ÇÜRÜK E L M A

TİYATRO KİTAPLARI :
 O

ÇÜRÜK ELMA

ü bölümlük oyun

Yazan : A t i l a A l p o g e

de yayınevi
 BİRİNCİ BASKI : T E M M U Z 1962

de yayınevi
tâionbul, Carjaloûlu. Nuruosınaııi/jc Caddesi 92. Trl: • ' ' , . S7

Savla düzeni : Metin Ynnarul: Dizili : Krdoöan 1%. nlıtrk;

Tertip : Naim Kalchus; Düzelti: F. I!cngü; Easkı: Zlvı tahte

ISTANDUL MATBAASİ
Nuruonmaniuc Cad. 90
 BİRİNCİ BÖLÜM
Perde k a r a n l ı k l a açılır. I ş ı k l a r yanar, l i i r b o ş l u k . Sadece
5 iskemle ve 5 kişi. B i r b i r l e r i n i n a y n ı olan iskemlelerden b i r i
lanı ortada g e r i d e , Seyirciye d ö n ü k , l i i r i s a ğ ö n d e , b i r i sol
ö n d e , seyirciye y a n d u r u y o r l a r . D i ğ e r ikisi de s a ğ d a k i ile
o r l a d a k h ı i n ve soldaki i l i ' o r t a d a k i n i n a r a l a r ı n d a - Böylece
b i r y a r ı m daire k u r m u ş l a r ; d a i r e n i n merkezine bakıyorlar.
O y u n c u l a r b i r ö r n e k g i y i n m i ş l e r : kolları b i r a z s ı v a n ­
m ı ş , y a k a s ı açık beyaz g ö m l e k ; d ü z , b a s i l , m a v i y e kaçan
açık g r i r e n k l i , p a ç a s ı z b i r pantalon; ayaklarda da b i r ör­
nek siyah, hafif b i r a y a k k a b ı , b e l k i de b i r bale pabucu.
Oyunculardan biri orta iskemleye oturmuş, yığılmış,
k o l l a n i k i y a n a s a r k m ı ş , başı ö n e d ü ş m ü ş , ö t e k i l e r ö n ü n d e
ona d o ğ r u u z a n m ı ş l a r , e ğ i l m i ş l e r . S a k l ı y o r l a r o n u .
Işıklar y a n ı n c a b ö y l e g ö r ü n ü r l e r . O t u r a n ı çevrelemiş
ler, g i z l e m i ş l e r , s ı r t l a r ı seyirciye d ö n ü k , eller a ç ı k , ö n e d o ğ ­
r u u z a n m ı ş l a r , b i r d i z b ü k ü l m ü ş , b i r ayak g e r i l m i ş . Hare­
ketsizlik. B i r h e y k e l sanki.
Sonra y a v a ş ç a toparlanırlar. H e p beraber. Geriye ve
yanlara d o ğ r u arka arka giderek a ç ı l ı r l a r . H e p beraber. Si­
metrik b i r hareket. İskemlelerin önüne gelince dururlar.
Y ü z l e r i o t u r a n a d ö n ü k , ona bakıyorlar.
O r t a d a k i y a v a ş y a v a ş b a ş ı n ı k a l d ı r ı r . Ağır a ğ ı r k o n u ş ­
maya b a ş l a r .
O R T A D A K İ . B ı r a k ı n beni h a y k ı r a y ı m . b ı r a k ı n beni h a y k ı -
rayım. Bırakın haykırayım, bırakın beni.
D o n u k b a k ı ş l ı , soluk renkli g e n ç y ü z l e r i h a y k ı r a y ı m . D ü ş ü k
o m u z l a r ı , g ü v e n s i z o m u z l a n , acılı g ö z l e r i . U z u n yıl­
l a r d ı r b o ğ a z ı m d a d ü ğ ü m l e n e n sözleri b ı r a k ı n haykıra­
yım.
N e d e n d i r b i l i r misiniz
Bilirseniz der misiniz bana
Nedendir
 Genç yüzlerdeki solgunluk
C:<:ng y ü z l e r d e k i d o n u k l u k
Bir köşcbaşıııda birdin omuz silkip geçtiğiniz genç
ııılaııı
Nedendir öyle
Düşünür müsünüz
O a d ı m l a r niye beceriksiz
O k o n u ş m a niye s a l d ı r g a n
O eller niye haşin
Niye küfrederek sevişir
Neden h o ş l a n m a z s ı n ı z ondan
N i y e sevmezsiniz
b i l i r misini/.
B ı r a k ı n beni h a y k ı r a y ı m . Ufak b i r ç o c u ğ u n y a ı ı a ğ m d a k i to­
k a d ı . G ö z y a ş l a r ı n ı . K ı n l a n hevesleri, ezilen d u y g u l a n .
O k u l a d o ğ r u zorla s ü r ü k l e n e n a y a k l a n . İ s t e k s i z l i ğ i , u l -
küsüzlüğü.
Adını adım, parça Darca y a k l a ş ı y o r y ü z l e r , sesler, ani ır.
d o y g u l a r . B i r baba, b i r o ğ u l , b i r amca. b i r ö ğ r e t m e n .
ÖTEKİLER. (Ktndi kemlilerine.) Bet, yıl ü n c e b i r sokak
b a ş ı n d a g ö r d ü ğ ü m b i r baba o ğ u l .
— . Okulun karanlık koriıiorımdaki b i r çift korkulu göz.
— . K a p ı d a b a ğ ı r m a k isleyip b a ğ ı r . u ı ı a y a n , h ı r s ı n d a n ağla­
yan biri.
— . Yaşlı b i r adam m hor g ö r ü p s i n i r l e n d i ğ i delikanlı.
O R T A D A K İ . Boğazıma kadar dolduğum hatıralar. Adım
a d ı m , p a r ç a p a r ç a y a k l a ş ı y o r l a r . (Ötekilere.) İsler mi
siniz a n l a t a y ı m ? Anlatsam d i n l e r misiniz? I l ı n ı l a n . Gel­
dikleri gibi.
— . Parça parça.
— . Kopuk kopuk.
— . Bölük pörçük.
— . Damla damla.
— . Ban b i r b a b a y ı m ş i m d i .
— . Ben b i r o ğ u l ,
— . Ben b i r ç o c u ğ u m ş i m d i , b e ş yaşında.
— . Ben b i r k a r d e ş .
6
— . Bir öğretmen.
—. öğrenci
—. Anıca.
—. Dayı.
ORTADAKİ. (Ayağa fırlar.) B ı r a k ı n b i z i hay k ı r a l ı m boş­
l u k l a r a . (Arkasını döner. Hepsinin arkası dönük.) Çığ­
lık ç ı ğ l ı ğ a . Soluk .soluğa. İyi b e s l e n m e m i ş l e r i n , kolu
yetişmişlerin türküsünü söyleyelim. Çürük elmaların
türküsünü! (Sessizlik. Bir anlık bir duruş. Sonra yavaş
yavaş geriye dönmeye başlarlar. Hallerinde, davranış-
hırında bir değişim başlar. Çoeuklaşırlar sanki. Yüz­
lerde çocuksu bir neşe, yavaş yavaş dönerler. Sanki
ilkokul öğrencileri. Zaten bu beş kişi bütün oyun bo­
yunca kalıptan kalıba girecekler. Bir an biribirlerine
bakarlar. Sonra hep birden ufak çığlıklar atarak önde
sıralanırlar, çekişmece oyununa başlarlar. Bir tarafta
iki kişi. bir tarafta üç kişi. İki kişi elele çekişiyor, öte­
kiler bellerinden sarılmış. Çekişme biraz sürer. Birinin
eli kayar, yere yuvarlanır.)

ÖTEKİLER. (Etrafında dönerek.) Çürük cima, çürük el­

ma! Ç ü r ü k elma, ç ü r ü k elma! (Kafasına, sırtına vu­
rurlar.) Yuh! Dell deli, kulakları küpeli! Adı Veli,
kendi d e l i , k ı r k d o k u z e l l i !
ALAY E D l L E N . A n n e m e s ö y l e r i n i ama! (Ötekiler yavaş
yavaş yaklaşırlar.)
ÖTEKİLER. Elim sende! (Kaçışırlar. O peşlerine düşer
yakalayamaz.)
ALAY E D İ L E N . Ben o y n a m ı y o r u m , bana ne?
ÖTEKİLER. M ı z ı m a , m ı z ı m a l M i s t i k , M i s t i k ! A r a b a y a kış­
lık! M u m u n u y a k t ı k l Seyrine b a k t ı k !
ALAY E D İ L E N . H a d i çelik ç o m a k oynayalım.
— . A p t a l l a r , b e n d e lop var, t o p oynayalım.
—. Haydi!
— . Gel seninle ayak y a p a l ı m .
—. (Ayak yaparlarken.) Ben o y n a m ı y o r u m . Hile yapıyor!
— H a d i be! Sen s e ç b a k a l ı m , h a m a m p a r a s ı !
— . Sana h a m a m p a r a s ı !

7
—. (Yüzünü karışlar.) Sana h a m a m p a r a s ı . Nalı! (Öteki­
ler ayırır.)
— . Hana no, ben k a z a n d ı m , t a k ı m ı m ı s e ç e r i m . H i ç ! liumı
alilim.
— . Ben de bunu!
— . ben dfl b u n u !
—. (Kendi takımının iki kişi, karşı takımın da üç kişi ol­
duğunu görür.) Hen oynamıyorum. Top binim değil
m i , hiçbirinizi oynatmıyorum.
— . Ne y a p a l ı m , ben çıkarım, hakem u l u r u m . (O zurnan
takımlar denk oluyor. Top sahihi nazlana uazlana ra­
zı olur.) H a d i , hava y a p ı y o r u m . (Topu havaya atar.
Ortada top yok. Zaten bütün oyun boyunca aksesu-
var kullanılmaz, hep var kabul edilir... Maç başlar;
koşuşma, itişme, tekmeleşme; kısa sesler.)
—. Golü
— . Yuh! G o l m ü ş ! T o p sizin kalede!
— . Ya o g i d e n neydi?
— . Aptal, pabucun. Güya şüt çektin p a b u ç gitti-
—. H i ş t ! Ö ğ r e t m e n g e l i y o r , ö ğ r e t m e n ! (Hemen iskemleler­
le bir sınıf yaparlar, ayakta dizilirler. Deminki hakem
zaten maçı uzaktan seyrediyordu, Carilerden, çocuk­
luktan çıkmış olarak gelir. Arlık öğretmendir o.)
ÖĞRETMEN. (Onların karşısında durur.) Günaydın!
ÖTEKİLER. Türküm, doğruyum, çalışkanını. Yasanı kü­
çüklerimi korumak, büyüklerimi saymak... (Hu böyle
anlamsız, ifadesiz bir sesle sürer gider. İhı arada itiş­
meler, çimdikler...) ... Varlığım T ü r k varlığına .11111.1

ğan o l s u n . İyi gün! (Ve hemen, biri yanımhıkinc ) üo-

ı.ııız! (ÖĞRETMEN duymaz. Otururlar.)
ÖĞRETMEN. K i l e r i n i z i g ö ğ s ü n ü z d e kavıı-.tııııın Elli ri sı­
ra a l t ı n a sokmak yasak. P a n t a l o ı ı canini tokmak da
yok. Size k a ç defa s ö y l i y c c e ğ ü ı ı . I ü! ılın un (Herkes
kazık gibi. Rahatsız bir durum ) II.ılı t o y l a ! (Riıi eli­
ni aşağıya indirecek olur.) Sen e l i n i niye Imliıdin?
— . öğretmenim, kaşınmam geldi.

ÖĞRETMEN. K a ş ı n m a , m a ş ı ı ı m a yok! Sonra, b a h ç e d e ba­

ti
 ğ ı r m a k yasak! K o r i d o r d a k o ş u ş m a k yasak! Yerlere otur­
mak yasak! T o p r a k l a o y n a m a k yasak! Hepsi yasak.
Ş i m d i d e r s i m i z : okul-aile b i r l i k l e r i . Okul-aile birliği
n e d i r ? O k u l - a i l e b i r l i ğ i o k u l u aileye, aileyi okula b i r ­
l e ş t i r e n b i r l i k t i r . B u sayede o k u l l a aile b i r g i b i o l u r .
birleşik çalışırlar. Okul-aile birliği bu birleşmeyi sağ­
lar. B ö y l e c e b i r l e ş m i ş o l a n o k u l l a aile b i r l e ş i k çalış­
m a n ı n sonunda b i r sonuca v a r ı r l a r . B u b i r s o n u ç : b i r
olan s o n u ç l a r ı n b i r l i ğ i d i r . İ ş t e b i r okul-aile b i r l i ğ i b ö y ­
le bir birleştirici b i r amacı olan b i r birliktir. Okulumuz
okul-aile b i r l i ğ i n i n k u r u l u ş yılı, k a ç ü y e s i , k a ç b a ş k a n ı ,
k a ç b a ş k a n y a r d ı m c ı s ı , k a ç y a z m a n ı , k a ç s a y m a n ı , kaç
yönetim kurulu, kaç yönetim kurulu üyesi, kaç yöne­
tim k u r u l u yedek ü y e s i o l d u ğ u , hep sorulup ö ğ r e n i ­
lecek; ben y a n n b u n l a r d a n a k t i l m e t o d l a test usulü
yoklama yapacağım. Sen, gel b a k a l ı m , bize okul-aile
b i r l i ğ i n i n ç a l ı ş m a l a r ı n ı anlat. (Kindi öğrenciler anısı­
na gider; oturur. Öğrenci onun yerini alır.)
Ö Ğ R E N C İ . (Ufacık bir çocuk sanki.) Bizim okul-aile bir­
l i ğ i m i z b i r b i r l e ş i m a r a c ı d ı r . Yani a r a c ı l ı k yapar. Böy­
lece a r a c ı l ı k yaparak ç o k f a y d a l ı ç a l ı ş m a l a r y a p m ı ş t ı r .
B u y ı l d a ç o k f a y d a l ı ç a l ı ş m a l a r y a p m ı ş t ı r . (Sesi, dav­
ranışları yavaş yavaş değişir. Büyüyor sanki; onu din­
leyenler de öyle. Oturuşlar, dinleyişler hep değişir.)
Piyasada var olan b ü t ü n k o v b o y f i l i m l e r i , b ü t ü n bur­
am [ilimleri, bütün hırsız ıx>lis f i l i m l e r i b i r yıl gibi
k ı s a b i r zaman i ç i n d e b a ş a r ı y l a ve k ü ç ü k kardeşleri­
mizin ilgileri arasında gösterilmiştir. Sağlanan gelir­
lerle ö ğ r e t m e n l e r ve v e l i l e r için b i r t a n ı ş m a ç a y ı ha­
z ı r l a n m ı ş t ı r . Ş a t a f a t l ı g e ç e n t o p l a n t ı d a sekiz y a ş ı n d a k i
y a v r u l a r ı m ı z ı n samba, r u m b a , m a m b o , roek'ıı roll nu­
maralan b ü y ü k ilgi çekmiştir. Bu gösteriyi hazırlayan
öğretmenlerimizin gazetelerde fotoğrafları çıkmıştır.
E ğ i l i m meselesini sosyal b i r g ö r ü ş l e ele alan birliği­
m i z , y a v r u l a r ı m ı z a dans ö ğ r e t e r e k o n l a r ı sosyal haya­
ta h a z ı r l a d ı ğ ı n a i n a n m a k l a d ı r . E f e n d i m , konferansımız
b u r a d a sona e r m e k t e d i r . (Alkışlanır. Yerine otururken.

9
 ötekiler hem el çırpar, hem bağrışırlar.)
ÖTEKİLER. Bravo! Y u h ! Y a ş s a ! U y u t t u n gene h a d i ! Sa­
y e n d e b i r ders k a y n a d ı , h e l â l olsun! (Ilıt gürültü ara­
sında içlerinden biri kürsüye doğru yürür.)
— . Kesin g ü r ü l t ü y ü ! Ders z i l i ç a l d ı ! Biraz i m t i h a n yapa­
lım bakalım. (Ötekiler birden irkilir.)
ÖTEKİLER. W ? Aaaü
ÖĞRETMEN. (İçlerinden birine.) Sen gel b a k a l ı m .
— A m a n hocam.
Ö Ğ R E T M E N . A m a n ı , z a m a n ı y o k . G e l buraya!
—. (Arkadaşlarına.) Diretsenize be! (ÖGRETMEN'e.)
Yorgunuz hocam.
— . Yeni m a ç y a p t ı k .
— . S a ğ l a m kala s a ğ l a m v ü c u t t a b u l u n u r .
— . Y a r m a hocam, yarma.
ÖĞRETMEN. Kazla k o n u ş t u n . Gel buraya!
HEPSİ- (Bir ağızdan bağırırlar.) Y a r m a ! Y a r ı n a ! Aslan H o ­
ca! (En arkadaki kestiriyor. Rahatsız olur gürültüden.)
A R K A D A K İ . Susun be! (Arkadaşları ona kızarlar.)
-—. (ARKADAKİ'm.) Tahtaya kaldıracak. Domuzun soyu
sen de!
HEPSİ. (Tempo tutuyorlar.) Aslan H o c a ! Aslan Hoca!
ARKADAKİ. (İyice bağırır.) Kesin be, uyuyamıyoruz.
ÖĞRETMEN."Ne? K i m o bağıran? (ARKADAKİ büzülür.
En öndeki dönüp arkasına bakar. Arkasındaki de i'yle
yapar. Bakışlar arkadakinde toplanır. O da arkasına
bakar. Ama kimse yok ki arkasında! Çaresiz, arkadaş
lamın bozularak ayağa kalkar.)
ARKADAKİ. Ben bağırdım!
ÖĞRETMEN. Ne s ö y l e n i p d u r u y o r s u n ; d e r d i n ne?
ARKADAKİ. (Hıncını almak için.) Iınlilı.ııı i s l i y o r u z , H o ­
cam!
Ö T E K İ L E R . Nee?
ÖĞRETMEN- Madem k i isliyorsun, senden başlayalım.
Gel buraya!
ÖTEKİLER. (ARKADAKl'ne.) N e haber?
A R K A D A K İ . O l m a z H o c a m ben gelemem.
IO
ÖĞRETMEN. Ne demek?
ARKADAKİ. (Elleri cebimle, ÖĞRET M EN'in üstüne üt-
tüne yürür.) O k u l u n e ğ l e n c e g ü n ü d a v e t i y e l e r i n i bas­
t ı r d ı m . V a l i B e y ' l e , M ü d ü r B e y l e k o n u ş t u m . İ ş i m var­
dı. Size en i y i y e r d e n d a v e t i y e a y ı r d ı m . H o c a m .
ÖĞRETMEN. H a ! İyi e t t i n !
ARKADAKİ. Hem amcamın b a b a s ı n ı n o ğ l u da a ğ ı r hasla
i d i . Ç a l ı ş a m a d ı m . Ben a r l ı k derse y a r ı n kalkarını.
ÖĞRETMEN. H a ! Ö y l e desene c a n ı m ! G e ç yerine!
A R K A D A K İ - (Yerine giderken.) Ne haber?
ÖĞRETMEN. (Başka birine.) Sen gel bakalım. (Birinci
(iğrenci kalkar. Heyecandan titriyor.) Anlat!
BİRİNCİ, (dizleri kapalı, ezbere.) Angola, 7 ila İS dere­
ce paralel daireleri ile 1 1 ila 22 derece nuridiyeıı
daireleri arasında bulunan geniş bir ülkedir. Yüzöl­
çümü 1.246.700 k m - , n ü f u s u 4.000 o l u p . , (düzlerini
açar.) K i t a b ı n 170 i n c i s a y f a s ı n d a k i y a n l ı ş d o ğ r u cet­
v e l i n i n .16 n c ı s a t ı r ı n d a d o ğ r u s u 4.000.000'dur, y a z ı l ı ­
dır. (Gözlerini kapar.)
—. (Islık çalar.) Y u h . aynen k i t a p t a k i g i b i . S a t ı r s a l ı r inek­
lemiş.
— . Kuş oğlu kuş!
B İ R İ N C İ . ... N ü f u s u 4.000.000 olup...
—. Virgül!
B İ R İ N C İ . •.. en b ü y ü k ş e h r i San l'aııla de I.oanda'dır.
— . Nokta salırbaşı.
B İ R İ N C İ . Bir yılda 1.5 ton kahve...
—. Virgül!
B İ R İ N C İ . ... 10 ton p a m u k y e t i ş t i r i r . . .
— N o k t a l ı v i r g ü l , k ü ç ü k harfle başlayacaksın.
B l H İ N C İ . ... a y r ı c a her yıl 250 b a ş k e ç i ve 100 b a ş esir
zenci i h r a ç eder. (Gözlerini açar.)
—. N o k t a ve b i t t i . (Uzun bir sessizlik. ÖĞRETMEN dal­
mış gitmiş.)
ÖĞRETMEN. (Toparlanır.) Ne oldu?
B İ R İ N C İ . (Titriyor.) Bitti efendim.
Ö Ğ R E T M E N . B i t t i mi? İki k e l i m e y l e b i t e r m i be?
B İ R İ N C İ . (Kekeliıjerek.) V a l l a k i t a p t a b u kadar...
ÖĞRETMEN. (Haşlar bağırmaya.) B i r de utanmadan ba­
na cevap vermeye k a l k ı y o r . O t u r y e r i n e . B i r , a n l a d ı n
mı, b i r ! G ö z ü n k a p a l ı bileceksin dersini. Su g i b i ez­
berleyeceksin. Biz gece demez, g ü n d ü z demez ç a l ı ­
şırdık. Kandil ışığında çalışırdık, mum ışığında çalı­
şırdık. Ekmek diye taş gibi, simsiyah mısır kovanı,
s ü p ü r g e t o h u m u y e r d i k . Ders ç a l ı ş ı r k e n uyumayalım
diye saçımızı karyolanın demirine bağlardık, llarb-ı
umumide sığınaklarda çalıştık.
M İ K A D A K İ . Sıktın be!
Ö Ğ R E T M E N . Ben t â y e d i y a ş ı m d a y k e n ö ğ r e n d i m açlığın
ne o l d u ğ u n u . B a b a m ı z b i r d e d i ğ i m i z i i k i e t m e z d i . Pa­
d i ş a h l a r g i b i y a ş a r d ı k . B i r Balkan h a r b i ç ı k t ı . B a b a m ı
da a l d ı , a ğ a b e y i m i de. K a y ı p l a r a k a r ı ş a n binlerce kişi
a r a s ı n d a yok o l d u l a r . A i l e m i z , o c a ğ ı m ı z s ö n d ü . D o ğ r u
dürüst b i r tahsil b i l e y a p a m a d ı k . Benim bir hocamı
işgal k u v v e t l e r i vurdu. Üçü Anadoluya kaçtı. Varım
y a m a l a k ne ö ğ r e n d i y s e k o n u n l a k a l d ı k . Çocukluğumuz
a ç l ı ğ ı , sefaleti görmekle geçti. Gençliğimiz Anadolu
cephelerinde k u r ş u n y a ğ m u r u a l t ı n d a g e ç t i . Heyecan­
sız, k u r u , içi g e ç m i ş herifler! O g ü n l e r i yaşamadınız
k i bilesiniz. B i r v a t a n ı k u r t a r m a n ı n , b i r m i l l e t o l m a n ı n
h e y e c a n ı i ç i n d e y d i k . F ı k ı r fıkır k a y ı l ı y o r d u k . İnançlıy­
dık, heyecanlıydık. Cumhuriyetin ilanında kendimi
ş a r k l a b u l d u m . K ö y k ö y , kasaba kasaba d o l a ş t u n y ı l ­
larca. Sadece ben d e ğ i l b ü t ü n arkadaşlarım.
— (Hafifçe.) 15 i n c i b a s k ı .
—. (Taklitle.) Kürt isyanında...
ÖĞRETMEN. K ü r t i s y a n ı n d a . . . (derdemez öğrenciler ;:iil-
mekten katılır.) ... ş a r k t a y d ı m . Onun hatırasını bâlâ
kolumda taşırım. Kursun kolumu deldi geçti, Varım
yamalak b i l i r i m i z l e , y a r ı m yamalak g ö r g ü ı n i ı / l e yep­
y e n i b i r devlet k u r m a y a çalıştık. B ü t ü n g ü c ü m ü z ü bu
yolda tükettik. Sizler için be sersemler, l i r l e r İçin.
Y e m e d i k , y e d i r d i k . G i v m e d i k , g i y d i r d i k . B i r d e n daha
i y i y a ş a y ı n , b i z d e n d a h a m u t l u o l u n d i y e . Bizler sır-
12
 t ı n ı z pek, k a r n ı n ı z tok, k a r ı - k ı z p e ş i n d e , koca p e ş i n d e
k o ş u ş u p d u r u n b a k a l ı m . Sonra b u n u m u z b i r karış ha­
vada, a n a n ı z ı , b a b a n ı z ı b e ğ e n m e y i n , sizden ö n c e ya­
p ı l m ı ş her şeyi k ü ç ü m s e y i n ; ç a l m a ç ı r p m a öğrendiği­
niz i k i üç kelimeyle karşımıza g e ç i p bilgiçlik taslayın.
Z ü p p e herifler! Saygısızlar! Çocuklarınızın sizin g i b i
içi b o ş h e r i f l e r i ç i n neler d i y e c e ğ i n i ç o k merak ediyo­
rum doğrusu, (Sınıfla gürültüler haşlar; homurtular,
ayak sürtmeler...) Biz s a ç ı m ı z ı karyola d e m i r i n e bağ­
layarak çalıştık. Siz. ö n ü n ü z d e k i ü ç s a t ı r ı ezberlemeye
ü ş e n i y o r s u n u z . (Biraz susar.) B u n l a r ı a ğ a b e y sözü ola­
rak d i n l e y i n . Herkes s ö y l e m e z b u n l a r ı . A n l a d ı n ı z mı?
(Bir alkış kopar, işin alayımlalc.r. 'Yaşa, nur ol< ses­
leri. ÖĞRETMEN hoşnut.) H a d i soytarılığı bırakın.
Derse d e v a m . (BİRlNCİ'ye) Sen gel bakalım.
B İ R İ N C İ . E f e n d i m , elemin tahtadaydım.
Ö Ğ R E T M E N . O t u r y e r i n e be! Y a n ı n d a k i gelsin. (İKlSCl
sallana sallana gider.) Anlat bakalım bir şeyler.
İ K İ N C İ . T o p l u m u n en y a l ı n ç ö r n e ğ i n i h a y v a n l a r d a g ö r ü m ­
leriz, ö r n e ğ i n , ö d e v l e r i n u z l a n ı m ı b i r ö z g e n beldeği-
elir. B u n l a r d a t o p l u m a karşı ö z v e r i d u y g u l a r ı m imlen­
d i r e n b a z ı olamlar b u d ü ş ü n ü berkitmektedir.
ÖĞRETMEN. (Nasılsa dinlemiş. Şaşkın.) U l a n ne söyle­
n i p duruyorsun?
İ K İ N C İ . H o c a m , •toplumsal o l g u n u n k a m u ! s a n l a r ı - bah­
sini anlatıyorum.
Ö Ğ R E T M E N . T ü b e , t ö b e ele! Sen garanti küfrediyorsun.
İ K İ N C İ . Dersi a n l a t ı y o r u m , vallal
ÖĞRETMEN. G e l i r i n şu k i t a b ı bel
İ K İ N C İ . H o c a m , ben iki y ı l l ı ğ ı m . Gecen yılın kitabında
böyleydi.
Ö Ğ R E T M E N . Y a h u , ondan bana ne! Sen b u yılki g i b i s ö y ­
le ş u b o k u !
İKİNCİ, l'eki, hocam, peki! (Ağzını yaya yaya, alay ede­
rek, yanlış vurgularla.) Arzın mütenevvi yerlerinde
m ü t e v a t t m olan i p t i d a î insana t sair m a h l û k a t g i b i m u ­
a m m e r o l m a k t a y d ı . Bize i n t i k a l e y l e m i ş a s a r - ı atika-
 «lan iptidai cemiyetlerin mebdei hakkında vasi bir
fikr ternhid etmek âdeta imkânsızdır.
Ö Ğ R E T M E N . İyi. otur yerine. B i r şeyler biliyorsun ama
ağzında geveliyorsun. Beş!
İ K İ N C İ . E y v a l l a h bocam.
Ö Ğ R E T M E N . Kalkmayan kaldı mı? (ÜÇÜNCÜ taklam-
yor.) İyi! Kooperatifte bir kitap var. O n u hepiniz ala­
caksınız. Almayana sıfır veririm hal V. sayfadaki ödevi
gelecek haftaya yapacaksınız.
— . Kitap kimin hocam?
Ö Ğ R E T M E N , ö d e v resim gibi güzel olacak. Renklerle
falan süsleyeceksiniz.
— . Hocanı kitabın yazarı kim?
Ö Ğ R E T M E N . Ne?
— . Kim yazmış kitabı?
ÖĞRETMEN. (Duruklar, sonra.) Ben!
H E P S İ . A a a ! Oooo!
Ö Ğ R E T M E N . (Hırdın.) Ulan sen tahtaya geldin mi?
Ü C U N C Ü . Dişim ağrıyor, valla!
Ö Ğ R E T M E N . Geç tahtaya!
Ü Ç Ü N C Ü . Ayağını da sızlıyor, valla bill.ı!
Ö Ğ R E T M E N . Tahtaya, tahtaya!
İ Ç Ü N C Ü . Van'ı dıışüp öleyim m i . hocanı?
Ö Ğ R E T M E N . Soytarılığı bırak, hadi!
Ü Ç Ü N C Ü . Alı. kalbim, kalbim!
Ö Ğ R E T M E N . Anana küfredeceğim şimdi hal
Ü Ç Ü N C Ü . I'eki, hocam. S i z sağolıın! (Tahtaya y.id'-r.)
Ö Ğ R E T M E N . Ben numara yutmam. Bakışınızdan anlarını.
Hemen damgayı basarım, «bu numara yapıyor!> diye.
(ÜÇÜNCÜ'yt.) Nasıl yutturamadın değil nü?
Ü Ç Ü N C Ü . (Pişkin.) Kusurumu bağışlayın, hocanı.
Ö Ğ R E T M E N . Göldünüz ya. B u hepinize ders ottun. Hadi
bize fizik anlat.
Ü Ç Ü N C Ü . Fizik mi? (Hafif-) oları bir şryh-r fısıldayın,
tek kelime bilmiyorum.
— . Hangi sayfa?
— . Neresi?
Ü Ç Ü N C Ü . N e b i l e y i m ben?
ÖĞRETMEN. (Nasılsa sustuğunu farkeder.) N e o, bilmi­
y o r musun?
Ü Ç Ü N C Ü . (Çaresiz.) Yo, h a y ı r ! Ç o k i y i b i l i y o r d u m ama...
ÖĞRETMEN. Eeee!
ÜÇÜNCÜ. Unuttum.
ÖĞRETMEN, ü m i t l i m mu?
ÜÇÜNCÜ. Unuttum.
ÖĞRETMEN. (Kızgın.) Ulan Türk gocuğu ü m i t t i r mu?
B ı r a k A r a p ç o c u ğ u u n u t s u n . O t u r y e r i n e ; sıfır.
ÜÇÜNCÜ', ('telaşla.) H o c a m , tarih a n l a t a y ı m . Tarih! (Sı-
rılır.)
ÖĞRETMEN. (Duraklar.) T a r i h ha?
ÜÇÜNCÜ. (Sempatik görünmeye çalışarak.) Tarih ya!
Ö Ğ R E T M E N . Anlat bakalım. (ÜÇÜNCÜ nün yanağından
makas alır. Sınıf hafiften yuhalar. ÜÇÜNCÜ bozulur.
ÖĞRETMEN uzaklaşırken peşinden dilini çıkarır.)
Ü Ç Ü N C Ü . Onlularımı/, sava; m e y d a n ı n a geldiği /.aman,
d ü ş m a n askerlerini m e v z i a l ı n ı ş b u l d u . Yıl... (Sınıflan
biri parmaklarıyla binmek işareti yapar. ... b i n . . . (Yü-
ziiııii gösterir. ... y ü z . . . (Eller.) ... E l l i . . . b i n y ü z e l l i .
(ÖĞRETMEN kendi havasında.) Düşman askerleri
1.000.000 k i ş i y d i , b i z i m k i l e r 1.000 kişi. H i n d i s t a n l ı ha­
k e m i n idaresinde o y u n a b a ş l a d ı l a r . (C.üi.işmeler.) Be­
şinci d a k i k a d a H ü s e y i n s a ğ d a n gelen t o p u a l d ı . Sıkı
b i r sut. A v u t . K a l e c i n i n d e g a j ı İ b r a h i m e u z a n d ı , (.'ze­
rine gelen b e ş kişiyi ç a l ı m l a y a n İ b r a h i m t o p u sol a ç ı ­
ğ a u z a t t ı . H a l i l korner m e v k i i n e kadar i n d i . Üzerine
gelen b e k i a t l a t t ı . 'Topu o r t a l a d ı . K a l e c i çıkışını y a p t ı .
T o p u b l o k e edecek. (Bütün bunları monoton bir ses­
le anlatıyor. Sınıf maçı heyecanla izliyor.) Bu sırada
A b d ü l v a h a p ş i m ş e k g i b i fırladı. Sıkı b i r kafa. G o l !
ÖTEKİLER. G o l ! ( B u sırada ÖĞRETMEN dalgın dalgın
onlara doğru bakar. Öğrenciler öksürme numarası ya­
parlar.)
ÜÇÜNCÜ. Fakat y a p ı l a n muahede ile s a v a ş a son v e r i l d i .
Anlaşmalım i l k maddesi neyse ne, sana ne, n a s ı l s ı n .
 i y i m i s i n , b o ş k u r u ş versene, a m m a da u y u d u b e , y e ­
ter a r t ı k nefes t ü k e n d i . B u iş b u r a d a b i t l i . (Bir an.)
Hocam, bitti.
Ö Ğ R E T M E N . (Toparlanır.) H a ! İ y i , g e ç o t u r yerine. Sıkı
ç a l ı ş m ı ş s ı n . Seki/.!
ÖĞRENCİLER. (Homurdamrlar. Sesleri gittikçe yükselir.)
İ n s a f be!
— . A m m a d a iş h a !
— . U l a n b u ayakta u y u y o r be!
— . Sütçü beygiri! Süüüt!
— . Yüüüt!
— . B u n u m ü d ü r e ş i k â y e t etmeyen namussuz!
— . B ö y l e h a k s ı z l ı k o l u r m u be!
— . O kadar çalıştım; bana b e ş verdi.
— . Yürüyün gidiyoruz müdüre.
—. Kalkın y ü r ü y ü n . (Ayaklanırlar.)
Ü Ç Ü N C Ü . Y a h u d e l i m i s i n i z , b e n i m b a ş ı m a b e l â gelecek
sonra. (Herkes bağırıyor.)
— . Senin s ö z ü n ü e t m e y e c e ğ i z k i !
ÖĞRETMEN. (Birden bağ ırır.) Susun b e ! (Herkes susar.
Dönüp ona bakarlar. Şaşkınlık. Öteki hafifçe gülüm­
ser. Birden.) D e k m a n ! E l l e r y u k a r ı ! (Ötekilerin yüzü
de aydınlanır. Yavaş yavaş dağılarak bir daire kurar­
lar. Kovboylar gibi paytak adımlar atıyorlar. Ayaklar
çarpık. Birden aynı anda silâhlarını çekip oyuna baş­
larlar.) Dan dan, dan! Cıvl C ı v ! (Canlı, neşeli bir
oyuna dalarlar. Tabancalar, makineliler, kılıçlar. Yum­
ruk kavgaları. İskemleler devrilip duruyor. Tabii ara­
da sırada çeşitli sözler de fırlıyor bu gürültüden. )
— . Bana v a d i n i n e n ç a b u k s i l â h ç e k e n a d a m ı derler! D a n
dan dan!
— . Y o l a ç ı n , hafiyesi g e l i y o r . (Aslan Cinotri şarkısını söy-
liycrek iskemle ile al koşturur.)
— . K ı l ı c ı m n a m u s u m d u r . Sizi düelloya davet ediyorum.
(Tarzan gibi bağıranlar, ktzılderili taklidi yapanlar...
Uzun ve hareketli bir sahne. Söz, hareket tuluatı.)
BİRİ. (Bağırır.) Taym avt! (Herkes durur. Soluyorlar.)

16
 C a n ı m ı z ç ı k t ı . Biraz d i n l e n e l i m . (Gülüğe gülüğe otu­
rurlar.)
— . A m a ne haber h e p i n i z i t e m i z l e d i m .
— . Büüü! L a f ola beri gele!
— . Ya İ l e n i m y u m r u k l a r ı m nasıl? Hepinizin çenesini da­
ğıttım.
— . Ben d e v a d a m ı n ı bel ölür müyüm hiç?
— . Onu b u n u b ı r a k ı n . İ y i c e c a n ı m ı z ç ı k t ı . Nefesim tıka­
nıyor!
— . Biz sıfır n u m a r a d e l i y i z ha!
— . Gelin ş a r k ı s ö y l e y e l i m . Ben y e n i b i r tane öğrendim.
Nefis b i r ş e y !
— . Son g ü n l e r d e sinemaya g i d e n varsa f i l i m a n l a t s ı n , hadi!
— . Bana b a k ı n , ş i m d i size b i r şarkı ö ğ r e t e c e ğ i m .
ÖTEKİLER. (Hoşlanmamı* bir ifade ile.) Hadi be!
—. (Sert.) Hadi, hadi. Kalkın a y a ğ a , toplanın şuraya. (Ö-
tvkiler isteksiz, ayağa kalkar, tek sıra olurlar. Hu ağır
hareket sırasında sanki yaşları yavaş yavaş küçülür.)
—. (Daha sert ve daha ters.) Dikkat başlıyoruz. Seslere
d i k k a t e d i n , bata y a p m a k yok. Hata y a p a n l a r ı karşı
tarafa dizeceğim. Sonra... (Fena yaparım gibilerden
bir hareket.)
B İ R İ . (Hafif.) T a k ı n ı k u r u p karşılıklı m a ç y a p a c a ğ ı z . (Ya-
ntndaki sümkürür gibi güler.)
— . Efendim? (Ses yok.) Sana s ö y l ü y o r u m . Ne hoıııurda-
nıp duruyorsun?
BİBİ. (Yapmacık bir merakla arkasına bakar, şaşkın.) Ben
mi?
— . E v e t sen, ö k ü z kafa!
B İ R İ . I lonııırdannııyorııııı öğretmenini...
ÖĞRETMEN. H o m u r d a n m r y o r s u n da ne y a p ı y o r s u n . Me­
rak etme, d e d i k l e r i n i anladım.
B İ R İ . I I o m u r d a n m ı yo rd ı m ı . b ö ğ ü r ü y o rd ıı m .
ÖĞRETMEN. (Bozulur, fakat anlamamazlığa gelir.) Sen
gel b a k a y ı m y a n ı m a . Gel.. (Üteki çekingen, dayak yi­
yeceğinden korkuyor.) O ş a r k ı y ı en i y i sen söyliyeceğe
b e n z i v o r s u n . Gel ş ö y l e ! H a d i b a k a l ı m ş a r k ı söylerken

'7
 d-.' dilin açılsın.
B İ R İ . öğretmenim...
ÖĞRETMEN. Ses kesini! (ötekiler fıkır fıkır gülerler.)
Haşlıyoruz! İleni i y i dinleyin.. (Herimi bir sesle.)
Türk (.ocukları, Türk (.ocukları
Gözler ileri, başlar yukarı
Yarınki hayal yurt ufukları
I l ı r şey sizindir Türk (.ocukları
(Birden, biraz önce yanına çağırdığı çocuğa.) Söyle
bakalım sözlerini.
BİRİ. (Bilmiş.) Şey... E e . . Türk (.ocukları, Türk çocukları
Cüzler yukarı başlar aşağı
(ötekiler güler.)
Ö Ğ R E T M E N . (Çok sert.) Dikkat et!
B İ R İ . Ediyorum, öğretmenim.
ÖĞRETMEN. Ne dediğini duyuyor mu kulakların?
BİRİ. D u y u y o r valla!
ÖĞRETMEN. Tekrarla.
B İ R İ . (Korka korka.) Türk., çocukları... Türk.. ço..eukları...
ÖĞRETMEN. Eecc!
B İ R İ . (Bir çırpıda.) Gözler yukarı başlar aşağı. (Ötekilerin
kahkahası.)
Ö Ğ R E T M E N . Söylediğin gibi yap bakayım.
B İ R İ . Nasıl, öğretmenim?
Ö Ğ R E T M E N . Gözler yukarı (BİRİ yukarıya bakar.) Bas­
lar aşağı, (('.özler yukarıda, baş öne eğilmiş, çok gü­
lünç bir durum.) Yani Türk çocukları İMİylı: mi ola­
cak? (ötekiler kırılıyor. ÖĞRETMEN birden en çok
gülene.) Sen söyle bakayım doğrusunu!
—. (Hirden aptallaşır, gülmesi kesilir. Acıklı bir sesle.)
'Türk çocukları, Türk çoı-ııklan
Gözler aşağı başlar y u k a n .
(BİRİ, ÖĞRETMEN'in arkasında, arkadaşının söyle­
diği durumu taklit eder; alay ediyor; intikam alıyor
sanki.)
Ö Ğ R E T M E N . Aptallar! Sersemler! İki sözü aklınızda tuta­

mıyorsunuz. I v i dinleyin, tekrarlıyorum. (Şarkıyı toy-

18
 Icr. H a d i . hep beraber) (Şarkı başlar. Kakofoni. ÖĞ­
RETMEN perişan, lilllt ova: avaz bağırıyor. ÖĞ­
RETMEN ona.) Yiyeceksin tokadı ha! (Şarkı biler.)
Şimdi ikinci b ö l ü m ü söylüyorum.
Ç o c u k l a r aziz v a t a n m a l ı d ı r
Ulu ağacın birer dalıdır
Yardım görmeli bakılmalıdır
Ö z ü ateşli T ü r k çocukları.
H a y d i , hep beraber s ö y i i y e l i n ı . (BİRİ çatlak bir sesle
Türk çocukları diye birinci bölüme başlar, tokadı yer.)
A p t a l ! A l a y m ı ediyorsun? (Çocuk htçkirnjOT.) Sizler
susun; tek basma b u söyleyecek! Başla hadi. (BİRİ
hıçkırıktan cevap verecek halde değil.) Sana b a ş l a di­
yorum. (ÖĞRETMEN canavar gibi. Çocuğun kulağı-
11a asılmış; büküyor, büküyor.)
BİBİ. öğretmenim!
ÖĞRETMEN. (Tokatlar.) ö ğ r e t m e n i m ö ğ r e t m e n i y o k . Bü­
y ü k l e r i n l e alay e t m e y i b i l i r s i n , d e ğ i l mi? Hadi başla!
(Çocuk hıçkırıklardan boğularak Çocuklar aziz vatan
malıdır, diye .şarkıyı söyler.)
ÖĞRETMEN. H a d i . hemen tek sıra o l u n . r e s m i g e ç i t e gi­
diyoruz.
— . Nereye g i d i y o r m u ş u z ?
— . Besim ç e k t i r m e y e bc!
ÖĞRETMEN. Hem yürüyeceğiz, hem şarkı söyiiyeeeğiz.
Ö n c e sol ayakla b a ş l ı y a c a ğ ı z .
— . Şarkıya mı öğretmenim?
—. (ÖĞRETMEN tam ters bir söz söyliyeceği sırada.) Sol
ayak h a n g i s i d i r öğretmenim?
ÖĞRETMEN. (Patlayacak: kendini güç tutar.) Sıraya gi­
rin; sırayı b o z m a y ı n . Ben nasıl b a ş l a y a c a ğ ı m ı z ı göste­
receğim. D i k durun, dik durun! Unutmayın : gözler
i l e r i , b a ş l a r y u k a r ı ! (Zorlama oe gülünç bir duruşla
çocuklar.) Ş i m d i . . . sol a d ı m ı m ı z ı ş ö y l e atarken..
—. (Telaşla.) öğretmenim, göremiyoruz.
ÖĞRETMEN. (Patlar.) Salaklar, b a k s a n ı z a yaptıklarıma.
—. öğretmenim, gözlerimiz ileri, baskınınız yukarı nasıl
 bakabiliriz?
ÖĞRETMEN. (Çöker.) Rahat, p e k i rahat! (tç çeker.) Sol
adımımızı şöyle...
— . ö ğ r e t m e n i m niye hep sol ayakla b a ş l a n ı r . S a ğ l a b a ş ­
lasak o l m a z m ı ?
Ö Ğ R E T M E N . Susun! A p t a l l a r ! Sersemler! A l l a h m belâla­
rı! (İteler.) S ı r a y a gir, d i k d u r , konuşma, bakma, kı­
m ı l d a m a , nefes alına! (Bağırır.) Tek söz y o k ! ! Yürü­
yün h a d i . Rir, i k i . . . (Şarkı ve yürüyüş haşlar. OGR.ET-
MEN'in kolu kanadı kırılır. Bitkin.) Durun! Rir, iki,
ü ç d i y e c e ğ i m , ö y l e b a ş l a y a c a ğ ı z . Rir, i k i , ü ç ! (Yürü­
yüş başlar, önde ÖĞRETMEN sert, özentili adımlar­
la, büyük ciddiyetle yürüyor. Arkası curcuna. Adımlar
karışık. Sesler karışık, itişmeler, kakışmalar. Şarkı git­
tikçe biçim değiştirir; melodisiz, ritmsiz. renksiz bir
şey olur. Bir inleme sanki... Sahneyi dolanırlar. Şarkı
bitince sırayı bozmadan dururlar. En arkadaki kafile­
den ayrılır. Karşıda bir iskemlenin üstüne çıkar, pozlar
takınır. Nutuk söyleyecek. Alkışlanır. Ama alkışlayan­
ların yüzleri dümdüz, anlamsız.)

—. (Ağ.dalı bir sesle ve hafif şive ile.) Pek m u h t e r e m bey­

efendi h a z r e t l e r i ! (Alkış.) M u h t e r e m pasa cenapları!
(Alkış.) Sayın M e c l i s a z a l a n (Alkış.) Ağalar, hanım­
lar, b a y a n l a r , b a y l a r . (Alkış. Yapmacık bir sevimlilik­
le.) V e sevgili y a v r u l a r . (Alkış yok.) B u g ü n ö y l e tatlı
b i r g ü n d ü r k i . . (Yutkunur.) B u g ü n ö y l e tatlı b i r g ü n ­
d ü r k i . . . Ç ü n k ü ç o k t a t l ı d ı r . Yaşasın inini m i n i y a v r u ­
lar. Yaşasın ç o c u k l a r . (Alkış.) Onların nurlu, aydınlık,
parlak, ışık s a ç a n y ü z l e r i . . . . b i z i m ümmid-i istikbali-
m izdir.
—. (Hafif.) O ne demek o?
— . Yani İstiklâl S a v a ş ı .
—. (Nutuk devam ediyor.) Çocuklarıma çalışkandır, ço­
cuklarımız iyi ahlâklıdır, çocuklarımız zekidir. Böyle
çocuklar yetiştirdiğimiz için, e doğrusu, aşkolsun biz­
lere! (Alkış.) D u n d a n d o l a y ı ne kadar ö v ü n s e k de, ne
kadar d ö v ü n s e k de a z d ı r . B u m u t l u g ü n bizlere k u t l u
20
 olsun ve b u kutlu g ü n bizlere m u t l u olsun. (Alkil-)
B u cıvıl cıvıl y a v r u l a r . . . (Halbuki yavruların içi geç­
miş, suratları asık.) b i z i m eserim i z d i r . Ş u n l a r ı n sevimli
s u r a t l a r ı n a b i r b a k ı n . (İlim bön ifadeler.) Alı, se\ sin­
ler, yesinler! Y a v r u l a r ı n ı ! Sizler için s a y ı m ı z ı Süpürge
ettik. O y ü z d e n s a ç ı m ı z k a l m a d ı . Sizlere k u c a k l a r ı m ı z ı
a ç l ı k ; g e l i n y a v r u l a r ı n ı , g e l i n . (Yavrular saf, biraz da
şaşkın onun açılmış kollarına doğru yürürler. O topar­
lanır, hafif sesle biraz sert.) Yerinize, yerinize! (Öteki­
ler irkilirler, geri çekilirler.) Celin yavrularını, gelin
a g ı ı ş u m u z a ! Sizleri i l e l e b e t muhafaza evliydim.
—. (Hafif.) Ne yapacak, ne yapacak?
— . Elliyecek!
—. (Şaşkın.) Neyi?
—. Hafızamızı.
—. (Suluk devam ediyor.) Heyecanımı mazur görün. (Ağ­
lıyor.) B a k ı y o r u m , sizlerin de g ö z l e r i n i z y a s a r d ı . Bira/,
daha k o n u ş u r s a m h ü n g ü r h ü n g ü r a ğ l ı y a c a k s ı n ı z . s a ç ı ­
nızı yolacaksınız, dizinizi döveceksiniz. Ah! Aah!
A l ı h h h h ü ! Y a ş a s ı n . . . (Söz bulamaz.) Yaşasın işte, her
şey y a ş a s ı n . (Şiddetli alkışlar. Selamlar. Yerine döner­
ken ufacık bir çocuk sıradan ayrılıp iskemleye çıkar.
Sıradakiler de artık birer büyük.)
ÇOCUK. (Düz, hissiz bir sesle, elini durmadan havaya kal­
dırarak.)
B u g ü n 23 Nisan
H e y e c a n l a n ı y o r insan
K a y b o l s ı m a r t ı k tasan
23 Nisan, 23 Nisan
ÖTEKİ LEB Alı ne ş e k e r ş e y , ne ş e k e r ş e y .
ÇOCUK. Hepimizin bayramı
Yurdumuzun seyranı
Neşelenmek zamanı
23 Nisan, 23 Nisan
ÖTEKİLER Ş e k e r , ş e k e r , seker!
ÇOCUK. Talihliyiz biz
Kıvançlıyız hepimiz
2 7
 S a ğ o l u n , var olun siz
23 N i s a n , 23 N i s a n .
(Şiddetli alkt\lur. Çocuk tekrar tekrar selam verir. Ye­
rine döner.)
ÖĞRETMEN. (Alkışlar kesilmeden telâşla öne fırlar.) 1 İn­
di ç a b u k olun, nıüsamcre başlayacak. (Telâşlı koşuş­
malar başlar. Herkes bir yana koşuyor ve konuşuyor.
Herkes hem öğrenci, hem öğretmen.)
— . ö ğ r e t m e n i m p a n t o l o n u m nerede?
— . H a d i ne d u r u y o r s u n h a z ı r l a n .
— . Ö ğ r e t m e n i m pabucumu kim bağlıyacak?
— . ö ğ r e t m e n i m etekliğimi giyemiyorum. .
— . H a d i ç a b u k gel de s u r a t ı m boyayayım.
— . Hay A l l a h , c e k e t i n i ters g i y m i ş s i n .
— . Sahneye ne zaman ç ı k a c a ğ ı m ı b i l m i y o r u m öğretmenim.
— . Susun, susun b a ş l ı y o r u z .
—. (Çok dertli.) Öğretmenim!
ÖĞRETMEN. (Bu da bir başkası.) Susun!
—. ö ğ r e t . . . (Sahne boyunca hep dertli; öğretmene bir şey
demek istiyor.)
Ö Ğ R E T M E N . Sus! Sıraya girin. (ÖĞRETMEN asın te­
lâşlı. Her yana koşuyor, onu iteliyor, bunu kakalıyor.
Çocuklar aptalla.şmış.) Siz i k i n i z oraya, i k i n i z de bu­
raya. Sen gelsene ş u r a y a . Sen gideceksin k a r ş ı y a . Sen
d e ğ i l , sen... Ş u r a d a d u r işte. Hadi başlıyoruz. (()('.-
RETMEN bir kenara çekilir. Oradan işaretler ederek,
fısıldayarak, ellerini kollarım sallayarak onları yönetir.)
ÖTEKİLER. (ÖĞRETMEN'in işaretinle şarkıya başlarlar.
Elleriyle pantolonlarının kenarlarını tutmuş, yüzler se­
vimli ama ifadesiz, müziğe uyarak, saltana sallana yü­
rüyerek öne doğru gelirler. Sonunda seyirciyi selâm­
larlar.)
H o ş geldiniz! H o ş geldiniz!
Bizi n e ş e l e n d i r d i n i z !
Oldu büyük sevincimiz!
Size t e ş e k k ü r ederiz!
(Şarkı bitince sessizlik. Hareketsizlik. Sıkıntılı bir on.
 Dönüp öğretmene bakarlar. O çırpmıyor; işaret verir,
oyun başlar. Aşağıdaki oyun yanlış tonlar ve vurgu­
larla, hatta tonsuz oynanacak. Yüzlerde seslerde oldu­
ğu gibi ifade yok. Hareketler sözlere asla uymuyor. Sö­
zünü bitiren dönüp seyirciye, etrafa bakar. İlgisizlik.)
BİBİ. (Oyuna başlamak için herkes bir köşeye çekilirken,
birden seyirciler<len birine.) Anne] (Eliyle selamlar.)
A L İ . (Ortada tek başına kalır.) B u g ü n hava ne kadar g ü ­
zel. Cıvıl cıvıl k u ş l a r ö t ü ş ü y o r l a r . İ l e r yer yeşilden
y e ş i l , y e m y e ş i l . Ben b u g ü n o k u l a g i t m e k i s l e m i y o r u m .
M a h a l l e d e ne güzel oyunlar o y n a y a c a ğ ı m . (O sırada
bir arkadaşı yanından geçiyor. Onu görmemiş rolün­
de.) H e y , sen de gelsene.
A R K A D A Ş . (Hemen döner.) Sen ç o k k ö l ü ç o c u k s u n . O k u ­
la gitmek lâzınılıdır. Ç ü n k ü okula gitmeyen adanı ol­
maz. A n c a k uzun k u l a k l ı b i r e ş e k o l u r .
ALİ. Haydi gelsene. Benim güzel oyuncaklarını vardır.
Onlarla oynayacağız.
A R K A D A Ş , (Birine doğru koşar.) Ö ğ r e t m e n i m , A l i okula
g i t m e k istemiyor. (ALİ kenara çekilir.)
ÖĞRETMEN. Ben ş i m d i g i d e r , o n u n b ü y ü k b a b a s ı y l a ko­
nuşurum. (BÜYÜKBABA'ya.) Ben Ali'nin öğretme­
niyim.
B Ü Y Ü K B A B A . Ben de A l i ' n i n d e d e s i y i m . N e oldu? S a k u ı
y a v r u m u n . b a ş ı n a b i r b e l â m ı geldi? E y v a h , ben şimdi
ne yaparım?
ÖĞRETMEN. Duurl Telâşlanma, ihtiyar.
B Ü Y Ü K B A B A . Ya ne oldu? Ya ne oldu? (Hızla esas ÖĞ­
RETMEN'e döner. Fısıltıyla.) Ö ğ r e t m e n i n i çişim gel­
di. (ÖĞRETMEN saçını başını yolar.)
OYUNDAKİ Ö Ğ R E T M E N . A l i b u g ü n okula g e l m e d i .
B Ü Y Ü K B A B A . Eyvanlar. Ben ne y a p a r ı m ş i m d i ? Ben za­
vallı i h t i y a r bu g ü n l e r i m i g ö r e c e k t i m ? (İyice dertli.)
Öğretmenim.
OYUNDAKİ Ö Ğ R E T M E N . A l i iyice t e m b e l o l d u . Halbu­
ki k o m ş u n u z fakir o d u n c u n u n kızı ne kadar ç a l ı ş k a n ­
d ı r . Derslerini i y i yapar. H e p b i r i n c i o l u r . (BÜYÜK-
 BABA arlık dayanamaz, oyunu bırakır, fırlar. Esas ÖG-
RETUEN'le çekişir dururlar. OYUNDAKİ ÖĞRET­
MEN afallamış, bakakalır. ÖĞRETMEN'in devam işa­
reti.) Ali'yle konuşmalıyım. Ona doğru yolu gösterme­
liyim. (Gider.)
ALİ. (Güya elinde mantar tabancası ortaya gelir.) Aman
o r m a n ne g ü z e l ! B i r t a v ş a n avlasam g ü z e l o l u r d u . A c a ­
ba t a v ş a n l a r nerede? İ ş t e b i r t a v ş a n . A m a n kaçıyor.
Yakalasam k e ş k e . N e y a p m a l ı y ı m ? T a b a n c a y l a v u r m a ­
l ı y ı m . İ ş t e tabancam. A l sana t a v ş a n . (Tabanca pat­
lamaz. ALİ kalakalır. Şaşkınlaşır. ÖĞRETMEN hep
çırpınıyor. Devam işareti.)
ALI. Patlamadı.
Ö Ğ R E T M E N . Devam, devam.
ALİ. (Korkmuş gibi yere düşer.) Tabanca n a s ı l da patla­
dı. A m a tavşanı kaçırdım.
OYUNDAKİ ÖĞRETMEN. (Yaklaşır.) Bak g ö r d ü n m ü ,
iyilik perileri ö l d ü r m e n e m â n i oldular. H a y v a n l a r ı hep
sevmeliyizdir. Onlara a c ı ç e k t i r m e k i y i bir şey değil­
d i r . Sen o k u l d a n d a k a ç t ı n . H i ç i y i e t m e d i n . Fakir
o d u n c u n u n kızı ne kadar d a ç a l ı ş k a n . Baban zengin
d i y e ders ç a l ı ş m ı y o r s u n . (Uzun bir sessizlik.)
ÖĞRETMEN. (Fısıldar.) B i r hata e t t i m .
O Y U N D A K İ Ö Ğ R E T M E N . B i r hata e t t i m .
ÖĞRETMEN. (Kızgın, fısıldar.) Sen d e ğ i l , ö t e k i .
OYUNDAKİ Ö Ğ R E T M E N . Sen d e ğ i l , ö t e k i !
ÖĞRETMEN. (Ali'ye.) Sen s ö y l i y e c e k s i n bunu.
A L İ . Sen d e ğ i l , ö t e k i !
Ö Ğ R E T M E N . D e ğ i l , d e ğ i l , b i r hata ettim.
O Y U N D A K İ Ö Ğ R E T M E N . D e ğ i l , d e ğ i l , b i r hata e t t i m !
Ö Ğ R E T M E N . Palla e m i ?
İ K l S l B İ R D E N . P a t l a c m i ? (Irkilirlcr. Şaşkın ÖĞRET-
MEN'c bakarlar.)
ÖĞRETMEN. (Ağlamaklı.) ö ğ r e t m e n i m , b i r hata ettim.
ALI. (Birden hatırlar, sevinir.) Haa! ö ğ r e t m e n i m , b i r hala
e t t i m . İyilik eden h e p i y i l i k b u l u r , i y i l i k t e n kaçınma­
mak lâzımlıdır. Namuslu, i y i ahlâklı olmalıyızdır.
2 4
OYUNDAKİ Ö Ğ R E T M E N . Afferin oğlum, iyi söyledin.
Gel seni b a ğ r ı m a basayım. Evlıldım! (Sarılırlar. ÜC-
HETMEN daha kısa boylu; adeta Ahi'nin beline sa­
rılır.)
ÖĞRETMEN. (Ortaya atılır.) Ş i m d i de mandolinle şarkı­
lar! (Ortadakiler ayrılır. Selâm verirler. Hu sırada ar­
kada iskemlelerle bir sıra yapılmıştır. Beşi birden gi­
der, otururlar. Ellerinde mandolin var sanki. Haşlaya­
caklar. Biri erken başlar. Dururlar. Gene baştan. Hu
sefer biri geç kalır. Ccne baştan. Artık olduğu kada­
rıyla devam ederler. Gözler havalarda. İlen: mandolin
çalıyor, hem söylüyorlar.)
HEPSİ. H a v hav hav, b e n i m d e l köpeğim
H a v hav hav, k ö y ü m ü bekle.
Sana k e m i k v e r e y i m
Gel b i r a z da seveyim
Benim cici k ö p e ğ i m
Köyümü bekle

H a v hav hav, b e n i m c i c i k ö p e ğ i m
Hav hav hav, e v i m i bekle
Güneş gidip batınca
Gece g e l i p ç a t ı n c a
Ben u y k u y a y a t ı n c a
E v i m i bekle
(Kalkıp selâm verirler.)
E v v e l zaman içinde
K a l b u r saman içinde
Bir küçük ç o b a n varmış
Yalancılık yaparmış.

Yalancı yalancı
Sana kimse inanmaz
Yalancı yalancı
S ö z ü n e kimse kanmaz
(Şarkının sonuna doğru sesler canlılığını kaybeder,
durgunlaşırlar. Şarkı iyice ağırlaşır; âdeta duyulmaz

*5
 olur. Yüzlerdeki ifade de değişir, renksizledir. Omuz­
lar çöker, eller yanlara düşer.)
BİRİ. (Şarkının son sözlerine doğru yüzünü elleri arasına
almış/ı. Bir an sessizlikten sonra sıkıntıyla, soluyarak
ayağa fırlar, ötekiler duçar gibi, ifadesiz, hareketsiz.)
H a y ı f ı h a y ı r , h a y ı r , h a y ı r l ı ] Masal bunlar. Yalan b u n ­
lar, l l c l c ş a r k ı l a r , masallar b i r b i l s i n ; bak gör, o za­
man dünyan nasıl da yıkılacak. Şarkılara, masallara
r a ğ m e n ; y ı l l a r d ı r beynine tıka basa d o l d u r d u k l a r ı iyi­
l i k , d o ğ r u l u k s ö z l e r i n e r a ğ m e n seni y a l a n c ı l ı ğ a zorla­
yacaklar. İyi o l a n ı ı y a c a k s i ! ] , d o ğ r u olamıyacaksın. E-
zilmemek, yaşayabilmek İçin yalan s ö y l e y e c e k s i n . İç­
len p a z a r l ı k ] ] o l a c a k s ı n , sinsi o l a c a k s ı n . K o p y a (.eke­
ceksin, y ü z e g ü l e c e k s i n , arkadan v u r a c a k s ı n . K e n d i ç ı ­
karın için d o l a p l a r kurmazsan işsiz k a l a c a k s ı n , a ç ka­
l a c a k s ı n . İ y i l i ğ i , d o ğ r u l u ğ u , h ü r l ü ğ ü sevdirecekler sa­
na: ama b i l d i ğ i n l e k a l a c a k s ı n . S ö y l e r s e n , b e l k i de kur
sun yiyeceksin göğsüne. (Bu sıratla ötekilerin ağızla­
rından teker teker sözler dökülür.)

—. İyilik...
—-. D o ğ r u l u k . . .
—. Fazilet...
-—. İ n s a n l ı k . . .
B İ R İ . (Hızla onlara döner.) İ y i l i k , fazilet, d o ğ r u l u k , insan
hk. Var m ı b u n l a r , d e y i n bana? V a r m ı bunlar?
Ö T E K İ L E R . V a r m ı bunlar?
U İ H İ . Varlarsa b u n l a r ı isleyin benden.
ÖTEKİLER, bunları.
B l l t l . H a ş k a l a m u d e ğ i l . A m a yoklarsa bana Vermeyin b u n ­
ları.
ÖTEKİLER. Vermeyin.
B İ R İ . b u n l a r l a beslemeyin b e n i , b u n l a r l a doyurmayın.
ÖTEKİLER. Beslemeyin.
BİRl. (Yavaş yavaş yüzünü seyirciye çevirerek.) Ben; su­
dan çıkmış balık gibi, iyilerin, doğruların, güzellerin
d ü n y a s ı n d a n s o k a ğ a d ü ş m ü ş ş a ş k ı n b i r adam!
— . E v v e l zaman i ç i n d e . . .
26
— . BİZ i y i l i k perisi...
— . T e i n i z k a l p l i m e r t .şehzade...
— . Cezalanan kötüler...
B İ B İ . O k u d i y e v e r d i k l e r i masal k i t a b ı m k a p a r kapamaz,
BÖylfl d e d i k l e r i şarkıyı bitirir bitirmez başını kaldırır
da bir bakarsın ki. bir sürü kimse b a ş ı n a çullanmış,
dürüst oldun d i y e , kendi çıkarını düşünmedin diye.
inanacaksın d e d i k l e r i şeyi y a p t ı n d i y e seni azarlıyor
ve a y ı p l ı y o r l a r . İ ş t e o zaman a k l ı n d u r u r ! Ne yapa­
c a ğ ı n ı şaşırırsın, l i i r , e l i n d e k i k i t a b a , d ı ı d a ğ ı n d a k i şar­
k ı y a , b i r de tependeki g ö z ü d ö n m ü ş y ü z l e r e b a k a r s ı n .
Gene bakarsın; gene b a k a r s ı n , öyle bocalar durur
sun. Ve galiba sonunda ş a r k ı y l a k i t a p yere, ç a m u r l a r a
d ü ş e r gider. Zaman / iman esen tatlı yel o l u r l a r , ara­
da sırada hatırlarsın sadece. (Son sözleriyle beraber
yavaş yavaş gene eski yerine çökmüştür. liir an sessiz­
lik. Sonra hep birden şarkıya başlarlar.)
HEPSİ. Yalancı yalancı
Sana kimse inanmaz
Yalancı yalancı
S ö z ü n e kimse k a n m a / .
(Selâm verir, otururlar.)
Daha dün annemizin
Kollarında yaşarken
Çiçekli bahçemizin
Yollarında koşarken
Şimdi okullu olduk
Sınıfları doldurduk
Sevinçliyiz hepimiz
Yasasın okulumu/.
(Kirden dururlar. Tiksintiyle, dişlerin arasından, fısıl­
tıyla.) Y'aşasııı o k u l u m u z !
(Bir an sessizlik. Yüzlerdi' mutsuzluk.)
BİRİ. (Birden sevinçle ayağa fırlar.) Yaşasın! Bu iş oldu.
K a l ı b ı m ı b a s a r ı m b u iş o l d u .
B A Ş K A S I . Y'ok c a n ı m . O r t a d a fol y o k . y u m u r t a yok. Bo­
ş u n a sevinme. (İskemlesini alır. uzaklaşır.)

2 7
D İ Ğ E R İ . (Ötekilere.) Bir dakika, b i r dakika. (Yanındaki.)
1
Ş i m d i tekrarla b a k a l ı m p r o f e s ö r a ç ı k ç a ne dedir
O R T A D A K İ . (Bitkin.) D u r u m u anladığını, inceleyeceğini,
sonucu almak için daha sonra g i t m e m i . İ s t e hepsi b u !
Ö T E K İ . Ben o kadar sevinecek bir şey göremiyorum.
İ l i H l . Daha ne olsun. S ö z ü n ü sonuna kadar d i n l e m i ş o l ­
ması bile b i r başarı.
O R T A D A K İ . İllallah artık İllallah. Bıktım bu sağa sola
k o ş m a k t a n . O n u n , b u n u n a ğ z ı n ı n kokusunu d i n l e m e k ­
t e n . Ne yapacaklarsa y a p s ı n l a r . Ü n i v e r s i t e d e n m i ata­
caklar, a t s ı n l a r . İ k i y ı l ı y e n i b a ş t a n o k u m u diyecek­
ler, desinler. Askere m i yollayacaklar, y o l l a s ı n l a r . A m a
h i ç olmazsa d u r u m u m b e l l i olsun. Yeter a r t ı k .
Ö T E K İ . A p t a l aptal k o n u ş m a b e l
B İ R İ . A t l a t a c a ğ ı z b u v a r t a y ı , m e r a k etme! (Biniz sessizlik.)
D İ Ğ E R İ . Ne garip ş e y d i r . O k u r s u n o k u r s u n , g ü n ü n b i r i n ­
de d e r l e r k i , -a sen i k i yıl ö n c e ş u haltı okumamış­
s ı n . " Kabahat k i m i n ? İ d a r e n i n . Ç ü n k ü boyuna p r o g r a m
d e ğ i ş t i r i r l e r , ders koyarlar, k a l d ı r ı r l a r . Bir ç o r b a . Bu
h a y h u y a r a s ı n d a sana ders v e r m e y i u n u t m u ş l a r . Ece,
ne olacak? İliç! O dersi b a ş t a n okuyacaksın. Bütün
b i r yıl sadece tek derse g i d e r s i n . Ertesi yıl da, daha
önce okuduğun dersleri saymazlar; onları al baştan
ederler. E t t i m i k a y b ı n i k i y ı l . İ ş t e b u z a v a l l ı n ı n h a l i .
B İ R İ . Yahu ben altı yıllık o k u l u h i ç sınıfla k a l m a d a n y e ­
d i y ı l d a b i t i r e n b i r sınıf b i l i y o r u m . Sebep : sebejısi/.-
lik. idarenin ihmali.
D İ Ğ E R İ . S u ç b e n i m d e ğ i l dersin, y ö n e t m e l i k derler. A n ­
layışlı o l u n dersin y ö n e t m e l i k derler. Yazık d e ğ i l m i
bana, y ö n e t m e l i k .
ORTADAKİ. (Daha önce ayağa kalfamı, üktnltyla dalaş­
mış ve iskemh'sinin arkasına dayanmıştır.) Y'ünelmc-
l i k m i ş . A l l a h b e l â s ı n ı versin ö y l e y ö n e t m e l i ğ i n . B i n b i r
hevesle, b i n b i r istekle gelirsin buraya. İ s t e d i ğ i n d a l ­
da o k u y a m a z s ı n , h u z u r i ç i n d e o k u y a m a z s ı n . Not bu­
lamazsın, kitap bulamazsın, imkân bulamazsın. İler
geçen g ü n b i r a z daha y ı p r a t ı r seni. b i r a z daha tör-
 p ü l e r . Heves falan k a l m a z i ç i m l e , işlek kalmaz. Sonra
da g e l i r o y ö n e t m e l i k sarılır g ı r t l a ğ ı n a ; k a n ı n ı , c a n ı n ı ,
s u y u n u emer. Sonunda d a posanı k a l d ı r ı p atar soka­
ğ a . Bfat leş g i b i y ı ğ ı l ı r s ı n y e r e . Yığılır k a l ı r s ı n . Ne 0?
Y e t i ş m e y i n iş, aydın adammış, cartmış curtmuş. Ulan
o y e r d e k i leşin nesi a y d ı n l ı k be! Kapkara b i r a d a n ı o,
m e n f i b i r adam o. (Sessizlik. İskemlene oturur.) Hani
o kişilik d e d i k l e r i ş e v var ya. O b ü y ü l ü şey. inşam
insan y a p a n , o l g u n k ı l a n ş e y . O g ü r ü l t ü s ü z , p a t ı r t ı s ı ^ •
sessiz s e d a s ı z o l u ş a n şey. İşte onun oluşmasını bek­
lersin, o l u ş m a z . Ket v u r u l u r , ç e l m e takılır, e z i l i r , sus­
turulur. O l u ş m a z bir türlü, o l u ş a m a z . İslerler k i silik,
kaypak, her k a l ı b a g i r e n adamlar tornadan ç ı k a r g i b i
fırlasınlar sokağa. (Susar.)
DİĞERİ. (Alaycı.) Ha şöyle! Rahatladın mı? '
Ö T E K l . (Alaycı.) B o ş a l t t ı n m ı içini?
B İ R İ . Ne içini b o ş a l t m a s ı be! Küftchor midesini boşalttı.
(ORTADAKı ona ters ters bakar, sonra gülümser.)
Ö T E K İ . M a ş a l l a h keyfi y e r i n e g e l d i .
D İ Ğ E R İ . Hadi fırla a y a ğ a . Sonucu ö ğ r e n m e y e . Yürü.
BİRİ. Hadi, hadi!
O R T A D A K İ . T a uzaklara ç e k i p gitmek i s t i y o r u m . H e r ş e v ­
den kaçmak.
H E P S İ . Hoppala!
O R T A D A K İ . Bir haftadır d i d i n dur; bıktım artık.
Ö T E K l . Pısırıklığı b ı r a k be. İşin sonuna g e l d i k .
D İ Ğ E R İ . H a y d i k a l k . Biz de seninle g e l e c e ğ i z ve idareyi
de, y ö n e t m e l i ğ i de mat edeceğiz.
O R T A D A K İ . (İsteksiz.) Peki!
B İ R İ . A s l a n s ı n be, aslan.
D İ Ğ E R İ . T o p a r l a n b a k a l ı m biraz. İ l a h . ş ö y l e . Ş i m d i lanı
forınımdasın.
B İ R İ . Ç o c u k l a r , s a v a ş a giden ş u aslana b a k ı n . Beş dakika
sonra t a r i h i n b ü y ü k k a h r a m a n l a r ı n d a n b i r i olacak bu
enayi. (Gülerler.)
ÖTEKl. H a d i ! (Deıniııılen beri bir kenarda oturanın. 1'ItO-
FESÖR'Ün önüne gelirler. Başlarıyla selamlarlar, bek-

2Q
 terler. Sessizlik.)
P R O F E S Ö R . Sizin dununu İnceledim. (Sessizlik.) Ceva­
bım : h a y ı r ! (Ötekiler bakışır.)
ORTADAKİ. (Sendeler.) Niye efendim?
P R O F E S Ö R . O r t a d a y ö n e t m e l i k var. O n u ezemem.
— . Ama haklı.
— . Suç onun değil.
P R O F E S Ö R . Olsun. Yönetmelik var.
— . H e r ş e y sizin e l i n i z d e .
P R O F E S Ö R . Y ö n e t m e l i k var efendiler. İ ş t e b u kadar. Ha­
di çıkın dışarı.
O R T A D A K İ . Rakın efendim. Aynı sınıfta üçüncü yılını
b e n i m . H i ç b i r i n d e de ç a l ı ş m a m a k t a n kalmadım. Hep
y ö n e t m e l i ğ i n , formalitelerin k u r b a n ı o l d u m . Yazık de­
ğil m i bana?
—. Formalite..
—. Prensip..
— . Yönetmelik zırvaları yüzünden.
P R O F E S Ö R . Z ı r v a diye a d l a n d ı r d ı ğ ı n ı z y ö n e t m e l i ğ i hazır
kıyanlardan b i r i olarak sizlere ş u n u diyeceğim : ha­
yatınızı bu meslekten kazanmak zorunda değilsiniz.
Bin b i r meslek var. Başka b i r şeyi deneyebilirsiniz.
B a ş k a okullara g i d e b i l i r s i n i z . Ayrıca yüksek öğrenim
y a p m a k z o r u n d a d a d e ğ i l s i n i z . Bakkala da i h t i y a ç var,
efendim. Dalıa olmazsa bakkallık yaparsınız. İş mi
yok? (ÖTEKİLER iıjice sinirlenir.) '
— . B i z o k u m a k istiyoruz. K a r ş ı m ı z a y ö n e t m e l i k l e r , forma
liteler b i r t a k ı n ı naneler, m a y d a n o z l a r d i k m e y i n . Yar­
d ı m c ı o l u n b i z l e r e . O k u m a k istiyoruz.
P R O F E S Ö R . Ya! Peki n i y e sınıfta kala kala b a ş ı n ı z dönü­
yor? Ç a l ı ş a n ö ğ r e n c i l e r o l s a y d ı n ı z bu hallere d ü ş m e z ­
d i n i z . B ö y l e g e l i p de y a ş ı n ı z d a n , b a ş ı n ı z d a n utanma­
dan not dilemnczdiniz. Herkesin can attığı buraya
girdiğinize şükreder, buranın, bizlerin kadrini değe
rini bilir, oturur çalışırdınız.
— . Biz d i l e n c i d e ğ i l i z e f e n d i m . Sadece h a k k ı m ı z olan b i r
şeyi istemeye g e l d i k . Sonra b u r a y ı da ö y l e ı>ck d e ğ e r l i

3(>
 b i r y e n i l i ş g i b i g ö s t e r m e y e k a l k m a y ı n . B i r t a k ı m adam­
ların eline b i r k a ç b i n l i r a t u l uşl u r u p d a y o k l a m a y a b i ­
le g i r m e d e n buraya ö ğ r e n c i o l a n l a r ı biliyoruz.
PROFESÖR. Haddini bilmez saygısızlar. Böyle dedikodu­
larla uğraşacağınıza b i ç olmazsa ş u y ö ı ı e l m e l i ğ i oku-
Saydiniz. • H a b e r i m y o k t u l demesi kolay. S o r u m ! . d ü ­
ğ ü n ü z ü b i l i n . Kişilik s a h i b i olmaya b a k ı n . Biz saçımızı
karyola d e m i r l e r i n e b a ğ l a y a r a k çalıştık.
— . E v e t , m u m ışığı a l t ı n d a .
PROFESÖR. M u m ışığı altında, evet! Sizler g i b i kadın
peşindi- dolaşmadık, kızlarla âşıkdaşlık yapmadık.
— . Y a p a m a d ı n ı z . Zaten y a p a m a d ı ğ ı n ı z ı n acısını çıkarıyor­
sunuz b i z d e n .
P R O F E S Ö R . S a y g ı s ı z , edepsiz. Sen karşımda böyle nasıl
konuşuyorsun? Saygısızlığı b i l i r s i n i z , ama ders çalış­
m a y ı bilmezsiniz. Biz çalıştık ve S o r u m l u l u ğ u m u z u b i ­
l i y o r d u k . Kişilik s a h i b i i d i k .
— . Ve b i z l e r e ö r n e k o l d u n u z , d e ğ i l mi?
— Yabancı dillerden satır satır çevirip kendi imzanı/la
bastırdığınız çalma, çırpma kitaplada...
— . P e ş i n i z d e u ş a k g i b i k o ş t u r d u ğ u n u z , hademe g i b i kul­
l a n d ı ğ ı n ı z asistanlara yaptıklarınızla...
— . C ü m l e cihanı i k i dakikada uyutacak kadar ruhsuz bir
sesle, ö n ü n ü z d e k i k i t a p t a n s a t ı r s a t ı r okuyarak ders an­
latışınızla...
— . B u n l a r l a ö r n e k o l d u n u z b i z e , d e ğ i l mi?
P H O F E S Ö H . Defolun, alçak h e r i f l e r , namussuzlar, edep­
sizler; d e f o l u n ! (Hepsi bağırıyor.)
— . V e ö ğ r e n c i l e r i n i z i ezmekten, a ğ ı n ı z a d ü ş e n her sınıfın
y ü z d e y e t m i ş i n i d ö n d ü r m e k t e n zevk a l ı y o r s u n u z , de­
ğil m i ?
— . M a n y a k ç a b i r zevk. d e ğ i l mi?
P R O F E S Ö R . Yıkılın k a r ş ı m d a n . Ve ş u n u i y i b i l i n k i , ben
y a ş a d ı k ç a , b e n var o l d u k ç a b u meslekten on para b i l e
kazanamayacaksınız. Ağzınızla kuş tutsanız geçirmeye­
c e ğ i n i sizi.
— . M a ğ r u r o l m a p a d i ş a h ı m . Senden b ü y ü k A l l a h var.
 PROFESÖR. B e n u s a n ı n d a , keserini de. Hana kimse k a - |
r ı s a m a z . B e n b u k ü r s ü n ü n Allalııyını.
—. Caarti Kaba kâğıt! (Yumruklar sıkılmış, birbirlerinin
üstüne atılmaya hazır herkes. Soluyorlar. Gergin bir
an. Sessizlik. Ötekiler birden hırsla geri dönüp uzak­
laşırlar. I'IİOFESÖB sinirle yerine çöker. Her biri bir
yana dağılır. Solumaları yavaş yavaş azalır. Yavaş ya­
raş durulurlar. Yüzler mutsuzluk taşıyor. Omuzlar çök­
müş. Tükenmiş, bitmiş gibiler. Hu sırada içlerinden
biri hafiften ıslıkla bir Hock and Holl çalmaya baş­
lar, ötekiler de yavaş yavaş katılır. Gittikçe hareket
artar, ses yükselir, tempo canlanır. Sallanmaya, titre­
meye başlarlar. Yerlerinde oturamaz olurlar. Ayağa
fırlarlar. Bağırıyorlar, haykırıyorlar, sallanıyorlar, te­
piniyorlar. Delice, çılgınca bir dans. Yalnız yüzlerde
hiç ifade yok. Ifadesizlik. Duvar gibi bir yüz. boş göz­
ler. Çığlıklar, titremeler. Bir kriz sanki. Yaraş yavaş
durulurlar. F.n önde tek sıra olmuşlar. Seyirciye bakı­
yorlar. Gözlerin, yüzün anlamsızlığı daha iyi görülü­
yor. Hafif, tek düze bir sallanma. InL-meye benzer
bir sesle hafiften, derinden şarkı. Bu biraz boyla sü­
rer. \'ı- ışıklar söner.)

BİRİNCİ B Ö L Ü M Ü N SONU

.5 =
 İKİNCİ BÖLÜM
(İşıklar yanar. Beşi de birinci bölümün sonundaki gi­
bi yüzleri seyirciye dönük, sahnenin önünde sıralan­
mışlar. Hareketsizlik ve sessizlik.)
BİBİ. ( B o ğ u k , derinden gelen bir sesle, teker teker.) Du­
m a n d ı , sigara d u m a n ı y d ı e t r a f t a k i . Y o ğ u n , k o y u . G ö z ­
l e r k ı z a r m ı ş t ı u y k u s u z l u k t a n . E l l e r k â ğ ı d ı masaya atar­
ken titriyordu. On, elli, yüz lira gidip geliyordu her
sefer. Saatlerden b e r i . Sabaha dek. O d a l a r p i s t i , l o ş t u .
H a v a s ı z d ı . B i r i Kars tan g e l m i ş t i . Ö t e k i A n t e p l e n , Sı-
v a s t a ı ı . Y ü z l e r c e kişi. Y u v a l a r d a n , e v l e r d e n k o p u p g e l ­
m i ş l e r d i . Kırık d ö k ü k b i r karyola, k i r l i b i r h a v l u , y e n i
yıkanmış bir çorap. Ertesi sabah f a k ü l t e d e yoklama
vardı. Elli, yüz lira d ö n e r d i ortada. K u m a r sabaha
dek sürerdi.
ÖTEKİLER. (İniltiye benzer bir sesle mırıldanırlar.)
H a y d i sinemaya g i d e l i m .
Gene, gene!
Bir daha!
Sıkıntıdan!
B İ R İ . Işık birden sönerdi. Sevinç dolu çığlıklar kaplardı
o r t a l ı ğ ı . K o n u ş m a l a r , kahkahalar. Ve b i r k ö ş e y e b ü z ü l ­
m ü ş bir oğlan. G ö z l e r i n d e sıkıntı, korku. Peşindeydi
hepsi s ı n ı f t a n k o r i d o r a dek. K o r i d o r d a n yatakhaneye.
Y o l u n u keser, s a l d ı r ı r , s ı k ı ş t ı r ı r l a r d ı . V e o y a t a ğ ı n a b ü ­
z ü l ü r , b a t t a n i y e n i n a l t ı n d a a ğ l a r d ı . Yatılı o k u l d a , ev­
den uzakta.
— . H a y d i i ç m e y e g i d e l i m , s a r h o ş olana dek,
— . Gene, gene!
— . B i r daha!
—. Sıkıntıdan!
BİRİ. Salıvcrirlerdi sokağa. Toza, pisliğe, başıboşluğa. Bit­
kiler gibi g ü b r e y e . Kavgaya, açlığa, umursamazlığa.

33
 Taslar, topraklar b i l i r d i sadece y e n i ç ı k a n d i ş l e r i , ye­
ni doyulan sözleri. Kadını, erkeği öğreten taşlardı,
t o p r a k l a r d ı . S o k a k l a r d ı sadece. Pantolon g ö r ü n c e ür­
perirlerdi, eteklik g ö r ü n c e içleri galerili. Kız, erkek
düşman gibiydiler. Yiyecek g i b i . A ç . K ı z l a r erkekleri
k o n u ş u r d u hep. E r k e k l e r hep kızları k o n u ş u r d u . G ü n ­
lerce, y ı l l a r c a . Koca a d a n ı o l u r , gene a y n ı ş e y l e r i ko­
nuşmaktan hoşlanırlardı, Dünyaları gazetelerin son
sayfasıyla kızların etekleri a r a s ı n d a kalmıştı.
— . H a y d i kahveye g i d e l i m , gevezeliğe.
— . Gene, gene!
— . b i r daha!
—. Sıkıntıdan!
B l l t l . Binlerce kişilik genç bir güc b a ş ı b o ş dereler gibi
a k ı p g i d i y o r d u . (Ufak bir sessizlik.)
HEPSİ. (Hinini yüzlerinde nefret belirir. Hep beraber ge­
ri dönüp giderlerken.) A l l a h b e l â s ı n ı versin, (('.erine
doğru uzaklaşırlar.)
—. (Bu yürüyüş sırasında içlerinden biri, birden sevinçle
zıplaıjarak onlardan ayrılır.) ilan hey! Dinleyin be...
Bana b a k ı n hey...
— . bağırma kulağımızın dibinde.
— . Ş a h a n e b i r h a b e r i m var; d u y u n c a a k l ı n ı z gidecek. Hey
hey. (Zıplar, oynar.) C i f e l e r i n effesi. Efesi. Ertelerin
efesi, llcyt...
— . A çıldırmış bu!
— . Sersemin h a l l e r i n e bak.
— . G ö r e n i l e b i r ş e y var sanacak.
— . Sıkı d u r u n , s ö y l ü y o r u m . (Teker leker.) Benim kızın
ailesi ta r a f m dan akşam yemeğine çağrıldım.
ÖTEKİLER, (trkilirler.) Ne?
DAVETLİ. (Memnun, bir an susar.) Yemeğe çağrıldım.
ÖTEKİLER. (Heyecanla etrafında toplanırlar.) Hadi be!
(Bir an. İnanmamış.) işletiyor.
D A V E T L İ . Yarın kızı k o l u m a takar da yolıla yanınızdan
g e ç e r i m , v a l l a h i sekim d a vermem, o zaman inanır­
sınız.

51
— . Z a t a n k o l u n a kı/.ıııı takan y o l d a a r k a d a ş l a r ı n ı asla g ö r ­
müyor. Gölse de Öyle b i r solanı v e r i y o r k i , evlere
şenlik.
D A V E T L İ , b u gece sizler y a l a k l a r ı n ı z d a y a ş l ı k dişlerken
ben o n u n l a y a n y a n a o l a c a ğ ı m .
— . Peki ama nasıl o l d u bu?
— . N e d e n gerekti?
D A V E T L İ , bilineni. Anıca beylerde b i r aile y e m e ğ i var­
m ı ş . A n ı c a a i l e n i n en b ü y ü ğ ü , b e n i de ç a ğ ı r m ı ş .
— . U l a n ş a n s l ı s ı n be!
— . Gene d ö r t ayak ü s t ü n e d ü ş t ü n .
—. Yani işler iy icc kızışıyor a n l a ş ı l a n .
— . G a r a n t i senin s ü z ü n e d i l m i ş amca i ı e y c .
D A V E T L İ . Ç a ğ ı r d ı ğ ı n a g ö r e t a b i î değil m i ya?
— . Klı h a y ı r l ı s ı !
—. Hayırlısı!
D A V E T L İ . Şu halinize b i r b a k ı n . Kıskançlıkian çatlaya­
c a k s ı n ı z . A ha! D a h a haberler b i t m e d i , b u n u i y i d i n ­
l e y i n ve s a ğ l a m d u r u n . Geceleyin o n u e v i n e ben b ı ­
rakacağını. Tabiî ayrılırken kapının önünde tıpkı f i -
linılerdeki gibi öpeceğim. (Neşeli.) Kilelerin ailesi,
lirilaratom. litliririlarataratom. (Kahkaha ular.)
—. (Bozulmuşlar.) 1yü
—. İ y i , i y i ! (lliraz sessizlik.)
— . Ulan, b i r defa sen onların arasında yemek yiyecek
adam d e ğ i l s i n .
D A V K İ L İ . T i ri taratora.
—. l i i r defa sen mahalle ç o c u ğ u s u n . O n l a r sosyete!
— . K e n a r mahalle sosyetesi! (Kahkaha atarlar.)
D A V E T L İ . Hey, yavaş gelin!
— . Sen alaturka...
— . O n l a r alafranga!
— . Onlar görgülü...
— . Sim g ö r g ü s ü z !
D A V E T L İ . K ı z b e n i m ya, siz ona bakın!
ÖTEKİLER. İlah hay!
— . Enayi! Pikniğe gidiyorum sanıyor.

55
— . S a n ı y o r k i y i y e c e k , i ç e c e k , sırt ü s t ü yatacak.
— . Kız kolunda, k e y i f ç a t a c a k .
— . Sana, bana k u r u m satacak.
H E P S İ . H a h hay!
—. b i l m i y o r k i , satışa Çlkmts, mal g i b i g ö z d e n geçirilecek.
—-. İncelenecek.
—. Süzülecek.
—. Tartılacak.
— . H o ş a giderse kız ona verilecek.
— . H o ş a gitmezse kız elinden a l ı n a c a k .
— . Beyler, b u gece d a m ı z l ı k k o y u n s e ç i m i var,
H E P S İ . H a h hay!
— . Sofrada b u r a n ı b u r a n ı lerliyecek s ı k ı n t ı d a n .
— . Ç a t a l ı b ı ç a k sanacak, b ı ç a ğ ı k a ş ı k l a k a r ı ş t ı r a c a k .
— . İki s ö z b u l u p k o n u ş a m a y a c a k .
— . K a p ı n ı n ö n ü n d e de kıza .sarılıyorum d i y e heyecandan
elektrik d i r e ğ i n e s a r ı l a c a k .
HEPSİ, ilah hay! (DAVETLİ durgunlasmtg, düşünceli,
omuzları düşmüş, ötekiler kahkahadan kırılıyor.)
D A V E T L İ . H e y kavanoz d i p l i d ü n y a hey! K i r kızla arka­
d a ş o l a y ı n ı diye y a p m a d ı ğ ı n kalmayacak : a n a s ı n a , ba
b a s ı n a , a m c a s ı n a , d a y ı s ı n a , h a l a s ı n a , h o c a s ı n a , bacısı­
na, k a p ı c ı s ı n a h o ş g ö r ü n e c e k s i n ; i k i d i r h e m b i r ç e k i r ­
dek giyineceksin. K i b a r g ö r ü n m e k için kendine işken­
ce edeceksin. Kesenin a ğ z ı m a ç a c a k s ı n . Ç a k s ı n , ç e k s i n
de sonunda kızın e l i n i tutabileceksin, ö l m e e ş e ğ i m
ölme.
Ö T E K İ L E R . H a h hay!
D A V E T L İ . (Dalgın.) H a y ı r . Y e m e ğ e gitır.iycccğiııı.
Ö T E K İ L E R . Ne?
D A V E T L İ . 15u i ş k e n c e y e k a t l a n m a y a c a ğ ı m .
—. Hoppala!
— . S a p ı t t ı gene!
— . Kafayı ü ş ü t t ü !
—. Saçmalama, saçmalama!
D A V E T L İ . AnlasanIza, p a t l a r ı m sıkıntıdan. Dedikleriniz
doğru.

36
 — . Sen bize ne a l d ı r ı y o r s u n ?
— . Şaka ettik biz.
— . İ k i saat d i ş i n i s ı k a c a k s ı n .
— . Olacak bitecek.
— . O n d a n sonra k a p ı p koy vereceksin.
— . Kıza izin çıkacak.
— . T ü m m u t l u l u k senin olacak.
D A V E T L İ . G i d e m e m , elbisem y o k .
— . Buluruz; bizim oğlanlardan b i r şeyler uydururuz.
— . Tamam. Ş e y d e n gömlek alırız.
— . Ceketle p a n t o l o n da ö t e k i n d e n .
— . Y e p y e n i b i r iskarpin de b e n d e n .
—. (OAVETLİ'ye.) A r t ı k fanilayla d o n d a senden! (Kah­
kaha.)
— . G i y i m , k u ş a m ı h a l l e t t i k . O l d u mu?
DAVE'l'Ll. (Neşesi yerine gelmiştir.) Tamam!
— . G i d i y o r musun?
D A V E T L İ . V a r m ı durmak?
H E P S İ . Effelerin cifesi!
— . Y o ! P a ş a l a r daha b i t m e d i .
— . D a h a ne var?
ı — . B u o ğ l a n a b i r k i t a p v e r e c e ğ i z . S a t ı r s a t ı r ezberleyecek
onu!
— . N e kitabı?
—. (Ağzında yaya yaya.) Adabı Muaşeret kitabı!
HEPSİ. Doğru!
— . Onsuz b i r a d ı n ı b i l e atamaz.
— . İşte kitap.
— . A m a zaman az.
— . Beşe parçalarız...
— . Ö n e m l i yerlerin özetini çıkarırız.
—. Hadi hemen. (Kitabı paylaşırlar. Tabii kitap yok or­
tada. Basit bir pandomim. Herkes bir yere çekilir.
Okuyorlar mırıl mırıl. İlginç bir şey bulan yüksek ses­
le okuyor.)
— . O t u r u r k e n arkaya dayanmak, ö n e e ğ i l m e k , d i z l e r i a y ı r ­
mak, k o l l a n k a v u ş t u r m a k ayıptır,

37
— . Yokla yürürken havasa bakmak, yere bakmak, sağa
sola bakmak a y ı p t ı r .
—. Bir bayanın bacaklarına uzun u z u n bakmak ayıplır.
—. Sokağa çıkmadan önce pantolon düğmelerinizi ilikle­
diğinizi kontrol edin. (Hepsi irkilir, elleriyle yok­
larlar.)
— . Yuııyaııu y ü r ü y e n iki kişiden sağdaki soldakinin kolu­
na g i r e r , soldaki s a ğ d a k i n e a d ı n ı u y d u r u r . Soldaki su­
sar. S a ğ d a k i k o n u ş u r . S a ğ d a k i esner, soldaki k a ş m i r .
— . Çatal solda, kaşık s a ğ d a , ç o r b a kaşığı o n u n sağında,
balık ç a t a l ı s a ğ ı n solunda, b ı ç a k sol s a ğ o r t a n ı n ü n ü n ­
de, b a r d a k o r t a n ı n s a ğ y a n ı n ı n sol t a r a f ı n d a olur.
— . Klâsik m ü z i ğ i s e v m i y o r s a n ı z b i l e konserlere g i d i n ve
bol bol alkışlayın.
— . Bende el ö p m e n i n t a r i f i var. Resimlerle. A n l a t a m ı y a -
c a ğ n ı ı ; en iyisi gel g ö s t e r e y i m . (DAVETLVnin yanı
no gider.) Sen çok s a y g ı d u y d u ğ u m , y a da ö y l e poz­
lar t a k ı n m a n ı gereken b i r b a y a n s ı n . (Dediklerini ya­
nar.) Klini öperken b u kadar e ğ i l m e k (.irkin, böyle
d i k d u r u p e l i d u d a k l a r a g ö t ü r m e k de ç i r k i n . Hafifçe
e ğ i l e c e k s i n . H a ! E l i sımsıkı t u t m a y a c a k s ı n ve ağzına
yapıştırmayacaksın. Böyle yer gibi.
— . H a d i el ö p m e y i b i r dene. (DAVETLİ eli öper, başına
götürür.)
ÖTEKİLER. Höst! Yuh! (Kahkaha.)
D A V E T L İ . Ne oldu yahu?
— . El başa götürülmez. (Kahkaha.)
DAVETLİ. Götürülür.
—. Götürülmez.
— . O eski a d e t m i ş .
—. Şarklılık!
—. Osmanlılık!
— . Medeniyet öğren, hödük.
— . Kafanın pencerelerini B a t ı y a a ç , b a t ı y a .
D A N K T I . t . H a d i be oradan, o r m a n k i b a r ı z ü p p e l e r . Batı
h u r d a s ı salaklar.
— . Sen b u kafavla askere gidersen tezkere a l ı r s ı n belki.
 merak e i m e !
D A V E T L İ İyi, i y i ! Okumaya devam!
— . K u ş k o n m a z ı n yenisi : s a ğ e l i n i l k Üç p a r m a ğ ı ile k u ş ­
k o n m a z a l i ucundan t u t u l u r . Sol e l d e k i ç a t a l ı n y a r d ı ­
mıyla ağıza götürülür.
— . Teki k u ş k o n m a z nedir? (Hepsi bakışırlar, omuz sil-
kcrlcr.)
—. Hazırsa, özelleri getirin bana. (Hepsi koşuşur. DA-
VETLt'ye.) A l b a k a l ı m iislad. K i t a b ı n ö z e t i b u k ü ç ü k
k â ğ ı t l a r d a , b u n l a r ı c e p l e r i n e , m e n d i l İ ç i n e , saat kayışı
altına sakladın m ı , artık s ı r t ı n yere gelmez. Sıkıştın
mı kopya ç e k e r gibi g i z l i g i z l i ayar bakarsın. Oldu
mu?
DAVETLİ. Oldu.
—. Konuşacak s ö z e gelince; r a d y o n u n hava b ü l t e n i n i ez­
berle, f ı r t ı n a günlerini belle, y a ğ m u r günlerini salla.
B u b i r . A r a d a s ı r a d a « g o l . de. « f o b de. - o f s a y t ' de.
- İ k i b i r . ü ç i k i , b e ş b i r . de. - B i r k o l o n , ü ç k o l o n , on
lııltıı» de. Bu d a i k i . ( Y ü n c ü s ü f i l i m l e r e , artistlere el
al. Y ı l d ı z l a r ı n y a ş l a r ı , k a ş l a r ı , k a r ı l a r ı , metresleri...
D A V E T L İ . Boyları, kiloları, sevdikleri yemekler, iç ç a m a ­
ş ı r l a r ı n ı n cinsî., hepsini b i l i y o r u m .
— . B u da o l d u . A m a p o l i t i k a d a n da açılırsa susmak y o k .
O r a d a k i l e r i l e r i c i ise i l e r i c i g i b i , gerici ise g e r i c i g i b i
k o n u ş u r s u n . K ü f r c d e c c k s e n ana avrat k ü f r e t , övecek
sen tapar g i b i ö v . B u n l a r ı n t a m a m ı n ı y a p t ı n m ı gece­
n i n a d a m ı s e ç e r l e r seni. Herkesin h o ş u n a gidersin.
D A V E T L İ . (Heııeeaııla.) Yaşayın çocuklar. Sağolun!
— . H a y d i fırla, g e ç k a l d ı n .
— . H a ! Kızı evinden almaya giderken ç i ç e k götürmeyi
unutma.
D A V E T L İ . P e k i , ne ç i ç e ğ i olsun.
—. Karanfil!
—. Cül!
—. Sümbül!
— . Defne d a l ı !
— . Yok maydanoz! Devenin pabucu.

99
— . Ç i ç e k ç i y e sor. O b i l i r .
— . Hey s a k ı n işin sonunda e l e k t r i k d i r e ğ i n i öpme.
D A V E T L İ . Merak etme, o y u n u n sonunda nefis bir gol
atacağım, (dilerler.)
Ö T E K İ L E R . Haydi, güle güle! (DAVETLİ koşarak sah­
nenin gerisine gider; arkası seyirciye dönük, oturur.
Ötekiler hoşnut — biraz da kıskanmış — bakışırlar.)
— . Ne h o ş b i r gece g e ç i r e c e k .
— . B a m b a ş k a b i r gece.
— . Kızı e v i n d e n alacak ve evine g ö t ü r e c e k .
— . Ve onu s e v d i ğ i n i s ö y l e y e c e k b e l k i de.
—. Ve öpecek. (Hep birden iç çekerler.)
B l R l . A h , k a d ı n m i l l e t i , ah!
Ö T E K İ . A h d i l b e r l e r , ah âfetleri
B İ H l . A k l ı m a eski g ü n l e r geldi.
Ö T E K l . Benim de.
BİRİ. Her köşe b a ş ı n d a bir gol attığımız günler!
Ö T E K İ . Sinema l o c a l a r ı n d a işi p i ş i r d i ğ i m i z g ü n l e r . (İkisi
de büyük Donjuan pozları takınır.)
B İ R İ . B i r gece mahallede d o l a ş ı y o r u m . Yolda k a r ş ı m a b i r ­
den b i r âfet ç ı k t ı . A m a ne? Aklınız durur. Toparlan­
dım. Hemen y a n a ş t ı m . - A f e d e r s i u i z d e d i m . Sizi mu­
hakkak t a n ı y a c a ğ ı m . Siz falan beyleri tanıyor musu­
n u z ? ' d e d i m . Yarını saat k o n u ş t u m . K e s i l d i . E l i a y a ğ ı
t u t m a z o l d u . Geceyi beraber g e ç i l d i k .
B İ R D İ Ğ E R İ . (Hayran dinliyor.) Yok y a h u !
Ö T E K l . ben de bir akşam bir tanıdığın evini arıyorum.
Yanlış k a p ı ç a l m ı ş ı n ı . K a p ı a ç ı l d ı . K a r ş ı m d a gecelikle
nefis b i r p a r ç a . Var mı kaçırmak? 'Tabii kolayına
baktık.
BİR D İ Ğ E R İ . H a d i be!
BİRİ. Telefon edeceğim. Yanlış numara çıkmış. Karşıda
b i r k a d ı n . A m a b i r ses. B ü l b ü l sesi m ü b a r e k . Bir defa
d u y , s a r h o ş olursun, ö z ü r d i l e d i m , k a p a t t ı m . Bir daha
çevirdim. Gene o r a s ı . B i r ö z ü r daha. Ü ç ü n c ü açışla
gene orası d ü ş m e z mi? A m a b u sefer k a d ı n ı n tepesi
attı. «Rica e d e r i m , yeter a r t ı k , b e n i b a n y o d a n ç ı k a r -

40
 i l i n i z , d e d i . T e l e f o n u n Öteki u c u n d a k i sahneyi düşü­
n ü n c e d ü n y a n ı b i r b i r i n e g i r d i . D u r u r m u y u m ? Yalvar,
yakar, t e p i n , a ğ l a . A d r e s i n i v e r d i . B i z b i r h a l t a , gece
g ü n d ü z , deliler gibi...
B i l i D İ Ğ E R İ . Ne ş a n s s ı z ı n ı ! B ö y l e s i bana h i ç o l m u y o r .
Ö T E K İ , İ l i ç u n u t m a m , b i r gece lanı 15 tane k a d ı n düş­
m ü ş t ü e l i m e . B i r i n d e n ö t e k i n e g i t . H e p s i de d e l i g i b i ,
s a l d ı r ı y o r adama...
B İ R B A Ş K A S I . Y a v a ş g e l , yavaş, gel! Fazla s a l l a d ı n . G e ç e n
a n l a t t ı ğ ı n d a 10 k a d ı n d ı . B i r ö n c e k i n d e ile 5 k a d ı n . Bu
g i d i ş l e , y a k ı n d a 100 k a d ı n ı b u l a c a ğ ı z .
B İ R İ . H a l ı hay! Ç ı k t ı k a ç ı k a l ı n l a b i r gecede y ü z kadın­
dan...
BİR B A Ş K A S I . Sen b a ş k a s ı y l a alay e d e c e ğ i n e k e n d i hali­
ne bak. O telefon p a l a v r a s ı b e n i m u y d u r u p sana an­
lattığını b i r m a s a l d ı .
B İ R D İ Ğ E R İ . H a h hay! Ç ı k t ı k açık a l ı n l a . . .
BİR B A Ş K A S I . Bırakın şimdi bu hayalleri. G e r ç e ğ e gelin,
gerçeğe. Bizim oğlanı düşünün.
— . T a t l ı b i r a y ı ş ı ğ ı . Serin b i r r ü z g â r . B i r a ğ a c ı n altında
ikisi.
— . Karşı k a r ş ı y a l a r . G ö z l e r i n i n i ç i n e b a k ı y o r l a r .
— . Nefesleri b i r b i r i n e karışıyor.
— . Dudaklar yaklaşıyor.
— . O s ı r a d a ay b u l u t l a r ı n a r a s ı n d a k a y b o l u y o r .
—. Susun... (Sessizlik. Kendilerinden geçmişler.)
— . Ve bizim oğlanın i ç i m l e b i r ses. Yüz binlik sladdaıı
y ü k s e l i r g i b i , g ü r b i r ses : goool!!
— . Helâl olsun, gol!
HEPSİ. Gol! (Bu sırada DAVETLİ olurmuş olduğu kö­
sede.)
—. (DAVETLİ'yl farkeder.) Hey, şuraya bakın, bizimki
gelmiş bile. (Koşuşurlar.)
— . Haber bile vermiyor.
— . A n l a t , ne oldu?
— . Gol m ü , gol m ü , ha?
DAVETLİ. (Ayağa kalkar. Şuralı asık.) Kavga ettik.

4'
— . Amcayla mı?
D A V E T L İ . H a y ı r , kızla.
— . İ l a h i liıı b i r a z daha i y i .
—. Ama niye?
D A V E T L İ . H e r ş e y i y i g e ç t i Eksiksiz, kusursuz. A m c a l a r ­
dan d ö n e r k e n bana - Ç o k k a b a s ı n , demez mi?
— . Kaba mı?
D A V E T L İ . Evet kabaymışım. Cörgüsüznıüşüm.
— l l a l l e t m i ş onu.
— . Sana verdiğimiz kopyalardaki şeyleri İngiliz centil­
menleri bile bilmez bel
D A V E T L İ . Ben m e r d i v e n d e n ve otobüsten önde iniyor-
ınuşum. Halbuki tam tersini y a p m a l ı y m ı ş ı m .
— . B i z i m k â ğ ı t l a r a g ö r e nasıl?
D A V E T L İ . Y a p t ı ğ ı m d o ğ r u c a n ı m . Kafam kızdı; çıkardım
kopyalan cümle cümle okudum.
— . Yaşa!
D A V E T L İ . Buna karşılık o da çantasından kopyalar çı­
karmasın mı?
—. Vay)
— . H a d i be!
D A V E T L İ . O da okudu. Kâğıtlarına göre dediği doğru.
A m a d e d i m , ben b u n l a r ı ş u k i t a p t a n h a z ı r l a d ı m . Ben
de falanca k i t a p t a n d e d i . K a b a s ı n da kabasın, dedi.
K ı z d ı m , z ı b a r e m i , d e d i m . O d a , defol e m i . d e d i .
Ben de b ı r a k t ı m y o l u n o r t a s ı n d a , g e l d i m . (Sessizlik.)
U l a n ş u n u ö p e m e d i m g i t t i ; en ç o k ona yanıyorum.
—. (Biraz sessizlikten sonra.) Effelerin effesi! (Güler.)
H E P S İ . Efesi, effelerin effesi! (DAVETLİ gülümser, o da
katılır.)
— . Canını sıkına, hadi!
— . H a d i gel g e z e l i m .
— . Ormana gidelim.
—. Hadi! (Neşeyle tek sıra olurlar. Şarkı söyleyerek sah­
neyi dolanırlar.)
H E P S İ . Baltalar e l i m i z d e — L'zun i p b e l i m i z d e —• Biz
g i d e r i z o n n a n a hop ormana!

4*
 A ğ a c ı n y a n ı n d a d u r — B a l t a y ı s a ğ d a n savur — B i r de>
sol taraftan v u r k u v v e t l e v u r !
(Birden sesler, davranışlar çoeuklaşır.)
Yaşlı k ü t ü k s e ç e r i z — Karşılıklı g e ç e r i / . — Testereyle
biçeriz hop biçeriz!
Kışın o d u n yanınca — Alevler patlayınca — Şarkı
s ö y l e r d ö n e r i z h o p d ö n e . . . (Birden dururlar. Bir şey
hatırladılar sanki. Yüzlerde, korku, sıkıntı. Hatırladık­
ları olayı yaşıyorlar. Sesler çocuksu.)
Ne y a p ı y o r ö y l e ?
Bak bak i n l i y o r .
E l b i s e l e r i n i p a r ç a l ı y o r . (Kararsız, korkulu, şaşkın adım­
larla hepsi kendi başına sahnede dolaşmaya başlarlar.
Olayı yaşamanın verdiği sıkıntı ürkek adımlarında bel­
li oluyor. Kimi zaman baş döndürücü bir dolaşma,
kimi zaman durgunlaşan bir hareket.)
Baksana ö l d ü r e c e k galiba.
Ç o c u k l a r polis ç a ğ ı r a l ı m .
K o ş u n k o ş u n polis ç a ğ ı r a l ı m .
O adam deli galiba.
(Havada birine.) Polis amca, polis amca!
(Havada başka bir yere.) K o ş u n k o ş u n polis amca.
(Aynen.) Ş u r a d a cinayet o l u y o r .
B i r amca b i r teyzeyi ö l d ü r ü y o r .
İleride, ormanın içinde, çalıların arasında.
G ö z l e r i m i z l e g ö r d ü k polis amca!
Yere y u v a r l a n m ı ş l a r d ı .
Teyze inliyordu.
Amca hem onun elbiselerini parçalıyor...
h e m d e ısırıyor, d u r m a d a n ısırıyordu.
Ç ı l d ı r m ı ş t ı galiba.
V e teyze i n l i y o r d u .
K o ş u n polis amca, k o ş u n .
K o ş s a n ı z a polis amca.
İşte şu ileride.
Polis a n ı c a niye h i ç t e l â ş etmiyor?
B i z i n i y e k o v d u sanki.

43
— . Sessiz sessiz y a k l a ş ı y o r ç a l ı l a r a .
— . Seyrediyor. Aaa, seyrediyor.
— . İ l i ç ses çıkarmıyor.
— . Teyze de b a ğ ı r m ı y o r d u . N i y e seslenmiyordu?
— . Niye y a r d ı m a çağırmıyordu?
— . H i ç b i r sey anlamıyorum.
—. Anlamıyorum.
—. Niye?
—. Sanki... (Kalakalırlar. AptaUasmts bir halleri var.)
—. (Uzun bir sessizlikten sonra.) Bazı b a z ı b a b a n ı da an­
n e m i ö y l e ısırıyor, ü zaman ona o kadar kızıyorum
ki. (Sessizlik, hareketsizlik.)
BİRİ. (liir başkasına hızla yaklaşır.) A n n e , bak ormanda
ne oldu? Ç a l ı l a r ı n a r a s ı n d a b i r amcayla b i r teyze g ö r ­
dük. Anıca teyzenin üstüne çullanmıstı. Elbiselerini
y ı r t ı y o r ve ısıtıyordu onu. Çok k o r k t u k , anne. l'olis
amca d a bizi k o v d u , kendi çömelip seyretti. Onlar
orada ne y a p ı y o r l a r d ı , anne?
A N N E . Sen a n l a m a z s ı n , b i r daha oraya g i t m e k yok. Son­
ra a ğ z ı n a b i b e r s ü r e r i m ha! A y ı p ş e y l e r onlar.
Ç O C U K . A m a n i y e anne?
A N N E . O r a d a eskiciler var. Küçük çocukların kanlarını
emerler. A y ı p ş e y l e r onlar.
Ç O C U K . O a n ı c a eskici i n i y d i ? T e y z e n i n k a n ı n ı ıııı e m i ­
yordu?
A N N E . Sus! A y ı p ş e y l e r b u n l a r .
( . ' O C U K . A m a polis amca a l d ı r m a d ı .
A N N E . Sen a n l a m a z s ı n . A y ı p .evler onlar. (Çocuk düşün­
celi kalakalır.)
B İ R İ . (Birden ortaya alılır.) ben anneme s o r d u m . O a n ı ­
ca d i ş ç i y m i ş . T e y z e n i n d i ş i n i çekiyormuş.
— . H a d i İMI! S a ç m a l a m a . O n l a r o y u n o y n u v o r l a r n ı ı ş . K i m
ö t e k i n i d a h a ç o k ısırırsa o k a z a ı u r m ı ş . A m c a n ı s ö y l e d i .
— . H a d i gelin b i z de o y n a y a l ı m .
— . A y ı p be ayıp!
— . Ama bu oyun kızlarla o y n a n ı l m ı ş .
— . Ö y l e y s e b u n d a n sonra k ı z l a r l a hep b u oyunu oynaya-
 lıııı ormanda...
Ben Ormana g i t m e m . O r a d a eskiciler var. Sonra k a n ı ­
mı/a emerler. H e m ç o k a y ı p !
D i ş ç e k t i r m e k a y ı p m ı be?
Sus be! A y ı p !
b a ğ ı r m a be! A y ı p !
Ö y l e fısıl fısıl da k o n u ş u l u r mu? A y ı p !
D o ğ r u d ü r ü s t dursana; herkes bize b a k ı y o r . A y ı p !
Sen d o ğ r u d u r . ( i t i ş i r l e r . )
Döverim hal
Ben de a b i m c s ö y l e r i n i .
B e n i m de a b h n var.
b e n i m a m c a m var, d a y ı n ı var.
— . G ö r ü r ü z b a k a l ı m sen b i z i n i mahalleden geçersin.
—. (Ağlamaklı.) A n ı ı e e be!
—. (Ağlamaklı.) Anne!
— . H e y , y a p m a y ı n . Herkes bize b a k ı y o r .
— . Hadi, karşıdaki tepeye g i d e l i m ; uçurtma uçuralm.
— . b e n g i t m e m . O r a s ı uzak, hem tenha. Oraya hep kaka
çocuklar gidermiş.
— . B i z kaka ç o c u k m u y u z ulan?
— . H e m orada c i n l e r d o l a ş ı r .
— . A p t a l , c i n l e r gece d o l a ş ı r !
— . A m a b i r gece ö n c e o n l a r ı n d o k u n d u k l a r ı ş e y e sen de
d o k u n , bak nasıl ç a r p d ı y o r s u n .
— . Ö y l e y s e g e l i n , b i z i m sokakta m a ç y a p a l ı m .
— . Daha d ü n kovdular bizi ordan. Gürültü oluyormuş;
Cam k ı r a r m ı ş ı z . H e m de polis amcaya s ö y l e m i ş l e r .
— . E v d e o y n a , annen k ı z a r ; sokakta oyna, polis k ı z a r . Or­
mana g i t m e , tepeye g i t m e . Eeel Merde oynayacağız
biz?
Hey b a k ı n , kız o k u l u d a ğ ı l d ı ; g e l i y o r l a r .
— . G e l i n hadi s a ç l a r ı m ç e k e l i m , d ö v e l i m .
— . Kırmızılıya b i r şev y a p a n ı d ö v e r i m ; o benim!
— . Nasıl seninıniş. benini!
— . K a v g a ederiz; k i m daha erkekse o n u n olur!
Kesin k a v g a y ı be!

45
H a d i gidip çimdik atalım.
Hoş ver bel O n l a r k a l a b a l ı k , b i z i t i y e alırlar.
O n l a r bize ç i m d i k atarlar.
ö y l e y s e , b a d i g e l i n k a ç a l ı m . (Geri geri giderler.)
ben b u l d u m ! .Şuraya açık resimler y a p a l ı m . Küfürler
yazalım.
H a d i siz etrafa b a k ı n , b i z y a p a l ı m . (Üçü elrafı kolaçan
eder.)
Sen resimleri y a p , ben de y a z ı y a z a y ı m .
Gelen var mı?
Yok, y o k .
Yaptınız mı, yaptınız mı?
b i t t i , g e l i n . (Hızla toplanırlar. Çok hoşlanırlar, diirtük-
leşirler. gülerler.)
Y u h ! Ş u r a y a bak, ne yazmış?
K a d ı n a bak k a d ı n a . Sinemadaki g i b i .
İ l i ş i gelenler var, d a ğ d ı n . (Herkes sessiz bir kenara
çekilir. Bir sessizlik.)
b a ş ı m d ö n ü y o r , ç o k halsizim. (Kendi kendilerine ko­
nuşurlar.)
Sesim k a l ı n l a ş m a y a b a ş l a d ı . Ç a t l a k ç a t l a k ç ı k ı y o r . Hiç
de g i ' z c l d e ğ i l bu!
b u yıl b o y u m ne kadar da u z a d ı . Sınıfın en u z u n boy­
lusu o l d u m b i r d e n . D e v e g i b i b i r ş e v . A h ne ç i r k i n .
Kafamı bir türlü toplayamıvorıuıı. Dersleri b i r türlü
a n l a y a m ı y o r u m , l i i r ş e y l e r o l u y o r bana.
Y'a o n e y d i ö y l e ? Ö l ü y o r u m s a n d ı m , kan içinde kaldı
her yer. Ne k o r k u n ç m a n z a r a y d ı o! A y ı p b i r ş e v olsa
gerek. Herkesten s a k l a m a l ı y ı m ; kimseye s ö y l e m e m e l i
yim.
Onu yapmadan rahat e d e m i y o r u m ; y a p m a d a n olamı­
y o r u m . A m a sonra u t a n ç d u y u y o r u m k e n d i m d e n , nef­
ret ediyorum. Rir daha hiç yapmayacağını diye
s ö z v e r i y o r u m k e n d i k e n d i m e . Ama olmuyor. Acaba
çok m u kölü?
Rir ş e y l e r o l u p b i t i y o r . A m a a n l a m ı y o r u m . N e d i r bun
lar, niye oluyor? B i l m i y o r u m ] Korkuyorum.
— . B ö y l e ş e y l e r o l m a z d ı eskiden. K ü ç ü c ü k k e n mutluydum
herhalde.
—. Küçücükken başucumda,
Bana n i n n i s ö y l e r d i n .
Sabahları uyanınca.
B e n i o k ş a r , severdin.
(Acı duyan, inildeyen bir sesle devam eder.)
Benim annem, güzel annem,
Beni al dizlerine.
K u c a ğ ı n d a okşa beni,
Ninniler söyle yine!
— . N i y e b u ş a r k ı y ı d u y u n c a hep a ğ l a m a k l ı o l u r u m ?
— . N i y e g ö z l e r i m dolar?
— . Boğazım tıkanır böyle?
— . A k l ı m a hep s ı c a k b i r el g e l i r a l n ı m d a .
— . Ve, ç o c u k l u ğ u m u h a t ı r l a r ı m birden.
— . Sisler a r a s ı n d a annemi g ö r ü r ü m .
— . B i r hasret sarar k a l b i m i .
— . S ı c a k b i r sevgi.
—. Yumuşak.
H E P S İ . K u c a ğ ı n d a okşa beni,
Ninniler söyle yine!
(Sessizlik. Hüzünlü bir an.)
(Birden bir hıçkırık duyulur.)
(Biri hıçkıra hıçkıra ağlıyor. Kesik kesik hıçkırıklar.)
—. (Merakla.) Ne o l d u , ne var? (Cevap yok.) Canını ne
var, ne oldu? (Cevap yok.) B i r ş e y m i var? (Cevap
yok.) Birine bir şey mi oldu? Hasta m ı s ı n hanım?
(Cevap yok. Sarsar.) H a n ı m , h a n ı m , ne var, ne oldu?
A N N E . (Hıçkırıklar arasında.) Mahvolduk, bittik.
D A Y I . (Merakla yaklaşır.) A b l a , ne var, s ö y l e s e n e .
A N N E . Allahım, Allahım, Allahım...
A M C A . Yenge ne o l u r s u n , anlat.
D E D E . A n l a l s a n a k ı z ı n ı , anlatsana e v l â d ı m .
A N N E . Alı, alı. Ben b u g ü n l e r i de m i g ö r e c e k t i m ? B a ş ı m ı ­
za b u n l a r d a m ı gelecekti? N e y d i s u ç u m u z Allahım?
Namazımızı kıldık, orucumuzu tuttuk, kurban kestik.

47
 S u ç u m u z neydi?
D A Y I . E y v a h l a r o l s u n , işler b ü y ü y o r .
A M C A . A m a n ı n fena o l u y o r u m .
B A B A . Susun b e . B i r de sizle u ğ r a ş m a y a l ı m .
A N N E . Bittik, bitttik, ah!
D A Y I . (Ağlamaklı.) Ahhlı!
AMCA. (Ağlamaklı.) Ahhlı!
B A B A . (Bağırır.) İ l a n ı m , n e var, söylesene be!
A N N E . B i z i m kız... (Herkes dikkat kesilir.)
BABA. (Uzun bir sessizlikten sonra, korka korka.) Ece?
A N N E . (Korka korka.) Bugün., b i r oğlanla buluşmaya
gitti.
HEPSİ. (Müthiş irkilirler, çığlık çığlığa.) Nece???
BABA. Ailemizin namusu b e ş paralık oldu. (Bitkin, bir
yere çöker.)
A M C A . V a y talihsiz b a ş ı m ı z vay! (Çöker.)
D A Y I . B u y r u n cenaze m e r a s i m i n e . (Çöker.)
DEDE. B e z a i t ü l m ü t h i ş e . (Çoktan çökmüştür bile.)
BABA. (Hırsla yerinden fırlar. Trajedi oynar gibi bir hali
var.) N e r d e b e n i m s i l â h ı n ı ? Merde tabancam, t ü f e ğ i m ?
G i d i p o namussuz kızı temizlemezsem bana d a adam
demesinler. N e r d e tabancam?
DEDE. (O da trajedi oynuyor.) O ğ l u m , b u n c a y ı l d ı r ha­
y a t t a y ı m . N e çocuklar, n c torunlar g ö r d ü m . Böylesine
lıiç r a s t l a m a m ı ş t ı m . B u g ü n a i l e m i z i n şerefi lekelendi.
O n u t e m i z l e m e k sana d ü ş e r . B ö y l e l o r u n o l m a z olsun.
B A B A . (AMCA'ya.) K a r d e ş i m , ben yokum artık. Hapisler­
de k a ç y ı l y a l a r ı n ı , k a ç y ı l s ü r ü n ü r ü m , A l l a h b i l i r . K a ­
r ı m , ç o c u k l a r ı m , e v i m sana emanet.
A M C A . M e r a k etme, b e n hepsini idare e d e r i m . (AMCA
ile DAYI aptal tipli.)
B A B A . H e p i n i z e elveda, b e n g i d i y o r u m .
ANNE. (Trajedi sahnesi devam ediyor.) H a y ı r , d u r . O be­
nim kızım. O n u ö l d ü r t m e m .
BABA. (ANN&yi ittiği gibi yere yıkar. ANNE yerde, bü-
yük jestlerle inilder.) Kes sesini k a n . Zaten ne olduysa
senin y ü z ü n d e n o l d u . O n d a n ö n c e senin h e s a b ı n ı g ö r -
 i n e l i . A n a s ı n a bak, k ı z ı n ı a l ! (Bundan sonra sahne çok
normal. Trajik sahne aniden biler.)
D A V I . C a n ı n ı , hemen s i n i r l e n n ı e , d u r bakalım.
A M C A . Hele yenge b i r a n l a t s ı n o l u p b i t e n i .
A N N E . Olup bitenin hepsi şu : kızın çantasını araştırı­
y o r d u m , d e f t e r l e r i n i n a r a s ı n d a kâğıt p a r ç a l a r ı göldüm.
Şüphe düştü içime. Tam i k i saat u ğ r a ş t ı m , parçaları
b i r l e ş t i r d i m . O r t a y a b i r m e k t u p çıktı.
DAYI. Mektup ha!
A M C A . Ne yazılı?
A N N E . Edepsizce b i r ş e y .
A M C A - D A Y I . Nasıl, nasıl?
A N N E . Aynen şöyle: •Hulıuın. Bugün gene buluşalım.
Bir tanen.»
BABA. Hay ruhu kııruyası herif.
A M C A . B i r tanesi ha! Ay!
D A Y I . Ö t e k i de o n u n r u h u .
A M C A . A m a n ne salak ş e y l e r be!
B A B A . H e r i f z e n g i n m i bari?
A N N E . Ne b i l e y i m ? K e ş k e zengin olsa da h a y ı r l ı s ı y l a ba­
ş ı m ı z d a n def etsek ş u kızı.
BABA. Yo, g e b e r t e c e ğ i m onu, geberteceğini.
A M C A . C a n ı m dur, kızı b o ş u n a d ö v m e . O ğ l a n k i m i n nesi
bir öğrenelim.
B A B A . A l l a h , A l l a h . Kızımı dövemeyecek m i y i m ben be!
B a b a y ı m , ben. Baba. Nereden b e l l i olacak b e n i m ba­
balığım?
D A Y I . B a b a l ı ğ ı b ı r a k d a sen p a r a l ı y a bak.
1İABA. Yok e f e n d i m . İ s t e r s e herif A m e r i k a n ı n p e t r o l kralı
olsun. B u a i l e n i n n a m u s u var. Bu m a h a l l e n i n de na­
musu var. H e m n a m u s s u z l u ğ u n da b i r namusu var. Yo.
b u k a d a r ı fazla. M a d e n i ki kızın g ö z ü a ç ı l d ı , b u n d a n
sonra o k u l y o k . Sokak y o k . A r k a d a ş a g i t m e k yok. Si
nema y o k . Gezmek yok. Pencereden bakmak yok.
M e k t u p l a ş m a k yok. M a d e m ki b u k ı z kocaya v e r i l e ­
cek ç a ğ a g e l d i , a r t ı k hayat h a k k ı yok. İ ş t e b u kadar.
A N N E . Bari kızın kısmetini bağlamayalım.

49
B A B A . Ben o n u , b u n u b i l m e m . D a m a d ı m ı seçtim ben.
A N N E . O d a ne d e m e k , b u iş anaya d ü ş e r .
B A B A . babaya d ü ş e r .
A M C A . Amcaya da düşer.
D A Y I . D a y ı y a da düşer.
B A B A . (ANNE'ye.) G ö z ü n e k e s t i r d i ğ i n b i r i var m ı ?
ANNE. Var.
AMCA. (BAHA dönüp bakınca.) Var.
D A V I . ( A y n ı oyun.) Var.
B A B A . b e n i m de var! P e k i , seııinkiniıı k a ç b i n lirası var?
A N N E . beş bin.
A M C A . On bin.
DAVI. Sıfır!
BABA. (Bir an DAYl'nın cevabına irkilir. Sonra.) Benimki
y i r m i b i n ! A p a r t m a n ı var mı?
A N N E . Babasının var.
A M C A . Annesinin var.
D A V I . Yok.
B A B A . (Gene irkilir.) Benimkinin kendi malı apartmanı
var. B a b a s ı neci?
A N N E . Keresteci.
A M C A . Kum tüccarı.
D A V I . (Korka korka.) Babası belli değil.
BABA- (Neredeyse 1) İYl'yı pataklayacak. DAYI büzülür.)
Benimki fabrikatör. Tuvalet kâğıdı fabrikatörü. Gör­
d ü n ü z y a b e n i m k i daha i y i .
A M C A . Ya b i z i m kızınki daha daha iyiyse?
B A B A . (Duraklar.) Olur mu hiç? Bula bula bizimkini
bulmaz öylesi.
A N N E . Aaa! Nesi v a r m ı ş kızın! Bulaşık y ı k a r . Varna ya­
mar. Yemek yapar. O r t a l ı ğ ı s ü p ü r ü r . Y a t a k l a r ı toplar.
Sofra k a l d ı r ı r . Daha i y i s i n i m i bulacak sanki o herif?
A M C A . Bana b a k ı n , b i ç b e l l i e t m e y e l i m . Kızı g ö z hap­
sinde t u t a l ı m . O ğ l a n k i m m i ş b i r a n l a y a l ı m .
D A Y I . Çantasını, defterlerini karıştıralım, araştıralım. Ga­
r a n t i a ş k şiirleri y a z ı y o r d ı ı r , o n l a r ı bulalım.
A M C A . (Şiir söyler.) Seni g ö r d ü m g ö r e l i , bana derler b i r

5°
 deli.
D A Y I . Seni sevdim s e v d i , k a l b i n i o l d u bereli.
A M C A . K i m b i l i r ne a p t a l c a ş e y l e r d i r .
B A B A . A m a n susun, g e l i y o r , b e l l i e t m e y e l i m . İşin içyü­
z ü n ü b i r a n l a y a l ı m , ben y a p a c a ğ ı m ı b i l i y o r u m . Essek
s u d a n gelene kaçlar d ö v e c e ğ i m . D e n e m e z m i y i m f bal
gibi d ö v e r i m . Elimden kurtarmaya kalkanı da patak­
l a r ı m ha! Bilmiş olun.
KIZ. (Uzun zamandan beri susan ve arkalarda oturan
yerinden kalkar, öne doğru ilerler. Boşluğa konuşur.)
Sanki a n l a m ı y o r m u y d u m , sezmiyor m u y d u m ? Adını
adını p e ş i m d e o l d u ğ u n u z u bilmiyor muydum? Her şe­
y i m i d i d i k ebelik e t t i n i z . Hasta, delice b i r merakla be­
ni gözlediniz. Ama gene b i l d i ğ i m i o k u d u m . Katıksız
yalan s ö y l e y e r e k ve i ç i m d e n kahkahalarla g ü l e r e k ak­
l ı m a eseni y a p t ı m . A y l a r c a , y ı l l a r c a nefis b i r k o m e d i
oynadık. Birbirini aldatan insanlar k o m e d i s i n i . Ama
şimdi gülemiyorum bunlara. Bu samimiyetsizliğe gü­
lemiyorum. O k l u ğ u gibi o l a m a m a n ı n , yalancı, yapma­
cık olmanın acısını duyuyorum. Bunları hatırladıkça
içimden bir şeylerin koptuğunu, kendimden bir şey­
ler v e r d i ğ i m i d u y u y o r u m . Oh... (Bitkin, başka bir ye­
re çekilir.) (Sessizlik, iler biri bir kenarda.)
B İ B İ . (Oturduğu yerden.) Evden nasıl çıkacağım şimdi?
N a s ı l izin a l a c a ğ ı m . A l l a h ı m ? Of! Üstelik g e ç de k a l ­
d ı m . Ne y a p m a l ı , ne etmeli? H a b e r s i z k a ç ı p gitsem?
Yahut b i r ş e y l e r h a t ı r l a m ı ş g i b i ç ı ğ l ı k l a r alarak t e l â ş ­
la f ı r l a s a m ? A m a b u n u b i r defa k u l l a n d ı m . Ders ç a ­
l ı ş m a y a g i t m e k n u m a r a s ı da ç o k eskieli. B i r a r k a d a ş ı n
annesi ö l m ü ş desem? G e r ç i b u n u ç o k ö n c e b i r defa
kullanmıştım, pek hatırlamazlar, ama durup durur­
ken k i m i n annesini ö l d ü r e c e ğ i m . Battı balık, yan gi­
der. B i r d e n e y e y i m i z i n a l m a y ı . (Ayağa kalkar.) Ha­
d i o ğ l u m cesaret; g ö s t e r k e n d i n i . (Yutkunur.) Hazır
o l cenge ister isen s ı ı l h - u s e l â h . H a d i y ü r ü bakalım.
(Bir iki adım atar, duraklar.) Ay çıldıracağım, gide­
m i y o r u m . A l l a h ı m sen bana k u v v e t ver. K e ş k e ş u an-
 d a d ü ş ü p ö l s e m de b u d e r t t e n kurtulsarn; z ı b a r ı p g i t ­
sem. Cesaret, cesaret! G ü m g ü m g ü m diye odaya g i r ­
m e l i , ta g ö z l e r i n i n içine bakıp «Ben gidiyorum» di­
yerek ş r a k diye d ö n m e l i , k a p ı y ı v u r u p g i t m e l i . Hadi,
b i r , i k i . , ü ç . CCcııe duraklar.) Ee, ü ç ü ! Ufff!.. Ey A l ­
l a h ı m . G ö r m e z misin b u d ü n y a m ı z ı n işlerini a be A l ­
l a h ı m . . . H a g a y r e t , h a d i b i r i k i a d ı n ı daha. A m a sıktın
a r t ı k , u f a c ı k ç o c u k l a r g i b i . H a d i c a n ı m aaa.. (O sıra­
da birinin karşısında bulur kendini: babası.) Baba.
Bir a r k a d a ş var. Ders d u r u m u ç o k k ö t ü . Ü s t e l i k ge­
ç e n g ü n b i r de ö d e v y ü k l e d i l e r ü s t ü n e . Mahsus; sırf
sınıfla bırakmak için... Ç o c u k zaten yatalak anasına
b a k m a k zorunda, l ş d e ç a l ı ş ı y o r . Ö d e v i n a l t ı n d a n kal­
kamayacak b u g i d i ş l e . A r k a d a ş l a r k a r a r v e r d i k . B u ö d e ­
v i n i e l b i r l i ğ i y l e b i z y a p a c a ğ ı z , ona y a r d ı m olsun d i y e .
Bugün de buluşacaktık. Müsaadenizle ben gideyim.
(O konuşurken babası oturduğu yerde, arkası ona dö­
nük, asık bir suratla, yan yan bakarak dinliyordu.)
B A B A . Nerede b u l u ş a c a k s ı n ı z ?
Ç O C U K . Ö t e k i mahallede, hemen.
BABA. K i m bu arkadaş dediğin?
Ç O C U K . Siz tanımazsınız.
B A B A . Sen kendi derslerini b i t i r d i n mi?
ÇOCUK. Çoktan bitirdim.
B A B A . Nasıl bitirdin?
Ç O C U K . Bayağı işte, bitli.
B A B A . Ders b i t e r m i be?
Ç O C U K . Vallahi bitti işte.
B A B A . B i t t i ise, o t u r y a b a n c ı d i l ç a l ı ş . E l i n d e k i l a p gör­
düğüm yok!
Ç O C U K . Ona d a çalışıyorum.
B A B A . Gelecek yılın derslerine ç a l ı ş , eski dersleri tekrar­
la. Biz m u m ışığı a l l ı n d a çalıştık. S a ç ı m ı z ı karyolaya
b a ğ l a d ı k da ö y l e çalıştık.
Ç O C U K . Evet, biliyorum.
B A B A . C e v a p v e r m e . B a ş ı m ı z ı dersten k a l d ı r m a z d ı k . Yemez
i ç m e z , sınıf atlayarak g i d e r d i k . Ben on b e ş y a ş ı m d a . .

5*
ÇOCUK. Evet.
B A H A . O n b e ş y a s ı m d a liseyi bitirdim.
Ç O C U K . Evet, öyle.
BABA. Kimle buluşacaksın?
Ç O C U K . İşte, arkadaşlar.
BABA. Nerde?
Ç O C U K . Arkadaşın evinde.
B A B A . A r k a d a ş ı n e v i nerde?
ÇOCUK. Beş'sokak ileride.
B A B A . P e k i , ne ç ı k a r ı n var?
ÇOCUK. Efendim?
BABA. ö d e v i yapmaktaki Çikann ne?
ÇOCUK. (Çok taşırmış.) Çıkar mı?
B A B A . Cevap veri
Ç O C U K . No bileyim?
B A B A . Ne demek ne bileyim?
Ç O C U K . H i ç çıkarım yok.
B A B A . ö y l e y s e niye yapıyorsun?
Ç O C U K . E., yardım...
B A B A . H a d i >;il i ş i n e , g i t . Y a r d ı m m ı ş .
Ç O C U K . Gidebilir miyim?
B A B A . Cehenneme kadar. K a ç t a geleceksin?
Ç O C U K . U ç saat sonra. (Uzaklaşır. Sondalar.) Ayaklarını
tutmuyor.
B A Ş K A B İ B İ . (Alılır.) Kim o arkadaşların?
Ç O C U K . H a n i g e ç e n g ü n g e l m i ş l e r d i ya, anne!
A N N E . H a n i ş u sigara i ç e n , u z u n b o y l u .
Ç O C U K . E v e t , b i r de öteki.
A N N E . Ü s t ü b a ş ı y a ğ l ı , p a s a k l ı olan m ı ? A o ğ l u m k e n d i n e
a r k a d a ş nıı b u l a m a d ı n ? O n l a r i t s u r a t l ı herifler.
Ç O C U K . Anne böyle k o n u ş m a . A r k a d a ş ı m onlar. E n i y i ,
en s e v d i ğ i m arkadaşlarını.
A N N E . Ne olursa olsun. Sokakta g ö r s e m korkarım. Hay­
dutlar gibi. Kendine a r k a d a ş seçmesini bile bilmiyor­
sun.
Ç O C U K . A n n e , i y i ç o c u k l a r onlar.
A N N E . Sana y a k ı ş m a z . Onlarla arkadaşlık etmen yakışık

53
 almaz, l i i r ilaha onlarla k o n u ş t u ğ u n u görmeyeyim.
B İ R B A Ş K A S I . (Alılır.) Ne b i ç i m kılık bu? Pantalon ö t ü ­
ş ü z , s a ç l a r t a r a n m a m ı ş . Serseriler g i b i .
bili D İ Ğ E R İ . (O da aldır.) Saçlarım n i y e kestirmedin?
HEPSİ. (Çocuğun başına toplanmışlardır. j'e.şpe.şe konu­
şurlar.) Sı- zaman kestireceksin?
— . Kestirmeden eve gelme.
—. Ayakkabın niye b o y a s ı z ?
— . N ı ; zaman boyatacaksın?
— . B o y a t m a d a n eve gelme.
—. Boyunbağını düzelt
— . K e n d i n e ç e k i d ü z e n ver.
— . Yolda d i k yürü.
—. Çamurlara basma.
— . Ayakkabını i y i giy.
— . Karşıdan karşıya geçerken dikkat et. S a ğ a b a k , sola
bak. o n d a n sonra g e ç .
Ç O C U K . Peki, p e k i , p e k i ! ! (Bitkin, yucarlanırcasma uzak­
laşır.) İ ç i m d e h i ç istek k a l m a d ı . (Bir iskemleye yığı
lir. Haşini kollarının arasına gömer, ötekiler durak­
larlar, gözleriyle onu izlerler. Bir an duruş. Sonra
birden acılı bir yüzle ileriye, boşluğa bakarlar. Dör­
dü birden sıkın/ı, üzüntü irinde, öylece, kendi ken­
dilerine ama. hirihirlcrinin sözlerini tamamlar/atına
konuşurlar.)
—-. B e n ne y a p t ı m ?
— . Ne yaptım?
— . Ben...
— . N e y a p t ı m b e n A l l a h ı m , ne y a p t ı m ?
— . Niçin unutuyorum Allahım, niçin?
— . V c h e r seferinde gene tekrarlıyorum.
— . U n u t u y o r u m ve gene y a p ı y o r u m .
—. Gene A l l a h ı m gene. (Bir sessizlik. Yaraş yavaş iskem­
le dekine bakarlar. .Aşağıdaki konuşmalarda ufak adım­
larla yavaş yavaş ona yaklaşır, etrafında toplanırlar.
Tempolu konuşma, gerilimli bir şaline.)
— . Uyuyorsun.

54
Bir elin basının altında.
Saçların alnına yapışmış.
Terlemişsin.
Dudaklarına tatlı b i r g ü l ü m s e m e y a y ı l m ı ş , mışıl mışıl
uyuyorsun.
V e b e n b a b a n y a t a ğ ı n ı n u c u n d a sana b a k ı y o r u m .
B u n l a r ı sana, senin için söylüyorum.
A m a beni duymuyorsun.
D u y s a n da a n l a m a z s ı n , biliyorum.
Bir b a b a n ı n çektiği acıyı anlamazsın.
Bir b a b a n ı n pişmanlığını.
Yürek ezintisini.
Anlamazsın bunları, biliyorum, anlamazsın.
A m a b e n de sana b u n l a r ı y ü z ü n e karşı söyleyemem.
Bunu yapamam zaten.
Bu g ü c ü kendimde bulamam.
Ne yaparsın?
Terlemişsin.
Soluyorsun.
V e her zamankinden duba cana y a k ı n s ı n .
U y u y o r s u n . B e l k i de r ü y a g ö r ü y o r s u n .
R ü y a l a r ı n en tatlısını.
R ü y a l a r ı n en g ü z e l i n i .
Ç o c u k l a r ı n a hudutsuz b i r sevgiyle k o l l a r ı n ı a ç m ı ş ba­
baların var o l d u ğ u b i r ülkenin rüyasını.
Ama b i r de bak k i ş u işin t u h a f l ı ğ ı n a , b e n i m de en
g ü z e l r ü y a m b u y d u b i r zamanlar.
Yeni doğmuştun.
G ü n l e r i m senle g e ç i y o r d u .
Y e d i ğ i m y e m e k t e , i ç t i ğ i m suda, her ş e y i m d e sen var­
dın.
H e p seni düşünüyordum.
Senin en y a k ı n a r k a d a ş ı n olmayı kuruyordum.
Sevincinle g ü l m e k , a c ı n l a a ğ l a m a k i s t i y o r d u m .
Yıllar ç o k ş e y i y ı p r a t t ı .
Nihayet b u g ü n elimde, avucumda h i ç b i r ş e y i n kalma­
dığını anlıyorum.

55
Rüyalarımı unuttuğumu anlıyorum.
Dostun, arkadaşın olamadığımı anlıyorum.
Simin i ç i n uzak d u r u l m a s ı gereken b i r i o l d u ğ u m u gü
itiyorum.
Renden ç e k i n d i ğ i n i , k o r k t u ğ u n u iyice seziyorum.
Anlıyorum, anlıyorum.
K o r k u , sadece b u .
G ü n l e r nasıl d a y ı p r a t m ı ş b i z i .
Sevgiyi n a s ı l da unutturmuş.
N a s ı l da k u r u t m u ş duygularımızı.
Sana ç o k sert d a v r a n d ı m , b i l i y o r u m .
H e r ş e y i n e kusur b u l d u m .
Yemek y e m e n e , ç a l ı ş m a n a .
Oynamana.
G i y i n m e n e hep kusur b u l d u m .
Hep çıkıştım.
A v a z avaz b a ğ ı r d ı m .
Çorabın yırtıldığı, ayakkabın patladığı, kalemin kay
b o l d u ğ u zaman.
Tersledim, çıkıştım.
Parasını kendin verecek olsaydın daha d i k k a t l i kul
lamrdın, dedim.
b u n u s ö y l e y e n de b e n d i m . R i r baba, d ü ş ü n .
bugün pişmanım.
Senden ç o k ş e y b e k l e m i ş i m .
Çok ş e y İstemişim.
Pişmanım bugün.
Daha ufacıksın, görüyorum.
Yardıma muhtaçsın, biliyorum.
b i l i y o r u m , sevgiye muhtaçsın.
b u n l a r ı sana senin için söylüyorum.
Ama beni duymuyorsun.
Duysan da a n l a m a z s ı n , b i l i y o r u m .
/ a m a n ç o k şeyi y ı p r a t m ı ş .
Ç o k şeyi a l m ı ş e l i m i z d e n .
bundan sonra d e ğ i ş e b i l i r m i y i m ben?
Sen d e ğ i ş e b i l i r misin?
—. Sanmıyorum.
— . B u post kavgası böylece süzüp gidecek, biliyorum.
(Sessizlik; huşlar üne düşer.)
Bllil. Çocuğa b i r elbise bile alamadık. (Guruptan uyn-
Ur, uzaklaşır.)
BAŞKASİ. Alamadık, evet. Ne yapayını? Elimden gelen
b u . B ö y l e y e t i ş m e s i n i i s t e m e z d i m ben de.
B İ B İ . Ç o c u ğ u b i r y a t ı l ı o k u l a bile y o l l a y a m a d ı k .
BAŞKASI. Evet, y o l l a y a m a d ı k . Daha i y i okullarda okuma­
s ı n ı b e n de isterdim,
D İ Ğ E R İ . B e n d e n daha i y i y e t i ş s i n isterdim.
ÖTEKİ. İsterdim benden daha i l e r i olsun.
BA.ŞKASI. İ l i ç sıkıntı ç e k m e s i n .
Ö T E K l . İ l e r i s t e d i ğ i n i a l a b i l sin.
DİĞERİ. İler istediğini yapabilsin.
B İ B İ . Ç o c u ğ a b i r bisiklet bile alamadık.
BAŞKASI. Anlamıyor musun, imkânım buydu benim, E -
liıııdeıı daha fazlası g e l m e z d i .
D İ Ğ E R İ . K ö l e l e r g i b i ç a l ı ş t ı m o n u n için, s i z ı c r için.
Ö T E K İ . Koliler gibi çalışıyorum.
Bllil. Pısırık olmasaydın daha fazla kazanabilirdin.
B A Ş K A S I . Sen de s ü s ü n e , g i y i m i n e b u kadar d ü ş k ü n o l ­
m a s a y d ı n ilaha ç o k i m k â n s a ğ l a r d ı k çocuğa.
B İ B İ . Evet, b o h ç a c ı kadınlar g i b i gezecektim, d e ğ i l ini?
ö t e y a n d a , sen, k e y f i n için para h a r c a m a s ı n ı biliyor­
sun ama.
BAŞKASI. O n u da mı çok gördün bana, o n u da m ı ç o k
gördün?
B İ R İ . E v e t , h e r zaman sen h a k l ı s ı n da ben h a k s ı z ı n ı , de­
ğil m i ?
BAŞKASI. Hesaplayalım istersen, b u g ü n e kadar k i m keyfi
i ç i n daha ç o k para h a r c a m ı ş .
B İ R İ . Ben her zaman h a z ı r ı m b u n a . Z a t e n ne g ö r d ü m k i
senden.
B A Ş K A S I . Ya! B a b a n ı n evinde gönlüydün, değil mi?
—. Baba!
B A Ş K A S I . Ben o l m a s a y d ı m , b u y a ş ı n a kadar oturacaktın

57
 babanın evinde.
B İ B İ . A sevsinler, 51111a d a bak. T a b i i l e r b i r b i r i n i y i y o r d u
d a i ç l e r i n d e n seni adam s a n d ı k .
—. Annu!
B A Ş K A S I . H a d i , b a d i . ben senin ne o l d u ğ u n u bilmez
iniyim sanıyorsun!
— . b a b a , 11c olursun...
BAŞKASI. Sümüklü sümüklü b i r halin v a r d ı . Seni aldım
da adam e l l i m .
—. Baba!
b l l i l . Ya sen k e n d i n i b i r m a t a h 1111 s a n ı y o r s u n ? H e r kadın
sana d a y a n ı r m ı y d ı s a n ı y o r s u n ? Ş i r k e t t e k i d a k l i l o se­
ni çeker miydi sanıyorsun?
B A Ş K A S I . Ne? ü ne demek o?
— . Anne...
B İ B İ . O y e l l o z sana k ı r ı t ı y o r diye için g i d i y o r d u a n ı a . be-
11 i b o ş a y a n ı ı y o r d ı ı n .
B A Ş K A S İ . N e d e m e k o?
— . Anne sus!
B İ H l . O n d a n gelen m e k t u p e l i m d e .
BAŞKASI. Bunu yaptın ha?
B l l i l . O n d a n ö n c e k i sarışın ç ı y a n d a n b i ç söz e t m i y o r u z .
B A Ş K A S I . Ya sen, y a sın.
B İ H l . Neyim v a r m ı ş k i benim?
B A Ş K A S I . Senle b i r y e n gitmeye hâlâ u l a n ı y o r u m . Her­
kes peşimizden seni g ö s t e r i p o o ğ l u n y e r i n d e k i üni­
versiteli ile aranda o l u p b i t e n l e r d e n s ö z e d i y o r .
— . A n n e ! Baba!
— . Susun, ne olursunuz susun!
BİRİ. Canıma değsin, İyi ettim. K a f a m kızsın gene baş
lanın.
BAŞKASI. Defol e v i m d e n , sokak s ü p r ü n t ü s ü . Defol!
B İ B İ . Gidiyorum işte, karşıma çıkan ilk erkeğin kollarına...
B A Ş K A S I . H a y ı r , olmaz. D ö n geri. (Birden sahnenin öbür
ilanından, çığlık tlibi bir inleme duyulur. Hepsi irki­
lir, duraklarlar. Başlar döner. Bir köşede uzun zaman­
dan beri oturan, hattâ tapıklayan biri te.rdt. O inli-

58
 yor. Herhalde kabus görüyor. Ötekiler yavaş yavaş
çevresinde toplanırlar.
K A B U S G Ö R E N . (Uyuyor ve çırpınıyor.) Avvvlılı! (Htç-
kınr.) Hayır, bayır!
—. H i ş t , hişt.
—. Uyan.
— . Uyan be.
— . H e y , anam b a b a n ı u y a n .
— . HİS t ! (Kabus gören yavaşça gözlerini açar. Etrafına
uzun uzun bakar. Hoş gözler. Soluyor. Ufak lııçktrık-
lar. Yavaş yavaş toparlanır, kendine gelir.)
•—. No olda?
—. Nen var?
— . T a t s ı z b i r r ü y a ıııı?
KABUS G Ö R E N , bir kâbus.
— . Nasıl bir şey?
K A B U S G Ö R E N . Anlatacağını. (Ayağa kalkar. Yaşayarak
anlatmaya başlar.) Hep beraberdik- T o p oynuyorduk.
Ç o k n e ş e l i y d i k . Durrnadan g ü l ü y o r d u k . H e m gülüyor,
han ılı- topu takznelejip duruyorduk. Kendimi tüy
g i b i hissediyordum. Bir ara bana kaleye g ı r . d e d i n i z .
Sisiniz garipti, İrkildim, büzünüzde bir yabancılık
M-/1İİ1U birdin. Sanki . ' i / i tanımıyordum, sanki sizi
hiç gDrmemiftim. Baka!.ildim. Birdin dürt bir yanım­
dan topların geçip gittiğini g ö r d ü m . B i l anda o l m u ş ­
tu hepsi. K u r ş u n g i b i y a ğ ı y o r d u loplar. S a b a n ı n ke­
narında s ü r ü y l e insan • g o l » d i y e h a y k ı r ı y o r d u . Sağa,
sola a l ı l m a k i s t e d i m . Kale ç o k b ü y ü k geldi bana; h u -
dıılsuz geldi. Erişilmeyecek, yetişilmeyecek gibi geldi.
Çırpını) ordum, atlıyordum, koşuyordum. Halk durma­
dan bağırıyordu; Çiğlik ç ı ğ l ı ğ a bağırıyordu; delice,
zevkle, ş e h v e t l e b a ğ ı r ı y o r d u . B i r d e n sizleri karşımda
g ö r d ü m , hemen y a n ı m d a . . Nefretle s o l u y o r d u n u z . « A p ­
tal,» diye bağıldınız, « s e r s e m , beceriksiz, k u ş beyin­
li.» A ğ / u m a ç ı p b i r şey d i y e m e d i m , ü z e r i m e geliyor­
dum!/.; bani dövecektiniz. B ö y l e niye b i r d e n değiş­
liğinizi anlamamıştım. Beni niye s u ç l u bulduğunuzu

59
anlamamıştım. Yumruklanan yavaş yavaş kalktı ha­
vaya. Dişleriniz gıcırdıyordu. Halk -vur, vur- diye
h a y k ı r ı y o r d u . D u r a m a d ı m , k a ç l ı m . Sisler, b ü t ü n halk
peşime düşümüz. Dümdüz ovada kusuyorduk. Yüz­
lerce kişi, binlerce kişi... Arkamdaki uğultu git­
tikçe yaklaşıyordu. Yakalanacaktım. Hemen bir
s ı ç r a y ı ş l a oradaki bir telefon diriğinin tepesine çık­
t ı m . Ve d ö n ü p y ü z l e r i n i z i - b a k t ı m . A ş a ğ ı d a y ı ğ ı n l a i n ­
san v a r d ı . K o c a m a n kocaman k ü r k l ü k a d ı n l a r , ş i ş m a n
şişman kadınlar, gerdanlı, kolyeli, bilezikli kadınlar...
G ö b e k l i adamlar; k a l ı n enseli, s m o k i n l i , köstekti a d a m ­
lar... K o y u n g ö z l e r i y l e bana b a k ı y o r , g e v i ş getiriyor,
ç i r k i n ç i r k i n s ı r ı t ı y o r l a r d ı . Ye b a ğ ı n y o r l a r d ı : «Gel b u ­
raya, gel buraya, (."ol a r a m ı z a , g i r içimize.» İğrençti­
ler. K o k u y o r l a r d ı . T i k s i n d i m . D a y a n a m a d ı m , a ğ ı z do­
lusu tukurdum üstlerine. Nefretle, kinle tukurdum,
birden onların, aşağıdakilerin annemle babam oldu­
ğunu furketlim. Onlar d e ğ i ş m i ş l e r d i b i r d e n . A n n e m l e
b a b a n ı o l m u ş l a r d ı . H a s ı m ı n a ğ r ı d ı ğ ı n ı hissettim. K a l a n ı
zonkluyordn. Çıldıracaktım. Aşağıda annemle babanı
kızgın bana b a k ı y o r l a r d ı ve «Bunu bana y a p t ı n ha!
Bana ha!- diyorlardı. Sesleri uzaklarda yankıyordu.
G ö z l e r i m k a r a r ı y o r d u . Bana ha, devam e d i y o r d u . Da­
yan a n l a d ı m a r l ı k . B a ş l a d ı m b a ğ ı r m a y a . Size ya, evet
size, d i y e b a ğ ı r m a y a . Ağzımdan t ü k ü r ü k ve kan sıç­
r ı y o r d u . K o n u ş l u m da k o n u ş t u m . K o n u ş t u m da konuş­
tum. Birden yukarılara, bana d o ğ r u yükseldiklerini,
uzadıklarını g ö r d ü m . İler yerleri ç a m u r olmuştu. Ça­
murdan yemyeşil. Gözleri canavar gibi parlıyordu.
Bana d o ğ r u y ü k s e l i y o r l a n l ı . Ağızları a ç ı l ı p kapanıyor,
kolları beni yakalamak için uzuyor, u z u y o r d u , ((.'iğ­
lik çığlığa.) Y e m y e ş i l d i l e r . K o r k u n ç ve i ğ r e n ç t i l e r . So­
luklarını hissediyordum. Dört başlı bir c a n a v a r d ı üs­
t ü m e gelen. Son b i r caba ile kollarımı g ö ğ s ü n e h a t ı r ­
dım. İşle o zaman kollarımın kocaman b i r e r bıçak
olduğunu larkettim. Durur muyum, batıldım da ha­
tırdım. Her tarafından ç a m u r s ı ç r ı y o r d u . Vıcık vıcık
ç a m u r l a r a ellerimi daldırıyor, koparıp koparıp alıyor­
dum. Koparı]), k o p a r ı p , k o p a r ı p . . . b i r d e n yere s e r i l d i .
(Soluk soluğu durur. liir an sesi titrer.) işli- o zaman
yerde u p u z u n annemle, b a b a m ı g ö r d ü m . (Hıçkırarak.)
O n l a r ı ö l d ü r m ü ş t ü m , ben o n l a r ı ö l d ü r m ü ş t ü m . Olacak
şey m i b u , görülecek r ü y a m ı bur'
(Kısık sesle.) b a z ı b a z ı nasıl ela b ö y l e olmayacak ya­
sak rüyalar görürüz.
D i r e ğ i n tepes İ n d e y k e n « S i z l e r e y a , evet s i z l e r e » diye
bağırıyordum. ' b u r a y a gelmek için allı p u l l u dilekçe
ini verdim sanıyorsunuz,' diyordum, -benim şimdi
b u r a d a o l m a m a , a c ı ç e k m e m e sebep sizsiniz, siz. b i r
anlık b i r h a t â n ı z y ü z ü n d e n . >
(Dalgın.) boşanıp ayrıldıkları zaman ufaklım. Bazı
ona, b a z ı da ö t e k i n e g i d i y o r d u m . Bana hep b i r b i r l e ­
rini kölülüvorlardı; kendilerinin beni ötekinden çok
sevdiğini söylüyorlardı. Günün birinde b a r ı ş t ı l a r ve
gene evlendiler. O eski sevgi gösterileri kalıııaıııışlı
arlık, b e n sadece b i r s i l â h olmuştum. S ı k s ı k dala­
ş ı y o r l a r , sık sık kavga e d i y o r l a r d ı . Hepsinde ben ya
s e b e p t i m , ya da s o n u ç , b i r s i l â h l ı m .
• Yalan s ö y l i i y o r s u n ı d e m i ş t i . Yalan s ö y l e m i y o r d o m . G e ­
ne 'Hayir, yalan söylüyorsun* demişti. Sanki yalan
söyleyip, »Evet, yalan söyledim• dememi istiyordu.
Çığlık çığlığa l ı a y k ı ı d ı m : Yalan S ö y l e m i y o r u m » . T e ­
p m i y o r d u m . İ p l e r koli.ıııını a c ı t ı y o r d u . A ğ l ı y o r d u m .
Ve odun durmadan iniyor, İniyordu ü s t ü m e . Dell g i ­
b i y d i . C ı r t l a k c ı r t l a k b a ğ ı r ı y o r d u . Ve o d u n l a beni d u r ­
m a d a n d i n l e n m e d e n d ö v ü y o r d u . H a l b u k i yalan Söyle­
m e m i ş t i m . (Herkes dalgın, sayıklıyor y.iUi. Buhran
gittikçe artıyor.)

D i r e ğ i n tepesinde - B u r a y a gelmek için allı p u l l u dilek­

ç i ' y e n i l e d i m , diye b a ğ ı r ı y o r d u m .
-Senin J ı ı . M u i n i b i z i s t e m i ş m i y d i k s a n ı y o r s u n - de­
di. - B i ç i m l i / b i r / a m a n d a d o ğ d u n . B ü t ü n t a ş a n l a ­
rımızı a l t ı r 1 e t t i n , h u z u r u m u z u k a ç ı r d ı n . Sen islen­
memiş ı.oeııl -,1111, b u n u i y i b i l . İ s t e n m e m i ş ç o c u k •

61
 K a p ı y a o z a m a n a t ı l d ı m ve b ü t ü n c a m ı t u z l a b u z et­
tim. N a s ı l o l d u d a o g ü n ö l m e d i m , lıAhi ş a ş a r ı n ı , bir
z a m a n sonra da y a t ı l ı okula n i y e g ö n d e r i l d i ğ i m i an­
l a d ı m . O n l a r ı rahat b ı r a k m a k için.
. K i m i z a m a n yaşlı b ü y ü k a n n e m d i b a s ı m d a k i ; k i m i za­
man annem... babamı akşamları içki masasında gö­
rürdüm. Çocukluğumdan kalan hep b u , işte : b i r içki
şişesi, ıssız s o ğ u k odalar, ••özler; k o r k a n , a ğ l a y a n , k i n ­
ci, ş ü p h e c i , boş »özler ve sevgi asla. b ü t ü n evi bir
gece i ç i n d e t e m e l i n d e n y a k m a y ı ne kadar istemiştim
b i r zamanlar. D a h a s o n r a l a r ı da lisede, evlenme d a i ­
resine b o m b a k o y m a y ı kurmuştuk arkadaşlarla.
. İçimde pır pır eden, beni rahat bırakmayan, kaçıp
g i t m e k i s t e ğ i y d i . U z a k l a r a , la uzaklara. Ve orada her
ş e y e y e n i d e n b a ş l a m a k . Seve seve g i d e b i l e c e ğ i m , için­
de katıksız huzuru bulabileceğim b i r evle başlamak.
Meydan savaşından yeni çıkmış gibi düzensiz, kar­
m a k a r ı ş ı k b i r evle d e ğ i l .
. Direğin tepesinde - buraya gelmek için dilekçe mi
verdim sanki > d i y e haykırdım. Bunu nasıl dedim,
Tanrım? Ye onları nasıl öldürdüm? Yapılacak şey
miydi bu? (Ayağa fırlar, ötekilere.) Beni bağışlarsı­
nız, değil mi? Biliyorum, doğru değildi bu. Doğru
değildi. (Hepsi ayakla. Yavaş yavaş bir daire kurar­
lar. Hepsi birbirlerine yakarırlar. Krizli bir şaline.)
. i l e r ş e y e r a ğ m e n , b e n i m i y i l i ğ i m i istediniz, b i l i y o r u m
. Biliyorum, çok g ü ç koşullarda yetiştiniz.
. İyi b i r ö ğ r e n i m yapamadınız.
. Mutlu olamadınız, biliyorum.
. B e n i m i y i l i ğ i m i istediniz.
. Mutlu olmamı.
. İyi y a ş a m a m ı .
. B i l i y o r u m , hepsini b i l i y o r u m .
. Ve haklısınız.
. A m a ne o l u r ş u n u a n l a y ı n k i , b e n de b a ş k a t ü r l ü ya­
pamazdım.
, B i l m i y o r u m n i y e , fakat b a ş k a t ü r l ü yapamazdım.
incinin k i ben ılı- s i / i n k a d a r m u t s u z u m .
Ne yapacağımı bilemiyorum.
Kararsızını, unııılsu/.unı.
b i r i ş ö y l e ol d e d i , b i r i b ö y l e .
b i r i şıı tarala git d e d i , b i r i bu larafa.
b u n u sevecektin dediler; onu sevenleri t e p e l e d i k l e r i n i
gördüm.
bir şeyler yapayını dedim, karşıma dikildiler.
Sindirdiler, sıısturdular.
İ s t e b ö y l e c e k a l a k a l d ı m ortada.
U k ü s ü z , dayanaksız kalakaldım.
İ n a n ç s ı z , huzursuz.
Düşünüyorum, bir gün ben de evleneceğim, benim
de ç o c u k l a r ı m olaeak.
b u n u ö y l e s i n e i s t i y o r u m k i bilemezsiniz.
D ü z e n l i , t e r t e m i z , p ü r ü z s ü z b i r hayat k a t m a k .
Ö l d ü k t e n sonra ç o c u k l a r ı t a r a f ı n d a n hudutsuz, lekesi',
b i r sevgiyle a n ı l a n b i r i olmak İstiyorum.
b ü t ü n bunları d ü ş ü n d ü k ç e öyle korkuyor, öyle korku­
yorum ki.
Hiç cesaretim k a l m ı y o r .
Sorumluluktan, ö d e v d e n korkuyorum iyice.
Çocuklar g i b i olmak İ s t i y o r u m . Ç o c u k l a r g i b i sorıım-
lıılul tan UMU
Çocukluğumu yeniden yaşamak istiyorum. (Kriz giı-
tikçe artıyor, birbirlerine iyice yaklaşmışlar. El ılr.
vücut vücuda. Yat-uy nara', seyircine doğru dönerler.
son sözleri onlara doğru haykırırlar.)
Yerin bana ç o c u k l u ğ u m u , verin!
b o ş yere h a r c a d ı ğ ı m . . .
b o ş yere h a r c a d ı ğ ı n ı z çocukluğumu...
V e r i n bana. geri v e r i n i
Ve ne olursunuz b i r de...
H e r şı-vî ç ö z ü m l e m e k için...
liir t u t a n ı . .
bir ıkınıl !
Ama r n •.al...

63
En temiz, en gerçek...
En katıksız tarafından...
B i r d a m l a sevgi...
Ve ne o l u r s u n u z n e f r e t i n değil...
Sevginin sırlarını öğretin bize!
(Işıklar birden söner. Oyun biler.)

Aralık — 1950
 '* Atila Alpöge
I9S5 yılında, İstanbul'da doğdu, i kö-rreni-
nıini çeşitli Anadolu şehirlerinde yaptı. Da­
ha sonra Galatasaray Lisesinde okudB. İs-
lanteıl Teknik Üniversitesi luşaal Fakülte­
sinden mezun oldu. Şimdi yedek subaydır.
II yıldan bt-ri tiyıılroylu uğraşmaktadır.
Galatasaray Lisesi Tiyatrosunda, Tiyatro
Derneğinde, Teknik Üniversiteliler Tiyalro-
sımıla, Gene Oyuncularda kurucu, yönetici,
sahneye koyucu, oyuncu olarak «.'alışmış­
tır. Ilt'tlâ v . ı ' i ı e Oyııneıılai'dau biridir.

Çürük E l i m l!)5f) Aralığında yazılmış ve Cîı-n^ Oyjmcııl_ar.

tarafından 1961 Ağustosunda sahneye konulmuştur. Top­
luluk i) zamandan heri oyunu değişik yerlerde, değişik
şehirlerde temsil diniştir.

De Ya\/ınct>i dünya edebiyatının en güzel tek perdelik

oyun'artnı dilinize kazandırmak amacıyla başladığı bu
seride Zaman zaman genç Türk yazarlarının oyunlarına
da yer oormek isleğindedir.

KAVAK : SAlU MADEN lj ,

r<