FILIPINO III

3rdQuarter Lecture
S.Y. 2012-2013

BUOD NG MGA KABANATA

KABANATA 9: MGA BAGAY-BAGAY UKOL SA BAYAN

Nagtungo si Padre Damaso sa bahay nina Kapitan TEORYA:

Tiyago na wari’y may mahalagang pakay. Nag-usap silang SOSYOLOHIKAL
dalawa at ang tinalakay ay may kinalaman sa pag-iibigan
nina Ibarra at Maria Clara. – ipinaliliwanag at
sinusuri nito ang tauhan sa
Samantala, dinalaw ni Padre Sibyla ang kaibigang
liwanag ng kalagayan niya
matandang paring maysakit. Pinag-usapan nila ang tungkol
sa lipunan at ang kanyang
sa paghina ng kanilang korporasyon. Ayon dito, ang bayan
ay unti-unti nang nagigising kaya hindi na dapat nilang
pagtingin sa mga tradisyon
dagdagan ang pagsasamantala. nito

*pakay – layunin; sadya

MGA KATANUNGAN:

1. Saan nagtungo si Padre Damaso? Ano ang sadya niya kay Kapitan Tiyago?
2. Ayon kay Padre Sibyla, ang bayan ang unti-unti nang nagigising. Anu-ano ang mga palatandaan
at nasabi niya ang ganito?
3. Bakit nasasabing ang katatagan ng isang bansa ay nakasalalay sa uri ng mga namumuno sa
pamahalaan?
4. Anong uri ng namumuno ang dapat magkaroon ang bayan?

KABANATA 10: ANG BAYAN NG SAN DIEGO

TEORYA:
NATURALISMO Nagsimula ang munting bayan ng San Diego sa
pagpapala ng isang matandang Kastila na binili sa mga
– may bahaging tagarooon ang lupang nasasakop ng gubat na may malaking
nagpapakita ng kapaligirang puno ng baliti. Pinagyaman ng matanda ang lupa, binungkal at
kaaya-aya, pangyayaring tinamnan ng iba’t ibang uri ng halaman. Ngunit nagulat ang lahat
kasuklam-suklam at nang magisnang bangkay ang matanda sa tabi ng puno ng baliti.
pakikipagsapalaran ng tao Pinagkakatakutan ang lugar na iyon. Isang araw ay may
para mabuhay dumating na isang mestisong Kastila at nagpakilalang anak ng
namatay na Kastila. Tumira siya roon at pinaunlad ang lugar.
Siya si Don Saturnino, nagkaasawa at nagkaanak ng lalaki – si
1
Don Rafael na ama ni Crisostomo Ibarra. Nang mamatay ang Kastila ay namana ni Don Rafael
ang kayamanan nito. Umunlad ang kabuhayan. Ang dating baryo ay naging bayan. Nang mamatay
ang unang kura paroko ay humalili si Padre Damaso.

*munti – maliit
*magisnan – makita; matagpuan
*humalili – pumalit

MGA KATANUNGAN:

1. Paano inilarawan ni Rizal ang bayan ng San Diego? Maaari kayang ito ay kumakatawan sa isa
sa mga bayan ng Pilipinas?

2. Paano umunlad ang bayan ng San Diego?

3. Makabubuti ba sa isang bayan ang magkaroon ng kura paroko (parish priest)?

KABANATA 11: ANG MGA MAKAPANGYARIHAN SA BAYAN

Nahahati sa dalawang pangkat ang makapangyarihan

sa bayan ng San Diego. Ang isang pangkat ay
TEORYA:
EKSISTENSYALISMO
pinamumunuan ng kura paroko at ang isang pangkat ay nasa
ilalim ng alperes ng guwardiya sibil na kinatawan ng heneral
– nagpapakita ng pagiging
na siya namang kinatawan ng Hari ng España sa Pilipinas. makapangyarihan ng tao
Ang dalawang pangkat na ito ay hindi nagkakasundo kaya batay sa kanyang kilos,
naguguluhan ang mga mamamayan sapagkat hindi nila gawi, ugali, paniniwala at
malaman kung sino ang nagtataglay ng kapangyarihang pamantayan
dapat sundin.

Nagpapasiklaban ang dalawang makapangyarihang

nabanggit kaya’t iba’t ibang uri ng paghihiganti ang ginagawa
ng bawat isa.

*pangkat – grupo
*kinatawan – representative
*nagpapasiklaban– nagpapagalingan

MGA KATANUNGAN:

1. Sinu-sino ang mga itinuturing na makapangyarihan sa bayan ng San Diego? Karapat-dapat ba

sila sa gayong tungkulin? Bakit?

2. Ano ang naidudulot ng pangkakaroon ng mga taong tulad nina Padre Salvi at ng alperes sa
lipunan? May kahalintulad ba sila sa ating lipunan sa kasalukuyan?
2
3. Dapat bang paghiwalayin ang tungkulin ng simbahan at pamahalaan? Bakit?

4. Bagamat ang makapangyarihan sa bayan ng San Diego ay ang kura at ang alperes, magbigay
ng mga mungkahi upang sila’y magkasundo kaugnay ng pamamahala sa bayan.

KABANATA 12: ARAW NG MGA PATAY

TEORYA:
SOSYOLOHIKAL
– pumapaksa sa mga karanasan
ng tao sa iba’t ibang
kalagayang panlipunan,
pampulitika, pangkultura at
pangkabuhayan.
Ang libingan ng San Diego ay tulad din ng ibang
libingan sa ibang dako ng bansa. Ang mga sepulturero ay
abala sa paghuhukay ng bago at dating libingan. Sa isang
dako ng libingan ay naroroon ang mga kamag-anak ng
namatay na nanggagalaiti sa galit dahil hindi matagpuan ang
libingan ng kanilang kamag-anak. Sa ibang dako ng libingan
ay may mga nagsisipagdasal sa harap ng puntod, may
umiiyak, may nagtutulos ng kandila, nag-aalay ng bulaklak at
iba’t iba pang tanawin kung Araw ng mga Patay.

*sepulturero – tagapagbantay sa sementeryo

*nanggagalaiti sa galit – galit na galit
*nagtutulos – nagtitirik; nagsisindi

MGA KATANUNGAN:

1. Ano ang ipinagkaiba ng mga Pilipino sa ibang lahi kung tungkol sa pag-aalaala sa mga patay
ang pag-uusapan?

2. Bakit kaya nais ng kura na ilipat ang bangkay sa libingan ng mga Intsik? Anong karapatang-
pantao ang nilalabag dito?

3. Kailan dapat bigyan ng ibayong paggalang ang isang tao, habang siya ay nabubuhay pa o kung
siya ay patay na? Ipaliwanag.

4. Ano ang pagkakaiba ng paggunita sa mga patay noon at ngayon?