Professional Documents
Culture Documents
(ग) रभाजभभाषभा अवधवनयम 1963 यथभा सओश शोवधत 1967 सदे प्रशनन-
प्रशनन.7 रभाजभभाषभाअवधवनयमवकसविषर्षिबनभा?
उतनतर रभाजभभाषभाअवधवनयम1963ममबनभा।
प्र.8 रभाजभभाषभाअवधवनयमवकसविषर्षिसओशशोवधतवकयभागयभा?
उतनतर रभाजभभाषभाअवधवनयम1967ममसओशशोवधतवकयभागयभा।
प्र.9 रभाजभभाषभाअवधवनयम1963ककधभारभा3कबप्रभभाविगीहिहई।
उतनतर रभाजभभाषभाअवधवनयम1963ककधभारभा3,26जनविरगी1965कशोप्रभभाविगीहिहई।
प्र.10 रभाजभभाषभाअवधवनयम1963यथभासओशशोवधत1967ककधभारभा3(1)ममकन यभाप्रभाविधभानहिवै?
उतनतर इसधभारभाममसओवविधभानकदे प्रभाओरभसदेपओदहिविषर्षिकककभालभाविवधककसमभावपहिशोजभानदेपरभगीवहिओदगीकदे अवतररकन तअओगदेजगीभभाषभा,वनयतवदनसदेहिगी:
(क)सओघकदे रभाजककयप्रयशोजनयकदे वलएवजनकदे वलएविहिउसवदनसदेठगीकप्रयशोगममलभायगीजभातगीथगी,तथभा
(ख)ससओदममकभायर्षिकदे सओविनयविहिभारकदे वलएप्रयशोगममलभायगीजभातगीरहिसकदे गगी,
परननतमुसओघऔरवकसगीऐसदेरभाजनयकदे बगीच,वजसनदेवहिओदगीकशोअपनगीरभाजभभाषभाकदे रूपममनहिहअपनभायभाहिवै,पतभावदकदे प्रयशोजनयकदे वलएअओगदेजगीभभाषभा
प्रयशोगममलभायगीजभाएगगी।
परननतमुयहिऔरवकजहिभाओवकसगीऐसदेरभाजनयकदे वजसनदेवहिओदगीकशोअपनगीरभाजभभाषभाकदे रूपममअपनभायभाहिवैऔरवकसगीअननयरभाजनयकदे ,वजसनदेवहिओदगीकशो
अपनगीरभाजभभाषभाकदे रूपममनहिहअपनभायभाहिवै,कदे बगीचपतभावदकदे प्रयशोजनशोकदे वलएवहिओदगीकशोप्रयशोगममलभायभाजभातभाहिवै,विहिभाओवहिओदगीममऐसदेपतभावदकदे सभाथ-
सभाथउसकभाअनमुविभादअओगदेजगीभभाषभाममभदेजभाजभाएगभा।
परन्तमु यहिऔरभगीवकइसउपधभारभाककवकसगीभगी बभातकभा यहिअथर्षि नहिहलगभायभा जभाएगभा, वकविहिवकसगीऐसदे रभाजनयकशो,वजसनदे वहिओदगीकशो अपनगी
रभाजभभाषभाकदे रूपममनहिहअपनभायभाहिवै,सओघयभावकसगीऐसदेरभाजनयकदे सभाथ,वजसनदेवहिओदगीकशोअपनगीरभाजभभाषभाकदे रूपममअपनभायभाहिवै,सओघयभावकसगीअननय
रभाजनयकदे सभाथउसककसहिमवतसदे,पतभावदकदे प्रयशोजनशोकदे वलएअओगदेजगीभभाषभाकभाप्रयशोगबभाधनयकरनहिशोगभा।
प्र.11 रभाजभभाषभाअवधवनयम1963यथभासओशशोवधत1967ककधभारभा3(2)ममकन यभाप्रभाविधभानहिवै?
उतनतर इसधभारभाममयहिप्रभाविधभानहिवैवकउपधभारभा(1)ममअओतवविर्षिषनटवकसगीबभातकदे हिशोतदेहिहएभगी,जहिभाओपतभावदकदे प्रयशोजनयकदे वलएअओगदेजगीभभाषभा-
(1)कम दसरकभारकदे एकमओतभालययभावविभभागयभाकभायभार्षिलयकदे औरदछूसरदेमओतभालययभावविभभागयभाकभायभार्षिलयकदे बगीच,(2)कम दगीयसरकभारकदे एकमओतभालय
यभावविभभागयभाकभायभार्षिलयकदे औरकम दगीयसरकभारकदे सनविभावमतनविममकदे यभावनयओतणममकदे वकसगीवनगमयभाकओपनगीयभाउसकदे वकसगीकभायभार्षिलयकदे बगीच,(3)
कम दगीयसरकभारकदे सनविभावमतनविमम कदे यभा वनयओतणमम कदे वकसगीवनगमयभा कओपनगीयभा उसकदे वकसगीकभायभार्षिलयकदे औरअननयवकसगीवनगमयभा कओपनगी यभा
कभायभार्षिलयकदे बगीच,प्रयशोगमम लभायगी जभातगी हिवै, विहिभाओ उसतभारगीखतकजबतकपछूविर्वोकनतसओबओवधतमओतभालय,वविभभाग,कभायभार्षिलयकभावनगमयभा कओपनगी कभा
कमर्षिचभारगीवहिओदगीकभाकभायर्षिसभाधकजभानप्रभापनतनहिहकरलदेतभा,ऐसदेपतभावदकभाअनमुविभाद,यथभावसथवत,अओगदेजगीभभाषभायभावहिओदगीममभगीवदयभाजभाएगभा।
प्र.12 रभाजभभाषभाअवधवनयम1963यथभासओशशोवधत1967ककधभारभा3(3)ममकन यभाप्रभाविधभानहिवै?
उतनतर इसधभारभाकदे अओतगर्षितउपधभारभा(1)ममअओतवविर्षिषनटवकसगीबभातकदे हिशोतदेहिहएवहिओदगीऔरअओगदेजगीभभाषभादशोनयहिगी:-
(1)सओकलनपय,सभाधभारणआददेशय,वनयमय,अवधसछूचनओओ, प्रशभासवनकयभा अननयप्रवतविदेदनययभा प्रदेसवविजवपययकदे वलए,जशो कदे ननदगीयसरकभारयभा प्रदेस
वविजवपययकदे वलए,जशोकम दगीयसरकभारयभा उसकदे वकसगीमओतभालय,वविभभागयभा कभायभार्षिलयद्विभारभा यभा कम दगीयसरकभारकदे सनविभावमतनविमम कदे यभा वनयओतणमम कदे
वकसगीवनगमयभाकओपनगीद्विभारभायभाऐसदेवनगमयभाकओपनगीकदे वकसगीकभायभार्षिलयद्विभारभावनकभालदेजभातदेहिहयभावकयदेजभातदेहिह।
(2)सओसदकदे वकसगीसदनयभासदनयकदे समकरखदेगएप्रशभासवनकतथभाअननयप्रवतविदेदनयऔररभाजककयकभागज-पतयकदे वलए,
(3)कम दगीयसरकभारयभा उसकदे वकसगीमओतभालय,वविभभागयभा कभायभार्षिलयद्विभारभा यभा उसककओरसदे यभा कम दगीयसरकभारकदे सनविभावमतनविमम कदे यभा वनयओतणमम कदे
वकसगीवनगमयभाकओपनगीद्विभारभायभाऐसदेवनगमयभाकओपनगीकदे वकसगीकभायभार्षिलयद्विभारभावनषनपभावदतसओवविदभाओओऔरकरभारयकदे वलएतथभावनकभालगीगईअनमुजवपयय,
अनमुजभापतय,सछूचनभाओओऔरवनवविदभा-प्ररूपयकदे वलए,प्रयशोगममलभायगीजभाएगगी।
प्र.13 रभाजभभाषभा अवधवनयम 1963 यथभा सओशशोवधत 1967 कक धभारभा 3(3) कदे अओतगर्षित ऐसदे कमौन-कमौन सदे प्रलदेख कम द सरकभार /उसकदे वकसगी
मओतभालय/वविभभाग/कभायभार्षिलयइतनयभावदद्विभारभावहिओदगीऔरअओगदेजगीभभाषभाममवनकभालनभाअवनविभायर्षिहिवै?
उतनतर इसधभारभा कदे अओतगर्षित1.सभामभाननयआददेश2.सओकलनप3.वनयम4.प्रदेसवविजवप5.अवधसछूचनभा6.प्रशभासवनकएविओ अननयररपशोटर्षि 7.सछूचनभा8.वनवविदभा
प्रभारूप9.सओवविदभा10.करभार11.अनमुजवप12.अनमुजभापत13.सओसदमम प्रसनतमुवतहिदेतमु प्रशभासवनकएविओ अननयररपशोटर्षि एविओ 14.सओसदमम प्रसनतवमु तहिदेतमु
शभासककयकभागजभातकशोवहिओदगीऔरअओगदेजगीभभाषभाममवनकभालनभाअवनविभायर्षिहिवै।
प्र.14 रभाजभभाषभाअवधवनयम1963यथभासओशशोवधत1967कककमौन-सगीदशोधभारभाओओकदे उपबओधजमनमछूकशनमगीररभाजनयमदेलभागछूनहिहहिशोतगी?
उतनतर धभारभा6और7
(घ) रभाजभभाषभा वनयम 1976 यथभा सओश शोवधत 1987 सदे प्रशनन-
प्र.15 रभाजभभाषभावनयम1976यथभासओशशोवधत1987ममकम दगीयसरकभारकदे कभायभार्षिलययकककन यभापररभभाषभादगीगईहिवै?
उतनतर कम दगीय सरकभार कदे कभायभार्षिलय सदे तभातनपयर्षि- (1) कम दगीय सरकभार कभा कशोई मओतभालय, वविभभाग यभा कभायभार्षिलय,(2) कम दगीय सरकभार द्विभारभा वनयमुकनत वकसगी
आयशोग,सवमवतयभा अवधकरणकभा कशोईकभायभार्षिलयऔर(3)कम दगीयसरकभारकदे सनविभावमतनविमम, यभा वनयओतणकदे अधगीनवकसगीवनगमयभा कओपनगी कभाकशोई
कभायभार्षिलय।
प्र.16 रभाजभभाषभावनयम1976यथभासओशशोवधत1987कदे अनमुसभारकम दगीयसरकभारकदे कमर्षिचभारगीसदेकन यभाअवभप्रदेतहिवै?
उतनतर कम दगीयसरकभारकदे कमर्षिचभारगीसदेकम दगीयसरकभारकदे कभायभार्षिलयममवनयशोवजतविनयवकअवभप्रदेतहिवै।
प्र.17 रभाजभभाषभावनयम1976यथभासओशशोवधत1987कदे अनमुसभारअवधसछूवचतकभायभार्षिलयसदेकन यभाअवभप्रदेतहिवै?
उतनतर अवधसछूवचतकभायभार्षिलयसदेवनयम10कदे उपवनयम4कदे अधगीनअवधसछूवचतकभायभार्षिलयअवभप्रदेतहिवै।
प्र.18 रभाजभभाषभावनयम1976यथभासओशशोवधत1987कदे अनमुसभारकदेत''क''कदे अओतगर्षितकमौन-कमौनसदेरभाजनय,सओघरभाजनयशभावमलहिह?
उतनतर ''क'' कदेत कदे अओतगर्षित- वबहिभार, हिररयभाणभा, वहिमभाचल प्रददेश, मधनय प्रददेश, रभाजसनथभान, उतनतर प्रददेश, छतनतगीसगढ़, उतनतरभाखओड, झभारखओड रभाजनय तथभा
अओडमभानऔरवनकशोबभारद्विगीपसमछूहि,वदलनलगीसओघरभाजनयकदेतआतदेहिह।
प्र.19 रभाजभभाषभावनयम1976यथभासओशशोवधत1987कदे अनमुसभारकदेत''ख''कदे अओतगर्षितकमौन-कमौनसदेरभाजनय,सओघरभाजनयशभावमलहिह?
उतनतर ''ख''कदेतकदे अओतगर्षित-गमुजरभात,महिभारभाषनटट,पओजभाबरभाजनयऔरचओडगीगढ़सओघरभाजनयआतदेहिह।रभाजभभाषभावनयमममसओशशोधनपशनचभातदमणऔरदगीविएविओ
दभादरभातथभानगरहिविदेलगीकशोइसकदेतममशभावमलवकयभागयभाहिवै।
प्र.20 रभाजभभाषभावनयम1976यथभासओशशोवधत1987कदे अनमुसभारकदेत''ग''कदे अओतगर्षितकमौन-कमौनसदेरभाजनय,सओघरभाजनयशभावमलहिह?
उतनतर ''ग''कदेतकदे अतओगतर्षि -''क''और''ख''कदेतममशभावमलरभाजनययएविओसओघरभाजनययकशोछशोड़करअननयरभाजनयएविओसओघकदेतआतदेहिह।
प्र.21 रभाजभभाषभावनयम1976यथभासओशशोवधत1987कदे अओतगर्षितशभावमल''क''''ख''एविओ''ग''कदेतयकदे दशो-दशोरभाजनयय/सओघरभाजनयकदेतयकदे नभामबतभायम।
उतनतर (1)''क''कदेतमम-वबहिभार,हिररयभाणभा(2)''ख''कदेतमम-गमुजरभात,महिभारभाषनटटतथभा(3)''ग''कदेतमम-पवशचमबओगभाल,कदे रलआतदेहिह।
प्र.22 रभाजभभाषभावनयम1976यथभासओशशोवधत1987कदे वनयम3ममरभाजनययआवदऔरकम दगीयसरकभारकदे कभायभार्षिलययसदेवभनननकभायभार्षिलययकदे सभाथपतभावदकदे
सओबओधममकन यभाप्रभाविधभानहिवै?
उतनतर (1) कदे ननदगीयसरकभारकदे कभायभार्षिलयसदे - 'क' कदेतमम वसथतरभाजनययभा सओघरभाजनयकदे कभायभार्षिलयययभा विनयवककदे सभाथपतभाचभारअसभाधभारणदशभाओओ कशो
छशोड़करवहिओदगीममहियगदे।यवदकशोईपतभावदअओगदेजगीममभदेजदेजभातदेहिहतशोउसकदे सभाथउसकभावहिओदगीअनमुविभादभदेजभाजभायदेगभा।
(2) (क) कदे ननदगीयसरकभारकदे कभायभार्षिलयसदे- 'ख' कदेतममवसथतरभाजनययभासओघरभाजनयकदे कभायभार्षिलययभाविनयवककदे सभाथपतभाचभारमभामछूलगीतमौरपरवहिओदगी
ममहियगदे।यवदकशोईपतभावदअओगदेजगीममभदेजदेजभातदेहिहतशोउसकदे सभाथउसकभावहिओदगीअनमुविभादभगीभदेजभाजभाएगभा।
परननतमुयवदकशोईऐसभारभाजनययभासओघरभाजनयकदेतयहिचभाहितभाहिवैवकवकसगीवविवशषनटविगर्षिकदे पतभावदयभाउसकदे वकसगीकभायभार्षिलयकदे वलएआशवयत
पतभावदसओबदरभाजनययभा सओघरभाजनयकदेतककसरकभारद्विभारभावविवनवदर्षिषनटअविवधतकअओगदेजगी यभा वहिओदगीमदे भदेजभा जभाएऔरउसकदे सभाथदछूसरगीभभाषभामम उसकभा
अनमुविभादभगीभदेजभाजभाएतशोऐसदेपतभावदउसगीरगीवतसदेभदेजदेजभायमगदे।
(ख) 'ख' कदेतकदे वकसगीरभाजनययभासओघकदेतममवकसगीविनयवककशोपतभावदवहिओदगीयभाअओगदेजगीममभदेजदेजभासकतदेहिह।
(3) कदे ननदगीयसरकभारकदे कभायभार्षिलयसदे 'ग' कदेतमम वकसगीरभाजनययभा सओघरभाजनयकदेतकशो यभा ऐसदे रभाजनयमम वकसगीकभायभार्षिलय(जशो कदे ननदगीयसरकभारकभा
कभायभार्षिलयनहिशो) कशोयभाविनयवककशोपतभावदअओगदेजगीममहियगदे।
(4) उपवनयम(1) और(2) ममवकसगीबभातकदे हिशोतदेहिहएभगी, कदेत''ग'' ममकम दगीयसरकभारकदे कभायभार्षिलयसदेकदेत''क'' यभा''ख'' ममवकसगीरभाजनय
यभा सओघरभाजनयकदेतकशो यभा ऐसदे रभाजनयकदेतकशोयभा ऐसदे रभाजनयमम वकसगीकभायभार्षिलय(जशोकम दगीयसरकभारकभाकभायभार्षिलयनहिशो) यभा विनयवककशो पतभावदवहिओदगीयभा
अओगदेजगीममहिशोसकतदेहिह।
प्र.23 रभाजभभाषभावनयम1976यथभासओशशोवधत1987कदे वनयम4ममकम दगीयसरकभारकदे कभायभार्षिलययकदे बगीचपतभावदकदे सओबओधममकन यभाप्रभाविधभानहिवै?
उतनतर (क) कदे ननदगीयसरकभारकदे वकसगीएकमओतभालययभावविभभागऔरवकसगीदछूसरदेमओतभालययभावविभभाग
कदे बगीचपतभावदवहिओदगीयभाअओगदेजगीममहिशोसकतदेहिह।
(ख) कदे ननदगीयसरकभारकदे एकमओतभालययभा वविभभागऔर'क' कदेतममवसथतसओलगननयभा अधगीनसनथकभायभार्षिलययकदे बगीचपतभावदवहिओदगीमम हियगदे ।यहिपतभाचभार
कभायर्षिसभाधकजभानप्रभापनतकमर्षिचभाररययकदे अनमुपभातममहियगदे।
(ग) 'क' कदेतमम वसथतकदे ननदगीयसरकभारकदे ऐसदे कभायभार्षिलययकदे बगीचजशोखणनड'क' औरखणनड'ख' मम वविवनर्षिवदषनटकभायभार्षिलययसदे वभनननहिह।अथभार्षित
रभाजनययभासओघसरकभारकभाविनयवककदे सभाथपतभाचभारवहिओदगीममहियगदे।
(घ) 'क' कदेतममवसथतकदे ननदगीयसरकभारकदे कभायभार्षिलययकदे बगीचपतभाचभारवहिओदगीयभाअओगदेजगीममहिशोसकतमहिह।
(ड) 'ख' कदेतयभा'ग' कदेतममवसथतकदे ननदगीयसरकभारकदे कभायभार्षिलययकदे बगीचपतभावदवहिओदगीयभाअओगदेजगीममहिशोसकतदेहिह।
परननतमुजहिभाओऐसदेपतभावद:-
(1) जहिभाओ'क' यभा'ख' कदेतकदे वकसगीकभायभार्षिलयकशोसओबशोवधतहिवै, विहिभाओयवदआविशनयकहिशोतशो, उसकभादछूसरगीभभाषभाममअनमुविभाद, पतभावदप्रभापनतकरनदेकदे
सनथभानपर(कभायभार्षिलयपर) वकयभाजभाएगभा।
(2) जहिभाओ 'ग' कदेत मम वकसगी कभायभार्षिलय कशो सओबशोवधत हिवै विहिह, उनकभा दछूसरगी भभाषभा मम अनमुविभाद उसकदे सभाथ भदेजभा जभाएगभा । परननतमु जहिभाओ कशोई पत
अवधसछूवचतकभायभार्षिलयकशोसओबशोवधतहिवैविहिहदछूसरगीभभाषभाममऐसभाअनमुविभादउपलबनधकरभानदेककअपदेकभानहिहककजभाएगगी।
प्र.24 रभाजभभाषभावनयम1976यथभासओशशोवधत1987कदे वनयम5ममवहिओदगीममप्रभापनतपतभावदकदे उतनतरददेनदेकभाकन यभाउलनलदेखहिवै?
उतनतर वनयम3एविओवनयम4ममवकसगीबभातकदे हिशोतदेहिहएभगीवहिओदगीममप्रभापनतपतभावदकदे उतनतरकम दगीयसरकभारकभायभार्षिलयसदेवहिओदगीममवदयदेजभाएओगदे।
प्र.25 रभाजभभाषभावनयम1976यथभासओशशोवधत1987कदे वनयम7कदे अनमुसभारकशोईकम दगीयकमर्षिचभारगीअपनभाआविदेदन,अभनयभाविदेदन,अपगीलवकसभभाषभाममकर
सकतभाहिवै?
उतनतर (1) कशोईकमर्षिचभारगीआविदेदन, अपगीलयभाअभ्यभाविदेदनवहिओदगीयशोअओगदेजगीममकरसकतभाहिवै।
(2) यवदकशोईआविदेदन, अपगीलयभाअभनयभाविदेदनवहिओदगीममवकयभागयभाहिशोयभाउसपरवहिओदगीममहिसनतभाकरवकयदेगयदेहियतशोउसकभाउतनतरवहिओदगीममवदयभा
जभायदेगभा।
(3) यवदकशोईकमर्षिचभारगीचभाहितभाहिवैवकसदेविभासओबओधगीकशोईआददेशयभासछूचनभावजसकभाकमर्षिचभारगीपरतभामगीलवकयभाजभानभाहिवै, विहिवहिओदगीयभाअओगदेजगीममहिशोनभा
चभावहिएतशोउसदेवविलओबवकयदेबगवैरउसगीभभाषभाममदगीजभाएगगी।
प्र.26 रभाजभभाषभावनयम1976यथभासओशशोवधत1987कदे वनयम8ममनशोवटओगयभाकभायर्षिविततृ कदे सओबओधममकन यभाप्रभाविधभानहिवै?
उतनतर (1) कशोईकमर्षिचभारगीवकसगीफभाइलपरवटपनपणगी यभा मसमौदभावहिओदगीयभा अओगदेजगीमम वलखसकतभा हिवै औरउससदे यहिअपदेकभा नहिहककजभाएगगीवकविहिउसकभा
अनमुविभाददछूसरगीभभाषभाममप्रसनततमु करदे।
(2) कदे ननदगीयसरकभारकभा कशोईकमर्षिचभारगी, जशोवहिओदगीकभाकभायर्षिसभाधकजभानरखतभा हिवै, वहिओदगीमम वकसगीदसनतभाविदेजकदे अओगदेजगीअनमुविभादककमभाओगतभगी कर
सकतभाहिवै, जबविहिदसनतभाविदेजवविवधकयभातकनगीककप्रकतृ वतकभाहिवैअननयथभानहिह।
(3) यवदविहिप्रशननउठतभा हिवै वककशोईवविवशषनटदसनतभाविदेजवविवधकयभा तकनगीककप्रकतृ वतकभाहिवै यभा नहिहतशो वविभभागयभा कभायभार्षिलयकभा प्रधभानउसकभा
वविवनशनचयकरदेगभा।
(4) उपवनयम(1) ममवकसगीबभातकदे हिशोतदेहिहएभगी, कदे ननदगीयसरकभार, आददेशद्विभारभाऐसदेअवधसछूवचतकभायभार्षिलयकशोवविवनवदर्षिषनटकरसकतगीहिवै।जहिहऐसदे
कमर्षिचभाररययद्विभारभा वजननहिम वहिओदगीप्रविगीणतभा हिवै, वटपनपण, प्रभारूपणऔरऐसदे अननयशभासककयप्रयशोजनयकदे वलएजशो आददेशमम वविवनवदर्षिषनटवकएजभाए, कदे विल
वहिओदगीममप्रयशोगवकयभाजभाएगभा।
प्र.27 रभाजभभाषभावनयम1976यथभासओशशोवधत1987कदे वनयम9कदे अनमुसभारवहिओदगीममप्रविगीणतभाप्रभापनतकमर्षिचभारगीवकसदेसमझभाजभातभाहिवै?
उतनतर वहिओदगीममप्रविगीणतभाप्रभापनतकमर्षिचभारगीउसदेसमझभाजभाएगभायवदवकसगीकमर्षिचभारगीनदे–
(क) मवैवटट कपरगीकभायभाउसकदे समतमुलनययभाउससदेकशोईउचनचतरपरगीकभावहिओदगीकदे मभाधनयमसदेउतनतगीणर्षिकरलगीहिवैयभा-
(ख) सननभातकपरगीकभाममअथविभासननभातकपरगीकभाकदे समतमुलनययभाउससदेउचनचतरअननयपरगीकभाममवहिओदगीकशोएकविवैकवलपकवविषयकदे रूपममवलयभाथभा।यभा
(ग) यवदविहिइनवनयमयसदेउपभाबदप्रभारूपममयहिघशोषणभाकरतभाहिवैवकउसनदेवहिओदगीममप्रविगीणतभाप्रभापनतकरलगीहिवै, तशोउसदेसमझभाजभाएगभावकविहिप्रविगीण
हिवै।
प्र.28 रभाजभभाषभावनयम1976यथभासओशशोवधत1987कदे वनयम10कदे अनमुसभारवहिओदगीममकभायर्षिसभाधकजभानप्रभापनतकमर्षिचभारगीवकसदेसमझभाजभातभाहिवै?
उतनतर वहिओदगीममकभायर्षिसभाधकजभानप्रभापनतकमर्षिचभारगीउननहिमसमझभाजभाएगभायवदवकसगीकमर्षिचभारगीनदे,
(1) मवैवटट कयभाउसककसमतमुलनययभाउससदेउचनचतरपरगीकभावहिओदगीकदे सभाथउतनतगीणर्षिकरलगीहिवैयभा
(2)कदे ननदगीयसरकभारककवहिओदगीवशकणयशोजनभाकदे अओतगर्षितआयशोवजतप्रभाजपरगीकभाउतनतगीणर्षिकरलगीहिवैयभा
(3) कदे ननदगीयसरकभारद्विभारभाउसवनवमतवविवनवदर्षिषनटकशोईअननयपरगीकभाउतनतगीणर्षिकरलगीहिवैयभा
(4) यवदविहिइनवनयमयसदेउपभाबदप्रभारूपममघशोषणभाकरतभाहिवैवकउसनदेऐसभाजभानप्रभापनतकरवलयभाहिवै, तशोउसकदे बभारदेममयहिसमझभाजभाएगभावकउसनदे
वहिओदगीकभाकभायर्षिसभाधकजभानप्रभापनतकरवलयभाहिवै।
प्र.29 रभाजभभाषभावनयम1976यथभासओशशोवधत1987कदे वनयम11ममरभाजभभाषभाप्रयशोगकदे बभारदेममकन यभाप्रभाविधभानहिवै?
उतनतर इसवनयमममरभाजभभाषभाप्रयशोगकदे बभारदेममवनमननप्रभाविधभानहिवै–
(1) कदे ननदगीयसरकभारकदे कभायभार्षिलयसदेसओबओवधतसभगीमवैननयअ मु ल, सओवहितभाएओऔरप्रवक्रयभा सओबओधगीअननयसभावहितनयवहिओदगीऔरअओगदेजगी वद्विभभाषगीरूपमम यथभा
वसथवतममुवदतयभासभाइकन लशोसनटभाइलवकयभाजभाएगभाऔरप्रकभावशतवकयभाजभाएगभा।
(2) कदे ननदगीयसरकभारकदे वकसगीकभायभार्षिलयममप्रयशोगवकएजभानदेविभालदेरवजसनटरशोकदे प्रभारूपऔरशगीषर्षिकवहिओदगीऔरअओगदेजगीममहियगदे।
(3) कदे ननदगीयसरकभारकदे वकसगीकभायभार्षिलयममप्रयशोगकदे वलएसभगीनभामपट, सछूचनभापट, पतशगीषर्षिऔरवलफभाफयपरउतनककणर्षिलदेखतथभालदेखनसभामगगी
ककअननयमदमवहिओदगीऔरअओगदेजगीममवलखगीजभाएगगी, ममुवदतयभाउतनककणर्षिहियगगी।परननतमुकदे ननदगीयसरकभारसभाधभारणयभावविशदेषआददेशद्विभारभावकसगीकभायभार्षिलयकशो
इसवनयमकदे सभगीयभावकननहिगीउपबओधयसदेछछूटददेसकतगीहिवै।
प्र.30 रभाजभभाषभाअवधवनयमएविओवनयमयकदे उपबओधयकभासममुवचतअनमुपभालनकभाउतनतरदभावयतनविवकसपरहिशोतभाहिवै?
उतनतर कम दगीयसरकभारकदे प्रतनयक
दे कभायभार्षिलयकदे प्रशभासवनकप्रधभानकभा यहिउतनतरदभावयतनविहिवै वकअवधवनयमऔरवनयमयकदे उपबओधयकभासममुवचतअनमुपभालन
करविभाएओ।