yeni başlayanlar için bilimsel makale okuma sanatı

şükela: tümü | bugün soru sor

/ 2»

 öğrenilmesi oldukça kasıcı, sıkıcı, ve fekat bir kere inat edip öğrenilince de, bilim
yoluna baş koymuş insanımızın (artık bir master, bir doktora, bir post doktora
öğrencisi olur bu) o yolda koşması, hatta motosiklete binmesine neden olan sanattır.
(yalnız post-doc olup hala makale okuma sanatını öğrenmeye çalışan bir insan varsa
hemen bu parantez içinden kendisine artislik yapmak, ve bilim alemlerini bırakıp
amsterdam'a taşınarak esrarkeş olmasını önermek isterim şahsen.)

efendim, bilimsel makale, en azından biyolojik bilimler alanında benim

deneyimlediğim kadarıyla, önce göze "çince" ya da "sanskritçe" gibi görünme
özelliğindedir. fakat dikkatli bakılırsa büyük olasılıkla ingilizce olduğu anlaşılacaktır.
yani hemen "aaa bu benim anlamadığım bir dil imiş vay vay" deyip vazgeçmiyoruz.

makalelerin çoğu aynı zamanda, ingilizce olduğunu anlayıp okumaya başladığınız

andan itibaren, uyku hapı, pasiflora, zanax etkisi gösterirler. daha abstract bitmeden,
eğer kağıda basılı halde okuyorsanız çoktan üzerinde uyuya kalmış, salyalar
akıtmaya başlamış, uçan bir bakteri olduğunuzu gördüğünüz bir rüyada, bir virüse
falan aşık olmuşsunuzdur. az sonra bir yeriniz tutularak uyanacaksınız, korkmayın.

makaleler aynı zamanda onlarcasını okusanız da hiçbir şey öğrenmediğiniz,

hiçbirşeyi hatılamadığınız şeklinde hislere kapılmanıza sebep olan büyülü yazıtlardır,
sanabilirsiniz. fakat aslında bir makalenin uyku yaratmasının ve okunduktan 8 dakika
sonra tamamen unutulmasının sebebi, o makaleyi anlamadan okumaktır.

bu da bizi makale okuma sanatının en önemli 2 öğretisine getirir: sabır ve azim. kural
aslında çok basittir:
makalede anlamadığınız her şeyi, her kelimeyi, her kavramı, teker teker sabırla ve
azimle internetten kitaplardan araştırırsınız. gerekirse unutmamak için makalenin
arkasındaki boş sayfalara bu kavramları, şekilleri, bilmediğiniz ingilizce kelimelerin
anlamlarını not alırsanız, her ne kadar ilk 5-10 makaleyi okumak günlerinizi alsa da,
zaman içinde ne kadar hızlandığınızı, ve ne kadar çok şey öğrendiğinizi, üstelik de
makalelerin en azından genel hatlarıyla ne anlattıklarını unutmadığınızı görürsünüz.
wunjo
10.04.2006 07:11

 efendim eger nature ya da science gibi en uzun makale 5 sayfadan fazla olmayacak
diyen baba jurnallardan birisinde degilse okudugunuz makale buyuk ihtimalle 20
 kusur sayfalik bir laf salatasinin arasinda isinize yarayacak bir kac tablo, bir iki figur
ve az miktarda analiz ariyorsunuz demektir.

literature review dedigimiz herkeslere neler neler bilip doktora yeterlilik sinavindan
alninizin akiyla ciktiginizi gostermekten baska ise yaramayan ilk bir kac sayfayi hizla
tarayarak gecin. hepten atlamayin cunku buyuk ihtimalle bir iki satir bir yerinde isbu
okudugunuz makalenin yazilma sebebi budur diyecektir yazar.

eger bir ders icin falan okuyor degilseniz, yani kelime kelime bilmeniz
gerekmeyecekse sonuc bolumune atlayin, bakalim sizin hakkinda malumat edinmeye
calistiginiz konuda yeni bir seyler yapmislar mi. eger sonuc bolumunde makalenin
geri kalaninda ilginizi cekebilecek bir seyler olduguna inaniyorsaniz okumaya dalin.

abstract varken babalar gibi neden sonuc bolumunu okutuyorsun bre durzu diye
dalmayin hemen. abstract makaleyi okutmak icin yazilan bir pakettir, iyi yazilmadigi
zaman makalede ilginizi cekebilecek analizlerin falan olup olmadigini anlatmaz.
elbette, genelde en iyi rehberimiz abstract ama yine de fazla guvenmeye gelmez.

baktiniz ki makale uyku ile isbirligi yapmis ustunuze ustunuze geliyor yilmayin. sonra
gercekten de kafanizi uyusmus boynunuzun ustunde zorla tutar vaziyette makalenin
ustune kapaklanmis sekilde bulursunuz kendinizi.
korkuya yenilmeyin, makale de eninde sonunda yenilmez bir guc degil. eger uykuya
yenik dustugunuzu hissederseniz (ki hissedeceksiniz, kacisi yok) hemen makaleyi
suratiniza suratiniza carpin. eger yeteri kadar uykuluysaniz makalenin saldirdigini
zannedip damarlariniza adrenalin basilacak ve gecenin geri kalaninda uyku sikintisi
yasamayacaksiniz. yok eger o kadar dalmadiysaniz daha merak etmeyin kendi
kendinizi makale ile dovmek de yeteri kadar asagilayici olacaktir.

bilimsel makaleler, unutmayin ki, bilime katkida bulunmak icin yazilmis eserler degil
meslekdaslari etkilemek icin uretilmis yazili masturbasyonlardir. bilimsel katki bir yan
urun olarak ortaya cikar. bilimsel ilerleme bir nevi positive externality den ibarettir
anlayacaginiz. bunu aklinizdan cikarmtazsaniz makalenin yazarina yazdigi her
gereksiz cumle icin galiz kufurler savurmaniz kolaylasir. vicdan azabi cekmeden
giydirebilirsiniz.
pangaean
10.04.2006 07:39

 çok önemli başka bir nokta da şudur: genelde makale okuyan kişi (ya da en azından
ben) makale esnasında daha önceki yayınlara referans veren minik sayıcıkları
ziklememe eğilimindedir.
 örneğin makalede "explained elsewhere" falan diyen ya da şunun gibi olan bir cümle
geçiyordur: we eliminated all vangl2 activity by generating maternal-zygotic trilobite
(mztri) mutants with the use of a germline-replacement strategy(14). "anaa bu ne lan,
maternal mutant, germline-ripleysmınt?? hede hot? neyse dur bi devam edeyim
anlarım belki" demek yerine üşenmeyip o 14 rakamını bir takip ederseniz,
muhtemelen makalede bu deney için kullanılan tekniği öğreneceğiniz güzel bir başka
makaleye ulaşır, daha sonra bu teknik karşınıza çıktığında artık çoktan biliyor
olursunuz.

üşengeçlik bütün kötülüklerin anasıdır. hadi bakim.

edit: ayrıca "başını sonunu atlayın makalenin, orda laf salatası var" diyenler, makale
sanatı okumaya "yeni başlamış" çekirgelere değil, makale okumaya alışmış
kaşarlanmış şahsiyetlere seslenmektedirler. onları dinlemeyin. zaman içinde zaten
kendiliğinizden atlıyor olacaksınız, nereyi atlayıp nereyi atlamamanız gerektiğini
bileceksiniz.

ayrıca makalelerin intro bölümleri her zaman güzel bilgi tazeleme alanlarıdırlar.
atlanmaları yazıktır günahtır (okumaya vaktiniz varsa tabi).
10.04.2006 08:25 ~ 03.01.2007 07:41 wunjo
 makalenin baştan sona okunmaya değer olup olmadığını anlamak için
önce abstract ve sonra conclusion kısmı okunur, sonra şöyle bir gelişigüzel tablolara
grafiklere falan bakılır.. okunmaya değer bulunanların fotokopisi veya çıktısı alınır. bu
aşamada artık bir elinizde keçeli kalem önemli yerlerin altını çizmek ve hatta özetini
çıkarmak gibi işlemlerin yapılmasında fayda vardır. hem daha iyi anlaşılır hem de
üzerinden zaman geçip sıra bunları bir teze veya yayına literatür taraması olarak
koymaya geldiğinde önemli kısımlar daha rahat hatırlanır.
kitty in the city
10.04.2006 09:09

 introduction: eğer konuya hakimseniz bildiğiniz şeyleri tekrar okumaya gerek yok,
sadece son paragrafta "aim"; çalışmayı niye yaptık, biz ne ettik kısmını okumak
yeterlidir. yok eğer bilmiyorsanız, hele ki fen ilimleri, tıp bilimleri makalelerinde abuk
subuk kelimlerin arasında paniğe kapılmaya gerek yok. her şey introductionda yazar.
abstraktın altında bir yerlerde, ya da ilk sayfanın en altındaki abbreviationlara
bakarak "sars" "mars" "hay" "ben" "senin" gibi kısaltmaların anlamlarını bulup
rahatlayabilirsiniz.

materyal metod: şöylecene bir göz gözdirip (yine tıbbi makalelerde) insan mı hayvan
 mı çalışması olduğu ve hızlıca sadece başlıklarına bakılarak elisa'da yapmışlar sonra
bir de pcr yapmışlar kısımlarına bakmak yeterlidir. sonra eğer sizin de aklınızda buna
benzer bir çalışma varsa adamların metodlarını detaylı inceler ilham alırsınız.

results: ya sadece şekillere bakın ya da başlıklara. her başlığın altındaki son

paragrafın son cümlesi genellikle ne olup bittiğini özetler.

discussion: bu makalenin en gereksiz kısmıdır. ilk paragrafda böyle bir sonuca ulaştık
kısmını okumak yeterlidir. bilimsel sonuçların çoğu nereye çekersen oraya gider,
insan kendi yazdığı makaleyi bile 2 ay sonra farklı yorumlayabilir. adamların kişisel
görüşünü okuyup da kafa bulandırmaya hiç gerek yoktur.

her makaleyi ıncık cıncık etmenin anlamı yoktur. temelini anlamak yeterlidir, oturup
da bir kelimeye bir detaya takılırsanız konudan uzaklaşır hiçbirşey anlamayıp
yorulduğunuzla kalırsınız. hızla birçok makale okuyup birçok farklı sonucu görmek
her zaman bir görüşlü bir makaleyi ıncık cıncık etmekden daha iyidir. detay detay
okumak hem zamanınızı öldürür hem de hevesinizi. bu adamlar bunu bulmuş ama bu
adamlar da bunu bulmuş diye görebilmeye başladığınızda eğlenmeye başladınız
demektir.
20.04.2006 18:28 selene
 zorlugu bilimsel alandaki tecrubeyle ters orantili bir sanattir. aslinda sanat degildir de,
neyse. yani demek istedigimiz bir prof ya da olmadi doktorasinin sonlarindaki bir
adam icin bazi ispatlar ve kaliplar hemen anlasilabilir ve direk sonucu alip devam
edilebilir olmaktadir. bu sayede "bu nereden cikti?" "bunu nasil hemen buraya
yazabiliyor?" gibi soru isaretleri minimuma iner. ayrica bu seviyedeki insan okudugu
alandaki mihenk tasi sayilabilecek makaleleri yalamis yutmus oldugundan, soz konus
makaledeki asil anlatilmak istenen yeni kismi kisa surede aciga cikarip o noktada
yogunlasabilir.

ancak sozluk takipcilerinin yas dagilimini goz onune alarak master ve doktoranin
basindaki insanlarin yasadigi zorluklari goz onune alirsak dikkat edilmesi gereken
"makaleyi anlamak" ile "makalenin ne anlattigini anlamak" arasinda daglar kadar fark
oldugudur. makalenin ne anlattigini anlamak icin ispatlara ve kaliplara fazla dikakt
etmeniz gerekmez. sadece varsa matematiksel kisimlarin sonuclarina bakilarak
ilerlenebilir. bir de ustune grafikler iyice dikkatli anlasilmaya calisilirsa ( bu kismin en
fazla konsantrasyon gerektiren bolumu budur ) , bu adamlar "ne yapmis?","nasil
yapmis?", "yaptiklari sey ne kadar zor?" gibi sorulara cevap bulunmak suretiyle
"makalenin ne anlattigini anlamak" asamasi tamamlanabilir.
 makalenin ne anlattigini anladiktan sonra makaleyi anlamaya karar verdiysek, elimize
kagidi kalemi alip onemli formulleri ve ispatlari dikkatle takip ederek, her turlu cumleyi
didik didik ederek, hicbir kismi karakutu kabul etmeyerek soz konusu makaleye
dalmaliyiz. yeterli seviyeye gelene dek gerekiyorsa bunu tekrar etmeliyiz. sonra da
"eureka!... eureka!.." diye bagirarak ortami terk ertmeliyiz.
winters
20.04.2006 18:42

 yüksek lisans eğitiminin ilk döneminde verilen yöntem (metod) derslerinde anlatılan
bir konudur.
20.04.2006 18:46 mortimes
 tıbbi bir makaleyse once abstractini, sonra da results ve en onemlisi conclusion
kismini okuyun. size ne metodlardan degil mi?
20.04.2006 18:50 hirondelle
 (bkz: postmodernism generator)
20.04.2006 18:52 kareem
 (bkz: makale yazarlarinin aslinda demek istedikleri)

 once bu makale eski calismalari mi ozetleyip derliyor, bir deney mi yapip sonucunu
mu aktariyor, bilmemkimin calismasini mi elestirmek icin yazilmis, son yillardaki
degisen trendleri mi anlatiyor, istatistikleri mi onu bir ayirin, hatta gerekirse bunlari
ayri klasorlere koyun, o derece ayridir bunlar ve kullanim alanlari.
senseandsensibility
21.05.2006 20:33 ~ 20:37

 bu işe yeni başlıyorsanız öncelikle büyük bir sabır ile makalenizi sonunda kadar
okumanızı öneririm. eğer konu ile daha önce aşina iseniz büyük bir problemi
halletmiş olacaksınız. belli bir konu hakkında bilgi ve deneyim sahibi olmak öncelikle
zaman isteyen bir iştir. kesinlikle sabırlı ve planlı olmakta fayda var. mesela "ben her
gün bir adet makale okuyacağım" derseniz kendinizi programlamış olursunuz. eğer
internetten makale indiriyorsanız onları klasörleyin. böylece ileride o makaleye geri
dönüş yapmak istediğinizde kolaylıkla bulursunuz.

okumaktan kesinlikle zarar gelmez. bence bir makaleyi baştan sona okumalı. böylece
zamanla konu hakkında yeterli olmayanları ayırabileceksiniz. bir de makalede
anlamadığınız bir konu olursa bunu uygun bir dille hocanıza sorun. böyle şeyler
onların hoşlarına gider ve sizin boş durmadığınızı görürler.
telipinu
21.11.2007 21:37
 eğer elde bir kaç makale var ve süre kısıtlıysa, ilk önce dipnotlara ve kaynakçaya
bakmak akıllıca olacaktır. o bölümleri size en tanıdık gelen makale, en rahat
 okunacak makaledir.

aslında aynı alanda yazılmış makalelerin dipnotları birbirini anımsatır genelde ama bu
yöntemle, biliniz ki, giderek, okumadığınız o kaynaklara bile aşina olmaya
başlayacaksınız. okudukça okudukça, makaleler içinde, bilmem kimin, hangi kitabını
okumuş olursunuz parça parça, haberiniz bile olmaz, o kadar yani.

bunlar dışında alıntısı en az olan makale en özgün ve harikasıdır diyemeyiz tabi ama
bağlantıları ve hikayelemesi muhtemelen daha iyidir, aynı kalemden çıktığı, kes
yapıştır bir yere bağla olmadığı için.
04.03.2008 19:38 huthut
 bilimsel makalelerin kabaca yuzden sekseninin hatali* oldugunu akilda tutmayi
gerektirir. elinize kagit kalem alip olayin detaylarina indiginizde birbirini tutmayan
denklemler, hatali/eksik varsayimlar ve yaklasimlar, verilen denklemlerde eksik alt/ust
simge hatta parantezler(!), verilen denklem ile cizilemeyen grafikler ile karsilasmaniz
kuvvetle olasidir.

bu hatalara, onem derecesine bagli olarak, farkli sekillerde yaklasilinabilir:

cok onemsizse, yani yazinin gelisinden dogrusu cikarilabilecek bir seyse, kimsenin
umrunda olmaz, sizin bulmaniz beklenir.

biraz onemliyse, yani sonuclari sizin yeniden elde etmenizi engelliyorsa, bir tek sizin
umrunuzda olur. oyle bir durumda makaleye neden irtibat bilgisi kondugunu
anlarsiniz.

ciddi derecede onemliyse, yazarlar bir sekilde farkina varir/vardirilir

ve erratum yayinlarlar ayni dergide.

cok onemliyse, sahanedir. size ayni dergide varsa bir yorum *, yoksa bir karsi makale
yazma firsati verir.

ek olarak cok zor bir deney duzenegi kurup, bir dizi ilginc ve guzel sonuclar gosteren
makalelerde deneyin bazi detaylari bilerek yazilmamis olabilir. buradaki godoslarin
amaci rakip arastirmacilara ne kadar basarili olduklarini kanitlarken onlarin ayni
deneyi yapmalarini mumkun mertebe geciktirmek/zorlastirmaktir. bir cesit bilimsel
gosterip de vermeme* durumu.
26.04.2008 20:52 perpetual drunk
 ispatı zor olan matematiksel ifadenin okuyucuya bırakıldığına da alışmak gerekir

ingilizcesi de şuna benzer;

(bkz: the proof is left as an exercise for the reader)
caliptrix
26.04.2008 21:09 ~ 02.04.2011 01:28

 okunmasi, daha dogrusu taranmasi gereken bilimsel makalelerin sayisi 3-4 haneli
rakamlarla ifade edilecek kadar coksa;
abstract dikkatle okunmali.
islemlerin uzerinde durmadan, terimlerin fiziksel olarak ifadeleri dusunulmeli. (ornegin
toplam potansiyel in icinde elastik enerji, elektrik yuku enerjisi vs vs)
yapilan islemlerin matematiginden cok, ne yapilmak istenmis onu anlamaya calismali
son soz de dikkatle okunup "ne okudum ben" hatirlanmali.
nacizane tavsiyelerim bunlar, bi baslarsam eger ise yarayip yaramadigini gorecegim.
cavdar
30.07.2008 19:04
 su sorulara cevap verilmesi elzemdir, hatta mumkunse cevaplar bir sayfaya not
edilmelidir ki makaleye geri donuldugunde hatirlamak kolay olsun.

arastirmanin konusu nedir?

arastirma neyi hedeflemistir?
arastirmada hangi metodoloji kullanilmistir?
arastirmadan cikan sonuc nedir?
arastimadan cikan sonucu kisisel arastirmamizda nasil kullanabiliriz?
yirtik foto
28.12.2008 07:20

 bence önce bir makalenin tümünü okumalıyız. hem o konu hakkında fikir edinmiş
oluruz hem de zamanla kaliteli bir makale ile daha az kaliteli bir makale arasındaki
farkı anlamış oluruz. sadece yüksek lisans veya doktora öğrencileri olarak değil,
çağdaş bir üniversite mezunu olarak makaleleri takip etmekte fayda var diyorum.
mesela veteriner hekim veya doktor olarak güncel olarak makaleleri takip ederek
hastalıklar veya sağlık konusunda bilgilerimizi tazelemiş oluruz. çağımız internet çağı,
zaman hızla değişiyor. bilgiyi elde etmek artık çok kolay. bunu iyi değerlendirmeliyiz.
makale okuma işinde sıkılma olmamalı bence, sabrederek okumalıyız. yabancı dil
açısından faydası da ingilizce makalelerin okunması gramerimizi geliştirir. bu işe yeni
başlayanlar için bunun farkında olmak okuma isteğini körükleyebilir. ne kadar çok
makale alanımız hakkında o kadar çok birikim. birikim demek kendine güven
demektir.
bir de kitap, dergi, gazete zor okuyoruz makale nasıl okuyalım diye düşünüyorum
bazen. eğer bizler aşk-ı memnu dizisinin finaline gösterdiğimiz ilginin onda birini
okumaya gösterseydik... neyse mesaj vermek istemiyorum bu gece. hayırlı geceler.
26.06.2010 23:14 telipinu