Praktijk ondersteuning

tekenconventies
OHO 1
1. Tekeningen
2. Tekenconventies
3. Projecties
 Technische tekening
Tijdens het ontwerp- en bouwproces is heldere communicatie onmisbaar. Even groot deel van de communicatie
verloopt via tekeningen.

De praktijk leert dat te vaak onduidelijk is wie wat tekent en aan welke criteria de tekeningen moeten voldoen. Kortom :
de kwaliteit is niet altijd optimaal, met als gevolg storingen in het ontwerp en bouwproces, tijd, kwaliteit en geld.

Alle partijen zijn er dan ook gebaat als er duidelijkheid is over de onderlinge verwachtingen en als er afspraken
gemaakt worden over het tekenwerk. Deze richtlijn geeft aan welke (bouwkundige en constructieve) informatie de
verschillende tekende partijen dienen te verstrekken. Uiteraard is ook tekenwerk van leveranciers en onderaannemers
van belang.

Technische tekeningen is het ambacht van het maken van tekeningen volgens de geldende normen en voorschriften.
Dit in tegenstelling tot het vrij tekenen, wat even kunstvorm is. Het uiteindelijke doel van technische tekenen is het
bouwen van het getekende ontwerp. Hierbij is het van essentieel belang dat de ontwerper en de uitvoerder (vakman) de
zelfde conventies gebruiken, om tot even juiste realisatie van het ontwerp te komen.

soorten tekeningen

- Onderzoektekeningen
- Ontwerptekeningen
- Uitvoeringstekeningen (bestektekeningen: Nederland)
- Detailtekeningen
- Constructietekeningen
- Installatietekeningen (vb: elektriciteitsplannen)
- Presentatietekeningen
Onderzoek tekeningen
- Bestaande context
- Analyse probleem (probleemstelling)
- Mogelijke ontwerp (oplossing)
Ontwerptekeningen
- Schetsen
- Schema’s
Uitvoeringstekeningen
- Grondplannen
- Aanzichten
- Doorsnedes
- Inplantingsplan
- Situeringsplan
- terreinprofielplan
Detailtekeningen
constructietekeningen
presentatietekening
Installatieplannen
Elektriciteitsplan
Sanitairplan
ventilatieplan
TEKENCONVENTIES
Schaal
De juiste schaal kiezen is erg belangrijk voor de leesbaarheid van een tekening.
Het kiezen van een schaal gaat verder dan "hoe past de tekening het beste op mijn blad papier".
Ieder schaalniveau bevat verschillende informatie.
Hoe kleiner de schaal, hoe gedetailleerder de tekening.
Het is bovendien erg belangrijk de gekozen schaal op de tekening te vermelden.

De Invloed van Schaal

De schaal die je gebruikt op jouw tekening bepaalt welke informatie te zien moet zijn. Per schaalniveau moet je
slechts laten zien wat voor die tekening noodzakelijk is. Zo heeft het bv. geen zin om maatmeubilair te tekenen
in een 1/100 tekening maar wel in een schaal 1/20 of 1/10 .

Schaaltoepassing
details 1/1 of 1/5 (nooit 1/2 !)
meubilair, trappen, interieurdetails 1/10 of 1/20
interieurtekeningen 1/20
architectuurtekeningen (kleine gebouwen) 1/50 of 1/100
architectuurtekeningen (grote gebouwen, inplatingsplan) 1/100 of 1/200
Grondplan
Een grondplan van een ruimte is een horizontale doorsnede, meestal wordt deze genomen op 1m boven de
vloer. Er moet zoveel mogelijk relevante informatie op staan. Elke tekening dient te worden aangepast aan de
doelgroep.
Het intekenen van meubilair, bomen en planten of menselijke figuren verduidelijkt de schaal. Dit is echter niet
in alle soorten tekeningen relevant.
In een grondplan worden de doorgesneden delen, zoals bijvoorbeeld muren en kolommen, getekend met even
dikke lijn. Aanzichten, zoals trappen en meubilair, worden met een dunne lijn getekend. Belangrijke elementen
die zich boven het snijvlak bevinden (bv. een dakkoepel, een balk die zichtbaar is) worden dmv. een stippellijn
weergegeven op het plan. De doorgesneden delen krijgen een arcering of vulling die past bij de gekozen schaal.
Doorsnede
Een doorsnede is een verticale snede door een ruimte of een object. De plaatsing van het snijvlak dient goed
overwogen te worden. Maak een doorsnede door ruimtes of objecten die voor het ontwerp belangrijk zijn.
Om een project duidelijk te kunnen voortellen, zijn meestal minstens twee doorsneden nodig. Meestal staan
deze haaks op elkaar.
In een doorsnede worden de doorgesneden delen, zoals bijvoorbeeld muren en vloeren, getekend met een
dikke lijn. Aanzichten, zoals trappen en meubilair, worden met een dunne lijn getekend.
De doorgesneden delen krijgen een arcering of vulling die past bij de gekozen schaal.
Gevels of aanzichten
Een gevel of aanzicht is een vlakke projectie van de gevel van een gebouw of een aanzicht van een object.
Omdat in een geveltekening/aanzicht geen onderdelen doorgesneden worden en alle lijnen dus aanzichtlijnen
zijn, is het daarom erg belangrijk om diepte te suggereren door te tekenen met verschillende lijndiktes en
grijsvlakken. Wat op de voorgrond ligt dient in een iets dikkere lijn getekend te worden dan wat zich verder weg
bevindt.
Lijndiktes
Aanzichten 0,1 / 0,15 mm
Doorsneden meubelwerk 0,2 / 0,25
Doorsneden interieurwerk 0,2 / 0,25
Doorsnede architectuur 0,5 / 0,7
Stippellijn 0,1 / 0,15mm
De plek, waar een doorsnede genomen is, dient in een plattegrond te worden aangegeven. Een gemengde
streeplijn door de buitenrand geeft de plek aan en pijlen of aanwijzers haaks op deze lijn de kijkrichting.
Om de bijbehorende doorsnede terug te kunnen vinden, worden verwijzingssymbolen gebruikt. Hiervoor
Worden letters gebruikt. Bv doorsnede AA’
Maataanduiding
De maten vermeld op een tekening duiden op de afmetingen van de ruimte of het object in realiteit.
In een bouwkundige tekening mogen maten nooit afgeleid worden door ze op te meten.
Het correct aangeven daarvan is dus van belang.
Maatlijnen worden zoveel mogelijk buiten het object geplaatst, tenzij dat voor onduidelijkheden zorgt of er te
weinig ruimte is. Dichtbij het object staan de deelmaten, verder weg de totaalmaten.

- Architectuurmaten staan meestal buiten het grondplan.

- Interieurmaten staan meestal binnen het grondplan.

In tekeningen worden maten aangegeven met een maatlijn en twee hulplijnen. In plaats van een streepje mag
ook een dikke stip geplaatst worden, als dit maar in de hele tekening hetzelfde is.
De maat wordt boven de maatlijn geschreven, bij voorkeur in het midden.
De maatlijnen worden het liefst horizontaal onder de tekening gezet en verticaal rechts van de tekening. Als er
meer maatlijnen nodig zijn, kunnen deze ook boven of links naast de tekening worden geplaatst. De teksten bij de
maatlijnen staan zo geschreven dat deze met maximaal één maal draaien van het blad te lezen zijn. Teksten bij
verticale maatlijnen hebben dus altijd dezelfde oriëntatie.
De gebruikte eenheid hoeft niet achter iedere maat te staan. Indien twijfel mogelijk is, kan je deze op de tekening
vermelden. Er kan bijvoorbeeld geschreven worden: alle maten in cm.

Architectuur (gebouw) en interieurmaten (keuken) in cm

Meubelmaten (losmeubelwerk) in mm
30 60 30

120
Papierformaten
Voor bouwkundige tekeningen worden over het
algemeen A-formaten gebruikt.
Alle A-formaten kunnen worden teruggevouwen naar
A4-formaat.
Het juiste formaat wordt gekozen aan de hand van de
schaal en afmetingen van de tekening.
Niet vergeten !

- Lijndiktes
- Coördinaten ontwerper : naam, groep, datum en
opdracht in potlood achterzijde
- Aanduiding doorsnedes
- Grondlijn dik
- Bladschikking
- Aanduiding soort tekening : aanzicht, grondplan en
doorsnedes
Bibliografie
Zell, M., 2008, The Architecural Drawing Course, London: Thames & Hudson Ltd.
Dernie, D., 2010, Architectuur Tekenen, Amsterdam: Uitgeverij Sun
Bahamon, A., 2005, Sketch Plan Build, New York: Harper Collins Publishers
Browning, H.C., 1996, The Principles of Architectural Drafting, New York: Guptill Publications
Dunn, N., 2010, Architectural Modelmaking, London: Laurence King Publishing Ltd.
TU Delft. Bouwtechnisch tekenen