Professional Documents
Culture Documents
Mahalaga ang pagpaplanong pangwika sa pag- Mahalaga ang pagpaplanong pangwika sa pag-
unlad ng Filipino bilang larangan at Filipino bilang unlad ng Filipino bilang larangan at Filipino bilang
iba’t ibang larangan. iba’t ibang larangan.
Ang wika ay simbolo ng pagkakakilanlan, ng
MODYUL 2
kultura, ng kalayaan. Napakahalaga ng papel na
FILIPINO SA AGHAM, TEKNOLOHIYA,
ginagampanan nito sa pang-araw-araw na buhay ng
INHINYERIYA MATEMATIKA AT IBA PANG
tao. Ito ang susi ng pagkakaisa at tagumpay ng
KAUGNAY NA LARANGAN
isang bayan. Sa mga nakalipas na panahon, wika
ang naging sandata upang pag-isahin ang mga nag-
aalab na puso ng mamamayang Pilipino laban sa 1. Lubos na napakahalaga ng pag-aaral ng agham at
mga mapang-aping dayuhan na gustong angkinin teknolohiya para sa lahat sapagkat ito ang
ang kariktan at kayamanan nitong ating bayan. itinuturing na isa sa mga susi sa pag-unlad ng
bansa.
FILIPINO BILANG WIKANG PAMBANSA
2. Subalit, mapapansin na kadalasang wikang Ingles
Isang baliktanaw sa kasaysayan ng wikang Filipino ang ginagamit bilang wikang panturo sa mga
bago pa man ito tanghalin na opisyal na wika ng larangang ito.
Pilipinas hango sa lathalain ni Dir. Hen. Roberto
Anonuevo. Disyembre 30, 1937 ipinoroklama ang Ramdam ang napakaliit na espasyo ng wikang
wikang Tagalog bilang batayan ng Wikang Filipino sa mga larangang ito kung ihahambing sa
Pambansa. Ito ay ayon sa Saligang Batas ng 1935
naghahari pa ring kolonyal na wika, ang Ingles.
kung saan ang Kongreso ay gagawa ng hakbang sa
pagpapaunlad at pagpapayaman ng wikang
Magkaganoon pa man, patuloy rin ang ginagawang
pambansa batay sa mga umiiral na katutubong
wika. pagtataguyod ng mga makabayang samahan sa
paglinang at pagpapayaman ng Filipino.
FILIPINO BILANG WIKA NG BAYAN AT
PANANALIKSIK Subalit, tulad ng inaasahan, tutol dito ang ilang
siyentipiko sapagkat makapipigil daw ito sa
Minsan ay binanggit ni Manuel L. Quezon sa pagiging globally competetive ng mga estudyante
Pagdiriwang ng Buwan ng Wika ang mga katagang, dahil Ingles ang lingua franca o medium of
“Hindi ko nais ang Kastila o Ingles ang maging wika communication sa mundo.
ng pamahalaan. Kailangang magkaroon ng sariling
wika ang Pilipinas, isang wika na nakabatay sa isa INTELEKTWALISASYON NG WIKANG FILIPINO SA
sa mga katutubong wika.” LARANGANG SIYENTIPIKO-TEKNIKAL
FILIPINO BILANG LARANGAN AT FILIPINO SA Malaking bilang ng mga mag-aaral ang nakararanas
IBA'T IBANG LARANGAN ng kahirapan sa pag-aaral sa larangan ng agham at
teknolohiya.
Ang wika ay uunlad kung ito ay ginagamit bilang
kasangkapan ng kultura at mas lalo pang Napakarami ng terminolohiya na ginagamit dito na
napalalawak kung ginagamit ito sa pagpapahayag mahirap maunawaan kung hindi mabibigyan nang
ng mga pagbabago o pag-unlad ng kabihasnan, maayos na pagpapaliwanag.
partikular sa mga paksang may kinalaman sa agham
at teknolohiya, sa mga makabagong
Fili 102 Filipino sa Iba't Ibang Disipilina
LECTURE/PPT-BASED / Maylyn Cantos TRANS BY: TIMMY L. ACLAN | BSN 3103
Na isinulat ni Dr. Jose Sytangco, isang • Ang salitang siyensiya o science ay mula sa
manggagamot mula sa UST at ang “English- salitang Latin na scientia na nangangahulugan
Pilipino Vocabulary for Chemistry” na ng karunungan.
nilikha ng mag-asawang Bienvenido • Ito ay higit na kilala ng mga Pilipino sa tawag
Miranda at Salome Miranda, kapwa na agham.
propesor sa kemistri sa Unibersidad ng • Ito ay tumutukoy sistematikong pag-aaral
Pilipinas. gamit ang sistematikong pamamaraan upang
subukin ang katotohanan sa likod ng mga haka-
haka.
• Nabanggit nina San Juan et al., (2019) (ayon kay • Ang layunin nito ay maparami at mapalawak
Gonzales, 2005), ang intelektwalisasyon ay ang ang datos upang maka pagbuo ng teorya.
“pagpaksa ng mga ideya sa pinakamataas na lebel
sa akademya”. BIYOLOHIYA
Nakatuon sa pag-aaral ng buhay at mga nabubuhay
• Ito ay maaari lamang matamo sa pamamagitan ng na organismo kabilang ang kanilang estruktura,
paggamit dito hindi lamang bilang wika sa pang- mga tungkulin, paglago, ebolusyon, distribusyon at
araw-araw o ordinaryong komunikasyon kung hindi taksonomiya.
maging sa matatalinong diskurso sa paaralan.
KEMISTRI
• Dalawang proseso sa pagtatamo ng Nakatuon sa komposisyon ng mga substance,
intelektwalisasyon ng wika akademya, “linggwistiko properties at mga reaksyon at interaksyon sa
at ekstra-linggwistiko.” enerhiya at sa sarili ng mga ito.
napagmamasdan sa kalangitan (na nasa labas ng ginagamit sa isa o mahigit pang akda at posible ring
atmospera), pati ang mga kaugnay na mga proseso ang mga salitang ito ay magkaroon ng
at kababalaghan. magkapareho o magkaibang kahulugan.
8. Muntilipay (platelet) - mga selula o sihay na may Basahin at unawain ang abstrak ng isang
mahalagang papel sa pagpagaling ng mga sugat na pananaliksik. Tukuyin ang layunin ng isinagawang
dumadaan sa daluyan ng dugo. pag-aaral batay sa abstrak.
9. Kaphay (plasma) - isang bahagi ng dugo na ang Karanasan ng Isang Batang Ina: Isang Pananaliksik
pangunahing trabaho ay ang transportasyon ng
mga ensyma, nutrisyon, at hormona. • Ang pananaliksik na ito ay nauukol sa mga
karanasang pinadadaanan ng isang batang ina.
10. Iti, daragis, balaod (tuberculosis) - impeksyon sa Gumamit ang mananaliksik ng quantitative method
baga na nagmumula sa isang uri ng ishay o bacteria, at random convinient sampling kung saan base sa
ang Myobacterium tuberculosis. “convinience” ang ginawang pagpili ng mga
respondante. Tatlumpu’t lima (35) na mga batang
11. Sukduldiin, altapresyon (hypertension) - isang ina na may edad na 12 hanggang 18 ang
medikal na kondisyon kung saan ang presyon ng respondante ng pag-aaral. Ang pananaliksik ay
dugo sa mga malaking ugat ay labis na mataas. naglalayong matukoy ang edad kung saan
maraming batang ina ang nabubuntis. Nilalayon din
12. Mangansumpong (arthritis) - ang pamamaga sa ng pananaliksik na malaman at mabatid ang mga
mga kasu-kasuan na nagiging sanhi ng kawalan ng pinagdadaanan ng mga batang ina sa aspetong
kakayahang maiunat o maibaluktot at paninigas ng emosyonal, mental, ispiritwal, pinansyal, relasyonal
bahaging ito. at sosyal. Ninanais din na ilahad ng pag-aaral kung
anong mga edad may pinakamaraming nabubuntis
13. Piyo (gout) - isang uri ng mangansumpong o na kabataan. Sa ganitong aspeto ay
rayuma na dulot ng abnormal na metabolismo ng makapagbabalangkas ang mga mananaliksik ng
uric acid. mgarekomendasyon para matulungan ang mga
kabataang maagang nagiging isang ina.
14. Balinguyngoy (nosebleed) - pagdurugo ng ilong.
• Nabatid din ng pag-aaral na batay sa emosyonal
REBYU SA MGA BATAYANG KAALAMAN SA na salik, ay ang pag-aalala nila sa kanilang mga
PANANALIKSIK anak kapag ito ay may sakit. Nasasaktan sila at
nakakaramdam ng pagkataranta kapag nakikitang
Sinasabing ang gawaing pananaliksik ay isinilang ng umiiyak ang anak at nasisigawan nila ang kanilang
magsimulang magtanong ang mga sinaunang tao mga anak kapag sila ay nagagalit samantalang sa
hinggil sa mga bagay bagay na pilit din nilang mental na salik naman ay ang pangamba, agam
hinahanapan ng mga kasagutan. Ngunit sinasabi na agam at pagdududa kung kaya ba nila maging isang
ang gawaing pananaliksik ay nagsimula pa kay ina. Sa ispiritwal na salik ay ang hindi nila
Galileo Galilie noong 1500.
Fili 102 Filipino sa Iba't Ibang Disipilina
LECTURE/PPT-BASED / Maylyn Cantos TRANS BY: TIMMY L. ACLAN | BSN 3103
nararanasan ang magsimba isang beses sa isang 2. Kontrolado. Lahat ng baryabol na sinusuri ay
linggo. kailangang maging konstant. Hindi dapat baguhin,
anomang pagbabagong nagaganap sa asignatura o
• Sa pinansyal na salik naman ay ng kakulangan sa pinag-aaralan ay maiuugnay sa eksperimental na
mga pangangailangan na humahantong sa baryabol na kailangang-kailangan sa mga
pangungutang sa kapitbahay at sa sosyal na salik ay eksperimental na pananaliksik.
ang hindi na nila nararanasan ang makisali sa mga 3. Empirikal. Kailangang maging katanggap-tanggap
proyektong panlipunan at makadalo sa mga party o ang mga pamamaraan ginagamit sa pananaliksik,
kasayahan. Inirekomenda ng mananaliksik na maging ang mga datos na nakalap.
kailangan ng mga magulang na ang malawak na
pang-unawa sa mga nararanasan ng batang ina. PAGPILI NG BATIS NG IMPORMASYON
Dagdag pa dito, inirekomenda rin nila na sa mga
kabataan na kailangan muna nilang makinig sa mga 1. Tiyakin na ang sanggunian ay isang akademiko.
payo at pangaral ng mga magulang parang hindi 2. Tukuyin ang uri ng sanggunian.
humantong sa pagiging batang ina. 3. Alamin kung ang sanggunian ay primarya o
sekundarya.
ANG PAGKALAP NG IMPORMASYON SA
PANANALIKSIK PAGBASA AT PAGSULAT NG PARAPHRASE,
ABSTRAK AT REBYU
1. Sistematiko dahil isa sa kahingian nito ay ang
pagsunod sa isang pinaghandaang proseso. May • Paraphrase ay tumutukoy sa pagsasalin ng ideya
mga hakbang na kailangan sundin upang maging ng orihinal na teksto sa mabisa at malinaw na
tiyak na tama at maasahan ang mga datos na pananalita na hindi nababago ang tunay na
makakalap. kahulugan.
2. Matalino ito dahil hinihingi nito ang pagiging Ang paraphrasing ay nakatutulong upang
iskolar ng mananaliksik. Nararapat lamang na ang mas mapabilis ang pagbibigay kahulugan sa
mananaliksik ay may sapat na kaalaman sa paksang binasang teksto. Sa pagsulat ng paraphrase
kanyang pag-aaralan, my sapat syang kaalaman inilalagay ang pinagkunan ng orihinal na teksto.
kung paano pipiliin ang impormasyon, kaya ng
lapatan ng ang mga ito ng malalim na pagsusuri at • Abstrak ay isang uri ng lagom na karaniwang
kaya niyang pangatwiranan at ipaliwanag ang ginagamit sa pagsulat ng akademikong papel tulad
halaga ng ginagawang pananaliksik. ng tesis, papel na siyentipiko at teknikal lektyur, at
mga report.
• Etikal naman ito dahil kailangang panatilihin ng
mananaliksik ang katapatan sa buong proseso at Ito ay karaniwang makikita sa unahan ng
iwasan hangga’t maari ang paglabag sa karapatan pananaliksik na naglalahad ng buod ng akdang
ng ibang tao na maaring masangkot sa pananaliksik akademiko o ulat.
gaya ng repondante, o mga awtor ng sangguniang
gagamitin niya. Ayon kay gervacio, (2020), may mga dapat
tandaan sa pagsulat ng abstrak.
KATANGIAN NG PANANALIKSIK
1. Lahat ng nakasulat sa abstrak ay dapat
Ayon kay Bernales, et al. (2018), ang pananaliksik nakapaloob sa kabuuan ng papel.
ay nagtataglay ng mga sumusunod na katangian:
2. Hindi isinusulat sa abstrak ang detalyadong
1. Sistematik. May sinusunod na proseso o pagpapaliwanag ng mga datos para pahabain ito.
magkakasunod-sunod na mga hakbang tungo sa
pagtuklas ng katotohanan, solusyon ng suliranin, o 3. Iwasan ang paggamit ng sariling opinyon sa
ano pa mang nilalayon ng pananaliksik. pagsulat ng abstrak.
Fili 102 Filipino sa Iba't Ibang Disipilina
LECTURE/PPT-BASED / Maylyn Cantos TRANS BY: TIMMY L. ACLAN | BSN 3103
HALIMBAWA NG ABSTRAK