Professional Documents
Culture Documents
#MesueseAurela
Ushtrime
Lexoni:
Unë lexoj
ti ti lexon
ai(ajo) ai - ajo lexon
ne Ne lexojmë
ju Ju lexoni
ata(ato) ata lexojnë
#MesueseAurela 1
Prill 2016
KOHËT E FOLJËS USHTRIME
#MesueseAurela
KOHËT E FOLJËS
Në gjuhën shqipe foljet zgjedhohen në tri kohë themelore
#MesueseAurela 2
Prill 2016
KOHËT E FOLJËS USHTRIME
#MesueseAurela
MËNYRA DËFTORE
unë të kem unë të kisha unë të kem pasur unë të kisha pasur
ti të kesh ti të kishe ti të kesh =I= ti të kishe =I=
ai të ketë ai të kishte ai të ketë =I= ai të kishte =I=
ne të kemi ne të kishim ne të kemi =I= ne të kishim =I=
ju të keni ju të kishit ju të keni =I= ju të kishit =I=
ata të kenë ata të kishin ata të kenë =I= ata të kishin =I=
#MesueseAurela 3
Prill 2016
KOHËT E FOLJËS USHTRIME
#MesueseAurela
4. MËNYRA HABITORE
Folja kam
K. e tashme K. e pakryer K.e kryer K. më se e kryer
Folja kam, Folja kam,
habitorja habitorja
koha e tashme, + koha e pakryer, +
folja. folja.
Unë paskam unë paskësha unë paskam pasur unë paskësha
pasur
ti paske ti paskëshe ti paske =I= ti paskëshe ‘’
ai paska ai paskësh ai paska =I= ai paskësh ‘’
ne paskemi ne paskëshim ne paskemi =I= ne paskëshim ‘’
ju paskeni ju paskëshit ju paskeni =I= ju paskëshit ‘’
ata paskan ata paskëshin ata paskan ata paskëshin
=I= ‘’
Folja punoj
#MesueseAurela 4
Prill 2016
KOHËT E FOLJËS USHTRIME
#MesueseAurela
Zgjedho foljen pushoj, në mënyrën dëftore, në të gjitha kohët:
MËNYRA DËFTORE -
K. e tashme K. e pakryer E kryer e thjeshtë K. e kryer
Unë
Ti
Ai
Ne
Ju
Ata
Folja mendoj:
Koha e tashme K. e pakryer E kryer e thjeshtë K. e kryer
Unë
Ti
Ai
Ne
Ju
Ata
#MesueseAurela 5
Prill 2016
KOHËT E FOLJËS USHTRIME
#MesueseAurela
Folja pushoj:
MËNYRA LIDHORE -
K. e tashme K. e pakryer K. e kryer K. më se e kryer
unë - të pushoj unë - të pushoja të kem pushuar të kisha pushuar
Ti
Ai
Ne
Ju
Ata(ato)
Folja mendoj:
Folja këndoj:
Ushtrimi * 3.
Folja pushoj
MËNYRA KUSHTORE -
Folja mendoj
Folja këndoj
Koha e tashme Koha e kryer
Unë Unë
Ti Ti
Ai (ajo) Ai (ajo)
Ne Ne
Ju Ju
Ata (ato) Ata (ato)
Folja pushoj
MËNYRA HABITORE
#MesueseAurela 7
Prill 2016
KOHËT E FOLJËS USHTRIME
#MesueseAurela
MËNYRA DËFTORE
*2
MËNYRA LIDHORE
Koha e tashme Koha e pakryer Koha e kryer K. më se e kryer
#MesueseAurela 8
Prill 2016
KOHËT E FOLJËS USHTRIME
#MesueseAurela
*3. MËNYRA KUSHTORE
Folja ndihmëse jam
KOHA E TASHME KOHA E KRYER
Do të + folja në kohën e pakryer Folja kam në kohën e tashme në kushtore
+ folja që zgjedhohet
Unë do të isha Unë do të kisha qenë
Ti do të ishe Ti do të kishe qenë
Ai do të ishte Ai do të kishte qenë
Ne do të ishim Ne do të kishim qenë
Ju do të ishit Ju do të kishit qenë
Ata do të ishin Ata do të kishin qenë
Unë
ti
ai(ajo)
ne
ju
ata(ato
)
#MesueseAurela 9
Prill 2016
KOHËT E FOLJËS USHTRIME
#MesueseAurela
Ndajfolja
Ndajfolje quhen fjalët e pandryshueshme që plotësojnë para së gjithash foljen, duke treguar
mënyrë, vend, kohë, shak, qëllim, sasi:
Blendi shkruan bukur, qartë dhe saktë.
NDAJFOLJET E MËNYRËS
Ndajfoljet e mënyrës luajnë rolin e grupeve parafjalore rrethanor mënyre:
Vjollca e Dritani silleshin natyrshëm (=në mënyrë të natyrshme) me të gjithë.
- menjëherë, pak nga pak, vazhdimisht, shpesh, papritur, etj. Që tregojnë ecurinë e veprimit:
Dritani u ngrit papritur.
NDAJFOLJET E VENDIT
Ndajfoljet e vendit luajnë rolin e grupeve parafjalorë plotës vendi.
NDAJFOLJET E KOHËS
Ndajfoljet e kohës luajnë rolin e grupeve parafjalore rrethanor kohe.
- njëherë, një herë e një kohë, gjithmonë, kurdo, së shpejti, së lashti, që tregojnë një kohë të
papërcaktuar:
Së shpejti do të organizohet në Tiranë një konferencë për gjuhën shqipe.
NDAJFOLJET E SHKAKUT
Ndajfoljet e shkakut luajnë rolin e një grupi parafjalor rrethanor shkaku.
Ndajfoljet e shkakut janë: përse, pse të cilat përdoren për të pyetur për shkakun e kryerjes
së një veprimi:
Pse (për çfarë arsyeje) nuk punon edhe ti si të tjerët?
Përse (për çfarë qëllimi) më kërkon?
Këtu mund të fshihen edhe fjalët prandaj, andaj, (=për këtë shkak, për këtë arsye, për këtë
qëllim) të cilat funksionojnë edhe si lidhëza.
NDAJFOLJET E SASISË
Ndajfoljet e sasisë luajnë rolin e grupeve emërore rrethanor sasie.
Ndajfoljet kryesore të sasisë janë:
- shumë, pak, tepër, fort, së tepërmi, për së tepërmi, njëherë, dyherë, etj, që tregojnë në
ç`masë realizohet veprimi:
E njoh mirë Butrintin, se e kam vizituar tri herë.
Gjeta një libër shumë të vjetër, të ruajtur shumë mirë.
- fort, tepër, së tepërmi, njëfish, dyfish, trefish, aq, kaq, mjaft, pak, etj. që shprehin
intensitetin ose shkallën e një veprimi a të një cilësie.
Dëgjomë, mua plakun, se di më tepër se ti.
SHKALLËT E NDAJFOLJEVE
Ndajfoljet përdoren në shkallën pohore, krahasore dhe sipërore, kryesisht ndajfoljet e
mënyrës: mirë, bukur, qartë, si edhe disa ndajfolje vendi e kohe: lart, poshtë, afër, larg,
vonë, herët, etj.
Shkalla krahasore dhe shkalla sipërore e ndajfoljeve formohen me po ato fjalë me të cilat
formohen shkalla krahasore e shkalla sipërore e mbiemrave.
Folja
Folje quhen fjalët që tregojnë se subjekti vepron ose pëson diçka ose ndodhet në një gjendje
të caktuar.
Kur themi motra, macja, e kuptojmë se është fjala për njerëz, kafshë dhe sende, po nuk dimë
se çfarë bëjnë ose çfarë ndodh me ta. Por kur themi motra punon, mollët u poqën, macja fle
atëherë prej fjalës punon mësojmë se motra po kryen një veprim (punon), prej fjalës u poqën
mësojmë se mollët pësuan diçka (u poqën), prej fjalës fle mësojmë se macja ndodhet në një
gjendje të caktuar (fle).
Fjalët punon, u poqën, fle janë folje.
Folje jokalimtare janë ato që nuk pranojnë kundrinor: fle, eci, rri, qëndroj, dal etj.:
Agroni ecte i shqetësuar.
Dje fjeta gjithë ditën.
Disa folje përdoren herë si kalimtare, herë si jokalimtare. për të gjetur se cilit grup i përkasin
duhet parë se në ç'kuptim janë përdorur.
Veprore ( laj, fshij, thaj ) janë foljet që tregojnë se subjekti vepron ( laj fytyrën, fshij dhomën,
thaj rrobat )
kurse
joveprore foljet që tregojnë se subjekti pëson, d.m.th. i nënshtrohet veprimit të një tjetri
(lahem nga dikush) ose tregon se subjekti vepron dhe veprimi i tij kthehet po tek ai ( Lahem =
laj vetveten ).
#MesueseAurela 12
Prill 2016
KOHËT E FOLJËS USHTRIME
#MesueseAurela
Mbiemra
Mbiemra quhen fjalët që shënojnë se çfarë lloji është ose çfarë vetie ka emri (qen i zi, qen i
vogël, ushtria shqiptare, qeveria italiane). Mbiemri përshtatet në numër, gjini dhe rasë me
emrin me të cilin lidhet:
- përshtatje në gjini :
mjeku i ri
mjekja e re
- përshtatje në numër :
mjekët e rinj
mjeket e reja
- përshtatje në rasë :
mjeku i ri
i mjekut të ri
mjekun e ri
mjekja e re
e mjekes së re
mjeken e re
#MesueseAurela 13
Prill 2016
KOHËT E FOLJËS USHTRIME
#MesueseAurela
Emri
Emra quhen fjalët që tregojnë qenie të gjalla: djalë, vajzë, dele, dash, Agron, Mira;
Objekte materiale: gur, dru, libër, fletore; por shpesh edhe cilësi: dashuri, liri ose veprime:
pastrim, rregullim.
Disa ema dalin me nyje të përparme: i biri, e bija, i ati, e ëma, i vëllai, e motra etj. Po
kështu, edhe disa emra me origjinë nga mbiemri ose pjesorja e foljeve: i riu, të rinjtë, e reja,
të rejat, e dashura, i pasuri, i varfëri, i pandehuri, të ftohtët, të kënduarit, të folurit, të
ngrënit.
Emra të përveçëm quhen emrat që tregojnë një qenie ose një send të vetëm, të dalluar nga
të gjithë të tjerët: Tiranë, Prishtnë, Krujë, Naim, etj.
Janë të përveçëm:
-Emrat dhe mbiemrat e njerëzve, pseudonimet: Naim Frashëri, Gjergj Kastrioti, Kostandin
Kristoforidhi, Asdreni (pseudonimi i Aleks Stavre Drenova), Migjeni (pseudonimi i Millosh
Gjergj Nikolla)
#MesueseAurela 14
Prill 2016