JU SŠC

STRUKA: GEOLOGIJA, RUDARSTVO I METALURGIJA

ZANIMANJE: MEHANIČAR RUDARSKIH MAŠINA

ZAVRŠNI RAD
Školska. godina

juni 2017. god Učenik:________________

Mentor: _______________
 SADRŽAJ:

1. UVOD...................................................................................................................................................4
2. BULDOZER...........................................................................................................................................5
3. PRINCIP RADA......................................................................................................................................8
4. NAMJENA I PODJELA..........................................................................................................................12
4.1. Podjela dozera prema položaju radnog elementa, te prema masi i snazi motora.....................12
4.2. Fizičko-mehanička svojstava materijala koja utiču na učinkovitost buldozera..........................15
4.3. Tipovi noževa i njihov odabir.....................................................................................................16
4.4. Satni kapacitet buldozera pri kopanju i transport......................................................................21
5. TEHNIČKE KARAKTERISTIKE BULDOZERA...........................................................................................23
6. MJERE ZAŠTITE PRI RADU SA BULDOZEROM.....................................................................................25
7. ZAKLJUČAK.........................................................................................................................................28
8. LITERATURA.......................................................................................................................................29

2
TEMA: BUDLOZERI

3
 1. UVOD

Buldozeri (dozeri) su mašine kojima se obavlja iskop i premještanje zemljanog materijala

guranjem. Primjenjuju se kao osnovni pomoćne mašine na površinskim kopovima (uz bagere kao
glavne mašine), npr. za skidanje otkrivke, niveliranje terena, raznošenje materijala prije iskopa
(primjenom ripera), te za eksploataciju mineralne sirovine ako se radi o mekšim i nevezanim
materijalima (npr. gotovo uvijek se koriste kod eksploatacije kvarcnog pjeska). Na malim
površinskim kopovima ponekad se koriste kao glavne mašine za skidanje otkrivke. Takođe se
primjenjuju kod izrade saobraćajnica, za izradu nasipa i usjeka, za raznošenje iskopanog
materijala, za nabijanje materijala na odlagalištima, rasčišćavanje terena - rušenje i uklanjanje
drveća, uklanjanje većih komada kamenja, panjeva, korova, korenja i dr. zadatke.

4
 2. BULDOZER

Glavne cjeline buldozera su (slika 1):

1. vozni uređaj (obično na gusjenicama – radi manjeg spec. pritiska na tlo, a rjeđe na točkovima
s gumama)
2. pogonski motor (diesel motor velike snage, i do 850 kW (npr. Caterpillar D11R-CD: 698 kW,
Komatsu D575: 858 kW), zavisno o veličini mašine)
3. upravljačka kabina (s dobrom amortizacijom sjedišta)
4. radni element - dozerski nož (raonik, plug); to je zakrivljena čelična ploča na donjem djelu
ojačana tvrđim metalom, obično legiranim čelikom (oštrica, sečivo)
5. noseći okvir noža s hidrauličkim cilindrima za upravljanje nožem (dizanje, spuštanje,
zakretanje i potiskivanje)
6. rijački (riperski) uređaj – postavlja se na zadnji dio mašine u svrhu prethodne pripreme tj.
raznošenja tvrđeg tla, kako bi se lakše obavio iskop guranjem (rijački uređaj se sastoji od 1 ili
više zubi) koji se zabijaju u tlo i raznose ga)

Slika 1. Glavni djelovi buldozera

5
 A)

B) C)

Slika 2. Rijački (riperski) uređaj: raskopavanje tvrdog tla (a); osnovni tipovi – štabni (b) i
paralelogramski (c)

6
 Na slici 2a prikazana je priprema tvrdog tla primjenom rijača, a na slici 2b i 2c dva
osnovna tipa rijačkog uređaja: štabni i paralelogramski. Kod štabnog je ugao prodiranja zuba u
materijal promjenljiv i takav tip se koristi za manje dubine kopanja i tvrdog materijala. Kod
paralelogramskog (četvorougaonog) ugao prodiranja je nepromjenljiv, tj. zubi se spuštaju i dižu
vertikalno i taj tip se primjenjuje za duboko kopanje jer lakše zadržava zube u materijalu. Broj i
dimenzije zuba zavise od tvrdoće materijala koji se kopa, dubini kopanja, snazi i vučnoj sili
buldozera. Broj zuba može biti od 1 do 7, a najčešće je 1 do 3 (npr. kod rijanja zaleđenog tla
postavlja se obično 1 zub). Dubine rijanja su, zavisno od snage buldozera i tvrdoći rijanog
materijala, od 0,2 do 2 m, a obično se kreću od 0,5 do 1 m. Pri tome najmanja dubina rijanja
treba biti za 20 do 30% veća od debljine sloja koji se skida buldozerom ili drugom mašinom.

7
 3. PRINCIP RADA

Radni ciklus buldozera se u principu sastoji od kretanja napred i nazad, tj. od radnog i
povratnog hoda. U radnom hodu, nož buldozera se spušta i utiskuje u tlo do potrebne dubine.
Pokretanjem same mašine prema napred, ispred buldozerskog noža struže (reže) se sloj
materijala i na taj način obavlja njegov iskop. Odvojeni materijal skuplja se ispred noža
formirajući vučnu prizmu. Kad ta prizma dođe do visine gornjeg ruba noža, podizanjem noža do
nivoa terena prekida se dalje kopanje (iskop se obično završava na dužini do oko 10 m) i
buldozer dalje obavlja samo guranje (transport) iskopanog materijala do mesta istovara ili
nasipanja (slika 3 i 5). Po završenom istovaru mašina se s podignutim nožem vraća unazad u
početni položaj za iskop (povratni hod), te započinje sledeći radni ciklus. Prosečne brzine
kretanja buldozera pri iskopu (rezanju) kreću se od 2 do 4 km/h, pri transportu (guranju)
materijala od 6 do 12 km/h, a u povratnom hodu brzine su veće u svrhu skraćenja radnog ciklusa.
Brzine kretanja buldozera na točkovima s gumama su do 43 km/h. Kod većih transportnih
udaljenosti, hod buldozera je samo prema napred. Dubine zasJecanja (rezanja) materijala kreću
se od 0,1 do 0,5 m, zavisno od njegove kompaknosti i čvrstoće. Guranje (transportovanje)
materijala buldozerima ekonomično je samo na kratke udaljenosti (za buldozere na gusJenicama
optimalne transportne udaljenosti se kreću od 30 do 60 m, a ne preporučuju se veće od 100 m;
optimalne udaljenosti za dozere na točkovima s gumama su od 40 do 150 m). Uopšteno, što je
duži transportni put, veća su rasipanja materijala. Da bi se smanjili takvi gubici materijala,
buldozer redovno radi u plićem useku (tzv. rad "u jarku" – vidi sliku 4a I 4b), a čest je i tzv.
"tandem" način rada (slika 4c), gde se 2 buldozera kreću paralelno jedan do drugog, čime se
ostvaruje veća širina jarka i veća količina zahvaćenog materijala. Kod buldozera uvIJek radi ili
samo rijač ili dozerski nož. Ako se rijač ne skida a radi nož, tada se zubi rijača obavezno podižu
putem hidrauličkih cilindara. Zubi rijača se u materijal potiskuju pod delovanjem vlastite težine,
težine dozera i sile potiska hidrauličkih cilindara. Radi povećanja učinkovitosti, rijač može imati
dograđen dopunski sklop pomoću kojeg zubi rijača deluju na materijal i udaranjem
(vibriranjem). Tvrđi materijal je uvek preporučljivo prethodno razbiti rijanjem, u svrhu
smanjenja troškova. Rijanje se obično obavlja dva puta u jednom smJeru ili jedanput uzdužno i
drugi put poprečno. Za manje trošenje same mašine i rijača, bolje je rijati s većom dubinom i
manjom brzinom, a ne obrnuto.

8
 Glavne prednosti buldozera su:

 snažna, robusna konstrukcija koja omogućava rad u vrlo teškim uslovima (rad u blatu,
prašini, savladavanje terenskih prepreka i velikih nagiba, itd.)
 pokretljivost i velike manevarske sposobnosti
 energetska nezavisnost
 relativno mala nabavna cijena

Slika 3. Princip rada buldozera: iskop, transport, istovar

Slika 4. Metode smanjenja gubitaka materijala: rad u jarku (a i b), "tandem" način rada (c)

9
Slika 5. Formiranje zemljane prizme ispred dozerskog noža

10
 4. NAMJENA I PODJELA

4.1.Podjela dozera prema položaju radnog elementa, te prema masi i snazi

motora

Zavisno o mogućem položaju dozerskog noža i njegovom obliku, odnosno o primjeni

dozera razlikuju se: buldozeri, angldozeri i tiltdozeri (slika 6). Kod buldozera je nož oslonjen
na uzdužnu osu same mašine tj. smjer kretanja i kruto je vezan na noseći okvir tako da se
zajedno s okvirom može pomjerati samo u vertikalnom smjeru, što znači da se može samo
podizati i spuštati (slika 6a). Buldozer se koristi za prethodno navedene namjene (skidanje
humusa, iskop, guranje i premještanje iskopanog materijala, planiranje (ravnanje), rasčišćavanje
terena, itd.)

Kod angldozera nož se može okretati za određeni ugao oko svoje poprečne ose, tj. može
biti oslonjen ili zakošen u jednu ili drugu stranu u odnosu na smjer kretanja mašine (slika 6b).
Kosi položaj noža omogućuje bočno guranje materijala (u stranu), pa su angldozeri pogotovo
prikladni za izradu zasjeka (slika 7), rasčišćavanje terena, zatrpavanje kanala, temelja, rupa i sl.

11
 Tiltdozeri su mašine kod kojih se nož, osim oko svoje poprečne ose, može za određeni
ugao okretati i u vertikalnoj ravni (slika 6c). Ovaj tip dozera se sve više primjenjuje jer može
obavljati sve radove koje obavljaju buldozeri i angldozeri. Prednost im je i što položajem noža
mogu stvoriti uslove za najveći mogući pritisak na materijal koji se kopa, pa su pogodni i za rad
u tvrđem materijalu.

Osim osnovnih navedenih vrsta buldozera, postoje i oni za posebne namene: pushdozeri –
za guranje drugih mašina pri radu (npr. skrepera; u tu svrhu se na dozerski nož postavlja ravna
ploča koja upire u odbojnik na zadnjem delu skrepera), amfibij-dozeri – za rad pod vodom,
daljinski upravljani, npr. za čišćenje i produbljivanje dna vodotoka, itd.

12
 Kao i zglobni utovarači, takođe postoje i zglobni dozeri na točkovima s gumama tj.
buldozeri s voznim uređajem u dva dela međusobno zglobno povezana. Okretni lomljivi zglob
omogućuje zglobno okretanje na svaku stranu u odnosu na uzdužnu osu mašine za oko 45º, a
okretanje se ostvaruje pomoću hidrauličkih cilindara smeštenih s obe strane zglobnog spoja.
Glavna prednost ovog tipa buldozera je velika pokretljivost i mogućnost manevrisanja.

Slika 6. Tipovi buldozera prema mogućem položaju noža: buldozer (a), angldozer (b) i tiltdozer
(c)

Prema masi i snazi pogonskog motora, dozeri se dijele na:

1) male dozere: mase do 10 t, snage do 75 kW

2) srednje dozere: mase 10 do 20 t, snage 75 do 150 kW
3) velike dozere: mase preko 20 t, snage veće od 150 kW

Sposobnost buldozera da gura materijal je primarno određena njegovom snagom motora i

masom. Teoretska sila guranja se određuje preko mase mašine i maksimalnog obrtnog momenta
na pogonskoj osovini motora. Stvarna sila će u praksi zavisiti od mnogo različitih faktora od
kojih je najvažniji stanje podloge po kojoj se buldozer kreće tj. koeficijent trenja između podloge
i gusenica te osim toga konfiguracija okolnog terena.

13
 4.2. Fizičko-mehanička svojstava materijala koja utiču na učinkovitost
buldozera

Za učinkovitu primjenu buldozera potrebno je prethodno vrednovati cijeli niz faktora.

Osim zahjeva konkretnog radnog zadatka, potrebno je razmotriti cijelo mnoštvo ostalih faktora
prije odabira mašine s određenim radnim karakteristikama i tipa noža. Važan korak u
usuglašavanju svih uticajnih faktora je kvalitativno vrijednovanje materijala u kojem se radi što
će uveliko pridonijeti odgovarajućem odabiru tipa noža i cijele mašine.

Od mnoštva svojstava materijala koja utiču na učinkovitost buldozera navažnija su:

a) vlažnost materijala
b) granulometrijski sastav i oblik zrna (komada) materijala
c) poroznost odnosno zbijenost materijala

a) Za svaki materijal postoji optimalna vlažnost za rad s buldozerom. Ukoliko vlažnost padne
ispod optimalne, povećava se trenje između čestica unutar materijala što uzrokuje teži iskop i
time smanjenje učinka. S druge strane, ako se vlažnost povisi iznad optimalne, materijal postaje
teži što takođe smanjuje učinkovitost rada buldozera. Kod niskih temperatura povećana vlažnost
uzrokuje jače smrzavanje materijala što takođe smanjuje učinkovitost.
b) Zarivanje buldozerskog noža i rasipanje nekog konkretnog materijala zavisiće direktno od
veličine pojedinih čestica unutar njega. Ukoliko su čestice veće i nepravilnog oblika s oštrim
ivicama to će zahtjevati veću snagu za utiskivanje buldozerskog noža a skladno s time i veći
utrošak energije za iskop nego što bi bio slučaj kod čestica zaobljenih zrna i manjih dimenzija.
c) Za iskop zbijenijeg materijala, male poroznosti potrebna je veća sila, a osim toga takav je
materijal mnogo teži što zahteva snažniju mašinu za njegov iskop i transport. Takav materijal se
obično prethodno rasipa primjenom rijača.

4.3. Tipovi noževa i njihov odabir

Zavisno od namjene buldozera bira se i određeni oblik i dimenzije noža. Pored fizičko-
mehanička svojstava materijala, jedan od bitnih pokazatelja za odabir odgovarajućeg tipa noža je
i odnos između raspoložive snage mašine i volumena materijala kojeg je moguće tim nožem

14
iskopati i transportovati. Taj odnos se izražava u kilovatima po kubnom metru rastresitog
materijala [kW/m3]. Veća vrednost tog odnosa ukazuje na mogućnost transportovanja materijala
većom brzinom. Mogućnost prodiranja pojedinog tipa noža u materijal izražava se odnosom
između raspoložive snage mašine i dužine noža odnosno u [kW/m']. Veća vrijednost ukazuje na
veću sposobnost zadiranja noža u materijal.

O profilu buldozerskog noža i njegovoj oštrici, te stanju tla zavisne otpore kopanja, te
oblikovanje i premeštanje materijala. Nož treba imati odgovarajući zakrivljeni poprečni profil
koji osigurava lakše utiskivanje oštrice noža u materijal, te potrebno oblikovanje i premeštanje
materijala ispred noža. Nedovoljna zakrivljenost uzrokuje prebacivanje nakupljenog zemljanog
materijala preko gornje ivice noža (zato se ne primjenjuju noževi potpuno ravnog poprečnog
preseka), a preveliko lijepljenje materijala na nož.
Dužina noža zavisi od primene dozera i obično se kreće od 1,2 do 4,7 m (visina obično
od 0,5 do 1,4 m; a mogu biti: dužina i do 7,4 m; visina do 3,6 m). Za nevezane materijale kao što
je pesak, dužina noža treba biti što veća (slika 8), a za materijale kao što su gline i trošne stene,
tek nešto veća od širine osnovne mašine (obično 20 do 30 cm na obe strane, a najmanje 10 cm) –
slika 9. Kod angldozera dužina noža treba biti tolika da kada se zakosi za najveći mogući ugao
zakošenja, pokriva širinu osnovne mašine s određenom veličinom preklapanja (znatno veća nego
kod buldozera).

Slika 8.Buldozer s nožem dužine nešto veće od širine same mašine za rad u vezanim i tvrdim
trošnim materijalima (IH TD-25B, snage motora 170 kW)

15
 Slika 9. Buldozer s nožem veće dužine za rad u nevezanim materijalima
(CATERPILLAR D-7, snage motora 100 kW)
Osnovni tipovi noževa

Zavisno od namjene buldozera bira se i određeni oblik i dimenzije noža (slika 10).

1. “U” nož:

Kod ovog tipa noža dodane bočne stranice smanjuju gubitke rastresitog materijala koji se
gura ispred noža. Ovaj tip noža se koristi kad je potrebno premještati veće količine rastresitog i
lakšeg materijala na veće udaljenosti, a nije potrebna velika sila kopanja tj. prodiranja.

16
 2. “Ravni” nož ("S"-nož):

Primjenjuje se tamo gde je potrebna velika sila kopanja i transportiovanja, što pogoduje
tvrdim i zbijenim materijalima. Transportovanje materijala ovim nožem je efikasno na manje
udaljenosti.

3. Noževi za specijalne namjene

- “ugaoni” nož:

Ugaoni nož se može pričvrstiti vertikalno u odnosu na uzdužnu osu mašine (kao ravni
nož) ili pod uglom od 25º u odnosu na uzdužnu osu i to na jednu ili na drugu stranu (angle
blade). Dizajniran je da usmjerava materijal u stranu što se često puta zahtjeva pri izradi
saobraćajnica ili iskopu kanala, zaseka itd. Na taj način znatno smanjuje potrebu za
manevrisanjem cijelom mašinom u cilju takvog usmjeravanja materijala.

17
- “U” nož za specijalne namene:

Primjenjuje se za premještanje velikih količina lakog i nekohezivnog materijala (drvo,

uglja...)

- nož s mogućnošću pomjeranja u 6 pravaca:

Pomoću hidrauličnih cilindara, ovaj nož je moguće pomjerati gore-dole, okretati lijevo ili
desno u odnosu na uzdužnu osu mašine ili ga je moguće okretati u odnosu na ravninu podloge.

- nož za odlaganje:

Ovaj tip noža se koristi za manipulaciju materijala na odlagalištima tj. za planiranje materijala.

18
- nož za raščišćavanje terena:

Ovaj dizajn noža se koristi posebno kod skidanja otkrivke, kod probijanja trase puteva
(rušenje manjeg drveća), za iskop odvodnih kanala, te jaraka za protivpožarnu zaštitu.

- “V” nož:

Ova specijalna izrada noža se koristi za rezanje drveća, čupanje panjeva itd. Konstrukcija
u obliku klina omogućava rad pri maksimalnoj brzini mašine jer usmerava cjelokupnu silu
guranja u jednu tačku.

19
- nož u obliku grabulje:

Koristi se za uklanjanje niže vegetacije (trava, žbunje) i kamenja.

4.4. Satni kapacitet buldozera pri kopanju i transport

Kapacitet buldozera bitno zavisi od:

- dužine transporta (jer obično na transport materijala otpada najveći dio vremena radnog
ciklusa buldozera, a kao što je prethodno spomenuto - što je duži transportni put, veći su gubici
(rasipanja) materijala, te da bi se smanjili takvi gubici, buldozer radi u plićem usjeku (tzv. Rad "u
jarku") ili 2 buldozera paralelno jedan do drugog u tzv. "tandem" načinu rada; za buldozere na
gusjenicama optimalne transportne udaljenosti se kreću od 30 do 60 m, a za buldozere na
točkovima s gumama od 40 do 150 m)
- nagibu terena na kojem radi buldozer i da li radi po padu (niz kosinu) ili na usponu (uz
kosinu)
- stanju podloge (transportnog puta) po kojoj se kreće buldozer tj. koeficijentu trenja između
podloge i gusjenica ili točkova (najnepovoljnije su blatnjave neravne podloge)
- fizičko-mehaničkim svojstvima materijala koji se kopa i transportuje (prije svega vlažnosti,
granulometrijskom sastavu i obliku zrna materijala, rastresitosti (koef. rastresitosti), poroznosti
odnosno zbijenosti materijala)
- zadatku za koji se primjenjuje buldozer (različiti su izrazi npr. za satni kapacitet buldozera
na kopanju i transportu i za satni kapacitet na planiranju površina)
- tehničkim karakteristikama (tipu) buldozera (snaga pogonskog motora, masa mašine, tip
noža, da li je vozni uređaj na gusjenicama ili točkovima s gumama)

20
Slika 10. Zavisnost kapaciteta buldozera o dužini transporta: za buldozere na gusjenicama (a) i
za buldozere na točkovima (b)

21
 5. TEHNIČKE KARAKTERISTIKE BULDOZERA

Slika 11.: Radne dimenzije buldozera

 snaga motora 150 kW,

 gorivo: dizel sa min. cetonskim brojem 35,
 startovanje motora: alnaserom, struja napona 24 V (2 h 12 V),

Brzine
I – brzina
II – brzina
III– brzina

Napred Nazad

3,9 km/h 4,5 km/h

6,7 km/h 7,9 km/h
11,7 km/h 11,7 km/h

Nož:

 širina noža - dimenzije: 3 660 h 1200 mm.

22
Hodni dio:

 dužina naleganja gusjenica: 2.370 mm,

 specifični pritisak na zemljište 6,0 N/cm2

Dimenzije buldozera

 dužina sa nožem i riperom: 6.470 mm,

 širina noža: 3.660 mm,
 visina sa kabinom: 3.120 mm,
 masa sa riperom: 23.000 kg (napunjen sa gorivom mazivom i sa nožem i ramom).

23
 6. MJERE ZAŠTITE PRI RADU SA BULDOZEROM

• Poslove buldozeriste mogu obavljati samo radnici struno osposobljeni za te

poslove, kojima je privredna organizacija priznala stručnu spremu za vršenje tih poslova,
koji su duševno i tjelesno sposobni za upravljanje buldozerom i koji su zadovoljili pri
provjeri poznavanja propisa o zaštiti na radu (kontrolnom ispitu).

• Buldozerista koji je u tolikoj mjeri umoran, ili bolestan, ili je u takvom psihičkom
stanju da je nesposoban za sigurno upravljanje buldozerom, ili je pod uticajem alkohola,
opojnih droga i sl. ne smije upravljati buldozerom.

• Na početku smjene, prije otpočinjanja rada, buldozerista svestrano pregleda

buldozer gledajući okolo i ispod mašine da bi provjerio da li ima opuštenih ili izgubljenih
zavrtnja, sakupljene nečistoće, curenja ulja ili rashladne tečnosti, te kakvo je stanje
priključaka i hidrauličnih komponenata.

• Prije startovanja motora buldozerista mora provjeriti nivoe ulja motora, pogonskih
mehanizama i hidrauličnih priključaka, nivoe rashladne tečnosti i goriva i ispustiti vlagu i
talog iz rezervoara goriva.

• Ako buldozerista prilikom pregleda buldozera ne zapazi nikakve nedostatke

upisaće u dnevnik buldozera da ga je preuzeo u ispravnom stanju.

• Nedostatke utvrđene pri smjenskom pregledu, i nedostatke koji se pojave tokom

smjene, buldozerista će ih upisati u dnevnik buldozera i o njemu obavijestiti odgovornog
nadzornika ili radnika odgovornog za održavanje buldozera.

• Ako su sigurnosni i signalni uređaji na buldozeru neispravni, buldozer se ne smije

pustiti u rad sve dok se kvar ne otkloni.

• Buldozerista se smije udaljiti od buldozera samo ako je sigurno da buldozer ne

može sam krenuti i da ga neovlašćena lica ne mogu staviti u pogon.

• Buldozerista je dužan pri izvođenju radova buldozerom pridržavati se uputa

radnika koji su zaduženi da ga navode i raspoređuju na poslove.

• Pri rukovanju buldozerom buldozerista je dužan pridržavati se uputstva izdatog od

strane tehničkog rukovodioca PK, i uputstva o rukovanju određenih od proizvođača. Za
sve vrijeme rada mašine buldozerista mora pratiti instrumente i preko njih ispravnost
motora, odnosno mašine u cjelini.

• Kada se dogodi da buldozer zapadne, klizne s trase, preturi se, sudari se i nanese
bilo kakvo oštećenje ili bude sam oštećen, buldozerista je dužan o tome najkraćim putem
obavijestiti nadzornika ili poslovođu na površinskom kopu.

24
• Buldozerom se, po pravilu smiju vršiti samo radovi za koje je konstruisan, a to su
radovi guranja materijala, ravnanje terena, radovi vučenja i povlačenja i ripovanja.

• Buldozerom ne smije prelaziti preko dovodnih električnih kablova, ako nisu

specijalno zaštićeni, preko javnog puta bez odobrenja za to i odgovarajuće zaštite puta od
oštećenja, niti voziti na terenu na kojem ne postoji odgovarajući put-trasa. Prilikom
prebacivanja dovodnog električnog kabla preko buldozera

moraju se koristiti visoko naponske (atestirane) gumene rukavice koje moraju ispravne,
čiste i suve.

• Zabranjeno je zaustavljanje i parkiranje buldozera na nagnutom terenu, u blizini

ruba etaže, neposredno uz kosinu, u blizini dalekovoda, transformatorskih stranica ili
priključnih ormara, u krugu rada bagera, na mjestu na kome bi buldozer zaklanjao
postavljeni saobraćajni znak ili uređaj za davanje svjetlosnih saobraćajnih znakova i na
odlagalištu na kome se vrši manevrisanje radi istovara, u usjeku i sl.

• Radi sporazumijevanja za rad utovarnih mašina i kamiona i mehanizacije za

pomoćne radove, bržeg obavještavanja kada na bageru ili na drugoj mašini nastupi kvar,
kada je potrebno uputstvo za rad od nadzornika, te kada nastupi opasnost ili ozleda,
povreda ili nesretan slučaj, sirenom kamiona ili drugih mašina daju se zvučni signali,
kombinacijom dugog i kratkog zvuka.

• Pri vandrednim radovima buldozerom kao što su smanjenje visine etaže kada je
etaža raspucana i kosina strma, radovi u mekanom zemljištu gdje bi moglo doći do
zaglavljivanja, radovi na klizištu, radovi podizanja i izvlačenja mašina, utovara i istovara
tereta i spuštanja i postavljanja mašina i svim radovima vučenja i povlačenja buldozerom,
koji se smiju obavljati samo u prisustvu i po uputstvima nadzornika ili odgovornog
nadzornog radnika primjenjuju se signali sporazumijevanja.

• Na određenom i pristupačnom mjestu u kabini buldozera nalaze se odgovarajući

protivpožarni aparati namijenjeni za gašenje početnih požara na motornim vozilima,
lakozapaljivim tečnostima i drugim zapaljivim materijalima.

• Napajanje buldozera tečnim gorivom (naftom) može se vršiti samo na određenim

i odgovarajućom tablom označenim mjestima propisani od strane tehničkog rukovodioca
površinskog kopa. Zabranjeno je sa otvorenim plamenom i upaljenom cigaretom prilaziti
mjestima gdje se vrši napajanje buldozera tečnim gorivom. Za vrijeme napajanja gorivom
motor buldozera mora biti isključen. Najstrožije se zabranjuje pretakanje goriva
stvaranjem podpritiska i nadpritiska u posudama (buradima i sl.).

 Saobraćaj kamionima, buldozerima i ostalim vozilima i mašinama na stalnim i

privremenim trasama na površinskom kopu regulisan je istim pravilima saobraćaja i
saobraćajnim znakovima kao i u saobraćaju na javnim putevima.

25
• Izlazak buldozera na javni put, radi prelaska preko puta, mora se obaviti u duhu
postojećih propisa o bezbijednosti saobraćaja na javnim putevima.

• Izvlačenje zapalog ili prevrnutog buldozera obavlja se isključivo pod nadzorom

uz preduzimanje mjera zaštite pri takvim radovima.

• Radovi povlačenja, izvlačenja, vučenja, podizanja i spuštanja tereta smiju se

obavljati samo u prisustvu nadzornika ili drugog određenog odgovornog lica koje poznaje
osnovne opasnosti koje mogu nastupiti pri ovim radovima. Ovi radovi se po pravilu,
obavljaju samo po dnevnoj svjetlosti.

26
 7. ZAKLJUČAK

Snagom motora i masom dozera određena je njegova sposobnost da gura određenu količinu
materijala. Ovisno o namjeni buldozera odabire se i određeni oblik i dimenzije noža.

O profilu dozerskog noža i njegovoj oštrici, te stanju tla ovise otpori kopanja, te oblikovanje
i premještanje materijala. Nož treba imati odgovarajući zakrivljeni poprečni profil koji osigurava
lakše utiskivanje oštrice noža u materijal, te potrebno oblikovanje i premještanje materijala
ispred noža. Nedovoljna zakrivljenost uzrokuje prebacivanje nakupljenog zemljanog materijala
preko gornjeg ruba noža (zato se ne primjenjuju noževi potpuno ravnog poprečnog presjeka), a
prevelika lijepljenje materijala na nož. Mogućnost prodiranja pojedinog tipa noža u materijal
izražava se odnosom između raspoložive snage stroja i dužine noža odnosno u [kW/m']. Veća
vrijednost ukazuje na veću sposobnost zadiranja noža u materijal.

27
 8. LITERATURA

 Mašine za površinsku eksploataciju 2009- Dragan Ignjatović

 Mašine za površinsku eksploataciju 2010- Dragan Ignjatović

 Internet - http://www.lazarica-remonti.com/buldozeri/tg-220.htm

 Priručnik za rukovanje i održavanje traktora 6 – Industrija 14. oktobar Kruševac

 Bilješke sa nastave

28
 KOMENTAR:

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________

PITANJA:

1._____________________________

2._____________________________

3._____________________________

OCJENA RADA:__________________________

USMENA ODBRANA RADA:_________________

SREDNJA OCJENA:_______________________

KOMISIJA:

1._______________

2._______________

29
3._______________

30