Talaan ng Paggamit ng Ortograpiya

Paaralan:

Purok:

Sangay:

Rehiyon:

Pangalan ng Kailan Ipi-

Kondisyon Kailan Isinauli Kondisyon
Humiram nahiram

Kailan natanggap sa paaralan:

Gamitin ang sumusunod na titik sa pagtatala ng kondisyon ng modyul:

A (Bago)
B (Gamit na ngunit maayos pa)
C (May kaunting sira)
D (Maraming sira)
 1
Agsursurotayo nga Agbasa
Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano
ILOKANO Ortograpia

 Grace Donata S. Abugan

 Leila Piñera Areola

Ang kagamitan sa pagtuturong ito ay magkatuwang

na inihanda at sinuri ng mga edukador mula sa mga
publiko at pribadong paaralan, kolehiyo, at / o
unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang
nasa larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang
puna at mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon sa
action@deped.gov.ph.

Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at

mungkahi.

Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
Agsursurotayo nga Agbasa
Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano
Unang Edisyon, 2013

ISBN: 978-971-9990-00-0

Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas

Pambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang sipi sa ano mang
akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot ng
pamahalaan o tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa
pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing
ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon.

Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng
produkto o brand names, tatak o trademarks, atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsikapang mahanap at mahingi ang
pahintulot ng mga may karapatang-ari upang magamit ang mga akdang ito. Hindi
inaangkin ni kinakatawan ng mga tagapaglathala (publisher) at may-akda ang
karapatang-aring iyon.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC
Pangalawang Kalihim: Dr. Yolanda S. Quijano
Kawaksing Kalihim: Dr. Elena R. Ruiz

Mga Bumuo ng Ortograpiya

Mga manunulat: Grace Donata S. Abugan

Leila Piñera Areola
Konsultant: Juan SP Hidalgo, Jr.
Coordinator: Rosalina Villanesa
Mga tagasuri: Estrella Fuertes
Francisca S. Nicolas
Gumuhit ng mga larawan: Noel B. Corpuz
Francisca S. Nicolas
Jason Villena
Naglayout: Aro R. Rara

Inilimbag sa Pilipinas ng ____________

Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS)

Office Address: 2nd Floor Dorm G, PSC Complex, Meralco Avenue.
Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (02) 634-1054 or 634-1072
E-mail Address: imcsetd@yahoo.com
 Dagiti Linaon

Pakauna nga Sao ..........................................................iv

Ortograpia ti Pagsasao nga Ilokano .......................... 1

Alagaden ti Gramatika ............................................... 14

Pagkitaan ti Kaipapanan

Dagiti Kadawyan a Sao ken Balikas .................. 28

ii
 Mensahe
Bro. Armin Luistro

iii
 Ortograpia
Ti Pagsasao nga Ilokano
 Alpabetong Ilokano
Pagannurotan Bilang Bilang da- Diptonggo/
Alpabeto dagiti Bulod a dagiti giti Agsaruno a
Sao (Paaweng) (Pauni) Pauni

(5) (23) ay-balay

*Adda 20 letra
28 oy-lumboy
ti Ilokano. Dagi- a-atis b-bituen
aw-aldaw
toy dagiti suma- e-ekis k-kalding
iw-assiw
ganad: i-ina d-dudon
a, b, k, d, e, g, h, o-oso g-getteng
i, l, m, n, ng, o, p br-kubra
u-unas h-hamon
r, s, t, u, w, y. ts-tsinela
l-lobo
Umanayen dagi- pl-
m-manok
toy a mangbukel planggana
n-nuang
kadagiti balikas tr-trapal
ng-ngipen
ti Ilokano gr-gripo
p-pal-id/paid
*Aramaten dagiti dr-dram
r-rasa
sumaganad a
s-saka
walo (8) a binu-
t-tarampo
lod a letra a
“c” ,”f”, “j”, “ñ”, w-wasay
“q”, “v”, “x,” ken y-yoyo
“z” a mangbukel c-
kadagiti nagan ti computer
tao, lugar, institu- f-fax
sion, ken scien- j-jacket
tific/technical a ñ-Niño
balikas q-
*Para kadagiti quadrangle
balikas nga awan v-van
kaibatuganna ti x-x-ray
Ilokano, z-zebra
aramaten ti orihi-
nal a balikas.

2 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

 Dagiti Alpabeto

Aa Ee

atis ekis

Ii Oo

ina oso

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 3

Uu Bb

unas bambanti

Kk Dd

kain dudon

4 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

Gg Hh

gatas hamon

Ll Mm

laki manok

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 5

Nn NGng

nuang ngipen

Pp Rr

pustiso rosas

6 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

Ss Tt

saka tian

Ww Yy

wasay yoyo

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 7

Cc Ff

computer fax

Jj Ññ

Jacket Sto. Niño

8 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

Qq Vv

quadrangle van

Xx Zz

x-ray zebra

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 9

 Ti Alpabeto ti Ilokano
Lenguahe ILOKANO
Alpabeto 28
5
Paaweng
Ilokano English

A aso dog

E eroplano airplane

I itlog egg

O oso bear

U uong mushroom

10 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

 Lenguahe ILOKANO
Alpabeto 28
23
Pauni
Ilokano English

B bituen star

K kalding goat

D dudon grasshopper

G getteng scissors

H hamon ham

L lobo balloon

M manok chicken

N nuang carabao

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 11

 Lenguahe ILOKANO
Alpabeto 28
23
Pauni
Ilokano English

NG ngipen teeth

P pal-id/paid fan

R rasa crab

S saka foot

T tarampo top

W wasay ax

Y yoyo yoyo

C computer computer

12 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

 Lenguahe ILOKANO
Alpabeto 28
23
Pauni
Ilokano English

F fax fax

J jacket Jacket

Ñ Niño Niño

Q quadrangle quadrangle

V van van

X x-ray x-ray

Z zebra zebra

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 13

Alagaden ti Gramatika
 GRAMATIKA - ILOKANO

I. PANGNAGAN

A. Panagpaadu
BUGBUGTONG ADDUAN

kabsat kakabsat
gayyem aggayyem
ina inna
ama amma
kasinsin kakasinsin
kadua kakadua
ikit iikit
sabong sabsabong
nateng natnateng

Adda dagiti pangnagan a mangibaga ti ad-adu. Ma-

bukel dagitoy babaen kadagiti sumaganad a wagas:

1. Uliten ti umuna nga ebkas/silaba ti sapasap-a-nagan.

Kas pangarigan:
kabsat kakabsat
gayyem gagayyem
kasinsin kakasinsin
kadua kakadua

2. Uliten ti umuna a paaweng iti sapasap-a-nagan.

Kas pangarigan:
ubing ubbing
anak annak
ina inna
ama amma

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 15

 3. Uliten ti umuna a silaba ken ti paaweng a sumaruno kaday-
toy santo isilpo ti puon-a-balikas.
Kas pangarigan:
talon tal + talon taltalon
makan mak + makan makmakan
nateng nat + nateng natnateng

4. Uliten ti umuna nga ebkas/silaba a pasarunuan ti umuna a

pauni ti balikas santo isilpo ti puon-a-balikas.
Kas pangarigan:
balasang ba + b + balasang babbalasang
lalaki la + l + laki lallaki
tao ta + t + tao tattao
B. Gender

Para Lalaki
Para Babai Para Lalaki “Neuter”
ken Babai

nanang tatang nagannak tugaw

ikit uliteg manursuro bola
manang manong kabsat ullaw
ipag kayong anak balay
inang amang ubing danum
lelang lelong gayyem buok
baket lakay abalayan ules
upa kawitan doktor pungan
ninang ninong dentista bato
madre padi inhiniero ikan
babai lalaki tao karayan
nana tata abirat ulep

16 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

 1. Adda dagiti sumagmamano a pangnagan a para lalaki.
Kas pangarigan:
tatang manong lelong
uliteg kayong ninong
amang kawitan lakay

2. Adda dagiti sumagmamano a pangnagan a para babai.

Kas pangarigan:
nanang manang lelang
Ikit ipag ninang
Inang upa baket

3. Adda dagiti sumagmamano a pangnagan a mabalin a

para lalaki wenno para babai.
Kas pangarigan:
anak nagannak gayyem
abalayan ubing kabsat

4. Adda dagiti sumagmamano a pangnagan a saan a para

lalaki ken saan met a para babai.
Kas pangarigan:
tugaw lapis mula
taraon danum bola

C. Artikulo
1. Aramaten ti artikulo a “ti” no maymaysa ti dakamaten a
sapasap-a-nagan (common noun).
Kas pangarigan:
Ti lapis ni Ben ket ababa.
Agsangsangit ti maladaga.

2. Aramaten ti artikulo a “dagiti” no dua wenno adu dagiti

dakamaten a sapasap-a-nagan.
Kas pangarigan:
Dagiti ay-ayam ni Ramon ket kabarbaro.
Napintas dagiti sabsabong iti hardin.

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 17

 II. PANGSANDI-A-NAGAN (PRONOUN)

A. Pangsandi-a-Nagan iti Pangpersonal (Personal Pronoun)

Bugbugtong Aduan
Umuna a Persona siak dakami/datayo
...ak, ... ...kami/...tayo
Maikadua a Persona sika/...ka dakayo/...kayo
Maikatlo a Persona isuna /...na isuda/...da

1. Aramaten ti “siak/...k/...ak” para iti tao nga agsasao.

Kas pangarigan:
Siak ti nagluto itattay.
Linutok daytoy dinengdeng.

2. Aramaten ti “dakami” para iti dua wenno adu a tattao nga

agsasao malaksid iti tao a kapatpatang.
Kas pangarigan:
Dakami kada Elena ken Nestor ti agdalus ita.
Agdaluskami ita kada Elena.

3. Aramaten ti “datayo/tayo” para iti dua wenno adu a tattao

nga agsasao karaman ti kapatpatang a tao.
Kas pangarigan:
Datayo a tallo ti mangdalus iti siled-pagadalan.
Agdalustayo ti siled-pagadalan.

4. Aramaten ti “sika” para iti maysa a tao a kapatpatang.

Kas pangarigan:
Ruben, sika ti mangpakan ti aso.

5. Aramaten ti “dakayo/...kayo” para iti dua wenno adu a tat-

tao a kapatpatang.
Kas pangarigan:
Sarah ken Rina, dakayo ti agsibog kadagiti
mulmula.
Agsibogkayo kadagiti mumula, Sara ken Rina.

6. Aramaten ti “isuna/...da” para iti maysa a tao a pagpa-

patangan.

18 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

 Kas pangarigan:
Ayabam ni Lorna ta isuna ti mangpunas ti lamisaan.
Isuna ti mangpunas ti lamisaan.

7. Aramaten ti “isuda/...da” para iti dua wenno adu a tattao a

pagpapatangan.
Kas pangarigan:
Isuda ti agurnos ti liblibro.
Ayanda?

B. Pangsandi-a-Nagan iti Panagtagikukua (Possessive Pronoun)

Bugbugtong Aduan
Umuna a Persona ko, ...k mi/ta/tayo
Maikadua a Persona mo yo
Maikatlo a Persona na da

1. Aramaten ti “ko/...k” no ti akinkukua ket ti agsasao.

Kas pangarigan:
Aruatek dayta.
Bagko dayta nalabaga..

2. Aramaten ti “...mi” no ti akinkukua ket ti agsasao ken sabali

pay a tao malaksid iti tao a kapatpatang.
Kas pangarigan:
Bakami dayta basbassit.

3. Aramaten ti “...ta/...tayo” no ti akinkukua ket ti agsasao

kaduana ti kapatpatang a tao.
Kas pangarigan:
Balontayo amin daytoyen.
Kuata laeng daytoy intugotko.

4. Aramaten ti “...na” no ti akinkukua ket ti tao a

pagpapatangan.
Kas pangarigan:
Apay nga innalam ‘diay lapisna?

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 19

 5. Aramaten ti “...da” no ti akinkukua ket dagiti tao a pagpa-
patangan.
Kas pangarigan:
Nuangda dagita agar-arab.

C. Demonstrative Pronoun
daytoy (this) dayta (that) daydiay (that)
dagitoy (these) dagita (those) dagidiay (those)

1. Aramaten ti “daytoy” / “dagitoy” no ti banag nga aramaten

ket ig-iggaman wenno asideg ti tao nga agsasao wenno
asideg kadagiti tattao nga agsasao.
Kas pangarigan:
Bagko daytoy.
Dagitoy dagiti baro a bagko.
Tugawko daytoy.
Tugawko dagitoy.

2. Aramaten iti “dayta”/ “dagita” no ti banag a dakamaten

ket adayo kadagiti tattao nga agsasao.
Kas pangarigan:
Regalo ni manangmo kenka kadi dayta?
Nagpintas dayta lupotmo.
Dagiti regalom kadi dagita?

3. Aramaten ti “didiay” wenno “sadiay” no ti lugar a

dakamaten ket adayo kadagiti agpapatang a tattao.
Kas pangarigan:
Mapantayo didiay baybay.
Apsariartayo sadiay igid ti baybay.

III. SARITA A MANGIBAGA TI TIGNAY (VERB)

Napasamaken (Past) (nalpasen/naaramiden)

Mapaspasamak (Present) (madama a maaramid)
Mapasamak to (Future) (Maaramid to pay laeng)

20 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

A. Napasamaken (Past Tense)
1. Ikkan ti “na-“ iti puon-a-balikas (root word) ti sao nga agrugi
ti a, e, i, o, ken u.
Kas pangarigan:
arado nagarado
ulaw naulaw
2. Ikkan ti “nag” iti puon-a-balikas (root word) nga
agrugi iti b, k, d, g, h, l, m, n, p, r, s, t, w, ken y.
Kas pangarigan:
basa nagbasa
surat nagsurat
3. Kadagiti sao nga agrugi ti “um”, sukatan ti “u” ti “im”.
Kas pangarigan:
umay immay
umuli immuli
B. Mapaspasamak (Present Tense)
Madama a Mapaspasamak (Present Progressive Form)
1. Uliten ti umuna a tallo a letra ti puon-a-balikas.
Kas pangarigan:
magna magmagna
mangan mangmangan
agbasa agbasbasa
agtudo agtudtudo
Mapaspasamak (Simple Present Form)
1. Ikkan ti “ag” ti rugi ti puon-a-balikas.
Kas pangarigan:
basa agbasa
tudo agtudo

C. Mapasamak to (Future Tense)

1. Inayon ti “to” ti ungto/udi iti sao (Simple Future Form).
Kas pangarigan:
mangan manganto
umay umayto
mapan mapanto

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 21

 2. Ikkan ti “ag” ti rugi ti puon-a-balikas ken isilpo ti
“nto” iti ungto ti sao nga agturpos ti paaweng
(vowel).
Kas pangarigan:
ag+kanta+nto agkantanto
ag+basa+nto agbasanto
3. Ikkan ti “ag” ti rugi ti puon-a-balikas ken isilpo ti “to” iti
ungto ti sao nga agturpos ti pauni (consonant).
Kas pangarigan:
ag+taray+to agtarayto
ag+bayad+to agbayadto
ag+gapas+to aggapasto

IV. SARITA A MANGILADAWAN (ADJECTIVE)

A. Digiti Panangidilig (Degrees of Comparison)

Positive Comparative Superlative
Dagiti wagas a pangbukel ti comparative a degree dagiti sao
a mangiladawan.
1. Buklen ti comparative degree ti sao a mangiladawan
babaen ti panangulit ti umuna nga ebkas/silaba iti puon-a-
balikas (root word).
Kas pangarigan:
dakkel dakdakkel
bassit basbassit
nalaka nalaklaka
natayag nataytayag
napintas napinpintas
nasingpet nasingsingpet

2. Buklen ti superlative degree ti sao a mangiladawan

babaen ti panangikabil ti “ka-“ ti rugi ken isilpo ti “-an” ti
ungto ti puon-a-balikas (root word).
Kas pangarigan:
dakkel kadakkelan
bassit kabassitan

22 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

 laka kalakaan
tayag katayagan
pintas kapintasan

V. PHRASES AND SENTENCES

A. Grupo Dagiti Sao nga Awan Kaipapanan Na (Phrase)

Kas pangarigan:
Dua a bay-on
Dagiti mulmula
Ti nasingpet nga ubing

B. Patang (Sentence)
Grupo dagiti sao a kumpleto ti kaipapanan wenno
kapanunotan.

Nadumaduma a tabas dagiti grupo dagiti sao.

1. Panangisarita (Declarative)
Aramaten a panangibaga wenno panangistoria kadagiti
paspasamak wenno bambanag. Agturpos daytoy ti tuldek
(.).
Kas pangarigan:
Dua a bay-on a kamatis ti napurosmi.
Nalangto dagiti mulmula.
Nasingpet nga ubing ni Dina .
Adda tarakenko nga aso.
Puraw ti marisna.
Atiddog ti ipusna.
2. Panagsaludsod (Interrogative)
Aramaten daytoy iti panagsaludsod wenno pagdamag. Ag-
turpos daytoy iti marka a pagsaludsod (?).
Kas pangarigan:
Ania (What) ti naganmo?
Asino/Siasino (Who) dagiti nagannakmo?
Sadino (Where) ti papanam?
Apay (Why) a nagsangit?

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 23

 Kasano (How) ti agluto ti bibingka?
Mano (How many) ti kakabsatmo?
Mano (How much) ti maysa kilo a karne ti baboy?

3. Panagibaon (Imperative/Command)
a. Panangibaon (Command). Agultimo daytoy ti tuldek (.).
Kas pangarigan:
Mangankan.
Agriingka a nasapa.
Pakanem dagita taraken.
b. Pagpakaasi (Request)
Aramaten a panagdawat ti pabor. Aramaten dagiti
pagsasao nga “paki” wenno “mabalin.” Mabalin nga
agturpos daytoy ti tuldek (.) wenno marka a pagsaludsod
(?).
Kas pangarigan:
Pakibagam man kenni Ben nga umay ditoy.
Mabalin a bulodek dayta lapismo?

4. Mangibaga ti Nalaus a Karirikna (Exclamatory)

Aramaten a panangibaga ti karirikna kas iti nalaus a ragsak,
nalaus a pungtot, nalaus a buteng, pannakakigtot, ken
dadduma pay.
Kas pangarigan:
Yehey, nangabakkami!
Alla! Nalipatak daytay pitakak.
Adda uleg! Adda uleg!
Uram! Uram!

VI. TARABAY TI PAG - SPELLING

A. Suroten ti orihinal nga spelling dagiti bukod-a-nagan ti tao,

lugar, ken dadduma pay.
Kas pangarigan:
Jose Rizal
Sto. Nino, Cagayan
B. Suroten ti orihinal nga spelling dagiti sao a pangteknikal, pang
24 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano
 siensia, ken dagiti simbulo ti siensia ken matematika.
Kas pagarigan:
Varicose veins
Chemotherapy
Fe (Iron)
C. Suroten ti orihinal nga spelling dagiti bulod nga balikas.
Kas pangarigan:
French fries spaghetti
zodiac fax
pizza x-ray
D. Para ti diphthong ken consonant cluster
1. Singin a paaweng a letra “ai”. Saan nga agbaliw ti spelling
ti “ai” no daytoy ti maudi nga ebkas ti balikas a buklen.
Kas pangarigan:
paria, saan a parya
baria, saan a barya
Ngem agbalin nga “ya” no ti umuna nga ebkas ti balikas
ket paaweng.
yatang, saan a iatang
yawat, saan a iawat
2. Singin a paaweng/patimek a letra nga “ie”, “io,” ken “iu”.
Saan nga agbaliw ti spelling dagitoy no aramaten a mang-
bukel ti sao. Ngem ti paaweng a letra “ie” ket agbalin nga
“ye” no daytoy ti maudi nga ebkas ti buklen a balikas.
Kas pangarigan:
piek, saan a piyek
dies, saan a diyes
kalye, saa a kalie
molye, saan a molie
radio, saan a radyo
pariok, saan a paryok
*Ngem saan a pagbalinen ti spelling bagyo (typhoon) ti
bagio tapno adda paggidiatan da ti Baguio a nagan ti
lugar.

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 25

 3. Agbalin a “wa” ti singin a paaweng/patimek a letra nga
“oa” , “we” para ti “oe,” ken “wi” para ti “oi” malaksid laeng
dagiti nagan ti tao, lugar, ken dadduma pay.
Kas pangarigan:
awan, saan nga aoan
nagsaway, saan a nagsaoay
Paoay, saan a Paway
sawen, saan a saoen
tawen, saan a taoen
kawil, saan a kaoil
pawil, saan a paoil

wa(ua) we(ue) wa(ui) wo wu

SAWEN
SAO + EN
SAOEN
SAUEN
SAWEN

4. Saan nga agbalbaliw ti spelling dagiti singin a paaweng/

patimek a letra nga “ua” , “ue,” ken “ui”.
Kas pangarigan:
sua, saan a suwa wenno swa
parsua, saan a parsuwa wenno parswa
paskua, saan a paskuwa wenno paskwa
puek, saan a puwek
suek, saan a suwek
suitik, saan a suwitik
kuitis, saan a kuwitis
5. Agnanayon nga umuna ti letra “u” ngem “o” no agsaruno
dagitoy a naaramat iti maysa a sao.
Kas pangarigan:
buok, saan a bouk
ruot, saan a rout

26 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

 6. No ti letra “o” ken “u” ket inaramat ti mano a daras iti maysa
a sao, agnanayon a ti letra “o” ti makita ti ultimo ti sao.
Kas pangarigan:
puyupoy, saan a puyopuy
kutukot, saan a kutokut

7. Agnanayon nga adda iti umuna a balikas ti “u” no uliten ti

balikas (syllable) tapno makabukel ti sao.
Kas pangarigan:
purpor, saan a purpur wenno porpur
bukbok, saan a bokbuk wennu bukbuk

8. No ti sao ket nabukel manipud ti panangdagullit ti isu met

laeng a sao nga adda letra na nga “o”, saan nga agbal-
baliw ti spelling na daytoy.
Kas pangarigan:
budobudo, saan a budubudo
killokillo, saan a killukillo
*Ngem saan nga agbalin a “halohalo” ti “haluhalo” gapu
ta saan a makapagmaymaysa ti sao a “halo”.

9. No adda suffix a maisilpo iti sao nga agturpos ti dua a letra

“i”, daytoy ket agbalin nga “iy”.
Kas pangarigan:
rabii, agbalin a karabiyan
rabii
rabii + an = rabiyan

10. Ti letra nga “i” ket agbalin a “y” no isilpo daytoy ti sao nga
agturpos ti “w” ken no maikkan ti suffix na.
Kas pangarigan:
babawi, agbalin a babawyen
babawi + en
babawien=babawyen

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 27

 11. Saan nga agbalbaliw ti spelling ti puon-a-balikas nga
agturpos ti letra “i” uray masilpuan daytoy ti suffix.
Kas pangarigan:
babai, agbalin a babaien
lalaki, agbalin a lalakien
pati, agbalin a patien

12. Ti letra “e” ket agbalin nga “i” kasta met ti letra “o” ket
agbalin nga “u” no ti puon-a-balikas nga agturpos ti letra
“e” wenno “o” ken masilpuan daytoy ti suffix nga agrugi ti
“e”. Ngem no ti suffix a maisilpo ti puon-a-balikas nga ag-
turpos ti “e” ket “a”, ti spelling ti sao ket saan nga agbal-
baliw.
Kas pangarigan:
kape, agbalin a kapien ken kapean
korte, agbalin a kortien ken korteam
bato, agbalin a batuen
arado, agbalin nga araduen

13. No bagas ti sao ket agturpos ti “ao”, “o” wenno “yo” ken
masilpuan daytoy ti suffix, dagitoy ket agbalin a “w”.
Kas pangarigan:
gao, agbalin a gawen gao + en
kayo, agbalin a kaywen gaoen
dayo, agbalin a daywen gawen

28 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

Pagkitaan ti Kaipapanan
dagiti Kadawyan a Sao
ken Balikas
Glosario ti Ilokano

Kadawyan a Panagkablaaw ken sarsarita

Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH

Naimbag a bigat. Magandang umaga Good morning.

Naimbag a malem. Magandang hapon Good afternoon.

Naimbag a rabii. Magandang gabi Good evening.

Naimbag nga aldaw. Magandang araw Good day.

Dios ti agngina, apo./

Salamat po. Thank you.
Agyamannak, apo.

Awan aniamanna Walang anuman Don't mention it.

Kumustaka/kayo, apo. Kumusta kayo? How are you?

Nasayaat, apo. Mabuti po I am fine/good.

Pakawanen nak, apo Patawarin mo ako. Forgive me.

Dispensarennak, apo. Ipagpaumanhin po. I am sorry./Excuse me.

Agpakadaakon, apo Paalam na po Goodbye.

Kastan/Kasta pay, apo Hanggang sa muli Till then.

Innakon, apo Alis na po ako I am going.

Di la mabalin …/ Pwede ba… Maaari Will you please…

Pangaasiyo man po ba,, Please

Inkamin, apo Alis na po kami. We are going.

Dios ti kumuyog. (for Sumainyo ang Pangi-

May God be with you.
the one who is leaving) noon
30 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano
 Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
Dios ti agbati. (for the
Sumainyo ang
one who will stay be- May God be with you.
Panginoon.
hind)

Naragsak a Paskua Maligayang Pasko. Merry Christmas.

Naragsak a Baro a Maligayang bagong

Happy New Year
Tawen. taon.

Narang-ay a Baro a Masaganang A Prosperous New

Tawen. bagong taon. Year.

Naragsak a panag- Maligayang kaara-

Happy birthday.
kasangay. wan.

Ay-ayaten ka. Mahal kita I love you.

Pinapahalagahan
Ipatpateg ka. I care for you.
kita.

Paset iti bagi (Parts of the body)

Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH

ulo ulo head

mata mata eyes

lapayag tainga ear

agong ilong nose

ngiwat bunganga mouth

bibig bibig lips

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 31

e
Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH

timid baba chin

tengnged leeg neck

teltel batok nape

muging noo forehead

pingping pisngi cheeks

buok buhok hair

karabukob lalamunan throat

kiday kilay eyebrows

takkob dagiti mata talukap ng mata eyelids

kurimatmat pilik mata eyelash

pispis sintido temple

ngadas ngalangala hard palate

gugot, gigis gilagid gums

32 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

 Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH

ngipen ngipin teeth

pangal panga jaw

dila dila tongue

abaga balikat shoulder

siket baywang waist

barukong dibdib chest

patong balakang hips

suso suso breast

takiag bisig arms

ima kamay hand

siko siko elbow

kilikili kilikili armpit

pungopunguan pupulsuhan wrist

ramay daliri fingers

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 33

 Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH

kuko kuko fingernails

tangan hinlalaki thumb

tammudo hintuturo pointing finger

pasiraw-at palasingsingan ring finger

kikit kalingkingan little finger

dakulap palad palm

luppo hita thigh

sip-ang/sillang singit loin

tumeng tuhod knee

gurong binti legs

lakkong alak-alakan back of the knee

saka paa foot

dapan talampakan sole

mukod sakong heel

lipay-lipay bukong-bukong ankle

34 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

 Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH

bukot likod back

puseg pusod navel

bangabanga bungo skull

pidit-pidit ear lobe

kudil balat skin

ubet puwit buttocks

ukel-ukel bayag testicles

kimmut/kerret anus

Kameng ti pamilia (Members of the Family)

Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
nanang, inang, ina ina mother

tatang, amang, ama ama father

Kabsat a lalaki kapatid na lalake brother

kabsat a babai kapatid na babae sister

manong kuya elder brother

manang ate elder sister

nakababatang ka-
ading younger sibling
patid
Lelong/lilong lolo grandfather

Lelang/lilang lola grandmother

uliteg tiyo uncle

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 35

 Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
ikit tiya auntie

kayong bayaw Brother-in-law

ipag hipag sister -in-law

kapiddua pinsan makalawa second degree cousin

kapitlo pinsan makatlo third degree cousin

kasinsin pinsan cousin

great grand father/

apong ninuno
mother

amang lakay lolo sa tuhod great grand father

inang baket lola sa tuhod great grand mother

buridek bunso youngest

inauna panganay eldest

anak a babai anak na babae daughter

anak a lalaki anak na lalake son

apo/appo/apuko apo grandchild/children

kaanakan a lalaki pamangkin na lalake nephew

pamangkin na ba-
kaanakan a babae niece
bae
manugang na ba-
manugang a babai daughter-in-law
bae
manugang a lalaki manugang na lalake son-in-law

katugangan biyenan parents-in-law

katugangan a babai biyenan na babae mother-in-law

katugangan a lalaki biyenan na lalake father-in-law

maladaga musmos baby

36 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

Agpapaay ti ili (Community Workers)

Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
mannalon magsasaka farmer

mangngalap mangingisda fisherman

karpintero karpintero carpenter

tsuper/drayber tsuper/drayber driver

manursuro/maestro/ guro/lalaking guro/ teacher/male teacher/

maestra babaeng guro female teacher

nars nars nurse

suldado kawal/sundalo soldier

mangngagas/doktor manggagamot doctor

polis pulis policeman

inhiniero inhinyero engineer

abogado abogado lawyer

dentista dentista dentist

aglaklako tindero/tindero vendor

labandera labandera laundrywoman

dianitor dyanitor janitor

partera/mammaltot hilot/komadrona midwife

mayor alkalde mayor

panadero/panadera panadero/panadera baker

padi pari priest

madre madre nun

kapitan punong barangay barangay captain

albulario/baglan albularyo quack doctor

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 37

Kadawyan a bambanag (Common objects)

Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
libro aklat book
pisara pisara chalkboard
papel papel paper
tsart tsart chart
ikamen banig mat
lapis lapis pencil
ladawan larawan picture
istorya kuwento story
lamesa/lamisaan mesa table
tugaw upuan chair
diding dingding wall
ridaw/ruangan pinto door
datar/suelo sahig floor
tawa/bentana bintana window
bestida bestida dress
palda saya skirt
pantalon pantalon pants/trousers
kamiseta kamiseta shirt
blusa blusa blouse

paraimeng/sweater/
sweater/jacket sweater/jacket
dyaket

sinturon/barikes sinturon belt

sapatos sapatos shoes
medias medyas socks
relo relo watch
antiparra salamin sa mata eye glasses
kallugong sumbrero cap

38 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

 Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
payabyab balanggot hat (big)
hat (made from skin of
kattukong salakot
white squash/upo)
singsing singsing ring
aritos hikaw earrings
kuentas kuwintas necklace
pulseras/purselas pulseras bracelet
relo orasan/relo watch
katre kama bed
pungan unan pillow
ules kumot blanket
muskitero kulambo mosquito net
sarming salamin mirror
aparador aparador dresser
pinggan pinggan plate
kutsara kutsara spoon
tinidor tinidor fork
baso baso glass

container made of co-

duyog
conut shell

malukong/mallukong mangkok bowl

platito platito saucer
kaldero kaldero kettle
aklo sandok ladle
dalikan/dapugan kalan stove
pariok kawali frying pan
siliasi kawa vat
burnay banga earthen jar
tayab lutuan na banga

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 39

 Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
earthen jar (to keep
karamba banga
drinking water)

garapon garapon jar (made of glass)

landet/landek sangkalan chopping board
immuko/kampit kutsilyo knife
buneng itak bolo
wasay palakol axe
botelia bote bottle
bola bola ball
bato bato stone
bay-on bayong basket
iit walis tinting hardbroom
sagad walis tambo softbroom
danum tubig water
innapuy kanin boiled rice
ikan/lames isda fish
sida ulam viand
bambanti panakot scare crow
kuaderno/notbuk kuwaderno notebook
alad bakod fence
ruot damo grass
makan/taraon pagkain food
daniw tula poem
samiweng/kanta/saniweng awit song
pagkappian tasa cup
kutsarita kutsarita teaspoon
sartin sartin cup (can)
sungrod panggatong firewood
nisnis basahan rag
40 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano
Kadawyan a Dingdinguen
Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH

aso aso dog

uken tuta puppy

pusa pusa cat

nuang kalabaw carabao

baka baka cow

kabalio kabayo horse

kalding kambing goat

pato bibe duck

itik itik wild duck

ganso gansa goose

manok manok chicken

upa inahin hen

kawitan tandang rooster

piek sisiw chick

billit ibon bird

tukak palaka frog

kuriat kuliglig cricket

uleg ahas snake

bao/utot daga rat

marabutit bubuwit mouse

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 41

 Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH

alutiit butiki house lizard

kuton langgam ant

kulibangbang paruparo butterfly

kulalanti/kulintaba alitaptap firefly

kurarapnit paniki bat

kuto kuto lice

andidit kuliglig cicada

abal-abal/sibbaweng salagubang June beetle

ugsa usa deer

lamok lamok mosquito

ngilaw langaw housefly

timel pulgas flea

bingraw/dingraw bangaw fly

buaya buwaya crocodile

sipet/ipes ipis cockroach

kiteb surot bed bug

sunggo unggoy monkey

barrairong uwang coconut beetle

alimbubuyog bubuyog bee

dudon tipaklong grasshopper

42 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

Kadawyan a Mulmula
Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
kaimito kaymito star apple

mangga mangga mango

santol santol santol

salamagi sampalok tamarind

sarguelas siniguelas Spanish plum

lumboy/lungboy duhat black plum

bayabas bayabas guava

sua suha pomelo

atis atis custard apple

tsiko tsiko chico

damortis/kamantiris kamatsile guamachile/camachile

narra narrra narra

abokado abokado avocado

bugnay bignay chinese laurel/currant

tree
akasia akasya acacia

sagat molave molave

kariskis ipil ipil ipil

bulo kawayan bamboo

kawayan/bayog/killing kawayan bamboo

balite balete banyan tree

mustasa mustasa horseradish

marunggay malunggay moringa oleifera

paria ampalaya bittergourd

sandia pakwan watermelon

murod melon melon

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 43

 Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
tarong talong eggplant
kamatis/tamatis kamatis tomato
karabasa kalabasa squash
tabungaw upo bottlegourd/white squash

kabatiti patola patola

mais corn corn
mani mani peanut
pagay palay rice
utong sitaw stringbeans
pallang sigarilyas winged bean
madre de kakaw/
kawkawati madre de cacao
kakawate
balangeg kangkong swamp cabbage
kuantong kulitis spinach
bilunak alugbati red vine spinach
singkamas singkamas turnip
mansanas mansanas apple
ubas ubas grapes
bua nganga betel nut
kamutig/kamutit kamote sweet potato
kahoy kamoteng kahoy cassava
ubi ube yam
aba gabi taro
katuday katuray vegetable hummingbird
lasona sibuyas onion
laya luya ginger
bawang bawang garlic
pipino pipino cucumber
44 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano
Kadawyan a Paset ti Balay

Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
salas/laem sala living room
siled a pagturugan silid-tulugan bedroom
kusina kusina kitchen
kasilias palikuran restroom
banio banio bathroom
pagidulinan/pagipaknian bodega storeroom
grahe/garahe garahe garage
panganan silid-kainan dining room
sarusar kamalig rice granary
suelo/datar sahig floor
atep bubong roof
main post of the
adigi haligi
house
diding dingding wall
bobida bobeda ceiling
wash area near the
bangsal/bansag batalan
kitchen

Kadawyan a Paset ti Pagadalan

Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
siled-pagadalan silid-aralan classroom
opisina ti mangidadaulo iti opisina ng punong- principal’s office
eskuela guro
siled -pagbasaan silid-aklatan library
pagay-ayaman palaruan playground
minuyongan hardin garden
kasilias palikuran comfort room
kantin kantin canteen
klinika klinika clinic
entablado entablado stage

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 45

Kadawyan a Luglugar iti Komunidad

Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
balay bahay house
arubayan bakuran yard
purok pamayanan community
siudad lungsod city
ili bayan town
igid ti baybay/pantar tabing-dagat beach
plasa/tiendaan palengke market
tiendaan/gareta tindahan store
simbaan simbahan church
pagadalan paaralan school
opisina tanggapan office
klinik klinika clinic
karayan ilog river
danaw lawa lake
lipnok lawa pond
kalsada daan/kalsada road
munisipio munisipiyo town hall
parke/plasa parke park
ospital ospital hospital
istasion dagiti bus/lugan istasyon ng bus bus station
mall mall mall
istasion ti pulis/presinto presinto police station
gymnasium gymnasium gymnasium
dissuor talon waterfalls
burayok/ubbog bukal spring
waig batis creek
46 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano
Maris

Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
nalabaga/nalabbaga/ pula red
nalabbasit
arindaraen pulang-pula bloody red

kiaw/amarillo/duyaw dilaw yellow

orange/kahel/orens kulay dalandan orange

malarosas kulay rosas pink

nangisit itim black

puraw puti white

asul/bugagaw bughaw blue

immubi/kolor-ubi lila/ube violet

berde luntian green

maradaga kayumangi brown

maris dapo/kolor-dapo abuhin gray

Sukog
Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
nagbukel bilog round

kuadrado parisukat square

rektanggulo parihaba rectangle

tryanggulo tatsulok triangle

mara-itlog biluhaba oblong

marabituen hugis-bituin star-shape

maradiamante hugis-diyamante diamond

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 47

Angot, Raman, ken Dadduma Pay

Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
naangdod/naangot/ mabaho odorous/bad odor
nabangsit
naangseg mapanghi foul smell (urine)

nabanglo mabango fragrant

nasam-it matamis sweet

napait mapait bitter

naapgad maalat salty

nagasang maanghang pungent/spicy

naimas masarap palatable/delicious

naalsem maasim sour

nananam/naraman malinamnam tasty

nasabeng

natamnay matabang lacks salt

nasugpet/nasigpet mapakla

Dagiti Aldaw iti Makalawas

Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
Lunes Lunes Monday

Martes Martes Tuesday

Mierkules Miyerkules Wednesday

Huebes Huwebes Thursday

Biernes Biyernes Friday

Sabado Sabado Sabado

Domingo Linggo Sunday

48 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

Konsepto ti Oras
Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
bigat/agsapa umaga morning

parbangon madaling araw dawn

aldaw araw daytime

rabii gabi night/evening

agmatuon/tingnga’t
taghaling tapat high noon
aldaw
malem hapon afternoon

sardam agaw-dilim dusk

tingnga ti rabii hatinggabi midnight

apagbittak ti lawag bukang liwayway dawn

apagsipnget dapit hapon twilight

alauna ika-isa one o’clock

alas dos ikalawa two o’clock

alas tres ikatlo three o’clock

alas kuatro ikaapat four o’clock

alas singko ikalima five o’clock

alas sais ikaanim six o’ clock

alas siete ikapito seven o’ clock

alas otso ikawalo eight o’ clock

alas nuebe ikasiyam nine o’ clock

alas dies ikasampu ten o’clock

alas onse ikalabing-isa eleven o’ clock

alas dose ikalabindalawa twelve o’ clock

tallopulo a minuto kal- tatlumpung minuto

one-thirty
pasan ti ala una makalipas ng ikaisa

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 49

Dagiti Bulan iti Makatawen

Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
Enero Enero January
Pebrero Pebrero February
Marso Marso March
Abril Abril April
Mayo Mayo May
Hunyo Hunyo June
Hulyo Hulyo July
Agosto Agosto August
Setiembre Setyembre September
Oktubre Oktubre October
Nobiembre Nobyembre November
Disiembre Disyembre December

Kasasaad ti Panawen

Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
nasayaat a panawen mabuting panahon fair weather

nainit/agin-init umaaraw sunny

naulep maulap cloudy

naangin mahangin windy

natutudo/nepnep maulan rainy

kalgaw tag-init summer

nalamiis/nalam-ek/
malamig cold
nasalemsem
napudot/nadagaang mainit/nasalimuot hot

agbagbagio bumabagyo stormy

naangep mahamog foggy

50 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

Karirikna
Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH

ragsak saya/ligaya joy/happiness

namnama pag-asa hope

liday lungkot sadness/loneliness

unget, pungtot poot, bangis fury

busor galit/uyam anger

ayat pag-ibig love

gura tampo hatred

buteng takot fear

duadua duda doubt

kigtot gulat surprise

apal inggit envy

agom kasakiman greed

imon selos jealousy

annad/alwad ingat care

takrot duwag coward

imot madamot stingy

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 51

Numero manipud 0 agingga iti 100

Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH
sero/ibbong wala zero

maysa isa one

dua dalawa two

tallo tatlo three

uppat apat four

lima lima five

innem anim six

pito pito seven

walo walo eight

siam siyam nine

sangapulo sampu ten

sangapulo ket maysa labing-isa eleven

sangapulo ket dua labindalawa twelve

sangapulo ket tallo labintatlo thirteen

sangapulo ket uppat labing-apat fourteen

sangapulo ket lima labinlima fifteen

sangapulo ket innem labing-anim sixteen

sangapulo ket lima labimpito seventeen

sangapulo ket walo labinwalo eighteen

sangapulo ket siam labinsiyam nineteen

duapulo dalawampu twenty

52 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

 Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH

duapulo ket maysa dalawampu’t isa twenty-one

duapulo ket dua dalawampu’t dalawa twenty-two

duapulo ket tallo dalawampu’t tatlo twenty-three

duapulo ket uppat dalawampu’t apat twenty-four

duapulo ket lima dalawampu’t lima twenty-five

duapulo ket innem dalawampu’t anim twenty-six

duapulo ket pito dalawampu’t pito twenty-seven

duapulo ket walo dalawampu’t walo twenty-eight

duapulo ket siam dalawampu’t siyam twenty-nine

tallopulo tatlumpu thirty

tallopulo ket maysa tatlumpu’t isa thirty-one

tallopulo ket dua talumpu’t dalawa thirty-two

tallopulo ket tallo tatlumpu’t tatlo thirty-three

tallopulo ket uppat tatlumpu’t apat thirty-four

tallopulo ket lima talumpu’t lima thirty-five

tallopulo ket innem tatlumpu’t anim thirty-six

tallopulo ket pito tatlumpu’t pito thirty-seven

tallopulo ket walo tatlumpu’t walo thirty-eight

tallopulo ket siam tatlumpu’t siyam thirty-nine

uppat a pulo apatnapu forty

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 53

 Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH

uppat a pulo ket maysa apatnapu’t isa forty-one

uppat a pulo ket dua apatnapu’t dalawa forty-two

uppat a pulo ket tallo apatnapu’t tatlo forty-three

uppat a pulo ket uppat apatnapu’t apat forty-four

uppat a pulo ket lima apatnapu’t lima forty-five

uppat a pulo ket innem apatnapu’t anim forty-six

uppat a pulo ket pito apatnapu’t pito forty-seven

uppat a pulo ket walo apatnapu’t walo forty-eight

uppat a pulo ket siam apatnapu’t siyam forty-nine

limapulo limampu fifty

limapulo ket maysa limampu't isa fifty-one

limapulo ket dua limampu't dalawa fifty-two

limapulo ket tallo limampu't tatlo fifty-three

limapulo ket uppat limampu't apat fifty-four

limapulo ket lima limampu't lima fifty-five

limapulo ket innem limapu't anim fifty-six

limapulo ket pito limapu't pito fifty-seven

limapulo ket walo limampu't walo fifty-eight

limapulo ket siam limampu't siyam fifty-nine

innem a pulo animnapu sixty

54 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

 Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH

innem a pulo ket maysa animnapu't isa sixty-one

innem a pulo ket dua animnapu't dalawa sixty-two

innem a pulo ket tallo animnapu't tatlo sixty-three

innem a pulo ket uppat animnapu't apat sixty-four

innem a pulo ket lima animnapu't lima sixty-five

innem a pulo ket innem animnapu't anim sixty-six

innem a pulo ket pito animnapu't pito sixty-seven

innem a pulo ket walo animnapu't walo sixty-eight

innem a pulo ket siam animnapu't siyam sixty-nine

pitopulo pitumpu seventy

pitopulo ket maysa pitumpu't isa seventy-one

pitopulo ket dua pitumpu't dalawa seventy-two

pitopulo ket tallo pitumpu't tatlo seventy-three

pitopulo ket uppat pitumpu't apat seventy-four

pitopulo ket lima pitumpu't lima seventy-five

pitopulo ket innem pitumpu't anim seventy-six

pitopulo ket pito pitumpu't pito seventy-seven

pitopulo ket walo pitumpu't walo seventy-eight

pitopulo ket siam pitumpu't siyam seventy-nine

walopulo walumpu eighty

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 55

 Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH

walopulo ket maysa walumpu't isa eighty-one

walopulo ket dua walumpu't dalawa eighty-two

walopulo ket tallo walumpu't tatlo eighty-three

walopulo ket uppat walumpu't apat eighty-four

walopulo ket lima walumpu't lima eighty-five

walopulo ket innem walumpu't anim eighty-six

walopulo ket pito walumpu't pito eighty-seven

walopulo ket walo walumpu't walo eighty-eight

walopulo ket siam walumpu't siyam eighty-nine

siam a pulo siyamnapu ninety

siam a pulo ket maysa siyamnapu't isa ninety-one

siam a pulo ket dua siyamnapu't dalawa ninety-two

siam a pulo ket tallo siyamnapu't tatlo ninety-three

siam a pulo ket uppat siyamnapu't apat ninety-four

siam a pulo ket lima siyamnapu't lima ninety-five

siam a pulo ket innem siyamnapu't anim ninety-six

siam a pulo ket pito siyamnapu't pito ninety-seven

siam a pulo ket walo siyamnapu't walo ninety-eight

siam a pulo ket siam siyamnapu't siyam ninety-nine

sangagasut isang daan one hundred

56 Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano

Konsepto ti Panagrukod

Panangiyallatiw ti
ILOKANO
FILIPINO ENGLISH

salop salop ganta

supa gatang 1/8 ganta

rakem/gemgem dakot fistful

kustal/langgusti/sako sako sack

karton kahon box

dangan dangkal

agpa/deppa dipa arms length

sangabukel buo whole

kagudua kalahati half

apagkapat isangkapat one-fourth

apagkatlo isangkatlo one-third

apagkalima isangkalima one-fifth

atiddog mahaba long

ababa maigsi short

kilo kilo kilogram

litro litro liter

kadapan talampakan foot

bettek/reppet bugkos bundle

kelleng parcel of ricefield

raay Kumpol/buwig bunch

bulig cluster

sapad

teppeng

Tarabay iti Panagisuro iti Ilokano 57

 Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

DepEd-Bureau of Elementary Education, Curriculum

Development Division

2nd Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex (ULTRA)

Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600

Telefax: (632) 638-4799 or 637-4347

E-mail Address: bee-deped@pldtdsl.net,

bee_director@yahoo.com

ISBN: 978-971-9990-00-0