Professional Documents
Culture Documents
Η Κρητική λογοτεχνική παραγωγή της περίοδο της Αναγέννησης (16ος-17ος αι) αντλεί
στοιχεία παράλληλα από την παραδοσιακή ποίηση, αλλά και από τη σύγχρονη δυτική
λογοτεχνία. Μολονότι, ήταν σύνηθες για την εποχή να διασκευάζουν ένα ξένο πρότυπο, κυρίως
ιταλικό, επένδυαν τα έργα με πολλά παραδοσιακά στοιχεία, που μοιάζουν με λαϊκά
δημιουργήματα. Τέτοια παραδοσιακά στοιχεία είναι η χρήση της κρητικής διαλέκτου, το ντόπιο
γλωσσικό ιδίωμα, που μιλιέται απαράλλαχτα ως τι μέρες μας. Συναντάμε και εδώ το ιαμβικό
μέτρο, το δεκαπεντασύλλαβο στίχο και την εκτεταμένη χρήση της ομοιοκαταληξίας. Εκτός από
τα παραδοσιακά στιχουργικά σχήματα εμφανίζονται και άλλα, όπως το σονέτο, οι τερτσίνες, οι
οχτάβες. Ξεχωρίζουν η Ερωφίλη του Γ. Χορτάτση και ο Ερωτόκριτος του Β. Κορνάρου. Και τα δυο
έργα έχουν μελοποιηθεί, το πρώτο από το Μάνο Χατζιδάκη (Μεγάλος Ερωτικός, 1972) και το
δεύτερο από διάφορους συνθέτες, ενώ αξέχαστη παρέμεινε η ερμηνεία του Ν. Ξυλούρη στο
δίσκο του Ν. Μαμαγκάκη και του Χριστόδουλου Χάλαρη (1976).
Το κίνημα του Ρομαντισμού επηρέασε την ελληνική τέχνη ιδίως στα πρώτα χρόνια της
ίδρυσης του νέου ελληνικού κράτους. Ο ρομαντισμός, ευρωπαϊκό καλλιτεχνικό ρεύμα,
αντιδρώντας στην ψυχρότητα του νεοκλασικισμού δίνει έμφαση στην έκφραση των
συναισθημάτων, ιδίως του ερωτικού, σε σημείο να ατονεί το ενδιαφέρον για τη μορφή. Τα
θέματα, που προτιμώνται, σχετίζονται με τους αγώνες για την ελευθερία και την τυραννία (όπως
ο «Εθνικός Ύμνος» του Σολωμού, οι «Ωδές του Κάλβου», οι πίνακες Ελλήνων και ξένων
ζωγράφων με θέμα την ελληνική Επανάσταση, όπως του Θ. Βρυζάκη, του E. Delacroix). Στο νέο
ελληνικό κράτος η ρομαντική ποίηση γράφεται στην καθαρεύουσα, ενώ το ύφος είναι αρκετά
πομπώδες. Εκπρόσωποι της Ρομαντικής σχολής των Αθηνών είναι ο Α. Σούτσος, ο Ραγκαβής, ο
Ζαλοκώστας, ο Δ. Παπαρρηγόπουλος κ.α. Το κίνημα του Ρομαντισμού μετουσιώνεται πιο
δημιουργικά στην Επτανησιακή σχολή με κορυφαίο εκπρόσωπο το Δ. Σολωμό, ο οποίος γράφει
στη δημοτική, χρησιμοποιεί τον παραδοσιακό ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο, με ομοιοκαταληξία
και χωρίς (όπως στο ποίημα «Πόρφυρας»).
Ο Μοντερνισμός στην ποίηση εμφανίζεται με τη γενιά του 1930 και με το κίνημα του
Υπερρεαλισμού. Πρώτο υπερρεαλιστικό έργο είναι η «Υψικάμινος» του Εμπειρικού. Το ποίημα
εγκαταλείπει τα παραδοσιακά σχήματα, καθώς καταργεί τη διάκριση σε στροφές, με την
κατάργηση του μέτρου και της ομοιοκαταληξίας και αποσκοπώντας σκόπιμα σε μια νοηματική
σκοτεινότητα. Σε κάποια ποιήματα καταργείται η στίξη, ενώ όπου υπάρχουν στίχοι δεν υπάρχει
ίσος αριθμός συλλαβών σε κάθε στίχο. Το ρεύμα του μοντερνισμού επηρέασε την ποίηση του Γ.
Σεφέρη, του Ο. Ελύτη, του Γ. Ρίτσου, τη μεταπολεμική ποίηση και δεσπόζει μέχρι τις μέρες μας.