itis, quia ex illis nonfitconfimiliter Syl­
logifmus,quarum vna includat negatiuam,& alia
non, fed duarum propofitionum, quarum vna eft
de prxdicato finito, Sc alia de prxdicato infinito:
illa qnx eft de prxdicato finito, includit negati-
uam,fed illa,qux eft de prxdicato infinito inclu­
dit negati uam,igitur.
Secundb, ex renninis infinitis fit Syllogifmus
arguendo per ambas negariuas, fed ex terminis
finitis non poteft fieri Syllogifmus arguendo ex
ambabusnegatiuis,igitur. Maior probatur; quia
vt patuit prius, ifte Syllogifmus eft bonus, Nul~
lit non B eft A , nullum C eft B\igitur nullum CeftA ,Sc
non valet,quia ex puris negatiuis nihil fequitur.
Tertio arguitur de obliquis, non fequitur,Cm.
iuftibet hominis afinus currit, Brunellus eft aftnut ho­
minis-,igitur Brunclltu currit,quia eft poffibile,qubd
prxmillx fint verx,& conclufio faifa.
Oppofitum arguitur per Ariftotelem in ifto
prim o; quia approbat illos Syllogifinos ex obli­
quis, vt Ctuufiuncpte eft difiiplina, hoc eftgentcs : boni
eftdifiiplina-,.igiturbomaneftgenus. Ecpoftea dicit,
qubd eodem modo eft fyllogizanduin ex termi­
nis infinitis,ficut ex terminis finitis.
In quxftione primb videndum eft qualiter fyl-
logizandum eft ex terminis infinitis,vel ex altero
infinito. Secundb,qualiter ex terminis obliquis.
Quantum ad primum.Prima conclufio eft ifta,
qubd omnis modus alicuius figurx triu figuraru,
valens ex terminis finitis,valet etiam ex terminis
infinitis. V.g.in prima figura,Omne non B eft no A ,
omne C eft non B-figitur omne Ceftno A ,Sc tenet di-
reCkc per dici de omni. Ite fequitur, Nullunon B eft
A-jornne C eft non B\igitur nttllum C eft A .Sc tenet di*
rc£ke per dici de nullo. Itc,patet de fecuda,& tertia
figuris,quia illx de terminis infinitis fimiliter co-
uertutur illis de terminis finiris,igitur Syllogifmi
impcrfc&i faCti ex terminis infinitis, eode modo
reducuntur , ficut Syllogifini ex terminis finiris.
X.g.i&ZyNullum non B eftA,con\xcv\nwi in iftam,
nullum A eft non B , ita proportionabiliter,de aliis
propofitionibus fa&isex terminis infinitis.
Secunda conclufio eft ifta,quod aliquis modus
contingit fyllogizare ex terminis infinitis , vel
ex altero termino infinito, qualiter non con­
tingit fyllogizare cx terminis finitis. Probatur,
Bb primb,
 33 ° Super lib.I. Priorum.
Primo,per Ariftotelem in primo huius,vbi po­
nit iftumSyllogifmum e(Tebonum; Cui nulli inefl
B , S c C . Modo ifte Syllogifmus aequipollet ifti,
Omne non B efl A , nullum C efi B ; igitur omne C efi
A . Modo ficut non contingit fyllogizatc ex ter­
minis finitis , quia nunquam in terminis finitis
poteft inferti conclufio affirmatius per aliquam
praemifiam negatiuam.
Secundo, quia ex terminis infinitis, vel faltem
ex termino infinito contingit fyllogizare ex pu­
ris negatiuis: fcd hoc non poteft fieri in terminis
finitis, vt notum eft.Maior probatur, quiafequi-
turyNullum non B efi A,nuUum C efi A .
Item,in fecunda figura,Nullum B efi non A,nul­
lum C efi A , igitur mullum C efiB .
Item, in tertia figura, Nullum non B efi Amulium
B efiC ; igitur nullum C eftA,Sc pater,qubd ex al­
tero termino finito concluditur vniucrfaliter in
tertia figura, Sclamen huiufmodi non poteft fieri
ex terminis finitis.
Item , fcquitur, Nullum B efi A , omne C efiB\
igitur ormie C efi non A ,& tamen non poteft fic ar­
gui ex terminis finitis ; quod autem illa confe­
quentia fit bona pater, quia ad praedi&as praernif-
/as fequiturilla conclufio,Nullum C efiA , fed ad
iftamfuppofita conflantia fubie£H fequitur,
C efi non A ,Sc conflantia fubiedti ponebatur in
minori, quando dicebatur, Omne C efiB \igitu r
itta conclufio omne C non efi A , fequitur ad praedi-
6las praemi fias per illam regulam: Quicquid/equi­
tur ad confit]uensfiquitur ad antecedens. & fic patet,
quod confimiliter eft-fyllogizandum ex termi­
nis infinitis, ficut ex terminis finitis, licet non
econtra.
4- Quantum ad fecundum, eft prima conclufio
I . Cenclufis ifta, quod omnis modus alicuius figura: valens ex
eirc* r . qtu- terminis re&is,poteft etiam valere ex altero obli^
filmii. quo pofito a parte fubiedli maioris, v.g. in Bar­
bara fequitur, Cuiufiibet hominis afinus currity omne
grammaticum efi homo; igitur cuiufiibet grammatici
afinus currity & tenet dire&e per dici deomniy quia
fubiedtum, quod diftribuitur in maiori, praedica­
tur in minori :& confimiliter poteft exemplifica-
ri de aliis modis primae figurx.Sed de fecunda, &
tertia figuris patet,quia propofitiones de obliquo
fimiliter conuertuntur, ficut illae de re£lo,fcilicet
vniuerfalis affirmatius, & particularis affirmati­
us, in particularem affirmatiuam , & vniuerfalis
negatiua in vniuerfalem negatiuam, vt patuit
prius; igiturSyllogifmi imperfedli fiunt eodem
modo ex terminis obliquis, ficut ex re& is, quia
confimiliter reducuntur ad primam figuram.
T- Secunda conclufio eft ifta, quod ex obliquis,
Sternui* em- vel altero obliquo, poteft fieri bonus Syllogif­
elufia. mus , dato quod ille obliquus non fit fubie&um,
nec praedicatum, dum tamen fit pars fubie&i, vel
praedicati, quia ifte eft bonus Syllogifmus, Videns
omnemafinum currit, Brunellus eft afinus; igitur -vi­
dens Brunellum cttrriu Quod ifte Syllogifmus fit
bonus,patet,quia eft.oratio,in quaquibufdam po­
litis aliud ab h is , quae polita funt, de neceffitate
accidit, eo qubd hsec funttigitur ifte proceftus eft
QmJHonumlibriprimiPriorumDo&orisfabrilisfinis.
bonus Syllogifmus, per locum k definitione. E t
antecedens apparet,quia ifte proceftus eft necefla-
ria confequentia <i pluribus praemiftis ad condu-
fionem aliam a qualibet praemifiarum.
Secundo praediftus difciirfus eft confequentia
neceflaria,& non Enthymema, nec Indudlio, nec
Exemplum,nec Conuerfio,aut Confequentia per
conuerfionem,aut confequentia per aequipollcn-
tiam,aut per fubalternationem, & etiam per no­
minis expofitioncm:igitur Syllogifmus.
Contra iftam conclufionem arguitur;quia om­ 6.
nis bonus Syllogifmus debet fieri in aliqua trium QbieSicnet.
figurarum: fed praedi&us non, vt notum eft, quia
nec idem terminus fubiicitur in vtraque,nec prx-
d icatur in vtraque, nec illad , quod fubiicitur in
vna,praedicatur in alia.
Secundo, quia hic non eft maior extremitas,
nec minor,nec medium.
Tertio,quia ifte Syllogifmus fit ex puris indefi-
finitis: modb ex puris indefinitis,vel particulari­
bus nihil fequitur.
Quarto, quia omnis bonus Syllogifmus tenet
in virtute dici de omni, vel de nullo ; fed ille non eft
huiufmodi ,quia in ifto non diftribuitur fubic-
6tum maioris,nec etiam minoris.
Refpondetur ad ifta.
Ad primam concedendo,quod non omnis Syl­ Stlutientt.
logifmus fit in aliqua trium figurarum, quia vt
patuit in quaeftione, fuper hoc multae erant exce­
ptiones.
Ad fecundam dico, qubd ifte terminus >afimuy
eft hic medium,& ifte terminus, Brunelltts, m inor
extremitas, & totum refiduum fe tenet a parte
maioris extremitatis.
Ex ifto fequitur, quod non oportet in omni
Syllogifrao,quod medium fubiiciatur in vtraque;
vel quod praedicetur in vtraque : immo fufficit
quod fit pars fubie&i, vel praedicati; & quod fit
fubie£lum,vcl praedicatum alterius.
Ad tertiam,didum fuit prius,qubd in pluribus
cafibus ex indefinitis poteft fieri Syllogifmus,
quorum ifte eft vnus in propofito, fcilicet quan­
do fitfumptio fub parte fubie&i, vel praedicati
diftributa.
Ad rationes. Prima probatur, fecundum con­ 7*
clufionem primi articuli. Verum eft tamen,qued A ia rg m i
prima ratio affumebat• falfum , quia dicebat, t*.
qubd affirmatiua de praedicato infinito includit
negatiuam,fed affirmatiua tunc de praedicato fini­
to nonemodo hoc eft falfum, quia ficut ad affir­
matiuam de praedicato infinito,fequiturnegatiua
de praedicato finito,ita etiam ad affirmatiuam de
praedicato finito, fequitur negatiua de praedicato
infinito, ficut fcquitur y B efi A j igitur nen B eft
non A ,
Ad tertiam dico,qubd ifte Syllogifmus non va­
let,quia non fit debita fumptio fub fubie&o, fiue
fub termino diftributo, quia debet fieri fub ifto
termino ,homo folum , & tu fumis fub aggregato
hominis afinus,igitur Syllogifmus non valet. Et
fic fit di&um ad quaefitum. Et hzc fufficianc
de primo.
EIVSDEM
 331

EIVSDEM
D O C T O R IS S V B T IL IS
j

Librum fecundum Priorum Analyticorum

Ariftotelis Quajftiones.
ST IO I.
Vtrum SyUogifmue ex hypothefi differat
a Syllogijmooftenfiuo?
Occam j p.Ltg.e. tf8.Alb.de Saxon.fra#.*. Ic/.r. lo.Fonfeea
lib.6.inflit.c. j i Tuente i.p.fum.q.t.difiic.^.art.j. Aueifi
lib JnfiitJrah^.t. 18.
I. R g v i t v r prim i quid
Argumenta non;quia omnis Sylogilmus
ft t partt ne* eft oftenfiuus; igitur Syllo­
gatiua.
gifmus ex hypothefi , non
differt <1 Syllogifmo oftenfi­
uo. Confequentia nota eft,
& antecedens apparet indu­
cendo in omnibus Syllogifc
mis:YndeSyllogifinus ad impoflibile,de quo mi­
nus apparet > eft oftenfiuus, quia oftendir con­
ci ufionem.
Secundi, omnis Syllogifmus eft ex hypothefi,*
igitur non differt ab oftenfiuo. Confequentia
tenet, & antecedens declaratur , quia hyporhe-
iis idem eft, quod fuppofitio, m odi omnis Syl­
logifmus eft ex fuppofitione, quia omnis Syllo-
gifmus fupponit terminos, & propbfitiones, ex
quibus integratur.
T e r t ii, omnis Syllogifmus pertinens ad ali­
quam poteftatem,dc qua determinatum eft in fe­
cundo , eft ex hypothefi; fed omnis Syllogifmus
oftenfiuus pertinet ad aliquam illarum potefta-
tum,quia quilibet Syllogifmus poteft concludere
plures propofitiones , quia poteft concludere
lua<n,& fibi zquiualentem.
Oppofitum arguitur per Ariftoteletn tam in
primo, qu&m in fecundo huius; qui ponit fz p i
differentiam inter Syllogifmos oftcnfiuos,& Syl-
logifmos ex hypothefi.
D tu!fit 'fU i* Difficultas quxftionis non fla t, nifi in quid
fihnit. nominis t vnde dicatur Syllogifmus oftenfiuus,
& vnde Syllogifmus ex hypothefi, & ided di­
cendum eft prim6 de oftlnfiuo. Secundi, de
hypothefi.
1. Quantum ad primum notandum eft,quod ali­
SyBcfifmUi quis Syllogifmus poteft dici oftenfiuus duplici­
dicitur ofttn* ter. Vno modo ratione illationis, & alio modo
fiuut duplici*
trr.
ratione probationis.
Si ratione illationis, hoc dupliciter. Vno mo-
do,quia infert conclufioncm, & fic quilibet Syl­
logifmus dicitur oftenfiuus, yt patet per defini-
Sctti oper. Ttm. /,
tione Syllogifmi. Alio modo,quia infert conciti-»
fionem de neceffitate per illa , quz pofita funt irt
prxmiffis fine fuppofitione extrinfeca; & fic Syl­
logifmus ad impoflibile non diceretur oftenfi­
uus, quia fupponit contradi&oriam condufionis
probandx.
Alio modo dicitur Syllogifmus oftenfiuus,ra-
tione probationis.Hoc dupliciter,ficut prius.Vno
m odo, quia probat conclufioncm, & fic petitio
princjpij non eftbt Syllogifmus oftenfiuus, fed
bene quilibet alter Syllogifmus. Secundo modo»
quia per ea,quz exprefla funt in ptxmiffis,probat
conclufioncm,fine alia fuppofitione,quai non po­
nitur in prxmiffis .»& ifto modo proprie dicitur
Syllogifmus oftcnfiuus;& fic nec Syllogifmus ad
impoflibile,nec Syllogifmus ad ttanfumptum di­
cetur oftcnfiuus.Er hoede primo.
De fecundo notandum, qudd hypothefis dici­
tur, quafi fuppofitio, & ideS dicere Syllogiftomex
hypothefi^non eft aliud, quam dicere Syllogifmw ex
fuppofitione,
Secundo notandum, quid quadrupliciterpo^
tcft'dici aliquis Syllogifmus ex hypdtnefi -, vel ex
fuppofitione. Primo m odo, quia prxfupponit
aliud ad fui formationem,&iftemodus eft impro­
prius , quia fic quilibet Syllogifmus diceretur ex
hypothefi,quia quilibet Syllogifmus ad fui com-
pofirionem,& integrationem,prxfupponit termi­
nos,& propofitiones. Secundo modo-dicitur Syl­
logifmus ex hypothefi, quando prxtcr terminos,
& propofitiones,ex quibus componitur Syllogifc
mus, & pxztcr ea quz exprimuntur inprzmims,
fcilicet prxtcr figuram fyllogifticam, fcquitur
aliud,fcilicet aliqua fuppofitio,virtute cuius con­
fequentia condufionis exprzmiffis appareat ne-
ceftaria;& fic omnis confequentia formalis dice­
retur ex hypothefi.Et loquar ad prxfens de prima
conclufione.qux debet inferri per prxmiflas,quia
de fecundaria conclufionc, & vltimata dicetur in
aliis duobus modis.
Tunc dico, qudd ad iftum modum reducuntur
multi Syllogifmi. Primd, Syllogifmus expofito-
rius, & ex hypothefi, vt Hoc B eft A : hoc B eftC \
igitur C eft A . Quia prxtcr ea-, quz exprefla funt
in prxmiffis,& prxtcr.formam confcqucntix,fe-
quitiir alia fuppofitio, ad euidentem illationem
condufionis ex prxmiflis, videlicet qu6d fubie-
dum maioris poffit diftribui ifto modo,videlicet,
Omne tptodeft hoc Bjtft A .
Secundb, ad iftum modum reducuntur omnes
modi trium figurarum, quia vitra formam Tyllo-
Bb a gifticam
 Super lib. 1 1 . Priorum
gifticam expreflam in praemiflis, in aliquo di&o-
rum modorum, requiritur alia fuppo(itio,ad eui-
dentiam confequentiae,vt,v.g.qudd nullus-tcrmi-
nus, ex quo confticuitut Syllogifmus, fupponac
appropriate pro aliqua re,quae eft eadem, cui libet
diuerfarum rerum.
Tertid, ad iftum modum reducuntur plures
mixtiones, pofitae in-primo huius, v.g.Ariftoteles
ponit,quod ex maiori de incile,& minori de con­
tingenti,fit bonus Syllogifmus.Modd ifta fuppo-
fitio non valet, uifi exilia fuppofitione, quddilla
de inefle eft de ineflefimpliciter, quia non (equitur,
Omne currens eft hemo, omnemequum contingit curre-
redigitur omnem equum contingit ejje hominem.
Quarto, adiftum modum reducitur Syllogif­
mus ; quem ponir Ariftoteles in fecundo huius,
fcilicet, Cui.nulli tneft B , & C. Qui non tenet nili
ex fuppofitione, quod termini fupponant pro
alio,& cum hoc,quod termini fint negatiu£ con-
uertibiles,vt patebit poftea.
Quinto,ad iftum modum reducitur Syllogif­
mus negatiuus,ex terminis infinitis fa£tus,in alia
quaeftione, fcilicet, Nullum non B eft A ,omne C eft
B\ igitur nullum C eft A . Quia arguitur ex quatuor
terminisjigitur de forma non valet,nifi ex fuppo­
fitione, quod medium in praemiflis differar foluin
fecundum finitum, & infinitum, ita qudd in vna
prsipUTa accipiatur medium infinite > & in alia
finite.
Sexto, ad iftum modum poflunt reduci omnes
cafus, per quos ponebatur, quod ex puris par­
ticularibus,vel ex puris negatiuis,poteft fieri Syl­
logifmus.
Tertiis modus iftprum ex hypothefi,eft,quan­
do per aliquem Syllogifmum inferuntur duae
conclufioncs, quarum prima eft falfa, & fecun­
da vera: tunc valet ad primam conclufioncm, fic
confequentia formalis. Attamen ad inferendum
fecundam conclufionem, & vltimatam, eft indi­
gentia fuppofitionis extraneae: ficut patet in Syl-
logifmo ad impo(fibile,pcr quem licet prima con-
clufio falfa inferatur formaliter,attamen ad infe­
rendum fecundam oportet fupponere contradi­
ctoriam illius fecundae conclufionis : & ifte mo­
dus eft proprius.
Ex quo patet, quod idem Syllogifmus, qui eft
oftenfiuus ad vnam conclufionem , eft ex hypo­
thefi ad aliam,yt patet de Syllogifmo ad impofll-
bile,qui eft oftenfiuus ad primam conclufionem;
fed eft ex hypothefi ad fecundam.
Quartus modus eft, quando per aliquem Syl-
logifinum infertur primo aliqua conclufio vera,
quae non eft principaliter intenta,& poftea virtu­
te alicuius fuppofitionis infertur alia conclufio
vera principaliter intenta. V. g. volens probare
qubd ominis homo eft rifibilis,Ci transferat fe ad pro­
bandum iftam fyllogiftice >qubd omne animal ra­
tionale eft riftbile, & poftea ex illa probata, probat
per illam fuppofitionem: Quicquid prodicatur de
definitione prodicatur de definito , tunc infertur,
conclufio principaliter intenta, fcilicet» quod
omnis.homo eft rifibilis , & iftum Syllogifmum
vocat Ariftoteles Syllogifmum ad tranfianptum,
quia quando debemus probare vnum, transfere­
mus nos ad probandum aliud, ex quo virtute ali­
cuius fuppofitionis inferimus intentum; & ifto
modo poteft argui per omnes modos Dialefti-
eos:& fic patet vnde Syllogifmus dicatur oftenfi­
uus,& vnde ex hypothefi, & per confequens pa­
tet,quomodo ab inuicem differunt.
Tunc ad raciones.Sunt folutae per diftin&iones.
Et fic patec de ifta quaeftionc.
£ s t i o II.
‘U tru m flo jfib ile f i t 9 q u od e x fa lfis
fe q u x tu r <veru m f
Aucrroes & Aphrod.i» ^.huiu*. BuranaiiiW.Ioan.i
Magift.Air q.t.dub.x. Fonfcca lib.6.inffiit.c.i l.Complur.
Itb.^.fum.e.x. Fucntc 3.p.fum. q.i.diff.i.art.i. Aacrfalib.
ioftit.TraQ.+.c.x.
A Rguitur quod ex veris poteft fequi falfa m,
primojquia ex poflibilibus poteft fequi im-
poflibile,igitur ex veris'poteft fequi.falfum.Con-
fequetia tenet;quia fic (e haber poflibile rcfpettu
impoflibilis,ficut verum refpeCtu falfi.Antecedes
probatur; quia ficut, Omne currens eft homo, omnis,
equus eft currensfigitur omnis equus eft homo-,praemi (fie
funt verae:& tamen conclufio eft impoflibilis.
Secundo,ex neceflario poteft fequi contingens,
igitur ex veris poteft fequi falfum. Tenet confe-
quentiajquia idem videtur efle iudicium:& ante­
cedens apparet; quia quaelibet condicionalis eft
neceflaria,& tamen ad aliquam conditionalem
fequitut contingens, v.g. ad iftam *. Si tu curris, tu
moucris,& tu cwmir,fequitur tu moneris,qax eft con­
tingens.
Terti6, ex veris fequitur falfum ; igitur ex ve­
ris poteft fequi falfum. Confequentia renet, quia
QuicquidfietJhocpoflibile eftfierk&c antecedens;quia
fe quit ur,Socratescurritfigitur Socrates mouetur.Sc fic
modo vtraque vera, & cras vtraque falfa j runc
femper ad iftam , Socrates currit, eft vera‘, igitur
femper ad verum fequitur i(isySocratesmouetur,fcd
cras hac erit falfa, Socrates monetur, igitur ad ve­
rum fequitur falfum.
Quarto, quia ex falfis fequitur verum,patet in
litera, igitur & £conuerfo, quia quantum verum
opponitur falfo,tantum falfum econtra vero.
Quinto arguitur, quia ex falfis non poteft fe­
qui verum;qnia fecunda confequentia non valet,
in qua ftante confimili difpofitionc, & forma
pramiflarum,eft reperire terminos in quibus omni,
8c nulli j fed praemiflis exiftentibus falfis, eft repe­
rire terminos, in quibus vniuerfalis affirmatiua
eft vera,& ftante eadem difpofitione,eft inuenire
alios terminos,in quibus ftat vniuerfalis negati-
ua, &c. igitur talis difpoficio non valetjquia fape
Ariftoteles vtitur ifta regula in primo huius 5 &
minor probatur, & funt termini in quibus omni,
Omnis lapis eft animaljomnis homo eft lapis-,igitur om­
nis homo eft anima/,fed termini in quibus nulli, fune
arguendo fic; omnis lapis eft arbor,omnis homo eft la­
pis-,igitur nullus homo eft arbor.
Sexto,quia vnu oppofitoru non (equitur ad reli-
quujquia ficut pacet in ifto (ecudo,ad idem efle,&z
non ejfe,non fequitur idem,fed veru,& falfum funt
oppofitajigitur ad falfum non fcquitnr verum.
Septimo, quia efferus pofitiuus debet depen­
dere a.caufapofitiua:fed coclufio vera eft effedhis
pofitiuus praemiflarum,& falfum eft priuatiuumj
igitur conclufio vera non fequitur ex falfis.
Confirmatur,quia falfum eft non ens, vt pater
j.Metaph.modo non ens nullius eft canfa.
Oppofitum arguitur per Ariftotelem in ifto
fecundo.
Primo videndum eft,fi ex vfitis fequitur falfum.
Se
 Q u ^ ftio III.
Secundo, fi e conuerfo ex falfis fequatur verum.
Quantum ad primum dico,qu 6 d difficultas hu­
ius dependet ex definitionibus antecedentis, Sc
confequcntis c conuerfo, & ideb recolenda: funt
illa: definitiones;vnde Antecedens efh propofitio,
quam impoflibile eft efie veram,confcquentenon
exiftente vera ,ipfis fimul formatisrfed Cofeques
eft vna propofitio, quam impoflibile eft non efle
veram,antecedente exiftente vero,ipfis fimul for­
matis : & notabiliter additur ifta conditio, ififis
fimulformatis, quia aliqua eft confequentia bona,
in qua poflibile eft antecedens efle verum, & ta­
men impoflibile eft confequens efle verum. Verbi
gratia, fequitur , Omnis propofitio eft ajfirmatiua;
igitur nulla propofitio eft negatiua. Antecedens pof-
fibile eft efle verum: & licet confequens fit im­
poflibile, tamen pdteft efle verum, antecedente,
& confequente fimul formatis, impoflibile eft,
udd antecedens fit verum , quando confequens
t falfum; quia pro quacunque menfura, antece­
dens eft falfum; fed confequentia eft eo-modo
compofita ex antecedente, Sc confequente, me­
diante ifta coniun&ionc, igitur >vel f i , aut alia
zquiualente.
3- Tunc ponuntur conclufiones. Prima eft, quod
i . Conclufio ex vero poteft fequi falfum', vel etiam in plurali.
circa t. qu*~ Qudd ex veris poteft fequi falfum, probatur per
(lionis.
vnam rationem fa&am ante oppofitum ; quia ex
veris fequitur falfum: igitur ex veris poteft fequi
falfum,& deducatur ficut prius.
Secunda ton- Secunda conclufio,qubd impoflibile eft ex ve­
flufi't. ris fequi falfum. Probatur, quia ifta confequen­
tia eft bona, antecedens eft verum: igitur confe­
quens eft verum; igitur impoflibile eft, qudd an­
tecedente vero fequatuf confeques falfum. Con­
fequentia valet. Probatur antecedens per defini­
tionem antecedentis,& coufcqucntis.Et ifta con­
clufiones non repugnant, quia prima eft in fenfu
diuifo, & fecunda in fenfu compofito; ficut ifta
non repugnant, Albumpoteft ejfe nigrum,tc impojfi-
bile eft albis ejfe nigrum,*quia ambx uxnt fimul vera.
Tertia ccn- Tertia conclufio,qua fequitur ex pradiCtis de­
Clufio. finitionibus, eft ifta, & probatur fu p ri, quod ad
impoflibile fequitur quodlibet. Probatur, quia
qualibet propofitio impoflibilis, eft propofitio,
quam impoflibile eft efle veram; igitur qualibet
impoflibilis eft propofitio, quam impoflibile eft
efle veram, quolibet alio non exiftente vero, &
er confequens ad impoflibile fequitur quodli-
et aliud,per przdiChas deferiptiones.
Ex his patet,qubd impoflibile eft ex veris fequi
falfum.Verum eft tamen,quod contra przdiCtam
conclufionem, pofliint reduci quafi omnia fubie-
Cta infolubilia,& obligationes,quas dimitto pro­
pter breuitatetn.Et hoc de primo.
4- Quantum ad fecundum, prima conclufio eft
r. Conclujio ifta, qubd ex falfis poteft fequi verum. Proba­
circa i . qut-
tur , quia ex impoflibili fequitur verum, quia ex
ftionis.
ipfo fequitur quodlibet, fed quodlibet impof-
fibile eft falfum :ieitur ex fallo fequitur verum.
Secunda con- Secunda conclufio, quid in Barbara, & Cela-
ctujio. rtnt, ex maiore in tojo falfa, & minori vera,non
poteft fequi conclufio vera, quia fi maior fit in
toto falfa, fua contraria erit vera; igitur ex con­
traria maiori vera, & minori, qua etiam eft veta,
fequitur contraria conclufionis.
Tuncquaro,vtrftm illa contraria conclufionis
fit vera,vel falfa: fi vera, & hac conclufio porte-
batur vera; igitur dux contraria erunt fimul ve­
ra , quod eft impoflibile. Si falfa j igitjir ex pra-
Scotioper. Ttm. I.
m
miflis veris fequitur conclufio falfa,quod eft im­
poflibile,vt probatum eft.
Tertia conclufio eft ifta, qu6d ex duabus prx- Tertia r»«.
cluji».
miflis falfis, fiue in toto, nue in parte, fiue ex
vna falfa, & alia veta, poteft fequi conclufio ve­
ra in quolibet modorum trium figuraram: ex­
ceptis Barbara, & Celarent, in quibus ex maio­
ri tota falfa, & minori vera, non poteft fequi
conclufio vera , & iftam conclufionem probae
Ariftoteles exemplari ter in qualibet figura, vi­
deatur.
Tunc ad rationes.Ad primam, negatur antece­ J*
dens, nam in fyllogifmo illo, copulatiua faCta ex A d arguat*
prxmiflis eft impoflibilis,eo qubd partas fux fint ta*
compoflibiles, liede quzlibee carum per fe fic
poflibilis.
Ad fecundam, negatur antecedens. Ad proba­
tionem dico, qubd fi illa copulatius.fiocrates cur­
rit , & Socratis monetur, fumatur pro confequen­
te coixditionali.: tunc illaconditionalis eft falfa;
fed ifta propofitio , Socrates monetur, fola fit con­
fequens: tunc exilia conditionali non fequitur
qubd Socrates mouetur. Sed fequitur ex copula­
tiua, fa&acx illa conditionali,•& antecedente po-
fito in efle, modo illa copulatiua eft contingens,
quia fecunda pars eius eft contingens.
Ad tertiam diCtum eft, qudd ftant fimul,ex ve­
ris poteft fequi falfum, & impoflibile eft ex veris
fequi falfum.
Ad quartam, negatur confequentia ,quia liccc
fimiliter fe habeat conuerfio ad oppofitionem:
non tamen conuerfio ad confequentiam.
Ad quintam,Illaconftquentia,8cc.Vico,c[u 6 d il­
la regula debet fic intelligi, qu6 d illa confequen­
tia non valet,in qua ex prxmiflis exiftentibus ve­
ris,eft reperire terminos,»» quibus omni,8c in quibus
nulli, fic illa regula eft impertinens propofito
de pramiflis falfis,vel ex altera falfa.
Ad fextam dicitur, quod non omnis propofi­
tio falfa omni vera opponitur.
Idem etiam in illis, qua implicant contradi­ 6.
ctionem exvno o^pofitorum infertur reliquum,
vt fequitur, Tantum pater eft •, igitur non tantum
pater eft.
Ad a\hra,ejfettus eft, &c. Dicitur quod conclu­
fio vera non eft effeCtus pramiflarum,fed eft effe­
ctus anima formantis pramiflas & conclufio­
nem , lic£t pramifla fint quodammodb inftru-
menta, quibus mediantibus anima deuenit in af-
fenfum conclufionis. Idem dicitur tu nc,qu 6d
pram iflafalfa funt entia itapofitiua , ficut prx-
mifla vera.
Ad confirmationem,falfum eft non ens,negatur,
nifi accipiatur valde improprii ifte terminus, ens,
pro vcro,& ifte terminus non ens,pro falfo,quem­
admodum ibidem accipiuntur. Et fic fit diCtum
deiftaquzftione.
Q jV A L S T I O III.
Vtrum ad njtrumque cdntradiSforiorurft
fofftfequi idem?
toan.a Maglftris qutfi.i. hu iusJu J.j. Tartir. t .tra B ,i httm
iuc dub. 3. Fonfcca lib.6.injlit.cap. 31. Cocimb. in fumma
huius libri.
1.
A
Rguitur qu6d fic, quia ad alterum contra- Argumenta
diCtorioru fequitur aliquod neceflarium, vt pro parte, no-
Bb j vctbi gniqa.
 354 Super lib. II. Priorum
verbi gratia, fequitur : Deus efi jubilantia; igitur
Deus e fi: igitur illud fequitur ad reliquum, per
illam tegulam,Nccejfariumfiquitur ad quodlibet.
Secundi, qufe in Syllogifmo ex oppofitis
ad prxmiflas fequitur vna conclufio ; igitur ad
vtrumque contradictoriorum fequitur idem. An­
tecedens patet in ifto fecundo ; & confequentia
probatur, quia prxmillx Syllogifini exoppoiitis
funtad inuicem conrradiCtorix.
Tertio, quia ifta difiunCtiua, Socrates currit, vel
Socrates non currit,fequitur ad idam,Socrates currit,
Sc cum hoc fequitur ad idam , Socrates non currit-,
igitur adambo contraditioriafequitur idem. Confe­
quentia tenet, quia idx contradicunt. Antece­
dens probatur,quia quaelibet propofitio infert fe-
ipfam cum quacunque alia in vna difiunCtiua , Sc
hoc grarii fornax.
Oppofitum arguitur per Aridotelem in fecun­
do huius, vbi ponit, qudd ad idem ejfe, & non ejfe,
nonfiquitur idevt ; modo duarum contradictoria­
rum vnafignificat ejje, & alia non ede; igitur ad
ambo contradiCtorianon fequitur idem.
In quxdione primo videbitur generaliter,qua­
liter vnum fequitur ad reliquum , & fecundo
fpecialiter exponetur regula Aridotelis, fcilicet,
quod A d idem ejfe , & non e jfi, nonfiquitur, idem.
Quantum ad primum notandum,quod confe-
quens poted fequi ad antecedens, vel formaliter,
vel firapliciter, vel vt nunc folum. Tunc dicitur
fequiformaliter, quando in omnibus terminis ed
bona confequentia, retenta confimili forma ar­
guendi, quantumcunque termini mutarentur; &
vocant termini fubieCta, Sc prxdicata propor­
tionum , quia prxter fubieCta, Sc prxdicata om­
nia alia dicuntur pertinere ad formam arguendi,
vt copula coniunCtionis, fyncategoremata, ordo,
& numerus propofitionum & terminorum,vt di-
Ctum fuit fuper primum.
Sed tunc dicitur aliquid fequi /impliciter,quan­
do ed necedaria confequentia antecedentis ad
confequensin aliquibus terminis: licet non va­
leat in omnibus terminis , retenta confimili for­
ma arguendi, & quando per medium necedarium
huiufmodi confequentia poted fieri euidens, Sc
formalis, 8c fic ida confequentia ed bona, Homo
currit; igitur animal currit, quia fit formalis per
idud medium, omnis homo efi animal, arguendo in
D ifamis.
Sed tunc dicitur confequentia fequi vt nunc
fotum, quando medium per quod confequentia
fit euidens non ed necedarium, fed contingens.
Tunc ponuntur conclufiones qux fequunrur
ex prxdiCtadiftinCtione.Prima ed, quod ad qua­
libet propofitionem,qux raanifede implicat con­
tradictionem , fequitur formaliter quxlibct alia,
ficut fequitur, Socrates currit, Sc Socrates non cur­
rit ; igitur tu es Roma. Probatur, quia ad diCfcam
copulatiuam fequitur quxlibct eius pars gratid
fo rm x , tunc referuata ida parte, Socrates non cttr-
r it, arguatur ex alia fic; Socrates currit; igitur So­
crates currit, vel tues Roma, quia quxlibet propo­
fitio infert feipfam formaliter cum qualibet alia,
in vna difiunCtiua; & vitra fequitur, Socrates cur­
rit , vel tu es Roma, fidSocrates non currit, vt re-
feruatum fu it; igitur tu es Roma, quod fuit proba­
tum per illam regulam, ExdifunEliua cum contra-
dittoria vnius partis ad reliquam partem efi bona con-
fequentia.
Secunda conclufio,ad quolibet impofllbile,fe­
quitur quxlibet ali? proppfitio, non formaliter.
fed fimpliciter tantum. Probatur, quia per fum-
ptionem vnius propofitiouis necedarix efficitur
confequentia formalis, fcilicet fumendo contra­
dictoriam illius impoffibilis , qux ed necedaria.
Tunc enim ex illis condi tuitur copulatiua impli­
cans contradictionem formaliter, ad quam for­
maliter fequitur quodlibet aliud per primam con-
clufionem. Et per eundem modum probatur,
qu6d ad quamlibet propofitionem falfam fequi­
tur quxlibet alia bona confequentia vt nunc, quia
fumpta propofitione falfa, vt tu curris, ad ipfam
fequitur quodlibct aliud vt nunc, quia per alium-
ptionemmedij contingentis , fcilicet fui contra-
diCtorij , vt tu non curris, efficitur confequentia
formalis ad quodlibet aliud per primam con-
clufionem.
Ex idis fequitur illa regula, quod Necejfarium
fiquitur ad quodlibet, quia quxlibet propofitio fe­
quitur ad impodibilc; igitur ad cuiuflibetpropo-
fitionis oppofiram, fequitur oppofica impoflibi-
lis , qux ed neceffatia. Et cum quxlibet propofi­
tio fir alicui oppofita, fequitur, quod ad quamli­
bet propofitionem fequitur oppofitum impoffi­
bilis,fcilicet necedarium.
Secundo fequitur, quod quodlibet verum fe­
quitur ad quamlibet propofitionem, vel fm plici-
ter, vel vt nunc, quia fi illud verum fitnecclla-
rium,tunc ed confequentia fimplex,fed fi fit con­
tingens, tunc ed confequentia vtrnnc folum.
Probatur;quia ad falfum fequitur quodlibet, fal-
rem vt nunc, vt probatum e d ; igitur ad cuiudibec
oppofiram fequitur oppofita falli,fcilicet verum.
Sc cum quxlibct propofitio fit alteri oppofita, fe­
quitur quod ad quamlibet propofitionem fequi­
tur verum , per illam regulam ; Quando ad antece­
dens fiquitur confiquens, ad oppofitum confequentis-
fiquitur oppofitum antecedentis-, ida funtprxtnilla
propter ea qux fequentur.Et hoc de primo.
Quantum ad fecundum ; Prima conclufio ed,
quod ad vtrumque contradictoriorum bene fe­
quitur , idem confequentia fim plici, vel confe­
quentia vtnunc. Probatur, primo de confequen-
tiafitnplici, quod ad aliquam propofitionem ne-
cedariam fequitur aliqua alia,vt fua xquipollens,
vel aliqua huiufmodi :& illa eadem fequitur ad
fuam contradictoriam,quia fua contradictoria ed
impoffibilis,modo ad impoffibile fequitur quod­
libet,vt probatum ed.
Secundo , patet de confequentia vt nunc; quia
ad quodlibct verum fequitur aliqua propofitio,
fcilicet, vel idem verum, vel fibi xquipollens, Sc
illud idem fequitur ad fuum contradictorium;
quia ad falfum fequitur quodlibet, faltem vt
nunc; igitur.
Secunda conclufio, quod ad vtrumque con­
tradictoriorum fequitur idem formaliter , vbi
confequens ed difiunCtiua, faCtaex duabus con-
tradiCtoriis,vt ida, Socrates currit, vel Socrates non
currit. Probatur, quia ad contradictoriam talis
difiunCtiux fequitur quodlibet, gratia formx,igi­
tur ad contradictoriam talis difiunCtiux fequun-
tur ambo contradictoria. Confequentia tenet ex
pritno articulo,igitur ad ambo contradictoria fe­
quitur formaliter illa difiunCtiua. verbi gratid,
contradictoria illius difiunCtiux ed id a , Socrates
non currit, & Socrates currit, ad quam formaliter
fequitur, qudd Tu es Roma, Sc etiam qudd Tu non
es Roma, vt probatum fu it; igitur ad oppofitum
confequentis, fcilicet idius, Tues Roma, fequitur
oppofitum antecedentis,fcilicet prxdiCta difiun­
Ctiua,
 Quaeftio I V .
£Hua >& cum hoc ad oppofitum alterius confc-
quentis fequetur eadem djfiun&iua; igitur cira
illae fintoppofitx,fequitur quod ad ambo oppo-
fita fequitur idem, fcilicet vbi confequens eft
di/iundiua fafta ex duabus contradi&oriis.
Tertia condufio eft i fta,quod ad ambo contra*
7-
Tertia ttn • didoria fequitur idem formalitcr, fi altera pars
tlufio. contradi&oriarum implicet manifefte contradi­
ctionem. Probatur >quia ad illam contradido-
riarum, qux non implicat contradictionem, ali­
quid fequitur formalitcr,fcilicet ipfamet, vel /ibi
xquipollens,vel conuertcns, & illa eadem fcqui-
rur ad aliamjpartcm; quia alia pars implicat ma»
nifefte contradidionem , Sc ad talem fequitur
quodlibet gratidform x, vt probatum fuit prius:
igitur.
Quart* «»* Quarta condu/io eft, quid iftis duabus con­
clnfit. ditionibus circumfcriptis , numquam ad vtrum-
que contradidoriorum fequitur idem formali-
ter; icitur vna contradidio eft,quod confequens
non ut vna difiundiua compofita ex contra-
didotiis.
Secunda,quod neutra pars contradidoria-
rum implicet contradidionem, & id ci in fimpli-
cibus Categoricis regula eft vniuerfaliter vera.
Probatur,/! ad ambo cotradidoria fequitur idem,
tunc ad vnum contradidoriorum fequeretur re­
liquum , confequens eft falfum in /implicibus
Categoricis non implicantibus contradidionem,
vt didum eft, quia,non fequitur, Deui efi ; igitur
Dem non eft, nec ad negatiuam fequitur affirmati-
u a , quia non fequitur, Anticbriftut non efi ; igitur
Anticbrifhts e/?, quia vtrobique antecedens eft
verum , & confequens falfum. Sed confequentia
probatur, quia /i ad A ejje album , fequitur B ejfe
magnum, tunc <id oppofitum confequentis, fcili-
cct, Bnoneftmagnum, fequitur oppofitum ante­
cedentis, fcilicet, A non efi album, ad quam pro-
po/itionem aduerfarij fequitur quod B efi ma­
gnum'figitur de primo ad vltiraum , fequitur B
non efi magnum j igitur B efi magnum, quod erat
probandum.
Sic patet, quid illa regula , fcilicet, A i idem
ejfe, & non ejfe, nonfequitur idem, intelligitur fo-
lim in fimplicibus Categoricis, & de confequen­
tia form ali, quia confequentia materiali, vel vt
nunc,idem fequitur ad vtrumque contradidorio­
rum. Similiter fi altera pars contradidoriarum
implicet contradidionem, vel etiam confequens
fit difiundiuacompofita ex contradidoriis,regu­
la non eft vera:& hoc de fecundo.
Adargutnen» Rationes funt folutx perconclufiones. E tfic
t*. fit didum ad quxftionem.
Q ^v i s n o IV .
ZJtrumSyllogifmus cxrculamJit bonus
Syllogifmuj?
Auefroes & Aphrod. in tap. j. S. £r 7* buiue. Buram ibi»
dem. Ioao. iMag. quafi. i.huiue, Tanar. traff. i. huiue.
Sub. i.
A Rguirur primi quid non, fic, omnis bonus
I.
Argumenta Sy llogifmus eft gratii alicuius finis; fed ifte
pro parte tu» non eft gratia alicuius fin is: igitur ifte Syllogif-
ia tina. mus circularis non eft bonus Syllogifmus. Maior
patet, inducendo tam in Syllogifmis'demonftra-
tiuis, quam Dialedicis. Sc minor patet, priqa6
335
non eft gratii fcicncix >quia circulo non contin­
git demonftrare, patet primo Pofteriorum: nec
gratii opinionis, quia opinio non generatur, nifi
ex notioribus: m odi Syllogifmus circularis non
fit ex notioribus, quia in ipfo funt duo Syllogif-
mi, quorum fcilicet vnus fit ex magis notis, reli­
quus erit ex miniis notis.
Secundi, ille non eft Syllogifmus, qui non eft
vnus Syllogifmus/edSyllogilmus circularis non
eft vnus Syllogifmus: igitur. Maior patet; quia
primo Elenchorum dicitur, quod Eadem efi defi­
nitiopropofitionU, & vnitupropofitionitySc per con­
fequens SyBegifini,& vnitu Syllogifmi. & minor
patet;quia Syllogifmus circulari*eft ad miniis
duo Syllogifmi.
T e r t ii, omnis bonus Syllogifmus tener gratii
fo rm x , vt patet primo huius: fed Syllogifmus
circularis non tenet gratii formx,quia folium te­
net in terminis conuertibilibus,vt dicit Ariftote-
les in ifto fecundo.
Q u a rti, ifte Syllogifmus non'eft bonus,in
quo femper committitur fallacia: fed hoc fit in
Syllogifmo circulari, fcilicet petitionis princi-
p ij; igitur.
Oppofitum arguitur per Ariftoteleni in ifto
iecundo.
Notandum , quid Syllogifmus vocatur circu­ x.
laris non abfolute, fed in habitudine ad aliquein. tiote.
priorem Syllogifmum, eo quod reuertitur ad ali­
quam prxmiftam, vnde prior Syllogifmus pro-
ceflit. Et dicitur circularis ad fimilitudinem mo­
tus circularis,qui fit reuertendo ad illud,vnde ve­
ni t mobile.
Secund6 notandum, qu id Syllogifmus circu­
laris poteft fieri ex omnibus terminis,dum tamen
non attendatur an prxmiflx fint v e rx , vel falfx,
quia hoc attento,quid pratmiflx debeant efte ve­
rx,non fit Syllogilmus circularis,nifi ex terminis
conuertibilibus,vt dicit Ariftoteles.
Tertio notandum, quid Syllogifmus circula
ris fic definitur,SyUogijare circulariter efi ex conclu-
fione , & comerfet vniut pramijfarum inferre aliam
pramijfam.
Sed dubitatur, an Syllogifmus circularis pro­
bet prxmi(Tam,quam infert i Rcfpondctur, quid
poflibile eft quod fic,multipliciter.
Prim o, fuppofito, quod prior Syllogifmus
fuiflet ex minus n otis, ad conclufionem notio­
rem: tunc Syllogifmus circularis ad prxmiflam
miniis notam , erit ex notioribus ,Sc pet confe­
quens probat conclufionem.
Secundi, quia poflibile eft, quod primus Syl­
logifmus fit ex notioribus /impliciter, & quid
fecundus Syllogifm us, qui vocatur circularis, fic
ex notioribus alicui, vt forte propter aliquam
rationem, vel propter confuetudinem,vel auCto-
ritatcm,vel aliud huiufinodi.
T e rtii , quia poflibile e ft, quod primus Syl­
logifmus demonftret cfle caufatum per effcCtus
pofteriores, Sc quid fecundus demonftret caufas
e/FcCtus i priori: Sc fic vterque Syllogifmus erit
probatiuus, licet diuerfimode, quia fecundus
Syllogifmus demonftrabit propter q u id ,S cpri­
mus, quia, Sc iftum modum demonftrandi decla­
rat Commentator in oCtauo Phyficorum.
Tunc ponuntur conclufiones. Prima eft,quid 4-
Syllogifmus circularis eft bonus Syllogifmus. Prima (gelu-
Probatur,quia eft oratio in qua quibufilampofitit, fo.
& c.per definitionem Syllogifmi.
Secunda conclufio, quid Syllogifmus circula- Secunda ecn»
tlufio.
Bb 4 tis
Il 6 Superlib.II. Priorum
cis tenet gratift formx.Probatur,quia omnis mo­
dus alicuius figuras tenet gratia formae, vt decla­
ratur in primo huius ; fed Syllogifmus circularis
fit in aliquo modo alicuius trium figurarum : igi­
tur Syllogifmus circularis tenet gratia formae.
Et nota, qu6d in nulla figurarum poteft fyllo-
gizari circulariter,nifi altera prxmiflarum prioris
Syllogifmi conuertatur.
Dubitatur,vtrum in qualibet trium figurarum,
quaelibet ptaemilla pofllt fyllogizari circulariter?
Refpondetur quod non.Primo, quia in modis
particularibus prxmifta vniuerfalis non poteft
fyllogizari circulariter.
Secundb, quod in modis negatiuis prxmifla
affirmatiua non poteft fyllogizari circulariter
gradi formx, quod probatur, quia nunquam fe-
quitur affirmatiua fyllogifticc,& gratia form$,nifi
ex ambabus afHrmatiuisifcd ad fyllogizandupr*-
miflam affirmatiuain modo negato,ambae prasmif-
fx erunt negatiuae, vel faltem altera earumrigitur
cx ipfis non poteft inferri conclufio affirmatiua.
Sed tunc eft difficultas, quia Ariftoteles docet
fyllogizare prxmiflam affirmatiuain in modo ne­
gato. V.g. fit pritis Syllogifmus ifte, Nullum B eft
A : omne C eft B',igitur nullum C eftA . quia conuer-
ritur maior, id eft, ifta, Nullum B eft A : in iftam,
Cui nulliineft A,huic omniineft Z?;fed nullum C eftA t
vt dicit conclufio: igitur omne C eftB , qux fuerat
minor inferenda.
Ad iftud refpondetur ponendo duas conclufio-
nes. Prima eft, quod didla conuerfio, quam facie
Ariftoteles, no eft confequentia formalis,fcilicet
idx.Nullum B eft Abigitur cui nulli ineft A,huic omni
ineft B. quia non feq uitur.Nullum animal eftplanta-,
igitur etii nulli ineft piata,huic omni ineft animal;qaia
nulli lapidi ineft plauta, & propter h o c tamen
non fequitur quod omnis homo fit animal.
Secunda conclufio eft ifta,qu6d haec confeque-
tia non eft formalis, Cui nulli ineft B , huic omni ineft
A . fcd nullum C eft Angitur omne C eft .5 .Quia patet
inflantia arguendo fic,Cui nulliineftfubftantiajmic
omni ineft accidens,ftd nulla Chimara eft/ubftatia-,igi­
tur omnis Chimara eft accidens,mxmxftz funt veras,
& conclufio falfa; igitur confequentia non valet.
Et ideo dico ,qu6d Ariftoteles non intendir,
quod in modo negato prxmifta affirmatiua poffic
fyllogizari circulariter gratia formae ; fed vult
quod bene poffit fyllogizari, fuppofitis quibuf-
dam conditionibus.
Prima conditio eft,quod termini prxmiflx ne-
gatiux fint negatiuc conuertibiles , ita quod de
quolibet dicatur alter illorum terminorum, 5cde
nullo ambo fimuhaliter illa conuerfio,quam facie
Ariftoteles,non valeret,vnde ifti termini,fuhftan-
tia,accidens,fic funt negatiuc conuertibiles:fimili-
ter omnes termini contradidtorij, ficut homo, non
homo\\Acb bene fequitur, Nullus homo eft nonhomo;
igitur cui nulli ineftnon homo,huic omni ineft homo.Sed.
fic non eft de iftis terminis,animal,planta,homo,de
quibus data fuit inflantia.
Secunda conditio eft, quod omnes termini, ex
quibus arguitur ad inferendum prxmiflam affir-
matiuam/upponat pro aliquo,quia fi aliquis ter­
minorum pro nullo fupponcret,tunc confequen­
tia,qua facit Ariftoteles, non valeret,vt patet per
fecundam concitifionem: & caufa huius eft,quia
negatiua de praedicaro finito non poteft murari in
amrmatiuam,dc praedicato infinito,nifi fiippofita
conflantia terminorum : modd ifte Syllogifmus,
quem facit Ariftoteles,xquipollct ifti, Omne noB
eft AtnuUum C eft A\igitur omne C eft 2?.Quia fi mi­
nor mutetur in affirmatiuam,de praedicato infini­
to , tunc eft euidens Syllogifmus, arguendo fic;
Omne nonA eft B,oimie C eft non A , igitur omne C eft
2?.Et fic patet qualiter,& ex quibus terminis,&ad
quem finem fiat Syllogifmus circularis.
Tunc ad rationes. Ad primam didum eft in du­
bitatione ante conclufiones.
Ad fecundam dicitur,quod Syllogifmus circu­
laris eft vnusSyllogifinus, licet prxfupponat aliu
in habitudine,ad quem circulariter vocatur.
Ad tertiam dicitur,quod Syllogifmus circula­
ris tenet gratia formx,quiaille modus in quo fir,
tenet in omnibus terminis.
Ad quartam dicitur, quod ibi non fit petitio
principi),quiapoffibileeft, quod vterque Syllo-
gifmus fiat ex notiotibus,liccfdiuerfimodc, vnus
fcilicet propter quid, & alter quia, vt didit m fuit
prius. Et fic fit didum ad quxfituin.
Q j/ i s t i o V.
Vtrum Syllogifmus conuerfuits differat d
Syllogifmo ad impoffibile?
Auerroes»»r.8.9.10.ii.u.<3» 13 .huius. Aphrod. & Burana
ibid. Ioan.aMag.3.1 .huius,dub. 1.1.& 3. Tartar. traB .t.
huius,in txpcf.c. 4.5 ,& 6 , $.queritur v ir it Syllogifmus,&tc.
A
Rguitur primiS quod non; quia vtrobique
arguitur ex oppofitoconclufionis.
Secundo, quia Baroco, $c Bocardo dicuntur re­
duci ad primam figuram per impof!ibile,& tamen
reducuntur per Syllogifinnm conuerfiuum, quia
arguitur ex oppofito conclufionis cum vna prx-
miflarum,ad oppofitum alterius prxmiflx,& hoc
eft fyllogizare conuerfiuc;igitur,&c.
Oppofitum arguitur per Ariftotelem in ifto fe­
cundo, quia de iftis Syllogifinis determinac tan-
quam de diuerfis poteflatibus Syllogifmi.
In quxftione, primo videbitur vndeSyllogif-
mus dicatur conuerfiuus,& qualiter fiat.Secundo,
quid fit Syllogifmus ad impoflibile.Terti6,quali­
ter conueniunt adinuicem. Et quarto, qualiter
differunt.
Quantum ad primiun,notandum quod conuer­
fio quandoque attribuitur terminis.& hoc dupli­
citer. Vno modo ficut dicimus, quod ifti termini
homo,&c riftbile,com\em\nuir,eo quod de quocun-
quedicitur vnus, & alter. Alio modo dicuntur
termini conuertibiles, eo quod quilibet illorum
dicitur de fubieflo cum additione alterius obli­
qui :& fic dicitur in Prxdicamentis, qu6d relatiua
dicuntur ad conuertentiam.
Tertio modo attribuitur conuerfio propofitio-
nibus,vt fecundum tranfpofitionem terminorum,
vel fecundum oppofitionem qualitatis.
Quarto modo, attribuitur conuerfio Syllogifi-
mis , provt fado aliquo Syllogifmo arguitur ex
oppolito fux conclufionis,cum vna fuarum prx-
miflarum ad reliquam prxmiflam:& fic dicitur fe­
cundus Syllogifmus conuerfiuus prioris, & defi­
nitur fic : Syllogifmus conuerfiuuseft ex oppoftto concltt-
ftonis prioris Syllogifmi, & vna pramtffarum inferre
oppofitum alterius premiffa. Ex quo fequitur, quod
Syllogifmus no dicatur conuerfiuus abfolurc, fed
in habitudine ad Syllogifmum prxcedentem,
quem connertit.
Secundo notandum, qudd quilibet Syllogif­
mus in quacumque figura fiat, poteft conuerri,
quia
 Quseftio V I.
quia femper excotradi&oria cdnclufionis,& vna
prxraillarum infertur oppofuum alterius prx-
miffx. Item fi conclufio fit vniuerfalis, adhuc ex
contrario conclufionis > & vna prxmiffarum po-
teft inferri contraria alterius przmiflx:fcd fi con-
clufio fit particularis,tunc non habet contrariam,
fcd fubcontraripm; & ideb non oportet,qu6d ex
fubcontraria conclufionis, & vna prxmiffarum,
inferatur oppofitum alterius prxmiflx.Et fic pa­
tet quid fit Syllogifmus conUerfiuus, & vnde di­
catur conuerfiuus , & quibus modis fiat. Et hoc
de primo.
Quantum ad fecundum, notandum qubd Syl­
Syllogifmus logifmus ad impoffibile dicitur, quando exoppofito
*d imfefliti-
h. conclufionis probandam manifefie vero coaffumpto ali­
quo infertur manifefieftlfum.Ex quo falfo conci ufo
fit regreffus ad interimendam falfirate vnius prx-
miffarum, propter hoc quod ex veris non potefi:
fequi falfum , & quia propofitio fumpta cum op«
polito conclufionis probadz,erat manifefie vera,
ideo ipfa non potefi interimi tanquam falfa: fed
interimetur oppofita conclufionis probanda:, &
per confequens conclufio probanda concludetur
effe vera. V.g.fi opponens intendat probare iftam
conclufionem,0 »j»« homo efi rifibilis,Sc refpondes
neget iftamjtunc detur fua oppofita,fcilicet,
damhotno non eftrifibilis, tunc addatur ifiud mani­
fefie verum,& necefiarium,' Omne animal rationale
tft rifibile, & arguitur fic, in Baroco: Omne animal
rationale efi rifibilequidam homo non efl riftbilis igitur
quidam homo non efi rationalis.Conclufio efi impof*
fibilis, igitur aliqua prxmi(Tarum, & non maior,
quia maior efi manifefit neceffariarigitur minor,
qux fuit oppofita conclufionis probandz: & per
confequens conclufio probanda, fcilicet Omnis
homo efi rifibilis,erat neceflaria.
Sccund6 notandu, qudd ifte Syllogifmus quan­
doque vocatur A d impoffibile, quadoque Perimpofi
fibile,Ced hoc efi fecundam diuerfas rationes, quia
ea ratione, qua infert conclufionem impombi-
lem , vocatur A d impoffibile j fed ea ratione, qui
vna prxmiffarum, quam afiumitieft impolfibilis,
vocatur Per impoffibile.
Item,ifteSyllogifmus quandoque potefi vocari
fe r falfum,opxido neutra przmiffarum eftimpoffi-
bilis.fed altera fit falfa,& quadoque Adfalfum , ex
eo,qudd concludit conclufione falfam,qux no efi
impoflibilis. Et fic pater quid cft Syllogifmus
impoffibile,& quare uc vocatur. Et hoc de fecudo.
4- De tertio dico,qudd Syllogifmus conuerfiuus,
Syllogifmi c$- & Syllogifmus ad impoffibile conueniunt, qudd
eterfiuue, dr
adimpeffibilt in omni figura', & omni modo, in quibas potefi
ceoneniunt. fieri Syllogifmus conuerfiuus, potefi etiam fieri
Syllogifmus ad.impoffibile, & c conuerfo , & ex
cifdem terminis.
Secundi,conueniunt in hoc,qudd vterque fyl-
logizat ex oppofito alicuius conclufionis; nam
Syllogifmus conuerfiuus fyllogizat exoppofito
conclufionis prioris Syllogifmi, fed Syllogifmus
ad impoffibile fyllogizat ex oppofito conclufio­
nis,quam opponens intendit principaliter proba­
te. Et ided dicit A rifiotdes, quod Syllogifmus
conuerfiuus efi fimilis Syllogifmo ad impoffibi-
biie,Iic£tabinuiccm differant. Et hoc derertio.
f- Quartd dico,qudd Illi Syllogifmi differunt.Pri-
Et differunt- m o.qu ia Syllogifmus. conuerfiuus przfupponit
alium Syllogifmum, quem dicitur conuertere,
fcilicet ex cuius conclufionis oppofito, cdm vna
prxmiffarum,infert oppofitum alterius prxmiffx;
fcd Syllogifmus ad impoffibile non prcfuppOnic
337
aliquem Syllogifmum priorem ♦, fcd folum prz­
fupponit vnam propofitionem, cuiiis probatio
incenditur, & ex cuius oppofito aliquo manifefli
vero,infertur manifefie falfum.
Secundd differut,quiaSyllogifmu$ conuerfiuus
J
iotcftcfle ex ambabus przmiffis veris ad conclu-
ionem veram , vt fi prior Syllogifmus fuiffet ab
vna prxmiffa falfa ad conclufionem falfam.
Item , Syllogifmus conuerfiuus potefi effe ex
ambabus przmiffis falfis; fcd Syllogifmus ad im­
poffibile non potefi effe ,nifi ex altera prxmiffa
vera ,Sc altera falfarquia falfitas przmiffarum de­
bet interimiper falfitatem conclufionis.
Tertid differunt, quia Syllogifmus ad impoffi­
bile fe habet in minus,qukm Syllogifmus conuer­
fiuus,quia omnis Syllogifmus de fa£to potefi di­
ci Syllogifmus conuerfiuus, fuppofito, qudd fic
vnus alter Syllogifmus, fa&us ex oppofita fuz
conclufionis,& vna przmiffaru,ad aliam prxmif-
famjftfd n6 omnis Syllogifmus potefi dici Syllo-
gifinus ad impoffibile, quia Syllogifmus demon*
firatiuus ofienfijuus non dicitur ad impoffibile.
Quarti» differunt, ex pane finis ad quem ifti
Syllogifmi ordinantur, quia Syllogifmus ad im­
poffibile ordinatur finalitcr ad probandum con­
clufionem, qu* principaliter intcnditur;fed Syl­
logifmus conuerfiuus non ordinatur ad probandu
conclufionem,fed alium SyIlogifmum;quia fi duo
Syllogifmi conuerfiui fe habeat, quoru vnus for-
m x euidentioris fit,quam alter,vr pura,quia fit in
prima figura,& alter in fecunda,vel in tertia;tunc
per illum Syllogifmu,qui efi formz euidentioris,
concludimus alium Syllogifmum effe bonum,per
illam regulam,Illa confiquentia efi bona,ex cuini.op-
pofito confequentisJequitur oppofitum antecedentis.
Et ideo dato, quod idem Syllogifmus fit con­
uerfiuus, & ad impoffibile, hoc tamen efi fecun­
dum diuerfas rationes; quia dicitur ad impoffibile,
inquantdm ad prxmiffam impoffibile inferr con­
clufionem impoffibilem,i qua fit regrefius ad in­
terimendum przmifiam pofiibilem; fcd dicitur
conuerfiuus in habitudine ad Syllogifmum prxee-
dentem,quem dicitur conuertere,& fic patet quid
fintifti Syllogifmi,quomodo conueniunt,& qua­
liter ab inuicem differunt.
Ad rationes.Ad primam dico, qudd licJt vter- 6.
que fumat oppofitum conclufionis,hoc tamen efi Margamen»
diuerfimode,quia Syllogifmus conuerfiuus arguit r<*
ex oppofito coqclufionis Syllogifmi przcedenris,
fed Syllogifmus ad impoffibile arguit ex oppofito
conclufionis probandz,non prxfupponendo Syl­
logifmum prxce*dentetn.
Ad fecundam dico,quod Baroco, & Bocardo re­
ducuntur per Syllogifmum conuerfiuum, & non
per Syllogifmum ad impoffibile, tamen fic voca­
tur propter conuementiam iftoru Syllogifmorum
ad inuicem.Et fic patet quid fit de ifia quzftionc.
Q j A S T i O VI.
Vtrum SyUogtpnus exoffojitts ftt
bontts Syllogipnm?
Aacrroes & Aphrod.*» e .\ 8.19-& io .bulae. Buram ibidem.
Ioan.i Mag.^.3Jm iue.dub. 1 3. TittitJececit.qm ejt.
antecedenti,
j
Rguitur primb qubd nonjoftinis bohus Sy1-
A logifinus fit gratia alicuius finis;ifie non efi
hu
f n Hrtt nt.
t*S>ua.
 358 Superlib. II. Priorum
hui ufm0di$igi tu r,&c. Maior patet, quia ficut na­
tura nihil facit fruftr£,vt patet i.Caeli,6c3.de Ani-
tnaiita nec etiam ars facit aliquid fruftri,quia ars
imitatur naturam quantum poteft, i.PhyfEt mi­
nor patet;quia non apparet ad quod deferuiat, ex
quo femper eft ad conclufionem falfam fine re-
grellu ad aliam praemidarum : vt patet fecundo
huius.
Secundo, quia omnis bonus Syllogifmus fit
ex tribus terminis,ad minis,vt probatum eft,pri­
mo huius; fed Syllogiimus ex oppofitis, non po­
teft fieri ex tribus terminis 5 quia nunquam pra:-
midae eflent oppofita:, nifi participarent vtroque
rerm ino,& tamen fi fierent ex tribus terminis,
non participarent vtroque termino;igitur,&c.*
Tertii,quia vel fieret in.prima figura,vel in fe­
cunda,aut in tertia, quia ifta: figura; habent redu­
ci ad primam; igitur fi rion poder fieri Syllogif-
mus ex oppofitis in prima, igitur, fequitur qu6d
ucc etiam iu aliis.
Oppofirum atguitur per Ariftotelem in ifto
fecundo,qui determinat de Syllogifmis ex oppo­
fitis tanquam de vnapoteftate Syllogifmorum.
X. P rim i, videbitur quid fit Syllogifmus ex op­
Diutjio qui- pofitis. Secundi,quz fit eius vtilitas.Tcrtii,quo­
fittnu.
SjUogifmUt
modo, & in quibus figuris fiat.
ex oppofitis De primo nota,quod Syllogifinus ex oppofitis vo­
quiit catur ili eycuiuspramijfitfunt ad inuicem contraria,vel
contradiElorisfiecundUm affirmationem,^ negationem,
arguendo fic: Nullumftudiofium eft difiiplina \ omnis
difiiplina eftftudiofit,igitur nulla difiiplina eft difeipli-
na.In ifto Syllogifmo praemida: opponuntur con­
trarie fecundum affirmationem,&negationem;&
fi minor qu«e fumitur vniucrfalis, fumeretur par­
ticularis, iam opponerentur contra d ftoric.
y Ex ifta definitione fequitur prim i, quid nun­
quam poteft effe affirmatiuus Syllogifmus ex op­
pofitis,fcilicct ad conclufioncmaffirmatiua.Quia
conclufio affirmatiua non poteft inferri, nifi ex
duabus affirmatiuis, Sc du«e affirmatiua: noa-op-
ponuntur contrarie,nec contradictorii.
Secundo fequitur, quid fi praemiffieopponan­
tur fubcontrarie tantum, quid tunc non eft Syl­
logifmus ex oppofitis. Probatur, quia iam ambae
praemida: edent particulares,fed ex puris particu­
lari bus nihil fequitur.
Item,fubcontrariae non opponuntur fecundum
veritatem,quia ambae poliunt fimul ede vera:.
T e rtii fequitur,quid nunquam in prima figura
poteft fieri Syllogifmfis ex oppofitis. Probatur;
quia nunquam funt praemida: oppofita:, nifi idem
lubiiciatur in vt raque,& idem praedicetur in vtra-
que:modo in prima figura illud, quod fubiicitur
in vna,praedicatur in alia.Verum eft tamen, quod
in prima figura praemida: podunt ede oppofita:
virtualiter, licet non formaliter, & exprefse,v.g.
Nullum ftudiofitm eft difiiplina , omnis difiiplina eft
ftudiofit,igitur nulla difiiplina eft difiiplina.
Quarto fequitur, quid ex oppofitis praedicatis
proprie non nt Syllogifmus ex oppofitis, cuiuf
modi funt ifta praedicata, bonum, & malum; quia
talia praedicata non opponuntur fecundam affir­
mationem,& negationem.Ethocde primo.
4* Quantim ad fecundum', quod iftapoteftas eft
t . Pan qtu- modie* vtilitatis. Vnde primi non valet ad pro­
(liaitis. . bandum conclufionem, quae infertur, quia illa
Prima coti-
eUfio.
femper eft falfa, vt dicit Ariftoteles in ifto fecun­
do. Attamen iftud diCbum debet moderari in ifta
conditione,quod termini conclufionis pro aliquo
fupponant,v.g. Omnis Chimstra eft horno, nuHa Chi-
mara eft homo; igitur nulla Chim&ra eft Chimara, Ifta
eft conclufio Syllogifmi ex oppofito, quse tamen
eft vera, quia eius conrradiCtoria eft propofitio
affirmatiua,cuius neuter terminus pro aliquo fup-
ponit,&quaelibet talis eft falfa.
Secundo,ifte Syllogifmus non valet ad interi­ Secunda n » .
mendam aliquam przmidarum, per modum Syl- clufio.
logifini ad impoffibile;quiaexquo praemiffie funt
oppofir* ,.notius eft alteram praemidarum ede
falfam,quam notum conclufionem elle falfan> Et
idc6 fi ex falfitate conclufionis interimeretur
aliqua praemida,edet petitio principij.
T ertii dico, quod ifte Syllogifmus valet ad Tertia eep*
concludendum aliquam conclufionem ede fal­ tluft».
fam. verbi gratia, per iftummodum, haec propo­
fitio poteft ede conclufio Syllogifmi ex oppofitis;
igitur haec propofitio eft falfa, quia fi probetur
antecedens, confequentia eft bona, fuppofi-
ro quod termini illius propofition» pro aliquo
fupponant.
Q u a rti, valet ifte Syllogifmus principaliter, QuartA ttp»
tluftt.
quod fi refpondens Sophifta concederit vnam
praemidam, & inde opponens per aliquas ratio­
nes probet praemidam oppofitam, virtute qua­
rum rationum refpondens cqncedat illam prz-
miftatrroppofitam , ita quod refpondens non re­
putet inconueniens illas ptaemidas oppofitas fe-
paratim concedere, tunc valet Syllogifinus ex
oppofitis ad arguendum, ex illis praemiflis oppo­
fitis concedis ( ad concludendum ex illis praemif-
fis oppofitis concedis ) ad conclufionem, in qua
idem negatur de feipfo., vr per hoc forte refpon­
dens appareajt magis manifefte redargutus, quam
concedendo praemillas oppofitas feparatim. E t
hoc de fecundo.
Quantum ad tertium patuit‘prius, quod non
poteft fieri in prima figura.
Ideo prima conclufio eft ifta, quSd Syllogif­ . y
mus ex oppofitis poteft fieri in fecunda figura. Trima ««•
Probatur, quia in fecunda figura praemiffie parti­ clujio,
i.Pars qua*
cipant vtroque termino, fecUnd&m eundem or­ Jltonu.
dinem, ita quod vna fit affirmatiua^ & alia nega-
tiua,& quid altera fit vniuerfalis,igitur in fecun­
da figura poteft fieri Syllogifmus ex oppofitis.
Confequentia tenet per definitionem Syllogifmi
ex oppofitis; & antecedens apparet, arguendo
fic, in exemplo, Nulla difiiplina eft ftudiofit, om­
nis difiiplina eft ftudiofit; igitur nulla difiiplina eft
difiiplina.
Secunda conclufio, quid Syllogifmus ex op- Secunda con­
pbfitis poteft fieri in fecunda figura, maiore exi- clufio.
ftente particulari,qui modus non valeret,fi edent
tres termini ab inuicem dilhin&i.v.g.Gittadam difi
ciplina non eftftudiofit, omnis difiiplina eft ftudiofit;
igitur quadam difiiplina non eftdifiiplina, & proba­
tur, quia tranfponendo praemiffas fit Baroco.
Tertia conclufio, quod in tertia figura, poteft Tertia em-
fieri Syllogifmus ex oppofitis. Probatur ficut clufte.
prius , quia in tertia figura praemida: podunt cile
oppofitae-fecundtim affirmationem , & negatio­
nem. verbi gratia, Nulla difiiplina eftftudio/atqua-
dam difiiplina eftftudiofit; igitur quoddamftudiofum
non e(lftudiofitm, & fic quod in Syllogifmo ex op­
pofitis non cognofcitur figura,nifi per eonclufio-
nem ,quiain praemiflis idem fubiicitur in vtra-
que,& praedicatur in vtraqu*.
Quarta conclufio, quod minore negatiuil, Quarta eih-
poteft fieri Syllogifjnus ex oppofitis in tertia tlu ft.
figura, qtii tamen non valeret, fi edent tres ter­
mini fpecie diftinfti. Probatur exemplificando,
Omnis

Omnis diflpltnaeft ftudioft; quidam difiiplina non
eft ftudioft j igitur quoddam fiudiofum non eft fludio-
Jum .Quia tranfpofitis prxmiflis fiiBocardo.
Item arguendo : Quadam difiiplina eft ftudioft,
nulla difciplina tfiftudiofa j igitur quoddam fiudiofum
non eft fiudiofum. Quia tranfpofitis prxmiflis fic
F e rifn lE t fic patet quid fit Syllogifmus ex oppo-
iitis,ad quem finem ordinatur, qualiter fiat, & in
quibus figuris.
6 . Ad rationes. Ad primam dico,quid ordinatur
grati&alicuius finis, fcilicet admanifefti&s redar­
MurfWtlt-
guendum Sophiftam refpondentem, & cum hoc
ad inferendum aliquam conclufionem, qux ex
hoc quid infertur per Syllogifmum ex oppofitis,
poteft inferri ciTe falfa.
Ad fecundam d ico, quid licet in Syllogifino
ex oppofitis ponantur duo termini,& non plures:
attamen vno iftorum vtimur, fcilicet in maiori*
pro maiori extremitate, & in minori pro minori
extremitate.
Ad tertiam dico, quod fit in fecunda, & tertia
figura,& non in prima,& ifta confequentia valet,
fecunda, & tertia figura reducuntur ad primam:
igitur fi in fecunda, & tertia figuris fiet Syllogif-
mus ex oppofitis, etiam fiet in prima:quia fecun­
d a ^ tertia figuranon reducuntur ad primam,nifi
per conuerfionem: aut per impoflibile: & quo­
cumque modo fiant prxmiflx,qux prius erant op-
pofitx formaliter, iam non erunt oppofitx for-
m aluer, & quia non participabant vtroque ter­
mino fecundiim eundem ordinem , im m i ordi­
ne conuerfo. Et fic patet quid fit dicendum ad
quxfitum.
Q ^ V JE S T I o
'Utrumpetitioprincipiispeccet contra
Syllogifmum{impliciter?
A u e r r o e s ,& A p h r o d .i» r .ii.£ « » « * .B u r a n a
tertit fertis Lig.e.i j . A l b .d e S a x o n . r r « 0 . J .Leg.c. 1 1 . l o a n .
a M a g . f 4 .huius.
A
I. Rguitur quid fic,quia omnes loci Sophifti-
Argumenta ci peccant contra Syllogifmum, ex eo quid
prv farte af~ immodificati; patet primo Elcnchorurfed Syllo­
prmetiua. gifmus fimpliciter exigit modum, igitur quilibet
Sophifticus peccat contra Syllogifmumjfed peti­
tio ptincipi) eft locus Sophifticus,vt patet eodem
primo Elenchorum, igitur petitio principij pec­
cat contra Syllogifmum fimpliciter.
Secundi,nifi petitio principij peccaret contra
Syllogifmum fimpliciter:tunc determinare de
petitione principij non fpe&aret ad iftum librum;
confequens eft talfum, vt patet per Ariftotelem;
quia de illo quod folum poteft contra Syllogif-
tnum Diale£ticum,vel Demonftratiuum,peninec
determinare ad librum Topicorum,vel ad librum
Pofteriorum.
T ertii,in Syllogifino fimpliciter debet inferri
conclufio alia i prsmiffisjigitur contra Syllogifi*
mum fimpliciter peccat petitio principij. Confe-
quentia tenet,quia in petitione principij infertur
idem per idem : & antecedens probatur per defi­
nitionem Syllogifm i, in qua dicitur, A liud ab his
qua pofitafunt de neceftitate accidit.
Quarto, nulla petitio principij eft argumenta-
tiorfed omnis Syllogifmus eft argumeiitatio;igi-
tur nullus Syllogifmus eft petitio principij. Ma­
Quseftio V I I . 339
ior patet, quia argumentum eft ratio rei dubiafaciem
fidem , & tamen vbi eft petitio principij, non fic
fides de re dubia:& minor patet,quia argumenta­
tio diuiditur in Syllogifmum, Indu&ioncm, En­
thymema,&: Exemplum.
Quinti,contra Syllogifmum Dialc&icum pec­
cat petitio principij,fed omnis Syllogifmus Dia-
le&icus eft Syllogifinus: igitur contra Syllogif­
mum fimpliciter peccat petitio principij, quia
quod fimpliciter dico, fine addito dico , fecundo
Topic.
Oppofitum arguitur,quia petitio principij po­
teft fieri in bono modo, & bona figura, igitur pe­
titio principij non peccat contra Syllogifmum
fimpliciter. Confequentia tenet, quia non fit ar­
gumentatio in debito modo,& figura,nifi fit Syl-
logifmus:& antecedens apparet; quia in Barbara
fit bene petitio principij.
Secundi,quia petitio principij no peccat cdrra
Syllogifmu,nifiea ratione, qua non probat fuam
conclufionem; fed non eft de ratione Syllogifmi
probare fuam conclufionem, igitur non repugnat
rationi Syllogifmi,quin in ipio pofllt e(fe petitio
principij , videlicet, quia ifte eft bonus Syllogif­
mus,Omne B eft A tomne C eft B figitur omne C eft A\
Sc tamen ifte Syllogifmus n6 probat conclufione.
Tertio,quia in Syllogifino circulari eft petitio
principij in primo Syllogifino , vel in fecun­
do, & tamen vterque eft bonus Syllogifmus,
igitur,&c.
Quarti,quia euidens falfitas przmiftaruin non
impedit bonitatem Syllogifmi, igitur nec incon-
gruitas prxmiflarum. Confequehtia tenet, & an­
tecedens apparet in fecundo huius.
In quxftione prim i videbitur, quid eft peririo
V I ,L principij , (ecundi quot modis fiat, & tenio an
peccer contra Syllogifmum.
Quantum ad primum notandum, quod princi­
pium in propofito non eft aliud, quam conclufio
probanda, qux vocatur principium, pro ramo,
quia eft finis intentustmodofiuis vocatur princi­
ibid. O c c a m j .f,
pium,ex eo,quod eft principium in intentione,li­
cet fit vltimum in exeeutione.
Secundi notandum, quod petere principium
accipitur dupliciter. Vno modo communiter,
quando aliquod miniis,vel atque notum, fumitur
ad probandum magis,vel xque notum. Alio mo­
do fumitur proprie petitio principij , quando ali­
quid fumitur ad probationem fui ipfius. Et tunc
defini tur fic, Petere principium eftfitmere conclufio -
nem nonprobatam adfitiipftusprobationem , & fic ac­
cipitur in propofito.Et hoc de primo.
Quantum ad fecundum notandum, quod vno
modo diftinguuntur modi petitionis principij,
quia vt plurimum fit petitio principij in Syllo-
gifmo circulari, tunc igitur conclufio qux fu­
mitur ad probationem fuiipfius, vel erae maior
in primo Syllogifino,& fic eft bonus modus; vel
minor,& fic eft alter.
Et fic patet,quid fi in Syllogifino alicuius figu-
rx fit aliqua prxmifta, qux non pofllt fyllogizari
circularirerrtunc in illa figura non poteft efle pe­
titio principij,quantum ad illam prxmiftam.
Ex ifto (equitur, quid non poteft eile petitio
principij in modo particulari alicuius figura,
quantum ad prxmillam vniuerfalem, quia Illa
poteft fyllogizari vniuerfaliter.
Secundi fequitur,quid in nullo modo negato
alicuius figurx poteft efle petitio principij,quan-
tirnad prxmiftam afKrnuriiiam,quia illa non po­
teft
 340 Super lib. II. Priorum
teft fyllogizari circulariter,fcilicet gratia formae,
vt diCtum fuit.
Verum eft tamen, quod eo modo poteft peti
principium in moda negato,quantum ad praunif-
lam afnrmatiuam,quomodo praemifla aflirmatiua
poteft circnlariter fyllogizari.
f- Secundo notandum,qu6d aliter poflimt diftin-
gui iftim odi, ficutinnuic Ariftoteles in littera,
quia etiam dicitur petere principium,quando co-
clufio probanda fumitur ad fuiipfius probatio-
nemjtunc igitur conclufio fumitur formaliter fta-
tim , & fub eifdem terminis ad probandum feip-
fam, & fic eft primus modus,vt dicendo, Homo eft
rifibilii:igitur homo eft rifibilis.
Alio modo non ftatim,quando conclufio pro­
banda fumitur ad probationem alicuius, per qua
ipfa nata eft probari, vt fi A natum eft probari
per B , tunc fi arguatur Acft-> igitur B eft,tunc eft
petitio principij non ftatim. Et hoc de fecundo.
.
6 Quantum ad tertium notandum, qn6d proprie
1 oquendo, peccare contra aliquem, eft illi efleobli-
J. C*Tt.
gatum in aliquo, & ab illo in quo eft obligatus
deficere,& fic peccare folum inuenitur in haben­
tibus liberum arbitrium >& fic fumendo peccare
non eft ad propofitum.
Alio modo fumitur peccare,ex co quod apparet
eile aliquid,& non eft illud. Et fic petitio princi­
pij diceretur peccare contra Syllogifmum, fi ap­
pareret efie Syllogifmus,& non ellet;quemadmo-
dum dicimus vnum denarium peccare, eo quod
apparet efie bonus denarius,& tamen non eft bo­
nus, & ifto modo fumitur peccare inpropofito.
Tunc ponuntur conclufiones.
7- Prima eft,quod petitio principij,qua fit ftatim
Trima coctu- fi apparear eile Syllogifmus,peccat contra Syllo-
fio.
gifmum. Probatur, quia in Syllogifmo infertur
conclufio aliaa praemiffis ,vr paret perdefinitio-
nem Syllogifini: & tamen in huiufmodi petitio­
ne infertur conclufio eadem cu vna pramiflarum.
Secunda cin­ Secunda conclufio ef\, quod petitio principij
ctuJio. non ftatim obferuans modum , & figuram , non
peccat contra Syllogifmum; quia talis non pefc-
cat, nifi inquantum non probat conclufionem.
Modo ad eile Syllogifmum no requiritur probare
conclufionem : igitur,&c.&iftam conclufionem
probant quatuor rationes poft oppofitum.
Tertia con Tertia conclufio,qudd huiufmodi petitio prin­
e lupo. cipij peccat contra Syllogifmum DialeCticum,vel
Demonftratiuum. Patet,quia de vtroqueiftorum
Syllogifmorum eft probare conclufionem.
Et fic patet quid petitio principij , quot mo­
dis fiat,& qualiter peccat contra Syllogifmum.
.8 Ad rationes. Ad primam dico,quod fic intelli-
A d argumen­ tur , qubd omnes loci Sophiftici peccant contra
ta. Syllogifmum DialeCticum, eo quod immodifica-
t i ; quia-non obferuant modum , & conditionem
Syllogifini DialeCtici, cuius conditio eft,probare
conclufionem.
Ad aliam,quando arguitur,non pertineret,&c.
dico, quod immo , quia petitio principij peccat
communiter contra Syllogifmum DialeCticum,
& Syllogifmum Demonftratiuum,& peccat con­
tra Syllogifmum probatiuum; modo ad iftum li­
brum fpeCtat determinare de illo , quod peccat
communiter contra vtrumque.
Ad tertiam in Syllogifmo,&c Ifta ratio arguit
de petitione ftatim, de qua conceflum|cft, quCd
peccat contra Syllogifmum.
Ad quartam conceditur antecedens,& negatur
confcqucntia,quia argumentum, feu argumenta­
tio non eft fuperius ad Syllogifmum, fed bene eft
fuperius ad Syllogifmum probatiuum.
Ad quintam negatur confequenria , quia ifta,
Contra Syllogifinum Dialetticnmpeccat petitio princi-
pij,includit negationem virtute huius propofitio-
nis. Contra,quia vt expofitum.fuit prius, fequi-
tur, Contra Syllogifinum DialeElicum peccat petiti»
principij ; igitur petitio principij non eft Dialeftictts.
Modd ifta confequenria non valet,/Vm/eprincipij
non eft Syllogifimtu DialcElicw,igitur noneft Syllogif-
mut.Et fic diCtum ad qusfitum.
Q _ y Ai. S T I O V III.
Vtrum ad bonam Indufiioncm oporteat
inducere in omnibujJtngularibia.
Auerroes, & Apbrod./n c.$i.huiut. Burana iW.Rudolphus
lib.x.fue. introdu8 tonis,c.-j%. Tatrar. traft.}.huius,dub.i.
Fonfeca lib.C.inJlit.c.34. Conimbr./» hunc lib. Coinplut.
hic lib. 3.fum.c. 1 .& i.Rodrig.//4. 3.Dialeft.e.f.
I.
A Rguiturquod non:Singularia funt infinita,
vt dicit Porphyrius,fed infinita non poliunt Argumenta
pcrrranfirijigitur non poteft fieri InduCtio in om­ pro parte nc-
gatiua.
nibus fingularibus.
Secundi,vel induceretur in omnibus fub pro­
pria form a, quodlibet enumerando fingulatim,
aut in omnibus fubclaufula communi, vt dicen­
do, & ftc deftngulis, aut in aliquibus fub propria
forma,& in aliquibus fubclaufula communi.Non
primo modo, propter infinitatem fingularium,vt
diCtum eft; nec fecundo modo,quia tunc inducere
non efler aliud,qu^m ponere propofitionem vni-
uerfalemjnec tertio modo,quia omnes fingulares
funt eiufdem rationis, igitur qui ratione debec
induci in aliquibus fub propria forma,eadem ra­
tione in omnibus.
Tertio, in nulla argumentatione DialcCtica
debet committi petitio principij 3 fed inducendo
in aliquibus fingularibus fub propria forma,& in
aliis fub claufula communi, fit petitio :principij;
igitur,&c.Maior patetjquia argumentatio Diale­
ctica femper probat conclufionem, & vbi eft pe­
titio principij, nulla eft probatio. Minor renet,
quia aeque nota eft vniuerfalis,quae debet induci,
ficut claufula communis,per quam inducitur.
Quarto,quia illud fufficit ad bonam induCtio-
nem, quo pofito faluatur definitio InduCtionis,
fed pofito quod fiat InduCtio in aliquibus fingu­
laribus,& non in aliis, no 11 faluatur definitio In-
duiftionis. igitur , &c. Maior nota eft, & minor
probatur,quia InduSUo eftprogrejfw, &c. modo ifta
definitio faluatur,pofito quod non fiat InduCtio,
nifi in duobus fingularibus.
Oppofitum arguitur,quia illud fequitur ad bo­ 2.
nitatem InduCtionis, quod fequitur ad veritatem Ad oppcJUit.
vniuerfalis induChc, fed ad veritatem vniuerfalis
induCtae fequitur veritas cuiufiibeteius fingula-
ris.igitur,&c.
Secundo, quia InduCtio idem eft quod locus a
partibus totius in quantitate ad fiium totum, fed
ifte locus non tenet,nifi in omnibus partibus fuf-
ficienter enumeratis.
Terrio, nifi ad bonam InduCtionem requirere­
tur InduCtio in omnibus fingularibus, fequeretur
quod in bona confequenria antecedens eflet ve­
rum, & confequens falfum, quod eft contra defi­
nitionem confeqnentia» datae. Confequenria pa­
tet quia fi inducatur folum in aliquibus fingula­
ribus
 Quasftio V I I I .
ribus tefpedu alterius'praedicati, poffibilceft
quid illud praedicatum conueniat lingularibus,
in quibus induci tur,& quid non conueniat aliis:
igitur vniuerfalis indu&a , quae eftcOrtfequens,
eft falfa, & tamen antecedens eft verum;
Quarto fequeretur, q uid Indudio non pollet
reduci ad figuram,quia nunquam poteft efic vni"-
uerfalis,per quam reducitur, nifi enumeratis om­
nibus lingularibus.
Q jiinti per Ariftotelem primo Topiiorum,
vbi dicit, quid fi politio fuerit vrfiucrlalis, & fit
initantia in vno diftributo eft problema.
Ad quxftionem ponuntur conclufiones.Prima
eft, quod Indudio non valet ad concludendum
de ncccllitate, nifi inducatur in omnibus lingu­
laribus. Probatur, quia illa confcqucntia non eft
neceflaria, Sc quia poffibilceft antecedens efte
verum, Sc conlequens falfum, fed fic eft in In­
ductione , fi non inducatur in omnibus lingula­
ribus, vt probat tertia ratio poft oppofitum: igi­
tu r, &c.
Secunda eonclufio, quod Indudio non valet
ad concludendum euidenter, fuppofito quid in­
ducatur in omnibus lingularibus, nifi coafluma-
tur propofitio vniuerfalis, mediante quaex lin­
gularibus fit Syllogifmus. V. g. polito quid non
eflent,nifi tres homines,fcilicet Socrates, & Pla­
to, Sc Cicero : tunc fequitur neceflario, Socrates
currit, & Plato currit, Sc Cicero currit; igitur omnis
homo currit, tamen non fequitur euidenter, nifi
addatur ifta vnioerfalis,0 /»n» homo eft Socrates, &
Plato Sc Cicero; qua appofid, eft confcquentia
euidens.
Tertia eonclufio eft, quid ad habendum opi­
nionem probabilem, fidem, vel perftnafioncm,de
conclufione vniuerfali, fufticit inducere in ali­
quibus lingularibus, licet non inducatur in om­
nibus, Sc idei multx indudiones funt bonx,arr
guendo abfoluti abfque h o c, quid in omnibus
nngularibus inducatur. Probatur, quia fortius
poteft mouere Indudio in aliquibus lingulari­
bus ad faciendum probabilitatem, fidem, vel
opinionem de propofitione vniuerfali,quam po­
teft lol um exemplum per vnum lingulare moue­
re , ad faciendum fidem de alio fingulari:fed cer­
tum eft, quid folum exemplum per vnum fingu-
lare.facit opinionem de alio fingularijigitur mul­
to fortius Indudio in aliquibus lingularibus fa­
cit opinionem de vniuerfali.
Secundo,illud fufficit ad bonam Indudionem,
quod fufficit ad hoc, quid vniuerfalis induda fit
probabilis, fed ad probabilitatem vniuerfalis in-
d u d x fufficit Indudio in aliquibus lingularibus,
licet non in omnibus; igitu r, & c. maior pater,
quia finis Argumentationis dialedicx non eft
demonftrare conclufioncm euidenter, fed eft fa­
cere probabilitatem, Sc opinionem de conclu-
fione.
Et minor patet, quia fi fiat Indudio in aliqui­
bus lingularibus, Sc non habetur euidencia,vt ra­
tio,quoniam ita fit in aliis, oportet quid relpon-
dens concedar vniuerfalem indudam , vel quid
Qujtttiomm S c o t i Juper libros Priorumfinis.
Scoti oper. Tom .I.
341
det inftantiam in aliquo lingulati >vel quidalfi-
gnet dilferentiam quare non eft ita de aliis lin­
gularibus , ficut de iftis , vel erit redudus ad
metam inopinabilem.
T e r t ii, quia multa principia naturalia fiunt
nobis euidentia propter fenfum, memoriam, Sc
experientiam , vt ifta, Omnis ignis eft calidus: omne
grasse exiftens furfitm non impeditum naturaliter de-
ftendit deorfitm, & confimilia, quz fada funt eui­
dentia per Indudionem, Sc non in omnibus lin­
gularibus, vt notum eft, igitur fumitur Indudio
in aliquibus lingularibus, Sc non in omnibus.
Et fi quxratur,in quot lingularibus oportet in­
ducere. Relpondetur quod de illis non poteft af-
fignari certus numerus, fed quandoque oportet
inducere in pluribus,quandoque in paucioribus,
fecundim diuerfitatem materix,& fecundum di-
uerfitatem intelledionis intelledus, qui debet
alTentire vniuerfali.
Quarta eonclufio,quid in aliquibus,vt refpe-
d u praedicatorum per accidens, non fufficit in­
ducere in aliquibus lingularibus, fed oportet in­
ducere in omnibus. Patet, 'quia in aliquibus eft
materia talis, quid ad habendum opinionem,vel
probabilitatem de vniuerfali, non fufficit, quid
inducatur in' aliquibus lingularibus, fed oportet
quid inducatur in omnibus.-
Ex prxdidis fequitur, quid intelledus quo-
dammodi magis libere alTentit quibufdam,quim
fenfus faciat, ficut in naturalibus, propter eui-
dentiam quam habet de aliquibus lingularibus
ftatim alTentit,ita eft de omnibus, Sc hoc eft,quia
in illa materia non poteft melius, quiun in ali­
quibus, vt in Mathematicis non fufficeret intel­
ledus.
Ad rationes.Ad primam dico,quod non opor­
tet inducere in omnibus , & fi fit tale prxdica-
tum.quid oportet-inducere in omnibus, tunc in
aliquibus inducere in propria forma, fcilicet ali­
quas lingulares fumendo, & in aliis fubclaufula
communi, dicendo, & fic defingulis.
Ad fecundam dico,quid non omnes funt eiuf-
dem rationis, quia aliquae funt notx per fenfum,
& in talibus debet induci fub propria form a, Sc
in aliis fub claufula communi.
Ad tertiam, Sc ad quartam fimul dicitur, quid
in Indudionenon committitur petitio prindpij,
quia ex quo aliqux lingulares funt n o tx, 8c non
apparet iitftantia in aliis, vt dicitur, quare non
debet ita elle de aliis, concludenda eft vniuer-
ialis.
Ad vltimum dicitur, quid ad habendum opi­
nionem de conclufione fufficit inducere in ali­
quibus lingularibus, fed ad inferendum dene-
ceffitate, oportet inducere in omnibus. Id ei in
aliquibus debet fuppleri, quod Indudio eft pro-
grejfio ab aliquibusJingubtribsu, vel ab omnibusfttf-
ficiemer enumeratis aaconclssfionem vniuerfalem.
Rationes, poft oppofitum probant, quid non
valet Indudio ad concludendum de necellitate,
vel euidenter, nifi inducatur in omnibus fingula-
ribus.Et fiefit didum ad quxlitum felici exitu.
Gc EI VS