You are on page 1of 2

1

PU DARTHAWMA,
THE FREEDOM FIGHTER OF INDIA
Thu leh hla (Literature) lam leh lemziak(Art) lama ka sangawi zawnpui, Aizawla mi ngei, Pu
Rosiamliana Ralte, Vice Principal( Rtd.), DIET chuan ka inbox-ah, “ I lo kawm tawh mai thei a.
India ram tan pawha mi hlu, Pu Darthawma, kum 99, Freedom Fighter la dam, Lunglei Chanmari
I -a la dam mek hi (i hriat daih tawh ka ring) kawm theih a la niin a nau fapa, Pastor Zohruaia'n
min hrilh; hei ka han post nghal a ni. Mi hlu pahnih inkawm ula ka ti em a ni,” a rawn ti a.
“Ka tlan thla nghal,” tih leh bike tih rik rum rum ka rual nghal a, a phit thla ta a. Pu Joseph
Lalhimpuia te in bula Pu Darthawma te inah chuan ka lut ta a. A awmtu, a tunu Malawmi chuan
mi lo chhawn a, “Tunah khan ka mut fel deuh chiah a,” a ti a. “Chuti chu kaitho lo mai rawh,
nidangah ka la rawn kawm ang. A chanchin hi ka ziak fo tawh a, chipchiar deuh hleka a
chanchin lehkhabu ziak ka duh a, a chanchin ziakna lehkhabu emaw, document lam kawl in la
nei em?” tiin ka zawt a. “Kan nei tawh mang lo, hei hi a ni deuh mai,” tiin Sap ţawng phuai
angreng taka ziak “Bio Data of Darthawma, Freedom Fighter” phek 6 vel lek, fiah lo em em hi
min pe a. “Ngawi teh, hmanah kum 2006-a ka ţhianpa Ţhuamtea Khawlhring nen Aizawl kan kal
ţumin Pu Darthawma chanchin ziak manuscript kha Art and Culture Department hnuaia
Mizoram Publication Board-ah kan theh lut a, kha kha a bu-in a chhuak ta lo em ni? tiin ka zawt
leh a. A bu, ‘Zalenna Lamtluang’ tiin an chhuah a, kan kawl tawh lo a ni, ka pain a la kawl ang
em aw, ka han zawt ang e,” a ti a. A pa, Pu R.Lalbiaktluanga chuan a lo la kawl hlauh mai a, a
pate inah chuan ka tlan thla leh nghal a. A kawl chhun bu khat chu min lo hawh a. Ka han chhiar
a, a ngaihnawm hle a, a khaw hming a hre mumal lo hle a ni.
Thawhţan chawhma lamah ka zuk kal leh a, Pu Darthawma chu wheel chiar-ah hian a lo ţhu a,
nausen tlei tak ang mai hian ka hmu a. Ka han bia a, ka rin ai daihin a lo la biak tlak a.
Familia; “Ka pu, i nu Nubuangi leh MNF founder President Pu Laldenga, Pukpui khawchhuak
tho kha an hnam a inang an ti a, i nu chu eng hnam nge a nih le?”
Pu Darthawma: “Ngawn Pawi an ni,”
Familia: Anih leh Singapore-a Japan kuta intan lai khan Indian National Army (INA; Azad Hind
Fauj; lit.: Free Indian Army) ah khan nangma duhthu ngei khan i inpe kha a ni a, Japan sipaite
khan an sawisa ve hman che em?
Pu Darthawma: Ka hmel hi Japan a ang a, mi sawisa ve lo.
Familia: Netaji Subhash Chandra Bose kha mi thiam chungchuang a ni a, ram leh hnam
hmangaitu dik tak a ni bawk a, thusawi pawh a thiam hle a ni maw?
Pu Darthawma: A thusawi ka ngaihthlak hian ka hnuk a ulh tlat zel a, a tawpa ‘Zindabad’ tia au
rual tur a ni a, kan ngawi ţhuap zel.
Familia: India National Army anga Rangoon in luh khan inthlenna kha Airport bul niin i sawi a,
Wireless veng a ni lo maw?
Pu Darthawma: Ka hre lo.
Familia: Yenanchhawng khua vela British India indo thlawhnaten an phin lai vel kha a
ngaihnawm hle a, i thi lo kha a mak hle mai. Pathianin a hualhim che niin a lang a. British India
sipai Panjabi sipaiten an manna che u hmun kha i hria em? Tlang em ni kha?
Pu Darthawma: Ka thi lo kha a mak khawp mai a, min manna hmun kha tlang a ni, a hming ka
hre lo.
Familia: Netaji Subhash Chandra Bose leh India Nationa Army chanchin ka chhiar a, an manna
che u hmun kha Pukpa tlang a ni. An man che u a, Chittagong-ah thlawhnain an phur thla che u
a, Calcutta High Court-ah court martial in ni a, in chungthu an ngaituah chhung khan Lucknow-
ah detention centre-ah an tantir che u a, British sorkara hel tiin an puh che u a, mahse Mahatma
Gandhi khan sorkar laka hel an ni lo va, zalenna independence an sual a ni zawk tiin Delhi-ah
round table conference a neihpui a, political prisoner angin an dah ta che u kha a ni a. Court
rorelna a lo chhuak a, India National Army zawg zawng kha sipai atangin an ban( discharge) vek
che u a, in arrear zawng zawng leh allowance te an hrensak vek a. British sorkar hnuaia hna
thawk thei tawh lo turin an ti ta bawk a. Hawna tur in thlenna daih warrant leh ration chiah an pe
che u a. In i haw tur kha i lungngaiin i hrilhai hle a ni maw? Mahse india ram tan zalenna I sual
avanga I inchhir lo kha ka ngaisang khawp che a. Pawisa fai engzat nge i hawn?
Pu Darthawma; High Court in thiam loh min chantir a, ka chhungten engmah an hre si lo va, ka
khawngaih hle a. Sipai dangte ţha taka bangin an in lam an pan a, hlim takin an hawng sung sung
mai a. India ram a la independent si lo va, kei chu ka duhthlanna ngat a, Indian National Army-a
inpe ka ni a, ka inchhir lo. Mi ţhenkhat discharge certificate-a character-ah chuan good emaw,
excellent emaw an ziahsak laiin kei chu ‘Indifferent’ tiin min ziahsak. Nimahsela, Hindustan
Azad ka ti mai a ni. India ram zalenna a hmuh hmaa misual kha zalenna kan hmuh hnu chuan
ram leh hnam pasalţha kan ni ve leh mai. Khawvel hi a mak hle a, a ţhenin ţha an tih kha
ţhenkhat chuan ţhalo an ti vet hung a. A ţha tak tak pawh hi a awm lo va, a chhe tak tak pawh hi
a lo awm chuang lo. A hun a zir zir a nihna laite pawh a awm. Ka nu leh pate tan pawisa fai
cheng 90 chiah ka hawn.
Familia; ‘The Freedom Fighter of India; Darthawma’ tih lehkhabu Mizo ţawng leh English in ka
ziak a, thu i sawi tam hian i hrawk a hnawk a, thu ka sawi khalh zung zung che a nih kha. Netaji
Subhas Chandra Bose, Indian National Army leh i chanchin ka ziak mek a, a ngaihnawm dawn
khawp mai. I hriat loh thil pakhat ka hrilh ang che. British War Historian te pawhin an sawi duh
loh thil a ni a. Burma ram khawnvartui laihchhuahna khawpui Yenanchhawng ( Khawnvartui
lui)-ah khan British Indian sipaiho kha Japan thlipui sipai khan an rawn nangching ta si a, thi leh
hliam an tam lutuk a, mitthi leh hliam tuar phur motor, truck 10 rual kha British sipaihotuten an
haltir vek. Tin, Burma Oil Company khan an tuialhthei thlitfima leh an tuialthei thlitfim sa
zawng zawng kha Japan sipai lak ai chuan tiin an halchhe vek. A rapthlak khawp mai. Hei hi
helai hmuna awm ve Mizo sipai, Jemadar Pahlira, Reiek khawchhuak Capt.C.Khuma nau sawi a
ni. Ka pu, ka kal phawt ang a, nidangah ka la rawn kawm ang che.
Pu Darthawma: Lo la leng leh ngei ngei rawh aw.
Familia: Ka lo leng leh ang, i nupui neih ni pawh i hre tawh lo! Ngawi teh, ka pu, zawhna pakhat
chiah. Pukpui lal, Lal Dara@Darmaka Ralte kha a huhang a na hle niin ka ring a, a khuaa nau
piang hmingah hian ‘Dar’ hming pu hi in tam hle mai a. Nang pawh hi in khaw lal, Lal Dara
hming chawia i hming hi an sak a ni lo maw?
Pu Darthawmna: Ni e.

You might also like