Professional Documents
Culture Documents
Rapporteren
met Adobe InDesign CC
LES 1: OPDR ACHT R APPORTEREN
Een rapport schrijven kan je niet meteen als de meest eenvoudige opdracht bestempelen. Vaak
beschik je over een overvloed aan informatie en aantekeningen die je moet selecteren, ordenen en
verwerken om vervolgens de correcte conclusies te formuleren.
In deze bundel willen we ons vooral toespitsen op het opmaken van rapporten en verslagen. Hier-
mee heb je een tool in handen van onschatbare waarde. Een goed opmaak zet immers aan tot lezen,
nodigt uit en overtuigt. Als opmaker is het je opdracht het lezen van soms lijvige rapporten te faci-
literen en zo aangenaam mogelijk te maken zelfs als de inhoud moeilijk of complex is. Structuur en
handvaten zullen de lezer begeleiden en door het rapport begeleiden.
Het is evident dat je bij de opmaak voor een consistente opmaak kiest. Paragraaf-, karakter- object-
en zelfs tabelstijlen zijn daarbij onmisbaar. Het gebruik van stijlen kwam reeds eerder in de oplei-
ding uitvoerig aan bod. Dergelijke opmaakprofielen leggen al behoorlijk wat informatie vast, letter-
type, corpsgrootte, interlinie en paragraafopmaak zijn daar maar enkele elementen van.
Het spreekt voor zich dat je een foutloze tekst nastreeft, het is daarom belangrijk dat je het juiste
woordenboek instelt om vervolgens correcte afbreekregels toe te passen en een spellingscontrole
te kunnen laten uitvoeren. Van zo’n spellingscontrole mag je niet alle heil verwachten, maar je kan
er wel schrijf- of tikfouten mee opsporen. Onthou dat je je teksten hoe dan ook altijd nauwgezet
moeten nalezen of beter nog laten nalezen. Dat doe uiteraard eerst zelf, maar het is zeker niet on-
verstandig om daar, in tweede instantie, een tweede lezer bij te halen. Vaak lees je immers over je
eigen typefouten.
Meer hierover in het artikelOok aan beeldmateriaal moet aandacht besteed worden. Een beeld zegt
meer dan duizend woorden wordt wel eens gezegd en dat klopt. In ellenlange omschrijvingen gaat
de boodschap vaak verloren, bovendien maken illustraties rapporten luchtiger en leesbaarder. Dat
beeldmateriaal kan van verschillende aard zijn: illustraties, foto’s, grafieken, tabellen, quotes enz.
Bewaar alle illustratiemateriaal zorgvuldig in eenzelfde map, op die manier voorkom je het zoeken
naar beeldmateriaal tijdens het schrijfproces. Zorg er van bij het begin ook voor dat je beeldmateri-
aal geschikt is voor publicatie. Moet je rapport gedrukt worden, dan moeten de foto’s in dat rapport
van een hoge resolutie zijn (300 ppi) en in de kleurmodus, CMYK, staan.
Bronnen:
* (z.j.). Carrièretijger. Functioneren, Communiceren, Schriftelijk Communiceren, Tekstmodellen han-
teren, Rapport. Geraadpleegd 3 december 2020, http://www.carrieretijger.nl/functioneren/com-
municeren/schriftelijk/modellen/rapport
* Meireleire, P. (2015). Scriptura, Copywriting. Waarom we zo moeilijk onze eigen typefouten spot-
ten. Geraadpleegd 3 december 2020, https://www.scriptura-copywriting.be/blog/schrijffou-
ten-typefouten
* A. De Pauw. (2022). Je pitchdossier schrijven, Doe je boekje open voor de klant. [presentatie].
2 2022-2023
RAPPORTEREN VAARDIGHEDEN
Aan de slag
1 In deze opdracht wordt gebruik gemaakt van drie lettertypefamilies:
Helvetica Neue LT Std (te installeren via startbestanden_rapporteren/fonts)
Minion Pro (te activeren via fonts.adobe.com)
Scriptorama Tradeshow JF (te activeren via fonts.adobe.com)
Zorg ervoor dat je over de lettertypes kan beschikken op je computer.
Bewaar
Bewaar
Bewaar
Bewaar
Bewaar
Bewaar
Bewaar
Bewaar
13 Ga naar p. 29 uit deel 3 en pas er de tekstomloop aan i.f.v. het gewenste eindresultaat.
Bewaar
4 2022-2023
RAPPORTEREN VAARDIGHEDEN
14 Ga naar p. 11 uit deel 3 en breng op deze pagina een tekstballon met inhoud aan.
Teken een ellips met een witte vulling en zonder lijn.
Positioneer deze vorm met oriëntatiepunt links onder.
X = 377 mm
Y = 180 mm
W = 260 mm
H = 252 mm
Bedek de overbodige delen van de ellips met rechthoeken. Trek de rechthoeken van de ini-
tiële ellips af (Pathfinder) zodat een nieuwe vorm ontstaat.
Breng ter hoogte van de bek van het Twitterkuiken drie extra punten aan.
punt 1: X = Y= (richtingaanwijzerspunten breken)
punt 2: X = 377 mm Y = 105 mm (richtingaanwijzerspunten breken)
punt 3: X = Y = (richtingaanwijzerspunten breken)
Breng de punten in de gewenst positie zodat een tekstballon ontstaat.
Maak van deze vorm een tekstkader met 10 mm binnenwit.
Plaats in dit tekstkader de tekst ‘S:\De Pauw, Annick\3COM\Rapport\Startbestanden\
DeNul-Verhalle.docx’.
Geef de tekst de gewenst opmaak i.f.v. het vooropgestelde eindresultaat.
Breng slagschaduw aan op de tekstballon (zie afbeelding volgende pagina).
Bewaar
15 Ga naar p. 33 uit deel 3 en werk het informatieblok op deze pagina verder af.
Verdeel het tekstkader in twee kolommen met een goot van 5 mm.
Breng een afwijkend basislijnengrid aan dit tekstkader met ee toename tussen de rasterlij-
nen van 18 pt.
Bewaar
16 Maak een package van dit derde deel. Dit is een bijzonder interessante manier om bestanden
uit te wisselen met collega's die aan eenzelfde project werken.
In dit filmpje wordt uitgelegd hoe dat kan:
InDesign How-To: Package an InDesign File (04:18)
https://www.youtube.com/watch?v=tFdqY97P6GU
Dit resulteert in een map met daarin:
een map Document Fonts: hierin vind je alle lettertypes die je gebruikt hebt in je document,
behalve de geactiveerde fonts van fonts.adobe.com
een map Links: hierin vind je een volwaardige kopie van alle geplaatste foto's en illustraties
op voorwaarde dat de link bij de aanmaak niet ontbrak.
een volwaardige kopie van de InDesignbestand
een idml-bestand van je InDesignbestand
een pdf-bestand van je InDesignbestand
6 2022-2023
RAPPORTEREN VAARDIGHEDEN
Maak van deze map een zip-bestand, die kan je vervolgens, eventueel via We Transfer, doorstu-
ren naar je collega's of op een gemeenschappelijk toegankelijke plek bewaren.
Ook als backup is het maken van een package bijzonder interessant en helemaal niet tijdro-
vend! Zeker doen dus!
Bewaar
Bewaar
Ga naar de pagina waar je wil verwijzen naar deze doelpagina en klik met de tekstcursor
waar je de verwijzing precies wil.
Kies uit het deelvenstermenu van het paneel Cross-References, Insert New Cross-Reference...
8 2022-2023
RAPPORTEREN VAARDIGHEDEN
Bewaar
Bewaar
10 2022-2023
RAPPORTEREN VAARDIGHEDEN
Bewaar de pdf opnieuw onder dezelfde naam en post die op Canvas. De deadline is er even-
eens aangegeven.
Bewaar alle InDesigndocumenten en het boek.
24 Creëer een tweede pdf voor de drukker met snijtekens en afloop (Marks and Bleeds) en post die
ook op Canvas. De deadline is er eveneens aangegeven.
25 Creëer ten slotte een package van het boek via het deelvenstermenu van het paneel Book
en kies Package Book for Print. Maak een zip-bestand van deze map en post ze op Canvas. De
deadline is er eveneens aangegeven.
12 2022-2023
RAPPORTEREN VAARDIGHEDEN
Opdrachten
Beeldmateriaal
bewaak je links. Is een link verbroken, herstel die dan ook meteen.
de effectieve beeldresolutie is idealiter 300 ppi, in elk geval nooit lager dan 250 ppi.
Maak dus geen gebruik van lage resolutiebeelden, vaak worden die van het internet geplukt.
Kwalitatief en gratis beeldmateriaal kan je downloaden van o.a. deze websites:
– unsplash.com
– www.pexels.com/nl-nl/
– pixabay.com
– www.pond5.com/
– www.freeimages.com/nl
Eigen beeldmateriaal blijft altijd het meest interessant en overtuigend, goede campagne-
beelden kunnen immers ook goed materiaal aanleveren voor een cover of voor de verluch-
ting van je rapport.
schaal je beelden proportioneel tussen 80 en 120 %, dat levert de beste resultaten.
zet je beelden om naar de kleurmodus CMYK.
heb bij het fotograferen of herkadreren oog voor een goede kadrage.
bewaar steeds de proporties van je beelden, sta in geen geval vervormingen toe.
voorzie voldoende witruimte tussen het beeld en de tekst errond, minimum 2 mm.
Stramienelementen
ben je van plan om je rapport recto/verso af te drukken, hou er dan rekening mee dat de
schikking van de koptekst links bijna nooit identiek is aan de koptekst rechts.
de schikking van de voettekst links is evenmin identiek aan de voettekst rechts.
verwerk je paginanummer op een duidelijke manier. Denk aan de usability voor je lezer,
m.a.w. plaats je paginanummer nooit in de rugvouw.
gebruik nooit p. of pg of iets dergelijks voor je paginanummer, enkel een nummer volstaat
ruimschoots.
rechtse pagina’s zijn altijd oneven, linkse pagina’s zijn altijd even.
maak op een doordachte manier gebruik van meerdere masters.
Tekstmateriaal
maak gebruik van een basislijnengrid, gebaseerd op de interlinie je platte tekst.
gebruik stijlen, correct gebruik van paragraaf- en karakterstijlen garanderen een consis-
tente opmaak.
kies zorgvuldig eigen lettertypes die passen bij je doelgroep en ontwerp.
de corpsgrootte voor leestekst is meestal 10 pt, dat is ruimschoots voldoende.
de interlinie is dan minstens 12 pt, maar als je je rapport luchtiger wil maken, kan dat uiter-
aard door die te vergroten
de corpsgrootte voor bijschriften is kleiner dan die van de leestekst.
bewaak de leesafstand en doe de wisseltest. Vaak is om deze reden het gebruik van kolom-
men aan te raden.
selecteer het juiste woordenboek zodat spellingscontrole mogelijk is.
sta woordafbreking toe voor gewone leestekst. Pas daarvoor steeds de standaard toe.
Let op, controle op de woordafbrekingen blijft aangewezen.
in titels, ondertitels en streamers wordt normaliter niet afgebroken.
spreid zelf de tekst in je titels, ondertitels en streamers. Laat dat niet over aan de software.
bescherm weduwen en wezen.
maak gebruik van Keep Options, hou bv. tussenkopjes bij de tekst eronder voor 2 lijnen.
vermijd omrande tekst, enkel in speciale situaties is omrande tekst te verantwoorden.
laat tekst nooit procentueel verbreden of versmallen.
vermijd vreemde opmaak, bv. uit MS Word.
hyperlinks en e-mailadressen mogen in een aparte opmaak, maar vermijd de herkenbare
opmaak uit MS Word. Ga voor een eigen opmaak.
Kaders
beperk het aantal tekstkaders.
gebruik voor kaderstukjes, streamers, kleurvlakken e.d. ofwel een vulling of een lijn. Een
combinatie is meestal een slechte keuze.
voorzie bij kaderstukjes altijd binnenwit (binnenmarges) om te vermijden dat je tekst tegen
de rand staat.
maak gebruik van objectstijlen
voorzie voldoende witruimte tussen kaderstukjes of kleurvlakken en de rest van je tekst.
Overig
wil je de prijs voor je drukwerk onder controle houden, kies dan voor een formaat dat hori-
zontaal en verticaal ongeveer 14 mm kleiner is dan een A4 (210 x 297 mm)
gebruik afloop waar je kleurvlakken of fotomateriaal de rand van je pagina raken, zowel
horizontaal als verticaal.
wil je een boekje maken van je rapport hou er dan rekening mee dat het totaal aantal pagi-
na’s een veelvoud van 4 moet zijn, een gelijmd exemplaar is dat niet nodig.
denk na over de bindvorm die je wil gebruiken voor je rapport: Wire-O, vouwen + nieten,
garenloos brocheren of lijmen
laat je inspireren door de rijke informatie die je op het web vindt.
14 2022-2023
RAPPORTEREN VAARDIGHEDEN
Lettertypes kiezen
Besteed voldoende aandacht aan de keuze van de lettertypes voor je rapport. Ze bepalen immers de
uitstraling, leesbaarheid, aantrekkelijkheid, ... van je rapport. Kies voor degelijke, zakelijke en goed
leesbare lettertypes. Om die reden raden we het gebruik van een scriptfont af.
https://www.fontsquirrel.com
https://fonts.google.com
https://www.awwwards.com/awwwards/collections/free-fonts
https://www.creativebloq.com/graphic-design-tips/best-free-fonts-for-designers-1233380
https://befonts.com
Lettertypes combineren
Heb je je keuze gemaakt, dan is het nog vraag of de lettertypes wel bij mekaar passen. Lettertypes
kunnen individueel immers zeer goed zijn, maar samen absoluut geen goede combinatie. Maak
vooraf proefjes, druk ze af en leg ze eventueel ook aan anderen voor.
https://www.typewolf.com
https://inkbotdesign.com/font-combinations
https://tutvid.com/web-graphic-design-inspiration/20-amazing-free-font-pairings
https://fontpair.co
https://digitalsynopsis.com/design/best-font-combinations-typeface-pairings-guide
https://www.creativebloq.com/typography/20-perfect-type-pairings-3132120
Kies je kleurenschema
Het is belangrijk dat je ook aan kleur voldoende aandacht besteed. Kleur is emotie, kleuren dragen
een boodschap mee. Zo weten we allemaal dat bv. rood vaak op een verbod of gevaar wijst, dat blauw
vertrouwen uitstraalt, dat groen ons aan veiligheid doet denken, enz. Meer informatie over de bete-
kenis van kleuren vind je o.a. op deze websites:
https://graf1x.com/color-psychology-emotion-meaning-poster
https://www.smashingmagazine.com/2010/01/color-theory-for-designers-part-1-the-me-
aning-of-color
https://www.blackbeardesign.com/blog/graphic-designers/understanding-color-the-me-
aning-of-color
https://www.howdesign.com/design-creativity/color-associations-meaning-of-red
http://www.beeldbalie.nl/betekenis-van-kleur
https://mens-en-samenleving.infonu.nl/diversen/22156-kleuren-en-hun-betekenissen.html
Om zelf een kleurenschema samen te stellen, kan je best de website, https://color.adobe.com bezoe-
ken. Het is aan te bevelen te starten bij het tabblad verkennen en er een zoektem in te vullen of een
foto op te laden. Anderen hebben er al ontzettend veel kleurschema’s gecreëerd, waar jij misschien
al mee aan de slag wil.
Eens je keuze gemaakt is, klik je ze aan. In het volgende venster kan je dan een ASE-bestand down-
loaden dat je kan importeren in het Swatches-paneel. Meestal moet je dan enkel nog de kleurstalen
omzetten naar het juiste kleurmodel voor drukwerk, van RGB naar CMYK dus.
Goede voorbeelden
Er is niets mis met inspiratie opdoen bij andere rapporten, je kan er juist veel uit leren en vooral be-
palen wat je wel en niet wil.
https://www.pinterest.com/dannevig/rapport-layout/?lp=true
https://www.blogduwebdesign.com/graphisme/inspiration-rapport-de-stage/1831
https://creativemarket.com/templates/brochures
https://design.tutsplus.com/articles/25-indesign-templates-every-designer-should-own--
cms-28334
https://elements.envato.com/brochure-XV2ZJA
https://business.tutsplus.com/articles/awesome-annual-report-indesign-tem-
plates--cms-27785
Papier
Elk papier heeft zijn eigen uitstraling. Welk papier wil jij gebruiken? Glad, zacht, gerecycleerd, ...
En welke dikte verkies je? Ga je voor een andere, misschien stevigere papiersoort voor de cover?
Hiervoor neem je best contact op met een kopieercentrum, printservice of drukker waarmee je wil
samenwerken. Je kan er het papier voelen en dat is niet onbelangrijk voor de uitstraling die je je rap-
port wil meegeven.
16 2022-2023
RAPPORTEREN VAARDIGHEDEN
1 Begin met de template voor je rapport, werk die op een professionele manier uit in InDesign.
Dat mag die voor je pitchrapport zijn. Hou technisch gezien rekening met:
het paginaformaat, kies voor A4 of kleiner om de kostprijs te beperken
minimum een dubble master-/parentpagina (A - B)
een paginering
kop- en voetteksten
een eigen kleurstalengroep
terugkerende grafische elementen
een grid
werk een degelijk stijlenapparaat uit:
– de maximale corpsgrootte voor de platte tekst is 10 pt
– paragraafstijlen
– karakterstijlen
– objectstijlen
– eventueel tabelstijlen
3 Neem voldoende notities tijdens de voorbereiding van je dossier, maar eens de voorbereiding
achter de rug is, lay-out je je rapport. Je template is de basis, maar geen keurslijf. Als blijkt dat
een bepaalde instelling beter anders is, wijzig die dan voor je hele dossier.
Besteed aandacht aan de tips en opmerkingen uit de vorige bladzijden zodat je een professio-
neel, accuraat, gestructureerd en overzichtelijk rapport afwerkt. Trek daar voldoende tijd voor
uit. Het is immers geen klusje dat je in 1-2-3 klaart.
Evaluatie
Voor de evaluatie van deze workshop worden volgende onderdelen in rekening gebracht:
Aanwezigheid en deelname tijdens alle sessies van de workshops.
Afwerken en inleveren van de opdrachten binnen de gestelde deadlines.
18 2022-2023