“Ako at siya”

Isinulat ni: Sheila Mae Z. Jabunan

Sa buhay pag-ibig, maraming nauugnay diyan, maraming gustong

magkaroon niyan. Gustong mahanap yung isang taong pupuno at
kukumpleto sa sarili niya. Taong handang mahalin ka, kung ano man o
sino kaman. At taong magpapatibok ng puso natin at masasabing “It’s
the One.” Pero masasabi mo bang puro kaligayahan lang sa pag-ibig?
Diba’t darating din ang puntong masasaktan ka. Mahirap at masakit
man pero, kailangan mo yung tanggapin. Bawat tao ay may kanya-
kanyang kwento ng pag-ibig. May masasaya at mayroon ding
malulungkot. May mga di-malimot na pangyayari samantalang sa iba
naman ay masalimuot. Gayunpaman, masasabi nating ang pag-ibig ay
isa sa pinaka-masarap na pakiramdam na maaring maranasan
ninuman. Nakakakilig, nakakaaliw, at nakakakaba. Ilan lamang iyan sa
mga emosyong naidudulot ng pag-ibig sa atin. Bawat naman isa sa atin
ay naghahangad na makatagpo ng isang tao na tapat at totoo. Isang
taong magpaparamdam sa ating kung gaano tayo kahalaga at tutulong
upang mahubog pa natin ang ating pagkatao. Taong magiging dahilan
para lubusan natin maunawaan ang tunay na kahulugan ng salitang
“kaligayahan”. Ngunit masasabi ba nating pagdating sa pag-ibig ay puro
na lang kaligayahan? Hindi ba’t darating din ang oras na kailangan mo
ring masakatan. Ito ay pagkabigo sa ating buhay na hindi natin
inaasahan na magdadala sa atin ng labis na kalungkutan. Bahagi na ito
ng ating buhay. Gaano man kasakit, gaano man kasaklap, tanggapin na
lamang natin at matuto tayong tumayo sa sarili nating mga paa.

Noong akoy nasa high school pa, may mga lalaki na akong naging
kasintahan. Pero ang ganong pag ibig ay para lamang itong "puppy love",
ito ay nababase lamang sa panandaliang kasiyahan at ito'y hindi
masasabing seryosong relasyon. Ito ay madalas na nararamdaman pag
nagkakaroon tayo ng mga “crush”. Madalas din ito ay naka basi lamang
sa panlabas na katauhan ng isang tao. Ganyan ako noon, ni isa wala
akong sineryoso, kung baga happy-happy lang. Dahil strikto yung mga
magulang ko kapag pag-ibig na ang pinag-uusapan kaya takot ako no'n.
Nung akoy naging ika-10 ito'y buwan nang Agosto, mga unang linggo
yata sa buwan na yan. Araw noon nang aming barangay. At mayroong
mga paligsahan na idinaraos, mga pagdiriwang at iba pang mga
kagigiliwan at kasiyahan, at meron pa ngang disco noon. Kinadalasan,
kasama ko yung mga pinsan ko, at kami sumali sa isang paligsahan,
hindi ko na maalala kung ano yun.

Kinabukasan, sa paaralan, isa sa mga pinsan ko ang lumapit sa

akin at sinabi nya meron daw manghingi nang mobile number ko. At
sinabihan ko kung sino, subalit hindi niya kilala ang pangalan pero yung
mukha parang pamilyar daw. Lumapit lang daw sa kanya at nag tanong
na kung pwede ba raw mang hingi nang number ko. At tumanggi ako
noon dahil hindi ko kilala at hindi ko basta-basta ibigay yung number ko
at baka kidnaper pa nga, yun ang nasa isip ko. Sa susunod na araw at
nandiyan naman yung pinsan ko, na bumalik daw yung lalaki at nasaan
naba daw yung number ko. Napa isip ako noon at may plano ako, yun ay
ang samahan ko yung pinsan ko kapag tapos na yung klase namin at
puntahan yung lalaki na nang hingi ng number ko. At yun nga sumama
ako, at itinuro nang pinsan ko kung saan naka pwesto yung lalaki na
kumausap sa kanya tuwing hapon, dahil tuwing hapon lang daw sila
magkita nang ilang beses. At yung nga papunta na kami sa lugar na yun
at nakita ko na yung lalaki. Hindi ko pa sya nakikita dati at first time ko
pa lang syang nakita. Hindi naman sa kaputian at kagawapohan yung
lalaki pero may histura namn sya pero akoy natatakot naman baka
kidnaper o ano. Umiwas na kami at wala siyang malay na dumaan na
kami sa kanyang harapan.
 Kinagabihan, may nag message sa akin sa “facebook”, at nag "hi"
sakin, at hindi ko agad nireplyan. Inistalk ko muna, at laking gulat ko at
sya pala yung lalaki na kumausap sa pinsan ko na humingi ng number
ko. Nag dalawang isip ako, rereplyan ko ba o hindi, dahil takot ako sa
kanya, at first time ko palang siyang nakita. Nag desisyon na akong
replyan nalang sya, at yun nga nagkakilalahan kami. Grabi ang bilis
nyang maka sagot, kada padala ko nang mensaheng sagot ko sa kanya,
ay nakita nya kaagad kung baga naka abang palagi, tagal ko kasing
sumagot sa kanya kung baga hindi ako intersado sa kanya. Napakahaba
na nang usapan namin, iwan koba kung saan-saan na napunta ang
aming usapan na yun. Sa pag-uusap namin, nalaman ko na sya pala
isang inhinyerong studyante sa isa sa mga paaralan sa syudad ng
Cagayan de Oro. Kinalaunan nga tinanong nya ako na kung gusto ko
raw ba nang mga guhit dahil bibigyan daw niya ako. Sabi ko naman na
"oo" kahit hindi ko naman gusto. Kinabukasan, may inihatid sa akin na
isang sobre at ang laman nito ay drawing na si “Doraemon”, at alam
kung siya yong nag padala nito. Maganda naman yung guhit pero hindi
ko ito na gustohan at ibinigay ko nalang sa mga kaklase ko. Sa
sumunod na araw, ayon na naman may envelope na naman at yung
laman ay guhit ng isang mata hindi ko naman ma pinahalagahan yung
guhit. Sa sumunod na araw na rin. Ako'y nag taka kung bakit wala nang
sobre na inihatid sa akin. Wala lang ako no'n. Isang gabi nag mensahe
siya sa akin at sabi nya na may gusto raw sya sa akin at pwede ba daw
na manligaw. Ako'y natulala kung seryoso ba ito. Dahil hindi nga ako
nag siseryoso pag dating sa pag ibig. Gayon paman sinabihan ko sya na
pwede pero strikto yung magulang ko pag dating sa mga ganyan,
mahirap na kapag nalaman ng magulang ko na pumasok ako sa mga
ganyan.

Lumipas ang isang buwan, nalaman ko na huminto siya sa

kanyang pag-aaral dahil mahirap daw lalo na sa tuition nya. At bumalik
naman sya pero ibang kurso na. Palagi na kaming nag nag-uusap sa
“messenger”, may mga matatamis na salita na ang namumuo. May mga
pa pa ingat-ingat na at iba pa. Hanggang may isang araw na may
inihatid sa akin, alam kung sa kanya yung, at ito'y isang kahon, nagtaka
ako kung anong laman at hindi ko naman kaarawan. Pag bukas ko
laking gulat ko isang pabango na bilog ang lalagyan at napaka bango
nito. Itoy na gustohan ko dahil napaka bango nito at parang sosyal yung
nilagyan. Dumaan pa ang mga araw, may natanggap na namn ako itoy
nasa mala gift bag. Pag bukas ko, isang damit yung kulay ay yung
paborito kung kulay at mukhang ito'y mamahalin. Hindi ko napansin na
bawat pinapadala niya sa akin ay meron pala itong maliit na mensahe
hindi kona maalala. Pagka-gabi ay nagpadala siya sa akin ng mensahe
kung nagustohan ba ko raw yung ibinigay nya sa akin, sabi ko naman
sobra. At parang may tumitibok na sa aking puso at hindi ko ito ma
explain. Sa tagal-tagal na namin nag-uusap kahit ilang buwan palang
may nararamdan na ako sa kanya. Pero hindi ko naman ito ipinapakita
sa kanya. Siya kasi yung tipong lalaki na manliligaw na idinadaan sa
galaw hindi sa salita. Lumipas pa ang mga buwan at malapit na akong
mag tapos sa highschool at mag senior high school na sa sunod na taon.
Siya ay nag sisikap padin, hindi ko na ma alala yung mga bagay na
ginawa niya para akin. Hindi ko sya sinagot kaagad dahil baka ito'y biro
lang. Siya ay napakabuting lalaki at maalalahanin sa tuwing akoy may
lagnat sa klase pinapadalhan niya ako nang gamot at mga pagkain.
Halos araw-araw yun hangga't hindi pa ako gumaling. Minsan tinanong
ko sarili ko na "siya na ba?"

Sa taong 2019 akoy nag senior high school na, at siya ay mag
babalik eskwela na rin sa kursong Kriminolohiya sa parehong
eskwelahan. Sa taon na yun, makakapunta na siya sa loob nang campus
namin. Halos araw-araw siyang bumisita sa akin tuwing wala siyang
pasok. Medyo na-iilang paka kami sa isa't-isa at nahihiya, pero sa
dumaan pang mga araw ay okay naman nawala na yung hiya at ilang
namin. Halos walong buwan na panliligaw niya sa akin ay sinagot ko na
siya. Dahil hindi biro ang kanyang mga ginagawa at pinahahalagahan ko
naman yung mga kabutihang bagay na ginawa niya sa akin. Nag-sisi nga
ako na ibinigay ko sa iba yung mga drawing niya. At yun sinagot ko na
siya, dahil mahal ko na din siya, napaka grabi talaga ang reaksyon sa
mga lalaki kapag ganyang mga eksina. Tuwang-tuwa sya sa sinabi ko at
hindi nga siya makapaniwala. At sa mga dumaang mga buwan ay
nalaman ito nang aking pamilya. Hinigpitan na ako at malimit na yung
pag gamit nang phone ko. At binabawalan na akong makipagkita at
makipag-usap sa kanya. Ngunit hindi ko pa rin siya hiniwalayan kasi
alam ko naman na siya ay napakabuting tao at may hangarin sa buhay.
Lumipas ang ilang buwan tinanggap na rin ng aking pamilya ang aming
relasyon, basta kami ay mag aral ng mabuti. Lumipas ang ilang taon at
hito na kami masayang-masaya, at patuloy na kinakamit ang aming mga
pangarap.
 “Pamanang Bahay”

Isinulat ni: Sheila Mae Z. Jabunan

Kayo ba ay matatakutin? Kasi ako ay Oo, Tayong mga Pinoy ay mahilig sa mga
kwentong bayan o kwentong matatanda tulad ng mga kwentong kathang-isip, mga
alamat at katatakutan. Marahil dahil ito ay nakalakihan na natin. Pero ang
pinakamabentang kwento sa lahat ay kwento ng katatakutan. Kahit saang parte naman
siguro ng mundo ay sikat ito. Kanya- kanya man ng istorya, ngunit iisa lang ang nais
nitong ipabatid. Ang manakot. Ilan lang sa mga sikat na kwento ng katatakutan sa
Pilipinas ay ang kwento tungkol sa mga barang, mangkukulam, manananggal, kapre,
duwende, “white lady”, mga tiktik, aswang at marami pang iba. Mayroon din namang
kwento ng mga babaeng nakaitim, pugot na ulo, paring namatay at mga ligaw na
kaluluwa ng sundalong namatay noong panahon ng giyera. Ang mga kwentong
katatakutan daw ay bahagi na ng kulturang Pilipino. Hindi raw dapat mawala ito dahil
bahagi ito kung paanong nilinang ng ating mga ninuno ang pagiging malikhain nating
mga Pilipino. Bukod rito, nahasa rin nito ang kakayahan ng mga Pilipino sa pagkekwento
o pagsasalaysay. Totoo nga namang bukod sa natatakot at nalilibang tayo sa mga
kwentong kababalaghan, kinikiliti rin nito ang ating imahinasyon at kakayahang
magkwento.

Pag sinabing Lumang Bahay di mawawala yung mga kwentong katatakutan, yung
tinatawag nilang “Haunted House”. Maraming mga pangyayari na nakakakilabot at
nakakapanindig balahibo tungkol rito na hindi maipaliwanag. May mga maririnig tayo na
kung anu-ano na makapag pakatakot sa atin. Masasabi nating hindi nalang tayo
pumunta o pumasok sa loob para alamin kung anong nangyayari doon. Kasi ikaw lang
yung kawawa tatakutin ka talaga nang todo ng mga nakatirang mga elemento doon. Isa
na rito ang multo. Minsan naka rinig na tayo na kapag haunted house ay may mga multo
na nakapaloob dyan. At kapag pumasok ka dyan ay takotin ka talaga o papakitaan ka
talaga ng mga nakakatakot. Ayon pa sa ibang kwento may mga lumang bahay na hindi
ka talaga makalabas nito dahil sa lakas nang kapangyarihan nang demonyo. Minsan
doon kana mamatay sa loob. Kaya kung napaisipan mong pumasok para maka diskubre
sanay huwag nalang.

Sa lumang bahay ng lolo ko marami nang nagsasabing may mga di maipaliwanag

na pangyayare at mga kwentong nakakikilabot. Siguro dahil din sa mismong bahay na
yun namatay yung lola ko, bata pa ako noon na naabutan ko yung lola ko. Lumipas ang
ilang taon sa pagkamatay ng lola ko ay lumipat kami galing syudad at doon na rin kami
tumira sa probinsya sa bahay ni lolo at lola dahil si lolo nalang isa ang nakatira dun at
kasama rin mga kapatid ko. Si papa ko kasi ang nakatatanda sa lahat ng anak ni lolo kaya
siya nalang ang namahala don kasi matanda na yung lolo ko. Isang matiwasay at
mapayapang buhay namin doon kasi maraming mga punong kahoy at sariwa yung mga
hangin hindi katulad sa syudad na grabi yung init. Ang sarap talaga mamuhay sa
probinsya hindi maingay at wala kang maririnig na malalakas na tugtugin. Kay naging
tahimik ang buhay namin doon.

Bata pa ako noon at mukhang wala pang alam at may isang araw na nagkaisip
ako na gusto ko marinig ko yung kwento tungkol sa bahay ni lolo na aming tinitirhan
ngayon dahil paborito ko mga nakakatakot na pangyari. Noong wala pa kami doon
mayroon na talagang nakakatakot na pangyayari sa loob ng bahay sabi ng tyahin ko
dahil magkapitbahay lang kami ng tyahin ko kapatid ng papa ko. Kaya hindi pumayag na
tumira yung tyahin ko doon at si papa nalang. Pero nakatira sila doon pero mga ilang
linggo lang dahil hindi ila makaya ang mga pangyayari sa loob nang bahay. Pero sa ilang
araw namin na pag tira doon ay wala kaming namatyagan na kung anong mga
pangyayari. Siguro nga dahil bago pa kami tumitira ay hindi pa ito nag paparandam sa
amin. Hanggang may isang araw noon may mga nagpaparamdam na sa bahay ni lolo,
pero yung mama ko hindi naniniwala, kasi hindi namin namataan mismong tyahin pa
ang naka saksi nito nito, sa parehong araw at ayun dun sa kapitbahay namin yung gabi
na yun ay may naglalakad dun sa likod ng bahay, doon may poso, at minsan nakakarinig
sila ng maingay na para bang may gumagamit sa poso, minsan naman naririnig nila yung
ingay ng tsenelas na may naglalakad. Ayon nga natatakot na ako noon pero si mama
ayaw parin maniwala kasi si papa noon may ilang araw pa ang uwi nya kasi driver kasi
sya noon ng sasakyan kaya’t kami lang ni mama ko ang naiwan sa bahay kasin yung mga
kapatid ko ay minsan pumunta doon sa bahay namin sa syudad. Hanggang may isang
gabi, tolog na kami noon at gulat nalang kami dahil sa lakas nang hampas sa bubong
namin, sabi ni mama baka bunga lang yun nang niyog kasi maraming niyog ang nasa
paligid ng bahay ni lolo kaya’t binaliwala lang namin ito. Hanggat naulit naman ang
pangyayari meron nanaman na parang hinampas ang bubong namin doon na kami nag
panic ni takot na takot ako noon gayundin sa mama. Lumabas kami nang bahay at
pumunta kami doon sa bahay nang tiyahin ko. Dahil takotakot na kami noon ni mama
lalo na kami lang dawala.

Ayon nga nag tanong kami ni mama sa tiyahin ko kung ano ba talaga ang
nangyayari sa loob nang bahay na aming tinitirhan. Sabi tyan ko na meron daw mag
paparamdam dyan baka raw espirito ng lola ko. Dahil doon namatay yung lola ko sa
mismong bahay na iyon. Nung gabing iyon na kwento nya na ang karanasan niya sa
bahay na yan noong bago palang namatay si lola, basta kwentong katatakutan ready na
agad yung tenga ko kahit ako matatakotin. Ayon sa kwento ng tiyahin ko, gabi daw nun
habang gumagawa daw siya ng bibingka may tumawag daw sa kanya, di siya sigurado
kung kaninong boses yun pero ang alam niya siya lang magisa nun sa bahay nila dahil
hindi umuwi yung asawa niya, at yung dalawa niyang anak hindi rin natulog dun sa
bahay. Ang akala ng tiyahin nakauwi na siguro yung panganay niyang anak, pero nung
lumabas siya wala nman daw tao sa sala nila, sguro natakot si auntie nun kaya
binabalewala na lang niya kunwari. Bago daw siya natulog hinubad daw niya yung jacket
niya pero nung nagising daw siya ng madaling araw nagtaka daw siya na suot daw niya
ito, basta ang alam niya hinubad niya ito at sinampay sa sandalan ng upuan. Pati din
mga anak niya nakaranas din pero binabalewala lang daw nila ito, kaya cguro ayaw
maniwala ng tyahin ko pag nakarinig siya ng mga kwento ng kapitbahay niya ay dahil
natatakot siya. Kayat lumayas sila sa bahay na yon at nag tayo ng kanilang sariling
bahay.
 Noong narinig namin iyon natakot na kami sobra at napaisip si mama na huwag
nalang kami tumira doon. At nung gabing iyon bumalik kami bahay. At wala na ito nag
paramdam. Siguro yung lola ko siguro magagalit kapag may tumirang iba sa bahay. At
gusto lang nya si lolo lang din ang tumira doon yun lang hinala ko. Kinabukasan, mga
tanghali yata yun, sala namin at nasa labas si mama nakita ako ni mama na may kausap
daw ako subalit kami lang dalawa noon. Akala nya nag lalaro lang ako. At noong
tinanong niya ako kung sino daw kausap ko sagot ko daw “Lola” at dun kinikilabutan si
mama. At mula nun ay lumayas kami sa bahay na iyon at nag tayo si papa ng bahay
kalapit sa bahay ni lolo at lola. At noong araw na wala na kami sa bahay na iyon at doon
na kami sa bagong bahay namin ay ni minsan wala na kaming nararamdan na kung
anong mga pangyayari na nakakakilabot at nakakapanindig balahibo.
 “*Ngiting tunay”

Isinulat ni: Sheila Mae Z. Jabunan

Ang katatawanan ay may malaking papel sa mga magkakaibigan

dahil ito ang nagbibigay kulay at kasiyahan sa pagsasama. Ito ay
nagpapalakas ng samahan sa magkakaibigan sila ay ang tig-pasasaya at
kapag magtawanan ay nagpapalakas sa ugnayan ng mga
magkakaibigan. Kapag nagbibiro at nagtatawanan kami, nagiging mas
malapit at mas komportable kami sa isa’t isa. Nakababawas ng stress
dahil kapag magkakasamang tumatawa at nagpapatawa ay
nakakapagpabawas ng stress. Kapag may mga pagkakataon na
nahihirapan o napapagod ang isa sa amin, ang katatawanan ay
mabisang gamot na nagbibigay ng pag-asa at positibong enerhiya. At
Nagpapasigla at nagpapahaba ng buhay ang tawa ay likas na gamot sa
katawan. Kapag nagtatawanan ang grupo, nagiging mas aktibo at mas
masigla ang kanilang pakiramdam. Ang regular na pagtawa ay
nakakatulong din upang magkaroon sila ng mas malusog na
pamumuhay.

Nagbibigay ng mga magagandang alaala ang mga katatawanang

momentong ibinabahagi sa magkakaibigan ay bumubuo ng masayang
mga alaala. Kapag nagbalikan kami sa mga nakaraang karanasan na
nagpatawa sa amin, ito ay nagpapasaya at nagpapakilig sa aming puso.
Nagpapalawak ng pag-iisip ang pagiging malikhain sa pagbibigay ng mga
katatawanang biro at mga jokes ay nagpapalawak ng pag-iisip ng bawat
isa sa aming magkakaibigan. Ito ay nagpapalakas ng aming katalinuhan
at kakayahan sa pagharap sa mga hamong ibinibigay ng buhay.
Nagpapalakas ng tiwala at pagkakaisa kapag ang mga magkakaibigan ay
nagtitiwala at nagbibigay ng katatawanan sa isa’t isa, nagiging malakas
ang bawat ugnayan at nagkakaroon kami ng mas malaking pagkakaisa.
Ang pagbibigay ng tawa ay nagpapakita ng kanilang suporta at
malasakit sa bawat isa. Sa kabuuan, ang katatawanan ay isang
mahalagang elemento sa pagkakaibigan. Ito ang nagpapalakas ng
samahan, nagpapabawas ng stress, nagpapasigla, nagbibigay ng mga
magagandang alaala, nagpapalawak ng pag-iisip, at nagpapalakas ng
tiwala at pagkakaisa. Dahil dito, mahalagang alagaan at pagtuunan ng
pansin ang pagbibigay ng tuwa at ngiti sa mga magkakaibigan.

Isang araw, gusto kong ibahagi sa iyo ang isang nakakatawang

karanasan ng aking kaibigan na nagngangalang Nicole. Si Nicole ay
isang taong palabiro at palatawa, at laging handa siyang maghatid ng
kasiyahan sa mga taong nakapaligid sa kanya. Isang beses, nagplano
kaming magkakaibigan na magkaroon ng isang road trip. Siyempre,
hindi mawawala si Nicole sa aming grupo. Sa aming paglalakbay,
sinadyang magdala siya ng isang malaking cooler na puno ng mga
inumin at mga pampatanggal uhaw namin. Habang kami ay nasa gitna
ng aming biyahe, bigla kaming nagkaroon ng tawag ng kalikasan. Lahat
kami ay naghahanap ng isang kublihan sa kahabaan ng kalsada.
Gayunpaman, hindi namin inasahan na ang kublihan na aming napili ay
isang maliit na gubat na malayo sa kalsada. Naglakad kami nang
matagal, at ang aming pagod at uhaw ay lalong tumindi. Sa wakas,
natagpuan namin ang isang malaking puno na nagbibigay ng lilim.
Sinalubong kami ng isang malamig na simoy ng hangin mula sa ilalim
ng puno, kaya't nagpasya kaming magpahinga at mag-almusal. Ibinaba
ni Nicole ang kanyang malaking cooler at binuksan ito. Ngunit sa halip
na mga inumin at pampatanggal uhaw, ang mga laman ng cooler ay mga
nakakatawang props at mga kasuotan ng mga clown! Nagulat kami at
hindi namin alam kung ano ang nangyayari. Biglang umakyat si Nicole
sa isang malaking bato at sinimulang magbihis bilang isang clown.
Nagtakbuhan kami sa sobrang tawanan habang siya ay nagpapakaloko
sa ilalim ng puno. Ang mga wig, malalaking sapatos, at mga mukha ng
clown ay nagdulot sa amin ng isang nakakatawang pagtatanghal. Ang
pag-arte ni Nicole bilang isang clown ay tunay na nakakatawa.
Nagmukha siyang kabaliwan habang naglalakad sa paligid,
nagpapakalat ng kanyang mga kalokohan at mga biro. Ang aming mga
tiyan ay sumakit sa sobrang tawa. Ang kasiyahan at katatawanan na
hatid ni Nicole sa aming grupo ay nagbigay sa amin ng isang espesyal na
alaala.

Sa kabila ng aming uhaw at pagod, natanggal nito ang aming

pagkapagod at nagbigay sa amin ng mga tawa at ngiti. Sa araw na iyon,
natutunan namin na kahit na nasa gitna kami ng isang kaguluhan sa
paghahanap ng kublihan, ang biro at katatawanan ni Nicole ay nagdala
ng liwanag sa aming mga puso. Sa ilalim ng puno, naramdaman namin
ang tunay na kasiyahan at pagpapahalaga sa isa't isa. Habang ang iba
sa amin ay nagpapalit ng mga kasuotan ng clown na ibinigay ni Nicole,
hindi namin napigilan ang aming sarili na sumama sa kanyang
kalokohan. Isang isa, kami ay nagtransforma mula sa mga ordinaryong
tao patungo sa mga katawa-tawang clowns. Ang aming mukha ay
pumuti ng puti, at ang aming mga ilong ay napuno ng malalaking
pulbos. Naglakad kami sa paligid, nagpapakalat ng kasiyahan at
pagtawa sa bawat isa. Ang mga biro at mga hirit ay naglipana, habang
kami ay naglalaro ng mga katatawanang palaro na nagpapalakas ng
samahan at pagkakaibigan namin.

Ang buong karanasan na iyon ay hindi lamang nagdulot sa amin

ng mga nakakatawang alaala, ngunit nagpatibay din sa aming
pagkakaibigan. Sa ilalim ng puno, kami ay nagpalitan ng mga
kuwentong buhay, mga pangarap, at mga pang-aasar. Nagkaroon kami
ng oras na magmahalan at magpatawanan ng walang inhibisyon. Sa
bandang huli, habang kami ay naglalakad pabalik sa aming sasakyan,
kami ay pawang mga masayang clowns. Ang aming mga damit ay puno
ng mga pulbos at aming mga mukha ay basa sa mga kahihiyan. Ngunit
ang mga ngiti sa aming mga labi ay hindi matanggal. Ang katatawanan
ni Nicole ay nagpatunay sa amin na kahit sa gitna ng mga pagsubok at
mga kaguluhan, ang kahalagahan ng pagtawanan at pagpasaya ay hindi
dapat natin kalimutan. Ang karanasang iyon ay naghatid sa amin ng
isang malalim na pagkakaibigan na puno ng tawanan, kasiyahan, at
pagmamahalan. Mula noon, ang aming grupo ay hindi na mawawalan ng
anumang pagkakataon na magtagumpay ng mga katatawanan at mga
kalokohan. Ang kwentong ito ni Mark ang patunay na ang mga tunay na
kaibigan ay hindi lamang handang tumulong sa mga oras ng
pangangailangan, ngunit handa rin na magsilbing pinakamahusay na
tagasuporta at pinakamabisang tagapagpatawa.
 “Ang Punong Gemelena”

Isinulat ni: Sheila Mae Z. Jabunan

Kayo ba ay mahilig din sa kwentong kababalaghan? Kasi ako ay

Oo, Sa panahon ngayon maraming bagay na hindi pa natin
natutuklasan. Noong unang panahon pa lamang maraming
kababalaghang naganap at nangyari. Nalaman natin ito sa pamagitan ng
mga kwento ng mga matanda at mga alamat na binasa ng ating mga
magulang. Ang mga Pilipino ay likas na ispiritwal, malakas ang
paniniwala sa mga ispiritu na kung tawagin ay anitos at engkanto na
namumugad sa mga bundok, kweba, dagat at bato kung kaya’t
napakadali para sa mga Pilipino ang makipag-usap at makipag-ugnayan
sa ganitong uri. Ang mga Pilipino ay likas na palakaibigan at kalmado,
dahil dito malakas ang kanilang pakiramdam at may kakayahang
tumanggap ng konseptong di-pangkaraniwan at may kakayahang
buksan ang isipan sa mas malawak na sakop kumpara sa ibang tao.
Ito’y sadyang makatotohanan para sa mga taong taga baryo o probinsya
dito sa Pilipinas.

Nang dahil sa mga paniniwala ng mga tao sa mga elemento at iba

pang kababalaghan na nangyayari sa paligid na hindi maipaliwanag o
mahirap ipaliwanag, sa mga albularyo tayo lumalapit. Ang mga taong
albularyo ay kilalang alternatibong manggagamot sa Pilipinas. Sila ay
kadalasang nakikita at pinipilahan sa mga baryo, baraggay, o probinsya.
Sila ay mga experto sa paggamit ng halamang gamut. Madalas, tinitawag
rin ng mga albularyo ang di umanoy kapangyarihan ng Espirito upang
gamitin sa isang orasyon o bulong na may layunin pagalingin ang
pasyente. Katulad na lamang nang isang taong nasapian, na nililigawan
ng tikbalang at iba pa. Nung panahon ng ating mga ninuno naniwala sila
sa mga nilalang o bagay na ito. Dahil dito ang paniniwala sa mga ito ay
naging parte narin ng ating kultura. Kahit marami ng kwento tungkol sa
kababalaghan, may iba paring hindi naniniwala dito, pero mas
nakakalamang parin ang naniniwala sa kababalaghan kaysa sa hindi
naniniwala sa mga kababalaghan.

Isang matiwasay at mapayapang namumuhay nag mag inang

Angelie at ang inang si Rosasita. Si Angelie ay isa sa mga pinsan ko dahil
magkakapatid ang aming ama. Hanggang lumilipas ang mga panahon,
buwan man o araw. Itong si Angelie ay ang lakas gumala gala doon gala
dito. At itong ina nya laging nagagalit sa kanya dahil siya lang mag-isa
ang na-iiwan sa bahay tuwing araw at may trabaho kasi yong tito ko at
kadalasan at laging gagabihin. Bukod sa lakas gumala napakaingay
naman itong mag salita si Angelie manang-mana sa kanyang ina.
Magkapitbahay lang kami nila Angelie at maraming punong kahoy na
napaka paligid sa kanilang bahay ganun din sa amin. Ito kasing bahay
nila ay may isang malaking puno na may ilang layo ang distansya mula
sa kanilang bahay. Sa tuwing tanghali kasi nag papahinga sila dito ng
kanyang ina dahil mainit kasi doon sa kanilang bahay at palaging pinag
papawisan. Yun nga nag palipas init sila doon sa ilalim ng puno na kung
tawagin ay gemilina. Maganda kasing puno itong punong gemilina,
bukod sa malapad ang dahon nito ang katawan naman nito ay maputi at
itoy magandang tingan. Tuwing tanghali lang kasi sila dito tumatambay
at nag-papahinga.

Sa hindi inaasahang pangyayari napansin sila nang aking mama

na lumulubog na ang araw ay nandoon parin sila. Nilapitan sila ni
mama, at laking gulat ni mama at tumitirik na ang kanilang mga mata
at nanginig ang kanilang mga katawaan. Sumigaw si mama nang tulong
sa mga kapitbahay at tinawag na rin ako ni mama. Nang lumapit na ako
nakita ko ang mga mata ni Angelie na halos magkaparehas lang ang
mata niya sa kanyang mama na tumitirik din nakakatakot silang tignan
para bang galit na galit. Natatakot ako sa nangyayari, baka nalason sila.
Kinalaunan, tinawagan ni mama si Tito tungkol sa nangyari, dahil kung
ano-ano na ang sinasabi sa mag-ina. At nag alala talaga ito. Samantala,
akoy natatakot na, hindi ko kayang tingnan sila at yung mga sinasabi
nila ay hindi ko ma intindihan. Kinakabahan na ako at tumindig na
yung mga balahibo ko. Dumating na rin yung mga kapitbahay namin,
pinapainom sila ng gamot baka na lason lang ito. Ngunit sa kasamaang
palad ay halos kagatin yung nag papa inom nang gamot at napaka takot
tingnan ang mukha ni Angelie at ng mama niya.

Kinalaunan ay dumating na din yung tito ko. At alalang-alala sa

nangyari, nang lumapit na si tito sa kanila at tinawag yung pangalan
nila. Hindi naman siya nakilala nila at may sinasabi na nakakatakot.
Ngunit hindi parin sila gumaling at halos mag wala na sila sa sarili.
Napag isipan nalang nila ni tito na hahawakan nalang nila at itali dahil
nag wala ito at napakalakas, sumabalit napakalakas nito pero nang
tinutulungan ay napigilan nila ito. Lumakas yung hangin parang may
ulan, subalit maliwanag naman ang kalangitan. Lumipas ang ilang oras
may nag sabi na sinapian ata daw nang masamang espirito. Kaya naman
pinapanalanginan kaagad ito, isa sa mga kapitbahay namin na nag
serbisyo sa simbahan, na lumayas na sa katawan nila Angelie at ng
kanyang ina ngunit parang walang paring nangyari. Halos pa balik-balik
na ang ginagawa ngunit ayaw padin, lumakas panga yung hangin. Baka
hindi ito masamang espirito baka ito’y hindi ka ano-ano natin. Kaya
napaisip si tito na dalhin ito sa mangagamot or albularyo. Dahil may
kilala naman sila na albularyo at dinala nila ito. Mga ilang kilometro din
ang layo nito. Nang dumating na kami doon agad itong sumisigaw yung
dalawa parang may sinasabi na hindi maintindihan. At nang ginagamot
na sila sabi nang manggagamot na mayroon badaw na malaking puno ng
kahoy sa kalapit bahay nila tito, at mayroon naman daw ito yung
punong gemilina. At sabi naman nang albularyo na meron daw nakatira
sa punong iyon na hindi natin kalahi kung baga engkanto. Nang marinig
ko iyon ay parang mas lalo akong natatakot at nangilabot. Sabi nang
albularyo na nainis daw ito sa kanila dahil ang ingay-ingay nila at tsaka
iniibig ng engkanto si angelie.

Sa totoo naman maingay talagang mag salita ang mag-ina. Kaya

naman pala sila sinaniban dahil sa kanilang pagkamaingay at gusto ng
engkanto na makuha si angelie. Kaya naman pala sila sinaniban. At sabi
nang albularyo sa nag sanib nito na pag pasensyahan na ang mag-ina
subalit hindi naman kanila sinasadya. Lumipas na ang ilang minuto at
gumaling na ang mag-ina at nag taka sa mga pangyayari. At ang sabi
nang albularyo na huwag nadaw silang mag ingay doon sa ilalim nang
puno kung may plano silang tumatambay doon ay humingi sila nang
paumanhin. Kaya naman ito’y isang aral sa kanila. Noong akala natin na
wala lang ito puno dahil ginagamit naman ito para sa sa paggawa nang
bahay, pinuputol at iba pa. Ngunit itong punong ito ay mayroon palang
nakatira nito. Ito sana ay isang maging aral sa atin at huwag tayong
basta-basta mag-ingay o sumisigaw sa ilalim nang puno na ating
tinatambayan dahil hindi natin alam kung ano o sino ang nakatira sa
punong iyon.
 “AKO AY TUBONG MINDANAWON”
Isinulat ni: Sheila Mae Z. Jabunan

Kayo ba ay isa ring tubong mindanawon? Dahil ako ay Oo, isa

akong producto ng isang tunay na dugong Pilipino. Ako’y namulat
nas lugar ng Mindanao simulat sapol. Ito’y mayaman sa likas na
yaman katulad ng mga bulubundukin na kay ganda pagmasdan at
dagat na kay lawak at linaw na kay sarap langoyan at marami
pang iba. Marami ka rin makikitang mga pasyalan dito kung
kaya’t tiyak na ikaw ay mag-eenjoy kasama ang iyong mga
pamilya. Sagana din sa palay, mais, gulay at prutas ang aming
lugar dito lalong-lalo na, ang probinsya namin dito sa Barangay
Malanang, Opol, Misamis Oriental.
Ako ay tubong Mindanawon, isang lugar na mayaman sa kultura
at likas na ganda. Ang aking kwento ay tungkol sa aking buhay sa
Mindanao at kung paano ito nakapagbigay ng malalim na
impluwensya sa aking pagkatao. Ang Mindanao ay tahanan ng
iba’t ibang kultura, etniko grupo, relihiyon, at mga wikang
sinasalita. Ang mga pangunahing pangkat etniko sa Mindanao ay
kinabibilangan ng mga Moro katulad ng mga Maguindanao,
Maranao, at Tausug, mga Lumad katulad ng mga Mandaya,
Manobo, at Subanen, at mga migranteng grupo tulad ng mga
Bisaya at mga Ilokano.

Napakaraming mga magagandang tanawin sa Mindanao na

nagpapakita ng likas na ganda ng kalikasan. Mula sa malalawak
na bukirin, magagandang mga pulo, hanggang sa mga bundok at
talon, ang Mindanao ay isang paraiso para sa mga taong mahilig
sa kalikasan. Sa aking mga paglalakbay sa iba't ibang lugar sa
Mindanao, ako ay nabighani sa kanyang kagandahan at
kayamanan ng likas na yaman. Nag-aalok ito ng mga kahanga-
hangang atraksyong panturista, magagandang beach, hot spring
resort, makulay na piyesta, at daan-daang magagandang lugar.
Ang pamumuhay sa Mindanao ay malaki ang pagkakaiba, depende
sa lokasyon, pangkat etniko, at ekonomikong kalagayan.
Maraming mga komunidad sa Mindanao ang nakatuon sa
agrikultura, partikular na sa pagtatanim ng palay, mais, saging, at
iba pang prutas at gulay. Ang mga mangingisda rin ay mahalaga
sa mga kaharian ng mga Moro at sa mga komunidad na malapit sa
mga baybayin at lawa.

Simula pa noong aking kabataan, ako ay lumaki sa isang maliit

ngunit magiliw na bayan sa timog Mindanao. Ang aming
komunidad ay napapaligiran ng mga burol, talampas, at mga sapa.
Ang aking mga magulang ay mga magsasaka, kung saan kami ay
nagtatanim ng mga palay, mais, at kahit mga prutas. Ang aming
araw-araw na pamumuhay ay nababalot ng pagtitiyaga, sipag, at
pakikipagkapwa-tao. Minsan mahirap kasi ang buhay dito sa
probinsya namin ngunit hindi ka mag tiyaga hindi ka makaka
ahon sa kahirapan. Dahil ikinagagalak din natin ang mga
kahirapang ating tinitiis, dahil alam nating ito’y nagbubunga ng
pagtitiyaga. At ang pagtitiyaga ay nagbubunga ng katatagan, at
ang katatagan naman ay nagbubunga ng pag-asa.

Sa aking paglaki, ako ay nakaranas ng iba't ibang karanasan na

nagpabago sa aking pananaw sa buhay. Nakita ko ang hirap at
kahirapan ng maraming tao sa aking paligid, ngunit hindi iyon
naging dahilan upang mawalan ako ng pag-asa. Sa halip, itinuro
ito sa akin ng aking mga magulang na maging matatag at patuloy
na lumaban para sa aking mga pangarap. Subalit, hindi hadlang
ang kahirapan kung nais mo magtamo ng tagumpay o maabot ang
mga pangarap mo. Ang kailangan lang dito ay pagkakaroon ng
positibong pananaw sa buhay at lalakipan ng pagsisikap at
pagtitiyaga sa paggawa. Makakatulong ang determinasyon natin at
lakas ng loob upang maharap ang kahirapan ng buhay para
makamtan mo ang hinahangad sa buhay. Huwag tayong susuko at
mawalan ng pag-asa sa bagay na ito dahil lahat ay may solusyon.

Dito sa probinsya, maaari kang magkaroon ng mas malawak na

tahanan tulad dito sa amin kasi malawak kasi ang lupang
nasasakupan ng tatay kayat kung may planong akong gumawa ng
malawak na tahanan ay magagawa ko ito kumpara sa mga
urbanong lugar. Maaaring magkaroon ka ng isang bahay na may
malaking bakuran o kahit na isang bukid. Maraming mga tahanan
sa probinsya ay mas maluwag at iba ang estilo ng pamumuhay at
ang karaniwang nahahalintulad sa isang mas malalim na
koneksyon sa kalikasan at mas simpleng pamumuhay. Ito ay
nagbibigay-daan sa mga residente na magkaroon ng mas maluwag
na pamumuhay. Kaya’t ang pamumuhay ko dito sa probinsya
kahit mahirap, ay maka hinga-hinga rin kam. Kahit hindi gaano
karami yung pero, subalit mayaman namn sa prutas, gulay at iba
pa. Hanggang sa lumaki na ako ay natutunan ko din ang aming
kahirapan. Kaya nag sumikap akong mag-aral ng mabuti para
maiahon ko sa hirap ang pamilya ko. Dahil hindi talaga madali
ang buhay lalo na sa ngayon na henerasyon.

Napakalaking totoo na ang kahirapan sa buhay ay hindi talaga

hadlang para makamtan ang tugatog ng tagumpay magsikap lang
tayo at mag tiyaga sa buhay para tayo ay mag tatagumpay. Hindi
mo mararanasan ang tunay na tagumpay kung’di ka makakaranas
ng pagsubok sa buhay. Lakas at tapang lang ang kailangan para
makamit ang tagumpay. Ang tunay na sikreto ng tagumpay ay
pagsisikap at patuloy na pagbangon sa ating bawat pagkakamali
sa buhay huwag lang tayong mawalan ng pag-asa at pilitin nating
itaguyod ang ating pag-aaral para tayo ay makaahon sa kahirapan
sa buhay. Sa bawat tao dito sa mundong ibabaw at itatak natin sa
ating isipan na huwag tayong susuko kahit anong mangyayari sa
ating buhay dahil yan ay isang pagsubok lamang ang lahat ng iyan
ay malalampasan din yan. At di natin dapat ipairal sa ting sarili na
tayo ay matatakot na humarap sa mga pagsubok sa buhay
manalig lang tayo sa ating mahal na maykapal.