Αρχαία Ελληνική Γλώσσα - Β’ Γυμνασίου - Μεταφράσεις

ENOTΗΤΑ 1

Ο ΛΥΚΟΣ ΚΑΙ Η ΓΡΙΑ

Λύκος λιμώττων περιῄει ζητῶν τροφήν. Γενόμενος δὲ κατά τινα τόπον, ἤκουσε
παιδίου κλαίοντος καὶ γραὸς λεγούσης αὐτῷ· «Παῦσαι τοῦ κλαίειν· εἰ δὲ μή,
τῇ ὥρᾳ ταύτῃ ἐπιδώσω σε τῷ λύκῳ.» Οἰόμενος
δὲ ὁ λύκος ὅτι ἀληθεύει ἡ γραῦς, ἵστατο πολλὴν ἐκδεχόμενος ὥραν. Ὡς δ᾿ ἑσπέρα
κατέλαβεν, ἀκούει πάλιν τῆς γραὸς κολακευούσης τὸ παιδίον καὶ λεγούσης αὐτῳ·
«Ἐὰν ἔλθῃ ὁ λύκος δεῦρο, φονεύσομεν, ὦ τέκνον, αὐτόν.»
Ταῦτα ἀκούσας ὁ λύκος ἐπορεύετο λέγων· «Ἐν ταύτῃ τῇ ἐπαύλει ἄλλα μὲν
λέγουσιν, ἄλλα δὲ πράττουσιν.»

Αισώπου Μύθοι

Μετάφραση

Ένας πεινασμένος λύκος τριγυρνούσε αναζητώντας τροφή.Φτάνοντας σε κάποιο

τόπο, άκουσε ένα παιδί που έκλαιγε και μία γριά που έλεγε σε αυτό.«Πάψε να
κλαις! Αλλιώς , τώρα αμέσως, θα σε δώσω στο λύκο να σε φάει».Επειδή δε ο λύκος
νόμιζε, ότι η γριά λέει την αλήθεια, στεκόταν περιμένοντας πολλή ώρα.Όταν όμως
έπιασε το βράδυ ακούει πάλι τη γριά, να καλοπιάνει το παιδί και να του λέγει.«Εάν
έλθει ο λύκος, εδώ, θα τον σκοτώσουμε , παιδί μου».Ακούγοντας αυτά ο λύκος
σηκώθηκε και έφυγε λέγοντας.Σ΄ αυτό το αγροτόσπιτο άλλα λένε και άλλα κάνουν.

ΤΟ ΧΡΕΟΣ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ

Ἐν μὲν οὖν τῷ λοιπῷ βίῳ (τὴν τοιαύτην ἐπιείκειαν ἴσως οὐκ ἄν τις ἐκβάλλοι· καὶ γὰρ)
φιλόφιλον εἶναι δεῖ τὸν ἀγαθὸν ἄνδρα καὶ φιλόπατριν καὶ συμμισεῖν τοῖς φίλοις
τοὺς ἐχθροὺς καὶ συναγαπᾶν τοὺς φίλους· ὅταν δὲ τὸ τῆς ἱστορίας ἦθος
ἀναλαμβάνῃ τις, ἐπιλαθέσθαι χρὴ πάντων τῶν τοιούτων καὶ πολλάκις μὲν εὐλογεῖν
καὶ κοσμεῖν τοῖς μεγίστοις ἐπαίνοις τοὺς ἐχθρούς, ὅταν αἱ πράξεις ἀπαιτῶσι τοῦτο,
πολλάκις δ’ ἐλέγχειν καὶ ψέγειν ἐπονειδίστως τοὺς ἀναγκαιοτάτους, ὅταν αἱ τῶν
ἐπιτηδευμάτων ἁμαρτίαι τοῦθ’ ὑποδεικνύωσιν. Ὥσπερ γὰρ ζώου τῶν ὄψεων
ἀφαιρεθεισῶν ἀχρειοῦται τὸ ὅλον, οὕτως ἐξ ἱστορίας ἀναιρεθείσης τῆς ἀληθείας τὸ
καταλειπόμενον αὐτῆς ἀνωφελὲς γίνεται διήγημα.
Μετάφραση

Για τον υπόλοιπο, λοιπόν, βίο (δε θα μπορούσε κάποιος να αποβάλει αυτού του
είδους την εύνοια (προς γνωστούς και φίλους)· γιατί, πράγματι,) ο αγαθός άντρας
πρέπει να αγαπάει τους φίλους του και την πατρίδα του και να μισεί τους ίδιους
εχθρούς που μισούν και οι φίλοι του και να αγαπά τους ίδιους φίλους (που
αγαπούν και οι φίλοι του)· όταν, όμως, κάποιος υιοθετεί το χαρακτήρα του
ιστορικού πρέπει να τα ξεχάσει όλα αυτά και πολλές φορές πρέπει να επαινεί και να
τιμά με τους μεγαλύτερους επαίνους τους εχθρούς, όταν οι πράξεις το απαιτούν,
και πολλές φορές θα χρειαστεί να κατακρίνει και να κατηγορεί κατά τρόπο που
ντροπιάζει τους στενούς συγγενείς, όταν τα σφάλματα στις πράξεις τους αυτό
υποδεικνύουν. Όπως ακριβώς, όταν ένας ζωντανός οργανισμός χάσει τα μάτια του
αχρηστεύεται ολόκληρος, έτσι κι από την ιστορία αν αφαιρεθεί η αλήθεια ό,τι
απομένει από αυτήν γίνεται ανώφελο (ασήμαντο) διήγημα.
ΕΝΟΤΗΤΑ 3

Η λύση του γόρδιου δεσμού

Ἀλέξανδρος δὲ ὡς ἐς Γόρδιον παρῆλθε,

πόθος λαμβάνει αὐτὸν (…) τὴν ἅμαξαν ἰδεῖν τὴν Γορδίου

καὶ

τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης

τὸν δεσμόν.

πρὸς δὲ δὴ τούτοις καὶ τόδε περὶ τῆς ἁμάξης ἐμυθεύετο,

ὅστις λύσειε τοῦ ζυγοῦ τῆς ἁμάξης τὸν δεσμόν,

τοῦτον χρῆναι ἄρξαι τῆς Ἀσίας.

ἦν δὲ ὁ δεσμὸς ἐκ φλοιοῦ κρανίας

καὶ

τούτου οὔτε τέλος οὔτε ἀρχὴ ἐφαίνετο.

Ἀλέξανδρος δὲ

ὡς ἀπόρως μὲν εἶχεν ἐξευρεῖν λύσιν τοῦ δεσμοῦ,

ἄλυτον δὲ περιιδεῖν οὐκ ἤθελε,

μή τινα καὶ τοῦτο ἐς τοὺς πολλοὺς κίνησιν ἐργάσηται,

λέγουσιν,

ὅτι παίσας τῷ ξίφει

διέκοψε τὸν δεσμὸν καὶ

λελύσθαι ἔφη·

Μετάφραση

Όταν ο Αλέξανδρος έφθασε στο Γόρδιο, κυριεύθηκε από μεγάλη επιθυμία, για να
δει την άμαξα του Γόρδιου καθώς και το ζυγόδεσμο2 της άμαξας. Κυκλοφορούσε
ακόμα η εξής παράδοση σχετικά με την άμαξα. Όποιος θα έλυνε το ζυγόδεσμό της,
αυτός ήταν πεπρωμένο να εξουσιάσει την Ασία. [7] Ο ζυγόδεσμος αυτός ήταν
κατασκευασμένος από φλοιό κρανιάς4 και δεν φαινόταν ούτε η αρχή ούτε το τέλος
του. Ο Αλέξανδρος δεν μπορούσε να βρει τρόπο να λύσει το ζυγόδεσμο, αλλά δεν
ήθελε να τον αφήσει και άλυτο, μήπως αυτό προκαλέσει κάποια αναταραχή στον
κόσμο. Άλλοι συγγραφείς αναφέρουν ότι χτύπησε με το ξίφος του το ζυγόδεσμο,
τον έκοψε και είπε ότι τον έλυσε·

Ο Ισοκράτης προς τον Φίλιππο

Ἡγοῦ δὲ τόθ’ ἕξειν ἀνυπέρβλητον αὐτὴν(την δόξαν)

καὶ

τῶν σοὶ πεπραγμένων ἀξίαν,

ὅταν τοὺς μὲν βαρβάρους ἀναγκάσῃς

εἱλωτεύειν τοῖς Ἕλλησιν,

τὸν δὲ βασιλέα

τὸν νῦν μέγαν προσαγορευόμενον

ποιήσῃς τοῦτο πράττειν

ὅ,τι ἄν σὺ προστάττῃς.

Μετάφραση
Να πιστεύεις δε ότι τότε θα έχεις τη δόξα αυτήν ανυπέρβλητη και αντάξια των
κατορθωμάτων σου, όταν τους μεν βαρβάρους αναγκάσεις να γίνουν δούλοι στους
Έλληνες, τον δε Πέρση βασιλιά, τον μέγα τώρα αποκαλούμενο, φέρεις στο σημείο
να εκτελεί κάθε σου διαταγή.Δεν θα απομένει τίποτα άλλο.
ΕΝΟΤΗΤΑ 4

Προτροπές προς τους Αθηναίους

Βούλομαι τοίνυν [ὑμᾶς]

μετά παρρησίας ἐξετάσαι

τά παρόντα πράγματα τῇ πόλει,

καί

σκέψασθαι

τί ποιοῦμεν αὐτοί νῦν

καί

ὅπως χρώμεθ΄ αὐτοῖς.

Ἡμεῖς οὔτε χρήματ΄ εἰσφέρειν βουλόμεθα,

οὔτ΄ αὐτοί στρατεύεσθαι,

οὔτε τῶν κοινῶν ἀπέχεσθαι δυνάμεθα, ἐπειδήπερ οὕτως ἔχομεν,

τά ἡμέτερ΄ αὐτῶν πράττειν ἐθέλομεν,

ἀλλ΄

ἐν μέν τοῖς λόγοις

τούς τῆς πόλεως λέγοντας ἄξι΄

ἐπαινοῦμεν,

ἐν δέ τοῖς ἔργοις

τοῖς ἐναντιουμένους τούτοις

συναγωνιζόμεθα.

Ὑμεῖς μέν τοίνυν εἰώθαθ΄ ἑκάστοτε

τόν παριόντ΄ ἐρωτᾶν,

«τί οὐ χρή ποιεῖν;».

Ἐγώ δ΄ ὑμᾶς ἐρήσομαι, «τί οὖν χρή λέγειν;».

Μετάφραση:

Θέλω λοιπόν εσείς να εξετάσετε με ελεύθερο λόγο την παρούσα κατάσταση στην
πόλη και να σκεφτείτε τι κάνουμε εμείς οι ίδιοι τώρα και πώς αντιμετωπίζουμε
αυτή. Εμείς ούτε φόρο για την περιουσία μας θέλουμε να καταβάλουμε ούτε οι
ίδιοι να παίρνουμε μέρος στις εκστρατείες ούτε μπορούμε να απαρνηθούμε το
δημόσιο ταμείο, επειδή βρισκόμαστε σ΄ αυτήν την κατάσταση, επιθυμούμε να
εκτελούμε τις υποχρεώσεις μας, αλλά στα λόγια επαινούμε εκείνους που μιλούν
αντάξια της πόλης, στα έργα όμως συμπράττουμε με αυτούς που εναντιώνονται σ΄
αυτά. Εσείς λοιπόν συνηθίζετε να ρωτάτε κάθε φορά εκείνον που παρουσιάζεται,
για να μιλήσει «τι δεν πρέπει να κάνουμε;». Και εγώ σας ρωτώ: «τι πρέπει λοιπόν να
πω;».
To έργο του ρήτορα

Εμὸν μὲν οὖν ἔργον ἐστί, καὶ τῶν ἄλλων τῶν κηδομένων τῆς πόλεως, προαιρεῖσθαι
τῶν λόγων μὴ τοὺς ἡδίστους, ἀλλὰ τοὺς ὠφελιμωτάτους· ὑμᾶς δὲ χρὴ πρῶτον μὲν
τοῦτο γιγνώσκειν, ὅτι
τῶν μὲν περὶ τὸ σῶμα νοσημάτων πολλαὶ θεραπεῖαι καὶ παντοδαπαὶ τοῖς ἰατροῖς
εὕρηνται, ταῖς δὲ ψυχαῖς ταῖς ἀγνοούσαις καὶ γεμούσαις πονηρῶν ἐπιθυμιῶν οὐδέν
ἐστιν ἄλλο φάρμακον πλὴν λόγος ὁ τολμῶν
τοῖς ἁμαρτανομένοις ἐπιπλήττειν,

Χρέος δικό μου και αυτών που ενδιαφέρονται για την πόλη είναι να προτιμούμε
λόγους όχι ευχάριστους αλλά ωφέλιμους. Και εσείς πρέπει να γνωρίζετε πρώτα το
εξής, ότι για τις αρρώστιες που έχουν σχέση
με το σώμα οι γιατροί έχουν βρει πολλές και κάθε είδους θεραπείες, για την ψυχή
όμως, που δε γνωρίζει τι είναι ορθό και που είναι γεμάτη από πονηρές επιθυμίες,
άλλο φάρμακο δεν υπάρχει παρά ο λόγος που τολμά να επικρίνει τα σφάλματα.

ΕΝΟΤΗΤΑ 5

Το άρμα του ήλιου

Οἷα πεποίηκας, ὦ Τιτάνων κάκιστε;ἀπολώλεκας τὰ ἐν τῇ γῇ

ἅπαντα,μειρακίῳ ἀνοήτῳ πιστεύσας τὸ ἅρμα, ὃς τὰ μὲν κατέφλεξε
πρόσγειος ἐνεχθείς, τὰ δὲ ὑπὸκρύους διαφθαρῆναι ἐποίησε
πολὺ αὐτῶν ἀποσπάσας τὸ πῦρ, καὶ ὅλως οὐδὲν ὅ τι οὐ ξυνετάραξε
καὶ ξυνέχεε, καὶ εἰ μὴ ἐγὼ ξυνεὶς τὸ γιγνόμενον κατέβαλον αὐτὸν τῷ κεραυνῷ, οὐδὲ
λείψανον ἀνθρώπων ἐπέμεινεν ἄν· τοιοῦτον ἡμῖν τὸν καλὸν ἡνίοχον καὶ διφρηλάτην
ἐκπέπομφας.

Τί κατάφερες άχρηστε Τιτάνα, γκρέμισες στη γη

τα πάντα σε άμυαλο κοπέλι δίνοντας το άρμα, που άλλα κατάκαψε φερμένος στη γη
και άλλα απ το κρύο να χαθούν κατάφερε αποσπώντας πολύ απ' αυτά το πυρ και
όλα γενικά τα τάραξε και σύγχυσε και αν εγώ δεν έπιανα το γεγονός δεν τον έριχνα
με κεραυνό ίχνος ανθρώπου δε θα μενε τέτοιο πιλότο αρματηλάτη μας ξαπόστειλες

Ήλιος και βάτραχοι

Γάμοι τοῦ Ἡλίου θέρους ἐγίγνοντο· πάντα δὲ τὰ ζῷα ἔχαιρον ἐπὶ τούτῳ, ἠγάλλοντο
δὲ καὶ οἱ βάτραχοι. Εἷς δὲ τούτων εἶπεν· Ὦ μῶροι, εἰς τί ἀγάλλεσθε; εἰ γὰρ μόνος ὢν
ὁ Ἥλιος πάσαν ἰλὺν ἀποξηραίνει, εἰ γήμας ὅμοιον αὐτῷ παιδίον γεννήσει, τί οὐ
πάθωμεν κακόν; Ὅτι πολλοὶ τῶν τὸ φρόνημα κουφότερον ἐχόντων χαίρουσιν ἐπὶ
πράγμασιν τοῖς μὴ χαρὰν ἔχουσιν.

Μετάφραση

Ένα καλοκαίρι, ο Ήλιος έκανε γάμο, παντρευόταν, και όλα τα ζώα χαίρονταν, μαζί
χαίρονταν και τα βατράχια. Ένα από αυτά όμως βγήκε και φώναξε: τα άλλα ζώα ας
χαίρονται, εμείς γιατί να χαιρόμαστε; Και μόνος του που είναι ο Ήλιος μάς κάνει
τόση ζημιά, ξεραίνει τα λασπόνερα όπου κατοικούμε. Τώρα που παντρεύεται και θα
αποκτήσει γιο, με τον γιο του μαζί λογαριάστε πόσο περισσότερη ζημιά θα μας
κάνει.
Επειδή το πολλοί έχουν τη σκέψη πιο ελαφριά, χαίρονται με πράγματα που δεν
αξιζει να χαρείς.

ΕΝΟΤΗΤΑ 7 – Το θλιβερό τέλος ενός τυράννου

Ο Διονύσιος ο δεύτερος είχε την εξουσία

Διονύσιος ὁ δεύτερος τήν ἀρχήν εἶχεν
του
μάλα εὖ περιπεφραγμένην. πολύ καλά προστατευμένη.
Ναῦς μέν ἐκέκτητο οὐκ ἐλάττους τῶν Είχε στην κατοχή του περισσότερα από
τετρακοσίων, τετρακόσια (πολεμικά) πλοία,
δύναμιν δέ πεζῶν ἐς δέκα μυριάδας, δύναμη πεζών μέχρι εκατό χιλιάδες
ἱππεῖς δέ ἐννεακισχιλίους. και εννέα χιλιάδες ιππείς.
Ἡ πόλις δέ τῶν Συρακοσίων Η πόλη των Συρακούσιων
ἐκεκόσμητο μεγίστοις λιμέσιν, είχε στολιστεί με πολύ μεγάλα λιμάνια
καί ὑψηλότατον τεῖχος περιεβέβλητο και είχε κτιστεί γύρω της πολύ ψηλό
αὐτῇ. τείχος.
Είχε επίσης, και πάρα πολλούς
Εἶχε δέ καί παμπόλλους συμμάχους. συμμάχους.
Καί ἐπιθαρρῶν ὁ Διονύσιος τούτοις Και έχοντας εμπιστοσύνη σ’ αυτά ο
ᾤετο Διονύσιος πίστευε
κεκτῆσθαι τήν ἀρχήν δεδεμένην
ἀδάμαντι. ότι η εξουσία του ήταν πολύ σταθερή.
Ἀλλ’ οὗτός γε εἶδε καί τούς υἱούς Αλλά αυτός, βέβαια, είδε και τους γιους
ἀποσφαγέντας βιαίως του να σφαγιάζονται βίαια
καί τάς θυγατέρας ἀναιρεθείσας. και τις κόρες του να εκτελούνται.
Οὐδείς δέ τῶν ἀπ’ αὐτοῦ ἔτυχεν τῆς Κανείς από τους δικούς του δεν τάφηκε
νομιζομένης ταφῆς· όπως έπρεπε·
οἱ μέν γάρ κατεκαύθησαν ζῶντες, γιατί άλλοι κάηκαν ζωντανοί
οἱ δέ κατατμηθέντες ἐξερρίφησαν ἐς και άλλους αφού τους κομμάτιασαν, τους
τήν θάλατταν. πέταξαν στη θάλασσα.
Αὐτός δέ διάγων ἐν πενίᾳ Αλλά και ο ίδιος ζώντας μέσα στη φτώχεια
κατέστρεψε τόν βίον γηραιός. τελείωσε τη ζωή του σε βαθιά γεράματα.
Καί ἦν οὐ τό τυχόν δεῖγμα τοῖς Και ήταν σπουδαίο παράδειγμα στους
ἀνθρώποις ανθρώπους
για την επιδίωξη της σωφροσύνης και της
ἐς σωφροσύνην καί κόσμον τρόπου καλής συμπεριφοράς
ἡ μεταβολή τοῦ Διονυσίου ἐς οὕτω η τόσο ταπεινωτική κατάληξη του
ταπεινά. Διονυσίου.

Μηδένα πρό του τέλους μακάριζε

Τότε μὲν οὖν ὁ Κροῖσος οὕτω τοῦ Σόλωνος κατεφρόνησεν. ἐπεὶ δὲ Κύρῳ συμβαλὼν
ἐκρατήθη μάχῃ, καὶ τὴν πόλιν ἀπώλεσε, καὶ ζῶν ἁλοὺς αὐτὸς ἔμελλε
καταπίμπρασθαι, καὶ γενομένης πυρᾶς ἀνεβιβάσθη δεδεμένος, θεωμένων Περσῶν
ἁπάντων καὶ Κύρου παρόντος, ἐφ᾽ ὅσον ἐξικνεῖτο καὶ δυνατὸς ἦν τῇ φωνῇ
φθεγξάμενος ἀνεβόησε τρὶς «ὦ Σόλων».

Τότε λοιπόν ο Κροίσος έδειξε μεγάλη περιφρόνηση προς τον Σόλωνα. Όταν όμως συγκρούστηκε
με τον Κύρο και ηττήθηκε στη μάχη και έχασε την πόλη του και, καθώς είχε πιαστεί αιχμάλωτος
και επρόκειτο ο Κύρος να τον κάψει ζωντανό, ενώ είχε ετοιμαστεί η πυρά και είχε ανεβεί
δεμένος, τότε μπροστά σε όλους τους Πέρσες, παρόντος και του Κύρου, υψώνοντας τη φωνή
του ώστε να φτάσει όσο γίνεται πιο μακριά και με όση δύναμη είχε φώναξε δυνατά τρεις φορές
«Ω Σόλων».