Ang panahon ng tag-init ng aking labing pitong taong gulang

Isinalin sa tagalog ni Angelica R. Tucay

Biyernes, Abril 5, 2002

Mainit ito kaninang umaga nang pumunta ako sa Masbate pier kasama ang nakatatandang pinsan kong si
John. Natapos ang paaralan at nagsimula na ang tagtuyot. Ang hangin ay ganun pa rin, na pinapagaan
ang pakiramdam na mas mainit pa - ang karaniwang simoy na nagmula sa dagat ay tila nawala sa isang
lugar. Nandoon kami upang makilala ang kanyang kaibigan sa kolehiyo na unang bumisita sa aming isla sa
unang pagkakataon. Hindi nila nakita ang isa't isa mula nang lumipat ang kanyang kaibigan sa States mula
nang makapagtapos sila ng kolehiyo. Iyon ay limang taon na ang nakalilipas.

Itinuro siya ni John sa akin nang siya ay bumaba sa gangplank mula sa ferry mula sa Lucena. Bagaman
hindi siya masyadong mukhang hindi katulad ng ibang mga pasahero, mayroong isang bagay na hindi
pangkaraniwan tungkol sa kanya. Marahil ito ang mataas na backpack at maliit na maleta ng kawayan na
dala niya na naging dahilan upang tumingin siya sa labas ng karaniwan. O marahil ito ay dahil ang
kanyang kamiseta at pantalon ay hindi maayos na pagkakaplantsa tulad ng iba. Ang kanyang buhok ay
namumula ngunit parang hindi siya nagmamalasakit. Hindi siya eksaktong hitsura ng isang bungkos -
kahit na ginawa niya na parang mga kulubot na damit ang dapat na isusuot ng lahat kung nais nilang
maging istilo. Mukha siyang isang kapana-panabik na uri ng tao na hindi nagmamalasakit sa iniisip ng iba
sa kanya - ang uri na maaaring isa lamang ang kailangan kong gawin ang aking buhay na mas maliit.

Siya at ang aking pinsan ay nagpalitan ng mga pagbati at nag-usap ng ilang sandali bago niya makilala ang
aking presensya at ipinakilala ang kanyang sarili. "Ang pangalan ko ay Tim, ito talaga ay Timoteo bago ako
pumunta sa Los Angeles." Tumawa siya na parang inisip niya na ang isa ay kailangang pumunta sa Los
Angeles upang makakuha ng isang palayaw ng Amerika.

"Ako si Minda, pinsan ni John. Ako at ang aking pamilya ay nakatira sa kabilang kwarto. "

"Ah, mabuti. Pagkatapos ay marami kaming makikitang isa't isa. ”Pagkatapos nito, agad niya akong
pinansin at ipinagpatuloy ang pakikipag-usap kay John.

Si John ang nagdrive ng sasakyan at pinaupo si Tim sa harap. Nasa likuran ako katabi ang mga bagahe ni
Tim. Marami silang mga bagay na sinabi sa bawat isa na ganap na malaman ang nangyari mula noong
huli nilang nakita ang bawat isa. Nais kong sabihin sa kanila na magkaroon ng sapat na oras mamaya para
sa lahat. Pakiramdam ko ay naiwan ako.

Ang pinsan kong si John ay palaging naging pinakamatapang na miyembro ng aming angkan. Pumunta
siya sa Maynila para magkolehiyo at maganda ang ginawa hanggang sa nababahala ang kanyang marka.
Gulat niya ako nang bumalik siya sa Masbate upang manatili at alagaan ang kabukiran ng kanyang
pamilya. Ginawa niya iyon pagkatapos ng paglalaan ng apat na taon ng kanyang buhay upang kumita ng
isang klase sa kolehiyo. Hindi ko maintindihan iyon.
Sana maging katulad ko si John ngunit hindi ko magawa. Sa halip na sa Maynila, pinili kong magtungo sa
Los Baños para sa kolehiyo nang magbukas ang taon ng paaralan. Hindi lamang ito mas malapit, mas gulo
din ito.

Si John ay palaging pinakapaborito kong pinsan dahil siya lang ang nag-iisa sa aking pamilya na
makakaunawa sa mga batang katulad ko. Ipinanganak ako walong taon pagkaraan ng aking kuya, na siya
namang dalawang taong mas bata kay John. Na ginagawang mas bata ako sa lahat ng aking mga kapatid
at mga pinsan. Minsan ito ay isang kalamangan sa pagpapalinis nila sa akin at hayaan akong lumayo sa
mga bagay na karaniwang wala sa kanila. Kasabay nito, ginagawang malungkot ako dahil kakaunti akong
tao na maibabahagi ko ang aking nararamdaman. Kadalasan, natatakot ako na iisipin nila ang mga bagay
na nakakaabala sa akin ay tahimik kaya itinatago ko sila sa aking sarili maliban kung maaari kong
kausapin si John.

Sabado, Abril 6, 2002

Muli kong nakita si Tim kaninang umaga nang lumabas ako sa harap ng pintuan, mukhang nawala at nag-
iisa. Nasa bakuran siya sa tabi ng pintuan, mukhang nawala at nag-iisa. Lumapit siya nang makita niya
ako.

"Nasaan ang lahat?"

"Oh, John bumalik ka kaagad. Maaring umalis siya nang maaga upang suriin ang kabukiran. "

"Kumusta ka? Bakit hindi ka nasa paaralan? "

"Hindi mo ba alam na ito ay pahinga sa tag-init?"

"Gosh, nakalimutan ko. Ang tag-araw sa Amerika ay nagsisimula sa Hunyo. "

"Bukod sa, ito ay Sabado ngayon."

Tiningnan niya ako ng maamo. “Oh Diyos ko. Hindi ko rin masubaybayan kung anong araw ng linggo nya
ito. Tumatanda na ako."

Hindi ko ibig sabihin na ipahiya siya kaya natuwa ako na ginawaran niya ito ng basta-basta. Sinabi ko,
"Okay lang". Nasa Biyernes pa rin ito ng Amerika. "Nagsisimula kong pahalagahan na ang" walang silbi
"na impormasyon na natutunan ko sa paaralan ay hindi naging kapaki-pakinabang.

Tumingin siya sa akin na parang sinusubukan kong malaman kung anong uri ako. Bigla akong nahiya —
ito ay kakaiba at hindi pamilyar na pakiramdam para hindi ako mahiyain. Hindi ko alam kung bakit ganito
ang naramdaman ko.

"Gayon pq man, saang paaralan ka pumapasok?"

"Nakatapos lang ako sa highschool - Pumunta ako sa Sacred Heart College sa Lucena."

"Malayo iyon. Mayroon ka bang mga kamag-anak doon? "

"Wala, nananatili lang ako sa isang boarding house. Medyo independiyenteng tao ako at maalagain sa
sarili.

"Mukha kang bata…"

"Hindi naman, ako ay labing-anim na - ako ay maglalabing-pito na ngayong taong ito. At pupunta ako sa
kolehiyo sa Hunyo. Malayo sa bahay namin. Sa Unibersidad ng Pilipinas sa Los Baños. "

"Hindi iyon kinakailangan dahil ikaw ay isang matandang babae."

"Ngunit hindi ako tulad ng iba pang labing-anim na taong gulang na maaaring nakilala mo dati."

"Paano?"

"Kaya ko na ang sarili ko."

Ngumiti siya ngunit walang sinabi. Hindi ko masabi kung humanga ako sa kanya o kung hindi niya
maintindihan ang sinabi ko. Nais kong sabihin nang higit pa ngunit hindi ako mahanap ng mga salita na
magpapaliwanag pa sa aking ibig sabihin.

Tumahimik siya saglit bago siya nagsalita ulit. "Gaano kalayo ang pampublikong pamilihan mula rito?"

"Hindi masyadong malayo, halos isang kilometro lang."

"Nagbebenta ba sila doon ng mga lutong pagkain doon? Mayroon ba silang mga lugar kung saan
maaaring makaupo ang isa upang kumain?"

"Oo, marami sa kanila."

"Maaari ka bang sumama sa akin?"

"Kumain? Ayaw ni John kapag nalaman niyang pumunta ako sa isang lugar. Marahil ay naghahanda sila
ng isang bagay na espesyal para sa tanghalian. "

"Halika na. Kaibigan. Ito lamang ang aking pagkakataon na pumunta at kumain sa isang pampublikong
pamilihan. "

"Bakit,ano sa tingin mo?"

"Sapagkat ang aking mga kaibigan ay palaging pinipigilan ako sa mga lugar na inaakala nilang hindi ko
nakikita.

Alam kong pinagtaksilan ko ang aking pinsan, ang aking paboritong pinsan, ngunit mayroong isang bagay
sa kanyang kahilingan na ikinatuwa ko. Palaging pinagbabawalan ako ng aking ama na kumain sa
pampublikong pamilihan. Ilang beses na akong pumunta doon kasama ang aking mga kaibigan, lahat
nang iyon walang kaalaman ang aking ama. Hindi ko maintindihan ang lahat ng babala tungkol sa
kalinisan — hindi ba pumatay ang pagluluto ng anumang mikrobyo na maaaring nasa pagkain pa rin?
"Okay," sabi ko. "Dadalhin kita doon."

"Humingi ka muna ng pahintulot sa iyong ina."

"Hindi na kailangan- hindi naman tayo lalayo. Ngunit kailangan kong sabihin sa aming tulong kung saan
ako pupunta kung sakaling magtanong siya. "

"Hindi ka ba natatakot na sumama sa isang estranghero?"

"Hindi ka naman isang estranghero. Bukod dito, hindi ka na makakaligtas sa islang ito kung may
mangyayari sa akin. ”-

Tumawa siya ng malakas. Alam kong nagsisimula niyang maunawaan na tama ako noon na hindi ako ang
pangkaraniwang labing-anim na taong gulang na akala niya .

Naglakad kami papunta sa pampublikong pamilihan. Mainit ang araw ngunit hindi ko iniisip. Nais kong
makita ako ng mga tao na naglalakad at nagtataka kung sino ang kasama ko. Wala akong makitang
sinuman na kilala ko ngunit maaaring sila ay sumilip mula sa kanilang mga bintana, nagtago mula sa
aking paningin.

Tumingin siya sa paligid ng palengke, napaisip siya sa lahat. Sinasabihan kami ng mga tindera/tindero na
pumunta sa kanilang lugar — ang bawat isa ay nagsabing mayroong pinakamasarap na pagkain sa
pamilihan. Gusto ko talagang makilala ang lugar ng mas mahusay upang maaari ko siyang patnubayan sa
tamang lugar. Galit ito sa akin na hindi ko ginawa

Kahit anong iniisip mo, huwag kang kumain ng sobra, "sabi ko sa kanya nang sinimulan niya ang pagtingin
sa pagkain na ipinapakita.

"Bakit naman?"

"Sapagkat ..."

"Huh?"

"Malalaman ni John na sumama ako rito at magagalit siya. Kapag bumalik tayo gusto ko kumain ka ng
maraming pagkain anuman ang kanilang ihain sa iyo. "

"Palagi mo bang sinasabi sa mga tao kung ano ang gagawin?"

"Hindi, ngunit alam kong magiging problema ito para sa akin kung hindi ka kumain ng tanghalian sa
bahay ng aking pinsan. Kung ayaw mo akong mahihirapan, gawin mo? "

Tinapik niya ako sa balikat at sinabi, "Ipinangako ko na aking makakaya."

Kaya't bawat isa ay mayroon kaming isang ukoy bagaman masasabi ko na gusto niyang subukan ang kare-
kare na mukhang nakakatutukso. Nakaramdam ako ng paumanhin na lagi kong iniintindi - bakit hindi ako
naging mas malakas at masungit na tulad niya? Sa buong buhay ko ay ipinagpaliban ko ang pagiging
matatanda, sinikap kong pasayahin sila. Pinuri nila ako sa pagiging matanda at responsable sa aking
edad. Hindi nila alam na mas gusto kong gawin ang mga bagay na ito kysa sa mga ginagawa nila, hindi
dahil hindi ito ang inaasahan nila sa akin.

Linggo, Abril 7, 2002

Hindi masyadong abala ang araw para sa lahat. Si John ay nagkakaroon ng isang pagdiriwang sa kanyang
bahay bilang paggalang kay Tim at ang aking pamilya ay tumutulong sa paghahanda ng pagkain. Binigyan
ako ng gawain ng pagputol ng mga gulay sa mga piraso ng tamang sukat. Maraming gupit na natatakot na
aabutin ako ng isang buong araw.

Gusto kong magsuot ng damit na ibinigay sa akin ng aking ina para sa aking pagtatapos. Ito ay pinindot at
handa para sa akin ay isuot. Ito ay isang simple ngunit matikas na puti, damit na walang manggas. Ang
aking mga kaibigan ay bumulong sa akin tungkol sa kung paano ako tumingin sa damit na iyon. Sinabi nila
na mukhang ako ay hindi bababa sa dalawampung taong gulang.

Natapos ko ang aking naitalang gawain bilang mabilis hangga't maaari dahil kailangan kong pumunta sa
beauty parlor upang magpaayos ng aking buhok. Gusto ko nang magaling magmukhang maganda sa
gabing iyon. Parang pakiramdam ng araw ng pagtatapos at marami pang iba.

Maaga akong pumunta sa party ni Tim — nais kong magkaroon ng isang tahimik na pakikipag-usap sa
kanya bago dumating ang lahat. Alam kong sasabihin ng mga tao na hindi ako makatwiran ngunit gusto
ko siya. Gusto ko siya dahil napakabait niya — hindi niya kailanman sinabi sa kanino na siya ay mula sa
Amerika. Hindi siya katulad ng mga batang lalaki sa eskuwelahan na hindi pa masyadong bata para sa
aking panlasa. Alam kong tama siya para sa akin kahit ilang araw ko lang siyang kilala. Hindi maintindihan
ng mga tao na may alam lang ang isang batang babae.

Matagal kaming nakipag-chat bago dumating ang mga bisita. Sinabi niya sa akin ang tungkol sa buhay sa
Estados Unidos - sinabi niya na ang mga Pilipino na nasanay upang mapahamak ay nahihirapan na mag-
maglapat sa buhay doon.

"Matapos magtrabaho sa buong araw sa opisina, kailangan pa nating magluto at maglinis kapag nakauwi
na tayo," ay isa sa mga bagay na sinabi niya.

"Natutuwa akong maalagaan ko ang aking sarili ... Hindi ako mahihirapan kung ako ay pupunta doon."

Ngumiti siya ng isang ngiti na tila nagsasabi, Maaari mong isipin ngunit may higit pang pagsasaayos sa
isang bagong buhay kaysa doon. Siguro hindi siya kumbinsido na ako ay isang malayang babae na
maaaring mabuhay mag-isa.

Naramdaman kong matapang at tinanong siya nang diretso, "Mayroon ka bang kaibigan na babae?"

"Wala."

"Bakit wala? Hindi mo ba nahahanap ang sinumang gusto mo? "Inaasahan kong hindi niya napansin ang
lilt sa aking tinig na naroroon dahil nalulugod ako ng kanyang sagot.
"Sigurado ako na maraming magagandang kababaihan sa paligid, ito ay lamang na ako ay abala sa mga

nakaraang ilang taon na sinusubukan upang mapunta ang aking karera. Masusubukan mo nang ikaw ay
nasa isang bagong bansa. "

"Mas gusto mo ba ang isang Filipina o isang Amerikanong kaibigang babae?" Gusto ko ng maraming
detalye.

"Hindi ko talaga alam," aniya. "Ngunit alam kong nais ko ang isang katulad mo - maganda, masaya, at
hindi matakot na magsalita. Hindi masama kahit bata ka pa. "

Marahil ay tinutukso niya ako ngunit alam kong tiyak na hindi ako masyadong bata.

"Hindi ako masyadong bata," ay ang lahat ng masasabi ko. Nais kong sabihin sa kanya ang tungkol kina
John at Jacqueline Kennedy, kung paano siya mas bata kaysa sa kanya, ngunit hindi ko ito magawa. Hindi
ko maintindihan kung bakit hindi ko masabi ang lahat ng nais kong sabihin noong siya ay nasa paligid.
Hinayaan ko nalang iyon.

Ang pagkain sa pista ay mabuti at lahat ay nalulugod. Nakaramdam ako ng pagmamalaki nang sabihin ko
kay Tim na tumulong ako sa paghahanda nito. Hindi ako nakagawa ng maraming pagluluto ngunit
nakakatiwala akong makakagawa ako ng isang magandang trabaho kung kailangan kong — napatingin
ako sa aking ina nang maraming beses at naalala ko ang karamihan sa mga recipe.

Natuwa ako nang tinanong ako ni Tim para sa unang sayaw. Sinabi niya na hindi siya masyadong
nagmamalasakit sa pagsasayaw at gagawin niya lamang sa isang katulad ko. Akala ko malamang hindi ito
totoo kaya tinanong ko kung bakit. Sinabi niya, "Dahil hindi ako isang mahusay na mananayaw at alam
kong hindi ka magreklamo." Hindi bababa sa, alam niya na hindi ako ang nagrereklamo.

Ang gabi ay magiging perpekto kung si Christina ay hindi magpapakita. Palagi siyang nahuhuli para sa
anumang bagay at gumawa ng isang mahusay na pasukan upang siya ay mapansin ng lahat. Sinasabi niya
sa lahat na siya ay dalawampu't anim ngunit sa palagay ko siya talaga ay dalawampu't walo. Hindi ko siya
gusto dahil sa palagay niya ay napakaganda niya na ang mga kalalakihan ay nakahanap ng kanyang hindi
mapaglabanan. Alam kong gumagamit siya ng labis na pampaganda at gumastos ng labis na pera sa mga
damit. Masuwerte siya na mayaman ang kanyang ama.

Sinimulan niyang i-monopolyo si Tim sa kanyang pag-uusap. Hindi niya masasabi na si Tim ay simple at
magalang sa kanya. Hindi ko akalaing mahuhulog ako sa kanya dahil matanda na siya para sa kanya.
Ganun pa man, sinira niya ang gabi para sa akin. Hindi ko lang siya ginusto, kinamumuhian ko talaga siya.

Martes, Abril 9, 2002

Halos hindi ko nakita si Tim sa huling dalawang araw - ipinakita sa kanya ni John ang buong isla at abala

ako sa pagtulong sa aking ina na ayusin ang pagpapadala ng mga buhay na baka sa Maynila. Iyon ang
negosyo ng aking pamilya, tinitiyak na ang mga baka mula sa mga kabukiran sa Masbate ay makarating sa
kanilang mga mamimili sa Maynila sa mabuting anyo. Nakita ko lamang si Tim nung gabi kung ang bawat
tao'y pauwi ngunit hindi na ako nakikipag-usap sa sa kanya. Alam kong baliw ito ngunit na-miss ko siya ng
sobra.

Miyerkules, Abril 10, 2002

Kapag nakauwi ako ni nanay ngayong gabi, may nakita akong isang pakete na naghihintay sa akin. Galing
ito kay Tim. Kinuha ko ang balutan sa aking silid at nakahanap ako ng isang libro ng mga tula at ang
kanyang salaming pang-araw sa loob. Sa kanila ay isang tala mula sa kanya:

Mahal na Minda,

Pasensya na hindi ako nagkakaroon ng pagkakataon na makita kita ngayon. Inaasahan kong makakausap
kita bago ako umalis ngunit sinabi nila sa akin na hindi ka na makakauwi hanggang sa ibang pagkakataon.
Maaga akong aalis ngayong gabi sa M / V Maria Carmela upang pumunta sa Lucena at papunta sa
Maynila. Hindi ko pinaplano na umalis hanggang Sabado ngunit humiling ako sa iyong kaibigan na si
Christina na samahan siya sa Maynila. Sinabi niya na ang paglalakbay ay palaging kinatakutan niya at
hindi ko naman siya matanggihan.

Ikaw ang naging pinakamatalik kong kaibigan sa islang ito at hindi kita makalimutan. Binibigyan kita ng
aking mga salaming pang-araw at ang librong ito ng mga tula ni Louise Glück na nabasa ko sa panahon ng
paglalakbay na ito. Inaasahan kong gusto mo sila, ngunit higit sa na inaasahan kong ipaalala nila sa iyo
ang isang kaibigan. Napakabuti mo sa akin at nais kong pasalamatan ka sa lahat ng magagandang oras na
ginugol ko sa iyo.

Nais ko sa iyo ang lahat ng tagumpay na nararapat sa iyong pagpunta sa kolehiyo. Sigurado ako na
gagawa ka ng iyong mga magulang.

Ang iyong kaibigan,

Tim

Mali siya. Hindi ako kaibigan ni Christina. Siya ay isang walang kahihiyan na mangkukulam na gagawa ng
lahat ng uri ng mga salamangka upang makakuha ng mga lalaki para sa kanya. Hindi ko mapigilang
umiyak habang tumatakbo ako sa kalye upang makasakay ng tricycle papunta sa pier.

Umalis na ang ferry nang makarating ako doon. Ang barko ay nakikita pa rin at nakikita ko ang mga ilaw
nito sa di kalayuan habang lumayag ito. Hindi ko maintindihan kung bakit nangyari ito sa akin. Bukas,
uuwi na ako sa buong araw dahil natapos na ng aking ina ang kanyang trabaho sa isang linggo. At alam ko
na kung paano ko sasabihin kay Tim tungkol kina John at Jacqueline Kennedy nang hindi ito mukhang
masyadong halata na maaari kaming maging isang pares. Nais ko rin na bigyan siya ng larawan sa akin
noong nagtapos ako sa high school at sinabi sa kanya na tandaan na isulat ako sa Los Baños. Hindi man
niya alam kung paano makikipag-ugnay sa akin pagkatapos ng lahat ng ito. Kailangan ko lang ng isa pang
araw at kailangang masira ni Christina ang lahat.

Huwebes, Abril 11, 2002

Gusto ko ng matapos ito dahil halos hindi ako makatulog kagabi. Marahil, makakahanap si Tim ng paraan
upang masulatan ako. Siguro masasabi sa kanya ni John kung paano makikipag-ugnay sa akin. Ngunit sa
loob ko ay isang kakila-kilabot na pakiramdam na hindi na siya magsusulat at na hindi ko na siya
makikita.

Ayokong tumanga at makaramdam ako ng paumanhin sa sarili ko pero parang umiiyak na naman ako.
Gayunpaman, susubukan kong gawing normal ang araw na ito para sa aking sarili at hindi ko ipaalam sa
sinuman. Dahi hindi nila ako maiintindihan.