Panahon ng pananakop ng Espanya Kastila sa Pilipinas.

Petsa / Panahon Pangyayari

Hunyo 3,1571 Marso 17,1521 Yumapak sa Pilipinas si Ferdinand Magellan, Isang
Portuges Maninilbihan sa Hari ng Espanya. Hunyo 24,1571 Marso 29,1521 Isang
Sandugan Ang Ginanap sa Pagitan ni [[Ferdinand Magellan|] at ng Magkapatid na Rajah
Kulambu ng Limasawa atRajah Siagu ng Butuan. Mayo 16,1584 Pinangunahan ni Pari
Pedro de Valderama Ang Pagdaraos ng Kauna-Unahang Marso 31,1521 Misang Katoliko sa
pulo ng "limasawa". Makaraan nito ay Pinangalan ni [[Ferdinand Magellan] Ang Pulo
ng kapuluan ng San Lazaro at Inangkin Para sa Hari ngEspanya. Disyembre 21, 1614
Abril 27,1521 Labanan sa Mactan - Nasawi si [[Ferdinand Magellan] sa Mactan
Makaarang Makialam sa Alitan nina Lapu-Lapu at Zula, Mga Pinuno ng Mactan. Namatay
si Dom Justo Takayama sa Maynila kasama ang mga pamahalaang Dumaong ang
Ekspedisyong Ruy Lopez De Villalobos Ang Pulo Pebrero 2,1543 ng Sarangani sa
Silangang Mindanao. Pinangalanan niVillalobos Ang mga Pulo ng Samar at Leyte ng
Felipinas sa Karagatan ni Prinsipe Felipe II ng Asturias, na naging HaringFelipe II
ng Espanya. Mula 1615 Kastila at nakalibing sa busog ng oras ng mga militar na
bilang na isang Daimyo. Siya ay ang unang Daimyo na upang magiging nalibing si Dom
Justo Takayama sa dungisan sa Pilipinas na mula sa Dilao ay ang nakaraang bakas sa
mga lumang bayan ng Paco sa Maynila. Dumating sina Ukon "Dom Justo" Takayama na
isang Kristyanong Daimyo at ang Hapong Samurai na patungo sa Maynila at mga kasama
na mga Hapong Daimyo na ituloy ng mga maraming mga Pilipino, mga katutubong Tagalog
at mga heswitang Kastila ay nandito po sa Pilipinas. Itinatag ang Royal Audiencia,
ang pinakamataas na hukuman sa panahon ng Kastila. dito dinidinig ang mga kaso
laban saGobernador-Heneral at iba pang opisyal na Kastila. Itinatag ni Legaspi ang
Maynila ang sarili bilang kauna unahang GobernadorHeneral ang Maynila ang naging
kabisera ng bansa. Labanan sa Bangkusay - Nagapi ang Labanan ng Bangkusay si Raha
Sulayman, Ang Haring Hari ng Maynila tinalo siya niMartin De Golti.

Pebrero 13, 1565

Nakarating sa Cebu ang ekspedisyong Miguel Lopez De Legaspi. Nakikipagsanduguan si

Legaspi kina Raha Sikatuna atRaha Sigala, Mga Hari ng Bohol.

Abril 14,1617

Labanan sa Playa Honda - Naganap ang Labanan sa Playa Honda sa laot ng Zambales.
Tinalo ng mga Kastila sa ilalim niJuan Ronquilo ang barkong Olandes sa ilalim ni
Admirante Lamb.

Enero 1,1571

Matapos mantuklasan Ang Imahe ng isang Santo Nino, pinangalanan ni Legaspi ng

Ciudad Del Santismo Nombre ang kauna-unahng pamayaman ng mga

Hunyo 20,1618

Na parating na isang Hapong shogunate at mga Daimyo na si Hasekura Tsunenaga at

kasama ng mga taga Hapong Shogunate at mga taga Daimyo na
sumakay sa galleyong Hapon na pangalang San Juan Bautista mula ang patungong
saAcapulco, Mehiko Hanggang tungo kami sa Maynila para sa mararing mamamayang
Pilipino at mga katutubong Pilipino at Tagalog na dumadalo at ipagpatuloy sa mga
shogunate at mga Daimyong Hapon sa mga sa mga magkakaibigang Pilipino ituloy sa
Pilipinas. Hunyo 19,1861

mga Kastila.

Isinilang Ang Pambansang Bayani ng Pilipinas, si Jose P. Rizal sa Calamba, Laguna

Bago umalis sa Pilipinas na si Hasekura Tsunenaga at mga kasama ng mga Setyembre

22, 1620 taga Hapong shogunate at mga Daimyo nakasakay sa mga barkong galleyon ng
mga Hapon na San Juan Bautista at kasama na namaalam ng mga maraming Pilipino at
mga katutubong Pilipino at mga Tagalog sa Maynila, at bagong siyang bumalik si
Hasekura na dumating saNagasaki, Hapon.

Enero 20,1872

Idinawit sa sumiklab ngunit nabigong pag-aalsa sa Cavite ang binitay na tatlong

rebeldeng mga pari ng GOMBURZA na siJose Burgos, Mariano Gomez at Jacinto Zamora.

Pebrero 15, 1889 Oktubre 3,1646 Natalo ng mga Kastila ang Hukbong-Dagat ng Olandes
sa Look ng Maynila. ang araw ay ipinagdiang bilang ang kapistahan ng La Naval De
Manila. Setyembre 18, 1891 Oktubre 6,1762 Unang Labanan sa Maynila Nasakop ang
Maynila ng mga sundalong briton at ang merkenaryong Pranses na pinamunuan nina
heneral William Drapper at admirante Samuel Cornish. Hulyo 3,1892 Nabawi ng Espanya
ang Maynila nang isuko ito ng Britanya matapos lagdaan ng Inglatera at Pransiya ang
tratadong pangkapangyarihan na tumatapos sa Pitong Taong Digmaan. Hulyo 7,1892

Itinatag ni Graciano Lopez-Jaena ang La Solidaridad sa Barcelona.

Natapos ni Jose Rizal ang pangalawa niyang nobela. ang El Filibusterismo sa tulong
ni Valentin Ventura.

Itinatag ni Jose Rizal ang La Liga Filipina, isang pansibkong samahan na

itinuturing na huling dulugan ng kilusang Propaganda.

Marso 17,1764

Lihim na itinatag ni Andres Bonifacio ang rebolusyonaryong samahang KKK

(Katastaasan, Kagalang-galangang Katipunan ng Anak ng Bayan o Katipunan)

Oktubre 31, 1829

Himagsikang Dagohoy - Nalupig ang Himagsikang Dagohoy Pagkaran ng 85 taong paglaban

sa pamanhala ng mga Kastila. ito ang pinakamatagal na Himagsikan sa Kasaysayan ng
Pilipinas. Hulyo 7,1892 Ipinatapon si Rizal sa Dapitan.

Nobyembre 4, 1841

Binitay ng mga Kastila si Apolinario Dela Cruz o "Hernimo Pule" binintagang siyang
ginamit ang kapatirang itinatag, ang Cofradia De San Jose, Laban sa

Mula 1896

Himagsikang Pilipino - Nagsimula na ang Himagsikang Pilipino ay isang magpasandata

ng makipaglaban sa pagitan ng samahan ng mga Katipuan, Republikang Pilipino at ang
karapatan ng lupang bagong
pinananahanan ng mga Kastila

Hulyo 7,1897

Itinatag ni Emilio Aguinaldo ang isang Rebolusyonaryong Pamahalaan sa Biak na Bato,

San Miguel, Bulacan.

Agosto 19,1896

Ipinagkanulo ni Teotoro Patino ang Katipunan kay padre Mariano Gil. naibunga ito ng
mga pagdakip ng mga Kastila sa mga pinaghihinalaang Pilipino. Mula 1898 Himagsikang
Pilipino - Ipagpatuloy ng pagtatapos ng Himagsikang Pilipino samantala'y ang alin
ng kasarinlan ng Pilipinas na pinagparisan mula sa Espanya at, mamaya, mula sa
Estados Unidos ay naghahanda ng Digmaang Kastila-Amerikano.

Agosto 23,1896

Pinuit ni Bonifacio at mga kasamaang kanilang mga Cedula sa Sigaw ng Pugad Lawin.
Enero

Agosto 25,1896

Naganap ang unang maikling labanan sa pagitan ng mga Pilipinong Rebolusyonaryong at

mga Kastila.

20,1898

Tumakas patungong Hong Kong si Aguinaldo.

Abril Agosto 31,1896 Pinangunahan nina heneral Emilio Aguinaldo at Daniel Tirona
ang pag-aalsa sa Kawit, Cavite. 25,1898

Nagdeklara ng giyera ang Kongreso ng Amerika laban sa Espanya.

Disyembre 30, 1896

Binaril si Dr.Jose Rizal sa Bagumbayan na kilala ngayon sa Parke ng Rizal (Rizal

Park)

Mayo 1,1898

Ang unang labanan sa Digmaang Kastila-Amerikano: si admirante George Dewey ay

pagwasak ng hukbong dagat ng mga Kastila sa Labanan sa Look ng Maynila.

Napagkasunduan sa Kumbensiyong Tejeros na palitan ang Katipunan ng isang Marso

22,1897 rebolusyonaryong pamahalaan. pawalang-bisa ni Bonifacio ang resulta ng
halaan nang usisain ni Daniel Tirona ang kanyang pagkakahahal bilang direktor ng
panloob.

Mayo 19,1898

Si Emilio Aguinaldo ay bumalik sa Pilipinas galing sa pagkataon sa Hong Kong ay

nasaan na siya ng mayroon ng pinag yamang ang kakulangan ng mga panghihimagsik ng
Katipunan noong 1892 hanggang 1896.

Hunyo Mayo 10,1897 Binaril ang Magkakapatid na Andres at Procopio Bonifacio ni

medyor Lazaro Macapagal sa Maragondon, Cavite sa utos ni heneral Mariano Nobiel
makaraang mapatunayang nagkasala ng pagtataksil at sedisyon. Hunyo 12,1898 12,1898
Ipinroklama ni heneral Aguinaldo ang Kasarinlan ng Pilipinas sa Balkonahe ng
Kanyang Tandahan sa Kawit, Cavite.

Ang magkaroon ng pagkatalo ng karamihan ng mga pwersang Kastila sa paglumunsad at

mayroon ng paikutan sa Maynila. si heneral Aguinaldo ay pirmahan na pahayag ng
Kalayaan sa Pilipinas at maging unang pangulo
ng Pilipinas.
Pamumuno ng Espanya (1521-1898)

Ang permanenteng paninirahan ay naitatag lamang noong 1565 nang makarating ang
ekspedisyon na pinamunuan ni Miguel Lopez de Legazpi sa Cebu mula sa Mexico. Ang
pamumuno ng mga Espanyol ay naitatag sa mga maliliit na malayang pamayanan na
walang alam sa pamahalaang sentralisado.[4] Matapos ang anim na taon, nang matalo
ang isang Muslim na datu, itinatag ni Legazpi ang isang kabisera sa Maynila, na
nagbigay ng pangunahing daungan sa Look ng Maynila, isang malaking populasyon at
malapit sa mga kapatagan ng Gitnang Luzon.[5] Naging sentro ng pamahalaang kolonyal
ang Maynila, pati na rin ang aktibidad na pang-militar, pang-relihiyon at pang-
komersyal. Naglayag ang mga bantog na galyon sa pagitan ng Maynila at Acapulco,
Mexico. Dinala nila ang pilak at ilang mahahalagang metal mula saBagong Mundo sa
Maynila upang bumili ng mga pampalasa mula sa Moluccas at ang porselana, ivory,
lacquerware at seda mula sa Tsina at Timog-silangang Asya. Bagama't ginamit ang mga
ito sa Mexico, karamihan sa mga kalakal ang dinala sa Espanya, upang ipagbili
saEuropa. Ang Pilipinas ay naging lalawigan ng Nueva Espanya hanggang 1821, nang
makamit ng Mexico ang kalayaan.[6] Ang pananakop sa kapuluaan ay nagtagumpay nang
walang pakikipaglaban (maliban sa mga Muslim).[5] Naging problema ng mga Kastila
ang pakikipaglaban ng mga Muslim sa Mindanao at Sulu. Bilang sagot sa pag-atake ng
mga Espanyol sa mga Muslim at kanilang mga kakampi, sinalakay nila ang mga lugar sa
Luzon at Bisayas na nasa ilalim ng pamamahala ng Espanyol. Naglunsad ang mga
Kastila ng mga kampanya laban sa mga Muslim, ngunit wala itong naging tiyak na
resulta hanggang sa gitna ng ika-19 siglo. Magkaugnay ang Simbahan at Estado noong
panahon ng Kastila. Naging responsibilidad ng estado ang mga establishimentong
pang-relihiyon.[5] Isa sa mga naging layunin ng Espanya sa kolonyalisasyon ng
Pilipinas ay ang pagbibinyag ng mga tribu sa Kristiyanismo. Ang pagpapalit ng
relihiyon ay naganap dahil sa kawalan ng ibang maayos na relihiyon, maliban sa
Islam, na laganap sa Timog. Ang mga seremonya ng simbahan ay naging bantog, na
naging dahilan upang mapasama ang iba't ibang pista sa tradisyong Pilipino.[5]

Pangunahing lathalain: Kasaysayan ng Pilipinas sa Panahon ng Pamumuno ng Espanya

[baguhin]Mga unang expedisyon ng Espanya

Unang nakarating ang mga Europeo sa Pilipinas sa pagdating ng expedisyon ng mga

Español na pinamunuan ng Portugesna si Fernando de Magallanes noong Marso 16, 1521.
Pumalaot si Magallanes sa pulo ng Cebu, inangkin ito para sa Espanya, at binigyan
ito ng pangalan na Islas de San Lazaro.[3] Magiliw siyang nakipag-ugnayan sa ilang
mga lokal na datu. Nagdaos pa sila ng tradisyonal na sandugo kung saan pinalalabas
ang dugo sa braso, inihahalo sa tubig o alak at iniinom nilang magkasama. Sa
ganitong paraan, ang dugo ng kasama niya ay nasa kanyang mga ugat na ginagawa
silang "magkapatid sa dugo", isang sagrado at hindi pwedeng ipawalang-bisa na
kasunduan. Nakumbinsi pa ni Magellan na maging Kristiyano.[3] Nagawa niya itong
gawin kay Humabon ng Cebu dahil sa Kristiyanismo, ginagalang ng mga bata ang mga
matatanda. Ito ang nag-enganyo sa konbersyon dahil noong panahong iyon ay hindi
iginagalang ng mga bata ang matatanda dahil wala na silang magagawang mabuti sa
tribu. Ang mga kabataan ang nag-uutos sa mga matanda. Nagpakita ito ng isang
mahalagang pangyayari sa kasaysayan ng Pilipinas. Nagwagi si Magallanes laban kay
Humabon sa pamamagitan ng pagdadala ng bagong kultura na nagpapahalaga sa dignidad
ng tao. Ngunit, napatay si Ferdinand Magellan ng pangkat ni Lapu-Lapu, na tumutol
sa pamamahala ng Espanya. Hinamon ni Magellan si Lapu-Lapu sa isang labanan, upang
ipakita kung paano lumaban ang mga Europeo. May tatlong dahilan kung bakit natalo
si Magellan laban kay LapuLapu. 1) Hindi siya nagpadala ng tauhan upang suriin ang
lugar, 2) binalaan niya ang kalaban na siya aatake at 3) pumayag siyang mas
maraming tribo ang lumaban sa kanyang mga tauhan. Sa mga sumunod na dekada, iba
pang mga ekspedisyon ang ipinadala ng Espanya sa Pilipinas. Noong 1543, pinamunuan
ni Ruy López de Villalobos ang isang ekspedisyon patungo sa mga pulo at pinagalang
Las Islas Felipinas (mula sa pangalan ni Felipe II ng Espanya) ang mga pulo ng
Samar at Leyte. Hindi nagtagal, ibinigay ang pangalang ito sa buong arkipelago.
[baguhin]Kolonya ng Espanya
Naging sanhi nito ang pagdami ng mga Katoliko sa bansa, na tinutulan ng mga Muslim
saMindanao at mga tribu sa Hilagang Luzon (tulad ng mga Ifugao ng Kordilyera at ang
mga Mangyanng Mindoro.[5]
Ang mga Kastila ay nagtayo ng tradisyonal na organisasyon ng barangay sa
pamamagitan ng mga pinunong lokal sa mababang antas ng pamamahala. Ang istilong ito
na di-direktang pamamahala ang nagdulot ng pagbubuo ng mataas na antas ng mga
Pilipino na tinatawag na principalia, na naging mayaman, mataas ang respeto at iba
pang mga prihibelyo. Ito ay nagpakita ng isang sistemang oligarkiya sa lokal na
pamamahala. Ilan sa mga pagbabago sa ilalim ng pamamahala ng Espanya ang pagpapalit
ng ideya ng pagmamay-ari ng lupa sa konsepto ng pribadong pagmamay-ari at ang
pagbibigay ng titulo sa mga kasapi ng principalia.
[5]

Nagsimula ang rebolusyon noong 1896. Napagkamalan si Rizal na siya ang nagpasimula
ng rebolusyon na naging sanhi ng kanyang pagkamatay noongDisyembre 30, 1896. Ang
Katipunan sa Cavite ay nahati sa dalawa, angMagdiwang na pinamunuan ni Mariano
Alvarez (kamag-anak ni Bonifacio sa pamamagitan ng kasal, at ang Magdalo, na
pinamunuan ni Emilio Aguinaldo. Ang alitan sa pagitan ni Bonifacio at Aguinaldo ang
nagdulot sa pagpatay kay Bonifacio ng mga sundalo ni Aguinaldo noong Mayo 10, 1897.
Sumang-ayon si Aguinaldo sa mga kondisyon ng Kasunduan sa Biak-na-Bato at siya at
ang kanyang mga kasamang rebolusonaryo ay ipinatapon sa Hong Kong. Sesyon ng
kongreso ng Unang Republika ng Pilipinas. Nagsimula ang Digmaang Espanyol-Amerikano
noong 1898 nang pasabugin ang USS Maine at lumubog sa daungan ng Havana, na
ipinadala sa Cuba upang mabuo ng isang mapayapang resolusyon sa pagitan ng mga
ambisyon ng Cuba na maging malaya at ang kolonyalismo ng Espanya. Matapos matalo ni
Commodore George Dewey ang mga Espanyol sa Maynila, inimbitahan niya na bumalik si
Aguinaldo sa Pilipinas, na ginawa niya noong Mayo 19, 1898. Nang nakarating ang mga
sundalong Amerikano sa Pilipinas, nakuha na ng mga Pilipino ang kontrol sa buong
Luzon, maliban sa Intramuros. Noong Hunyo 12, 1898, ipinahayag ni Aguinaldo ang
kasarinlan ng Pilipinas sa Kawit, Cavite, na nagtatag ng Unang Republika ng
Pilipinas sa ilalim ng unang demokratikong konstitusyon ng Asya.[4] Kasabay nito,
dumating ang mga sundalong German at idineklarang kung hindi kukunin ng Estados
Unidos ang Pilipinas bilang isang kolonya, kukunin ito ng Germany. Nakuha ng mga
Amerikano ang lungsod mula sa mga Espanyol saLabanan ng Maynila. Ang labanang ito
ang nagtapos sa pakikipag-usapan ng mga Pilipino at Amerikano, dahil sa pagpigil sa
mga sundalong Pilipino sa pagpasok sa lungsod ng Maynila, isang kilos na tinutulan
ng mga Pilipino.
[8]

Hindi kumita ang Espanya sa Pilipinas bilang isang kolonya, at malapit nang maubos
ang salapi ng pamahalaan dahil sa digmaan laban sa mga Dutch at sa pakikipag-laban
sa mga Muslim.
[5]

Ang kita ng pamahalaang kolonyal ay nanggaling sa kalakalang galyon.[5]

[baguhin]Pagbagsak ng pamumuno ng Espanya Ang pamamahala ng Espanya sa Pilipinas ay

sandaling naputol noong 1792 nang salakayin ng mga Ingles ang Maynila na naging
sanhi ng pagpasok ng Espanya sa Digmaan ng Pitong Taon. Ang Kasunduan sa Paris ng
1763 ang nagbalik sa pamamahala ng mga Kastila at nilisan ng mga Ingles ang bansa
noong 1764. Ang sandaling pananakop ng mga Ingles ang nagpahina sa kapangyarihan ng
Espanya at nagdulot ng mga rebelyon at mga demanda para sa kalayaan.[7] Noong 1871,
itinatag ni Gobernador-Heneral Jose Basco y Vargas ang Economic Society of Friends
of the Country. Noong panahong iyon, ang Pilipinas ay direktang pinamamahalaan ng
Espanya. Ang mga kaganapan sa loob at labas ng bansa ay nakatulong sa pagdadala ng
mga bagong kaisipan sa Pilipinas. Ang pagbubukas ng Kanal Suez noong 1869 ay
nagpaikli ng panahon ng paglalayag patungong Espanya. Naging sanhi ito ng pagdami
ng mga ilustrado na naging kasama ng mga creoles, isang mataas na antas ng mga
Pilipino, sapagkat maraming mga kabataang Pilipino ang nakapag-aral sa Europa.
Itinatag ng mga illustrado ang Kilusang Propaganda noong 1882. Naging layunin ng
Kilusang Propaganda ang pagbabalik ng representasyon ng Pilipinas sa Kongreso ng
Espanya (Spanish Cortes), ilang reporma at hindi nagtagal, ang kalayaan ng bansa.
Si José Rizal, ang pinakamatalino at pinakaradikal na illustrado noong panahong
iyon, ang nagsulat ng mga nobelang Noli Me Tangere at ang El Filibusterismo, na
naging inspirasyon upang matamo ang kalayaan.[4] Noong 1892, itinatag ni Andrés
Bonifacio ang Kataastaasang, Kagalanggalangang Katipunan ng mga Anak ng Bayan (KKK)
na naging layunin ang pagkakamit ng kalayaan sa pamamagitan ng pakikipaglaban sa
mga Kastila. Si Bonifacio ang naging supremo (pinuno) nito.

Nagpadala ng mga komisyoner ang Espanya at Estados Unidos upang pag-usapan ang mga

kondisyon ng Kasunduan sa Paris na nagtapos sa Digmaang Espanyol-Amerikano. Si

Felipe Agoncillo, ang representatibo ng Pilipinas ay tinanggal sa mga sesyon dahil
ang pamahalaang rebolusyonaryo ay hindi kinilala ng ibang mga bansa.[8] Kahit
mayroong mga pagtututol, nagdesisyon ang Estados Unidos na hindi isasauli ang
Pilipinas sa Espanya, at hindi rin pumayag na kunin ng Germany ang Pilipinas.
Maliban sa Guam at Puerto Rico, napilitan din ang Espanya na ibigay ang Pilipinas
sa Estados Unidos bilang kapalit sa US$ 20,000,000.00, na sinasabi ng Estados
Unidos na "regalo" nila sa Espanya.[9] Nagrebelde ang Unang Republika ng Pilipinas
laban sa okupasyon ng Estados Unidos, na nagdulot ng pagsiklab ng Digmaang
Pilipino-Amerikano (1899-1913).