Kinikilala si Dioscoro L. Umali bilang ang pamilya sa pamamagitan ng pagtitinda ng bigas sa palengke.
Pambansang Siyentista ng Pilipinas at ama “Naging saksi ang dalawang magkapatid sa pagsisikap ng kanilang
ng pagpapalahi ng halaman (father of plant
breeding), tagapagtaguyod ng pananaliksik
sa agrikultura at tagapagtatag ng mga
institusyong agrikultural sa bansa. Ngunit
ilan ba ang nakakakilala sa kanya ngayon?
Dioscoro L. Umali. Life history
Sa apat na taon kong pananatili sa Unibersidad ng Pilipinas-Los
Baños (UPLB), nakilala ko ang DL Umali bilang isang bulwagan ng
sining, kultura at karunungan. Paano ba naman, doon ko yata
napanood ang pinakamalalaking sampaksaan, dula-dulaan, at
palabas sa unibersidad. Lingid sa aking kaalaman, hindi lang pala
DL Umali Auditorium ang mayroon sa UPLB. “Si DL Umali ang isa sa
mga naging pinakatanyag na dekano ng UP College of Agriculture
(mas kilala ngayon na UPLB), hindi lamang sa kolehiyo kundi pati na
sa labas ng bansa,” ayon kay Propesor Janet Reguindin. Sa
katunayan, ipinangalan sa kanya ang ilang gusali ng mga
siyentipikong institusyon. Halimbawa na rito ang DL Umali
Laboratory Hall ng Southeast Asian Regional Center for Graduate
Study and Research in Agriculture (SEARCA) at DL Umali Hall ng
International Rice Research Institute (IRRI). Sa akdang “Si Dr.
Dioscoro L. Umali (1917-1992)
Naiambag:
at ang Kanyang Ambag sa Sektor ng Agrikultura sa Pilipinas,”
inilatag ni Reguindin ang talambuhay ni DL Umali at kung papaano
nabigyan-linaw ang kasaysayang pinagdaanan ng Kolehiyo ng
Agrikultura at sa kalagayan ng agrikultura sa Pilipinas sa kanyang
panahon. Ulila sa Ama Ayon sa historyador, apat na taon pa lang si
Dioscoro, at dalawang taon naman ang kapatid na si Telesforo
nang mamatay ang kanilang ama na si Cesario sa Barcelona,
Espanya pagkatapos magkasakit habang naglalayag bilang
isang marino. Dahil dito, mag-isang itinaguyod ng kanilang ina
inang si Edilberta kaya hindi nakapagtataka na mulat sila sa
kahirapan,” pahayag ni Reguindin. Hindi naman nabigo ang kanilang
ina, parehong namayagpag ang magkapatid sa kanilang career.
Ayon kay Reguindin, habang kinilala si Telesforo bilang bayani sa
larangan ng pakikibaka at pagpapalaya sa bansa noong ikalawang
digmaan, si Dioscoro naman ay umani ng parangal sa larangan ng
siyensya, agrikultura at rural development. Siyentista at
Lider “Nakilala si DL Umali dahil sa pagpapalahi ng Mussaenda
philippica o Kahoy Dalaga noong huling taon ng Dekada '40,"
pahayag ni Reguindin. “Mula rito, umusbong ang kaniyang pangalan
bilang isang agrikulturista at nakagawa pa ng mga pananaliksik
tungkol sa palay, mais, abaka at iba pang prutas,” dagdag pa niya.
Pero hindi dito nagtatapos ang kanyang ambag. Pinamunuan din ni
DL Umali ang UP College of Agriculture (UPCA) at Departamento ng
Agrikultura at Likas na Yaman. Siya rin ang unang Pilipinong naging
assistant director-general at Kinatawang Pangrehiyon para sa Asya
at Pasipiko ng Food and Agriculture Organization ng United Nations.
Hindi naging madali ang panunungkulan ni DL Umali sa UPCA
pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Ayon sa pag-aaral,
26,000 aklat at pamphlet, 1,400 tesis at higit 500 siyentipikong
dyornal ang naabo dahil sa digmaan. Maliban dito, bumaba ang mga
estudyanteng pumapasok sa kolehiyo at lumaganap ang ideyang
“mas mababa” ang kursong agrikultura kumpara sa ibang kurso.
Kaya noong huling taon ng dekada ’50, inilunsad niya ang 5-YDP, o
5 Year Development Program, isang programang nakatuon sa
pagtatayo ng 13 bagong gusali, pagpapabuti ng kalidad ng pagtuturo
at pagpapatupad ng mga programang pangkalinangan. Ang
programang ito ang naging blueprint sa pagsasarili ng UPCA. “Para
sa mga naging saksi sa kanyang panunungkulan bilang Dekano
ng kolehiyo, lagi at laging iniuugnay sa kaniya ang pag-usbong
ng isang kolehiyo tungo sa pagiging ganap na unibersidad,”
ayon kay Reguindin. Pero hindi nawala ang kritisismo laban sa
pamantasan. Nagkaroon ng panawagan para sa Pilipinisasyon
at binansagan ang Kolehiyo ng Agrikultura na University of
America. Bukod dito, isang ‘boycott’ din ang idinaos upang
hilingin ang pagbibitiw ni DL Umali sa dalawa pa niyang
pwesto. Siya rin kasi ang vice president ng Unibersidad ng
Pilipinas para sa usaping pang-agrikultura at forestry mula
1962 at pangalawang kalihim ng Department of Agriculture
and Natural Resources. Yaman ng Guro Para kay Reguindin,
napakarami nang nagawa ni DL Umali, pinakamahalagang
ambag pa rin na kaniyang maituturing ang paghuhulma ng
kaalamang agrikultural sa kaniyang mga estudyante na
hanggang ngayon ay nananatiling buhay sa kanilang
isipan. Makikita ang kahusayan ni DL Umali sa galing ng mga
agrikulturista na kaniyang naimpluwensiyahan. Kabilang na
rito si Dr. Emil Javier na naging Pangulo ng Unibersidad ng
Pilipinas, si Dr. Ruben Villareal na naging Dekano ng Kolehiyo
ng Agrikultura, si Dr. Fernando Bernardo na naging Dekano at
Pangulo ng ngayo’y Visayas State University at si Dr. Dolores
Ramirez, na katulad ni DL Umali, ay ginawaran ng pagkilala
bilang Pambansang Siyentista.