ANGKAN NG WIKA SA BUONG MUNDO AT SA PILIPINAS

Inihanda ni: Bb. Angelica C. Tapit

Bago natin talakayin kung ano-ano ang magkakamag-anak na wika sa mundo at sa Pilipinas at saan-
saan ito nagmula ay muli nating alamin ang kahulugan ng WIKA.

Sang-ayon kay Henry Gleason, ang wika ay isang masistemang balangkas ng mga
sinasalitang tunog na pinipili at isinasaayos sa paraang arbitraryo upang magamit ng mga taong
kabilang sa isang kultura.
Dagdag pa rito ay muli nating balikan ang ilang teorya na pinagmulan daw ng wika.

MGA TEORYA na pinagmulan ng wika

1. Ding-dong - bagay
2. Bow-wow - likha ng kalikasan
3. Pooh-pooh - masidhing damdaming ng tao
4. Ta-ta-yum-yum - kumpas o galaw ng kamay
5. Yo-he-ho - pwersang pisikal
6. Ta-ra-ra-boom-de-ay - ritwal
7. Tore ng Babel (Genesis 11:1-9) – (Babilonya - pagtatayuan ng tore) at marami pang ibang teorya
hinggil sa pinagmulan ng wika.

Ang wika ay lubos na mahalaga sa bawat tao, ito’y maihahalintulad sa ating paghinga. Na
kailangan na kailangan natin upang mabuhay, upang sa bawat araw ay makapagsalita, bawat araw
ay makapagsabi ng hinaing, bawat minuto ay maihayag ang naiisip. Ito’y parang paghinga na natural
na ating ginagawa, natural na kailangan upang mabuhay ngunit ang wika ay hindi lamang buhay ito
rin ay isa sa ating mga pangangailangan upang mamuhay. Katulad na nga ng nabanggit ni Henry
Gleason, ang wika ay ang lahat sa kung paano nagkakaroon ng komunikasyon.
Bamagat napakaraming teorya at pag-aaral kung saan at kung paano nga ba nagkaroon ng
wika ang mga tao, ay nananatili pa ring misteryoso ang wika sa ating mga nilalang ng Diyos, dahil sa
kasalukuyan ay may iilang linggwistika pa rin ang patuloy na nagsusunog ng kilay hinggil sa tunay na
pinagmulan ng wika.

1
 Ang wika na siyang kaluluwa ng bawat kultura natin, wikang ginagamit upang magkaunawaan
ay siyang wika na dapat ding pahalagahan, palasak man ang paksa ukol rito ay hindi dapat magsawa
ang tao hindi lamang ang mga linggwistika na pag-aralan at isabuhay ang kahalagahan ng wika.
Kaya naman, sa paksa kong angkan ng wika sa buong mundo at Pilipinas ay pipilitin kong maikintal
sa isipan ng bawat guro sa Filipino, at indibibwal na nagpapakadalubhasa sa wika kung bakit
kailangan nating mahalin ang wikang atin. Mahalin ang wikang sinasalita at hinihinga natin. Tara’t
lakbayin natin ang daigdig, tuklasin ang paglaganap ng wika sa buong mundo at sa inang bayan.

Maikling kasaysayan, panghabang buhay na kaaalaman hinggil sa wikang tinubuan

Ang buong mundo ay binubuo ng malaking parte ng anyong tubig, at kung susumain ay halos
dalawamput limang porsyento (25%) lamang dito ang kalupaan. Ang anyong lupa na pinaninirahan
naman ng ibat-ibang lahi sa bawat sulok ng mundo. Kay saya ngang isipin na sa bawat bansa ay
hindi lamang iisa ang wika ang sinasalita rito, kung gayon kung ang buong mundo ay mayroong
mahigit kumulang sa dalawang daan (200 )bansa, ang dalawang daang bansa na ito ay maaaring
buoin pa ng maraming wika. Kung kaya naman, hindi na kataka-taka ang mga wika ay pinarte-parte
sa kung ano at sino ang mas pinaka ginagamit sa buong mundo at hanggang sa kasalukuyan ay
hindi pa rin nawawala ang isyu hinggil sa kung ano nga ba o sino nga ba talaga ang nanay ng mga
wika o ang pinaka unang wika sa buong mundo. Bagamat ang pagtuklas na ito ay matagal ng
nagaganap noon pa man ay pinaniniwalaan na ng mga dalubwika, linggwistika na ang wikang
EBREO ay unang wika sa buong mundo o ito ang ina ng lahat ng wika. Sang-ayon sa mga
mambabalarilang Hindu Kauna-unahang pangkat na kinilala sa larangan ng linggwistika. Nang
panahong iyon, naniniwala ang mga tao na wika ng Diyos ang ginamit sa matatandang banal na
himno ng Ebreo.
Mahabang panahong hindi nila ginalaw ang istilo ng lenggwahe ng nasabing mga himno kahit
nakaiwanan na ng panahon sa paniniwalang paglapastangan sa gawa ng Diyos ang anumang
isasagawang pagbabago dito. Subalit nagpunyagi ang mga palaaral na Hindu. Sinuri nila ang
matandang wikang ginamit sa nasabing mga himno—sa palatunugan, palabuuan, palaugnayan, sa
layuning makatulong sa pagpaliwanag ng diwa ng halos di maunawaang mga himno. Ang mga
pagsusuring isinagawa ng mga mambabalarilang Hindu ay naging simula ng mga pag-aaral sa ibang
wika sa Europa. Mapapatunayan naman ito sa mga terminolohiyang teknikal na ginamit ng mga
unang mambabalarilang Hindu na hangggang sa kasalukuyan ay ginagamit pa ng mga makabagong
mambabalarila at linggwista.
Sa mga wikang Griyego at Latin, unang nagkaanyo ang wika sa tunay na kahulugan nito,
sapagkat ang mga wikang ito ang dalawang magkasunod na wikang unang nalinang at lumaganap
nang puspusan sa Europa ng panahong iyon. Mapapansing kung saan unang nalinang ang
sibilisasyon ay doon din unang nagkaanyo ang kauna-unahang maagham na pagsusuri sa wika. Si
Aristotle at ang pangkat ng mga Stoics ay ilan lamang sa mga linggwistang laging nababanggit nang
mga panahong yaon. Itinuturing na silang nagsipanguna sa larangan ng agham –wika. At mahaba-
haba pang kasaysayan ukol sa kung saan at paano nga nagkaroon ng wika ang mundo. At mahaba
rin ang pila ng mga wika dahil kung susuriin ay mas higit pang marami ang wika kung ihahalintulad sa
bilang ng bansa sa sangkatauhan. Kaya naman, silipin natin ano-ano at saan-saan nga ba ang mga
bansang may pinaka gamiting wika.

2
 Ang nakatala sa ibaba ay listahan ng mga prinsipal na pinagmulan ng wika:
(Sang-ayon sa klasipikasyon ni Gleason at iba pang linggwistika)

MGA PRINSIPAL NA PINAGMULAN NG WIKA

Mga Wika sa Buong mundo na pinakagamitin: Mga wikang nakapaloob pa rito
1. INDO-EUROPEAN (Pinakagamiting wika) A. GERMANIC
a. English-Frisian
b. Dutch-German
c. Scandivian
B. CELTIC
a. Breton
b. Welsh
c. Irish
d. Scots
C. ROMANCE
a. Portuges
b. Espanyol
c. Pranses
d. Italyano
e. Rumanian
f. Sarinian
g. Rhato-Romanic
h. Haitian-Creole
i. Catalan/Galician
j. Latin
D. SLAVIC
a. Ruso
b. Byelorussian/Ukrainian
c. Polish
d. Czech
e. Slovak
f. Serbo-Croatian
g. Bulgarian

E. BALTIC
a. Lithuanian
b. Latvian

2. FINNO-UGRIAN a. Finnish
b. Estonian
c. Hungarian
d. Lappish,Mordvinia,
e. Cheremiss

3. ALTAIC a. Turkic
b. Mongol
c. Manchu-Tangus

3
4. CAUCASSIAN a. South Caucassian
b. North Caucassian
c. Basque

5. AFRO-ASIATIC A. SEMITIC
a. Ebreo
b. Arabik
c. Maltese
d. Assyrian
e. Aramaic
f. Phoencian

B. HAMITIC
a. Egytian
b. Berber
c. Cushitic
d. Chad
e. Manade
f. Kwa
g. Sudanic
h. Bantu

6. KOREAN

7. JAPANESE

8. SINO-TIBETAN A. TIBETO-BURMA
a. Tibetan
b. Burmese
c. Garo
d. Bodo
e. Naga
f. Kuki-Chin
g. Karen

9. MALAYO-POLYNESIAN A. INDONESIAN
(Sumunod na pinakamalaking angkan) a. Tagalog
b. Bisaya
c. Ilocano
d. Pampango
e. Samar-Leyte
f. Bicol, atb. Ng Pilipinas
g. Chamerrong Guam
B. MALAY
a. Malaya
b. Batak
c. Balinese
d. Dayak
e. Makassar

4
 C. MICRONESIAN
D. POLYNESIAN
a. Hawaiian
b. Tahitian
c. Samoan
d. Maori
E. MELANESIAN
a. Fijian

10. PAPUAN

11. DRAVIAN a. Telugu

b. Tamil
c. Kannarese ng Kanara
d. Malayalam

12. AUSTRALIAN

13. AUSTRO-ASIATIC A. MUNDA

a. Santoli
b. Klasi
c. Nicolabarese
d. Palauag
e. Wa
f. Mon

Sang-ayon sa pahina 10 ng aklat na “Kasaysayan : Kalinangan, Diwa at Kabuluhan”, makikita

sa itaas na listahan na kay raming wika o halos 13 wika na may iba pang diyalekto na nakapaloob
dito ang prinsipal na ginagamit sa buong mundo, mga wika na magkakamag-anak kung maituturing,
dahil sang-ayon nga sa mga dalubwika na halos ang mga wika saan mang panig ng mundo ay may
pinagkakapareha hindi man sa lahat ng salita o sa pagbuo ng salita, pagbigkas nito ay mayroon at
mayroon pa ring makikitang pagkakatulad ng iba’t ibang wika sa bawat isa. Marahil nangangahulugan
din nito na ang ang mga wika saan mang lupalop ng mundo ay parang magkakalahi at magkakamag-
anak. Sa pag-aaral ng kasaysayan saan mang bansa ay mahihinuha na ang ilang bansa o maraming
bansa ay hindi naman namuhay ng pansarili lamang, halimbawa na sa Pilipinas na ilang bansa,
paniniwala, kultura at wika ang nagdaan noong tayo ay sakupin, gayon din, bago pa man dumating
ang mga bansang mananakop ay mayroon na tayong wikang sinuso’t sinasalita sa panahon ng mga
Datu na sa kasalukuyan ay hindi pa rin mapatunayan kung ano nga ba ang sinaunang wikain natin.
Kahalintulad din ng inang Pilipinas ang ilang bansa sa Asya man o sa Europa na may
malungkot na kasaysayan na naging sanhi naman kung bakit maraming wika ang mas nagpaimbilog
sa mga bansa na nandirito. Bagamat marami man ang wikang magkakamag-anak o mga wikang may
iisang pamilya, hindi pa rin matatawaran ang ilang wika na mas may maraming angkan, kahalintulad
na lamang ng wikang INDO-EUROPEAN na mas ginagamit sa kontinente ng Europa at MALAYO-
POLYNESIAN na sumunod sa may pinakamalaking angkan, at ang Pilipinas ay dito nakapaloob. At
dahil sa nabanggit na rin ang Pilipinas, ay dumako naman tayo sa Pilipinas ang mga angkang wika
na nakapaloob dito.

5
 Ang Angkan ng Wikang Filipino

Marahil ay hindi na lingid sa atin ang naging kaawa-awang kalagayan ng ating inang bayan sa
mga bansang umalipin, nambusabos at humubad sa kulturang Pilipino, dahil sa mga naranasan ng
Pilipinas na kalupitan at hindi maitatanggi na isa sa naapektuhan ay ating wika.
Kung babalikan natin ang kasaysayan ng wikang Filipino, sang-ayon nga sa kasaysayan ng Pilipinas
at kasaysayan ng wikang Filipino, Ang Pilipinas ay binubuo ng maraming isla at ng iba’t ibang
etnolinggwistikong grupo. Bawat isa sa mga grupong ito ay may kani-kaniyang sariling wika.

Ayon kay Dr. Ernesto Constantino (Magracia at Santos, 1988, pahina 1) mahigit sa
limandaang (500) mga wika at wikain ang ginagamit ng mga Pilipino. Sa ganitong uri ng kaligiran,
isang imperatibong pangangailangan para sa Pilipinas ang pagkakaroon ng isang wikang
pambansang magagamit bilang instrumentong bumibigkis at simbolo ng ating kabansaan o
nasyonalidad. Gayon pa man, ang maraming wika na ito ay naging sanhi ng pandarayayuhan at
pananakop ng ilang bansa sa Pilipinas, nagkaroon ng iba’t ibang wika o mas mainam na sabihin na
mas umunlad ang ilang wika sa Pilipinas bago pa manakop ang mga kastila dahil noong 1565, may
pangkat na ng mga mandarayuhan ang dumako sa bansa sa pamamagitan ng tulay na lupa, dala-
dala ang kanilang kultura. Ang palipat-lipat na mandarayuhang Negrito ay dumako sa mga kagubatan
at kabundukan ng Luzon. Isa sa mga makapangyarihang ambag nila sa kasaysayan ng panitikan ang
mga pasalindilang anyo tulad ng mga awitin at pamahiin. Sinundan sila ng mga Indones na may mas
maunlad na kabihasnan sa nauna. Dala ang kanilang mga alamat, epiko at mga kuwentong bayan ay
naipunla nila ang pagpapakalat ng kanila ring dalawang wika. Samantala, bitbit ang kanilang sistema
ng pamamahala, wika at sistema ng pagsulat, narating ng mga Malay ang Pilipinas. Malawak ang
inabot ng pagkalat ng dala-dalang kultura ng nabanggit na tatlong pangkat. Kaya, nahihinuhang
kikilalanin sa kasaysayan na magkakaugnay at magkakahawig ang mga wikang lumaganap sa bansa
at kinikilala sa kasalukuyan. Patunay nito ang klasipikasyon ni Gleason (1961) sa mga wika ng
daigdig. Inilahad niya na ang mga wika at wikain sa Pilipinas ay kasama sa angkang Malayo-
Polinesyo na kinabibilangan nga ng mga wikaing Indonesia ( Tagalog, Visaya, Ilocano, Pampango,
Samar-Leyte, Bikol at iba pa sa Pilipinas ) at Malay.

Ang Malayo-Polinesyo ay sumunod nang laki sa wikang sakop ng angkang sa Indo-European

(pinakamalaki) na nabibilangan ng Espanyol at Ingles. Dumayo rin ang mga Intsik, Bumbay, Arabe, at
Persiyano na inutangan din ng mga Pilipino ng mga talasalitaang gamit at inampon na rin sa
kasalukuyan sa kultura ng bansa. Hudyat ng pagpasok ni Miguel-lopez de Legazpi sa Pilipinas ang
pormal na pananakop ng mga kastila. Layunin ng kanilang pananakop ang pagtuklas sa mga
pampalasa (spices) na sa mayamang bansa natin matatagpuan. Bukod pa rito upang maipalaganap
ang kristiyanismo na ginamit lamang nila para sa kanilang tunay na pakay. Samantalang sa panahon
ng Amerikano ay dala-dala nila ang kanilang edukasyon sa pananakop. Sa kapangyarihan Batas blg.
74 ng komisyong ng Pilipinas noong 1901, na gamitin ang Ingles bilang wikang panturo sa mga
itatatag na paaralan. Mahaba ang naging argumento ng mga delegado sa kumbensyong konstitusyon
noong 1934 tungkol sa wika. Sumulpot ang mga maka-kastila, maka-Ingles at maka-Tagalog. Naging
unang tagapangulo si Jaime C. de Veyra na isang Waray samantalang kalihin naman ang isang
tagalog na si Cecilio Lopez. Ang unang kagawad ay sina Santiago Fonacier ( Ilocano ), Casimiro
Perpect( Bikolano ), Hadji Butu (Muslim),Filemon Sotto ( Cebuano ) at Felix Salas Rodriguez
6
(Hiligaynon). Upang maging pantay at makatwiran ang pagpili ng wikang pambansa, nagkaroon ng
representasyon ang bawat katutubong wika "Ang Panmbansang Asemblea ay dapat gumawa ng mga
hakbang tungo sa pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang komong wikang pambansa na batay sa
isa sa mga umiiral na katututbong wika. Hanggat hindi ipinag-utos ng batas, mananatili ang Ingles at
Kastila bilang mga opisyal na wika. Gayon pa man, makalipas ang mahigit sa 100 taon na
pagbubuno kung ano nga ba ang wikang opisyal at wikang pambansa ng Pilipinas ay nagkaroon na
rin ng pinal na desisyon mula nang sumapit ang 1972 Kumbensyong Konstitusyunal hinggil sa kung
paano ano nga ba talaga ang dapat na maging wikang pambansa ng Pilipinas. Isinilang na ang
Filipino, ang bagong katawagan sa wikang pambansa ng Pilipinas simula pa noong 1972 sa
Kumbensyong Konstitusyunal at pormal na pinagtibay noong Oktubre 12, 1986, pinagtibay ng
Komisyon ang implementasyon sa paggamit ng Wikang Filipino. Matutunghayan sa Artikulo XIV,
Seksyon 6, ang probisyon tungkol sa wika nanagsasaad: “Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay
Filipino. Samantalang nililinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa umiiral na mga
wika sa Pilipinas at sa iba pang mga wika.”

Kung susuriin natin ang Pilipinas ay…

Nahahati sa 7, 107 Pulo
Nahahati sa 3 pangkat na: (Luzon, Visayas at Mindanao).
Nahahati ang bansa sa 17 mga rehiyon
Binubuo ng 80 mga lalawigan
Mayroon 1,494 Munisipilidad
Mayroong 143 na Lungsod
Mayroong 42, 028 na Barangay
(As of Dec. 2013 Base on Phil. Statistics Autorithy – Nat. Stat. Coordination Boardm Rep. of the Phil.)

Samantala, alam kong alam ng iba sa atin ang naging malubak na kasaysayan ng wikang
Filipino, Pilipino at tagalog, ngunit alam kaya natin kung saan at paano ito umusbong sa Pilipinas?
Pinaniniwalaang nagmula o nag-ugat sa wikang Malayo-Polinesyo at Indonesyo (Pahina 4,
Sining ng Komunikasyon) ang mga wikain sa Pilipinas.
Sang-ayon kay Wilhelm Schmedt (1889), klinasipika niya ang mga wika sa Pilipinas sa
angkang Malayo-Polynesian sakop ang mga wikang sinasalita sa Formoso hanggang New Zealand
sa Timog at Eastern Island sa Silangan hanggang Madagascar. Sang-ayon naman kanila David at
Healey 1962 ng Summer Institute of Linguistics, ayon sa kanila na ang wikain sa Pilipinas ay
nahahati sa Tatlong panahon ang malakihang paglaganap sa kapuluan ng mga wikang buhat sa
angkang Malayo-Polinesyo.
Noong 700 B.C. ang "Philippine Stock"
Noong 200 B.C. ang "Northern Family“
Noong 100 B.C "Southern Philippine Family,"
Sang-ayon naman kanila Chirino (1604) at Lorenzo Huaves Y Penduro (1784) mga
misyonaryong kastila na nagklasipika ng mga wika sa Pilipinas sa angkang Indonesyo Polenesyo
kung saan ibinigay ni Chirino ang sumunod na komento hinggil sa wikang Tagalog.
Kung tutuusin ay marami pang mga dalubwika ang nagbigay rin ng kanilang panahon upang
pag-aralan ang pinagmulan ng wika sa Pilipinas, bagamat marami pang pag-aaral ang lumabas, ay
hindi naman maikakaila na ang iilan sa mga ito ay magkakaparehas ng natuklasan na ang wika sa
7
Pilipinas ay maaaring kapangkat at nagmula sa angkan ng Indonesyo Polenesyo at Malayo-
Polinesyo. At dahil nga sa mga pagtuklas na ito ay nagkaroon na rin ng pagsulong ang wika sa
Pilipinas dahil mula 1901 hanggang sa kasalukuyan ay nagkaroon na ng klasipikasyon, tuon at batas
para sa wika sa Pilipinas at patunay nga nito ang implementasyon ng DepEd Order No. 74, s. 2009 o
ang Pagsasainstitusyon ng Edukasyong Multilingguwal na Batay sa Katutubong Wika, isinapanahon
ng Kagawaran ng Edukasyon ang talaan ng mga pangunahing wika ng Pilipinas (DepEd Order No.
16, s. 2012) na kinabibilangan ng:
Tagalog Waray
Kapampangan (Samar-Leyte)
Ilocano Tausug
Bikol Maguindanaoan
Cebuano Maranao
Hiligaynon Chabacano
Pangasinan

Bukod sa nailabas ng DepEd ay mayroon ding MAYORYANG MGA WIKA SA PILIPINAS na

sinasalamin ng buong populasyon ng mga Pilipino na gumagamit ng kani-kanilang sinusong wika.
Ang nakatala sa ibaba ay listahan ng mga mayoryang wika sa Pilipinas na ginagamit ng mga
Pilipino batay sa aklat na (Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Filipino na isinulat
nina Adaya, Jomar G. etal ):

Ilokano Bikolano
Pampanggo Hiligaynon
Pangasinense Sebwano
Tagalog Waray (Samar-Leyte)

Batay naman sa pinakahuling pag-aaral na isinagawa ng Summer Institute of Linguistics (SIL)

hinggil sa wikain sa Pilipinas, may 181 ng buhay na wikang sinasalita sa Pilipinas, 171 sa mga ito
ang katutubo (indigenous) habang sampu (10) naman ang itinuturing na hindi katutubo (immigrant)
(Lewis, 2009).

Kung titingnan ang pagkakaiba-iba ng mga ito batay sa Greenberg’s diversity index, tinatayang
0.855 ang diversity index ng mga WP o katumbas ng 96% diversity coverage. Ibig sabihin, sadyang
magkakaiba ang mga wikang ito at tinatayang bawat dalawang tao sa populasyon ang
makapagsasabi na mayroon silang magkaibang katutubong wikang sinasalita.
(Sanggunian: http://www.kwf.gov.ph/faq/)

8
MGA SANGGUNIAN:
1. Adaya, Jomar A. etal., (2016). Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang
Filipino. Malabon City: Jimczyville Publication.
2. Arabejo-Nacin, Anita et.al. (2004). Sining ng Mabisang Komunikasyon. Quezon City:
Trinitas Publishing, Inc.
3. Montera, Godfrey G. (2013). Komunikasyon sa Akademikong Filipino. Cebu City:Likha
Publications.
4. Manguera, Patrick Henry R. et.al (2014). Kasaysayan: Kalinangan, Diwa at Kabuluhan.
Quezon City: MERRYJO ENTERPRISES.
5. Santiago, Alfonso O. (1979). Panimulang Linggwistika. Quezon City:Rex Book Store.
6. Santiago, Alfonso O. at Tiangco, Norma G. (2003). MakabagongBalarilang Filipino. Quezon
City: Rex Book Store.

WEBSITES:
http://www.kwf.gov.ph/faq/
https://tl.wikipedia.org/wiki/Mga_wika_sa_Pilipinas
http://www.germanlipa.de/text/lipon_f.htm
http://www.slideshare.net/yhanjohn/fil12-1ang-kasaysayan-ng-wikang-filipino
http://www.slideshare.net/dawnnah/angkan-ng-wika
http://www.slideshare.net/jhengcute/kasaysayan-ng-linggwistika-1
9