*Geniş zaman – prezent na R (u nekim gramatikama

poznat kao aorist)

GRAĐENJE:

1) –r na vokalne glagolske osnove:

Aramak (arar), başlamak (başlar), söylemek (söyler), anlamak, (anlar) demek, (der) yemek,
(yer) okumak (okur)
2) –ır, ir, ur, ür dodajemo na višesložne konsonantske:

Göndermek (gönderir), Göstermek (gösterir), çıkarmak (çıkarır), konuşmak (konuşur),

inanmak(inanır), çalışmak (çalışır)

3) –ar,-er na jednosložne konsonantske

çıkmak, (çıkar) gezmek(gezer), içmek (içer)
Yapmak, (yapar) yazmak, (yazar), kalkmak (kalkar)

* Napomena  Od petanest jednosložnih osnova koje se završavaju na L, R, N umesto

nastavaka -ar, -er kako je navedeno u pravilu iznad, ovde se koriste nastavci -ır, ir, ur, ür!

Almak (alır), bilmek (bilir), bulmak (bulur), kalmak(kalır), görmek(görür), gelmek (gelir),
durmak(durur), olmak (olur), ölmek(öler), sanmak(sanır), varmak (varır), vermek (verir),
vurmak (vurur)

Sevmek
1. Severim
2. Seversin
3. Sever
1. Severiz
2. Seversiniz
3. Severler

Yemek

1. Yerim
2. Yersin
3. Yer
1. Yeriz
2. Yersiniz
3. Yerler
 (?)
Sever miYİM?
Sever miSİN?
Sever mi?
Sever miYİZ?
Sever miSİNİZ?
Severler mi?

NEGACİJA:
SevMEM
Sevmezsin
Sevmez
Sevmeyiz
Sevmezsiniz
Sevmezler

(-?)
Sevmez miyim
Sevmez misin
Sevmez mi
Sevmez miyiz
Sevmez misiniz
Sevmezler mi
Značenje i upotreba:
Ovo vreme najviše podseća na „simple present tense“.
1) Radnja koja se odvija redovno, nepobitna činjenica ili zakonitost:

Kuşlar uçar, balıklar yüzerler.

Güneş Doğu’da doğar.
İnsan doğar, yaşar, ölür.
2) Radnja koja se stalno događa prema ustaljenim normama, pravilima i rasporedu:

Covid-19 salgını zamanında sokağa çıkma yasağı her akşam saat 8’de başlar.
Tokom Covid-19 pandemije policijski čas počinje svako veče u 8 sati.

Sırbistan’daki insanlar Rts’de ‘Slagalica’ yıllarca izlerler. – (godinama gledaju)

Ben saat 7’de kalkarım. – Ja (obično) ustajem u sedam sati.

3) Radnja u budućnosti:
Uçak kısa zaman içinde kalkar. – avion poleće u kratkom vremenskom periodu.
Burada beni bekle, çabuk dönerim. – ovde me čekaj, brzo se vraćam.
 Yarın sabah büroma gel, müzeye beraber gideriz.
Dođi sutra ujutro u moju kancelariju, zajedno idemo u muzej.

Bonus upotreba:
- Sa glagolom olmak u aoristu:

OLUR MU?  ( Može li, Da li je u redu)

OLMAZ  Ne može

- **pozitivna + negativna osnova u trećem licu gradi konstrukciju:

“čim” ili “tek što”

Okuldan döner dönmez ellerimi yıkarım.

Sevgilimden mesaj gelir gelmez kalbim vurmaya başlar.

- Izrazı za iskazivanje molbe, zahvalnosti, izvinjenja, želje

Teşekkür ederim
Rica ederim
Ümit ederim
Özür dilerim
Bakar mısınız?
Affedersiniz
Ne olur
Pardon, bana yardim eder misin?
Sizlere mutluluk dilerim beyefendi

- U poslovicama (atasözler)

Derin su yavaş akar – Tiha voda breg roni;

Dost kara günde belli olur – Prijatelj se poznaje u nevolji
Havlayan köpek ısırmaz –Pas koji laje ne ujeda
İğne atsan yere düşmez –Puno kao oko
Çivi çiviyi söker- Klin se klinom
Hamama giren terler – Bez muke nema nauke
Son gülen iyi güler – Ko se zadnji smeje najsladje se smeje

Bugünkü işini yarına bırakma

Her gün bayram değil

Vakit nakittir.