Professional Documents
Culture Documents
2006
Temat: Materiały na masy formierskie i ich przygotowywanie.
1. Głównym składnikiem masy formierskiej są piaski formierskie o określonych własnościach.
2. Głównym składnikiem piasków formierskich jest kwarc oraz glina, która stanowi naturalne
lepiszcze wiąŜące w masie formierskiej ziarenka kwarcu.
3. Jakość piasków formierskich określają następujące cechy:
a. Plastyczność – charakteryzuje zdolność piasków do zachowywania kształtów
odciśniętych w nim modeli.
b. Spoistość – charakteryzuje w pewnej mierze odporność piasku formierskiego na
wstrząsy i uderzenia formą.
c. Przepuszczalność – to zdolność do przepuszczania gazów zaleŜna od porowatości
masy formierskiej.
d. Odporność na działanie wysokiej temperatury – jest niezbędna w warunkach
działania ciekłego metalu.
e. Trwałość – określa zdolność piasków do zachowania dobrych własności
formierskich po kilkakrotnym ich uŜyciu.
4. Przygotowanie mas formierskich obejmuje następujące czynności:
a. Przeróbkę świeŜych materiałów formierskich.
b. Przeróbkę masy uŜywanej (wybitej ze skrzynek formierskich).
c. Wymieszanie i spulchnienie masy.
01.12.2006
Temat: Formowanie oczyszczanie i wykańczanie odlewów.
Zadanie domowe
Przygotuj się do udzielenia odpowiedzi na ćwiczenia testowe z podręcznika (str. 177).
8.12.2006
Temat: Pojęcie obróbki plastycznej.
1. Obróbka plastyczna to taka, podczas której – w wyniku działania sił zewnętrznych –
następuje zmiana kształtu i własności materiału.
2. RozróŜnia się obróbkę plastyczna:
a. na zimno (gdy wykonywana jest poniŜej temperatury rekrystalizacji),
b. na gorąco (gdy wykonywane są powyŜej tej temperatury).
3. Temperatura obróbki plastycznej na gorąco dla róŜnych metali i stopów wynosi:
a. dla stali 800-1200 °C,
b. dla aluminium 350-450 °C,
c. dla miedzi 900-1050 °C,
d. dla mosiądzu 700-800 °C,
e. dla cyny i cynku ok. 150-170 °C.
4. Podczas obróbki plastycznej na zimno nieodwracalne odkształcenie plastyczne zachodzą
przy obciąŜeniach przekraczających granicę spręŜystości materiału. Materiałowi
odkształconemu na zimno towarzyszy zjawisko umocnienia, które powoduje wzrost
wytrzymałości i twardości oraz zmniejszenie plastyczności odkształconego materiału.
5. Podczas obróbki plastycznej na gorąco nie zachodzi zjawisko umocnienia. Powstaje
jednak struktura włóknista materiału zwiększająca jego wytrzymałość wzdłuŜ włókien.
6. Podstawowe sposoby obróbki plastycznej:
a. kucie,
b. tłoczenie,
c. walcowanie,
d. ciągnienie.
13.12.2006
Temat: Kucie ręczne i maszynowe.
1. Kucie dzieli się na ręczne i maszynowe.
2. proces technologiczny kucia obejmuje:
a. przygotowanie materiału do kucia, tj. cięcie, czyszczenie, nagrzewanie,
b. kucie,
c. wykańczanie odkuwek, tj. ich okrawanie, oczyszczanie, wyŜarzanie i ewentualne
dogniatanie.
3. Do kucia ręcznego materiał nagrzewa się w ogniskach kowalskich lub małych piecach
komorowych. Do miejscowego nagrzewania materiału stosuje się piece oczkowe lub
szczelinowe.
4. Do roboczych narzędzi kowalskich naleŜą: przecinaki, podcinaki, przebijaki, trzpienie,
podsadzki, nadsawki, Ŝłobniki, obsadzaki, foremniki, gładziki, kleszcze, kowadła,
dziurownice.
5. Podstawowymi operacjami kucia ręcznego są: przecinanie, przebijanie, wydłuŜanie,
spęczanie, wyginanie, odsadzanie i zgrzewanie.
6. Podczas kucia maszynowego nacisk na materiał wywiera maszyna, działająca statycznie
lub dynamicznie (prasa, kuźniarka, młot mechaniczny itp.). Kucie na prasach nazywa się
prasowaniem.
7. Kucie maszynowe dzieli się na:
a. swobodne (wykonywane na młotach do kucia swobodnego),
b. matrycowe (wykonywane na młotach do kucia matrycowego).
8. Młot spręŜarkowy jest najczęściej stosowanym młotem do kucia swobodnego. Sposób jego
działania przedstawiony jest w podręczniku na stronie 183.
9. Kucie matrycowe odbywa się na młotach matrycowych (zasada działania str. 183).
10. W kuciu matrycowym rozgrzany materiał umieszcza się w dolnej części matrycy i uderza
górną częścią matrycy zamocowaną do bijaka młota. Rozgrzany materiał wypełni wtedy
wykrój matrycy, dając odkuwkę o kształcie odtworzonym w matrycy. Dla zapewnienia
dokładnego wypełnienia wykroju matrycy jej kształt umoŜliwia wypływanie nadmiaru
materiału. Tworzy on dookoła odkuwki tzw. wypływkę, którą następnie obcina się w
specjalnym okrojniku zamocowanym na prasie.
20.12.2006
Temat: Tłoczenie i cięcie.
1. Tłoczenie jest obróbką plastyczną na zimno lub na gorąco, obejmującą operacje cięcia i
kształtowania blach, a takŜe folii i płyt niemetalowych.
2. Cięciem nazywa się proces tłoczenia, podczas którego następuje całkowite lub częściowe
oddzielenie jednej części materiału od drugiej.
3. Operacje cięcia moŜemy podzielić na: wycinanie, dziurowanie, przycinanie, okrawanie,
odcinanie, nadcinanie, a takŜe rozcinanie i wygładzanie.
4. Operacje wykrawania i dziurowania wykonuje się na prasach za pomocą przyrządu zwanego
wykrojnikiem (moŜe być bez prowadzenia lub z prowadzeniem płytowym bądź
słupowym).
5. Wykrojnik bez prowadzenia jest przeznaczony do mniej dokładnego wykrawania (budowę
wykrojników pokazana na stronie 185).
6. Przy dziurkowaniu blacha z otworami jest wyrobem, a przy wycinaniu jest odwrotnie.
24.01.2007
Temat: Kształtowanie i walcowanie.
26.01.2007
Temat: Sprawdzian wiadomości z odlewnictwa i obróbki
plastycznej.
14.02.2007
Temat: Pojęcia podstawowe z zakresu obróbki cieplnej.
1. Obróbką cieplną nazywa się celowe zabiegi cieplne, w wyniku których zmienia się
własności mechaniczne, fizyczne lub chemiczne metali i stopów w stanie stałym. Zmiany
strukturalne są uzaleŜnione od temperatury, czasu trwania zabiegu oraz działania aktywnego
środowiska.
2. Operacją nazywa się część procesu technologicznego, np hartowanie, odpuszczanie,
wyŜarzanie.
3. Zabiegiem nazywa się część operacji, np. nagrzewanie, wygrzewanie, chłodzenie.
4. Zabiegi w obróbce cieplnej to:
a. grzanie,
b. nagrzewanie,
c. podgrzewanie,
d. dogrzewanie,
e. wygrzewanie,
f. chłodzenie,
g. podchładzanie,
h. dochładzanie,
i. wychładzanie.
5. Istotę obróbki cieplnej stanowią zmiany jej struktury zachodzące podczas zabiegów
cieplnych, np. Ŝelazo moŜe wystąpić w jednej z dwóch odmian alotropowych α i γ
(przemiana alotropowa polega na zmianie układu atomów w siatce krystalograficznej
metalu znajdującego się w stanie stałym).
6. Trzeba pamiętać, Ŝe węgiel rozpuszcza się w stanie stałym w obu odmianach Ŝelaza i tak:
a. ferryt – to roztwór stały węgla w Ŝelazie α,
b. austenit – to roztwór stały węgla w Ŝelazie γ.
15.02.2007
Temat: Hartowanie.
1. Hartowanie polega na nagrzewaniu stali do odpowiedniej temperatury, zaleŜnej od rodzaju
materiału, wygrzaniu jej w tej temperaturze w celu uzyskania jednakowej temperatury w
całej masie materiału i szybkim chłodzeniu.
2. Celem hartowania jest uzyskanie tzw. struktury martenzytu o większej twardości, która
powstanie przy uzyskaniu krytycznej szybkości chłodzenia.
3. ZaleŜnie od sposobu nagrzewania rozróŜnia się hartowanie:
a. z ogrzewaniem na wskroś
• zwykłe,
• stopniowe,
• z przemianą izotermiczną.
b. hartowanie powierzchniowe.
4. W zaleŜności od sposobu nagrzewania rozróŜnia się hartowanie powierzchniowe:
a. płomieniowe
b. indukcyjne,
c. kąpielowe.
5. Urządzenia do hartowania dzieli się na urządzenia do nagrzewania oraz urządzenia do
chłodzenia. Przedmioty w czasie obróbki cieplnej nagrzewa się w specjalnych piecach.
ZaleŜnie od sposobu nagrzewania rozróŜnia się piece gazowe, elektryczne i z kąpielą. Do
chłodzenia uŜywa się wanien hartowniczych.
21.02.2007
Temat: Odpuszczanie.
1. Odpuszczanie umoŜliwia usuniecie napręŜeń wewnętrznych powstałych w przedmiotach
podczas hartowania i polepsza ich własności plastyczne.
2. Odpuszczanie polega na nagrzaniu uprzednio zahartowanego przedmiotu poniŜej
temperatury 723 °C, wygrzaniu w tej temperaturze, a następnie chłodzeniu.
3. ZaleŜnie od temperatury nagrzewania rozróŜnia się odpuszczanie:
a. niskie (usuwa napręŜenia własne materiału z zachowaniem jego duŜej twardości),
b. średnie (zwiększa wytrzymałość i spręŜystość materiału przy dostatecznie duŜej
ciągliwości),
c. wysokie(zwiększa wytrzymałość i spręŜystość materiału z jednoczesnym
zachowaniem jego duŜej twardości i odporności na uderzenia) .
4. Hartowanie oraz następujące po nim wysokie lub średnie odpuszczanie jest nazywane
ulepszaniem cieplnym. Celem stosowania jest uzyskanie optymalnych własności
mechanicznych z zachowaniem moŜliwości jego obróbki skrawaniem.
22.02.2007
Temat: WyŜarzanie.
1. WyŜarzanie jest operacją cieplną polegającą na nagrzaniu materiału do Ŝądanej
temperatury, wygrzaniu w tej temperaturze i następnie powolnym chłodzeniu do
temperatury otoczenia.
2. WyróŜniamy następujące rodzaje wyŜarzań:
a. WyŜarzanie ujednorodniające – stosuje się w celu zmniejszenia miejscowych
niejednorodności składu chemicznego, które powstają w czasie odlewania i
krzepnięcia materiału.
b. WyŜarzanie normalizujące – ma na celu otrzymanie równomiernej budowy
drobnoziarnistej, która nadaje stali lepsze własności mechaniczne.
c. WyŜarzanie zupełne – stosuje się do zupełnego przekrystalizowania stali, nadania
jej drobnoziarnistej struktury o małej twardości i duŜej ciągliwości, usunięcie
napręŜeń własnych oraz często polepszenie obrabialności.
d. WyŜarzanie niezupełne – stosuje się w celu zmniejszenia twardości, usunięcia
napręŜeń własnych i zwiększenia plastyczności stali.
e. WyŜarzanie zmiękczające – ma na celu zmniejszenie twardości stali.
f. WyŜarzanie rekrystalizujące – stosuje się w celu usunięcia zgniotu i przywrócenia
stali początkowej plastyczności.
g. WyŜarzanie odpręŜające – ma na celu zmniejszenie napręŜeń własnych w
materiale, powstałych wskutek zgrubnej obróbki skrawaniem, spawania, obróbki
plastycznej na zimno itp.
28.02.2007
Temat: Obróbka cieplno-chemiczna.
1. Obróbka cieplno-chemiczna stali polega na wzbogaceniu w węgiel lub azot
powierzchniowej warstwy przedmiotu z miękkiej stali. W wyniku tego procesu otrzymuje
się twardą powierzchnię zewnętrzną oraz miękki i ciągliwy rdzeń.
2. Do waŜnych rodzajów obróbki cieplno-chemicznej naleŜą:
a. Nawęglanie – wzbogacenie warstwy powierzchniowej przedmiotu w węgiel
(głębokość 0,5-2 mm) . Stosuje się w budowie maszyn podczas produkcji kół
zębatych, tulei, osi, czopów, wałów korbowych, wałów rozrządu itp.
b. Azotowanie – wzbogacanie warstwy powierzchniowej przedmiotu azotem. Azot w
stanie atomowym jest absorbowany przez stal, tworząc trwałe azotki Ŝelaza, glinu i
innych składników stopowych. Azotowanie jest stosowane do przedmiotów z
niektórych gatunków stali i Ŝeliw. Utworzona warstwa zapewnia polepszenie
następujących właściwości:
• odporność na ścieranie
• wytrzymałość na rozciąganie
• twardość
• właściwości przeciwkorozyjne
W przeciwieństwie do nawęglania przy azotowaniu strefa powierzchniowa utwardza
się bez dodatkowej obróbki cieplnej. Azotowaniu poddaje się stale uprzednio
ulepszone cieplnie.
c. Cyjanowanie – polega na nasyceniu powierzchni przedmiotów stalowych
jednocześnie węglem i azotem. Po zahartowaniu i odpuszczeniu uzyskuje się twardą
i odporną na ścieranie warstwę powierzchniową. Głównymi zaletami cyjanowania
są: skrócenie czasu procesu w stosunku do czasu nawęglania, uzyskanie bardzo
twardych powłok odpornych na ścieranie oraz stosunkowo niska temperatura
procesu. Do waŜnych wad zalicza się: niebezpieczeństwo zatrucia pracowników
parami soli cyjanowych oraz konieczność częstego kontrolowania składu kąpieli.
01.03.2007
Temat: Sprawdzian z obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej.
07.03.2007
Temat: Charakterystyka procesu i rodzaje spawania.
1. Spajanie jest to metoda łączenia materiałów, w wyniku której uzyskuje się połączenie o
fizycznej ciągłości materiałowej. Pojęcie spajania obejmuje spawanie, zgrzewanie,
lutowanie, klejenie i inne.
2. Spawanie polega na łączeniu materiałów przez ich nagrzanie i stopienie w miejscu łączenia
z dodaniem lub bez dodania spoiwa. Metal części łączonych nazywa się metalem
rodzimym. Stopione spoiwo łącznie ze stopionymi brzegami części łączonych, czyli
materiałem rodzimym, tworzy po ostygnięciu spoinę.
3. W zaleŜności od źródła ciepła rozróŜnia się:
a. spawanie elektryczne
• łukowe
• elektronowe
• elektroŜuŜlowe
b. gazowe
c. termitowe
4. Spawanie elektryczne łukowe polega na wytworzeniu między elektrodą spawalniczą a
materiałem spawanym łuku elektrycznego wydzielającego ciepło, pod wpływem którego
topią się brzegi łączonych części i dodawane zwykle spoiwo, oraz na tworzeniu złącza
zwanego spoiną.
5. ZaleŜnie od wzajemnego ustawienia spawanych części rozróŜnia się spoiny:
a. czołowe
b. pachwinowe
c. otworowe
d. grzbietowe.
6. Ze względu na rodzaj elektrody i osłony łuku procesy spawania łukowego dzieli się na:
a. spawanie elektrodą topliwą gołą i łukiem nieosłoniętym
b. spawanie elektrodą topliwą otuloną
c. spawanie łukiem krytym
d. spawanie elektrodą gołą
e. spawanie elektrodą topliwą w osłonie dwutlenku węgla
f. spawanie dwiema elektrodami wolframowymi
g. spawanie elektronowe
h. spawanie ŜuŜlowe
i. spawanie gazowe
j. spawanie termitowe
15.03.2007
Temat: Materiały i urządzenia do spawania łukowego.
29.03.2007
Temat: Technika spawania elektrycznego.
??.??.2007
Temat: Materiały i urzadzenia do spawania gazowego.
??.??.2007
Temat: Technika spawania acetylenowego oraz cięcie
termiczne.
??.??.2007
Temat: Zgrzewanie elektryczne.
??.??.2007
Temat: Lutowanie lutem miękkim i twardym.
??.??.2007
Temat: Lutospawanie i sprawdzanie połączeń lutowanych.
??.??.2007
Temat: Klejenie metali.