Ονοματεπώνυμο: ………………………………………………………………………………….

Τμήμα: Β4

Έκφραση – Έκθεση Β Λυκείου / Φεβρουάριος

Α. Κείμενο
Στο παρακάτω κείμενο η καθηγήτρια Ψυχολογίας Φ. Τσαλίκογλου με αφορμή μια σειρά από
εγκλήματα που είδαν το φως της δημοσιότητας το 2006 καταθέτει ορισμένους προβληματισμούς για
το αν η βία στην κοινωνία αντιστοιχεί σε εκείνη που προβάλλεται τελικά από την τηλεόραση.

Η Ελλάδα καθηλωμένη για μήνες μπροστά στους δέκτες της, παρακολουθεί τις εξελίξεις
μιας σειράς παραβατικών ενεργειών. Η εγκληματικότητα αναδεικνύεται κεντρικό πρόβλημα
της ζωής μας και συνεχές σημείο αναφοράς από «ειδικούς» που διαγκωνίζονται για το ποιος
θα πρωτομιλήσει στα τηλεοπτικά δίκτυα. Τι ακριβώς όμως συμβαίνει; Έγιναν οι άνθρωποι
χειρότεροι; Υπάρχει πράγματι αύξηση των περιστατικών βίας και των εγκληματικών
ενεργειών ή η εικόνα της φρικιαστικής πράξης είναι το καλύτερο μέσον για να προσελκυσθεί
η προσοχή του κοινού;

Η κοινωνία του θεάματος διαλέγει να μας προβάλλει μεμονωμένες δραματοποιημένες

και συγκινησιακά φορτισμένες ατομικές πράξεις βίας, που συγκροτούν το ελκυστικό
μωσαϊκό του τηλε-εγκλήματος και μιας συνεχώς αυξανόμενης ανησυχίας για το έγκλημα.

Η σκιά είναι υπερμεγέθης. Η απειλή υπερβαίνει την πραγματικότητα. Και τούτο γιατί,
όπως και να το κάνουμε, γνωρίζουμε καλά πως δεν είμαστε στο έλεος μιας
καταστροφολογικής δίνης. Δεν παραμονεύουν σε κάθε βήμα διεστραμμένοι, δεν
περιστοιχιζόμαστε από επίδοξους κακοποιούς που καραδοκούν να μας ληστέψουν, τα
παιδιά μας και οι νέοι γύρω μας δεν είναι είτε άβουλα θύματα αδίστακτων εγκληματιών είτε
δυνάμει βίαια και ανεξέλεγκτα πλάσματα. Κουκουλοφόροι τρομοκράτες δεν απειλούν να
διαταράξουν την ήδη διαταραγμένη ησυχία μας. Και όμως αυτό το «σύνδρομο ενός κακού
κόσμου», που τόσο έντεχνα προάγει η τηλεόραση, παρουσιάζεται ως ο μόνος δυνατός
κόσμος που μας περιβάλλει.

Προς τι όλα αυτά; Όπως στα αστυνομικά έργα «ποιος ωφελείται»; Μα η τηλεθέαση θα
μου πείτε. Ναι, είναι μια εύκολη απάντηση. Η τηλεθέαση, η διαφήμιση, το χρήμα, business
as usual δηλαδή. Επιπλέον το έγκλημα σαγηνεύει. Το έγκλημα δεν πουλάει μόνο, αλλά
σαγηνεύει. Μάλλον πουλάει, επειδή σαγηνεύει. Προσφέρει μια ανέξοδη και εκ του
ασφαλούς ενασχόληση με καταχωνιασμένες μέσα μας καταστροφικές ενορμήσεις.
Σαγηνεύει, καθώς ενεργοποιεί μέσα μας μυστικές απαγορευμένες ταυτίσεις.

Και τελειώσαμε; Αρκεί; Δεν θα το έλεγα. Ίσως μόλις τώρα αρχίζουμε. Ο φόβος μιας
φανταστικά διογκωμένης απειλής επιτρέπει τη νομιμοποίηση στον περιορισμό των ατομικών
ελευθεριών και την αλόγιστη ποινικοποίηση καθημερινών εκφάνσεων της ζωής μας. Όσο πιο
πολύ βλέπουμε τηλεόραση, τόσο πιο πολύ φοβόμαστε. Όσοι με τις ώρες στέκονται μπροστά
στη μικρή οθόνη, δηλαδή οι συστηματικοί χρήστες, ανησυχούν πολύ περισσότερο από τους
υπολοίπους για την αύξηση της εγκληματικότητας, ανησυχούν για το μέλλον, για τα παιδιά
τους, για την υγεία τους, ανησυχούν και διάγουν την ανήσυχη ζωή του ανησυχούντος
τηλεθεατή.

Πως είναι όμως μια τέτοια ζωή; Ο έμφοβος άνθρωπος είναι ένας ανελεύθερος άνθρωπος.
Ενδίδει στη λογική της καταστολής, στη μισαλλοδοξία, στην κατάτμηση του κόσμου σε
«καλούς» και «κακούς». Ο έμφοβος άνθρωπος ζει αγκαλιασμένος με το ανορθολογικό. Ο
Ονοματεπώνυμο: …………………………………………………………………………………. Τμήμα: Β4

δούλος έχει αφέντη το φόβο. Στο όνομα του φόβου υψώνονται τείχη ψευδο-προστασίας, το
«εμείς» αναγορεύεται σε υπέρτατη αξία και το «οι άλλοι» σε θανάσιμη απειλή. Από το σόου
του εγκλήματος ωφελείται ο φόβος. Και φυσικά, η κάθε εξουσία που ονειρεύεται ευπειθείς
και πειθαρχημένους δια του φόβου τηλε-πολίτες…

Τόσο κακιά λοιπόν η τηλεόραση; Θα ήταν αφέλεια να το προσυπογράφαμε. Είναι πολύ

πέραν του καλού και του κακού. Συστατικό πλέον της ζωής μας, μοιράζεται μαζί της τις
αντιφάσεις και τις αντινομίες της. Η τηλεόραση θα παραμείνει ένα «παράθυρο» στον κόσμο.
Αρκεί αυτό το παράθυρο να μη βλέπει σε φωταγωγό.

Διασκευασμένο κείμενο της Φωτεινής Τσαλίκογλου, καθηγήτριας Ψυχολογίας στο Πάντειο

Πανεπιστήμιο, εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, 17 Δεκεμβρίου 2006.
Ονοματεπώνυμο: …………………………………………………………………………………. Τμήμα: Β4

Α1. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σημειώνοντας

κυκλώνοντας το γράμμα Σ ή Λ. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με συγκεκριμένη
αναφορά στο κείμενο. Σημείωση: για την αναφορά στο κείμενο βάλτε σε αγκύλη […] και
υπογραμμίστε το ακριβές σημείο (λέξη ή φράση) που επιβεβαιώνει ή διαψεύδει την πρόταση,
βάζοντας ένα Ε (επιβεβαιώνει) ή Δ (διαψεύδει). Για να δείξετε σε ποια πρόταση αναφέρεστε
σημειώστε τον αριθμό της μπροστά από την αγκύλη. Μονάδες 15 (1: Σ ή Λ, 2: τεκμηρίωση)

Σύμφωνα με το άρθρο:

1. Η εγκληματικότητα που προβάλλει η τηλεόραση αποτελεί μια κατακερματισμένη εικόνα

του εγκλήματος στην κοινωνία. Σ Λ

2. Η τηλεοπτική βία οφείλεται αποκλειστικά στο κυνήγι της τηλεθέασης. Σ Λ

3. Η υπερβολική παρακολούθηση της κοινωνικής βίας μέσω της τηλεόρασης δημιουργεί

συνειδητοποιημένους πολίτες. Σ Λ

4. Ο άνθρωπος που φοβάται γίνεται υποχείριο της εξουσίας. Σ Λ

5. Η τηλεόραση είναι κάτι ουδέτερο σε σχέση με την κοινωνική βία. Σ Λ

Α2. Ποια είναι τα επιχειρήματα της Φ. Τσαλίκογλου στην 5η και την 6η παράγραφο;
Παρουσιάστε τη λογική τους (λ.χ. αιτία – αποτέλεσμα, αναλογία, παράδειγμα). . Μονάδες
15

Β1. Στην 4η παράγραφο η αρθρογράφος χρησιμοποιεί τόσο το ρήμα σαγηνεύω. Πως το

ερμηνεύετε με βάση τα συμφραζόμενα; Είναι πετυχημένη η χρήση του; . Μονάδες 15

Β2. Να αντικαταστήσετε στην 3η παράγραφο τις λέξεις με έντονα στοιχεία με άλλες

συνώνυμες με τέτοιο τρόπο που να μην αλλοιώνεται το νόημα του κειμένου. . Μονάδες 20

Η σκιά είναι υπερμεγέθης. Η απειλή υπερβαίνει την πραγματικότητα. Και τούτο γιατί,
όπως και να το κάνουμε, γνωρίζουμε καλά πως δεν είμαστε στο έλεος μιας
καταστροφολογικής δίνης. Δεν παραμονεύουν σε κάθε βήμα διεστραμμένοι, δεν
περιστοιχιζόμαστε από επίδοξους κακοποιούς που καραδοκούν να μας ληστέψουν, τα
παιδιά μας και οι νέοι γύρω μας δεν είναι είτε άβουλα θύματα αδίστακτων εγκληματιών είτε
δυνάμει βίαια και ανεξέλεγκτα πλάσματα. Κουκουλοφόροι τρομοκράτες δεν απειλούν να
διαταράξουν την ήδη διαταραγμένη ησυχία μας. Και όμως αυτό το «σύνδρομο ενός κακού
κόσμου», που τόσο έντεχνα προάγει η τηλεόραση, παρουσιάζεται ως ο μόνος δυνατός
κόσμος που μας περιβάλλει.

Γ. Τόσο κακιά λοιπόν η τηλεόραση; Θα ήταν αφέλεια να το προσυπογράφαμε. Είναι πολύ πέραν
του καλού και του κακού. Συστατικό πλέον της ζωής μας, μοιράζεται μαζί της τις αντιφάσεις
και τις αντινομίες της. Η τηλεόραση θα παραμείνει ένα «παράθυρο» στον κόσμο. Αρκεί αυτό
το παράθυρο να μη βλέπει σε φωταγωγό. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με το τελικό
συμπέρασμα του κειμένου; Τεκμηριώστε την άποψή σας σε ένα άρθρο 300 ή 350 λέξεων που
θα δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας. . Μονάδες 40
Ονοματεπώνυμο: …………………………………………………………………………………. Τμήμα: Β4

………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Ονοματεπώνυμο: …………………………………………………………………………………. Τμήμα: Β4

………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………