ANG FILIPINO

BILANG DISIPLINA
AT FILIPINO SA IBA’T
IBANG DISIPLINA
KABANATA II
LAYUNIN
Maiisa-isa ang mga suliraning local at nasyonal ng komunidad na
kinabibilangan;
Makapagmumungkahi/ Makapagbabalangkas ng mga
makabuluhang solusyon sa mga pangunahing suliraning panlipunan
sa mga komunidad at sa buong bansa batay sa pananaliksk;
Maipaliliwanag ang mahigpit na ugnayan ng pagpapalakas ng
wikang pambansa sa pagpapatibay ng kolektibong identidad at
pambansang kaunlaran;
Makapagsasaliksik hinggil sa mga sanhi at bunga ng mga suliraning
lokal at nasyonal gamit ang mga tradisyonal at mga modernong
sanggunian;
Malilinang ang Filipino bilang daluyan ng interdisiplinaring diskurso
at pananaliksik na nakaugat sa mga realidad ng lipunang Pilipino; at
Malilinang ang adhikaing makibahagi sa pagbabagong panlipunan
FILIPINO BILANG DISIPLINA
CHED MEMO BLG. 20, 2013
Naglalaman ng mga bagong asignaturang dapat kunin ng mga mag-aaral sa
antas-kolehiyo bunga narin ng ng pagbabagong dala ng K+12 na nilagdaan ni
Pangulong Benigno Aquino.
Buhat sa CHED, wala nang asignaturang Filipino sa antas kolehiyo sapagkat ang
mga ito ibinaba na sa antas Senior High School – mas nararapat na kalagayan
ng Filipino ayon sa mga bumalangkas ng naturang kurikulum sa paniniwalang
sapat na rin anman ang asignaturang Filipino at di na kailangang dagdagan pa.
MIDYUM LAMANG AT DI KAILANMAN
MAGIGING DISIPLINA
Masaklap na pinangatwiranan.
Samakatuwid malinaw na isinasantabi ang Filipino bilang wika ng
karunungan at bukal ng kaalaman.
Bunga nito, nagpahayag ng pagtutol ang maraming pamantasan sa
bansa. Naglabas sila ng kani-kanilang tindig at pagpapaliwanag na
nagpapahayag na higit sa pagiging midyum, disiplina ang Filipino.
PAMBANSANG SAMAHAN SA SIKOLOHIYANG PILIPINO (PSSP)

Ang wikang Filipino ay wikang pagdudukalan ng

pagkakakilanlang pambansa. Nakapaloob sa wikang ito
ang kabihasnan at kulturang Pilipino. Kadikit ng
pagtatanggal sa wikang Filipino ay ang patuloy na
pagtataguyod ng mga local at rehiyunal na wika na balon
ng mga ideya, damdamin, pagpapahalaga,
pananaw at pag-uugali ng mga mamamayan.
Samakatwid, lunan ito ng natatanging kakayahan ng
komunidad.
PANININDIGAN NG PAMANTASANG ATENEO DE MANILA

PAMAGAT: Ang Paninindigan ng Kagawaran ng Filipino ng Pamantasang Ateneo de Manila

sa Suliraning Pang-wika sa Kasalukuyan – inilathala sa Manila Today

Hindi lamang ito isang midyum sa pagtuturo sa asignaturang Filipino. Sa katunayan, lumilikha
ito ng sariling larang ng karunungan na nagtatampok sa pagka-Pilipino ng ano mang usapin sa
loob at labas ng akademya. Ito ay bahagi ng ano mang edukasyong propesyonal. Gayon din,
kakabit ng Filipino bilang disiplina ang pagtatanghal at paglingap ng mga wika at kultura ng
bayan (Gaularan, 2015).

PAPEL NG KOLEHIYO NG ARTE AT LITERATURA NG UP-DILIMAN

PAMAGAT: Pahayag para sa Pagpapatibay Ng Wikang Filipino Bilang Mga Sabjek Sa

Kolehiyo, Departamento Ng Filipino At Panitikan Ng Pilipinas

Binanggit ang tatlong pangunahing punto na nagpapatunay na ang Filipino ay higit pa

sa pagiging midyum ng komunikasyon.
TATLONG PANGUNAHING PUNTO:

1. ANG WIKANG FILIPINO AY ITINUTURING NA KASAYSAYAN NG BANSA.

Simula ng ituro ito sa sistema ng edukasyon noong 1940 hanggang sa maging midyum ng
pagtuturo alinsunod sa Patakarang Bilinggwal noong dekada 70, umunlad ito bilang ganap na
disiplina at pananaw sa pakikipag-ugnayang pan-daigdig.
Binnggit din sa nasabing papel, na ang Filipino bilang disiplina ay isa ring maunlad na larangan
dahil sa pagkakaroon ng iba’t ibang sub-erya at dahil sa interdisiplinal na ugnayan nito sa ibang
larangan gaya ng panitikan, antropolohiya, kasaysayan, pilosopiya, sikolohiya at politika.
TATLONG PANGUNAHING PUNTO:

2. ANG WIKANG FILIPINO ANG PAGKAKAKILANLAN NG MGA PILIPINO

Ito ay nagbibihis sa pagiging Pilipino ng bawat isa. Sa katunayan, pananaw at kamalayan
ang wikang Filipino. Dahil nasa wika mismo ang kaalaman sa sariling pisikal at ‘di pisikal
na daigdig, hindi lamang usapin ng wikang panturo ang Filipino kundi usapin higit ng
pagkilala sa pagka-Pilipino.
Bilang asignatura, sakop ng Filipino ang ‘ibat’ ibang kaalamang may kinalaman sa
pagiging Pilipino na magpapatibay sa pagkaugat ng mga estudyante sa sariling
identidad.
TATLONG PANGUNAHING PUNTO:

3. ANG WIKANG FILIPINO AY SUSI SA KAALAMANG BAYAN DAHIL NASA WIKA ANG KAALAMANG
PATULOY NA HINUBOG AT HUMUHUBOG SA BAYAN.
Sariling wika rin ang pinakamabisang daluyan para mapalaganap ang dunong-
bayan at kaalamang pinanday sa akademya. Layunin dapat ng edukasyon ang
humubog ng mga mag-aaral na tutuklas ng dunong-bayang pakikinabangan ng
bayan.
Sa mga nabanggit na argumento mula sa mga nasabing institusyon (at ng iba pa), hindi

mapapasubalian na ang Filipino ay ‘ay di lamang midyum ng komunikasyon gaya ng iniisip ng

ilang iskolar na Pilipino na tumututol, o dili kaya ay tumatangging tanggapin ang

katotohanang ang Filipino ay disiplina, bunga na rin ng kanilang mga mapansariling interes,
mapanghating ideya, politkal na kulay na kinabibilangan at kolonyal na kaisipan. Masakit

mang isipin na may ganitong mag-isip na Pilipino, mas makabubuting bigyang-pansin natin

na may mga Pilipinong handing magtanggol sa Filipino bilang wika ng karunungang

dumadaloy sa ating pagka-Pilipino.

FILIPINO SA SYENSYA, MATEMATIKA, INHENYERIYA AT IBA PANG

KAUGNAY NA LARANGAN

Bagama’t marami nang patunay na may kakayahang magamit ang Filipino

bilang wika ng pananaliksik at pagtuturo sa larangang teknikal gaya ng Syensya,
Inhenyeriya at Matematika, marami pa ring agam-agam ang ilang mga iskolar
na Pilipino sa tunay na kakayahan nito bilang wika ng karunungan sa mga
nabanggit na disiplina hindi gaya ng Niponggo/Nihonggo, Ingles, Pranses at
Aleman. Sa katunayan, halos lahat ng teksbuk sa mga nasabing asignatura ay
nasusulat sa wikang Ingles at ang karamihan ay sa mga gurong Pilipino na
nagtataguyod ng mga disiplinang ito ay bihirang gumamit ng wikang Filipino
bilang wikang panturo.
 FILIPINO SA SIYENSYA

Sa kabilang ng masaklap na katotohanang ito, patuloy pa rin naman ang KWF, ang Sentro ng
Wikang Filipino ng UP-Diliman, maging ang mga propesyonal na samahang pangwika sa
pagsasagawa ng mga panayam, kumperensya, pagsusulat at pagsasalin ng mga sanggunian at
paglalathala ng pananaliksik sa mga larangang teknikal gamit ang wikang Filipino sa tulong na rin
ng mga iskolar na naniniwala sa kakayahan ng wikang itong magamit ang nabanggit na mga
larangan.
Dahil sa positibong pagtinging ito, hindi silan natatakot subukang gamitin ang wikang Filipino sa
kanilang pagtuturo at sa kanilang mga isinusulat na libro at pananaliksik.
 Dr. Fortunato Sevilla ng Kolehiyo ng Agham ng UST

Isa sa mga nagtataguyod ng wikang Filipino bilang wika sa pagtuturo ng

Kemistri, Pisika at iba pang kaugnay na larangan.
Ayon sa kanya, sa paggamit ng wikang Filipino sa pagtuturo ay mas mabilis na
nauunawaan ng mga mag-aaral ang lalim at lawak ng konseptong pang-Agham.
Bunga nito, mas nagiging buhay ang talakayan sa klase dahil ganap na nakikiisa
ang mga mag-aaral, Ang ganitong pangyayari ay nagbubukas sa mas mataas na
paghahangad ng mga mag-aaral na matututo ng Syensya na magagamit nila sa
pang-araw-araw na buhay.
 FILIPINO SA MATEMATIKA

Sa kabilang banda, matibay naman ang paniniwala ni Atty. James Domingo na Kolehiyo ng
Akawntansi ng UST sa kakayahan ng wikang Filipino bilang midyum sa pagtuturo ng mga
asignatura sa kursong akawntansi.
 Atty. James Domingo ng Kolehiyo ng Akawntansi ng UST

Isa sa may matibay na paniniwala sa kakayahan ng wikang Filipino bilang

midyum sa pagtuturo ng mga asignatura sa kursong Akawntansi
Ayon sa kanya, sa loob ng ilang taon din ng paggamit ng wikang Filipino sa
pagtuturo, lubos na nauunawaan ng mga mag-aaral niya ang iba’t ibang
konseptong pang-Akawntansi.
Patunay rito ang mas mataas na porsyento ng mga mag-aaral na nakakapasa sa
kanyang mga ginawang pagsusulit sa mga araling ginamit niya ang Filipino
bilang midyum sa pagtuturo.
Upang ganap na maipaunawa sa mga mag-aaral ang mga mahihirap na
konseptong pang-Akawntansi at bilang ambag na rin sa pagpapaunlad ng
wikang Filipino ay naglathala siya ng mga libro tungkol ditto gaya ng Hairy
Potter (Accountign Process) at Bentahan (Merchandising and Manufacturing)
kapwa nakasulat sa Wikang Filipino.
Ito ay kasalukuyang ginagamit bilang alternatibong sanggunian ng mga mag-
aaral ng Akawntansi sa buong bansa (Fajilan, 2015).
 FILIPINO SA MATEMATIKA

Hindi maikakailang gaya ng pag-aaral ng Syensya, mahalagang isabuhay ng mga Pilipino ang
aral na hatid sa pagkatuto ng Matematika. Nabanggit nga nina Broadway at Zamora (2018) na
napakahalaga ng Matematika sa buhay ng tao kaya’t mahalagang ikintal sa isip ng mga mag-
aaral ang aral na maibibigay nito sa kanila.
·Sa katunayan, magmula sa simpleng pagbibilang hanggang sa pagkokompyut ng income tax
return at ng mga bayarin sa kuryente at tubig, makikita ang tungkuling ginagampanan ng
Matematika.
Kaugnay nito, ang mga nabanggit ay iilan lamang sa mga dahilan kung kaya’t mahalagang
matutunan ng mga mag-aaral ang asignaturang ito tungo sa pagbuo ng kaalamang magagamit
nila sa pang-araw-araw na buhay.
 Dr. Maxima Acelajado

Sa panayam na ibinigay ni Dr. Maxima Acelajado noong linggo ng Wika sa DLSU – Manila
noong 1993 na pinamagatang Ang pagtuturo ng Matematika sa Wikang Filipino na nalathala
sa Malay, Tomo 12, Bilang 1 (1994), binanggit niya na bagama’t nasiyahan siya sa pagtuturo
ng Matematika gamit ang wikang Filipino, hindi naman niya maitatanggi ang kakaibang
karanasan niya sa pagtuturo ng asignaturang ito gamit ang wikang ito.
Dahil sa dami at haba ng kanyang paliwanag sa mga konseptong pang-Matematika bunga na
rin ng kakulangan sa salin at terminong panumbas dito ay parang halos dalawang oras
siyang nagtuturo ng asignaturang ito.
Magkaganoon pa man, laking gulat niya na halos parehas lang ang porsyento ng nakuhang
marka ng mga mag-aaral niya na sumailalim sa pag-aaral ng Algebra sa wikang Ingles at sa
wikang Filipino.
Bagama’t hindi nalagpasan, ang ganitong resulta ay maituturing pa ring tagumpay ng
wikang Filipino sapagkat sa kabila ng pagiging ekslusibong wika ng ingles sa Matematika sa
mahabang panahon, pinatutunayan lamang ng eksperementasyong ito ni Dr. Acelajado na
gaya ng ano mang wika sa mundo, naririyan ang kakayahan ng wikang Filipino upang
maging wika ng ng Matematika na hindi naisasantabi ang kalidad ng resulta.
 Myra S.D Broadway at Ni ῆ a Christina L. Zamora

Sa kabilang banda, sa pag-aaral naman nina Myra S.D. Broadway at Niῆa Christina L.
Zamora na pinamagatang Ang Filipino Bilang Wika sa Matematika: Isang Palarawang
Pagsusuri sa Kaso ng isang Pribadong Paaralan na inilathala sa The Normal Lights, Tomo
12, Bilang 1 (2018), napatunayan nilang Malaki ang papel na ginagampanan ng wikang
Filipino bilang wikang pantulong sa pagtuturo ng Matematika sa mga Pilipinong mag-
aaral
Napatunayan nilang malaki ang papel na ginagampanan ng wikang Filipino bilang wikang
pantulong sa pagtuturo ng Matematika sa mga Pilipinong mag-aaral.
Ayon sa nasabing pag-aaral, mas madaling naipaliliwanag ng guro ang mga konseptong
pang- Matematika at mga punto ukol dito sa tulong ng wikang Filipino.
Gayon din, mas naipapahayag ng mga mag-aaral ang kanilang mga tanong ukol sa
asignaturang gamit ang wikang Filipino dahil komportable na sila sa paggamit ng wikang
ito. Wala ring hadlang sa pagsasalita lalo na sa talakayan.
 FILIPINO SA INHENYERIYA

Sa larangan naman ng Inhenyeriya, isang pundasyon at malaking patunay ang ginawang

eksperimentasyon ni Carlito M. Salazar (1995) ng DLSU – Manila sa kakayanhan ng Filipino
bilang wika ng karunungan nang gamitin niya ito bilang midyum sa pagtuturo ng mga
asignatura sa Inhenyeriya gaya ng Process Design in Chemical Engineering, Heat Transferm
Computer Calculations at Momentum Transfer.
 Carlito M. Salazar (1995) ng DLSU – Manila

Marami sa kanyang mga mag-aaral ang pumapabor sa paggamit ng wikang Filipino sa

pagtuturo ng mga nasabing asignatura bunga ng mga sumusunod na dahilan:
Mas madaling matutuhan ang mga teorya at konseptong pang-Inhenyeriya gamit ang
Filipino;
a. Mas buhay at impormal ang talakayan
b. Mas nakikiisa ang mga mag-aaral sa talakayan ng klase
c. Nawawala ang tension sa klase
d. Nawawala ang ano mang sagabal sa komunikasyon sa pagitan ng propesor at mga
mag-aaral
e. Hindi na doble ang dapat intindihin ng mga mag-aaral – mahirap na ang teknikal na
asignatura, mahirap pa ang magsalin nito mula sa Ingles
f. Mas madaling iugnay ang mga teoryang pang-Inhenyeriya sa pang-araw-araw na
buhay; at
g. Napapatibay ang damdaming nasyonalismo
 FILIPINO SA INHENYERIYA

Kung susuriin ang obserbasyon at resulta ng pag-aaral ni Salazar (1995), nagpapatunay lamang
na ano mang wika sa mundo ay may kakayahan na maging wikang teknikal.
Gayon din, patotoo itong kung talagang pagkatuto ang hangad ng bawat institusyong pang-
akademiko para sa kanyang mga mag-aaral, magagawa ito sa isang midyum na malapit sa mga
mag-aaral—ang kanyang kinagisnang wika
 FILIPINO SA MEDISINA

Sa kabilang banda, malaki rin ang ginagampanang tungkulin ng wikang Filipino sa larangan
ng Medisina o Panggagamot.
Sa katunayan, ito ang nagsisilbing pangunahing instrument ng mga doctor sa kanilang
panggagamot sa mga mamamayang Pilipino na nasa marhinalisadong sitwasyon o maging
mga nasa gitnang uri man.
Dahil sa wikang ito, mas napapabilis ang ugnayan ng mga pasyente at doktor. Mas
nararamdaman ang pagkalinga ng mga doktor sa kani-kanilang pasyente dahil sa kakaibang
katangian ng wikang-Filipino – magkalinga, mapag-aruga.
Dr. Luis P. Gatmaitan (kilala bilang Tito Dok sa Larangan ng Panitikan)

Isa sa mga nagtataguyod ng wikang Filipino sa larangan ng Medisina sa pamamagitan ng

kanyang mga kwentong pambata na nasusulat sa wikang Filipino.
Sa pamamagitan ng ng kanyang mga kwentong pambata na tumatalakay sa pag-iingat ng
kalusugan at pagpapahalaga rito ay naipauunawa agad niya sa mga musmos ang
kahalagahan ng kalusugan gamit ang wikang nauunawaan nila sa pamamagitan ng
malikhaing pamamaraan.
Ilan sa mga pamagat ng mga nalikha niyang kwento ay ang sumusunod:
a. May mga Lihim Kami ni Ingkong
b. Waaah! Nakagat ako ng Aso
c. Ayan na si Bolet Bulate
d. Ngii! Ang Kati-kati ng Ulo Ko
e. Naku, Ang Pula ng Mata ko
f. Aray, Nasugatan ako!
g. Ay, May Bukbok ang Ngipin ni Ani
h. Kraaaaak! Nabali ang Buto ni Ferdie
 Dr. Florentino Hornedo

Walang nakikitang problema sa paggamit ng wikang Filipino sa mga disiplina tulad ng

siyensya, teknolohiya, at humanidades sapagkat ang wikang ito ay mapag-ampon.
Bilang konklusyon, mahalagang tumimo sa isip ng bawat Pilipino na ang wikang Filipino
ay patuloy na uunlad sa iba’t ibang larangan. Lalo’t higit, pinatunayan na ng mga saliksik
na ito ay may kakayahang maging inklusibong wika sa edukasyon ng bansa sa darating na
panahon.
Ayon kay Sevilla III (2018), malaki ang pangangailangan ng paggamit ng wikang Filipino
sa agham at teknolohiya lalo na sa larangan ng Agrikultura na siyang kailangan ng
lipunang ito at kailangan itong simulan sa antas—primarya pa lamang dahil naniniwala
siya na ang pagtuturo ng Agham at Matematika sa wikang Ingles sa batayang eduakasyon
ang nangungunang dahilan kung bakit walang nagtatangkang gumamit ng wikang Filipino
sa pag-aaral nito ( Gamoso at De La Cruz, 2018)
FILIPINO SA HUMANIDADES,
AGHAM PANLIPUNAN AT IBA
PANG KAUGNAY
NA LARANGAN
 FILIPINO SA HUMANIDADES

Binigyang kahulugan ng College of Arts and Sciences ng University of South Florida (2015)
ang Humanidades bilang disiplinang nakatuon sa pag-aaral tungkol sa sangkatauhan.
Pangunahing layunin nito na suriin ang pundamental na gawain ng tao gamit ang pitong
sining gaya ng pagpipinta, eskultura, arkitektura, musika, literatura, pelikula at teatro.
Ayon naman kay Tolentino (2010), Humanidades ang substansya ng pagkatao, ang bumubuo
at bumubuhay sa tao, lampas sa batayang pangangailangan. Sa pamamagitan nito,
natututuhan ng isang indibidwal na mag-isip nang kritikal, mangatwiran, magtanong,
paganahin ang malikhaing kaisipan.
Hindi maikakailang mas madaling maunawaan ng mga Pilipinong mag-aaral ang kanyang
pagkatao at tunay na diwa ng disiplinang ito gamit ang wikang Filipino partikular kung ang
tuon nito ay pag-aralan ang kultura at sining ng Pilipinas tungo sa pag-unawa sa kanyang
sarili at pagka-Pilipino.
 FILIPINO SA HUMANIDADES

Ang katotohanang ang bisa ng wikang Filipino ay kinilala ng 1987 Saligang-Batas ng Pilipinasay
hindi maitatangging ito ay wika ng karunungan.
Bukod pa, marami ang nang pag-aaral ang nagsasabing mas natututo ang mga mag-aaral at mas
nagsasalita sa klase kung ang ginagamit na wikang panturo ay wika ng kanyang lipunan
(Teodoro, 2018).
 FILIPINO SA HUMANIDADES

·Marahil ay hindi lubos na mauunawaan ng kabataang Pilipino noon at sa kasalukuyan ang

gintong aral ng mga kontrobersyal na nobela ni Dr. Jose Rizal kung hindi ito naisalin sa
wikang Filipino ng mga iskolar sa kasalukuyang panahon. Sa katunayan, tumimo ang sa isip
ng mga Pilipino ang mga dakilang nobelang ito dahil sa salin nio sa wikang Filipino na
nagdulot ng kamulatan sa panig ng mga Pilipinong mambabasa ukol sa tunay na mga
pangyayari sa Pilipinas sa ilallim ng pananakop ng mga Espanyol na nagdulot ng kamulatan
sa panig ng mga Pilipinong mambabasa ukol sa tunay na mga pangyayari sa Pilipinas sa
ilalalim ng pananakop ng mga Espanyol na nagdulot ng labis-labis na pagpapahirap at pang-
aabuso sa mga Pilipino at pananamantala sa likas na yaman ng bansang ito.
Gamit din ang kapangyarihan ng wikang Filipino ay naipaunawa sa sambayanang Pilipino
ang dakilang obra ni Mochtar Lubis na pinamagatang Senja di Djakarta nang isalin ni Aurora
Batnag ang nasabing akdang-pampanitikan noong 1988.
 FILIPINO SA HUMANIDADES

Samantala, pinangunahan naman ng KWF ang pagsasalin pa ng mga klasikong akdang The
Count of Monte Cristo ni Alexandre Dumas, War and Peace ni Leo Tolstoy, Don Quixote ni
Miguel de Cervantes, at The Necklace at iba pang maiikling kwento ni Guy de Maupassant.
Ayon kay Almario, ang pangunahing layunin ng programang ito ng komisyon ang
maitampok ang wikang Filipino bilang wika ng karunungan.
Gayon din, upang maipakita na ang wikang pambansa ay nagagamit sa iba’t ibang uri ng
diskurso( Santos, 2015). Nakatulong din ng lubos sa mga mag-aaral na Pilipino ang
pagkakalathala ng mga sangguniang – aklat at pananaliksik sa Humanidades sa wikang
Filipino.
Sa kabilang banda, mabilis na naipapahayag ng isang mag-aaral na Pilipino ang kanyang
saloobin hinggil sa partikular na sining gaya ng pagpipinta o eskultura gamit ang wikang
Filipino sapagkat ito ang wika ng kanyang bayan na kanyang kinagisnan.
 FILIPINO SA AGHAM- PANLIPUNAN

Taliwas sa larangang teknikal, hindi maikakailang malayo na ang narrating ng wikang

Filipino sa Agham – Panlipunan.
Sa katunayan, buhay na buhay ito sa pag-aaral ng Kasaysayan , Antropologiya, Ekonomiks,
Sosyolohiya, Sikolohiya, Pilisopiya, at maging sa Politika.
Subalit ang ganitong tagumpay ng wikang Filipino bilang opisyal na wika, wikang panturo, at
wika ng pananaliksik ay ang kakulangan di – umano ng wikang ito sa mga bokabularyo sa
Agham – Panlipunan.
Pinaniniwalaan pa nga ng iba na ang wikang ito ay midyum lamang sa pagsulat ng mga
akdang pampanitikan gaya ng maikling kwento, nobela, dagli at tula sa mga ulap, buwan at
bituin ( Tiamson – Rubin, 1998)
 FILIPINO SA AGHAM- PANLIPUNAN

Subalit simula nang pagdesisyonan ng mga unibersidad sa bansa na gamitin ito bilang opisyal
na wikang panturo sa disiplinang ito ay unti – unting napawi ang agam-agam sa kakayahan ng
Wikang Filipino na maging wika sa Agham – Panlipunan.
Taong 1968 – 1969 nang simulang gamitin ang wikang Filipino bilang wikang panturo sa UP-
Diliman.
Nagsimula ito bilang eksperimento sa kolehiyo ng Sining at Agham na kinabibilangan ng
Departamento ng Pilosopiya, Sosyolohiya at Kasaysayan.
Bunga ng ganitong eksperimentasyon, napatunayan na higit na nakuunawa ang mga mag-
aaral ng kanilang mga pinag-aralan, ito man ay madali o malalim na konsepto.
Samakatwid, lumabas sa nasabing eksperimento na higit na epektibo ang pagtuturo ng Agham
– Panlipunan gamit ang wikang Filipino sapagkat higit na nagkakaunawaan ang mga guro at
mag-aaral (Tiamson – Rubin, 1993).
 FILIPINO SA PAMAHAYAGAN

Sa kasalukuyang panahon, hindi maikakailang malaki ang ginagampanan ng pamahayagan

(pahayagan, telebisyon, radyo) sa bansa.
Sa katunayan, ito ang pangunahing instrumento upang makakuha ng mga impormasyon ang
mga Pilipino sa mga nangyayari sa loob at labas ng bansa, magmula sa mga isyung
panlipunan, sakuna, hanggang sa mga balitang nagbibigay – aliw sa sambayanan.
Sa pagpapakahulugan, ang pamahayagan ay isang gawaing kinapapalooban ng pangagalap ng
impormasyon, pagsulat, pag-eedit, paglilimbag at pagsasahimpapawid ng mga balita sa
pamamagitan ng radyo, telebisyon, pahayagan o magazine.
Ang pahayagang Del Superior Gobierno ang itinuturing na unang pahayagang lumabas nang
palagian / regular sa bansa.
 FILIPINO SA PAMAHAYAGAN

Ang pahayagang La Esperanza naman ang itinuturing na pahayagang naglalathala araw-araw.

Noong panahon ng pagbabago, nakilala ang pahayagang La Opinion na pinamumunuan nina
Julian de Poso at Jesus Polanco.
Nakilala rin noong panahon ng Espanyol ang Diariong Tagalog na itinatag ni Marcelo H. del
Pilar na ang paksa ay tungkol sa pag-ibig sa bayan at sa kasawiang nararanasan ng Pilipinas sa
kamay ng mga Espanyol.
Ang La Solidaridad ang itinuturing na pinakatanyag na pahayagan ng mga Pilipino sa
Espanya na unang pinamatnugutan ni Graciano Lopez Jaena. Bagama’t layunin ng
pahayagang ito na labanan ang mga mali ng mananakop na Espanyol, mababanaagan na ito
ay pahayagang pang-intelektwal at hindi tumatagos sa masang Pilipino dahil ang gamit nito
ay wikang Kastila.
 FILIPINO SA PAMAHAYAGAN

Dahil sa nasusulat ito sa wikang Tagalog. Ito ay bunga ng paniniwala ni Andres Bonifacio na
ang kailangan ng bayan sa panahong yaon ay ang pahayagang nasa wikang katutubo upang
ganap na maunawaan ng mga Pilipino ang lalim at lawak ng mga isyung panlipunan na
inilathala dito.
Sa kasalukuyang panahon, marami na ring mga pahayagang broadsheet sa Pilipinas ang
nasusulat sa wikang Filipino gaya ng Malaya. Samantala, kabilang naman ang Abante, Pilipino
Star Ngayon, Rematem Taliba, Hataw, Tanod, at Bulgar sa mga pahayagang tabloid na
gumagamit ng wikang Filipino sa pamamahayag.
 FILIPINO SA PAMAHAYAGAN

·Samantala, malaking hamon naman ang kinahaharap ng wikang Filipino sa mundong ito sa
aspekto ng tamang gamit ng wika. Nariyan na ang mga maling pagkakagamit ng salitang
Filipino na madalas marinig sa mga tagapagbalita at mabasa sa mga editor o manunulat ng
balita o editoryal na kadalasan ay hindi nila sinasadyang naipapasa sa mga tagapakinig at
mambabasa. Ilan sa mga ito ay ang sumusunod:

a. Kaganapan sa halip na pangyayari

b. Aspeto sa halip na aspekto
c. Daloy sa halip na trapiko
d. Maari sa halip na maaari
e. Mananakay sa halip na pasahero
f. Tubig-baha sa halip na baha lamang, at
g. Dalawang magkaibigan / mag-asawa kahit dalawang tao lamang ang tinutukoy.
MARAMING SALAMAT

PADAYON!