Professional Documents
Culture Documents
A. Tembung Lingga
Tembung lingga yaiku tembung kang durung owah saka asale. Panulisane tembung
lingga ora nganggo aturan rangkep kejaba yen tembung lingga kuwi ana tembung
rangkepe.
Tuladha:
Tembung Panulisane Ora Kena Ditulis
Sega
Tela
Massa
Bissawab
Tembung lingga uga ana kang pangucapane lira-liru saka wanda purwakane. Panulisane
manut cara pamaca kang dikarepake.
Tembung Panulisane Ora Kena Ditulis
Bae
Prakara
Menika
Negara
ng/… /] panulisane ora nganggo taling tarung lan aksara samburine anuswara dadi
pasangan.
Andha
Bangsa
Amba
Tembung lingga kang purwakaning wanda arupa sigeg anuswara [n/ /] ketemu karo
aksara [ca/ /, utawa ja/ /] nunggal satembung, panulisan aksara sigeg bisa diganti
Janji
Panci
Panulisane tembung lingga kang kajupuk saka tembung-tembung serapan mawa aksara
sigeg bebarengan ing sawanda sing ora bisa ditulis nganggo aksara Jawa bisa ditulis
nganggo aksara Latin.
Tembung Panulisane
Transmigrasi
Eksploitasi eksploitasi
Entertaimen
B. Tembung Andhahan
Tembung andhahan yaiku tembung kang wus owah saka linggane sebab proses
morfologi. Proses morfologi kang digunakake kanggo ngrakit tembung lingga dadi
tembung andhahan yaiku: ater-ater, seselan, lan panambang.
n Jiwit Njiwit
n Dhudhuk Ndhudhuk
n Jawil Njawil
Ater-ater /n/ sing luluh karo purwakaning wanda panulisane ora perlu gunakake
[ ] ing sangarepe wanda kapisan.
n Thuthuk Nuthuk
n Tulis Nulis
n Tabrak Nabrak
[ ].
m Babut Mbabut
m Buntel Mbuntel
m Bayar Mbayar
Ater-ater anuswara /m/ uga ana kang luluh karo purwakaning wanda, panulisane
m Puter Muter
m Peme Meme
m Parut Marut
ny Sapu Nyapu
ny Cekel Nyekel
ny Sikat Nyikat
d. Ater-ater anuswara /ng/
Ater-ater anuswara /ng/ ana kang bisa luluh karo purwakaning wanda la nana
kang ora bisa luluh. Tatacara panulisan ater-ater anuswara /ng/ kang bisa luluh
ng Goring Nggoreng
ng guyang Angguyang
ng Guyu Ngguyu
Dene tatacara panulisan ater-ater anuswara /ng/ kang luluh yaiku ditulis apa
ng Angkat Ngangkat
ng Antem Ngantem
ng Itung Ngitung
-a macul macula
-a mulih muliha
-a mabur mabura
-a nulung nulunga
-a inceng incenga
Panambang [-a] yen ketemu karo wanda menga tatacara panulisane yaiku kanthi
cara:
1) Menawa panambang [-a] ketemu karo wanda /e/ lan /i/ panulisane dadi
[… ]
2) Menawa panambang [-a] ketemu karo wanda /o/ lan /u/ panulisane dadi
[… ]
Tembung Tembung
Panambang Panulise
Lingga Andhahan
-a Mara maraa
-a kandha kandhaa
-a rene renea
-a gawe gawea
-a mepe mepea
-a mari maria
-a tangi tangia
-a rono ronoa
-a loro loroa
-a mlaku mlakua
-a turu turua
b. Panambang –ana
Panambang –ana yen ketemu karo wanda sigeg panulisane rangkep, siji ditulis
sigeg sing loro pasangan. Panambang –ana yen ketemu karo wanda menga
panulisane tanpa dirangkep.
Tuladha panambang –ana yen ketemu wanda sigeg.
Tembung Tembung
Panambang Panulise
Lingga Andhahan
Panambang –ana yen gandheng karo wanda menga wujude maleh dadi [nana].
Panambang –ana duwe pathokan liya anggone nulis:
1. Wanda pungkasan /u/ malih dadi /o/
2. Wanda pungkasan /i/ malih dadi /e/
Tuladha:
Tembung Tembung
Panambang Panulise
Lingga Andhahan
c. Panambang –na
Panambang –na yen gandheng karo wanda sigeg panulise padha karo aksara
latine. Tuladhane panulisan panambang –na kang gandheng karo wanda sigeg
Tembung Tembung
Panambang Panulise
Lingga Andhahan
Panambang –na yen gandheng karo wanda menga panulise kudu ana pitulungan
aksara [ka/ /].
Tuladha
Tembung Tembung
Panambang Panulise
Lingga Andhahan
d. Panambang –i
Panambang –i kang gandheng karo wanda sigeg, panulisane malih dadi sesigege
wanda. Panulisan panambang –i kang gandheg karo wanda sigeg panulisane
banjur dirangkep.
Tuladha
Tembung Tembung
Panambang Panulise
Lingga Andhahan
-i ucul uculi
-i tambah tambahi
-i bayar bayari
-i jupuk jupuki
-i usung usungi
-i gawa gawani
-i sapu saponi
-i ganti ganteni
-i tali taleni
-i satru nyatroni
e. Panambang –ake
Panambang –ake yen gandheng karo wanda sigeg panulisane kudu dirangkep.
Tembung Tembung
Panambang Panulise
Lingga Andhahan
Panambang –ake yen ketemu wanda menga panulisane kudu kapitulungan anane
aksara [ka/ /sigeg], mula panulisane kudu mawa pasangan [ha/ /].
Tembung Tembung
Panambang Panulise
Lingga Andhahan
Panambang –an yen gandheng karo wanda menga panulisane jumbuh karo
panulisan Latine.
Tembung Tembung
Panambang Panulise
Lingga Andhahan
g. Panambang –en
Panambang –en yen gandheng karo wanda sigeg panulise aksara [ ] maleh dadi
Panambang –en yen gandheng karo wanda menga panulisane malih dadi […nen].
Panulise jumbuh karo tulisan Latine.
Tembung Tembung
Panambang Panulise
Lingga Andhahan
h. Panambang –e
Panambang –e yen gandheng karo wanda sigeg malih dadi sigege wanda. Mula
panulisane kudu dirangkep.
Tembung Tembung
Panambang Panulise
Lingga Andhahan
-e krupuk krupuke
-e garis garise
-e rambut rambute
-e omah omahe
-e tutup tutupe
Panambang –e uga bisa gandheng karo wanda menga. Panulisane malih dadi [….
ne]. Cara panulisane jumbuh karo tulisan Latine.
Tembung Tembung
Panambang Panulise
Lingga Andhahan
-e gawa gawane
-e kuru kurune
-e lunga lungane
-e buku bukune
i. Panambang –ane
Panambang –ane gandheng karo wanda sigeg panulisane mali dadi sigege wanda.
Mula panulisane banjur kudu dirangkep.
Tembung Tembung
Panambang Panulise
Lingga Andhahan
Panambang –ane uga bisa gandheng karo wanda menga. Cara panulisane malih
dadi [-nane]. Panulisane dijumbuhake karo aksara Latine.
Tembung Tembung
Panambang Panulise
Lingga Andhahan