दे शी क ब

ों डी पालन
परसातील गावरान कुक्कुट पालन चे फायदे व उद्दे श
शे तकऱ्यां चे घर म्हटले की पशु सांगोपन आले च मुख्य करुण गयई म्हशी शे ळ्यय अणण कुक्कुट
पयलन हे घरो घरी सयां भयळू न त्ययतू न शेतीलय पूरक अर्या र्ान दे तयत। ्य पैकी कुक्कुट पयलन
हय अणतश् सोप्पय कमी खचया त कमी र्यगेत अणण कमी कष्टयत करण्ययसयरखय व्यवसय्
आहे . त्ययतल् ्य त्ययत, ब्रॉ्लर पेक्षय गयवरयन कोांबडी पयलन णकांवय परसयतील कुक्कुट
पयलनयमध्ये पशु पयलक छोट्यय शे तकऱ्यां नय र्यस्त वयव आहे कयरण ्यमध्ये णन्णमत उत्पन्न
दे णयरय गयवरयन अांडी उत्पयदन हय उपव्यवसय् णकांवय र्ोडधांदय णकतीतरी शेतकऱ्यां चे कुटुां ब
पोसत आहे .
 पशु पयलकयसयठी चयां गली सांधी असले लय आणण बऱ्‍्यच मोठ्यय प्रमयणयवर रूढ
झयले लय शे तीलय पूरक असय उद्योग म्हणर्े कुक्कुटपयलन णकांवय कोांबडी पयलन.
 शे ळी पयलन व्यवसय्यप्रमयणे च कोांबडी पयलनयचय व्यवसय् सुद्धय कोांबड्यय मोकळ्यय
सोडून णकांवय णपांर्ऱ्‍्यत बांद करून अशय दोन्ही पद्धतीने करतय ्ेतो. मोकळ्यय
कोांबड्यय सयधयरणपणे दे शी वयणयच्यय, गयवरयन असतयत.
 णवदे शी कोांबड्यय मोकळ्यय सोडल् ्यमुळे मयांर्रयसयरखे प्रयणी णकांवय घयर, णगधयड
असे पक्षी ्यपयसून त्ययांनय धोकय असतो. परां तु गयवरयन कोांबड्ययां मध्ये त्ययां च्ययपयसून
स्वत:चे सांरक्षण करण्ययची क्षमतय असते . त्ययमुळे गयवरयन कोांबड्यय मोकयट सोडल् ्य
तरी चयलतयत.
 कोांबडी पयलनयमध्ये व्हयईट ले गहयना णकांवय अन्य कयही नवनव्यय र्यतीांच्यय कोांबड्यय
मयत्र मोकयटपणे पयळतय ्ेत नयहीत. त्ययां च्ययसयठी णपांर्रय त्यर करयवय लयगतो.
कयरण ्य कोांबड्ययां मध्ये स्वत:चे सांरक्षण करण्ययची क्षमतय नसते.
 र्से र्सी गय्ीांप्रमयणे च ्य सुधयररत र्यतीच्यय कोांबड्यय प्रकृतीने नयर्ू क मयत्र र्यस्त
अांडी दे णयऱ्‍्य असतयत. त्ययां ची कयळर्ी घ्ययवी लयगते , वेळेवर औषधपयणी करयवे
लयगते. पण एवढी कयळर्ी घेतली की, त्यय भरपूर अांडी दे तयत.
 घरच्यय परसयमध्ये णकांवय अांगणयत, घरयच्यय आसपयस अशय दहय-वीस कोांबड्यय
पयळल् ्य की, त्यय स्वत:चे अन्न स्वत: शोधून खयतयत.
 दहय मयद्ययां मयगे एखयदय कोांबडय असलय की, कोांबडीांनय णपले ही होतयत आणण त्ययां ची
पैदयस वयढत रयहते .
 गयवरयन कोांबडीचे मयत्र फयरशी णनगरयणी करयवी लयगत नयही. णतलय औषध उपचयर
कमी लयगतो कयरण ह्यांची रोग प्रणतकयरशक्ती चयां गली असते तसेच णतलय खयद्य व
पयणी सुद्धय कमी लयगते.
 गयवरयन कोांबड्यय पयळण्ययसयठी र्यस्त खचा करयवय लयगत नयही. अांड्यय बरोबयरच
अांड्ययतू न णपली सुद्धय कयढतय ्ेतयत त्ययमुळे त्ययां ची सांख्यय सुद्धय वयढत र्यते व
वेळोवेळी णपल् ले सुद्धय णवकत आणयवी लयगत नयहीत.
  णपांर्ऱ्‍्यतल् ्य कोांबड्ययां च्यय बयबतीत मयत्र कोांबड्ययां ची एक णपढी सांपली की, नव्ययने
छोटी छोटी णपली णवकत आणयवी लयगतयत.
 गयवरयन कोांबड्ययां चे पयलन णकफय्तशीर असले तरी र्ोप्ंत कोांबड्ययां ची सांख्यय ३०
ते ४० असेप्ंत मोकयट कोांबडी पयलन करतय ्ेते. मोठ्यय प्रमयणयवर व्यवसय्
करय्चय झयल् ्यस मोकयट कोांबडी पयलन शक्य होत नयही.

ननवारा :
 सांध्ययकयळी णवश्यां तीसयठी कोांबड्ययां नय सुरणक्षत र्यगय हवी. मयांर्र, कोल् हय, कुत्रय,
सपरटणयरे प्रयणी वगैरेसयरख्यय शत्रुांपयसून त्ययां चे सांरक्षण होणे आवश््क आहे .
 णनवयऱ्यसयठी अांगणयतच एकय बयर्ूलय लयकडी खोके करयवेत. ते र्णमनीपयसून
णकमयन फुटभर तरी उां चीवर असयवेत. म्हणर्े सरपटणयरे प्रयणी आत णशरकयव करु
शकणयर नयहीत. णशवय् ओलसर र्णमनीचय त्रयस होणयर नयही.
 हे खोके र्णमनीशी घट्ट सयां धून घ्ययवेत. र्े णे करुन चोरयलय उचलू न नेतय ्ेवू न्ेत.
कोांबड्ययां नय नीट बसतय ्ेईल असे एक – तीन खोक्ययत कप्पे करयवेत. रोर्
सांध्ययकयळी कोांबड्यय बसण्ययपूवी प्रत्येक कप्प्ययत रयख टयकयवी. म्हणर्े रयत्रभरयतील
णवष्ठे चय ओलसरपणय रयखेत शोषलय र्यईल.
 रोर् सकयळी णवष्ठे सह रयख झयडून घेतय ्ेईल. त्ययमुळे घरट्ययां नय दु गंधी ्ेणयर नयही.
सयधयरणत: पांधरवड्ययतून पयच टक्के गॅमेक्सीन पयवडर खोक्ययतून णकांवय बयहे रून
फवयरल् ्यमुळे त्ययां नय णपसवय, उवय ्यां चय त्रयस होणयर नयही.
 रक्त शोषणयऱ्य णकटकयां मुळे कोांबडी अशक्त होते . पररणयमी अांडी कमी दे ते आणण
रोगप्रणतकयरशक्ती कमी होते . खोक्ययच्यय छपरयवर पत्रय मयरल् ्यस पयवसयपयसून
सांरक्षण होईल. कोांबड्ययां ची णवष्ठय खड्ड्ययत सयठणवल् ्यस उत्तम प्रणतचे खत होते .
अोंडी उत्पादनासाठी नवनवध जाती
 आर् कमी कयलयवधी मधे त्यर होणयऱ्य गयवरयन क्रॉस ब्रीड् स उपलब्ध आहे त
त्ययपैकी कयणह खयली नोांदवल्यय आहेत।
व्हाईट लेग हॉनन
 सरयसरी अांडी उत्पयदन वषया लय २००-२५० दे ते.
ब्राऊन लेग हॉनन
 सरयसरी वषया लय २८०-३०० अांडी दे तयत.
RIR ( ऱ्ह ड आइलैं ड रे ड )
 वर्न वयढ सांर् गतीने 6 मणहन्ययनांतर अांडी उत्पयदन सुरु होते एकय चक्रयत 220 ते
250 अांडी उत्पयदन सवोत्कृष्ट ले ्र
ब्लैक अस्ट्रॉलॉपा
  3 मणहन्ययत 2 णकलो प्ान्त वयढ अणण एकय चक्रत 160- 200 अांडी उत्पयदन
र्े व्हय आपन फक्त गयवरयन अांडी उत्पयदनयचय णवचयर करतो ते व्हय कयही णवणिष्ठ र्यती
आपल्यय डोळ्ययां न समोर ्ेतयत त्ययपैकी
दे शी पक्षी
 ्यमध्ये वषया कयठी १५० अांडी णमळतयत व ्य र्यतीच्यय कोबयद्ययच्यय मयसयलय चयां गली
मयगणी असते
ग्रामनिया
 2 मणहन्ययत 1 णकलो वर्न वयढ अणण एक अांडी चक्रयत 180 ते 200 अांडी
नगररराज
 2 मणहन्ययत 1 णकलो वर्न वयढ अणण एक अांडी चक्रयत 150 अांडी उत्पयदन
वनराज
 2 मणहन्ययत 1 णकलो वर्न वयढ अणण एकय अांडी चक्रयत 120 ते 160 अांडी उत्पयदन
कड़कनयर्
 5 मणहन्ययत 1 णकलो वयढ अणण एक चक्रयत 60 ते 80 अांडी उत्पयदन.

दै नोंनदन व्यवस्थापन :
एका नदवसाच्या नपल् लाची काळजी
 मध्यवती अांडी उबवणन केंद्रयतू न णकांवय खयर्गी हॅ चरी मधून एक णदवसयची णपल्ल
100 णपल्लू प्रणत बॉक्स अश्यय स्वरूपयत पॅक करुन णदली र्यतयत.
 िे तकऱ्यां नी णपल्ले पयहून णवकत घ्ययवीत.
 णपल्ले सुदृढ, णनरोगी आणण चपळ असयवीत. तसेच त्ययां नय पणहल्यय णदविी मरे क्स ही
लस णदल्ययची खयत्री करयवी.
 णपल्ले प्रवयसयतू न फयमावर आणत असतयनय अलगद र्यस्त हे लकयवे न दे तय आणयवेत.
 फयमावर णपल्ले पोहोचतयच बॉक्स उघडून णपल्लयांची मरतुक झयली आहे कय ते पहयवे.
 मेलेली णपले वेगळी कयढयणवत. सयधयरण 1 लीटर उकळले ल्यय पयण्ययत 100 ग्रयम
गुळ णकांवय एले क्ट्रोल पयउडर णमक्स करुन, र्ां ड करुन घ्ययवी. नांतर प्रत्येक णपल्लयची
चोच 2 ते 3 वेळय ्य पयण्ययत बुडवून त्ययस पयनी णपण्ययस णिकवयवे आणण णन्ांणत्रत
तयपमयन तै ्यर केले ल्यय ब्रूडर मधे सोडयवे.
 पणहले कयही तयस गुळ पयणी णपने खुप महत्वयचे आहे . कयरण गुळ पयण्ययमुळे
णपलयां च्यय आतड्ययत असणयरय णचकट पदयर्ा बयहे र ्ेऊन पोट वयहण्ययस मदत होते .
असे नय झयल्ययस णवष्ठे ची र्यगय तुां बुन मरतु क होउ िकते.
 सयधयरण 4 तयसयां नांतर मक्कय भरडय णकांवय तयां दळयची कणी खयऊ घयलयवी. दु सऱ्य
णदविी णचक स्ट्यटा र हे खयद्य पदयर्ा सुरु करयवेत.
  सयधयरण पणहले 21 णदवस ब्रूणडां ग करयवी त्यय नांतर णपलयां च्यय अांगयवर णपसे त्यर होऊ
लयगतयच ते स्वतः च तयपमयन स्वतः णन्ांणत्रत करू िकतयत. ्य पुढे कयही णदवस
णपल्ल िेड मधे सोडयवेत आणण नांतर कांपयउां ड मधे मोकळे सोडयवेत.
 एक मणहनय पूणा होतयच णपल्लयनय णचक णफणनिर हे खयद्य पदयर्ा सुरु करयवेत

ग्र इों ग – वाढ (4 ते 5 महीने)

 ग्रोइां ग स्ट्े र् मधे पक्षयां ची वयढ घ्यय्ची असते . ्य अवस्र्ेत नर आणण मयदी पक्षी वेगळे
करयवेत आणण अनयवश्यक नर णवकुन टयकयवेत णकांवय मयां स उत्पयदनयच्यय दृष्टीने
स्वतां त्र वयढ़वयवेत.
 ्य कयळयत ्ोग्य ियरीररक वयढ अत्यांत महत्वयची असते. त्ययां नय मुक्त सांचयर उपलब्ध
करयवय व ग्रोवर फीड खयऊ घयलव ज्ययत 15 ते 16 % प्रोटीन असेल. ्ोग्य प्रमयणयत
खणनर् णमश्ण तसेच णर्वनसत्वयां चय पुरवठय अपेणक्षत आहे.
 खयलील लसी दे ऊन घ्ययव्ययत.
 लयसोटय बूस्ट्र
 फौलपॉक्स बूस्ट्र
 अांडी उत्पयदनयसयठी पक्षी ठे वणयर असयल, तर दर मणहन्ययलय बूस्ट्र डोस
द्ययवेत.
ले नयोंग – अोंडी घालणे ( 6 ते 18 महीने)
 व्यच्यय 24 आठवड्ययनांतर पक्षी अांडी दे ण्ययस सुरुवयत करतयत.
 ्य अवस्र्े नांतर आपले उत्पयदन सुरु होते.
 ्य कयळयत पक्षयां नय 18 ते 19 % प्रोटीन ्ुक्त आहयर ज्ययलय ले्ीांग मेष म्हणतयत तो
द्ययवय.
 त्ययसोबत 5 % कैल्शि्म स्त्रोत द्ययवय .
 अांडी घयलण्ययसयठी नेस्ट् बॉक्स पुरवयवेत प्रणत 5 कोांबडी सयठी एक नेस्ट् बॉक्स ्य
प्रमयणयत .
 सयधयरण व्यच्यय 72 आठवड्ययां प्ंत उत्पयदन घ्ययवे .

मौल्टों ग स्टे ज
 72 आठवडे अांडी णदल्ययनांतर पक्षी मौल्टां ग अवसस्र्ेत र्यतयत, ज्ययमधे पक्षी आपले
पीसे गयळतयत आणण त्ययर्यगी नणवन पीस उगयवतयत .
 िक्यतो ्य अवस्र्ेत पक्षी कत्तणल सयठी णवकयवेत .
 ्य टप्प्ययनांतर उच्च अांडी उत्पयदन णमळत नयही.
खाद्य
गावरान क ब ों ड्ाोंना खाद्य :
  गयवठी कोांबडी णदवसभर णफरून स्वत:चे खयद्य शोधते . सयहणर्कच मोकळ्यय
पटयां गणयत कोांबड्ययां नय पुरेसे धयन्यकण णकांवय णकटक णमळणे कठीणच. णशवय् इतर
पशु पक्षीही अशय खयद्ययांच्यय शोधयर्या त असतयतच, ते व्हय आपल् ्य पयळीव कोांबड्ययां नय
णदवसभरयच्यय भटकांतीत पोटभर खयद्य णमळत नयही. ही वस्तुल्स्र्ती आहे . उलटपक्षी
णदवसभरयच्यय शोधकय्या च्यय श्मयने कोांबडी र्कून र्यते. पररणयमी अधापोटी रयहून
अांडी णनणमातीसयठी पुरेसे इां धन णमळत नयही. णशवय् उपयसमयरीमुळे कोांबडी अशक्त
होते . ्यसयठी अांगणयतील कोांबड्ययां नय पोटभर खयद्य णमळे ल, अशी सो् करणे
गरर्े चे आहे .
 कोांबडीच्यय अांडी णनणमातीसयठी प्रोणटन व एनर्ी णमळणयऱ्‍्य खयद्ययची आवश््कतय
असते . ्यसयठी धयन्य म्हणर्े च मकय, ज्वयरी, बयर्री, गहू, तयां दूळ वगैरे सयरखी
एकदली् धयन्ये त्ययां नय पोषक ठरतयत आणण आवडतयतही.
 णदवसयतू न एक ते दोन वेळय तरी असे मूठभर धयन्य त्ययां च्ययपुढे अांगणयत टयकणे इष्ट
आहे . णनदयन ्यपैकी णनकृष्ट दर्या चे णकांवय धयन्य णनवडतयनय पयखडून णनघयले ले धयन्य
अांगणयतील कोांबड्ययां नय खयद्ययसयठी द्ययवे.
 कोांबडी हय मयां सयहयरी प्रयणी आहे . ते व्हय त्ययां च्यय खयद्ययत मयां सयहयरयची गरर् पूणा
करय्लय हवी. मयसोळी बयर्यरयतू न सुकट कधी तरी द्ययवी लयगते . आपण मटण,
मयसे आपल् ्यसयठी आणत असतो. तर त्ययतून णनवडले लय टयकयवू भयग उन्हयत
वयळणवल् ्यनांतर कोांबड्ययां नय द्ययवय.
 णहरव्यय भयर्ीपयल् ्यचीही गरर् असते. ते व्हय मेर्ी, कोणर्ां बीरीसयरखे णहरव्यय भयज्ययही
त्यय आवडीने खयतयत. णवशे षत: उन्हयळ्ययत कोांबड्ययां नय णहरव्यय भयज्ययां चीही उणीव
भयसते . तेव्हय अशय अन्नघटकयकडे ही लक्ष द्ययवे. स्र्यणनक व दे शी कोांबड्ययां नय ्ोग्य
खयद्य णदल् ्यस उत्पयदन वयढणवतय ्ेईल.
 र्र शेतकरी मोठ्यय प्रमयणयत गयवयरव कोबयडीचे पयलन करत असेल तर खयलील
प्रमयणे खयद्य द्ययवे
 खयद्ययचे प्रकयर : 1. णचक मि खयद्य, २. ग्रोवर मि खयद्य, 3. ले्र मि खयद्य ४.
ले ्र कॉन्सटर े ट, ५. प्रीणमक्स
 वरील पणहले तीन प्रकयरचे खयद्य हे पूणातःत्यर खयद्ययत उपलब्ध असून ते कोांबड्ययां नय
व्ोगटयनुसयर घ्ययवे.

खाद्य दे तेवेळी घ्यवयाची काळजी

 कोांबडीची र्यत, प्रकयर, प्रवगा, व्ोगट, भोगोणलक वयतयवरण, उत्पयदन क्षमतय,
कोांबड्ययचे अनुवयां णशक गुणधमा ्य बयबीचय णवचयर करून ्ोग्य ते खयद्य घटक असले ले
पौष्टीक व सांतुणलक खयद्य कोांबड्ययां नय द्ययवे.
 प्रणर्ने, उर्या , र्ीवनसत्वे, कयबोदके व खणनर्े इ.घटकयां नी सांतुणलत असयवे .
  खयद्य र्यस्त कयलयवधीसयठी सयठवून ठे वू न्े.

ले यर क ब
ों ड्ाोंसाठी सोंतुनलत खाद्य

व्ोगटयनुसयर खयद्यतील अन्नघटकयचे प्रमयण.

अन्नघटक स्ट्यटा र )अ( स्ट्यटा र ) ब( डे व्हलपर णप्रले अर फेर्१ फेर्२
प्रणर्ने टक्के (णकमयन ) १८ १७ १५.७० १६.०० १४.१५ १३.७०

उर्या णकलो कॅलरी प्रणतणकलो २८६० २८०० २६८५ २६८० २५२५ २५५०

कॅल्शि्म टक्के (णकमयन ) १.२ १.२ १.२ २.५ ३.९ ४.०५

फॉस्फरस टक्के (णकमयन ) ०.४८ ०.४६ ०.४२ ०.४२ ०.४० ०.३८

लय्णसन टक्के (णकमयन ) ०.८९ ०.८१ ०.६८ ०.७० ०.६१ ०.५९

णमणर्ओणनन टक्के (णकमयन ) ०.६७ ०.६३ ०.५६ ०.५७ ०.५५ ०.५०

र गराईपासून सोंरक्षण :
 मोकळ्यय कोांबड्यय णदवसभर खयद्य शोधयर्या त णमळे ल ते कीटक खयतयत. त्ययसयठी
गटयर, दलदल अशय अत्यांत घयणे रड्यय भयगयत णफरून खयद्य णमळवतयत.
 सयहणर्कच रोगरयईचय सांसगा होणे , तो णवशे षत: पोटयतील र्ां तयां ची सांख्यय णदवसेंणदवस
वयढत रयहते . पररणयमी कोांबडीने खयल् ले ले खयद्य र्ां तच खयऊन टयकतयत.
 सयहणर्कच कोांबडीच्यय पोषणयसयठी आणण अांडी णनणमातीसयठी पोषण णमळत नयही.
्यसयठी सयधयरणत: वरच्ययवर णन्णमतपणे कोांबड्ययां नय पशु वैद्यकी् दवयखयन्ययतू न
र्ां तयची औषधे णन्णमत द्ययवीत.
 मोकळ्यय कोांबड्ययां नय हगवणीचयही उपद्रव असू शकतो. असय उपद्रव झयल् ्यस
पयां ढऱ्य खडूची अधया चमचय पयवडर पोटॅ णश्म परमॅगनेटच्यय गुलयबी पयण्ययतू न 1 ते
2 णदवस द्ययवी. णकांवय पशु वैद्यणक् दवयखयन्ययतील औषधे द्ययवीत.
 कोांबड्ययां नय णपसवय, कुकुट-उवय आदी रक्तणपपयसू णकटकयां नचय प्रयदु भया व झयल् ्यस 5
टक्के गॅमेल्क्सन पयवडर त्ययां च्यय णपसयां नय लयवयवी.
 मोकळ्यय कोांबड्ययां नय कयही सयर्ीच्यय रोगयां ची लयगण दरवषी होते. णवशे षत: रयनीखेत
रोगयची सयर् दरवषी प्रत्येक खेड्ययत उद्भवते. आणण सयर्ीत 60 टक्के कोांबड्यय
मृत्युमुखी पडतयत. बहुते क घरयतू न खुरयडी पुणात: मोकळी होतयत. ्य सयर्ीची
लयगण बहुधय उन्हयळ्ययत उन्हयळ्ययत उद्भवते . ते व्हय उन्हयळ्ययपूवी रोगप्रणतबांधक
लसीकरण दरवषी करवल् ्यस सदर सयर्ीचय हमखयस प्रणतबांध होतो.
  मोकळ्यय कोांबड्ययां नय दे वीच्यय रोगयचीही लयगण होण्ययची दयट शक्यतय असते . ्य
सयर्ीमुळे मृत्युसांख्यय फयरशी नसली तरी अांडी उत्पयदन कमी होते. तेव्हय दे वी
प्रणतबांधक लसीकरणही णन्णमत करयवे.
 अशय पध्दतीने स्र्यणनक कोांबडीचे पयलन केल् ्यस ्य णकरकोळ व्यवसय्यतू न
णन्णमत सकस आहयर आणण शे तकऱ्यां च्यय उत्पन्नयत वयढ होऊन आणर्ा क फय्दय
होईल.
 लणसकरण हय अत्यांत महत्वयचय मुद्दय आहे . शेतकऱ्यां नी खयलील प्रमयणे ्ोग्य
वेळी लणसकरण करयवे.

1 णदवस मरे क्स HVT मयनेतुन इां र्ेक्शन

७ णदवस रयनीखेत / मयनमोडी लसोटय डोळ्ययतू न णकांवय नयकपुडीतू न एक र्ेंब
१४ णदवस गमभोरो IBD डोळ्ययतू न णकांवय नयकपुडीतू न एक र्ें ब
२१ णदवस लसोटय बूस्ट्र णपण्ययच्यय पयण्ययतू न
२८ णदवस गमभोरो बूस्ट्र णपण्ययच्यय पयण्ययतू न
३५ णदवस दे वी / फयउल पॉक्स चयमडी खयली इां र्ेक्शन

उत्पन्न-खचन
 िे तकऱ्यां नी एक णदवसयच्यय णपल्लय पयसून सुरुवयत करयवी.
 एक णदवसयचे णपल्लू घेऊन ते अांड्यवर ्ेई प्ंत अांदयर्े 120 ते 150 रुप्े खचा
होतो.
 100 कोम्बड्ययां पैकी 60 ते 70 मयद्यय णनघयल्ययस 40 ते 45 अांडी अांदयर्े दररोर्
णमळणे अपेणक्षत आहे .
 बयर्यरयत ्य अांड्यलय 5 ते 8 रुप्े दर णमळतो.
 ्ेर्े आपलय एक अांडे त्यर करय्चय खचा 2 ते 3 रूप्े एवढय होतो.
 अांडीणवक्रीतील उत्पन्नयसोबतच उत्तम असे कोांबडी खत दे खील णमळते.
 घरयतील वय्य गेलेले अन्न, भयर्ीपयलय, धयन्य णकांवय आां तरपीक म्हणू न घेतलेली मक्कय
्यां चय वयपर केल्ययस उत्पयदन खचा आणखी कमी करतय ्ेऊ िकतो.
 72 आठवड्ययां प्ंत उत्पयदन घेऊन नांतर हे पक्षी कत्तल केले र्यवेत.
 ्यवेळी सवासयधयरण 150 ते 200 रूप्यनय णवकले र्यतयत. हे अणतररक्त उत्पन्न
आणण अणतररक्त नफय ठरतो.