ΣΥΝΟΨΗ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ

Sir Julian Corbett

«Some Principles of Maritime Strategy»

ΑΘΗΝΑ

17 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2013
Ο συγγραφέας έχει επηρεαστεί από τον Clausewitz και αυτό διακρίνεται από το γεγονός
ότι αντιλαμβάνεται τη ναυτική στρατηγική ως απόλυτα εξαρτώμενη από την πολιτική
στρατηγική. Σε αυτό συμπίπτουν οι απόψεις του με τον Αμερικανό Mahan. Ωστόσο ο
Corbett διαφοροποιείται στο ότι δεν επικεντρώθηκε στη ναυμαχία ως το σημαντικό
στοιχείο στη ναυτική διάσταση του πολέμου. Εξέτασε τη ναυτική στρατηγική σαν μέρος
της θαλάσσιας στρατηγικής που σχετίζεται με την εμπορική ναυτιλία και τον έλεγχο των
θαλασσίων οδών. Ο Corbett αναζητά σχετική κυριαρχία, με έλεγχο των θαλασσίων οδών,
χρησιμοποιώντας μικρά και ευέλικτα πλοία. Ο έλεγχος των θαλασσίων οδών όπως εξηγεί
στο έργο του, είναι πολύ δυσκολότερος από τον έλεγχο των χερσαίων οδών γιατί η
θάλασσα δεν καταλαμβάνεται. Έτσι μπορεί κανείς να κατηγοριοποιήσει τον έλεγχο ως
εξής: α) Σε τοπικό ή γενικό, β) Σε μόνιμο ή παροδικό και γ) Σε σχετικό ή απόλυτο.
Είναι φανερό ότι ο τοπικός, παροδικός και σχετικός έλεγχος είναι εφικτός με
σχετικά εύκολο τρόπο και είναι αποφασιστικής σημασίας για τη διεξαγωγή ενός πολέμου.
Η απαγόρευση της χρήσης των θαλασσίων οδών στον εχθρό επιτυγχάνεται είτε με τη
δύσκολη φυσική καταστροφή του, είτε με ναυτικό αποκλεισμό. Η σκέψη αυτή οδήγησε
τον Corbett στην εισαγωγή στη ναυτική σκέψη των εννοιών του περιορισμένου πολέμου,
που δεν αποζητά τη μεγάλη ναυμαχία για καταβύθιση του εχθρικού στόλου και της
στρατηγικής άμυνας. Υπό αυτό το πρίσμα διαφοροποιείται πάρα πολύ τόσο από τον
Clausewitz όσο και από τον Mahan. Ακόμη, σε αντίθεση με την μέχρι τότε ευρέως
αποδεκτή αρχή της «συγκέντρωσης δυνάμεων», ο Corbett θεώρησε ότι όσο μεγαλύτερη
είναι η συγκέντρωση ενός στόλου, τόσο μένουν κενά στον έλεγχο των Θαλασσίων οδών,
τα οποία μπορεί να εκμεταλλευτεί ένας υποδεέστερος αντίπαλος. Η στρατηγική άμυνα δε
σημαίνει ότι το έργο του Corbett δεν διαθέτει επιθετικό πνεύμα. Είναι υπέρμαχος των
τοπικών επιθέσεων, των καταδρομών και των ναυτικών αποκλεισμών. Όταν ο αντίπαλος
αποδυναμωθεί αρκετά πρέπει να αλλάξει τη στρατηγική και αυτή να γίνει επιθετική και
μάλιστα σε γρήγορο χρόνο ώστε να μην του δοθεί η ευκαιρία να ανακάμψει.
 Οι βασικές αρχές της ναυτικής στρατηγικής κατά τον Corbett είναι α) Ο έλεγχος
των θαλασσίων οδών, β) Η επικέντρωση στον αντίπαλο, γ) Ο ελιγμός για απόκτηση
τακτικού πλεονεκτήματος, δ) Η χάραξη στρατηγικής με βάση τις πολιτικοοικονομικές και
τεχνολογικές συνιστώσες του πολέμου, ε) Η προστασία των ναυτικών συμφερόντων του
έθνους με αποτελεσματικότητα στη μάχη αλλά και αποφυγή εμπλοκής ακριβών μέσων
άνευ σημαντικού λόγου (στρατηγική άμυνας και περιορισμένου πολέμου), στ) Η
διακλαδική σχεδίαση (σε αυτή την αρχή διαφώνησε με το ναύαρχο Φίσερ). Από την άλλη
οι επικριτές του, τον κατηγόρησαν για δύο λόγους: Πρώτον ότι δεν είχε την εμπειρία του
αξιωματικού του ναυτικού. Όπως το έθεσε ο Φρεντ Τζαίην κατακρίνοντας τον, «δε μπορεί
να ξέρεις αν το αυγό είναι καλό ή κακό, αν δεν είσαι κότα». Και δεύτερον, με δεδομένο ότι
ο Νέλσον ήταν θιασώτης της επιθετικής στρατηγικής, τον κατηγόρησαν για ηττοπαθή και
καταστροφέα της παράδοσης.
Επιπλέον ο Corbett κατέδειξε τις ουσιώδεις διαφορές μεταξύ του χερσαίου και
θαλάσσιου περιβάλλοντος που επηρεάζουν τη στρατηγική και την τακτική ως θεωρία και
πρακτική. Η ναυτική στρατηγική δεν είναι κατά τον Corbett αυθύπαρκτο κομμάτι της
επιστήμης αλλά εντάσσεται μέσα στα πλαίσια της γενικότερης στρατηγικής, πάντα στενά
συνδεδεμένη με τη χερσαία και κάτω από τις επιταγές της Υψηλής στρατηγικής του
κράτους. Το έργο του συγγραφέα βρήκε νέα απήχηση από τη δεκαετία του ’80 και είναι
εντυπωσιακό ότι σήμερα, εκατό και πλέον χρόνια μετά την έκδοσή του, είναι
σημαντικότατο και χρήσιμο για τη ναυτική στρατηγική.
Όσον αφορά τη διεξαγωγή του ναυτικού πολέμου και τη σχέση του με τη μάχη στη
στεριά αναφέρει ότι η συγκέντρωση των δυνάμεων βοηθά στο να καταβάλεις τον εχθρό. Η
στεριά είναι το ζητούμενο για αποφασιστική νίκη. Στη θάλασσα η συγκέντρωση του
στόλου προκαλεί υποχώρηση του αντιπάλου σε ασφαλή μέρη – λιμάνια - και όχι
αποφασιστική νίκη, καθώς είναι εύκολη η αποφυγή ναυμαχίας και μετακίνησης των
αντιπάλων που μειονεκτούν. Στη στεριά ο υπέρτατος στόχος είναι η κατάληψη εδάφους
ενώ στη θάλασσα δε νοείται κατάληψη, μόνο «κυριαρχία στη θάλασσα», δηλαδή έλεγχος
των περασμάτων και επικοινωνιών. Οι επικοινωνίες περιλαμβάνουν επιχειρήσεις υπέρ ή
κατά επικοινωνιών παραλιακών ή υπεράκτιων δυνάμεων του στρατού και εμπορικών
ναυτικών διαδρομών. Η ναυτική στρατηγική δεν εξαρτάται σε τέτοιο βαθμό όσο η χερσαία
από τα προβλήματα επικοινωνίας. Στη στεριά υπάρχει ένας σκοπός, η νίκη στις μάχες, ενώ
στη θάλασσα υπάρχει ένας σκοπός, που υπερτερεί και από τις νίκες στις μάχες, η
προστασία του εμπορίου.
Ειδικότερα οι τυπικές μορφές ναυτικών επιχειρήσεων είναι: α) Απόκτηση του
ελέγχου της θάλασσας, β) Διατήρηση του ελέγχου της θάλασσας και γ) Άσκηση ελέγχου
στις επικοινωνίες. Ο αποκλεισμός από την άλλη περιλαμβάνει: α) Τον εγγύς αποκλεισμό
λιμανιών, β) τον εμπορικό αποκλεισμό, γ) την παρακολούθηση λιμανιών και δ) τη
συγκέντρωση στόλου (εδώ δεν υπάρχει διαρκής αποκλεισμός αλλά αντίθετα ο στόλος
είναι γενικά διασκορπισμένος με δυνατότητα ταχείας συγκέντρωσης όταν και όπου είναι
απαραίτητο).
Σχετικά με τις μεθόδους διεκδίκησης ή διατήρησης του ελέγχου ο Corbett αναφέρει
ότι η διεκδίκηση του ελέγχου είναι μια φυσιολογική κατάσταση στον πόλεμο. Ωστόσο
τονίζει ότι η μη εξασφάλιση του ελέγχου της θάλασσας δε συνεπάγεται την απώλειά του
ελέγχου. Στη συνέχεια κάνει αναφορά στις επιχειρήσεις αμυντικού στόλου, «Στόλος σε
ετοιμότητα». Εδώ αναφέρει ότι μια δύναμη η οποία είναι αδύναμη για να εξασφαλίσει τον
έλεγχο με επιθετική στρατηγική μπορεί να τον διεκδικήσει υιοθετώντας αμυντική
στάση/συμπεριφορά και εναλλακτικές για επιθετική στρατηγική με άλλα μέσα ή σε άλλα
θέατρα επιχειρήσεων. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να αποφεύγουμε αποφασιστικές
ενέργειες σε στρατηγικό και τακτικό επίπεδο μέχρι οι συνθήκες να γίνουν ευνοϊκές για τον
στόλο που είναι σε ετοιμότητα. Αντίθετα στόλος που είναι σε κινητικότητα και με
επιθετικό πνεύμα είναι αποτρεπτικός για επίθεση ή εισβολή του εχθρού και με αυτόν τον
τρόπο γίνεται πρόληψη της εξασφάλισης από το τελευταίο του ελέγχου της θάλασσας.
Τέλος κάνει λόγο για μεθόδους άσκησης ελέγχου όπου μπορούμε να
χρησιμοποιήσουμε τις θαλάσσιες επικοινωνίες και κάνουμε παρεμβολή σε αυτές του
εχθρού. Πιο συγκεκριμένα κάνει λόγο για την άμυνα εναντίον εισβολής όπου σε αυτήν την
περίπτωση ο στόχος άμυνας είναι ο αντίπαλος στρατός και όχι ο αντίπαλος στόλος ή οι
δυνάμεις υποστήριξης, τόσο από πλευράς στρατηγικής όσο και τακτικής. Συγκρινόμενες
αυτές οι δύο, η εισβολή μειονεκτεί της άμυνας γιατί η πληροφόρηση του αμυνόμενου είναι
πιο γρήγορη από τις προετοιμασίες του επιτιθέμενου για εισβολή. Η διαφορά της
ταχύτητας των μεταγωγικών πλοίων του επιτιθέμενου και των καταδρομικών του
αμυνόμενου είναι υπέρ του τελευταίου. Ακόμη η δύναμη του στολίσκου αποκλεισμού,
λόγω τορπιλών και υποβρυχίων, είναι καταστροφική. Κατά την επίθεση, άμυνα και την
υποστήριξη των στρατιωτικών αποστολών τα μεταφορικά μέσα του εχθρού και όχι ο
στόλος συνοδείας πρέπει να αποτελούν τον πρωταρχικό στόχο της επίθεσης. Το ναυτικό
δεν μπορεί να εγγυηθεί την άμυνα κατά αποστολών χωρίς την υποβοήθηση του στρατού.
Η μοίρα πλοίων κάλυψης είναι απαραίτητη για την υποστήριξη στις αποστολές κονβόι και
στις σύνθετες αποστολές, δηλαδή αποστολών που περιλαμβάνουν εμπορικό στόλο και
συνοδεία πολεμικών.
Κλείνοντας παραθέτει ως παράρτημα ο Corbett το Green Pamphlet αποτελούμενο
από όρους και ορισμούς που χρησιμοποιούσε στις διαλέξεις του στη ναυτική ιστορία όπου
σαν τελική σημείωση – απόφθεγμα λέει πως «Αναζητώντας τον εχθρικό στόλο» θα πρέπει
να έχουμε κατά νου για τον εχθρό πως:
Αν τον αναζητάς με ανώτερη δύναμη μάλλον θα τον βρεις σε ένα μέρος που δε θα
μπορείς να τον καταστρέψεις παρά μόνο με βαρύ κόστος.
Βλέποντας ότι η αμυντική στρατηγική είναι δυνατότερη μορφή πολέμου από την
επιθετική στρατηγική, είναι εκ πρώτης όψεως καλύτερη στρατηγική να κάνεις τον εχθρό
να έρθει σε σένα παρά να πας σε αυτόν και να επιδιώξεις μια απόφαση στο έδαφός του.