Professional Documents
Culture Documents
mqj;a i`.rdj
2019 wf.dai;
a = 01
ófoksh
j,õfõ
w;a;ïud
zuyje,sh - ixys¢hdfõ .x.djZ iy z95ka miq
uyje,sZ hk .%ka: oaú;ajh ck.; lf<a ckm;sf.a
m%Odk;ajfhka' ta" cQ,s ui 24 jeks od nKavdrkdhl
cd;Hka;r iïuka;%K Yd,dfõ§' l÷rg" rcrg" W;=re
kef.kysr u;= fkd j wo jhU;a ish Èhjßka tl fia
f;ud,k uyd .x.dfõ .uk zuyje,sh - ixys¢hdfõ
.x.djZ .%ka:h ;=< wka;¾.; hs' isyskhla j mej;s
uyje,sfha ÿIalr u mßÉfþoh fudr.ylkao l¿ .Õ
uyd c,dYh we;=¿ úh<s l,dmSh jdß úiañ;fha l;dj
m%ldYhg m;a lf<a z95ka miq uyje,sZ .%ka:fhka' th
iïmdokfha uQ,sl;ajh .;af;a uyje,s wêldßh hs'
.%ka: oaú;ajfha u m%Odk ixialdrl;ajh oerefõ
fla' wdßh;=x. hs'
ljrfha l;dj
foi;sh
2019 wf.daia;= 01
28
18
oel .kak fidndisß
ys`o hkak fykr;af.dv
ófoksh j,õfõ w;a;ïud
30
;%ia;jdoh yd udOH Ndú;h
iq¿fldg ;lkak neye
32 03
m,d,s .=jkaf;dg
ia;S% wOHd;auhg
tnqKq ia;s%h cd;Hka;rhg
35
ixidf¾
ovhlaldrhd 07
fldf<dïf;dg
38 ke; uy¨ ù
wjeis jkafka
iyDo ixfõoS ks,orejka
40 13
isõ jirl wfmalaIdj
f,dal fkÜfnda,a Y+r;dj ;=kafldka l;dny
WKqiqï
2019 wf.daia;= 01
01 foi;sh
rcfha m%jD;a;s fomd¾;fïka;=j"
163" lsre<mk wejksõ"
úYaùh l,dfõ rej .=K ÿgq weh
fmd,afyakaf.dv" fld<U 05'
ixialdrl uKav,h fõÈldj" ߧ ;srh yd mqxÑ ;srh tl f,i ch .;a weh kñka whsrdx.kS
ÿ' w' 011 - 2513757 $ 0112 - 513153 fiarisxy' fkdfndaod ish Èúfha 92 jeks ie;mqï lkqj miq l< weh ;ju;a
úoHq;a ;emE, - desathiya@gmail.com
rx.kfha ksr; j isákafka iuld,Sk yd kj mrmqrg Yla;h s la fjñka'
fnÞyeÍfï wxYh
ÿ' w' 011 - 2515759$ È.=j - 232
YslI
a Kfhka ,enQ wef.a rx. m%;N s dj <ud" ;reK" uy¨ fm%l a Ia l yoj;a
fidrd .ekSug hs iu;a jqfKa' th foia" úfoia fm%la I
a ld.dr lrd f.k
fj¿u 42" l,dmh 12" 2019 wf.daia;= 01 hñka Tjqkf a .a ld,amksl f,dalhg idOdrK;ajh bgq lsÍfuka whsrdx.kS
fiarisxy mrudo¾YS pß;hla ùu Y%S ,dxlslhka f,i wm wdvïnr úh hq;=
WmfoaYl ixiAldrl lreKla'
kd,l l¨jej
rcfhA m%jD;a;s wOHlaI ckrd,a wef.a Wmka fm<m;" wOHdmk uÜgu fuka u ,enQ iudc weiqr rx.k
wëlaIK ixiAldrl Èúfha id¾:l;ajh msgm q i ;sfnk nj wm yeu okakd lreKla' tfuka u
;s,lr;ak ,shkmgne`os wef.a ksy;udkS .;s mej;=ï yd f,ka.;= nj lshd mdkafka l,dfõ È.=
.ukla hkakg thska ,efnk úYaùh wdYS¾jdoh b;d n,j;a nj hs' rx.k
ixiAldrl
ud,d u,aldka;s mrK.uf.a
lafIa;f
% ha weh jgd isák ku /ka`¥ rx.k Ys,m
a k
S a weh ms<n
s `o buy;a
.¾jfhka l;d lrkafka wef.ka ,o .=reyrelï jvd;a lD;fõ§ j isym s ;a
iyh ixialdrl lrñka'
ufyaIsld osidkdhl
PdhdrEm ixialrKh flfia fj;;a wm lk.dgq úh hq;= lreKla fï fudfydf;a isym s ;a
rE rgd iy ljr ks¾udKh lsÍu l< hq;= hs' we;eï rx.k Ys,m
a k
S "a Ys,m
a K
s h
s ka yereKq úg kj mrmqr
ixÔj fm;a;djvq fï jk úg .uka lrñka isákafka l,dfõ uqLH wruqKj q ,ska neyer jQ
úfYaIdx. f,aLlfhda .ukau`.l' tys§ lemS fmfkk ldrKh jkafka rx.kh wd¾Ól m%;, s dN
wdkkao chisxy uQ,l
s lr .ekSu;a ksis yeoEÍulska f;dr j th ú,dis;djla lr .ksñka
fvdk,aâ fiakdër ckm%hs ;ajh fidhd hdu hs' wfkla w;g we;eï ks¾udKlrejka ±kqfuka"
YHdud ikaOHdkdhlf.a l=i,;dfjka fmdaIKh fkdùu;a kj mrmqr i;= rx. l=i,;dj y`ÿkd
ldxpkd isßj¾Ok .ekSug ndOdjla ù ;sfnkjd' fï ksid l,dfõ meje;au /l .ekSug;a wm
ufkdacd iurkdhl bÈßfha ;sfnkafka úYd, wNsfhda.hla'
m%jD;a;s ks,Odß
ks,añ‚ m%kdkaÿ fï i`oyd wm l< hq;= ld¾hhka /ila ;sfnkjd' ta" j.lsj hq;= md¾Yaj
úiska l,dj hñka ;sfnk u. kej;;a fjkia lrñka tys rej .=K kj
l<ukdlrK iydh mrmqr fj; h<s <x lrùug mshjr .ekSu hs' tys§ zwhsrdx.kS fiarisxyZ jeks
pJøsld .=KfiAlr
hq.fha ±jeka; pß; ukdj yeoEÍug lghq;= lsÍu jeo.;a' furg ߧ ;srh
PdhdrEm WmfoaYl muKla fkdj c.;a ߧ ;srh o tl¨ lrkakg wehg yels jQfha weh i;= jQ
iqo;a is,ajd úYaùh rx.kfha wmuK .=Kh hs'
PdhdrEm Ys,amSka
,laisß iqNdIK w,aúiA fï ksid whsrdx.kS fiarisxy kï jQ ófoksh j,õfõ w;a;ïud wo
huqks rYañld wm wdorfhka je<`o .; hq;f a ;a weh l,dfõ mrudo¾YS pß;hla jQ ksid
o¾Yk lreKdr;ak u fkdfj hs' weh i;= udkùh .=KO¾u l,dfõ meje;aug f.k ÿka
;=is; pkaøl=udr wdYS¾jdoh u;=jg;a wmg wjYH jk ksid'
t,a' tA' frdayK
msgljrfha PdhdrEmh wehg Ñrx ch;= ææ'
ohdka ú;drK
fnÞyeÍfï l<ukdlre
ã' fla' ú;dkf.a
uqøKh
rcfhA uqøK fomd¾;fïka;=j - ixiAldrl -
m%ldYkh yd fnÞyeÍu
rcfhA m%jD;a;s fomd¾;fïka;=j
foi;sh 02
2019 wf.daia;= 01
foafoaYY ú;a
ú;a;;s s
m,d,s .=jkaf;dg
cd;Hka;rhg ohd ,xldmqr
fï jk úg m,d,s .=jka
f;dgqfmdf<a fldgila .=jka
yuqÞj uÕska o wksla fldgi
isú,a .=jka fiajd fomd¾;fïka;=j
hgf;a o md,kh fjkjd' .=jka
yuqÞfõ .=jka hdkd fuka u isú,a
.=jkahdkd o fuys isg uÕSka yd
NdKav m%jdyk lghq;= isÿ lrkjd'
foi;sh 04
2019 wf.daia;= 01
ufkdacd iurkdhl
2019 wf.daia;= 01
05 foi;sh
uyck fi!LH wdrlaId lsÍfï woyiska ÿïfld< uoHidr iy u;aøjH Ndú;h wju lsÍu iy je<elaùfï
iy uoHidr ms<n s | cd;sl m%;ms ;a;h
s la we;s lsÍu yd jevms<fs j<g isú,a ixúOdk" m%cduQ, ixúOdk iy
iólaIKh lsÍfuka ÿïfld< yd uoHidr wdY%; s .eg¨ iafõPd ixúOdk úiska mQ¾K iydh iy wkq.y % h
wju lsÍug;a Bg fhduq jkakka y÷kdf.k ta i`oyd ,nd§ug lghq;= l< hq;= hs' j¾;udk Y%S ,xldfõ isÿ
wjYH lsh% dud¾. .ekSug;a ÿïfld< ksIm a dokh iy jk fndafkdjk frda. i|yd rchg iuia; fi!LH
uoHidr ksIm a dokh" wf,úh iy mßfNdackh lrkakka úhofuka 90]la jeh lsÍug;a isÿ fjkjd' ñka jeä
w;ßka úfYaIfhka <uhska ÿïmdkh yd uoHidr ixLHdjla isÿ jkafka ÿïjeá iy uoHidr Ndú;h ksi
Ndú;hg fhduq ùu wffO¾hu;a lsÍu i|yd úêúOdk hs' j¾;udkfha fndafkdjk frda. iuia; f,dalhg
we;=<;a lsÍug ÿïmdkh yd uoHidr ksIm a dokj,g u oefkk .eg¨jla ù we;s neúka f,dalfha iS>f % hka
m%fõYhg we;s ud¾. wjysr lsÍ s fï l%hs dud¾. .ekSug;a jHdma; jk fndafkdjk frda. je<elaùu i|yd oi
fï mkf;a úêúOdk l%h s d;aul lsÍu jeo.;a' wjqreÿ ie,eiaula tlai;a cd;Skf
a .a ixúOdkh úiska
zfnda fkdjk frda. j<lajd,Su ms<ns | foaYmd,k
mk;g wkqj wjqreÿ 21g wvq mqo. a ,hka uoHidr fyda m%ldYkhZ kñka bÈßm;a lr ;sfnkjd' ta i|yd Y%S
ÿïfld< ksIm a dokh lsÍu" wf,úhg bÈßm;a lsÍu yd ,xldj w;aika ;nd wjika'˜
fhoùu iy ta ms<n s | j wkqn,§u fkdl< hq;= hs' fï
jro isÿlrk whl= remsh,a 4000lg fkdjeä ovhlg rch úiska 2025 jk úg Y%S ,xldfõ ÿïjeá Ndú;h
fyda wjqreoaolg fkdjeä ld,hla nkaOkd.dr.; lsÍu fyda fï jirg idfmalI a j wvq lsÍfï b,lal iys; j
hk folg u hg;a l< yels hs' fuh ÿïfld< Ndú;hg wjYH m%;m s ;a;s iy m%cd l%h
s dldrlï ie,iqï l< o
tfrys j .;a jeo.;a mshjrla' tfia u ÿïfld< isú,a iudcfha o iydh ,ndf.k §¾>ld,Sk u;aøjH
ksIm
a dok we;=<;a iEu melÜgqjl u fi!LHhg ydkslr ksjdrK iy m%;l s dr jevms<fs j<la l%h
s d;aul l< hq;=
njg wk;=re we`.ùu iy ksIm a dokj, wvx.= ;dr nj hs fi!LH m%j¾Ok ld¾hdxYfha wOHlaI md,s;
iy ksfldáka m%udKh ms<n s | i|yka l< hq;= hs' tu lreKdfidau i|yka lf<a' flfia fj;;a uoHidr
f,an,h melÜgqfõ m%udKh wkqj lshúh yels whqßka yd ÿïmdkh lrkakkag tfrys j igka lsÍu fjkqjg
meyeÈ,s j fmfkk fia oelaùu wjYH fjkjd' ta l< hq;fa ;a tajdfhys wk;=reodhl nj oekqï §u fuka
úêúOdk lv lrk ljrl= fyda remsh,a 2000 blaujk u uoHidr yd ÿïmdkh lsÍug W;aidy lsÍu kj;d
ovhlg fyda jirlg fkdjeä isro~qjulg fyda ovh oeóu hs' tkï weíneys ùu iuÕ igka lsÍug jvd
yd isr o~qju hk folg u fyda hg;aúh hq;= nj tu th je<elaùu myiq ld¾hhla' fï wkqj ÿïfld< yd
mkf;a i|yka fjkjd' uoHidr ms<n s `o cd;sl wêldÍ mk; kej; Yla;u s ;a
lsÍug mshjr .ekSu ta i`oyd úfYaI odhl;ajhla fokq
óg wu;r j mqo. a ,hka 30 fokl=g jeä m%udKhla we;s'
isák wjia:dfjdaÑ; mßÈ fldgq lrk ,o ia:dkhl
fyda m%foaYhl fyda ÿïmdkh l< fkdyels nj o
mkf;a i|yka' tu úêúOdk lv l< whl=g remsh,a
50"000l ovhlg iy wjqreoaolg jeä isro~qjulg hk
folg u fyda uqyKq §ug isÿfjkjd' ÿïfld< Ndú;h
uÕska rgg wjYH Y%u iïm;a wysñjkjd muKla
fkdj rfÜ ixj¾Okh úYd, miqnEulg ,lafjkjd'
Bg fya;j = ÿïfld< Ndú;fhka yDohdndO" uqL
ms<l
s d" Yajik wdndOj,g f.dÿreùu ksid mqo.a ,hl=
jevlrk ld,h" ld¾hlaIu;dj my; nisk w;r Ôú;
ydks ùfuka Y%un,ldh rgg wysñùu hs' ÿïfld<
iy uoHidr Ndú;h wju lsÍfuka È<s÷lu ;=rKaù
;srir ixj¾Ok b,lal lrd myiqfjka <Õdúh yels
nj f,dal fi!LH ixúOdkh wkdjrKh lrkjd'
ÿïfld< iy uoHidr fya;f = jka rgg orkakg isÿjk
msßjeh ÿïfld< iy uoHidr ;=rka lsÍu uÕska rfÜ
ixj¾Okhg fhdod.; yels nj hs fuhska wjOdrKh
lrkafka'
fï ms<n
s | j woyia olajk fndafkdjk frda.
tallfha wOHlaI ;s,la isßj¾Ok¦ zzY%S ,xldj úiska
w;aika ;nd we;s tlai;a cd;Skf
a .a ixúOdkfha
fndafkdjk frda. j<lajd,Su ms<ns | foaYmd,k
m%ldYfha i|yka mßÈ rch úiska l%h s d;aul ÿïjeá iy
foi;sh 06
2019 wf.daia;= 01
fldf<dïf;dg ke; uy¨ ù
ms%hkacka iqf¾Ia o is,ajd
foi;sh 08
2019 wf.daia;= 01
m¾fha
m¾fhaIIKK
ldxpkd isßj¾Ok
fkdìf|k ìf|k n÷ka úYd, uqo,a m%udKhla b;sß lrñka'
we;eï m¾fhaIK i|yd wjYH jk
ú YajúoHd," mdi,a"
m¾fhaIK wdh;k"
wdfrda.HYd,d we;=¿
úfYaIs; úoHd;aul ùÿre WmlrK
wjYH;dj wkqj ilid §u o
fuys§ isÿ flfrkjd'
rdcH iy fm!oa.,sl
wdh;k i|yd wjYH úoHd;aul ùÿre WmlrK
jk úoHd;aul ùÿre ks¾udK uOHia:dkfha
NdKav (Scientific iïnkaëldrl ridhk úoHd
Glassware) wdkhkh wxYfha uydpd¾h pkaÈud chiQßh
lsÍug Y%S ,xldj ta iïnkaOfhka woyia oelajQfha
jd¾Isl j jeh fuf,iska¦ zzúoHd.dr ;=< Ndú;
lrkafka úYd, uqo,la' jk úoHd;aul ùÿre WmlrK
fï ùÿre NdKav ;ekSu i|yd fhdod .kafka
blaukska ìf|kiq¨ wêl WIaK;ajhg Tfrd;a;= fok
neúka kej; kej; ta jf.a u laI‚l WIaK;aj
wdkhkh lsÍug o isÿ úoHd.dr ;=< Ndú; jk fjkiaùïj,§ fkdìf|k" bß
fjkjd' úoHd;aul ùÿre WmlrK fkd;,k úfYaIs; ùÿre j¾.hla'
;ekSu i|yd fhdod fï ùÿre wêl WIaK;ajhlg
úoHd;aul ùÿre WmlrK r;alr øj njg m;a lsÍfuka
w¨;ska u ksmoùu;a levqKq" ñ, .kafka wêl WIaK;ajhg
wjYH yevh ilia lr.kakjd'
wêl úoHd;aul ùÿre WmlrK Tfrd;a;= fok ta jf.au
bkamiq WIaK;ajh b;du;a fiñka
kej; Ndú;hg .; yels jk fia laI‚l WIaK;aj wvq lrñka ldur WIaK;ajhg hs
ieliSu;a le,‚h úYajúoHd,fha fjkiaùïj,§ fkdìf|k" m;a lr.kafka' fï i|yd wjYH
úoHdmSGfha ùÿre WmlrK
bß fkd;,k úfYaIs; hkaf;%damlrK iy mqyqKq Ys,amSka
ks¾udK uOHia:dkh uÕska isÿ wm uOHia:dkh i;= hs' we;eï
flfrkafka msgrgg .,d hk ùÿre j¾.hla'
2019 wf.daia;= 01
09 foi;sh
m¾fhaIlhkag wjYH fjkjd úYajúoHd,hSh uQ,H m%;smdok
úoHd.drj, mßyrKfha§
;uka úiska ks¾udKh lrk uÕska úoHd;aul ùÿre ksmoùu
fudaia;rh wkqj úfYaIs; ùÿre leãhk ñ, wêl ùÿre iy ms<silr lsÍfï uQ,sl myiqlï
WmlrK idojd.ekSug' fï NdKav ms<silr lsÍu ridhk úoHd wOHhk wxYh ;=<
uOHia:dkfha§ tjeks úfYaIs; flá ld,hla we;=<; ia:dms; flrefKa 1990 jif¾§'
wjYH;d wkqj ùÿre WmlrK ta" tjlg ridhk úoHd wxYfha
ieliSu o isÿ fjkjd' úoHd.drj,
isÿ l< yels w;r ta fcHIaG lÓldpd¾hjrhl=
mßyrKfha§ leãhk ñ, wêl i|yd jeh jkafka o iq¿ f,i lghq;= l< wdpd¾h lS¾;s
ùÿre NdKav ms<silr lsÍu flá uqo,la' fï iïnkaOfhka úl%uisxyf.a ixl,amhlg wkqj
ld,hla we;=<; isÿ l< yels uydpd¾h tï' tï' fÊ' udrisxy
oekqj;a msßi ta fiajdj
w;r ta i|yd jeh jkafka o Wml=,m;sjrhdf.a mQ¾K iyfhda.
iq¿ uqo,la' fï iïnkaOfhka wfmka ,nd.kakjd' fï fhka' ta wdldrfhka ridhk úoHd
oekqj;a msßi ta fiajdj wfmka ms<sn| mqyqKq mdGud,d o wOHhk wxYfha wdrïN jQ fï
,nd.kakjd' fï ms<sn| mqyqKq wm úYaúúoHd,h uÕska myiqlu wo jk úg jvd;a ÈhqKq ù
mdGud,d o wm úYaúúoHd,h we;af;a jeo.;a mshjr .Kkdjla
uÕska mj;ajk w;r bÈßfha§
mj;ajk w;r bÈßfha§ Tiafia'
mqyqKqj i|yd n|jd .kakd mqyqKqj i|yd n|jd
le,‚h úYajúoHd,h yd
msßi jeä lsÍug;a ie,iqï lr .kakd msßi jeä lsÍug;a
;sfnkjd'ZZ ì%;dkHfha .a,diaf.da úYajúoHd,h
ie,iqï lr ;sfnkjd' w;r ia:dms; jQ Ôj ridhk
úoHd iyfhda.s;d jevigyk
hgf;a hs fï úoHd;aul ùÿre
WmlrK ks¾udK uOHia:dkh
werfUkafka' fuys§ ì%;dkH
ljqkais,h uÕska iemhQ uqo,a
m%;smdok u; ridhk úoHd
wOHhk wxYfha ld¾ñl ks,OdÍ
tï' ;s,lr;ak fhduq lf<a
.a,diaf.da úYajúoHd,fha ihuia
mqyqKqjlg' ta wkqj úoHd;aul
ùÿre yeisrùu ms<sn| mqyqKqjla
,enQ m<uq ,dxlslhd Tyq hs'
foi;sh 10
2019 wf.daia;= 01
wOHdmk
wOHdmk
le ,‚ iriú b;sydihg
we;af;a iqúfYaIS .uka
uÕla' ls'% j' 1506 § isÿ jQ mD;=.iS s
§ r;au,dk mqrdK úydrfha m%dÖk
Ydia;% Yd,djla wdrïN lr .sys meúÈ
úYd, msßilg O¾u Ydia;h % ,nd
;sm
% g
s ldpd¾h hk Wmdê mdGud,dj
m%Þkh lsÍu úoHd,xldr msßfjk
uÕska isÿ flreKd' tA" mKaä;dpd¾h
wdl%uKfhka miq tf;la mej;s ÿkakd' tys m%;M
s ,hla f,i c.;a ¨Kqfmdl=fKa Oïudkkao kdhl
idudðl" wd.ñl" foaYmd,ksl yd lS¾;shg m;a mE,shf.dv úoHd,xldr iajdóka jykafiaf.a iufha§'
ixialD;sluh ish¨ fCIa;% wvmK j" msßfjk 1875 fkdjeïn¾ 01 jeks
wrdðl j" WÞiSk j meje;s hq.hl Èk wdrïN jQfha Wkajykafia ;enQ 1959 ckjdß 01 jeks Èk wNskj
tu ì| jegqKq ish¨ fCIa;j % , kj mshjfrys kj mßÉfþohla ,xld úYajúoHd,hla f,i kS;. s ; jQ
mqk¾Ôjkhla WÞ lr,Sfï WÞr b;sydifha iksgy q ka lrñka' tu úoHd,xldr úYajúoHd,fha m<uq
fufyjr hq. fufyjr bÈßhg mj;ajd f.k l=,m;s iajdñka jykafia jQfha
;u fojqr u;g .kakg lsh % d lf<a hdug .sys meúÈ NdKl msßila ìys mKaä;dpd¾h lsßj;a;v = f
q õ m%×idr
cd;sfh;a foaYfh;a mskg my< jQ lr,kakg mqrd jir 160l ld,h kdhl ysñmdKka' úYajúoHd,fha
je,súg msKv a md;sl wirK irK YS% ;=< Wkajykafia .;a wm%;y s ; wNsjDoaêh ms‚i ish¨ wOHhk
irKxlr ix>rdc udysñhka úisk'a ffO¾hh w;sYHhsk a u m%YxikSh yd wkOHhk lghq;= bgq l<
Wkajykafia fï ish¨ fCIa;% kÕd ld¾hhla' ix>rdc ysñhkaf.a id¾jfN!u mKaä; wdupl%j¾;s
isgj
q j
Q d muKla fkdj ,xldfõ m%Odk YsIH r;akhla úoHd,xldr ysll
a vqfõ m%×rdu kdhl iajdñka
NdId Ydia;d% Èfhys we;s l< ÈhqKj q msßfjfkys fojeks mßfõkdêm;Ska jykafia;a tu ld¾hhkag fkdu|
jvd;a lemS fmfkkjd' tA i|yd jykafia jQfha;a tA m%Yia; .=re iyhla ,nd ÿka úkhdpd¾h
Yla;u s ;a .sys meúÈ mçjre úYd, N+ñldj ksid' tA id¾jfN!u mKaä; kd;a;dkaäfha m[aØlr kdhl
msßila ìys lsÍu fujeks w.%.kH r;au,dfka YS% O¾udrdu iajdñka iajdñka jykafia;a fï 60 jeks
2019 wf.daia;= 01
11 foi;sh
ysñ hs' tfuka u ndysr Wmdê
wfmalI a lhka fooyi blaujñka
yd mYapdoa Wmdê ämaf,daud iy
ämaf,daud wfmalI a lhka fooyi
blaujñka le,‚ iriúfha
wOHhk lghq;j = , kshe,S isákjd'
foi;sh 12
2019 wf.daia;= 01
;=kafldka l;dny
WKqiqï
ksyd,a mSßia
we fußldj iy ì%;dkHh;a"
wfkla w;ska ngysr
úfrdaë rdcHhla jk brdkh;a
kñka ye¢kajqKq fï f;,a kej tys
isá úiailg wdikak kdjqlhka
msßi o iuÕ brdkh hg;g
wdldrfhka u w,a,d .ekSfï
fufyhqulg iïnkaO ù ;sîu hs'
f.%aia 1 hkqfjka ye¢kajqKq fï
w;r WKqiqï fjñka we;s wd;;sh m;aùu;a iuÕ ngysr n,j;=ka brdk kej tA jkúg isßhdjg
cd;Hka;r foaYmd,k lr<sfha iy brdkh w;r úYd, wd;;shla f;,a /f.k hñka isá njg
jvd;a u wjOdkhla Èkd.;a W;aikak ùug mgka .;a;d' fï ì%;dkHh iel u;= lr ;snqKd'
ldrKdjla njg m;a j ;sfnkjd' ,smsh ,shk wjia:dj jkúg;a ;j;a ngysr úfrdaë rdcHhla f,i
ál lf,l isg j¾Okh fjñka ;snQ brdkh fï kej fyda keúhka fyda ie,flk isßhdjg tfrys j fï
fï .egqïldÍ ;;a;ajh l%ufhka ksoyia lsÍug lghq;= lr ;snqfKa jkúg hqfrdamd ix.uh úiska úúO
jvd;a WÉP wjia:djla lrd <Õd keye' brdkh úiska iafgkd iïndOl mkjkq ,en we;s w;r
fjñka we;s wdldrhla olskak bïfmfrda fk!ldj fï wdldrfhka tA wkqj Tjqkag fï wdldrfhka
ms<sjka' miq.sh Èkj, fuhg ish Ndrhg .kakd ,oafoa th f;,a iemhSu ;ykï' flfia
wÞ, ;SrKd;aul isÿùula jQfha cd;Hka;r kS;s W,a,x>kh l< fj;;a brdkh ì%;dkH Och
ì%;dkH Och hgf;a ´udk fndlal njla mjiñka' tfy;a ì%;dkHh hgf;a .uka lrñka ;snQ iafgkd
m%foaYfha hd;%d lrñka ;snQ f;,a fï fpdaokd ms<s.;a njla fmkqfKa bïfmfrda f;,a kej brdkh ;u
kejla brdk yuqÞ úiska ish Ndrhg keye' hg;g .;af;a ì%;dkHfha by;
.kq ,eîu hs' iafgkd bïfmfrda fufyhqug m%;spdrhla jYfhka
brdkh fï kej w,a,d nj hs fï .ek wjOdkfhka miqjk
.;af;a ì%;dkHhg tfrys j fndfyda ksÍCIlhkaf.a woyi' fï
tlg tl lsÍula jYfhka nj hs isÿùu;a iuÕ brdkh iy ngysr
ksÍCIlhkaf.a woyi jqfKa' l|jqr w;r wd;;sh jvd;a by<
thg fya;= jQfha fï isoaêhg i;s hdug mgka .;a w;r wefußldj
lsysmhlg l,ska ì%;dkH yuqÞ o ì%;dkHfha iydhg bÈßm;a ùug
úiska brdk f;,a kejla o fï iQÞkï njla m< l<d'
2019 wf.daia;= 01
13 foi;sh
;;a;ajh fufia ;sìh§ miq.sh md¾Yajh o iïndOl ,sys,a lsÍug l<d' fï ksid ±ka kej;;a brdk
23 jeks Èk ;j;a wdkafoda,kd;aul leue;a; m< l<d' wd¾Ólhg úYd, n,mEula we;s
isoaêhla .ek cd;Hka;r udOH ùfï ;;a;ajhla u;= ù ;sfnkjd' tA
jd¾;d lr ;snqKd' thska lshejqfKa tfy;a 2017 jif¾ fvdk,aâ ksid Tjqka o ;rula ±ä wdldrfhka
brdkh ;=< T;a;= n,ñka isá g%ïma weußldfõ ckdêm;s Oqrhg m%;spdr ±laùug iQÞkï jk njla
weußldkq iS'whs'tA ixúOdkhg m;a ùfuka miq ;;a;ajh ;rula fmfkkakg ;snqKd' tys§ brdkh
iïnkaO msßila brdk wdrCIl wxY fjkia ùug mgka .;a;d' Tyqf.a mejiqfõ .súiqu hgf;a l,ska iSud
úiska w;awvx.=jg .kq ,en we;s woyi jqfKa by; lS .súiqu ,sys,a lr ;snQ we;eï kHIaál lghq;=
nj hs' Tjqka w;ßka lsysm fokl=g jeä nj hs' tA ksid ljÞ fyda Èfkl kej; weröug ;uqka o mshjr
urK o~qju kshu lr we;s nj o brdkh kHIaál wú ksmoùfï .kakd nj hs' fï ksid brdkh;a"
fï mqj;a jd¾;d uÕska wkdjrKh weußldj;a w;r .egqïldÍ
lr ;snqKd' weußldj iy brdkh brdkh iy weußldj ;;a;ajh ;jÿrg;a W;aikak ùug
w;r W;aikak fjñka we;s w;r ±ka ál lf,l mgka .;a w;r hqouh .egqula mjd
.egqïldÍ ;;a;ajh fï isoaêh ksid we;s úh yels o hk ielh we;eï
;j;a jeä ÈhqKq jkq we;s nj hs
isg u mj;skafka WKqiqï md¾Yaj u;= lrñka isákjd'
fmkS .sfha' ;;a;ajhla nj ryila
fkdfj hs' thg wdikak u ±ka we;s ù ;sfnk f;,a
brdkh iy weußldj w;r fya;=j jQfha brdkh keõ ms<sn| m%Yakh o fï isÿùï
±ka ál lf,l isg u mj;skafka iuÕ w;aika lr ;snQ Þufha u fldgila f,i ie,lsh
WKqiqï ;;a;ajhla nj ryila yels hs' i;s lsysmhlg fmr
fkdfj hs' thg wdikak u fya;=j kHIaál .súiqulska ì%;dkH yuqÞj, iyNd.s;ajfhka
jQfha brdkh iuÕ w;aika lr ;snQ wefußldj bj;a lr brdkfha f.%aia 1 kej w,a,d
kHIaál .súiqulska wefußldj .ekSug fvdk,aâ .ekSu wefußldfõ jqjukdj
bj;a lr .ekSug fvdk,aâ g%ïma g%ïma ckdêm;sjrhd u; isÿjkakg we;s nj iuyr
ckdêm;sjrhd miq.sh jif¾ ksÍCIlhkaf.a woyi hs' ^weußldj
miq.sh jif¾ ^2018&
^2018& mshjr .ekSu hs' 2015 jif¾ iy ì%;dkHh hkq b;d ióm
w;aika lrk ,o fï .súiqfuys mshjr .ekSu hs' 2015 ñ;=rka fofokl= nj o wuq;=fjka
tla md¾Yajhla jQfha brdkh hs' jif¾ w;aika lrk lsj hq;= ldrKhla fkdfj hs'&
wfkla md¾Yajh f,i wefußldj" ,o fï .súiqfuys brdkh ;jÿrg;a wmyiq;djg
ì%;dkHh" m%xYh" c¾uksh" reishdj" tla md¾Yajhla jQfha m;a lsÍu tys wruqK jkakg we;s
Ökh w;aika lr ;snqKd' fujeks nj hs Tjqka fmkajd fokafka'
.súiqula w;aika lsÍug wjYH jQfha
brdkh hs' flfia fj;;a brdkh o thg
tA jkúg brdkh bÈßhg f.k m%;spdr olajñka ì%;dkH kej ish
hñka isá kHIaál jevigykla yelshdjla we;s nj Tyqf.a woyi Ndrhg .ekSu;a iuÕ fï l,dmfha
iïnkaOfhka ngysr l|jqrg .eg¨ neõ fmkqKd' tfuka u ueo fmrÈ. keõ .ukd.ukh iïnkaOfhka
u;= ùu ksid hs' Tjqka l,amkd lf<a l,dmfha isá fi!os wrdìh" o w¾nqoldÍ ;;a;ajhla we;s
fï kHIaál jevigyk yryd BY%dh,h jeks wefußldfõ ñ;% fjñka ;sfnkjd' ´udk fndlal
brdkh kHIaál wdhqO ksmoùug md¾Yajj,g tfrys j lghq;= lrk m%foaYfha we;s fydauqia iuqø ikaêh
ie,iqï lrk nj hs' fï fya;=j we;eï ;%ia;jd§ ixúOdkj,g wdikak l,dmfha hs fï ;;a;ajh
u; Tjqka brdkhg tfrys j úúO brdkh Woõ lrk njg o j¾Okh fjñka ;sfnkafka' fuh
iïndOl mekùug lghq;= l< wefußldj me;af;ka fpdaokd f;,a m%jdykfha§ ;SrKd;aul
w;r tA yryd brdkh u; mSvkhla t,a, fjñka ;snqKd' fï ;;a;ajh f,i n,mdk l,dmhla f,i;a
we;s lsÍug mshjr .;a;d' fï u; g%ïma mejiqfõ weußldj ie,flkjd' tys we;s ù ;sfnk
iïndOl ksid brdk wd¾Ólhg by; .súiqfuka bj;a lr.ekSug fï WKqiqï ;;a;ajh ksid f;,a
f,dl= n,mEula we;s jqKd' tA ;uka mshjr .kakd nj hs' fï iemhqïj,g ndOd we;s ùfuka
ksid iïndOl ,sys,a lr .ekSug .súiqug jvd Yla;su;a .súiqula bÈßfha§ f;,a ñ, by< hdfï
brdkhg o wjYH jQ w;r 2015 wjYH njo Tyq lshd isáhd' fï wk;=rla we;s úh yels njg;a
.súiqu w;aika flrefKa tA wkqj hs' wkqj wefußldj miq.sh jif¾ fï jkúg wkdjels m<fjñka
fï .súiqu wkqj brdkh Tjqkaf.a fï .súiqfuka bj;a jQ w;r thska ;sfnkjd'
kHIaál lghq;=j, hï hï iSud miq kej;;a brdkhg tfrysj ±ä
we;s lsÍug tlÕ jqKd' ngysr iïndOl mekùug Tjqka lghq;=
foi;sh 14
2019 wf.daia;= 01
úfoia ú;a;;
úfoia ú;a s s
f;f¾id <`.g
fndßia
ksyd,a mSßia isákafka wehg mek.; fkdyels mrdchg m;a jQ w;r wjidkfha
jQ fï lvq,a, ch .ekSug fndßia ysgmq w.ue;sksh iïnkaOfhka
fcdkaika iu;a jkq we;a o lshd hs' md¾,sfïka;=fõ fuka u mCIfha o
; ud w.ue;s Oqrfhka b,a,d
wiajk nj ì%;dkHfha
ysgmq w.ue;sks f;f¾id fï
f;f¾id fïg ;j jir 3 lg
jeä msßilf.a úYajdihla ke;s nj
fmkqKd' mlaIfha kdhl;ajfhka
lsÜgq ld,hla w.ue;s Oqrfha fuka u w.ue;s Oqrfhka o bj;a
miq .sh cqks udifha ksfõokh lghq;= lsÍug b;sß j ;sìh§ ùug wehg n, flfrk ;;a;ajhla
lsÍu;a iuÕ ld ;=<;a l=;=y,h wehg yÈisfha tu Oqrfhka b,a,d we;s jQfha fï miqìu ;=< hs'
±k jQ ldrKh jqfKa trg B<Õ wiaùug isÿ jQfha ukao hkak o
w.ue;sjrhd ljqreka jkq we;a fuys§ isysm;a lsÍu jeo.;a' fndßia flfia fj;;a f;f¾id fï f.a
o hkak hs' udi tlyudrlg fcdkaika yuqfõ we;s wNsfhda. kdhl;ajfhka hq;=j ilia l<
wdikak ld,hla ;siafia we§ f;areï .; yels jkafka o fuf;la .súiqug jvd fyd| .súiqula ilia
.sh ls%hdj,shlska wk;=re j ±ka È. yereKq tu isÿùï Þuh wjfndaO lr .ekSug fndßia fcdkaikag
trgg w¨;a w.ue;sjrhl= ,eî lr .ekSfuka muK hs' tys jeo.;a yels fõú o@ fuh b;d ixlS¾K
;sfnkjd' Tyq l,la f;f¾id fï u wjia:djla jQfha 2016 jif¾ m%Yakhla' thg tla fya;=jla kï
f.a leìkÜ uKav,fha úfoaY trg meje;s cku; úpdrKh hs' fï .súiqu iïnkaOfhka hqfrdamd
f,alïjrhl= f,i o lghq;= l< tys§ PkaoÞhlhkaf.ka úuid ix.uh o b;d ±ä ia:djrhl
fndßia fcdkaika' fndßia miq.sh n,k ,oafoa ì%;dkHh ;jÿrg;a isàu hs' Tjqka ±kg ;sfnk .súiqfï
cq,s 24 jeks Èk fojeks t<sifn;a hqfrdamd ix.ufha idudðlhl= ixfYdaOk isÿ lsÍug t;rï leue;s
uy /ðk yuq ù ì%;dkHfha kj f,i isáh hq;= o keoao hkak hs' njla fmfkkakg ;snqfKa keye'
w.ue;sjrhd f,i jev Ndr.;a;d' ì%;dkH ck;djf.ka nyq;rhla
ysgmq w.ue;sks f;af¾id fï o Bg ;SrKh lf<a tu idudðl;ajfhka th f;f¾id fï o uqyqK ÿka
fmr uy /ðK uqK .eiS ;udf.a bj;a úh hq;= nj' rgj,a 28 .eg¨jla jqKd' fndßia fcdkaika
b,a,d wiaùu .ek ks, jYfhka lska iukaú; hqfrdamd ix.uh mjikafka Tjqka thg iQÞkï
±kqï ÿkakd' ;=< isàfuka ì%;dkHfha wd¾Ól ke;skï .súiqulska f;dr j
ksoyi" ixialD;sl wkkH;dj jeks ì%;dkHh hqfrdamd ix.ufhka bj;a
flfia fj;;a weh uqyqK ÿka ldrKdj,g n,mEula t,a, jk nj lr .ekSug ;uqka mshjr .kakd
w¾nqohg miqìï jQ .eg¨ ;ju;a fmdÿ ms<s.ekSu jqKd' nj hs' kuq;a fujeks mshjrla jqj
úi£ fkdue;s w;r fndßiag o o ì%;dkHhg ys;lr fkdjkq we;s
bÈßfha§ b;d wiSre wNsfhda. cku; úpdrKfhka miqj njg we;eï md¾Yaj fj;ska woyia
/ilg uqyqK §ug isÿjkq we;s f;f¾id fï w.ue;skshg mejreKq m<fjkjd' tfia kï l< hq;af;a
nj ryila fkdfj hs' f;f¾id úYd,u j.lSu jQfha ì%;dkHh l=ula o@ fndßia fcdkaika fï
fï Oqrfhka úis ù hdug n,mE hqfrdamd ix.ufhka fjkaùug w¾nqoh ljrdldrfhka ch.kq we;a
m%Odku ldrKh jQfha fn%laisÜ wÞ< .súiqï ilia lsÍfï§ ì%;dkH o hkak ±ka ì%;dkH cd;slhka
(Brexit) fyj;a ì%;dkHh hqfrdamd md¾Yajhg kdhl;ajh §u hs' §¾> muKla fkdj cd;Hka;r ldrKd
ix.ufha idudðl;ajfhka iy fjfyilr ls%hdÞuhlska .ek Wkkaÿj olajk ljqre;a
bj;a ùfï ls%hdj,shg ksis miq fuhg udi lsysmhlg fmr l=;=y,fhka hq;=j n,d isák
wdldrfhka kdhl;ajh §ug;a th fï ms<sn| .súiqï flgqïm;la ldrKhla njg m;a j ;sfnkjd'
l<ukdlrKh lr .ekSug;a weh ilia flreKd' lsysm jrla u
wiu;a ùu hs' ±ka lõre;a n,d fï flgqïm; md¾,sfïka;=fõ §
2019 wf.daia;= 01
15 foi;sh
ksyd,a mSßia
y|g mekak
fhdaO msïu mD
nyskk
Óúfhka msg; ie;mqï ,laI .Kkla
wE; msyá
a ñksik
s fjk;a zf,dalhlgZ f.dv
q ga yels jkq we;e hs wE;
w;S;fha úiQ wfma uq;k = a ñ;a;ka lsiús fgl
fkdis;kakg we;s' tfy;a tA is;ú s ,s fndre
lrñka" ie;mqï 240"000 la ^ls'ó' 380"000la&
wE; wyfia wm jgd .uka lrñka ;sfnk
i| u; md ;eîug fuhg jir 50 lg
fmr m<uq j;djg ñksik q a fofokl= iu;a
jqKd' th ñksia j¾.hd ,enQ w;s±jeka;
ch.%yKhla' wNHjldY .fõIKfha iy
thg wÞ< ;dCIKfha fhdaO bÈß msïula
iksgyq ka lsÍug fï isoê a h iu;a jQ nj lsj
yels hs'
foi;sh 16
2019 wf.daia;= 01
pkaø hdkh zfldf,dïìhdZ kñka w;r ´,aäk % a B.,a hdkfha kshuqjd ksr; jQ nj o mejfikjd' fuh
ye¢kajKq q uõ hdkfhka fjka f,i lghq;= l<d' fï i| .uk Oj, ukaÈrfha isg .kakd ,o
flreKq w;r th fifuka my;g i|yd mqyK q ù q ï iy w;ayÞ ne,Sïj, ft;sydisl u ÿrl;k weu;=u
.uka lr cQ,s ui 20 jeks Èk i| ksr;j isáh § Bg fmr jif¾ ^1968& jkq we;e hs Tyq tys § i|yka lr
u;g f.dv neiaid' B.,a hdkh jrla kS,a wdïiafg%dka a urKfhka ;sfnkjd' ksli a ka ckdêm;sjrhd
m%Odk hdkfhka fjka ù i| olajd .e, ù ;snf q Ka wkQ kjfhka' fï wNHjldY.dókaf.a lghq;= uy;a
.uka lrk w;r;=r b;d ;%dickl hï w;ayÞne,Sula i|yd hdkhla fia w.h lrñka l;d lr ;snK q ;a
wjia:d lsym s hlg u uqyK
q §ug mojñka isáh§ tys md,l moaO;sj, tA jkúg jeä fokl= fkd±k isá
tys isá fofokdg isÿ j ;snK q d' we;s jQ fodaIhla fya;f = jka hdkh ;j;a l;djla Tyq iQÞkï lrf.k
jrla hdkh ;=< ;snQ mß.Klj,ska Tyqf.a md,kfhka .s,y s S .shd' th isá nj hs mejfikafka' hï fyhlska
tl È.g u jdf.a wk;=re weÕùï fmdf<djg lvd jefgkakg wdikak .uk jer§ kS,a iy tâúka fofokd
ix× ksl; = a ùug mgka .;a nj;a j ;sìh§ kS,a Tyqf.a merIqgh ioyg u i| u; fldgq jQjd kï Tyq
th úi|d .; fkdyels jQ ;ek i| wdOdrfhka msg;g mek .ekSug cd;sh wu;d lrkakg isá l;dj hs
u; f.dvneiSu wj,x.= lr kej; iu;a jQ w;r Bg fudfyd;lg miq tA' wcgdldY.dóka fofokdg i| u;
meñfKkjd o hk woyi mjd u;= hdkh lvd jeà .sks cd,djla njg Ôú;h mqo lsÍug isÿjk ;;a;j a hla
jQ nj;a i|yka fjkjd' tfy;a m;a j ;snK
q d' brKu úiska ;Skÿa lrkq ,en we;s
wk;=re weÕùfï ix× mß.Klfha nj tys i|yka jqKd' ;uka fírd
hï .eg¨jla ksid u;= jQ tAjd kS,a wdïiafg%dk
a a cQ,s ui 21 .ekSu .ek n,dfmdfrd;a;= ;eìh
nj fidhd .ekSu;a iuÕ f,dl= jeks Èk i| u; m<uq md igyk fkdyels neõ kS,a iy tâúka okakd
wk;=rla ke;s nj jgyd .ekSfuka ;nñka mejiQ joka tl /hska f,dj nj;a" tfy;aa Tjqka l< mß;Hd.h
miq hdkh i| u; f.dv neiaiùug ñksia j¾.hd fj; n,dfmdfrd;a;=
;SrKh l<d' B.,a hdkh f.dv B.,a hdkh f.dv /ila b;sß lrkakla nj;a tys
neiaiùug is;df.k isá ia:dkhg neiaiùug is;df.k i|yka jqKd'
th f.dv neiaiùug fkdyels isá ia:dkhg th f.dv
ùfuka o hï jHdl+,;ajhla u;=j flfia fj;;a tjeks lsisÿ
;snQ w;r hdkfha bkaOk uÜgu neiaiùug fkdyels ùfuka wdmÞjla isÿ fkdjQ w;r kS,a iy
wvq ùfï .eg¨jla o we;s ù ;snK q d' o hï jHdl+,;ajhla u;=j tâúka kej; ish pkaø hdkfhys
miqj tys fÞr újr lr .ekSfï ;snQ w;r hdkfha bkaOk keÕS if|ka msg;a jqKd' pkaø
m%Yk
a hla mek ke.=Kq nj;a i|yka uÜgu wvq ùfï .eg¨jla hdkh i| u; ;snQ uq¿ ld,h meh
fjkjd' flfia fj;;a" fï lsij s la 21 l=;a úkdä 36 la nj i|yka
o we;s ù ;snK
q d' miqj
f,dl= m%Yka njg m;a fkdjQ ksid fjkjd' B<Õg ;snqfKa pkaø
m<uq i| .uk lsiÿs .eg¨jlska tys fÞr újr lr .ekSfï hdkh kej; fldf,dïìhd uõ
f;drj id¾:l lr .ekSug yels m%Yka hla mek ke.=Kq hdkh iuÕ iïnkaO lsÍu hs' b;d
jqKd' tfy;a hdkh ;=< by; lS nj;a i|yka fjkjd' ;SrKd;aul lghq;a;la jQ fuh o
.eg¨ u;= fjoa§ kS,a iy tâúka id¾:l j ksu lsÍug yels jQ w;r
fofokd ;rula fkdikaik q a ù isá bkamiq kS,a" tâúka iy uhsl,a
njla o jd¾;d fjkjd' mqrd m%ios ê
a hg m;a jqKd' zfuh tla ;sfokd cQ,s ui 24 jeks Èk
ñksil=f.a l=vd mshjrla muK hs' kej; mDÓúh fj; fiakaÿ jqKd'
Tjqka fofokd B.,a hdkfha tfy;a ñksia ixy;sh mskQ fhdaO
fÞr újr lrf.k bka msg;g msïulaZ hehs Tyq tys§ m%ldY l<d' zwemf,da 11Z m<uq i| .uk
ú;a i| u; md ;enqfõ cQ,s ui 21 tf,i iksgqyka l<;a th tlu
jeks Èk .sk% É
s fõ,dfjka w¨hï kS,a iy tâúka meh 2 l=;a úkdä i| .uk jQfha keye' ñksiqka i|
ld,fha hs' i| u; md ;enQ m<uq 12 l muK ld,hla hdkfhka msg; fj; /f.k .sh ;j;a jHdmD;s
ñksid ùfï f.!rjh ysñ jQfha .; l<d' tys§ hï hï m¾fhaIK lsysmhla u thska miqj o ls%hd;aul
kS,a wdïiafg%dk
a g
a hs' tA jk úg isÿ lsÍug lghq;= l< w;r if|ys jqKd' tys wjika jHdmD;sh jQfha
39 jeks úfhys miq jQ Tyq b;d mia iy .,a idïm, /f.k tAu o 1972 jif¾ ls%hd;aul jQ wemf,da
m<mqreÿ" olaI kshuqjl= f,i hs Tjqka fj; mejÍ ;snQ lghq;;
a la' 17 jHdmD;sh hs' kS,a iy tâúka
ie,l=fKa' iuia; i| .ufka m%Odk fï fofokd i| u; isáh tl, fofokdf.ka miq ;j;a wcgdldY
wK fok kshuqjd f,i lghq;= weußldfõ ckdêm;s moúh ±rE .dóka 10 fokl= i| u; md
lf<a;a Tyq hs' uhsl,a fld,skia a ßpâ ksli a ka Oj, ukaÈrfha isg nkakg iu;a jqKd'
zfldf,dïìhdZ hdkfha kshuqjd jQ Tjqka iuÕ ÿrl;kfhka l;dnyl
2019 wf.daia;= 01
17 foi;sh
PdhdrEmh - ohdka ú;drK
foi;sh 18
2019 wf.daia;= 01
ljrfha l;dj
ljrfha l;dj
ófoksh j,õfõ
w;a;ïud
whsrdx.kS fiarisxy
2019 wf.daia;= 01
19 foi;sh
Èh‚h úYajúoHd,hlg hkjdg kdgH l,d wOHdmkh
t;rï leu;s jqfKa keye' zzTn ,nd h<s furgg meñ‚
tA úIu;dfjka msreKq .=ydjg weh uydpd¾h ¨fvdjhsla
hkjg ux leu;s keyeZZ hkak yd Tiaáh% dkq hqfoõ kdgH
wef.a mshdf.a u;h jqKd' tA jk wOHlaIjrhl= jQ ksõuka
úg;a wef.a ×;s fidfydhqrl= cqnd,af.a fõÈld kdgHj,g
úYajúoHd, wOHdmkh ,nñka Þhl;ajh ,nd ÿkak a d' tf;la
isá w;r Tyq rfÜ uy;a;hdg fld<U fõÈld.; l<
whsrdx.kS úYajúoHd,hg hjk kdgH rÕ ±lajf Q ha fld<U
fuka lrk ,o weúá,s ksid úYajúoHd,fha fcdaÊ rdc
wjidkfha wehg tA i|yd wjir Yd,dfõ' 1953 foieïn¾ 12
,enqKd' weh úYajúoHd,fha jeks Èk fld<U ,hk,a
m<uq jir f.joa§ wef.a mshd fjkaâÜ rÕy, újD; l<
fuf,dj yer .shd' Èkfha fõÈld.; jQ cqnd,a
úiska ksIm a dokh l< uelaiï s
fhdjqka úfha mgka weh ;=< f.da¾lsf.a zf,daj¾ fvma;i a Za
iudcjd§ woyia jefvkakg kdgHfha kdiaÜhdf.a pß;h
jqKd' Bg n,mEfõ wef.a rÕmEfõ whsrdx.kS fiarisxy hs'
×;shl= jQ jfï jHdmdrfha bkamiq weh isxy, fõÈldjg
n,lKqjla j isá tiaukaâ o msúiqKd' fykaß chfiakf.a
úl%uisxy yd wef.a ×;s zwmg mqf;a u.la kef;aZ"
fidfydhqrkaf.a wdNdih hs' Oïu cdf.dvf.a zfjia uqyK q Zq "
zfmdaßidohdZ jeks kdgH bka
,xld úYajúoHd,h wef.a lsyms hla'
olaI;d Tmakxjd .ekSug
lÈu f;da;ekakla jqKd' tys whsrdx.kS tx.,ka;fha
ksIma dokh l< fndfyda bx.Si % s kdgH l,dj yÞrk iufha trg
kdgHj,g weh rx.kfhka udOHfõÈhl= f,i lghq;= l<
Þhl ù ;sfnkjd' úYajúoHd, f,iag¾ fÊïia mSßia y÷kd
kdgHj, rÕmdkjdg mjqf,ka .kakg wehg yels jqKd' miq
úfrdaOhla u;= jqfKa keye' lf,l f,iag¾ ,xldjg meñK
tys kdgH ix.uh iEu jirl rcfha Ñ;%mg wxYhg iïnkaO
u Wiia kdgHhla rx..; jqKd' weh uq,k
s a u leurdjla
l<d' tA iEu kdgHhlg u bÈßfha rÕmEfõ rcfha
weh rx.kfhka Þhl jqKd' Ñ;%mg wxYh u`.ska ks¾udKh
uydpd¾h B' t*a' iS ¨fvdjhsla l< f,iag¾ fÊïia mSßiaf.a
hgf;aa wehf.a olaI;d Tma zî fia*a ´ î fidßZ kue;s
kexjqKq w;r furg isá jd¾;d Ñ;%mgfha' tys weh
iqml
% g uqÞkdgH Ys,amshl= jQ ßheÿrejßhl f,i rÕmEjd'
Ñ;%fiakf.ka kegqï yÞrkakg
o wehg yels jqKd' f,iag¾ ;u m%:u jD;a;dka;
Ñ;%mgh jQ f¾Ldj i|yd wehg
uydpd¾h ¨fvdjhslf a .a weßhqï lf<a wehf.a rx.k
iyfhka ,kavkfha ì%ig a ,a l=i,;dj uekúka y÷kd.;a
´,aâúla kdgH mdi,g o weh neúka' weh 1950 yd ydmqrd lshd
iïnkaO jqKd' tys jirl jD;a;dka; Ñ;%mghlg iïnkaO
ld,hla wOHdmkh ,o weh jk úg wef.a jhi wjqreÿ 23 hs'
;j;a jir folla ,kavka rx. tA ms<n
s | j weh jrla fuf,i
l,d yd l:k mqyK q q wdh;kfha i|yka l<d' zzug tA oji
wOHdmkh ,enqjd' ljÞj;a wu;l fjkafk keye'
tA ms<n
s | is;kfldg ±kq;a
foi;sh 20
2019 wf.daia;= 01
lsih
s ï wdiajdockl yeÕSula we;s iskud Èúfha fï jk úg rÕ md fmr<shZ" fuka u zkEoEfhdaZ" zwïuhs
fjkjd' isxy, iskudfõ yerjqï we;s Ñ;%mg ixLHdj 37 la' 2019 ;d;a;hsZ" zi;amr q jeisfhdaZ zuq;=
,laIhla n÷ f¾Ldfõ rÕmdkak ;sr.; jQ ziq<Õ wm /f.k hdúZ lsß,a,ZS " zwukaÞZ" iy z;d;a;dZ hk
,eîu uy;a Nd.Hhla'ZZ Ñ;%mgfha o weh w;a;ïud f,i fg,s kdgH /il úúO pß;j,g
wmQre rx.khl fhfokjd' weh mK ÿkakd'
f¾Ldfjka miq weh f,iag¾f.a
ikafoaYh" fof,djla w;r" rkai`M" wehf.a rEmjdysks w.ukh whsrdx.kS fiarisxy ñhqih s ia
f.daâ lsx" wjr.sr" jElkao j,õj isÿ jQfha mrdl%u ksßwe,a,f.a úoHd,fha bx.Si % s iy b;sydih
jeks Ñ;%mgj,g Þhl jqKd' hfYdardjh fg,s ks¾udKfhka' tys§ ms<n
s | .=rejßhl f,i;a" ghsïia
.ïfmr<sh Ñ;%mgfha ud;r ydñfka iqÿ ydñfka f,i w;smn % , rx.khl mqj;amf;a yd .=jkaúÿ,sfha
f,i o weh f;dard.;a;;a wef.a fhfoñka weh ±la jQ olaI;d udOHfõÈkshl f,i;a fiajh l<d'
isref¾ yevh tu pß;h i|yd iqúfYaI hs' Ô' ví,sõ' iqf¾kaø jeks miqj ixpdrl l¾udka;hg tla jQ
fkd.e<mqKq fyhska f,iag¾ Ydka;s olaI pß;dx. k`Mjl= iuÕ Ôú;fha weh uelajâ q ia wdh;kfha lksIG a
f,aLd f;dard .;a nj jrla weh ÿla .eyeg ú¢k ujlf.a pß;h úOdhl ks,Odßkshl f,i o lghq;=
i|yka lr ;snK q d' weh tu fg,skdgHfha wmQrejg l<d' 1960 § furg isá olaI fõÈld
ks¾udKh l<d' t;eka isg weh mqxÑ k`Mjl= jQ úkaig a ka fiarisxy yd
weh fjk;a wOHlaIjrekaf.a ;srfha fkdueflkiq`M pß;hla újdy jQ weh mq;k = a fofokl=f.a
Ñ;%mg /ilg o Þhl jqKd' jqKd' hfYdardjfhka miq wehf.a ujla' Tjqka fofokd f,iag¾f.a
ohdkkao .=Kj¾Okf.a znlauy rx.k l=i,;d fm%l a I
a lhka w;rg f¾Ldj Ñ;%mgfha rÕ md ;snK q d'
§f.aZ ghsgia f;dgj;a;f.a zf;j;Z" wdfõ kd,ka fukaäiaf.a z¥orefjdaZ whsrdx.kSf.a tla mq;h % l= wld,fha
wurkd;a ch;s,lf.a zmsh% x.dZ" fg,s kdgHfha v,ais wdÉÑf.a ñh hEu wef.a Ôú;hg f.k ÿkafka
.dñŒ f*dkafialdf.a zid.rhla pß;fhka' n¾g%ï ksyd,af.a z.ï úYd, fõokdjla'
2019 wf.daia;= 01
21 foi;sh
fof,djla w;r
we.hSu
iskud mgfhka
m%udKj;a
keye
iqñ;%d mSßia
m%ùK Ñ;%mg wOHlaI
foi;sh 22
2019 wf.daia;= 01
jD;a;Sh ixhuh
m%n,j ÈhqKq l<
ks<shla
kd,ka fukaäia
fï isÿùu jqfKa z¥ orefjdaZ
fg,skdgHh wOHlaIKh
l< ld,fha§ hs' Èkla ud kskf a oka
fjkaâ rx. Ys,am Yd,sldfõ
Oïu cdf.dv fufyh jQ kdgH
mdGud,djlg ud o iïnkaO ù
m%ùK Ñ;%mg wOHlaI
foi;sh 24
2019 wf.daia;= 01
fg,skdgHl uQ,ls moku
;sfnkafka msgmf;a' msgm;
iuÕ fyd¢ka .kqfokq lr
;d;aúl rx. m%;sNdj
;ukaf.a pß;h ms<n s |j
ukd wjfndaOhlska miq;,hg
fm%alaIl yo fidrd .;a;d
meñfKk weh jeks
l,dldßkshka iuÕ lghq;=
lsÍu wOHlaIljrhl=g
zf¾
ks¾udKfhka
LdjZ
iskud
zid.rhla ueoZ
iskudmgfha
mrïmrd l=,
fndfydu myiq hs' whsrdx.kS .¾jfhka ysi
fiarisxy Wÿïud.;a jhia.;
lghq;=j, ksr; jQfha rx.kh rx. l,djg ro< ldka;djlf.a
;rug i;=gla f.kfok ;j;a ,ndÿkafka iajrEmh weh úiska
hula wehg fkdjQ neúka' jhia.; iqúfYaI ksrEmKh lrkafka
ùu;a iuÕ we;sjk YdÍßl ÿn,;d jákdlula' o úYsIag wkaoñka'
mjd uÕyrjd .ksñka ;uka m%:u j;djg wm ߧ ;srfha fuka
Ndr.;a ks¾udK lghq;a;g Wmßu isxy, ߧ ;srfha u mqxÑ ;srfha
idOdrKhla bgq lsÍug weh lrk ;d;aúl rx.kh o weh bÈßm;a
lemlsÍu m%YxikSh hs' kj mrmqf¾ ÿgqfõ wehf.ka' lf<a m%Yia;
l,dYs,amSkag iy Ys,amskshkag w;sYfhdala;sh" fia u m%YxikSh
wehf.a Ôú;fhka Wlyd.; yels Ndjd;sIh jQ rx.khla'
.=Kdx. fndfydauhla ;sfnkjd' rx.k ú,dih rùkaø rkafoksh z¥orefjda Z jeks
;=< isr j isá m%ùK rx.Or fg,sjD;a;dka;j,
fg,skdgH lafIa;%h ;=< weh wm j thska oßø;dfjka u
j ksrka;rfhka f;dard .ekqfKa .,jd .ksñka" weh jfrl ug .=rejßhl fkdfm¿K o my<
ujf.a pß;hg' tfia jqj;a tys fmdf<dfõ o jQ j. ud úfYaIfhka uOHu mdx;sl
iqúfYaI;ajh jQfha weh ksrEmKh mh .id Ôj;a mjq,l ish,a, ord
l< ish¨ uõjrekaf.a pß; jk ñksiqkaf.a i|yka l< hq;= hs' ud isák ldka;djl
tllg tlla yd;amiska u fjkia ienE iajrEmh ,hk,a fjkaâÜ rx. Ys,am f,i wef.a
iajrEmhla .ekSu hs' úúO iudc iskudjg Yd,sldfõ rx.kh yoErE pß; ksrEmKh
mka;sj, uõjrekaf.a pß; weh m%:ufhka u wjêfha weh wmg lgy~ w;súYsIag hs' ud
ksrEmKh lr ;sfnkjd' z¥orefjdaZ we;=¿ lf<a o
fg,skdgHfha weh ksrEmKh lf<a
yeisrùu iïnkaOfhka weh i,lkafka
weh hs' b;d u foaYSh iskudfõ
uOHu mdx;sl mjq,l ujlf.a l=vd wjÈfha fndfyda foa ls h d ÿka k d' w.%.KH rx.k
pß;hla' zkEoEfhdaZ fg,skdgHfha kerUQ zf¾LdjZ iskudmgfha Ys,amskshl jYfhka' wef.a
by< uOHu mdx;sl mjq,l ujla' whsrdx.kS fiarisxy ksrEmKh l< pß; ksrEmKfha ksrka;rfhka
weh ta ta iudc mx;s ms<sn| ukd ì;a;r fjf<kaÈhf.a pß;h wo o y÷kd.; yels iqúfYaI;ajh
wjfndaOhla we;sj hs wehg ysñ ud isysm;a lrkafka uE;l kerUQ jkafka pß;fha iajrEmh l=ula
pß;h ksrEmKh lf<a' fuf,i iskudmghl pß;hla f,iska' jqK;a weh tu pß;h wm w;r
msgmf;ka ;ukag mejfrk pß;h t;eka mgka fy< iskudj ;=< Ôj;a jk iÔù pß;hla ;rug
l=uk mx;shl l=uk ;rd;srul weh ksrEmKh l< N+ñldj, jQ wmg ióm lrùu hs' pß;h ljrla
pß;hla o@ hkak uekúka wjfndaO úúO;ajh iy weh ta ta pß;j,g jqj;a fma%laIl yoj; wNHka;rhg
lrf.k idOdrK pß; ksrEmKhla Ôjh ÿka wdldrh foaYSh iskud weh msúfikafka iÔù rEmldhla
lsÍfï yelshdj weh i;= hs' wef.a jxYl;dfõ muKla fkdfj hs úYaj f,iska' ;d;aúl;ajhg ta ;rug
m%Yia; rx.kh fma%laIl u;lfhka rx.k b;sydifha;a igyka jkafka u ióm ùfï yelshdj rx.k
.s,syS fkdhkq we;e hs hkak hs fkdueflk whqßka' Ys,amskshlg fyda Ys,amshl=g
uf.a úYajdih' ,efnk úYd, Nd.Hla f,i hs ud
zrkai¿Z jeks iskudmgj, i,lkafka' 1956 isg wo olajd u
weh Ôjh ÿka by< uOHu mdx;sl l%shdldÍ j rx.kfha kshef<k
ldxpkd isßj¾Ok l=, ldka;djlf.a pß;h fia u whsrdx.kS fiarisxy fma%laIl yo
2019 wf.daia;= 01
25 foi;sh
ika;dkfha yeu úg u by<
;,hl Tijd ;enqfõ wef.a úYsIag
rx. m%;sNdj hs'
foi;sh 26
2019 wf.daia;= 01
wj;S¾K jkafka my< ueo mka;sh fi!kao¾hfõofhkq hs
hs' tfy;a whsrdx.kS fiarisxy meñfKkafka' tfy;a ri weh l,dj fjkqfjka lem
rx.khg msúfikafka by< mka;sh ksIam;a;shg jvd kQ;k l,d jQ flfkla' ;ukag iSud mkjd
ksfhdackh lrñka' weh ,nd .;a lD;sj, fi!kao¾hh ^Esthetic& .ksñkq hs weh rx.kfhys ksr;
wOHdmkh jf.a u wef.a iudc ke;fyd;a úkaokhg hs ;ek jqfKa' wo mrmqf¾ ;sfnkafka
mka;sfha YsIag;ajh;a wef.a id¾:l ,efnkafka' iqpß; .ï,;af.a mßfNdack ixialD;shla' lsisjla
rx.khg fya;=jla' hïlsisjl= isg fndfyda fokd u;= lf<a l,d mß;Hd. lsÍug leu;s keye' Tjqka
wú{dksl j hula bIag lr .ekSug lD;shl im%fhdackj;aNdjh iy rx. uQ,h f,i i,lkafka we`ÿï"
jpk Ndú;d lsÍfukq hs YsIag;ajhg úkaokh hs' foaYmd,k lshùula me<`ÿñ" jdyk ú,dis;d iy YÍr
meñfKkafka' tys§ jpkj, l,d lD;shlg lrkjd kï ±ka w,xlrKh hs' tfy;a whsrdx.kS ±k
wdêm;Hh jeä hs' ueo mka;sfha ;sfnkafka ks¾úkaokh lrk l,d isáhd rx.kh ;sfnkafka ú{dkfha
iajNdjh th hs' fndfyda k¿ lD;s ^Anesthesia& hs' fï ksid nj' tfy;a weh fuka wfkla
ks<shka tys§ jpkj, w¾:hg jvd ks<shka rx.kfha wdNdih Wreuhla
úfkdaohg hs uq,a ;ek fokafka' fldg .kafka keye' tys úhelS
tfy;a whsrdx.kS fiarisxy jpkfha hdul= hs olakg ,efnkafka'
w¾:hg uq,a ;ek fok w;r
úfkdaohg hs fojeks ;ek ,nd f,iag¾ jeks wOHlaIjre
fokafka' hg;a úð; hq.fha wOHdmkh
ukdj yeoEre wh' Tjqka weiqf¾
whsrdx.kS fiarisxy r`.mEu lghq;= lsÍug whsrdx.ks
iïnkaOfhka ,ndf.k ;sfnk fiarisxyg yelsùu;a wehf.a rx.k
úfoia mqyqKqj wehf.a rx.k fl!I,Hh ÈhqKqùug n,mEjd'
Ôú;fha id¾:l;ajhg n,mdk wo weh jeks olaI ks<shka ìys
m%Odk ldrKdjla' ;sr msgm;g fkdùug Rcq j n,mdkafka tjeks
wkqj r`.mEu j¾;udkfha fndfyda ks¾udKlrejkaf.a wvqj hs'
úg ±ls h yels hs' tfy;a rx.kh
ms<sn`o tjeks úfYaI yeoEÍula l< kQ;k Okjdohg l,dj wjYH
flkl=g msgm;g Ndjuh rx.kh keye' tfy;a l,dj mj;sk
tla l< yels hs' rx.k Ys,amshl=f.a weußldj" tx.,ka;h jeks Okj;a
fyda Ys,amskshlf.a ld¾hh jkafka oSma;s l=udr .=Kr;ak rgj, fï i|yd by< jákdlula
msgmf;a rx. iajNdjh u;= lr,Su iskud úpdrl ;sfnkjd' fï ksid wjYH jkafka
hs' Ndj W;amdokh fm%alaIlhkag iú×ksl md,lhka ìys lr
whs;s ld¾hhla' mqyqKqj u`.ska rx. iych ud i,lkafka fidndúl .ksñka l,djg mqkre;am;a;sh §ug
Ys,amshl=g Ndj ksrEmKh oDIaáuh Wreuhla f,i fkdj ixialD;sl wfmalaId lsÍu hs'
jYfhka fmkaúh yels w;r ks¾udKhla f,i hs'
krUkakdg tys wdNdih ,nñka ,xldfõ ,,s; l,d wOHdmkh
Ndj p,kh isÿ lr .; yels hs' kd¾ iskud l,dj 1940 oYlfha úYajúoHd, uÜgñka úêu;a lsÍu
wjidkfha tu Ndjh {dkfhka fojeks f,dal hqoaOfhka miq wjYH hs' tu mdGud,d Tiafia
fl<jr lr .ekSu hs iqúfYaI weußldfõ m%p,s; jQjla' w`ÿre YslaIKh ,nk úoHd¾Òka ìys úh
jkafka' flfia fj;;a olaI ks<shla fyj;a ksYdpr iskud l,dj hq;= hs' furg ,,s; l,d f,i
hkq hïlsis lD;shla u`.ska ;ukaf.a hkqfjka y`ÿkajk fuys olakg y`ÿkd .kafka Wvrg kegqï" my;
fm%alaIlhd fjkilg Ndckh ,efnkafka mjq,a w¾nqoh ke;skï rg kegqï" fldfydU lxldßh
lsÍu hs' th ,efnkafka úêu;a mjqf,a ì`o jeàu Ndjuh jYfhka wdÈh hs' tfy;a kQ;k ñksidf.a
rx. wOHhkhlska muK hs' fï ksrEmKh lsÍula' zksOdkhZ" ufkdaNdj úYaf,aIKh lsÍug
iïnkaOfhka ,xldfõ ,,s; l,d zfof,djla w;rZ" zje,s l;rZ jeks wjYH kHdhhka ;sfnkjd' fï
mqyqKqj ÈhqKq uÜgul fkdue;sùu Ñ;%mg ìysjkafka fï iskudfõ ksid úfoaYSh úoaj;=kaf.a o iydh
lk.dgqjg lreKla' wdNdih ,nñka' uOHu mka;sh u; fï wdh;k yd mdGud,d
Idkrh fldg .;a kd¾ iskud m%;sixialrK lsÍu wjYH hs'
2019 wf.daia;= 01
27 foi;sh
w;Sw;S;; ießir
ießir
oel .kak
fidndisß
ys`o hkak
fykr;af.dv
t,a' ví,sõ' wdßhr;ak
foi;sh 28
2019 wf.daia;= 01
.ïmyg o meñ‚ nj i|yka fjkjd'
tâuâ ndka i a wdKa v q ldrjrhdf.a iufha §
±kg .ïmy k.rh ms ys á ia : dkfha
meje;s fha >k le,Ejla ;= <s ka jeà
;s n Q wämdrj,a ' tA ufÕys ,ka ;Ereï
iúlr.;a nr lr;a ; uykq j r is g
fld<U ola j d flda ms /f.k .uka l<
w;r lr;a ;lrejka .s uka yeÍug úfõl
.;a ia : dkh j¾;udkfha ye`os ka fjka f ka
ñßia j ;a ; kñka '
ui 03 jeks Èk' tA" fykaß fjdaâ wdKavqldr;=ud
ÿïßh mdr iE§fï m%:u mia msve,a, lemSu;a iuÕ' ÿïßfhka .uka l< bx.S % i s cd;s lhka g .uka
tfy;a 1861 jif¾§ tys jev k;r lrk ,oafoa úvdj uÕyrjd .ekS u ms ‚ i tl, Ndú;d
wjdikdjka; f,i hs' lf<a fykr;a f.dv m% foa Yh' tA fya ;= fjka tys
jfkda oHdkhla bÈls Íug ms hjr .;a f;a bx.S % is
Bg fya;=j jQfha ÿïßh mdr fjkqfjka cd;s lhka úis ka ' tfy;a Whfka is ß krUd úvdj
n,dfmdfrd;a;= jQ úhoug jvd ;=ka .=Khla muK ika i s ÷ jd .ekS ug ÿïßfhka nei jfkda oHdkh
úhoïjk nj fmkS .sfhka' miqj 1863 jif¾§ kej; fj; hdug is ÿ jq K d' ÿïßh kej;= ï ia : dkhla
jev wdrïN lf<a ì%;dkH wdKavqj úiska u fï fykr;a f.dv bÈls Íug bx.S % i s md,lhka ls % h d
l¾udka;h l< hq;= hehs ;SrKh l< ksid' tu ÿïßh lf<a tys m% ;s M ,hla jYfhka ' fykr;a f.dv ÿïßh
ud¾.fha jev ksudlr ,xldfõ m%:u jrg ÿïßhla ia : dkh ia : dms ; jka fka tf,i hs '
Odjkh lrjk ,oafoa 1864 foieïn¾ 27 jeksÞ'
,xldjg meñ‚ fn,aðhfï Tgqkak ysñ l=udrhd jQ fykr;a f.dv WoHdkh miq ld,S k j kï jQ f ha
n%enkaÜys wdÈmdo;=ud /.;a fï úfYaI ÿïßh Odjkh fykr;af.dv WoaNos WoHdkh kñka' fykr;af.dv
jQfha fld<U isg wfòmqiai olajd' 1867 § fld<U ÿïßh ia : dkh tÞ ia : dms ; ls Íu ks i d miq l d,S k
isg uykqjr olajd ÿïßh ud¾.h idÞ wjika jQ j .ïmy k.rh o ckdlS ¾K m% foa Yhla njg hs
fyhska fld<U yd kqjr w;r ÿïßh .ukd.ukh m;a jq fKa ' tÞ wo fuka u.S m% j dyk nia fia j d
wdrïN jqKd' fkdjQ fhka m% O dk m% j dyk ud¾.h jQ fha ÿïßh'
fï jk úg >k le,Ejla j mej;s .ïmy t<s mer‚ fykr;a f.dv ÿïßh ia : dkh mq rd
fmfy<s lr t<suyka lsÍu 1815ka miq wdrïN jQ úoHd;a ul jákdlula we;s ia : dkhla jYfhka
njg idCIs orkafka hg;a úð; iufha f,aLk' tA .eiÜ lr ixrla IKh lrka fka mq rdúoHd
,xldfõ bx.S%is cd;sl miajeks wdKavqldrjrhd jQ i¾ fomd¾;fïka ;= j úis ka ' fï fm!rd‚l ia : dkfha
tâjâ ndkaia uy;df.a ld,fha§' jákdlï ±k ls hd .ekS fï whs ;s h wkd.; mrmq r g
ys ñ hs '
1825 § fld<U- kqjr uyd ud¾.h ;ekSfï lghq;=
wdrïN lsÍfï wjia:dfõ§ ndkaia wdKavqldrjrhd
2019 wf.daia;= 01
29 foi;sh
udOH
udOH
.e gqï l<ukdlrKh kï
úYd, úIh m:h ;=< we;s
tla lafIa;h
% la f,i ;%i; a jdoh
1800 uq,a oYlfha mej;=fKa
jdKsc mqj;am;a' ta mqj;am;a
mj;ajdf.k .sfha oekaùïj,ska
lrk nj fmkShEfuka wrdðljd§ka
f;areï .;af;a hïlsis m%jD;a;s
jákdlula we;s l%h s dud¾.hla
iy udOH y÷kd.; yels hs' fuys§ ,efnk wdodhfuka' ta ld,fha u we;s l<fyd;a udOHg th jd¾;d
jeä ie,ls,, a la oelaúh hq;fa ;a foaYmd,k mlaI úiska o mqj;am;a fkdlr isáh fkdyels neúka tjeks
;%i;
a jd§ l%h
s djka wdjrKh lsÍfï§ m< l<d' tajd oekaùï u; hemqfKa isoê
a hlska ,efnk wjOdkh Ndú;
udOHfõ§ka ikakoaO úh hq;= keye' uqøKh lf<a foaYmd,k lr ;ukaf.a u;jdoh iudc.;
wdldrh ms<n s |j hs' mlaIj,ska ,efnk wruqo,aj,sk'a ta l< yels nj hs' ta wkqj Tjqka isÿ
mqj;am;aj, idlÉPd lf<a hïlsis lrkafka ckudOH wdl¾IKh
;%i;
a jd§kag wjYH jkafka mlaIhlg wod< foaYmd,k u;jdo lr.ekSug m%pKav;ajh mdúÉÑ
iudch ;=< úhjq,la we;s fldg .ek' úfYaIfhka u tajdfha m< lrñka ta yryd ;ukaf.a mKsúvh
úkdYhla isÿ lsÍug hs' fï ksid jqfKa rdcH n,h tla mqo. a ,hl= iudc.; lsÍu'
úfYaIfhka m%cd;ka;j % d§ rduqjla jgd flakøa .; ùug úreoaO j
;=< lghq;= lrk udOHfõÈhl=g OfkaIj a r mx;sfha m%cd;ka;j% d§ kQ;k ;%i;a jdohg udOH ke;s j
;%i;a jdoh iy ;%i; a jd§kaf.a udOH woyia' fï isÿùï ish,a, úYd, mej;sh fkdyels hs' udOH b,lal
Ndú;h ms<n s | ;sìh hq;f a ;a ksjerÈ úma,jhlg ,lajf q Ka frdgß lrf.k hs ;%ij a d§ka m%pKav;ajh
wdl,amhla' ;%i; a jd§kaf.a wruqKq fm%ia ;dlaIKh fidhd.ekSu;a we;s lrkafka' úkaÈ;hl= b,lal
idlaId;a lr.ekSug bv fkd§ iuÕsk'a tys wdrïNh;a iuÕ u lrñka Ôú; iy foam< úkdY
udOHlrKfha fhÈh yelafla túg zfhf,da c¾k,siïZ kñka ckudOH lsÍfï§ ;%i;
a jdÈhdf.a wjidk
hs' fuys§ ;%i;a jd§ka iy udOH w;r iïm%odhla we;s jQfha weußldj wruqK iy uQ,l s wruqK jkafka
we;s iïnkaOh;a ;%i; a jd§ka udOH uQ,l
s lrf.k' úkaÈ;hdg jk ydksh mdúÉÑ
Ndú; lrk wdldrh;a uekúka lrñka hïlsis .%dyl msßilg
jgyd .; hq;= hs' fhf,da c¾k,siïj,§ mqj;am;a mKsúvhla §u hs'
hemqfKa oekaùïj,ska fyda
kQ;k ;%i; a jdoh iuÕ foaYmd,k o¾Yk iudc.; lsÍfuka ;%i;
a jdÈhd" úkaÈ;hd yd .%dylhd
m%xY úma,jhg we;af;a meyeÈ,s fyda fkdfj hs' mqj;am;a whs;l
s rejka ;%i;
a m%ydrhl b;d u jeo.;a wx.
iïnkaOhla' m%xY úma,j iufha jgyd .;a;d mqj;am;a úlsŒu uÕska ;=kla' m%pKav;ajh we;s jQ ;eklg
úYd, msßila fj; <Õd úh úYd, wdodhula ,eìh yels nj' ta udOH wefokafka m%pKav;ajhg
yels ckudOH mej;=fKa keye' ksid wmrdO" hqoO
a iy ,sx.sl;ajh by< m%jD;a;s jákdlula we;s
miq lf,l isÿ jQ ckudOHfha jeks foaj,a úl=Kkak mgka .;a;d' ksid' wf,úh i|yd m%jD;a;u s h
m%.ukfha§ wrdðljd§ka ;%i; a jdoh mqj;am;aj, ìh" l=;y = ,h we;s lrk jákdlula we;s m%pKav;ajh wjYH
Ndú; l< wdldrh;a iuÕ hs kQ;k mqj;a m< jqfKa f,dl= wl=frka' neúka m%pKav;ajh yryd ;%i; a jd§ka
;%i;a jdoh l%udkql,
+ j bÈßhg tajdhska we;eï mqj;a w¾O i;H hs' udOH wjOdkh Èkd.ekSfuka ;u
meñKsfha' fhf,da c¾k,siïj, wruqK jqfKa wruqK bIag lr.ekSug lghq;=
j.lSula bgq lsÍu fkdj wf,úh lrkjd'
foi;sh 30
2019 wf.daia;= 01
fuys§ ;%i;
a jd§kag wjYH NS;hs " jHdl+,;ajh we;sjk f,i mdial= m%ydrfhka miq j w,an.avdä
jkafka b,lal.; .%dylhdf.a foaYmd,k jd;djrKh fn§ulg ksl;= a l< ùäfhdaj furg udOH
yeisÍu fjkia lsÍu hs' m%pKav;ajh ,lalÍ s u;a fuka u ùr;ajh uÕska m%pdrh fkdlsÍu i;=gg
uÕska yeisÍu fjkia l< yels hs wjOdrKh lsÍu iy m%pKav;ajh lreKla' w,a n.avdä tu ùäfhdafõ
n,lsÍfuka' m%pdrKhg yelshdj w;HjYH nj ta;; a = .ekaùu;a Bg lshd isákafka zzw,a,d foúhka
;sfnkjd fm<Uùfuka ñksik q f
a .a wh;a' wmg lsõfj ðydâ hqoO a h l%h
s d;aul
yeisÍu fjkia lsÍug' fï wkqj lrkak hs' th ch.%yKh lrkak
m%pKav;ajh iy m%pdrKh fol tu wruqKq bgqlr .ekSug lsh,d lsõfj keye'ZZ hkqfjka'
u Ndú; lsÍfuka ;%i; a jdofhka Tjqka Ndú; lrk Wml%u f,i tuÕska Tyq bj;a lroeóug W;aidy
n,dfmdfrd;a;= jkafka iudch uQ,ls j y÷kd.; yelafla m%pKav .kafka fmr lS m<uq udkisl
fuf;la l,a yeisreKq wdldrh hï l%h
s dj m%jD;a;u
s h jákdlula uQ,l
s wruqK hs'
wdldrhlg fjkia lsÍu hs' lrf.k isÿ lsÍu" ixúOdkhg
;j;a msßia n|jd .ekSug m%pdrK m%;;s i
% ;
a jHdmdrhl§ tu
idïm%odhsl udOH iy kQ;k ;%i; a jdoh ksfhdackh lrk ck
udOHhg wu;r j ;%i; a jd§ka ;u fldÜGdihg wdKavf q jka isÿ jk
m%pdrKh i|yd lgl;d" foaYk" i;H fyda l,am; s fyda widOdrKh
l=vd lKavdhï i|yd idlÉPd iy foaYmd,k" iudc iy ixialD;sh
jevuq¿ meje;aùu jeks wúêu;a ms<ns | .eg¨ u;= lsÍug fya;j = la
m%pdrK Wml%u o Ndú; lrkjd' jk nj úfYaIfhka ie,ls,, a g .;
flfia fj;;a udOH" ;%i; a jd§ka hq;= hs' flfia fj;;a ;%i; a jdoh
Ndú; lrk tl fuj,ula muK hs' u¾okfha§ udOHhg hï iSudjla
olajd muK hs l%h s d;aul úh
w,alhsvd ixúOdkfha ksfhdacH yelafla' ;%i; a ixúOdkfha meje;au
kdhlhl= j isá Ayman all - iy úkdYh ms<n s | úYd, u j.lSu
Zawahiri jrla m%ldY lr we;af;a we;af;a wdKavj q g' fï w;r udOH
zzwm igkl fhÈ,d bkafk' ta j.lSula ke;=j yeisfrk njg
igfka nd.hla u isoOa fjkafka fodia kÕñka udOH jdrKh .ek
udOH igka ìfï'''ZZ hkqfjka' o l;dnyla we;s jqKd' ;%i; a jd§
fï wkqj udOHfõ§kag we;af;a jHdmdrhla mej;sh§ udOH
;%i;a jd§kaf.a WmlrKhla njg ÈfkaIa fÞvkaf.dv iïnkaOfhka wkq.ukh l< yels
m;aùfï úYd, wjodkula' ckdêm;s fPHIaG ms<fs j;a ;=kla y÷kd.kak mq¿jka'
ta" udOHg wjeis f,i lghq;=
ì,a,dvka lshd isáfha —fï
udOH WmfoaYl lsÍug bvyeÍu" jdrK mekùu
ishjfia udOH hqoO a h m%pdrl isÿ lsÍu" ;%ia;l%shd i|yd jvd;a iy ;ukaf.a j.lSu ms<n s | j
wr.,h Èkd.ekSfï Yla;u s ;a u u iqÿiq fõ,dj iy ia:dkh wjfndaOfhka iajhx jdrKhla
udOH hs' tys wkqmd;h uQ,l s igka f;dard.ekSu" m%ydrhlg miqj we;s lr.ekSug ckudOHfõ§ka j
iQodkñka 90]la olajd úh yels hs'˜ ksfõok ksl; = a lrñka Wml%ñl fm<Uùu hs'
hkqfjka' ;%i; a jd§kaf.a u oDIaá f,i ;ukaf.a wruqKq bgqlr.ekSu
fldaKfhka n,k úg ;%i; a jdoh fjkqfjka Ndú; lsÍu" udOHfõ§ka fcÍ wevïia lshd isáfha —udOH"
iïnkaOfhka udOH Ndú;h iuÕ in|;d meje;aùu" ;%i; a l%h
s d ;%i;a jd§kag Tlaics ka iemhQj;a
iq¿fldg ;lkakg neye' iïnkaOfhka j.lSu Ndr.ekSu iy jdrKh úI u;aøjHhl n,mEu
úYd, jYfhka ixfla; Ndú;d lsÍu wdKavj q g imhkjd˜ hkqfjka' udOH
;%i;
a jd§kaf.a Yla;hs iy yryd ikakf s õokh isÿ lsÍu hs' jdrKh ienúka u úI u;aøjHhla'
n,dêldßfha wjodkï iy.; nj tksid isÿ l< hq;f a ;a idlÉPd
iy fkdyelshdj fmkaùu;a rcfha ;%i;a jdoh mrdch lsÍu i|yd iy jevuq¿ yryd ;%i; a jdohg
u¾ok ;ukaf.a jdishg yrjd m<uqfjka u ;%i; a jd§kag ta;;a = uqyK
q §fï§ udOHfõÈhdf.a
.ekSu;a ;%i;
a jd§kaf.a i;=rka .ekaúh hq;= hs Tjqkga ch.%yKh j.lSu l=ulao hkak ms<n s | ksis
wffO¾h lsÍu iy Tjqkg a iyh l< fkdyels nj' fojeks j Tjqkg a wjfndaOhla Tjqkg a ,nd§u hs'
olajk msßiaj, Ñ;a; ffO¾h ,ndÈh hq;= hs È.ska È.g u m%ydr
j¾Okh lsÍu;a ;%i; a jd§kaf.a t,a, lsÍug Tjqka i;= udkj iïm;a rcfha m%jD;a;s fomd¾;fïka;f = õ
wruqKq fjkjd' tfia u ixúOdkh iy fN!;sl iïm;a m%udKj;a mej;s udOH iïuka;K % hla weiqßka'
fjkq f jka ck;d leue;a ; ke;e hs hk woyi' ta" m%;;s i
% ;a
,nd.ekS u iy j¾Okh lr.ekSu;a jHdmdrhl§ ks¾udKh l< hq;=
ck;dj /äl,aNdjhg m;a lsÍu iy udkisl wruqKq hs' flfia fj;;a ldxpkd isßj¾Ok
2019 wf.daia;= 01
31 foi;sh
idys ;;HH úhuk
idys úhuk
ia;S% wOHd;auhg
tnqKq ia;s%h iqNd r;akdhl
ndysr lÓldpd¾h ^yskaoS&
fudrgqj úYajúoHd,
foi;sh 32
2019 wf.daia;= 01
—;d;a;d udj .syska oeïud ksid hï hï wd¾Ól wmyiq;dj,g b,ydndoa úYajúoHd,fha
biamsß;df,g''''' ug orefjl=;a uqyqK fokak wehg isÿfjkjd' bx.S%is wdpd¾hjßhl jYfhka
yïnjqKd' thd mqf;la' orejj tfy;a wehg jvd;a ÿIalr jQfha fiajhg tlaùfuka miq weh
wkd: ksjdfig Ndr ÿkakg miafia .eyekq orejl= ùu ksid u iudc weußldj n,d msg;ajkafka
wjqreoaola hklï ug bf.k .kak ixialD;sl mgq rduqj ;=< isrùug mYapdoa wOHdmk lghq;= i`oyd
i,a,s ÿkafka ;d;a;d' ta;a f.or isÿùu hs' Wiia wOHdmkh ,eîug ysñlr.;a YsIH;ajhlska' 1965
b`oka fkfõ' f.or ñksiaiqkag weh ÿgq isyskh" kj ux fm;a § W!Id weußldfõ úialdxiSka
;du;a uu ueßÉp flfkla' tod Tiafia Ôú;h È.yerùug ;snQ úYajúoHd,fha ol=Kq wdishdkq
b`oka uu yefudaf.ka u jyka ,d,idj imqrd .ekSug wehg wOHhk wxYfha" bkaÈhdkq idys;Hh
fjù Ôj;a fjkjd' orejd hYa m<uq j wr.,hl fhfokakg isÿ ms<sn`o uydpd¾hjßhl f,i
jf.au hs' Ôj;a fj,d bkakjd kï jQfha mjq, ;=<ska u hs' jev wdrïN lrkjd' W!Idf.a
oeka wjqreÿ yh yudrla fj,d bÈß Ôú;h u f.fjkafka f,dj
we;s'˜ ksrdhdifhka u .,d hñka b,ydndoa úYajúoHd,h" n,j;a u rdcHfha hs' tfy;a wef.a
;snQ l`ÿ¿ weh msi fkdoeuqjd h' Ydia;S%h j fuka u oDIaáuh yia;fhka ksuqjqKq iEu idys;H
^úisreKq len,s <d o,a,la - W!Id jYfhka o W!Idj ikakoaO l< lghq;a;l u udOHh jQfha wef.a
m%shkajod & f;da;ekak hs' b,ydndoa .sh uõni' tkï yska§ NdIdj'
2019 wf.daia;= 01
33 foi;sh
Okjdoh úiska ñksidg Wreu le<Uùug hs' W!Id Ôú;fha jeä
l< WodiSk;ajh" yqol,dj" ;r`. bvla .;lf<a uydpd¾hjßhl
ldß;ajh" wd;aóh iïnkaO;dj,
uelaiaf.a iam¾Yh f,i úYajúoHd,j, hs' úYajúoHd,
Èhdre nj w;f¾ ia;%S wd;aufha wysñùfuka lSmoskl Ydia;%Sh jgmsgdj iy tys iajNdjh
m%fõYh ufkdaúYaf,aIKd;aul j isg wef.a isrer wef.a miqld,Sk flál;dj,
ksrEmKh lsÍfïÈ weh oelajQ oefjñka ;snqfKah' úYd, rEmfm<la w;am;a lr.kafka
h:d¾:djfndaOh yd mßmQ¾K wdmiq tk .uk mqrd ta fya;=fjka' kjl;d yhlska"
ks¾udKfõYh m%YxikSh hs' flál;d foiShlg wdikak
wef.a miqld,Sk flál;dj, weh is;ñka isáfha m%udKhlska yska§ idys;Hh .¾Nh
zia;%shf.a uqyqKqjrZ i¿ fmdgg t<fUkakg kshñ; iYS%l l< W!Id ;u ks¾NS;
uqjd ù lÿ¿ i`.jk idïm%odhsl fydardjl§ uelaiaf.ka idys;Hh fiajh fjkqfjka 2007
is;=jug yd;amiska u fjkia' ta ysñjk ta ñysß myi jif¾oS zmoau N+IKZ iïudkhg o
fjkqjg wmg yuqjkafka bkaoshdkq Wreulï ,enqjd'
.ek muKs'
ixialD;sl fijKe,a,g iïmQ¾K
f,i hg fkdjqKq" wd¾Ól jYfhka W!Idf.a fm!oa.,sl Ôú;h;a
iajdëk" bx.%SiS W.;a" u;ameka ks¾udKlrKh;a fjkal<
mdkh iïNdjH Ôjk ú,dihla fmdmshk wdYdjlska weh ;j ;j;a fkdyels hs' ish idys;H iy
njg m;alr.;a" zújdyhZ Ôú;fha msßmqkaj .shdh'˜ fm!oa.,sl Ôú;h wrUhd W!Id ;u
isÿjQ w;ajeroSula hehs is;k" orejl= lD;shl fmrjofkys fufia l=regq
ìyslsÍu Ôj úoHd;aul ixisoaêhla ^fldÉpr f,dl= fndrejlao@ ( .E ;enqjd' zzuf.a Ôú;h ieneúka u
muKla hehs úYajdi lrk" W!Id m%shkajod& tla;rd lD;shls' ud Ôú;h mqrd
újdyfhka miq o úl,am fm%au iy /ia l< Okhla fõ kï ta" tu
,sx.sl in`o;dj,g msúfik kQ;k W!Idf.a iEu flál;djl u lD;sfha wka;¾.;h hs' tys hï hï
ysiagßl .eyeKq pß;' zlsrkaZ W!Id flakaøh ia;%sh hs' tfy;a ia;%sh ;eka flkl=g ud ;=<ska meyeÈ,s j
m%shxjodf.a miqld,Sk flál;djl uqyqK fok .eg¨j,g iy oel.; yels w;r we;eï foa
l;d kdhsldj hs' úYajúoHd, wef.a wiykhg fya;=j yqfola flfiaj;a oel .; fkdyels f,i
wdpd¾hjßhla jk lsrka weußldfõ msßñhd nj yqjd olajñka msßñ ie`.ù ;sfí'˜
fjfik foore ujla' bkaÈhdkq ixy;shg tfrys j .eyeksh Tijk
ieñhl=f.a m;skshla' tfy;a iqÿ ia;%SjdÈkshla f,i zW!Id m%shkajodZ W!Id m%shkajodf.a flál;d
cd;sl uelaia kï uydpd¾hjrhd wmg lsisúgl;a yuqjkafka keye' idys;Hhg mdGlhd jy jyd
iu`. úl,am ,sx.sl in`o;djlg iudc mßj¾;k fndfydauhla isÿ jQ wdl¾IKh jkafka tys we;s fmdÿ
msúfik weh" W!Idf.a uq,ald,Sk wdOqksl hq.fha ia;%sh;a" mqreIhd;a ñksiaNdjhg hs' ñksid msáka fmak
flál;dj, wmg yuqjk bkaÈhdkq fofokd u fmdÿfõ ú`oùulg ,la j ;rug YS,dpdr fyda Y=oaO fyda
ia;%shg wNsfhda. lrk l=gqïNh isák nj weh úYajdi l<d' th fkdfjkakd fia u ieyeis fyda
iy iudch foi /äl,a woyia iduqysl f,i iudchla w;aú`Èk ñf,aÉP fyda fkdjk nj W!Idf.a
ork kQ;k .eyekshla f,i hs ú`oùula' fï fy<sorõj wef.a flál;dj,ska kslafuk n,j;a u
biau;=jkafka' lsrkaf.a Ñ;a;fõ. miqld,Sk flál;d ;=<ska u;= ù ixfoaYh hs' ñksia we;=¿ yog ta
W!Id fufyu wl=re lrkjd' wdfõ úYajikSh f,aLk yrUhla ;rï tìlï lsÍula l< f,aÅldjla
Tiafia' ia;%Sh fjkqfjka fmkS yska§ idys;Hfha W!Idg fmr wmg
—th l=uk ye`.Sulaoe hs yßyeá isáfï§ fyda ia;%Sh hkq ljfrlaoe hs yuqjkafka keye' fyd`o jqK;a
jgyd .kakg lsrkag fkdyelsúh' y`ÿkajd§fï§ fyda W!Id krl jqK;a wef.a flál;dj,
m<uq j th .eUqre ksrdYdckl ia;%SjdÈkshl fkdùu miqld,Sk isákafka ñksiqkau hs' r¿ jqK;a"
ye`.Suls' uelaiaf.a iam¾Yh yska§ f,aÅldjkag weh ,ndÿka uyd uDÿ jqK;a .| jqK;a iqj| jqK;a
wysñùfuka lSmoskl isg wef.a wdo¾Yhla' wef.a flál;dj È. yefrkafka ta
isrer oefjñka ;snqfKah' wdmiq ñksiqkaf.a Ôú; Tiafia hs' W!Idf.a
tk .uk mqrd weh is;ñka isáfha W!Idf.a flál;dj, NdIdj iuia; flál;d idys;Hh ñksia
t<fUkakg kshñ; fydardjl§ iqúfYaIs hs' weh ;u idys;Hhg Ôú;h;a ñksia p¾hd ms<sn`oj;a
uelaiaf.ka ysñjk ta ñysß myi fhdod .;a iqug" iq,,s;" Ndjd;aul" .eUqre oelaulg m%úYagùug újD;
.ek muKs' túg wef.a fof;d,a ir, ni mdGlhdf.a nqoaê l< ljq¿jla jeks hs'
u`ola újr ù ySka yskdjlska Tm uKav,h úlis; lsÍug jvd"
jefgkakg úh' ksjig <xfj;a u iu;ajQfha Tjqkaf.a is; ixfõoS j
foi;sh 34
2019 wf.daia;= 01
isiskkudud
ixidf¾
ovhlaldrhd
;=is; chiqkaor
f. jqKq iufha§
,dxflah ks¾udK
idys;Hh fia u idys;H
iskudmghg mdol
jkafka tkñka hq;=
flál;d ix.%yfha tk
úpdrh o iu;ssl%uKhg zTyq u< miqZ kue;s
ng m%uqLhl= fia ihsuka flál;dj'
kj.;af;a.u y÷kd
.kakg mq¿jka' oDYHudk ihsuka kj.;af;a.u
j kï úfgl ÿrjfndaO wNskj iskud msúiqu
tfy;a we;=<;ska w;sYh iy;sl lr,kafka
ióm f;aud yd pß; j¾;udk ,dxflah
Tiafia Ôú;h o iudch o iskudj w¾:dkaú; j
lshjkq ms‚i Tyq W;aiql fmdfydi;a lrkq ms‚i
jQfha ks¾Nh" kjH yd úl,am
iskudmgh ks¾jpkh W;aiql jk m%ikak chfldä hs'
ms<sfj;a iuÕ' l< yels ksje/È iskudmgh zixidf¾ ovhlaldrhdZ'
u wdldrh inqoaêl Bg mdol fldgf.k we;af;a
ihsuka kj.;af;a.u ,shQ uq,a fma%laIlhdg jegfykafka zihsuka kj.;af;a.u oYl;%hlg
fmf<a kjl;d yd flál;d muK fmr ,shd m< l<
iskud Yd,dfjka kslau hk
wjia:d ;s%;ajhl§ iskudjg ke.S zovhlaldrhdf.a l;djZ kue;s
;sfnkjd' tA" j¾;udk wjia:d yd úg' túg hs iskudmgfha kjl;dfõ m<uq mßÉfþoh hs'
w;S; wjia:d oa;ajhla jYfhka' rej .=K m%;slsheùulg zovhlaldrhdf.a l;djZ iqmqreÿ
w;S; wjia:d ,dxflah iskudfõ ,la l< yels jkafka' tA wdLHdk ú,difhka ñÿKq
isysjgk' bka m<uqjekak jk wkqj NslaIQka jykafia isÿùï Þuhla úêu;a ms<sfj<lg
ziqoaÈ,df.a l;djZ ^1985& iskudmgh wúêu;a uqyqKqjrlska igyka l<
ie,flkafka tys wOHlaI
ixialD;sfha m%ldYlhd kjl;djla' fun÷ kjl;djla
O¾uisß nKavdrkdhlf.a iskud fia y÷kd.kakg mq¿jka' fuka u tys tla mßÉfþohla
Ndú;fha j¾OkSh wjia:djla ovhlaldrhd y÷kd.; iskudjg keÕSu myiq ld¾hhla
f,iska' fojekak jk iqñ;%d yelafla iajNdj O¾ufha jkafka keye' tfy;a m%ikakf.a
mSßia wOHlaIKh l< zid.r m%ldYlhd f,i hs' iskud Ndú;h fuys§ tu
c,h uÈ ye~qjd Tn ikaÞZ ^1988& wmyiq;dj m%Yak lrkakg iQÞkï'
2019 wf.daia;= 01
35 foi;sh
fuysoS zovhlaldrhdf.a l;dfjZ iskudmgh werfUkafka lrk m%ikak fma%laIlhd yuqfõ
ys m<uq mßÉfþoh tfyu msáka u fma%laIlhd ;e;s .kajñka' le,Eno È. yßkafka Þ¾Yksl miqìula'
zixidf¾ ovhlaldrhdZ iskudmgh .ï mshfia tk .rd jegqKq inqoaêl fma%laIlhkg fï jgmsgdj
lrd /f.k fkd tAug hs m%ikak úydria:dkfha § oï foiqulg .fõIKh lrñka Ôú;h u;=
W;aiql jkafka' we;a; jYfhka ijka fhdud isák f.dauÍ kue;s fkdj iudch o lsheùfï udyeÕs
u Tyqg yiqjkafka tys wd tla hqj;sh jyd ke.sg jkdka;rh wjia:djla WÞlr .kak mq¿jka'
ksfïIhla' th m%j¾Okhg m%ikak n,d Èj hkjd' wE miqmi Èj tk tfy;a Bg WÑ; bvyir imhd
olajk leue;a; lemS fmfkkjd' mqreIhdj jiÕ lr.kq ms‚i fokakg m%ikak ;rul ue,slula
fu;ek§ mek k.skafka m%ikak f.dauÍ yeisfrkafka m%pKavldÍ olajkjd' tA iskudmgh úiska b,a,d
yereKq fldg funkaolg iQÞkï j' yßhg fldáhl= ish f.dÿr isákq ,nk jmißh ixialrKhg
wka mßK; iskudlrejl= weof.k hkakdla fuka f.dauÍ o m%ikak mshjr .kakd ksid' fï
j¾;udkfha§ wm w;r isákafka o fï mqreIhd ;u oE;ska we|f.k ksid isÿjkafka fma%laIlhkaf.a
hk m%Yakhla' ruKhg iqÿiq ia:dkhla lrd m<dhdula' bka wjOdrKh flfrk
meñfKkjd' Tjqkaf.a ruKh wkd.; yqfol,dj iïnkaOfhka
l=ßre hs' w;sOdjkldÍ hs' f.dauÍ m%ikak fkdmudj l,amkd l< hq;=
iskudmgh werfUkafka iqr;dka;hg m;a fjñka isák fjkjd'
fudfydf;a§ u t;ekg lvdmd;a
fma%laIlhd ;e;s .kajñka'
jk jkdka;rjdiS fldáhd ish,a, iskudmgh ks¾jpkh l<
le,Eno .ï mshfia tk wka rEmhlg fmr<kjd' yels ksje/È u wdldrh inqoaêl
.rd jegqKq úydria:dkfha fma%laIlhdg jegfykafka
§ oï foiqulg ijka NslaIQka jykafiag wjeis iskud Yd,dfjka kslau hk úg'
fhdud isák f.dauÍ jkafka t<efUk fjilaa fmdfydh túg hs iskudmgfha rej .=K
Þ idriqndjg wd.ñl lghq;= m%;slsheùulg ,la l< yels
kue;s hqj;sh jyd ke.sg bIag isoaO lrkakg' tfy;a jkafka' tA wkqj NslI
a k
Q a jykafia
jkdka;rh n,d Èj jkdka;rfha fldgila n÷ ixialD;sfha m%ldYlhd fia y÷kd.
hkjd' wE miqmi Èj tk ovhlaldrhd l,amkd lrkafka kakg mq¿jka' ovhlaldrhd
mqreIhdj jiÕ lr.kq ñksia f,a ri jegqKq fldáhdj y÷kd.; yelafla iajNdj O¾ufha
ms‚i f.dauÍ yeisfrkafka urd fkd±uqjfyd;a isÿjk úkdYh m%ldYlhd f,i hs' ixialD;sh yd
.ek' iskudlre m%ikak fu;ek§ iajNdj O¾uh w;r mj;akd fjki
m%pKavldÍ j' iskudmgfha wre;g jqjukd fu;ek§ i|yka flfrkjd' tfia
miqìu ks¾f,daNs j ilid fokjd' u ixialD;sh yd iajNdjO¾uh
tA NslaIQka jykafiaf.a wNsm%dh yd tlsfkl u; hefmk nj o fuys,d
ovhlaldrhdf.a wNsm%dh .eUqre y÷kd.kakg mq¿jka' iajNdjO¾uhg
ifya;=l ixjdohla lrd /f.k wk;=rej hs ixialD;sh úIo
hdu fjkqfjka' flfrkafka' ixialD;sh hkq iajNdj
O¾ufha ks¾udKhla fkdj ukqIH
fuh wd.ñl ixjdohla' j¾.hdf.a ks¾udKhla' zixidf¾
jfrl mßirh ms<sn| ixjdohla' ovhlaldrhdZ fï ixlS¾K lsheùu
wk;=re j Ôú;h yd tys kd kd f.k tñka m%ikak iuld,Sk
uqyqKq ms<sn| ixjdohla' fN!;sl ,dxflah iskudjg ,nd fokafka
f,dalh blaujd wdOHd;añl od¾Yksl jákdlula'
biõjla lrd fï ixjdoh fhduq
foi;sh 36
2019 wf.daia;= 01
mqjmq;aj;a ujka
ujkafkdafkda ud,dj m<jQfha 1929 ckjdß 10 jeks Èk hs' áka
áka bka o ,Ekaâ T*a o fidaúhÜia kñka m<
flreKq tu l;dud,dj b;d ckms%h jqKd' miqj
y¾ð áka áka pß;h weiqßka m< lf<a ldgQka
fmd;a fm<la u'
uy¨ fkdjk
áka bka áfnÜ" leiag*sh¾ tur,aâ" *a,hsÜ 714
gq isâks" áka áka wekaâ o msldria iy áka áka
wekaâ o we,ama wd¾Ü tu lD;s fm< hs' áka ákag
y¾ð hk
wkaj¾:kdufhka áka
áka ks¾udKh l< Ñ;%
Ys,amshdf.a ienE ku
fcda¾cia fm%diam¾ fró'
1907 Wm; ,o Tyq ñh
.sfha 1983 jif¾§' c¾udkq
yuqod fn,aðhu wdl%uKh
l< iufha Tyq m%xYhg
ms%hkacka iqf¾Ia o is,ajd m<d .shd' miqj h<s fn,aðhug .sh o ta jk úg
ish¨ mqj;am;a c¾udkq wdêm;Hh úiska .s,f.k
á ka áka" iafkdaù" lemagka yefvdla" f;dïika iy
f;dïika jeks pß; <uhskaf.a muKla fkdj
jeäysáhkaf.a o ùrhka' fï wh ienE pß; fkdfj hs'
;snqKd' Tyq miqj Le Soir mqj;amf;a fiajhg ne÷Kd'
tu mqj;amf;a o Tyq <uhska i`oyd Ñ;% l;d ks¾udKh
l<d'
fn,aðhdkq cd;sl ldgqka Ys,amshl= jQ y¾ðf.a ukfia
ks¾udKh jQ iod;ksl pß;' y¾ð áka ákaf.a l;dj
jir wkQjla .;jqK o áka áka ;du ;reK hs'
uq,ska u wekafoa 1929 jif¾ fn,aðhfï n%i,aia kqjr
iafkdaú ta jf.a u iqr;,a' lemagka yefvdlag iy
m< flreKq Le Vingtième Siècle mqj;amf;a Le Petit
f;dïikag ;ju;a w¾nqoj,g uqyqK§ug isÿ fjkjd'
Vingtime kue;s <ud w;sf¾lh i`oyd hs' miqj th
áka áka iodld,sl ks¾udKhla fj,d wjika' áka áka
ldgqka l;d fmd;a fm<la f,i m< jQ w;r NdId
l;dud,dj l,lg by; isxy, nig o mßj¾;kh jQ
ish .Kklg mßj¾;kh fjñka f,dj mqrd m%p,s;
w;r 2011 jif¾§ iaàjka iamS,an¾.a úiska Ñ;%mghlg o
jqKd' fï jirg áka ákaf.a jhi wjqreÿ 90la' áka
kÕkq ,enqjd' th wefußldkq fvd,¾ 375l wdodhula
áka fh!jk jd¾;dlrefjla' Tyq f,dj mqrd ixpdrh
Wmhkak iu;a jqKd'
lrkafka ;u f*dlaia fgßh¾ n¨ iqr;,d jk iafkdaù
iuÕ hs' fï pß;j,g mdol jQfha y¾ð iy Tyqf.a
fidfydhqre fmda,af.a ienE w;aoelSï' uq,a u l;d
2019 wf.daia;= 01
37 foi;sh
l,d
l,d
wjeis jkafka
iyDo ixfõoS ks,orejka
l jr uÜgul rcfha fiajlhl=
jqj;a Tjqka ish¨ fokd u
fiajh lrkafka fï rfÜ fmdÿ
Tyqf.a woyi fld;rï wjHdc
o ks¾udKYS,s ± hs fï wkqj Tng
jgyd .; yels hs' fï ksid rcfha
mejiqj;a wfma orejka tf,i uki
ilia lr .ekSug ;rï Yla;su;a
keye' idudkHfhka mqoa.,hl=f.a
ck;dj fjkqfjka' fï ksid fiajlhkag ish fiajd ld,h wdfõ. md,kh lr .; yels l%u
rcfha fiajlhl=g udkj in|;d w;r;=r§ idys;H riúkaokh i|yd 2la mj;skjd' tla ud¾.hla jkafka
hkak b;d u jeo.;a' hym;a rdcH wjia:dj i,id§fuka iyDo" ixfõ§ lS%vdjg fhduqùu hs' wfkl l,dj hs'
fiajdjla uekeúka mj;ajdf.k ñksiqka ìys lr .; yels hs' th ke;skï idys;H riúkaokh hs' bka
hdu i|yd th w;HjYH jQ wdldr lsysmhlska isÿl< yels hs' rcfha fiajfha fh§ isák Tng
ldrKhla' ljr ;rd;srul fYdaldka; kdgH cjksldjl§ th iqÿiq yd myiqu ud¾.h jkafka
fiajlhl= jqj;a jeo.;a jkafka riú¢k fm%alaIlhka th ;ukaf.a idys;H riúkaokh hs'
ufyaYdlH ,S,dfjka isáñka lrf.k w~d je<fmñka ;ukaf.a
lghq;= lsÍu fkdfj hs' ;uka ÿl ;=kS lr .kakd w;aoelSï Tng;a kQ;k .S;h ie,l+ úg th
fj; meñfKk wirK ñksiqkaf.a ;sìh yels hs' ñksiqkaf.a wdfõ. fiiq l,dx. w;r jvd;a m%n,
m%Yak y÷kd .ekSug" Tjqkaf.a ÿla l,d ks¾udK njg m;a lr .ekSug wdl¾YkSh l,dx.hla f,i hs
fõokdj,g weyqïlka §ug kï W;aidy .kakjd kï iudcfha ye¢kaúh yels jkafka' riúkaokh
tAjd ;ukaf.a njg m;a lr .; .eg¨ fld;rï úi|d .; yels i|yd yrj;a jQ .S; f;dard .ekSu;a
hq;= hs' tA i|yd iqÿiq u ud¾. jkafka o@ iudch fld;rï kï iqkaor o@ wm yuqfõ ;sfnk wNsfhda.hla'
l,dj idys;Hh weiqre lsÍu hs' m%Yakhlg uqyqK§fï§ iqyo j l;d iEu úg u lghq;= lrkafka ñksiqka
tuÕska Wiia idys;HfõÈhl= o ìys nia lr tAjd úi|d .ekSug iqÿiq iuÕ ksid Tjqkaf.a ufkdaNdj"
úh yels hs' udkisl uÜgul mdi,a orejka ixfõokd" pß; iajNdj ms<sn| j
fkdisàu;a fÄojdplhla' Tng wjfndaOhla ;sìh hq;= hs' tA
ksoiqkla f,i úu,r;ak i|yd riúkaokh ,nd fokafka
l=udr.uf.a lúhdf.a Ôú;h ±laúh zkkakdÿkk f,fia uÕf;dg h<s;a wmQre iydhla' .S;h rislhkag
yels hs' Tyq m%dfoaYSh wdÞhï nÿ yuqfj,d muKla wh;a fohla fkdfj hs'
ks,Odßfhla' wkqrdOmqr" mq;a;,u" uyfur ysiska ordf.k wms huq th iudc m%cdjg u wh;a l,djla'
o<Þ.u" ix.s,smd,u" l,djej" ÿria fj,dZ hkqfjka lmqf.a Tn ljr kï jQ jD;a;slhl= jqj;a
r;akmqrh" l,jdk jeks m%foaY Tng risl;ajfhka neyer úh
.Kkdjl rdcldß l< wfhla' rcfha fiajlhl=g fkdyels hs'
.%dóh wka; wirK ñksiqkaf.a
udkj in|;d hkak
Ôjk rgdj Tyq b;d u fyd¢ka jir 1944§ muK tkï fojeks
wOHhkh lr ;snqKd' wjidkfha b;d u jeo.;a' hym;a f,dal hqoaOh meje;s iufha
úu,r;ak l=udr.u keue;s wmQre rdcH fiajdjla uekeúka ysÜ,¾f.a kdis yuqodj úiska jir
idys;HfõÈhd ìysjkafka fï mj;ajdf.k hdu 3g wdikak jQ ld,hla ^Èk 954la&
whqßka Tyq ,nk w;a±lSï weiqfrka' i|yd th w;HjYH f,akska .%Ekaâ k.rh ^j¾;udk
jfrl Tyq ,shkjd' mSg¾ian¾.a k.rh& jg,df.k
jQ ldrKhla' ljr isákjd' tjlg rjqid .,sfudajd
z.ka;=re ;=,dfka w,shd jegqKq ;rd;srul fiajlhl= ud;dj jhi wjqreÿ 04l ±ßhla'
jefõ jqj;a jeo.;a jkafka kdis yuqÞj úiska tÞ f,kska.%Ekaâ
iqkaorydñ t;rï fmdfydi;l= ufyaYdlH ,S,dfjka k.rfha wdydr" c,h" T!IO wdÈ
fkdfõZ hkqfjka' isáñka lghq;= lsÍu ish¨ myiqlï wjysr lr ;snqKd'
ck;dj Ôj;a jQfha b;du mSvdjlska'
fkdfj hs'
foi;sh 38
2019 wf.daia;= 01
fï ksid wjidkfha reishdkq tfy;a 2015 jif¾ ud¾;= 2 jeks § Tjqkaf.a ng¾ len,s ;=kla ksid
wKfok ks,Odßhd ;SrKh Þ reishdfõ mSg¾ian¾.a k.rfha Ôú;h wysñ lr .ekSug hs isÿjqfKa'
lrkafka miqneiSug hs' m%Odk fjf<| ixlS¾Khl wmQre th fld;rï wjdidkjka; isÿ
isÿùula isÿ fjkjd' tu fjf<| ùula o@ j¾;udkfha f,dalh
zzfï wysñjk N+ñh ljÞl fyda ixlS¾Kfhka rjqid .,sfudajd mqrdu udkj .=Kdx." ukqiailï
wmg ,nd .; yels hs' tfy;a fï NdKav ñ, § .kakjd' tA jk úg wo;a laIhfjñkq hs mj;skafkaa'
wysñjk Ôú; lsisÞl wmg ,nd weh wjqreÿ 83l ud;djla' weh ñ, fï ksid j¾;udk f,dalfha
.; fkdyels hsZZ Tyq mjikjd' § .kakd NdKav w;r ì,a.; fkdjQ ñksiqkag jeä jeäfhka wjYH
t;rï l=ßre hqoaOhla yuqfõ mjd l=vd fj~re melÜ ;=kla mej;Su jkafka m%cd;ka;%jdoh" hymd,kh
ñksia Ôú;hl jákdlu tÞ Tjqka ksid wehg isÿ fjkjd fmd,sia fkdfj hs' ukqiailu hs' tA wysñ
wjfndaO lrf.k hs ;snqfKa' w;awvx.=jg m;a ùug' wjdikdjg fjk ñksi;alu kej; f,dalhg
tys§ yDohdndOhlska weh ñh oSug yels jkafka foaYmd,{hkag
hkjd' fkdfj hs' úoHdjg o ;dlaIKhg o
th l< fkdyels hs' th l< yels
ñksiqkaf.a wdfõ. weh Ôj;a jQ reishdfj jkafka l,djg yd idys;Hhg
l,d ks¾udK njg hs fgda,aiafgdahs" fpfld*a" muK hs'
fÞia;jqials" f.da¾ls jeks fY%aIaG
m;a lr .ekSug ks¾udKlrejka /ila Ôj;a jQfha' ^ud;r Èia;s%la f,alï
W;aidy .kakjd f.da¾ls mejiqfõ zzish¨ fY%aIaGfhda ld¾hd,fha meje;s riúkaokd;aul
wïudf.a orefjda h' br t<sh;a jevigykla weiqßka&
kï iudcfha .eg¨ ujqlsß;a f,dalh ks¾udKh lr hs'
fld;rï úi|d .; wïud wmf.a w;ska w,a,df.k
f,dalhg legqj wdfõ hZZ hkqfjka'
yels o @ iudch f.da¾ls tfia mejiQ reishdfõ u YHdud ikaOHdkdhlf.a
fld;rï kï wjqreÿ 83laa jQ ujlg j¾;udkfha
iqkaor o @ m%Yakhlg
uqyqK§fï§ iqyo j
l;d nia lr tAjd
úi|d .ekSug
iqÿiq udkisl
uÜgul mdi,a
orejka fkdisàu;a
fÄojdplhla'
2019 wf.daia;= 01
39 foi;sh
Y%S ,xld fkÜfnda,a lKavdhu
mqj;a i`.rdj
Tn <`.g u f.kajd
.kak' Tnf.a ÿrl;k wxlh - ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
foi;sh 40
2019 wf.daia;= 01
isõ jirl wfmalaIdj
f,dal fkÜfnda,a Y+r;dj
hkqfjka' tu lKavdhï w;=rska
YS% ,xldj —ta˜ lKavdhug wh;a jQ
w;r Bg wh;a fiiq rgj,a jQfha
´iafÜ%,shdj" isïndífõ yd W;=re
wh¾,ka;h hs'q tu rgj,a w;r
mej;s lsisoq ;r.hla ch.%yKh
lsrSug YS% ,xld lKavdhu iu;a
jQfha keye' bka wk;=rej mej;s
uq,a jgfha fo jeks lKavdhï
;rÕj,oS Bg wh;a jQ rgj,a B"
t*a" Ô hkqfjka kï lrkq ,enqjd'
YS% ,xldj —B˜ lKavdhug wh;a
jQ w;r ifudajd" *scs" isx.mamQrej
Bg wh;a jQ wfkl=;a rgj,a' fï
hgf;a isx.mamQrej iuÕ mej;s
;rÕfhka YS% ,xldj ch .;af;a
,l=Kq 88-50 la ,nd .ksñka'
tfy;a ifudajd iuÕ mej;s
;rÕfha ,l=Kq 55-65 la f,i o
*scs iuÕ mej;s ;rÕfha ,l=Kq
44-59 la jYfhka o ,nd YS% ,xldj
mrdchg hs m;a jqfKa' flfia
fj;;a wjika mQ¾j jgh i|yd
iqÿiqlï fkd,enQ neúka wjika
;r.h i`oyd YS% ,xld lKavdhug
;snQ isyskh fnd| ù .shd' tA wkqj
f,dal fkÜfnda,a l=i,dk wjika
ch.%dyS kjiS,ka; lKavdhu fYa%Ks.; lsrSu i|yd mej;s
;r.fhka YS% ,xldj ,l=Kq 78-57la
l=i,dkh i|yd iqÿiqlï ,enQ p;=rx.s chiQrhs kdhl;ajh jYfhka ,nd 15 jeks ia:dkhg
w;r fiiq rgj,a uyoaùm uÜgñka bisÆ Y%S ,xld lKavdhug o¾Ysld m;a jQ w;r isx.mamQrejg ysñjQfha
iÿiqlq ï ,eîfï ;rÕj,g iyNd. wfíúl%u" .hks osidkdhl" ;¾cks wjidk ia:dkh hs'
ù
s fuka miqj hs fï ;rÕdj,shg isj,sx.ï" ;s<Ks s jE;af;af.or"
we;=¿ jQfKa' tA wkqj hqfrdamd .hkac,s wurjxY" yiskd fukaäia" f,dal fkÜfnda,a l=i,dkh
uyoaùmfhka iafldÜ,ka;h yd oSml
s d o¾Yks" ÿ,dx.s jkak;s ,
s l" 2023 j¾IfhaoS 16 jeks jrg
W;=re wh¾,ka;h o ´iafÜ%,h s dkq ÿ,dx.s okkac"s B' fi;=lr," kjqp,s meje;aùug kshñ; j we;af;a
uyoaùmfhka *Scs yd ifudajd o rdcmlaI hk l%ä S ldjka tla j ol=Kq wms%ldfõ flama gjqkays§'
wmsl
% dkq uyoaùmfhka W.kavdj yd isáhd' flfia fj;;a wdishdfõ lsre<
isïndífõ o weursldkq uyoaùmfhka oskd isák YS% ,xld fkÜfnda,a
á%kks va eâ" fgdndf.da yd ndn¾fvdaia f,dal fkÜfnda,a l=i,dk lKavdhug tu ;rÕdj,sh
o iqÿiqlï ,enqjd' wdishdkq ;rÕdj,sh mej;sfha ldKav iqúfYaIS w;aoelSula jkq we;e hs
uyoaùmfhka tu Nd.Hh ysñjQfha YS% lsysmhla hgf;a hs' u,s jgfha hkak hs wmf.a wfmalaIdj'
,xldjg yd isx.mamr q ejg hs' m<uq lKavdhug wh;a jQ rgj,a
kï lrkq ,enqfõ tA" î" iS
c.;a ߧ ;srfha
úYaùh rx.kh
;drl fikr;a
fuys jekaoUqjl jk
kekaoïudf.a pß;hg hs whsrdx.kS
rx.kfhka odhl jqfKa' tysoS weh
bkaoh
s dkq ixialD;sl wx. Wlyd
.ksñka tu pß;h ukdj ksrEmKh
lf<a zfcdaka tany
% ïZ yd ziSud
ìiajdiaZ jeks bkaohS k¿ks<h s ka yd
Wfrka Wr .efgñka'
fjdag¾ fjdag¾