WAG LANG DI MAKARAOS – 100 DAGLI (MGA KWENTONG

PASAWAY, PAAWAY AT PAMATAY) NI EROS ATALIA

Natutuwa ako na noong nagrequest ako ng libro para sa pasko, ang librong ito ang
binigay sa akin. Madalas kasi sa mga trip kong basahin ay mga nobela, Filipino man o
English, sikat man o hindi, ebook man o libro. Ang tanging naaalala ko lang sigurong
libro na non-fiction na nabasa ko (maliban sa mga required textbooks sa school) ay ang
collection of witty articles ni Sir Lourd De Veyra sa kanyang librong This Is A Crazy
Planet 1 and 2. At tuwang-tuwa na ko sa tuwing binabasa ko ito. Kaya ng maencounter
ko ang mga dagli ni Sir Eros, aba’y napakaswerte ko talaga.

First time kong maencounter ang dagli. At wala akong ideya kung anong meron sa mga
ito. Maniniwala ako kung sasabihin sa akin na ang dagli ay pinauso ni Eros Atalia. Kasi
kahit hindi ko alam ang ibig sabihin nito, nagets ko naman ito ng mabasa ko na ang Wag
Lang Di Makaraos.

So batay sa aking obserbasyon at pagbabasa, ang dagli ay mga kwentong maiikli, may
iisang setting, pero buo ang kwento at may kakaibang ending. Ending na madalas ay
open ended.

Sabi nga ni Jane Austen, “If a book is well written, I always find it too short.” At
napatunayan ko ito sa mga dagli ni Sir Eros. Ang bawat dagli ay tila kayang tumbasan
ang mga makakapal na libro. Hindi kailangan ng mahabang explanation para
maintindihan. Diretso, walang arte, klaro. Pero kahit mabilis nagtatagal naman ang
epekto.

Hindi lang simple ang mga dagli ni Sir Eros. Bawat dagli kakaiba. Bawat dagli may
kakaibang karisma. Ito ay mga dagli na nagpapakita sa atin ng mga bagay na hindi natin
normal nakikita.

Naalala ko ang sinabi ni Sir Ricky Lee, “Ang trabaho ng manunulat ay ang
makakita, at ang ipakita sa iba ang nakikita niya.” At kuhang-kuha yun ni Sir Eros.
Hindi ko lang nakita, naenjoy ko pa kung ano ang gusto niyang ipakita sa mabilis at
maikling paraan sa librong ito.

Sa Wag Lang Di Makaraos, nakapaglakbay ako kung saan-saan. Nakilala ko ang iba’t-
ibang tao, na kahit hindi ko alam ang pangalan ay naging kilala ko at naintindihan ang
kanilang pinagdaraanan, kasi ang mundong kinalalagyan nila ay ang mundong
kinalalagyan ko din. Hindi na ito naging kaiba sa akin.

Ang ikinaganda pa ng mga kwento sa librong ito ay ang paggamit ni Sir Eros sa mga
nakalimutan na nating Filipino mythical creatures. Ang tagal ko na ding naghahanap ng
mga kwento patungkol sa mga ito, ang last ko atang basa nang tungkol sa tyanak at
mananangal ay kay Nick Joaquin pa. Sawang-sawa na kasi ako sa kakapanood at
kakabasa ng mga bampira at lobong walang silbi. Uhaw na uhaw ako sa mga kwentong
sariling atin. At hindi ko inakalang dito ko ito makikita. Salamat!
Ang nakakatuwa pa sa paggamit ni Sir Eros sa mga Filipino lamang lupa ay isinabuhay
niya ito sa paghuhumanize sa kanila.

Tunay na henyo lang ang makagagawa ng ganito.

Kahit na may pagkaheretiko at sensitibo ang ilang dagli, maiintindihan mong ito ay may
punto at totoong nangyayari.

Masarap papakin ang librong ito. Kung bored ka at gusto mong makaraos, sige lang
pakalunod ka librong ito!!! Kasi ako nakaraos na!

Bonus:

Sa mga gustong bumasa, narito ang mga

chapters/category/episodes/parts/ewan-ko-anong-tawag-dito, at konting
description, ayon sa aking pagkakaintindi na inyong makikita sa libr o.

Kamatayan – Parang tanga lang, hindi ka pa man nagsisimula, kamatayan na agad ang
bubulaga sa librong ito. Pasaway nga talaga. Pero yun, ito ay tungkol sa iba’t-ibang
persepsyon sa kamatayan. May nakakatawa at creepy pero lahat (spoiler alert)
nakakabigla .

Sa Dako Paroon – Akala ko makikita ko si Sadako, hindi pala. Pero mas mageenjoy ka
kasi ang Sadako na makikita mo dito, ay pinoy na pinoy. Sa bahaging ito, dadalawin ka
ng mga third kind. Tapos mahihiya ang kinang ni Edward Cullen sa lakas ng dating nga
mga bawat dagli dito.

Mga Kwentong Mali – Wow mali nga. Kasi naman ang ordinaryong pangyayari sa
buhay natin ay binigyan ng bagong pagtingin. Kakaiba ang birada at sobrang pasaway.

Bilog na de kahon – hindi ko alam kung anong ibig sabihin ni Sir Eros dito, o kung
anung hugis nito, or kung nageexist nga talaga ito. Basta ang alam ko lahat ng dagli dito
sensitive pero maririnig mong pinagtitsismisan sa kanto. Hindi din naman kailangang
ielaborate para maintindihan, basta matalino ka magegets mo.

Eh kasi bata – Sa mga dagling ito ko napatunayan na ang ilang tama at mahahalagang
bagay sa buhay sa bata mo lang maiintindihan at matututunan. In short, ito ay mga
kwentong bata na mas applicable pa sa mga matatanda.

Senior Citizen – kwentong matanda na kung umasal ay bata. Mga nagmumurang

kamatis moments.

Okasyon – mga ordinaryong okasyon pero nagiging ekstraordinaryo dahil sa ginagawa

ng mga tao.

Trabaho lang – mga problema, hirap, sanhi at bunga na may kinalaman sa trabahong
illegal man o hindi. Isang pagsilip sa mga pangyayari sa araw-araw na pagtatrabaho na
hindi mo aakalaing nangyayari.

Commercial – kung hindi ko lang alam ang tipo ng pagsulat ni Sir Eros iisipin kong may
product placement na nangyari sa librong ito.
SI INTOY SIYOKOY NG KALYE MARINO
Si Intoy ang bihasa sa lahat ng mga magtatahong sa
Kalye Marino sa lungsod ng Cavite. Tinatawag siyang
“Intoy Syokoy” ng mga tao dahil para nga raw itong
isang syokoy na nakatatagal sa ilalim ng dagat na parang
may hasang ito tulad sa isda. At kahit bagong ligo pa siya
ng tabang na tubig , huwag lang pagpawisan nang kaunti
ay amoy dagat agad siya. Pinaglilingkuran niya ang
kaniyang amo na si Mang Amor.

Isang araw ay tinamaan ng mga alig ang mga tahungan ng mga tao sa kanilang lugar.
Bilang magaling na manininisid at bihasang magtatahong, si Intoy ang inaasahan ng mga
taong maglilinis at magsasalba sa kanilang tanging kabuhayan mula sa pesteng alig na
dumadalas na ang dalaw bitong mga nakaraang taon.

Natutuwa si Intoy dahil kung maraming tinamaan ng alig, tiyak bukas at hangga’t sa mga
susunod na araw ay maraming may tahungang magpapalinis sa kaniya. Kikita siya nang
malaki. Ngunit malungkot siya, dahil bukas o sa mga susunod na araw pa siya
kikita…ngayon niya kailangan ng pera! At ngayon sana niya aanihin ang sarili niyang
tanim na tahong na pasikreto niyang ginawa. Matatapos na sana ang kaniyang paghihintay
at magkakaayosnasana sila ni Doray.

Kursunada ni Intoy si Doray kahit noong mga bata pa

lamang sila kahit alam niya at ng buong Kalye Marino ang
trabahong paglalako ng ‘tilapya’ o katawan ni Doray sa mga
parukyano at maging sa mga mangingisda.

Nagustuhan niya ito dahil mabait si Doray sa kaniya dahil

maliban kay Berto ay ito lang ang nagtitiyagang makinig sa
kaniyang mga kwento at pantasya.

Kaya siya namomroblema ngayon kung saan kukuha ng pera ay dahil may usapan sila ni
Doray. Gusto niyang dalihin ang ‘tilapya’ ni Doray. Hindi niya alam kung gusto ba niyang
mahalin o anuhin lang ang babae. O baka naman mahalin at aanuhin din pagkatapos.
Isang gabi ay nakita niya si Doray na nilalako ang kaniyang ‘tilapya’ sa mga parukyano.
Gustong sumabay ni Doray sa kaniyang pag-uwi at pinagbigyan naman niya ito.
Nagulat si Intoy sa tinuran ng dalaga, marahil ay nasabi na ni Berto dito ang tungkol sa
kaniyang balak kay Doray. Hindi niya alam kung matutuwa siya o magagalit sa kaibigang
washer. Hindi rin niya alam kung nakikipag-syota na ba sa kaniya si Doray o simpleng
pinaglalakuan lang siya ng ‘tilapiya’ nito.Hindi nakatulog si Intoy sa gabing iyon nang
sabihin ni Doray na pupuntahan siya nito sa bahay niya. Marami sana siyang balak. Bibili
sana siya ng makakain at aayusin ang sarili upang sa ganoon ay hindi nakakahiya kay
Doray. Ngunit ngayon ay pinatay nag mga alig ang sagot sa mahabang pag-hihintay na
iyon ni Intoy. Wala siyang pera. Wala siyang ibabayad kay Doray. Ngunit paano kung
gusto pala siya ng babae at hindi ito nagpapabayad?

Gabi, salamat sa paunang bayad na isangdaang piso sa kaniya ng amo, nakabili siya ng
pandesal at mantikilya. Pero hindi nakahanda si Intoy. Hindi pa siya naliligo dahil sa mag-
hapon na paglilinis sa tahungan. Nakaupo siya at makikita ang mahapding sugat sa kamay.
Naramdaman niya bigla ang langitngit ng tulay na kawayan. Nakita ni Intoy si Doray na
iniluwa ng dilim na bagong paligo. Naikwento niya dito ang nangyari sa tahungan at ang
pesteng mga alig. Nagulat na lamang siya at hinawakan ni Dorayang kaniyang kamay at
sinuri ang sugat. Hinalikan ito ng babae at inakay siya paloob sa bahay.
 Ang Pagpaparaos Ni Eros
‘Miss, mayroon na ba kayong kopya ng Wag Lang Di Makaraos?’,
tanong ko sa isang assistant ng book store. 'Saglit lang po Sir’,
magalang niyang tugon. Sa tabi ko ay may isang matandang babae na
malamang ay nasa sisenta anyos, salubong ang kilay at nakatingin sa
akin. 'Ang bastos naman ng librong hinahanap ng batang 'to’, ang na-
imagine kong malamang ay naglalaro sa kanyang isipan noon."

________

Ika-18 ng Nobyembre ng nakaraang taon, sa tulong ng Facebook, nang

una kong malaman na may bagong librong ilalabas ang isa sa
pinakamahusay na manunulat ng ating panahon - si Ginoong Eros
Atalia.

Halos isang buwan akong nagpabalik-balik sa bookstore sa isang mall

sa bayang sinilangan ni Gat Jose Rizal (Clue: Paboritong puno ng may-
ari ng mall ang pine tree.) upang maka-iskor ng pinakabagong obra ni
Ginoong Atalia. Dumating pa nga sa punto na iniwanan ko na ang
aking mobile number sa logbook nila at ite-text na lang daw ako kung
may dumating ng libro.

Pero mailap ang libro. Kung hindi sold-out, palagi namang out-of-
stock. Pero kailangan kong magkaroon ng libro. Kailangang mairaos
ang pagnanasang gahasain muli ang mga letra, pangungusap, at
pamatay na mga kuwento ni Ginoong Atalia.

At nakaraos nga. Ika-29 ng Disyembre ng nakaraang taon nang sa

wakas ay makabili ako ng libro. Kaisa-isa na lamang kopya sa book
store. Suwerte.
Ang Wag Lang Di Makaraos ay naglalaman ng isandaang (100) dagli at
nahahati sa sampung (10) kabanata o tema. May tungkol sa
kamatayan, mga kababalaghan at mga nakakatakot na nilalang,
trahedya, mga kuwentong bata na hindi talaga pambata, at iba pang
mga kuwentong ng pang-araw-araw na buhay.

Hindi ito ang unang libro kung saan nagsulat ng mga dagli si Ginoong
Atalia. Matatandaang may ilang mga dagli sa kaniyang ikalawang
librong Peksman [mamatay ka man] Nagsisinungaling Ako [at iba
pang kuwentong kasinungalingang di pa dapat paniwalaan].

Ngunit ano nga ba ang dagli? Ito ay isang anyong pampanitikan na

maihahalintulad sa maikling kuwento. Walang nakatitiyak sa angkop
na haba ng isang dagli ngunit sinasabing hindi ito aabot sa haba ng
maikling kuwento. Tinatawag ito sa wikang Ingles na flash fiction o
sudden fiction. Naihahambing din ito sa proto-fiction o micro-fiction.

Sa katunayan, ang mga dagli na nakapaloob sa Wag Lang Di

Makaraos ay umaabot lamang ng isang pahina - mahaba na ang
dalawa’t kalahati - ngunit nandoon ang kabuuan ng istorya at ang
dating at emosyon na iiwanan nito sa mga mambabasa. Dahil
magaang basahin ang libro, natapos ko ito sa isang upuan lamang.
Ngunit patuloy akong binabagabag ng ilang kuwento matapos ko
itong basahin at kahit makailang ulit ko pa ulit itong basahin.
Ika nga ng Pambansang Alagad ng Sining para sa Panitikan na si
Ginoong Bienvenido Lumbera sa kanyang blurb, "Magaang basahin,
kung matinik ay malalim”. May kaniya-kaniyang sundot, kurot, at kiliti
ang bawat dagli.

Simple ang pagkakalahad ng mga kuwento ngunit nandoon ang lakas

ng dating na iiwanan nito sa mga mababasa. Ilan sa mga istoryang
nakapagbaon sa akin ng 'tinik’ ay ang mga kuwentong Si Ma'am Kasi,
Sabi Ko na nga Ba (at ang wasak na 'Pokpok Material’ na t-
shirt), Superhero, Petition, at Manghuhula.

Isa pa sa mga aspektong hinangaan ko sa libro maliban sa husay ng

pagkakalikha ng mga istorya ay ang lawak ng pag-iisip ng may-akda
upang makalikha ng isandaang dagli na may iba’t-ibang tema at
istorya. Hindi madali ang gumawa ng isandaang istorya na may
kaniyang sariling 'buhay’.

May isa lamang akong puna sa naturang libro. May isang istorya doon
- ang A, Ganon Pala 'Yon - ang matagal ko nang naririnig bilang isa sa
mga 'kuwentong barbero’ bago pa man ito mailathala sa libro. (Hindi
ko lang alam kung si Eros din ang may akda nito. Isa din kasing
manunulat sa tabloid si Ginoong Atalia.)

Sa kabuuan, bagamat bitin ang isandaang dagli, nakiliti, nasundot, at

nakalikot ni Eros ang aking imahinasyon bilang isang mambabasa. Sa
kaniyang mahusay na paglalahad ng mga istoryang may gulat sa
huling mga bahagi, masasabi kong ayos na. Nakaraos na. Napagbigyan
na ako bilang isang masugid na mambabasa ng mga kuwentong
nakatago sa kasuluk-sulukan ng kanyang malikot na utak. Isang
pagpaparaos bilang paghahanda sa mga bitin niyang kuwento sa mga
una niyang librong nabasa ko.

At napag-uusapan na din lamang, narito ang susunod niyang librong

harinawa'y makapagbigay-linaw sa mga bitin na istorya ng mga
karakter na nauna nating nakilala sa mga naunang aklat ni Ginoong
Atalia - It’s Not that Complicated: Bakit Hindi Pa Sasakupin ng mga
Alien ang Daigdig sa 2012.
 Si Prof Kasi
Final exam ng mga estudyante ngayon. Make or break. Terorista ang
prof nila sa major subject na ito. Walang pakialam kung graduating ka
o hindi. Kung bagsak, bagsak.

Parang superbisor ang prof. Ikot ng ikot sa buong classroom. Lahat ng

kahina-hinalang kilos, lingon o titig ng mga estudyante, sinisita nito.

May nag vibrate na cellphone na nakapatong sa armchair.

“Turn it off! Or keep it away!” bulyaw ng prof. Pinag tinginan lahat

ang estudyanteng nag pupumilit na mai-off o itago ang cellphone.

Balik ulit ang lahat sa pa sagot. Maya-maya, yung estudyanteng yun

ay tumingin ulit sa phone at pagkatapos ay sa prof.

Nagduda na ang prof. Gawain kasi ng ibang estudyante na ilagay ang

sagot sa cell phone. Lumalapit palang ang prof sa may hawak ng
cellphone ay umiyak na ang estudyante. “Give me your phone. You’re
cheating!”

Pagkaabot ng estudyante ng cellphone sa prof dinampot nito ang bag

at dali daling kinuha ang bag at saka bumira ng takbo paalis ng
classroom. Iniwan ang test paper.

“Class, you’re all my witnesses, your classmate is cheating. Will you

read kung ano nakalagay sa message?”

Tumayo ang estudyanteng inutusan. Binasa ang message.

“Bakit hindi mo sinasagot tawag namin? Wala na si dad. Di na nya

nasurvive.
Ang dagli ay isang anyong pampanitikan na maituturing na
maikling maikling kwento. Bagamat walang katiyakan ang
pinagmulan nito sa Pilipinas, sinasabing lumaganap ito sa unang
dekada ng pananakop ng mga Amerikano. Wala ring nakatitiyak
sa angkop na haba para masabing dagli ang isang akdang
pampanitikan. Subalit sinasabing kinakailangang hindi ito aabot
sa haba ng isang maikling kwento. Kabilang sa mga kilalang
manunulat ng dagli sina Iñigo Ed. Regalado na may talipanpang
Tengkeleng, Jose Corazon de Jesus, Rosauro Almario (Ric. A.
Clarin), Patricio Mariano, Francisco Laksamana, at Lope K.
Santos. Samantalang ang maikling kuwento - binaybay ding
maikling kwento - ay isang maigsing salaysay hinggil sa isang
mahalagang pangyayaring kinasasangkutan ng isa o ilang
tauhan at may iisang kakintalan o impresyon lamang. Isa itong
masining na anyo ng panitikan. Tulad ng nobela at dula, isa rin
itong paggagad ng realidad, kung ginagagad ang isang
momento lamang o iyong isang madulang pangyayaring
naganap sa buhay ng pangunahing tauhan. Si Edgar Allan Poe
ang tinuturing na "Ama ng Maikling Kuwento." Pagbikas ng
mabilisan o maliksing pag sabi ng salita o pagawa ng bagay