Deprem Etkisi Altında BA Yapılar - Z Celep

TÜRKİYE BİNA DEPREM YÖNETMELİĞİ'NİN ESASLARI
DEPREM ETKİSİ ALTINDA BETONARME

BİNALARIN TASARIMI
İnşaat Mühendisleri Odası,

Odası İstanbul Şubesi
28 Nisan 2018
Zekai Celep
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
İnşaat Mühendisliği Bölümü
28.04.2018 1
Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği / Betonarme Yapılar
1. Giriş
2. Yeni yönetmeliğin hazırlanmasında izlenen ana

2
İlkeler
3. Seçilmiş değişiklik konuları

3.1. Kapasite tasarımı
3 2 Dayanım fazlalığı katsayısı
3.2.
3.3. Beton
3.4. Donatı
3.5. Kesit rijitlikleri
3.6. Kiriş
3 7 Kolon
3.7.
3.8. Birleşim bölgeleri
3.9. Perde
3.10. Döşeme
4 Sonuç
4.
28.04.2018 2
1. Giriş
• AFAD, yönetmeliğin gözden geçirilmesi için çeşitli

çalışma grupları kurmuştur.
• M
Mevcutt bölümler
bölü l gözden
ö d geçirilirken,
i ili k yüksek
ük k binaların
bi l
ve sismik yalıtımlı binaların tasarım ve inşa kurallarını
açıklayan yeni bölümlerin de eklenmesi sözkonusu
olmuştur.
Betonarme Yapılar Altkomisyonu üyeleri:
Prof Dr Zekai Celep (FSMVÜ) (Koordinatör)

Prof.Dr.
Prof.Dr. Zekeriya Polat (İstanbul Büyükşehir Belediyesi)

Prof.Dr. Kadir Güler (İstanbul Teknik Üniversitesi)
Prof.Dr. Alper İlki (İstanbul Teknik Üniversitesi)
Doç Dr Kutay Orakçal (Boğaziçi Üniversitesi)
Doç.Dr.
Doç.Dr. Özgür Avşar (Anadolu Üniversitesi)
28.04.2018 3
Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği
1. Genel hükümler 10. Hafif çelik binalar

2 Deprem yer hareketi
2. 11
11. Yığma binalar
3. Değerlendirilme ve 12. Ahşap binalar
tasarımı için genel esaslar 13. Yüksek binalar
4. Dayanıma göre tasarım 14. Yalıtımlı binalar
5. Şekildeğiştirmeye göre 15. Mevcut binaların
değerlendirme ve tasarım değerlendirilme ve
6. Yapısal olmayan bina güçlendirmesi
g ç
elemanları 16. Temel zemini ve
7. Betonarme binalar temeller
8. Önüretimli
Ö betonarme binalar 17. Düzenli betonarme
9. Çelik binalar binalar
28.04.2018 4
CEN (Eupean Committee for Standardization) tarafından

hazırlanan “Yapısal Tasarım Yönetmelikleri”
• EN1990 / Eurocode 0: Yapısal tasarımında ana kurallar

(1 Bölüm)
• EN1991 / Eurocode 1: Yapı yükleri (10 Bölüm)
• EN1992 / Eurocode 2: Betonarme y yapıların tasarımı
(4 Bölüm)
• EN1993 / Eurocode 3: Çelik yapıların tasarımı (20 Bölüm)
• EN1994 / Eurocode 4: Karma yapıların tasarımı (3 Bölüm)
• EN1995 / Eurocode 5: Ahşap yapıların tasarımı (3 Bölüm)
• EN1996 / Eurocode 6: Yığma
ğ yapıların
y tasarımı (4
( Bölüm))
• EN1997 / Eurocode 7: Geoteknik ile ilgili tasarım
(2 Bölüm)
• EN1998 / Eurocode 8: Depreme dayanıklı yapı tasarımı
(8 Bölüm)
• EN1999 / Eurocode 9: Alüminyum
y yapıların
y tasarımı
28.04.2018
(5 Bölüm) 5
2. Güncellemede izlenen ana ilkeler (devam):
• Deprem Yönetmeliği'nin mevcut kurallarına uygulamadaki

inşaat mühendisleri alışmıştır. Bu sebepten, yakın bir
gelecekte de Eurocode'ların benimsenmesi sözkonusu iken,,
g
gerekmediği durumlarda mevcut metnin korunması ve
ancak önemli kabul edilen değişikliklerin yapılması
benimsenmiştir.
• Mevcut yönetmelikte tasarımda ve özellikle uygulamada

gereksiz zorluk oluşturan maddelerin olabildiğince kolay
uygulanabilir duruma getirilmesi,
• Mevcut yönetmelikte eksikliği hissedilen kuralların

eklenmesi,
• Taşıyıcı sistem ve kesit analizi konusunda elde edilen

deneyimlerin ve teorik bilgilerin yönetmeliğe yansıtılması,
•28.04.2018
Çok büyük değişikliklerin yapılması uygulamadaki 6
mühendislere önemli zorluklar çıkarabilir.
• Güncellemede izlenen ana ilkeler (devam):

• Her yönetmelikte olduğu gibi
gibi, burada da bazı kuralların çok
ayrıntılı verilmesi bazı durumlarda çözümsüzlük getirebilir.
• Güncellenen yönetmelik betonarme yapılar yönetmeliği

olmadığı için, bu konuda verilecek ayrıntı kabul edilebilir
düzeyde olmalıdır. Bu durum, TS500’ün
güncellenmemesinden
ü ll i d k
kaynaklanmaktadır.
kl kt d
• Yurdumuzda tasarım konusunda en çok ayrıntıya sahip

olan yasal belge Deprem Yönetmeliği'dir. Bu sebepten,
betonarme yapıların tasarım ve uygulamasına dönük her
y
türlü ayrıntının bu belgeye
g y konulması beklenmektedir. Bu
durum, yurdumuzda genel kuralları içeren bir bina
yönetmeliğinin bulunmamasından kaynaklanmaktadır.
28.04.2018 7
3. Seçilmiş değişiklik konuları
• Deprem Yönetmeliği’nde en çok kullanılan

bölümlerden birisi betonarme yapılar bölümüdür.
bölümüdür
• Yönetmeliğin 1998 metninde oluşturulan bu bölüm,

2007 metninde bazı küçük değişikliklere uğramıştır.
Muhtemelen en az değişiklik içeren bölümlerden
bi i i olmuştur.
birisi l t
28.04.2018 8
3.1. Kapasite Tasarımı
Betonarme elemanlarda, gevrek güç tükenmesi

kapasitesinin yüksek tutularak, tasarımda esas alınan
yüklemenin ötesinde yükleme durumunda sünek güç
tükenmesinin ortaya çıkmasının sağlanması
A B A B
Kapasitesi
apas tes düşük
düşü Kapasitesi yüksek Kapasitesi
apas tes yüksek
yü se Kapasitesi düşük
gevrek halka sünek halka gevrek halka sünek halka
28.04.2018 9
Kapasite Tasarımı:
• Örnek: Kirişlerde tasarıma esas olan kesme kuvvetinin

eğilme momenti kapasitelerinden hesabı
Kuvvetli eğilme donatılı kirişte beton Kuvvetli kesme kuvveti donatılı kirişte
basıncta ezilerek gevrek kesme donatı akmaya erişerek sünek eğilme
kuvveti güç tükenmesi oluşuyor momenti güç tükenmesi
28.04.2018 10
3.2. Dayanım fazlalığı katsayısı
• Akma dayanımının tasarım dayanımına oranla fazlalığını

ifade eden katsayıdır.
• Kesit tasarımında beton ve donatının tasarım dayanımları

kullanılır. Bu durumda, kesitte dayanım fazlalığının en az
1 5 olduğu tahmin edilebilir.
1.5 edilebilir
f cd = f ck / 1.5 f yd = f yk / 1.15 f yk ≈ f su / 1.25
• Genellikle konstrüktif sebeplerden ve minimum donatı

kuralları sebebiyle kesite konulan donatının gözönüne
alınırsa, katsayının daha da büyük olacağı anlaşılır.
28.04.2018 11
Dayanım fazlalığı katsayısı:
• Bir kesitte veya elemanda veya birleşim bölgesinde

Kapasite Tasarımı’nın kullanılmadığı süneklik düzeyinin
sınırlı kabul edildiği durumda gevrek güç tükenmesini
önlemek için,
için gevrek güç tükenmesine sebep olan kesit
etkisinin Dayanım Fazlalığı Katsayısı ile arttırılarak kesit
geometrisinin belirlenmesi ve donatısının hesaplanması
öngörülmüştür.
• Taşıyıcı sistemin sünekliği ile ilgili kabul edilebilecek bu

katsayı, taslakta taşıyıcı sistem türüne bağlı olarak 2.0,
2.5 ve 3.0 olarak verilmiştir.
• Kolon ve kiriş sarılma bölgelerinde sargı donatısının

bulunması betonun sünekliği yanından dayanımı da
artırdığı için kesitin dayanımını da artırır.
28.04.2018 12
s=40mm
40
σs (MPaa)
80 s
20 160 s
240
∞
s=Sargı donatısı aralığı
0 2 4 6 8
‰ εc (b)
(a)
Yanal şekil değiştirmesi
sınırlandırılmış bölge Sargı donatılarının uyguladığı
enine basınç gerilmeleri
(c) Dairesel kolonda enine şekil değiştirmenin sınırlandırılması
Beton Beton σt σt
Dairesel
enine donatı
Dairesel Dairesel
28.04.2018 enine donatı 13
enine donatı
Elemanlarda dayanım fazlalığı katsayısının beklenen

büyüklük sırası, elemanın özelliğine bağlı olarak değişir.
Dkiriş
ki i : Dayanım
fazlalığı katsayısı
Dbirleşim bölgesi : Dayanım

Dkolon : Dayanım Dbirleşim bölgesi > Dkolon>Dkiriş

28.04.2018 14
• Taşıyıcı
şy sistem elemanlarının yüksek
y veya
y sınırlı düzeyde
y
sünek davranışına karşı gelen (eğilme momenti, çekme
kuvveti ve benzeri) azaltılmış iç kuvvetlerin hesabında
Dayanım Fazlalığı Katsayısı kullanılmaz (D = 1).
1)
• Taşıyıcı sistem elemanlarının sünek olmayan davranışına

karşı gelen (betonarme elemanlarda kesme kuvveti, çelik
elemanlarda birleşimlere etkiyen kuvvetler ve benzeri)
azaltılmış iç kuvvetler için Dayanım Fazlalığı Katsayısı
çarpan olarak kullanılır (D > 1).
28.04.2018 15
Dayanım fazlalığı katsayısı
• Üst sınır: Süneklik düzeyi yüksek taşıyıcı sistemlerde D

katsayıları ile büyütülen iç kuvvetler, kapasite tasarımı
ilk i’ i gereği
ilkesi’nin ği olarak
l k tanımlanmış
t l (izin
(i i verilen)
il )
kesitlerdeki akma durumu ile uyumlu iç kuvvetlerden
daha büyük alınmaz. Örnek, kirişlerde kesme kuvveti.
• Rijit
j p perdelerle ç
çevrelenen bodrumların bulunduğuğ
binalarda, bodrum katlarının bulunduğu alt bölümde
(R/I)=2.5 ve D=1.5 alınacaktır. Sünek olmayan davranış
sebebiyle deprem yükünün azaltılması sınırlandırılıyor.
sınırlandırılıyor
28.04.2018 16
Dayanım
y fazlalığı
ğ katsayısı:
y
• Süneklik düzeyi sınırlı kolon, kiriş ve perdelerde, düşey

yükler ve Dayanım Fazlalığığ Katsayısı D ile arttırılarak
hesaplanmış deprem etkilerinin ortak etkisi altında elde
edilen kesme kuvveti Vd , enine donatı hesabında esas
alınır.
• Kirişli ve kirişsiz döşemeli binaların döşemelerindeki

düzlem içi eksenel ve kayma gerilmeleri, elastik diyafram
k b lü il
kabulü ile h
hesaplanır.
l B
Bu bi
binaların
l dö
döşemelerinde
l i d d deprem
etkisi altında oluşan düzlem içi ortalama çekme, basınç
ve kayma gerilmelerine Dayanım Fazlalığı Katsayısı D
uygulanır.
28.04.2018 17
• Bodrumsuz binalarda veya bodrumlu binalarda kritik

perde yüksekliğinin temel üst kotundan başladığı
durumlarda,
• ((a)) Perdeden temele aktarılan eğilme
ğ ((devrilme)) momenti,,
perde taban kesitindeki eğilme momentinin üst bölüme ait
D katsayısı ile çarpımından elde edilir. Ancak bu eğilme
momenti süneklik düzeyi
momenti, dü e i yüksek
üksek perdelerde perde
tabanındaki akma momentinden daha büyük alınmaz (üst
sınır))
• (b) Perdelerin diğer iç kuvvet birleşenleri ve kolon gibi
diğer elemanlardan temele aktarılacak iç kuvvetler,
0.6Düst le çarpılarak büyütülmesi ile elde edilir.
28.04.2018 18
• A2 ve A3 düzensizliklerin bulunduğu kirişli döşemeli

binalarda, döşemelerde, deprem yüklerini döşemeden
perdeye aktaran kirişlerin kesit hesabında kirişlerde
oluşan eksenel basınç ve çekme kuvvetleri Dayanım
Fazlalığı Katsayısı D ile gözönüne alınır.
• Kirişsiz döşemeli binalarda ve deprem yüklerinin

döşemelerden düşey taşıyıcı elemanlara güvenli bir
şekilde aktarıldığının hesapla gösterilmesi gereken kirişli
dö
döşemeli li binalarda,
bi l d döşemeden
dö d perdeye
d k
kuvvetli
tli
doğrultuda aktarılacak deprem kuvveti, Dayanım Fazlalığı
Katsayısı D ile gözönüne alınır.
28.04.2018 19
• Kirişsiz döşemelerde ve kirişsiz plak temellerde

zımbalama kontrolü, sonlu eleman modeli çözümünden
elde edilen ve düşey yüklerle beraber Dayanım Fazlalığı
K t
Katsayısı D il
ile büyütülmüş
bü ütül ü olan
l d
deprem etkileri
tkil i altında
lt d
oluşan düşey doğrultudaki kayma gerilmesi esas alınarak
yapılır.
28.04.2018 20
3.3. Beton:
TS500 de
d bbeton
t sınıfları
fl
Beton sınıfları
Sembol Birim C20/25 C25/30 C30/37 C35/45 C40/50 C50/60
N/mm2 20 25 30 35 40 50
N/mm2 25 39 37 45 50 60
N/mm2 13.3 16.7 20.0 23.3 26.7 33.3
N/mm2 1.5 1.8 2.0 2.2 2.5 2.9
kN/mm2 30.0 31.5 32.8 34.1 35.2 37.3
kN/mm2 31.5 33.1 34.4 35.8 37.0 39.2
%o (<0) 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0 2.0
%o ((<0)) 3.5 3.5 3.5 3.5 3.5 3.5
1.50 1.50 1.50 1.50 1.50 1.50
1.00 1.00 1.00 1.00 1.00 1.00
28.04.2018 0.80 0.80 0.80 0.80 0.80 0.80 21
Beton için çalışma eğrileri ve eşdeğer dikdörtgen blok

kabul katsayıları (EC2):
cu2 η cd
σc
f ck
Ac λx
x Fc α f cd
As Fs ε cu
(b) εc
0 1.35 3.5 (0 0 0 )
εs
σs(MPa)
(MP )
50
C80/95 σc
80 f ck
60 C60/75
α f cd
40 C40/50
İkinci
20 C20/25 derece
parabol
ε cu ε
28.04.2018 (a) 22c
0 1 2 3 3.5 εc 0 2 3.5 (0 0 0 )
Beton
EC2 den eklenmesi önerilen beton kaliteleri:
Beton sınıfları
f
Sembol Birim C55/67 C60/75 C70/85 C80/95
fckk N/mm2 55 60 70 80
fck,cube N/mm2 67 75 85 95
fcd N/mm2 36.2 39.2 44.9 50
fctk kN/mm2 3.0 3.1 3.2 3.4
Ecm kN/mm2 38.2 39.1 40.7 42.2
2
Ecom kN/
kN/mm 40 1
40.1 41 1
41.1 42 7
42.7 42 2
42.2
εc2 %o 2.2 2.3 2.4 2.5
εcu2
c 2 %o 31
3.1 29
2.9 27
2.7 26
2.6
γc 1.52 1.53 1.56 1.60
η 0.975 0.95 0.90 0.85
λ 0.7875 0.775 0.75 0.725
TS EN 206-1
206 1 Beton-Bölüm
B t Bölü 1:
1 Özellik,
Ö llik performans,
f imalat
i l t ve
uygunluk (Nisan 2002) da verilen yukarıdaki betonlar 23
28.04.2018
deprem bölgelerinde kullanılabilir.
3.4. Beton çeliği

Donatı sınıfları
Tip Düz yüzeyli Nervürlü Profilli ª
Sınıf
• TS 708
Akma dayanımı (en az) Re (N/mm )
2
S220
220
S420
420
B420B
420
B420C
420
B500B
500
B500C
500
B500A
500
2
Çekme dayanımı (en az) Rm (N/mm ) 340 500 - - - - 550
Çekme dayanımı/akma dayanımı ≥1,15 ≥1,15
1,20(en az) 1,15 (en az) 1,08 (en az) 1,08 (en az) -
oranı Rm /Re <1,35 <1,35
Deneysel akma
dayanımı/karakteristik akma - 1,30 - 1,30 - 1,30 -
dayanımı oranı Re act/Re nom (max)
Kopma uzaması (en az) A5 (%) 18 10 12 12 12 12 5
Maksimum yükte toplam uzama (en
az) Agt (%) - - 5 7,5 5 7,5 2,5
• TS EN 206’da verilen C25~C80 beton sınıfları

kullanılacaktır. Özel
Ö amaçlarla kullanım için beton
basınç dayanımı 28 günden farklı yaşlarda tayin
edilebilir.
• TS 708’de verilen B420C ve B500C nervürlü donatı
çelikleri kullanılacaktır. TS 708’de verilen koşullara
ç ş ek
olarak, “çekme dayanımı/akma dayanımı” oranının 1.35
değerinden küçük olması ve eşdeğer karbon oranının
%0 55’i geçmemesi koşulu ile S420 beton çeliği de
%0.55’i
kullanılabilir.
28.04.2018 24
Beton çeliği
800
Çekme dayanımı/Akma dayanımı>1.35
Çekme dayanımı
600
Çekme dayanımı
atı
Nervürrlü dona
Akma dayanımı Çekme dayanımı/Akma dayanımı<1.35
400
σ s (MPa))
200
S420
0 4 8 12 16 20
28.04.2018 ε s (%) 25
3 5 Kesit rijitlkleri
3.5.
Kesit etkilerinin ve yatay yerdeğiştirmelerin

hesabındaki taşıyıcı sistem analizinde ve deprem
etkilerinin hesabındaki mod ş şekillerinin ve titreşim
ş
periyotlarının hesabında daha gerçekçi sonuçlar elde
edilmesi için etkin kesit rijitliğinin kullanılması,
Döşemede
ş düzlem Döşemede
ş Perdede Perdede düzlem
dışı etkiler düzlem içi etkiler düzlem içi dışı etkiler
etkiler
(b)
28.04.2018 Döşeme Perde 26

Kirişlerde moment-eğrilik bağıntısı
b εc σc << 0.85f c εc σc < 0.85f c εcu 0.85fc
F's
ε s' F's
x
ε s' F's
xu
ε s' a
A's x Fc Fc Fc
2x/3
φcr 2x/3 φu
φy My
d h Mcr
F'c Mu
As
εs Fs Fs Fs
d'
d εsy εs
Betonun çekme Çekme donatısının Betonun kısalma
(a) A çatlama dayanımına B akmaya erişmesi C kapasitesine erişmesi
erişmesi
M
Mu C
B φ A
Betonun kısalma 0
My Ç tl
Çatlamamış EI
kapasitesine erişmesi
Eğillme rijitliği
Çekme donatısının
akmaya erişmesi
B C
Betonun çekme
A çatlama dayanımına M Çatlamış E I
Mcr erişmesi
1 Eğilme
momenti
φu
0 φ φ Mcr M y Mu
M φu ε cu
EI = μ= φu =
28.04.2018
φ φy xu 27
Kesit rijitlikleri:
• Etkin rijitlik için kabul edilecek azaltma, elemanın türüne

(perde bodrum perdesi,
(perde, perdesi döşeme,
döşeme kiriş kolon
kolon, bağ kirişi)
ve elemanda bulunan etki türüne (eğilme, kesme, düzlem
için, düzlem dışı etkiler) bağlı,
• Örneğin, döşeme ve perdeler düzlemlerine dik eğilme ve

kesme kuvveti yanında, düzlemlerinde eksenel ve kayma
gerilmesi etkisinde bulunabilir. Buna bağlı olarak deprem
etkisi altında yerdeğiştirmelerin sınırı da gözden
geçirildi,
28.04.2018 28
Kesit rijitlkleri:
Betonarme Taşıyıcı Etkin Kesit Rijitliği
Si t
Sistem Elemanı
El Ç
Çarpanı
Perde – Döşeme (Düzlem İçi) Eksenel Kayma
Perde 0.50
0 50 0.50
0 50
Bodrum perdesi 0.80 0.50
Döşeme 0 25
0.25 0 25
0.25
Perde – Döşeme (Düzlem Dışı) Eğilme Kesme
Perde 0.25
0 25 1.00
1 00
Bodrum perdesi 0.50 1.00
Döşeme
ş 0.25 1.00
Çubuk eleman Eğilme Kesme
Bağğ kirişi
ş 0.15 1.00
Çerçeve kirişi 0.35 1.00
Çerçeve kolonu 0.70 1.00
28.04.2018
Perde (eşdeğer çubuk) 0.50 0.50 29
3.6. Kirişler
Kirişin
Ki i i dö
döşemeye mesnetlik
tlik yapabilmesi
bil i için
i i ki
kiriş
i
yüksekliği en az döşeme kalınlığının 3 katı ve 300mm
oması şart koşulur.
• Bu şartı sağlamayan elemanların, çözümlemede

ş
döşeme elemanları ile beraber modellenmesi ve kiriş ş
gibi donatılması öngörülmüştür. Bu tür kirişler kirişsiz
döşemelerdeki kolon şeridinin kalınlaştırılması
şeklinde değerlendirilebilir.
h
hf
Döşeme
h>3hf h h<3hf konstrüktif
Kiriş konstrüktif kuralları geçerli
kuralları geçerli
28.04.2018 30
Maksiumum kesme kuvveti kapasitesi:

12
Maximum kesme kuvveti kapasitesi:
10
[MPa]
(bw d) [M
Vr max /(bw d)=0

d)=0.22
22 fck /1.5
/1 5
8
Vr max /(b
6
Vr max /(bw d)=0.85 fck
25 30 40 50 60 70 80
f ck [MPa]
[MP ]
28.04.2018 31
Kirişin döşemeye mesnetlenmesi
(a) İki
İ kenarından basit ve
B as
ortasından kirişe mesnetli döşeme it m
esn
şeritinde eğilme momentinin et
değişimi
mi
net ğişi
t es de
ne tm ti
es s i h /hf =3 en
i t m Ba om
s m
Ba l me bw=sabit
eği
i n de
r it net
e şe hf es
ş em s it m
Dö Ba
h
B as
it m
esn bw
et
h /hf =1
1
28.04.2018 32
Kirişte etriye:
Geniş
G i ki
kiriş
i genişliğine
i liği bağlı
b ğl olarak
l k etriye
t i k l sayısının
kol
artırılması:
hf
h
( )
(a)
Çatlak
Etriye kolu geniş Etriye kolu uygun
hf
h
Etriye kol
aralığı
28.04.2018 <350mm 33
Kirişte gövde çirozu:
hf hf hhf h
f
h h h h
(a) Mesnet (b) Açıklık (c) Mesnet (d) Açıklık
Yüksekliği
ğ büyük
y kirişte
ş etriyenin
y yyanal şekil
ş
değiştirmeyi sınırlamada etkili olduğu taralı bölge
Gövde ç
çirozu kullanılarak kirişlerin
ş mesnet ve açıklıkta
ç
eğilme sünekliğinin (ve dayanımının) arttırılması
28.04.2018 34
Kirişte gövde çirozu:
hhf Yüksek kirişlerde

h
f
gövde çirozu
,
hf
h h h <600
<600mm
(c) Mesnet (d) Açıklık
<400mm
400mm
Kiriş kesiti ve Kiriş boyuna kesiti ve

gövde ççirozu gövde çirozu
g
Süneklik düzeyi sınırlı kirişlerde, düşey yükler ve Dayanım

Fazlalığı Katsayısı D ile arttırılan deprem etkisi altında
hesaplanan kesme kuvveti Vd, enine donatı hesabında esas
alınacaktır. Ayrıca, kesme kuvvetinin üst sınırına ilişkin
şart, Dayanım Fazlalığı Katsayısı D gözetilerek arttırılan Vd
alınarak kullanılacaktır.
28.04.2018 35
Kolonlar:
Çirozlar
>150mm şaşırtmalı
o
135
Ç p φetriye
Çap>5 y
>6φ
>80mm
N ü lü d
Nervürlü donatı
t
28.04.2018 36
Kolonlar:
Enine donatının kolonun davranışına etkisi
50
a boyuna gerilme ((MPa)
40
30
20
Betonda
10
0
0.01 0.02 0.03 0.04 0.05
Boyuna birim kısalma
28.04.2018 37
Kolonlar:
K l l
Eğilme momenti ve normal kuvvet etkisinde kesit eğilme
sünekliği ve normal kuvvetin etkisi:
nr
d'/h=0.1 n
r
S220 A's
-2.0 Ba
sın As
çg
üç
tük
en Normall kkuvvetin
N ti
me
Basit basınç si artması sünekliği
azaltıyor
-1.0
it Dengeli güç
s ab tükenmesi
=
/n r
mr
=
e/h Basit eğilme
0
0.2 0.4 mr mr
esi
Basit çekme .5 nm
ρ 'm = 0 tüke Normal kuvvetin
ρ m = e güç azalması sünekliği
km
10
1.0 Çe artırıyor
(a) (b)
28.04.2018 38
3.7. Kolonlar (devam)
Eğilme
ğ momenti ve normal kuvvet etkisinde kesit eğilme
ğ
sünekliği ve normal kuvvetin etkisi
0.25
-0.40 F
-1.2
-0.60 -0.35 E -0.30 D J
0.20 G
n=N/(bh fc )=-0.20 C H
-0.80 -0.8
0.15 G
bh fc )
H
B F
N r /(b
M/(bh fc )
0.0 -0.4
0.10
2
-1.00
0.05m
M fy=420MPa E
fc=25MPa
0.50m
N ρ =0.02 D
εcu=0.005 C
J 0.05m
0.05 0.30m 0.0

A B
+0.20
A
0.4
0 0.02 0.04 0.06 0.08 0.10 0.12 0.1 0.2
28.04.2018 39
φh Mr /(bh 2 fc )
Kolonlar:
• Minimum kesit 300mmx300mm
• Deprem etkisinde (G+Q+E)

• Minimum kesit Ac ≥ Ndm / (0.40 fck) (Sünekliği yüksek)
• Minimum kesit Ac ≥ Ndm / (0.40 fck) (Sünekliği sınırlı)
• Süneklik
Sü klik düzeyi
dü i sınırlı
l kkolonlarda,
l l d dü düşey yükler
ükl ve
deprem etkisi altında belirlenen ve Dayanım Fazlalığı
Katsayısı D ile arttırılarak hesaplanan kesme kuvveti Vd,
enine donatı hesabında esas alınacaktır. Ayrıca, kesme
kuvvetinin üst sınırına ilişkin şart, Dayanım Fazlalığı
K t
Katsayısı D gözetilerek
ö til k arttırılan
tt l Vd alınarak
l k
kullanılacaktır.
•28.04.2018
Max kesme kuvvetİ: Vr max= 0.85 sqrt(fck) b h 40
28.04.2018
Kolonlar:
(a)) Kolon dona

atısının orta
bö
ölgede bindirrme eki
lb
Ko
olonda eğilm
me
mo
omenti değişşimi
41
3 8 Bi
3.8. Birleşim
l i böl
bölgesii Vr= 1.6
V 1 6 sqrt(fck)
t(f k) b h
Vr= 1.0 sqrt(fck) b h
Vkol Vkol
(a) (b)
As1 As3
1 25As3 f yk
1.25A Fc +Fs'
1.25 As2 f yk 1.25As1f yk
Fc +Fs' Fc +Fs' 1.25 As4 f yk

As2 As4
Vkol Vkol
1.25 As2 f yk Fc +Fs' ( ≈1.25As3 fyyk )
Birleşim bölgesi
orta yüzeyinde
kesme kuvvetinden
oluşan kayma
gerilmeleri
Vkol Vkol
k l
Fc +Fs' ( ≈1.25As1 fyk ) 1 25 As4 f yk
1.25
28.04.2018 42
3.9. Perdeler:
Kolon ve perdede moment diyagramındaki farklılık: İşaret değiştirmesi ve kritik kesit sayısı
28.04.2018 43
Perdeler: Perde tanımı lw/bw>6

/ 6
bw
l w / bw > 6 Perde
l w / bw < 6 Kolon
bw
lw
lw
hw
hw
28.04.2018 44
Perdeler
• Minimum kesit Ac ≥ Ndm / (0.35 fck) (Sünekliği yüksek)

• Minimum kesit Ac ≥ Ndm / (0.35 fck) (Sünekliği sınırlı)
• Tünel kalıp bina gibi binalarda düşey ve yatay toplam

gövde
ö d donatısı
d t oranlarının
l h
her bi
birii 0.002,
0 002
• Donatının düzeninin basitleştirilmesi ve çiroz ile

bağlamanın en dıştaki donatı esas alınarak yapılması,
• Perdede boşlukların etrafına gerilme yığılmalarının

karşılamak için başlık bölgesine benzer donatı düzeni,
28.04.2018 45
Perdeler:
Eğilme perdesinde ve bodur perdede donatı düzeni
28.04.2018 46
Perdeler :
>0.20 lw >0.20 lw
veya veya
bw1<bw /2 ( )
(a) bw1<bw /2
Hw1 Hw1
Hw
Perdede
eğilme
momenti
Kesit küçülmesinden değişimii
Kesit küçülmesinden
dolayı perde kritik bölgesi dolayı perde kritik bölgesi
Bodrum
perdesinin
Perdeden
Hw devreye
çevre
bw girmesi bw perdesine
sebebiyle
kuvvet ileten
perde
Perde kritik zemin kat
momentinde
bölgesi döşemesi
azalma
Bodrum
Perde kritik çevre
bölgesi perdesi
28.04.2018 47
l lw
w
Perde uç bölgesi Perde gövde bölgesi Perde uç bölgesi
lw
Perdeler: b
w
• Gövde donatılarının uç
b
w
bölgesinde kenetlenmesinin
sağlanması,
ğl b
w
• Gövde
Gö d donatılarının
d tl en d
dışta
t
olanların perde gövdesine
b
w
çirozlarla bağlanması,
ç ğ ,
b
w
Perde uç Perde gövdesi Perde uç

bölgesi bölgesi
>bw
>300mm
bw
28.04.2018 Alan > b w lu 48

lw> 7b w
Perdeler:
Donatı düzenine örnekler:
Perde uç bölgesi Perde gövde bölgesi Perde uç bölgesi
lw
b
w
28.04.2018 49
Perde uç bölgesi
P d l
Perdeler:
Uç bölggesi düşey donatısı

min 8φ
<250mm <250mm
s < 200mm
> 0.001 bwlw

s < bw
min 4φ 14
s
• D
Donatı
t düzeni
dü i a
Uç bölgesi düşeyy donatısı
kliği H cr
Kritik perde yüksek
> 0.002 bwlw
min 4φ 14
s
Kr
500mm < s < 100mm
s < bw /2
Perde uç bölgesi
l w >7bw
Perde uç Perde gövdesi Perde uç
bölgesi bölgesi
bw
a
a < 25φetr lu
lu Kesit a-a
<150mm
lu > 2 bw Kritik perde > 10 adet / m2
lu > 0.2
0 2 lw yüksekliği boyunca özel deprem çirozu
28.04.2018 lu > bw Kritik perde > 4 adet / m2 50

yüksekliği dışında özel deprem çirozu
lu > 0.1lw
Perdenin kolon olarak modellenmesi:
• Enkesit şekli dikdörtgen, I, T, L, U veya C olan perdeler,

plandaki en büyük perde kolu uzunluğunun toplam perde
yüksekliğine oranının 1/2’yi aşmadığı durumlarda,
durumlarda
eşdeğer çubuk sonlu eleman olarak modellenebilirler. Bu
durumda çubuk eleman kat kirişlerinin bağlantısı uygun
şekilde yapılması gerekir.
28.04.2018 51
Perdenin kolon olarak modellenmesi:
Rijit davranış gösteren

bağlantı çubuğu
Perdenin kolon olarak

modellenmesinde
perdenin komşu
kolonlara bağlanması
28.04.2018 52
Perdenin kolon olarak

modellenmesi:
A w / h w<2
Kenarlarda normal
gerilmeler etkili,
gövdede kayma
gerilmeleri etkili
h
w A w / h w<2
Düzlem gerilme
durumu etkili
hw
A w / h w=2
hw
28.04.2018 53
Aw Aw Aw
Perdenin kolon Kiriş Kiriş
elemanlar
olarak
(a Perdeniin iki boyuttlu sonlu
Kolon
Kolon
Perde
modellenmesi: içinde
modellenmes
devam
utlu sonlu e
Kiriş eden Kiriş
Kolon
Kolon
kiriş hw
elemanla m
İki boyu
Kiriş Kiriş
Kolon
Kolon
(a)
e nmesi
a modellen
ak perde
nin kolonla
Rigid
ubuk olara
perde hw
içi kiriş
(b) Perden
Çu
Eğilme
momentiinin
değişimi
28.04.2018 lw / hw < 2 Perde kolon gibi modellenebilir. 54

Perdeler:
• Tasarım momenti ve kesme kuvveti tanımı (EC8 den)
0.5Vperde taban
Tasarım eğilme Tasarım eğilme Tasarım kesme
momenti M Ed momenti MEd kuvveti VEd
Arttırılmış
2Hw /3
Çözümden bulunan kesme kuvveti
moment diyagramı diyagramı
Hw Hw
2
(Perdeli sistem)
Çözümden
bulunan kesme
Çözümden bulunan
kuvveti diyagramı
Hw /3
3
moment diyagramı
Hcr (Perde-çerçeveli sistem) Hcr
Vperde taban
(a) Tasarım eğilme momenti M Ed (b) Tasarım eğilme momenti MEd (c) Tasarım kesme kuvveti VEd
(Perdeli sistem) (Perde-çerçeveli sistem)
• Süneklik düzeyi sınırlı perdelerde tasarım kesme kuvveti

Vd analizinin kesme kuvveti Dayanım Fazlalığı Katsayısı
D ile arttırılarak Ve=D Vd olarak bulunacaktır.
28.04.2018 55
Perdelerde boşluk:
• Perde içinde boşluk planda
perdenin orta 1/3 ölgesinde Döşeme
oluşturulabilir
oluşturulabilir.
• Boşluğun yatay boyutu perde Ba
sın
genişliğinin ve düşey boyutu çç
ub
kat yüksekliğinin %20’sinden uğ
u
büyük olmayacaktır.
• Boşluğun kenarlarına, üstüne
ve altına, etriyelerle sarılı
Ba
Ba
ilave düşey ve yatay donatı
sı
nç
sı n
yerleştirilecek; bu bölgelere
çu
çç
bu
yerleştirilen ilave donatı her
ub
ğu
bir doğrultudaki boşluk
uğ
bölgesine yerleştirilmemiş
u
olan donatının toplam kesit D
Döşeme
alanından az olmayacak ve
etriye aralığı 150 mm’den
daha büyük olmaz.
28.04.2018 56
(b) Perdede boşluk donatısı
Perde bağ kirişlerinde tasarım
Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği /kesme
Betonarme Yapılar
kuvveti R =2 kabulü ile
hesaplanacak ve fck ile orantılı üst
Perde bağ kirişi sınırı olacak.
l k
Perdeler : bw > max (200mm; kat yüksekliği/15)
lw
Kalınlık Döşeme bw
ρ uç
<0.03;
<0 03;
Perde bağ kirişi bölgesi 0.06 (Bindirme bölgesi)
bw > max (250mm; kat yüksekliği/15)

Döşeme
ş
Perde bağ kirişi

bw
Döşeme
bw > max (200mm; kat yüksekliği/20)
bw
28.04.2018 57
Perdede kesme sürtünmesi:
Perdede kesme sürtünmesi
Perde uç donatısı + gövde donatısı + beton kesiti katkısı

Beton katkısı fctk ile orantılı
Maksimum kesme kuvveti fck ile orantılı
28.04.2018 58
Perdeler:
Perde bağ kirişleri Rijit

j
elemanlar
Fs
As Fs
Md Vd Md
α Vd
α As Vd Fc
Fs Fs
etkisi
Deprem e
Perdenin
çerçeve olarak
D
modellenmesi
Bağ
kirişi
Far
k
har lı mes
eke net
ti
(a) Bağ kirişli perdenin (b) Bağ kirişinin eğilmeye (c) Bağ kirişli iki perdenin
eğilmeye zorlanması zorlanması ve donatısı çerçeve olarak modellenmesi
28.04.2018 59
Perde bağ kirişleri:

Boşluklu
B l kl bbağ
ğ ki
kirişli
i li perdelerde
d l d
beklenen akma bölgeleri
Deprem etkisi
Bağ kirişlerinde
elastik ötesi şekil
değiştirmeler
değ şt e e
Perde kritik
bölgesinde
elastik ötesi şekil
değiştirme
28.04.2018 60
Perde bağ kirişleri
A sdd A sd : Çapraz donatı
lb <200mm
.5
de
1
Her iki yüzd
h <200mm
γ <200
<200mm
s Asd
h h s
h
0 .2
∼ ln sh ≤ 100mm (c)
28.04.2018 61
γ
Perde bağ kirişleri: 1.5 l
b
ln
l n / hk ≤ 2
γ l n / hk ≤ 2
1.5 l
b
ln
<200mm
γ <200mm
1.5 l <200mm
b
<200mm
ln
28.04.2018 62
(a) Boşluklu prdede bağ kirişi donatısı örnekleri
3 10 Döşemeler
3.10.
• Kirişsiz döşemelerde ve plak temellerde zımbalama

kontrolü
τ d = ν pd / d ≤ f ctd V ppr ≥ V pd
p
• Zımbalama kuvveti Dayanım Fazlalığı Katsayısı D ile

büyütülmüş olan deprem etkileri altında oluşan düşey
doğrultudaki kayma gerilmesi esas alınacaktır.
• Hesaba
H b esas olanl kesit
k it kkolon
l veya perde
d d/2 yüzünden
ü ü d
mesafede alınacaktır.
• Donatı ile zımbalama dayanımının artırılması durumunda,
durumunda
betonun zımbalama dayanımına katkısı %50 azaltılır.
• Donatılı kullanımında üst sınır:
τ pr = 0.5 f ctd + ρ f yd τ d = ν pd / d ≤ 1.5 f ctd

28.04.2018 63
• Dö
Döşemeler:
l
• Kirişsiz
ş döşemeli
ş binaların döşemelerindeki
ş düzlem içi
ç
eğilme, kesme ve eksenel etkileri, elastik diyafram
kabulü ile gözönüne alınacaktır.
• Bu binaların döşemelerindeki düzlem içi ortalama çekme,

basınç
ç ve kayma
y gerilmelerinin
g karşılanmasında
ş D
Dayanım Fazlalığı Katsayısı kullanılacaktır.
• Döşeme dü
Dö düzlemi
l i iiçinde
i d oluşan
l çekme
k gerilmesi
il i f ctd d
den
büyük olduğu durumda, düzlem içi çekme gerilmesi
değeri,
ğ , döşemenin
ş eğilme
ğ dayanımı
y için
ç gerekli
g olandan
arta kalan donatı ρ f yd sınırını aşmayacaktır.
• Döşeme düzlemi içinde oluşan basınç gerilmesi 0.85 f cd
sınırını aşmayacaktır.kt
• Döşeme düzlemi içindeki yatay kayma gerilmeleri her iki
doğrultuda
ğ vr = 0.65 f ctd + ρf yd sınırını aşmayacaktır.
ş y
28.04.2018 64
Döşemeler :
Döşemede ve radye temelde zımbalama donatısı
As mesnet üst / s mesnet üst

>1/4A
> 1/3As mesnet üst
Kolon şeriti
> 1/2As açıklık As açıklık alt

kl k altlt
28.04.2018 Orta şerit 65
Kirişsiz döşemelerin kolon ve orta şeritlerinde donatı düzeni
Dö
Döşemeler
l :
Döşeme ile kolon ortak

kesitte düzlem içi ve
Atalet düzlem dışı gerilmeler
kuvvetleri
Döşeme ilile perde

Dö d ortak
t k
kesitte düzlem içi ve
düzlem dışı gerilmeler Deprem etkisinin bir
bölümü
perdelerden
(a) bodrum perdelere
geçişini sağlayan
döşeme
Perdede
düzlem içi
gerimeler
Deprem Bodrum kat çevre

yönü perdesinde düzlem
i i gerilmeler
içi il l
28.04.2018 66
Döşemelerden perdeye düzlem içi atalet (deprem)

kuvvetlerinin iletilmesi:
Döşemeden perdeye
iletilen asal gerilmeler
(a)
Döşemede oluşan (b) Döşeme-kenar
atalet kuvvetleri
perde kesitinde
düzlem içi
28.04.2018 gerilmeler 67

kuvvetlerinin iletilmesi
aki donatılar gösterilmiştirr.

Döşemede
çekme
gerilmeleri
Kolon
veya
Döşemeden Kolon Döşemeden
perde
Kolon perdeye veya perdeye
Boşluk
ş
bir doğrultuda
veya iletilen perde il til
iletilen Döşemede
perde kuvvetler gerilmelerin aktarma
asal donatıları
doğrultuları
Sadece b
Döşemede
basınç
gerilmeleri
(a) Döşemeden perdye iletilen (b) Gerilmelerin döşeme (c) Döşemeden iletilen gerilmeleri
kuvvetler içindeki asal doğrultuları karşılama için donatı düzeni (d) Döşeme boşluk donatısı
28.04.2018 68

kuvvetlerinin iletilmesi
(d) (e)
(c) Kirişsiz
ş döşemede
ş
perde
et
vv
Perde kalınlığında
ku
kirişle birleşimi Perde

el
e
en
m
kalınlığından
ek
s
ek
Ç
büyük kirişle
e
ed
birleşimi
em
nç
Döşeme-orta Döşeme-orta
sı
dö
Ba
perde kesitinde
e
perde
d kkesitinde
iti d
d
in
düzlem içi düzlem içi

en
Döşeme-orta
s
gerilmeler gerilmeler
ek
perde kesitinde
e
rd
düzlem içi
Pe
gerilmeler
28.04.2018 69

kuvvetlerinin iletilmesi:
D Vd,
d,i+1 D Vd,
d,i+1 Asa fyd
Aktarma
donatısı μ Asbb fydd
A sa
Bağlantı
donatısı
Asa fyd
A sb
D Vd,i D Vd,i
28.04.2018 70
Döşemede zımbalama:
(a) Döşemede ve plak temelde çiroz ve sehpa (b) Döşemede ve plak temelde raylara kayma
şeklindeki zımbalama donatısı kamaları şeklinde zımbalama donatısı
onatısız
(τpd<fctd /2 olan bölge) evresi
(τpd<fctd /2 olan bölge)
alama donatılı
Zımbalama do
alama çevressi
olan bölge) zımbalama çe
Zımbalama donatılı
<d//4 <d/2
zımbalama çevresi
Zımbalama donatısız
Zımba
zımba
zımbalama çevresi
Kolon
(τpd<fctd /2 olan bölge)
<2d <2d
d/2
(τpd<fctd /2 o
d/2 <d/2
Plan d/2
Döşeme
d/2 <d/2 d/2
d/2
Plan
Kesit
28.04.2018
(c) Zımbalama donatısı olarak çiroz (d) Zımbalama donatısı olarak iki doğrultuda
71
veya sehpa donatısı kullanımı kapalı etiye şeritlerin kullanımı
4 Sonuç
4. S
Depreme Dayanıklı Bina Tasarımı'nda

hangi adım daha önemli?
Yönetmelikler Yerinde uygulama
Tasarım, projenin
hazırlanması
28.04.2018 72
ÖRNEK 1: Etkin kiriş eğilme rijitliği:
• Tek donatılı kirişte moment~eğrilik bağınıtısı
x
x
üst
S220//C20
650
d-x
xalt
6 φ 20
(n-1) As n As
50
250mm ( ) Betona dönüştürülmüş
(b) ş ş ( ) Betona dönüştürülmüş
(c) ş ş
(a) Betonarme kesit çatlamamış eşdeğer kesit çatlamış eşdeğer kesit
28.04.2018
• Tek donatılı kirişte moment~eğrilik bağınıtısı
εc σc εc σc εcu 0.85f c
Fs'
εs' Fs' xüst /3 Fs' x/3
x εs' a
Fc
x x Fc a/2
üst Fc
d d
x
alt Fc'
εs σs /n Fs Fs
x alt /3
εc' σc' Fs εs = fy / Es εs
(a) Çatlama durumu (b) Akma durumu (d) Güç tükenmesi durumu
28.04.2018
• Çift donatılı kirişte moment~eğrilik bağınıtısı
~(n-1)
(n-1) A's ~n A's
x
3 φ 20 x
üst
S220/C20
650
xalt d-x
6 φ 20
(n-1) As nAs
50
250mm (b) B
Betona
t dönüştürülmüş
dö ü tü ül ü ((c)) Betona
B t dönüştürülmüş
dö ü tü ül ü
(a) Betonarme kesit çatlamamış eşdeğer kesit çatlamış eşdeğer kesit
28.04.2018
• Çift donatılı kirişte moment~eğrilik bağınıtısı
εc σc εc σc εcu 0 85f c
0.85f
Fs'
εs' Fs' xüst /3 Fs' x/3
x εs' a
Fc
x x Fc a/2
üst Fc
d d
x
alt Fc'
εs σs /n Fs Fs
x alt /3
εc' σc' Fs εs = fy / Es εs
(a) Çatlama durumu (b) Akma durumu (d) Güç tükenmesi durumu
28.04.2018
Eğilme momenti ~ eğrilik bağıntısı:
M
(kNm)
Mu =254.2
Mu =249.1
M y =242.9 Çift donatılı
M y =239.7 kesit
Tek donatılı
kesit
Mcr =81
81.3
3
Mcr =78.1
φç φy φu φu
0.34 2.52 34.78 3
φ x10 (rad/m) 60.61
0.33 2.45
28.04.2018
ÖRNEK 2: Perdenin kolon olarak modellenmesi:
• Yönetmelik: Enkesit şşekli dikdörtgen,

g I, T, L, U veya
y C
olan perdeler, plandaki en büyük perde kolu
uzunluğunun toplam perde yüksekliğine oranının 1/2’yi
aşmadığı durumlarda, ekseni enkesit ağırlık
merkezinden geçen eşdeğer çubuk sonlu eleman olarak
modellenebilirler.
• Perdenin kolon ve kabuk eleman olarak modellenmesi

konusunda ç çok katlı binanın ç
çözüm sonuçları
ç
karşılaştırılacaktır.
• Perdenin
P d i kolon
k l olarak
l k modellenmesi
d ll i durumunda
d d
serbestlik derecesi düşmekte, kesit etkileri doğrudan
bulunabilmektedir.
• Eğer sönüm rijitlikle orantılı kabul edilirse, gerçekçi

olmayan büyük bir sönüm hesaba girmiş olabilir.
28.04.2018
A B C D
1
Kirişler: 0.30m/0.60m Kolon Kolon
Perdeler: 0.30m/4.00m
Döşeme: 0.15m
6.00m
2
Hareketli yük: 5.0kN/m
2
Kaplama ve duvarlar: 3.0kN/m
Kirişş
Kirişş
Kat yüksekliği: 3.00m
Rijit uçlu kiriş

C25 / S420
Kabuk elemanlar
2
y
4.00m
x
Perde
3
Perde
6.00m
m
Kiriş
Kiriş
Structural layout
4
Structural layout of the buildings Kesit: Kesit:
6.00m 4.00m 6.00m
(a) Kolon eleman modeli (b) Kabuk eleman modeli
28.04.2018
1000
Shear walls modeled by
MN/m)
shell elements
equivalent columns
of the buiildings (M
100
Lateral rrigidity o
10
4 8 12 16 20 24 28 32 36 40
(a) Number of stories
Binanın
28.04.2018 yatay rijitliğinin kat adedi ve çözüm yöntemine bağlı
değişimi
10
building ((s) 6 shell elements Tb1
equivalent columns
4 Tt1
ndamenttal periott of the b
2
Tb2
1
Tt2
Tb3
0.6
Tb4
0.4 Tt3
Fun
Tb5
Tb6
02
0.2
4 8 12 16 20 24 28 32 36 40
(b) Number of stories
Serbest
28.04.2018 titreşim periyodunun, kat adedi ve çözüm yöntemine bağlı
değişimi
uilding Shear walls modeled by

shell elements 4
of the bu
3 4
equivalent columns
Weigth o
Number of stories
2 of the building
8
Lateral load / W
8
1
0
0.04 0.08 0.12
(a) Total drift of the building
g
Statik itme analizinin kat adedi ve çözüm yöntemine bağlı değişimi
28.04.2018
0.8
he buildiing
Shear walls modeled by 12
shell elements 12
0.6 q
equivalent columns 16
ad / Weiigth of th
04
0.4 Number of stories
of the building
16
Latteral loa
0.2
0
0.04 0.08 0.12
(b) Total drift of the building

28.04.2018
06
0.6
uilding Shear walls modeled by
0.5 shell elements
of the bu
equivalent columns 20
0.4
24
Weigth o
0.3 20 Number of stories

Lateral lload / W
off the
th building
b ildi
0.2 24
0.1
L
0
0.04 0.08 0.12
(c)
Total drift of the building

28.04.2018
0.25
28
eigth of the buiilding
0 20
0.20 32
28 Number of stories
0.15 32 of the building
ad / We
0.10
Latteral loa
shell
h ll elements
l t
0.05
equivalent columns
0
0.02 0.04 0.06 0.08 0.10
(d) Total drift of the building
28.04.2018
0.20
eigth of the building Shear walls modeled by
36
0.16 shell elements
equivalent columns
36 40
0.12
40 Number of stories
of the
o e bu
building
d g
oad / We
0.08
ateral lo
0.04
La
0
0.02 0.04 0.06 0.08 0.10
( )
(e) T t l drift
Total d ift off the
th building
b ildi

28.04.2018
ÖRNEK 2: Kirişsiz döşemede zımbalama
Kirişsiz döşeme:
Düşey yük
g=9.25kN/m2 D=2.5 etkisi:
2
q=5.00kN/m
5m
G+Q=958kN
70m 3.75
Q+0.3Q=723kN h
1.4g+1.6q=20.95kN/m2
70m
0.7
t
0.7 b2
0.70m
5m
b1
3.75
3.75m 0.70m 3.75m
28.04.2018 87
1.4G+1.6Q yük etkisi:
1.4G+1.6Q
Kesi Kolon Zımbala Zımbalama kuvveti Kayma gerilmesi
t yüzünden
ü ü d ma (kN) (kN/ 2)
(kN/m
mesafe kenarı 1.4g+1.6q=20.95kN/m2
(m) a=b (m)
1 0.11 0.92 (8.202-0.922)x20.95=1391 1401/(4x092x0.22)=1718
2 0.22 1.14 (8.202-1.142)x20.95=1381 1394/(4x1.14x0.22)=1377
3 0 33
0.33 1 36
1.36 (8 202-1
(8.20 362)x20.95
1.36 )x20 95=1370
1370 1385/(4x1.36x0.22)
1385/(4x1 36x0 22)=1145
1145
4 0.44 1.58 (8.202-1.582)x20.95=1356 1374/(4x1.58x0.22)=976
5 0.55 1.80 (8.202-1.802)x20.95=1341 1362/(4x1.80x0.22)=846
6 0 66
0.66 2 02
2.02 (8 202-2.02
(8.20 2 022)x20.95=1323
)x20 95=1323 1347/(4x2.02x0.22)=744
1347/(4x2 02x0 22)=744
7 0.77 2.24 (8.202-2.242)x20.95=1304 1330/(4x2.24x0.22)=661
8 0.88 2.46 (8.202-2.462)x20.95=1282 1310/(4x2.46x0.22)=592
9 0.99 2.68 (8.202-2.682)x20.95=1258 1290/(4x2.68x0.22)=534
fctd/2=640MPa
28.04.2018 88
88
G+0.3Q+E y
yükü etkisi:
Vt D=3614kN
Deprem etkisi Mv= D(1-0.60)xM
momenti: Mv=2.5x0.40x238.55kNm
Mv =238.55kNm
=238 55kNm
γb=1/(1+0.67b1/b2)
γv =1-γb
h
0.3Vt D
b2
b1
Vt D=6325kN
D 6325kN
28.04.2018 89
G+Q+E yükü etkisi:
G+0.3Q+E
Kes Kolon Zımbalama kuvveti Düşey Momentten Toplam
it yüzünde g+0.3q=10.75kN/m2 yükten kayma kayma
n kayma gerilmesi kayma
mesafe gerilmesi (kN/m2) gerilmesi
(m) (kN/m2) (kN/m2)
2 2
1 0.11 (8.20 -0.92 )x10.75=714 882 934 1816
2 0 22
0.22 (8 202-1.14
(8.20 1 142)x10.75=709
)x10 75=709 707 614 1321
3 0.33 (8.202-1.362)x10.75=703 587 434 1021
2 2
4 0.44 (8.20 -1.58 )x10.75=696 501 323 823
2 2
5 0 55
0.55 (8 20 -1.80
(8.20 1 80 )x10.75=688
) 10 75 688 434 249 683
6 0.66 (8.202-2.022)x10.75=679 382 198 580
7 0.77 (8.202-2.242)x10.75=669 339 161 501
2 2
8 0.88 (8.20 -2.46 )x10.75=658 304 134 438
2 2
9 0.99 (8.20 -2.68 )x10.75=646 274 113 387
fctd/2=640MPa
28.04.2018 90
Zımbalama gerilmeleri ve çevresi:
Zımbalama çevresi
3.75m
0.7 0m
3.75m
Zımbalama gerilmeleri:
28.04.2018 91
3.75m 0.70m 3.75m 91
Zımbalamada kayma gerilmeleri değişimi:

1.6
1.5
Üst sınır=1.5f ctd
1.4
Zımbalama
1.2
donatısı
Kayma gerilmesi / f ctd
bölgesi Zımbalama
10
1.0 donatısı
bölgesi
0.8
1.4g+1.6q
g+0.3q+e
0.6
K
Alt sınır=0.5f
0.4 ctd g+0.3q
0.2 e
1/2 1 2 3 4
28.04.2018 92
Kolon yüzünden mesafe/d
Zımbalama donatısı:
Z b l
Zımbalama d
donatısı
t
φ 8/ 100
3.75m
3 0m
0.70
(a) Döşemede ve plak temelde zımbalama donatısı
3.75m
3.75m 0.70m 3.75m

28.04.2018 93
Döşemeden kolon yük aktarımı:
Asa fyd Asa fyd

(6φ20)
μAsb fyd μ Asb fyd

(6φ20)
Asa fyd Asa fyd
(6φ20)
Vt D=2711kN<2Asafyd+2 μAsa fyd

-3 -3
2711kN<2x1885x365x10+2x1x1885x365x10
2711kN 2752kN
2711kN<2752kN
28.04.2018 94
ÖRNEK 3: Kirişli döşeme mesnetlenme
Kiriş: 0.30m/2.00m
Döşemede mx momenti Döşemede my momenti
28.04.2018 95
Kirişli döşeme:
Kiriş: 0.30m/0.60m
28.04.2018 96
Kirişli döşeme:
Ki i 0
Kiriş 0.30m/0.36m
30 /0 36
28.04.2018 97
Kirişsiz döşeme
Ki i yok
Kiriş k (dö
(döşeme şeriti)
iti)
28.04.2018 98
Kirişte eğilme momenti ve kesme kuvveti değişimi:
28.04.2018 99
Kirişin 4.00m 4.00m

döşemeye
mesnetlik
tlik
yapması: Ec=32GPa Vmy
2
q=5.0kN/m
May
2 may
gkaplama=1.5kN/m mmy
5.00m
m
max
wm mmx
wa
Bütün Ortada b/h kesitinde

mesnetler kiriş mevcut (b=0.30m)
süreksiz
max , may : Döşeme açıklık momenti

mmx , mmy : Döşeme mesnet momenti
May : Kirişte açıklık momenti
28.04.2018 100
Vmy : Kirişte mesnet kesme kuvveti
TS500 ve TS500 (SE) çözümü

sonlu eleman
may =10
=10.07
07 (10
(10.85)
85)
çözümleri:
mmx=16
=16.93
93 (3
(3.55)
55)
max=12.81 (12.50)
Ki i b/h=0.30m/0.36m
Kiriş: b/h 0 30 /0 36
TS500 (SE) çözümü

may=27
27.53
53 (30
(30.05)
05)
max=17
17.88
88 (14
(14.81)
81)
Döşeme: 0.12m
28.04.2018 101
101
Kiriş jijitliğine
bağlı olarak
moment, kesme 40
kuvveti ve
yerdeğiştirmenin
değişimi: 30 May/10
20 Vmy/10
wm max
10 may
wa
0
mmy
-10 Kiriş
genişliği mmx
-20
20 0 30
0.30m
-30
30
28.04.2018
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8
102
2
Kiriş yüksekliği h (m)
Kirişte kesme kuvveti ve eğilme momenti:
Kirişte kesme kuvveti ve mesnet

momenti:
Vmy=92.55kN Vmy=135.33kN
May=148.29kNm May=211.59kNm
SE çözümü: Vmyy=73.16kN
28.04.2018 May=110.96kNm 103
ÖRNEK 4: Dayanım fazlalığı katsayısı
D=Beklenen bina dayanımı / Minimum bina dayanımı

1.56m
0.15m
m
0.55m
0.40m
0.40m 6.80m 0.40m 0.40m 6.80m 0.40m
315.20 214.42
M g+q(kNm)
M1.4g+1.6q (kNm)
160.82
278.12 276.40 189.20
Vg+q(kN)
V1.4g+1.6q(kN)
120.02
Me(kN)
35.30 Ve (kN)
28.04.2018 104
C30/S420, g=35kN/m, q=20.5kN/m

Dengeli donatı oranı: ro=0.0237, Asb=6167mm2
Asmin=741mm2
Açıklık:
1.4g+1.6q, Md=276.40kNm, As=1176mm2
Mesnet:
g+q+e,
+ + Md=334
Md=334.44kNm,
44kN A
As=1502mm2
=1502 2
Donatı düzeni seçimi:
28.04.2018 105
Donatı düzeni:
1.56m
0.15m
m
0.55m
0
φ10/100
0.40m φ10/150
0.40m 6.80m 0.40m
3φ 20 3φ 20
2φ 20
4φ 20
Mesnet eğilme momenti kapasitesi:

A =5d20 Mr=344.05kNm
As=5d20, M =344 05kN
As=4d20, Mr=294.43kNm
Kesme kuvveti tasarımı:

Vd=Vd +1 4(M +M )/l=321.12kN
Vd=Vdy+1.4(Mr+Mr)/ =321 12kN
28.04.2018 106
Enine donatı: d10/100mm

Vr = n Ao fyd d/s = 374.86kN
Vr max = 0.85 bw d sqrt(fck)=925.65kN
Sargı donatısı: s<h/4=175mm, s<8d=160mm, s<150mm
Dayanım fazlalığı:
Mesnet eğilme momenti ve kesme kuvveti kapasiteleri: fc

ve fyk ile
Mr=407.44kNm, Mr=339.73kNm, Vr=431.34kNDayanım
fazlalığı:
ğ 1.22 kat (Moment),
( ), 1.34 kat ((Kesme))
Gözönüne alınmayak
y hususlar: Sargı
g donatısının etkisi,,
Donatının dayanımının karakterisiktik gerilmenin üzerinde
28.04.2018 107
olması
Eğer sistem sünekli düzeyi sınırlı olsaydı:
Çerçeve sistem: D=2.5
Vd=Vg+Vq+D Ve=189.20+2.5x35.30=277.45kN
Betonun katkısı:
Vcr = 0.65 fctd bw d = 219.70kN
Etriye d8/150mm, Vw=n Ao fyd d/s = 158.17kN

0 8 Vcr
0.8 V +V Vw = 333
333.93kN
93kN > Vd
28.04.2018 108
İlgi, dikkat ve sabrınız için
TEŞEKKÜRLER
Zekai Celep
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi
İnşaat Mühendisliği Bölümü
28.04.2018 109

Deprem Etkisi Altında BA Yapılar - Z Celep

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Deprem Etkisi Altında BA Yapılar - Z Celep

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRKİYE BİNA DEPREM YÖNETMELİĞİ'NİN ESASLARI

DEPREM ETKİSİ ALTINDA BETONARME

İnşaat Mühendisleri Odası,

2. Yeni yönetmeliğin hazırlanmasında izlenen ana

3. Seçilmiş değişiklik konuları

• AFAD, yönetmeliğin gözden geçirilmesi için çeşitli

Betonarme Yapılar Altkomisyonu üyeleri:

Prof Dr Zekai Celep (FSMVÜ) (Koordinatör)

Prof.Dr. Zekeriya Polat (İstanbul Büyükşehir Belediyesi)

Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği

1. Genel hükümler 10. Hafif çelik binalar

CEN (Eupean Committee for Standardization) tarafından

• EN1990 / Eurocode 0: Yapısal tasarımında ana kurallar

2. Güncellemede izlenen ana ilkeler (devam):

• Deprem Yönetmeliği'nin mevcut kurallarına uygulamadaki

• Mevcut yönetmelikte tasarımda ve özellikle uygulamada

• Mevcut yönetmelikte eksikliği hissedilen kuralların

• Taşıyıcı sistem ve kesit analizi konusunda elde edilen

• Güncellemede izlenen ana ilkeler (devam):

• Güncellenen yönetmelik betonarme yapılar yönetmeliği

• Yurdumuzda tasarım konusunda en çok ayrıntıya sahip

3. Seçilmiş değişiklik konuları

• Deprem Yönetmeliği’nde en çok kullanılan

• Yönetmeliğin 1998 metninde oluşturulan bu bölüm,

3.1. Kapasite Tasarımı

Betonarme elemanlarda, gevrek güç tükenmesi

• Örnek: Kirişlerde tasarıma esas olan kesme kuvvetinin

3.2. Dayanım fazlalığı katsayısı

• Akma dayanımının tasarım dayanımına oranla fazlalığını

• Kesit tasarımında beton ve donatının tasarım dayanımları

f cd = f ck / 1.5 f yd = f yk / 1.15 f yk ≈ f su / 1.25

• Genellikle konstrüktif sebeplerden ve minimum donatı

Dayanım fazlalığı katsayısı:

• Bir kesitte veya elemanda veya birleşim bölgesinde

• Taşıyıcı sistemin sünekliği ile ilgili kabul edilebilecek bu

• Kolon ve kiriş sarılma bölgelerinde sargı donatısının

Elemanlarda dayanım fazlalığı katsayısının beklenen

Dbirleşim bölgesi : Dayanım

Dkolon : Dayanım Dbirleşim bölgesi > Dkolon>Dkiriş

Dayanım fazlalığı katsayısı:

• Taşıyıcı sistem elemanlarının sünek olmayan davranışına

Dayanım fazlalığı katsayısı

• Üst sınır: Süneklik düzeyi yüksek taşıyıcı sistemlerde D

• Süneklik düzeyi sınırlı kolon, kiriş ve perdelerde, düşey

• Kirişli ve kirişsiz döşemeli binaların döşemelerindeki

Dayanım fazlalığı katsayısı:

• Bodrumsuz binalarda veya bodrumlu binalarda kritik

Dayanım fazlalığı katsayısı:

• A2 ve A3 düzensizliklerin bulunduğu kirişli döşemeli

• Kirişsiz döşemeli binalarda ve deprem yüklerinin

Dayanım fazlalığı katsayısı:

• Kirişsiz döşemelerde ve kirişsiz plak temellerde

Beton için çalışma eğrileri ve eşdeğer dikdörtgen blok

3.4. Beton çeliği

• TS EN 206’da verilen C25~C80 beton sınıfları

Kesit etkilerinin ve yatay yerdeğiştirmelerin

28.04.2018 Döşeme Perde 26

• Etkin rijitlik için kabul edilecek azaltma, elemanın türüne

• Örneğin, döşeme ve perdeler düzlemlerine dik eğilme ve

• Bu şartı sağlamayan elemanların, çözümlemede

Maksiumum kesme kuvveti kapasitesi:

Vr max /(bw d)=0

Kirişin döşemeye mesnetlenmesi

Kirişte gövde çirozu: