MANIPESTO NG ISANG DAYO(Panahong
Kasalukuyan)
ni Patrocinio V Villafuerte
1. nakahihirin ang bawat paglunok ng laway
na sinaid ng mga pagbilin at pagpapaalala
habang ang bawat bisig at mga labi
ay nag-iiwan ng bakas ng pangungulila.
di mahawan ang sapot ng pagluha
na binikig ng putul-putol na pangangaral at paninisi,
ng pangangatuwiran at pagtanggap,
ng pagbabalik-loob at pagpapatawad.
sa nalalapit kong paglisan,
kayraming nag-ugat na samu’t saring alalahanin
na parang asidong tumutunaw sa aking puso at
kaluluwa:
doon, sa establisyementong ang naghahari’y
kapangyariha’t dolyar
ay naroon sila’t tila mga rebultong di
mapagtanungan,
walang tamis ng pagtanggap,
silang nangabulag sa aking papel,
silang nangapipi sa aking dokumento,
silang mga umalipusta sa aking diploma,
silang mga nangiligkig sa aking serbisyo,
mula ulo hanggang paa,
ang pagkakatitig nila’y sumusunog sa aking puso’t
utak.
hinalay ako ng kanilang maaanghang na salita
niluray ako ng kanilang matatalim na tanong
dinurog ako ng kanilang di-masikmurang pamumuna.
habang doon, sa dako pa roon sa lugar naming
tanging sikat ng araw
ang nabubuhay ay limang bibig ang sa aki’y
naghihintay at umaasam.
ay, wala na.
wala nang bisa ang pakiramdaman
wala nang ritmo ang awit ng aking pagsusumamo.
sa gabi, at bukas ng gabi, at sa susunod pang mga
gabi . . .
habang binabagabag ako
ng pudpod na puwit ng saingan at atungal ng aking
bunso –
ang binabanig ko’y lungkot,
ang inuunan ko’y hapis,
ang kinukumot ko’y luha habang sa aking tabi,
ang aking asawa’y nangingiki sa lagnat at pagkalam ng
sikmura.
ay, ano’t di ko mayakap ang buwan gayong
nakamatyag sa akin sa buong magdamag?
ay, ano’t di ko mahagkan ang hangin gayong
idinuduyan akong may pagsuyong ganap?
kayat nagpasya ako –nasa paglisan ang ulap,
nasa pagtakas ang langit,
nasa pagpapaampon ang kaluwalhatian.
2. kayrami naming tumawid-dagat sa silong ng mga
bituin
bawat buntung-hininga’y isang usal na dalangin,
bawat ubo-dahak-dura’y isang awit ng paghiling,
bawat araw ay isang siklo ng pakikipagtunggali,
bawat oras-minuto-segundo’y isang sipol ng pag-
asam.
at isang bagong daigdig ang kumupkop sa akin –
binago ako ng kanyang kultura’t sibilisasyon,
ng kanyang saloobin at mithiin.
binuhay ako ng munting negosyong pausad-usad
matapos makipagkalakalan,
habang sa nilisang bayan ay naibubulong sa akin ng
hangin –
ang maraming pagsabog, ang lantarang katiwalian,
ang dayaan sa eleksyon, ang pagmamaltrato sa mga
bata, babae, matanda’t kasambahay;
ang abot-langit na pamumulitika, ang labanang
muslim at militar,
ang pagbagsak ng ekonomiya’t ang pagkalagas ng ngalan ng dalawang daan at labing anim na
mga militanteng bayani ng lansangan. kaluluwang ligaw ang nakatala –

hinihingi nami’y kalayaan at katarungan, katarungan

at kalayaan.
paulit-ulit.paulit-ulit.paulit-ulit.

ngunit . . . may lambong ang ulap na hatid ng langit,

ay, salamat sa pagkupkop
may takip na anino ang mukha ng buwan,
sa walang kaseguruhang pag-ampon na hininog ng
maraming pag-aalinlangan. parang kamatayang di napaghahandaan ang aking
naranasan.
dito, ang dayuhang tulad ko’y iginagalang dito,
mangyari, lupig ako ng isang sistema,
ang dayuhang tulad ko’y may laya’t karapatan dito,
supil ako ng isang ideolohiya,
ang dayuhang tulad ko’y pinahahalagahan.
kontrolado ako ng politika.

bansa sa bansa, asyano sa asyano,

ay, salamat sa pagkupkop
tao sa tao.
salamat sa mayroon nang kaseguruhang pag-ampon
bansa, asyano, tao.
na hininog ng maraming pangako.

isang pahina ang idinagdag sa kasaysayan ng

isang dilema ang pagpili: rehas na bakal o bansang
pandarayuhan.
nilisan . . .
maghahatinggabi, malalaking yabag
piitan o balik-bayan?
ang tila bumiyak sa namamahingang lupasaliw ng
may pagkakataon palang kailangang kainin ang suka’t
mga iyak,
inumin ang laway
hikbi, atungal, ungol, sigaw, panangis at panaghoy.
at ipagpikit-mata ang isang pagpapasya.

isang grupong unipormado ang sumuyod sa aming

komunidad –
hinahanap ang isang kapirasong papel
itinatanong ang legalidad ng aming panananahan.
ginagalugad ang aming mga ari-arian.
ngayo’y babalikan ko ang nilisang bayan na humalay
sa akin,
lumuray sa akin, dumurog sa akin.
ay, isang pagpapatiwakal ang gagawin kong
pagbabalik.

ang pagbabalik ay isang pagpapatiwakal.

para kaming mga bubuwit na naghahanap ng
huwag naman sanang sa pagbabalik ko,
mapaglulunggaan
ang sumalubong sa akin ay ang maraming pagsabog,
alumpihit, nagsusumiksik sa isang sulok upang
makaiwas sa maraming paghataw ang lantarang katiwalian,

tulak dito, tulak doon . . . hataw dito, hataw doon . . . ang dayaan sa eleksyon,

kayrami naming hinubdan ng laya’t karapatan –
lalaki’t babae,kahit matanda na’y may iisang
kahatulan:
lpiit ang mga ilegal na naninirahan! ito ang dikreto.
ito ang kapasyahan.
ito ang kahatulan.
ang pagmamaltrato sa mga bata, matanda’t
kasambahay,
ang abot-langit na pamumulitika, ang labanang
muslim at militar,
ang pagbagsak ng ekonomiya’t ang pagkalagas ng
mga militanteng bayani ng lansangan.
dahil kapag ito ang naganap,

kapag ito ang aking nasaksihan,

3.isang manipesto ang aking inihanda na isinulat ko sa
isang bagong manipesto ang maidaragdag sa
dugo at luha,
kasaysayan.