TOPDEAL!

29,
vanaf

99
bristol.nl
Puma / 36-39 / 10246102 / 34,99 / 29,99
Puma / 37-42 / 10246114 / 39,99 / 34,99

Ontdek meer dan 1203 sportschoenen op bristol.nl. Dat zit goed!

Adviesprijs Benelux € 4,65

MARIANNE THIEME
“Ik heb mijn droom
waargemaakt

6x
NOG 8 WEKEN
De buurman WEEKEND
SOEP
misbruikte mijn
dochter (12)
“Hoe heeft dit
EXTRA onder onze
ogen kunnen

DIK!
124 PAGINA’S
gebeuren?”

DE
WANDELEN
ELKE WEEK EEN FEESTJE!

LIEFDES
BRIEF
langs de kust
+ sl ap en m et L ibe lle -kor ti ng
DIE IK NOOIT
STUURDE
“Zo belangrijk
was jij voor mij ”
CORONAVIRUS
& 50-PLUSSERS
Dit moet je weten
pagina 68 Dé trend
CREATIEF

Lente
MET MOS “DAAR BEN
Mini-cursus
kokedama maken JIJ TOCH
VEEL TE
JONG
VOOR?”

BRIES
3 VROUWEN MET EEN
Nr. 12 12 t/m 18 maart 2020

OUDERDOMSZIEKTE

U I T W A A I E N in de fijnste truien, vesten & jacks

J A , G E L U K T ! Je doelen bereiken door te visualiseren
L I C H T & R U I M T E Naturel wonen in de Achterhoek
 ONTDEK DE GROTE EN KLEINE AVONTUREN
VAN SUSKE EN WISKE JUNIOR

NIEUW!
© 2020 Standaard Uitgeverij

Keer terug naar de kindertijd van

Suske en Wiske en beleef samen
doldwaze avonturen. Perfect voor
jonge lezertjes die gek zijn op strips!
 Hilmar Mulder
is hoofdredacteur
van Libelle. Ze is
getrouwd en
heeft twee zonen
en een hond.

Mijn eerste bril

Jarenlang was het toch een klein triomfmomentje. “Kun jij nog
zonder bril?”, vroegen vriendinnen als we ons in een restaurant
over de menukaart bogen. Terwijl zij nog in hun tas rommelden,
had ik mijn keuze al gemaakt. Maar sluipenderwijs werd ook mijn
leesvermogen op de proef gesteld. Het begon met de ochtend-
krant, de letters waren steeds vaker een tikje wazig en ik had
moeite met scherpstellen. Toen ik vervolgens in een vergadering
aan een collega moest vragen of ze de planning even kon voor-
lezen, viel het niet meer te ontkennen: tijd voor de opticien.
Iedereen boven de veertig is vroeg of laat aan de beurt. Zo’n 92
procent van de vijftigplussers draagt regelmatig een bril of lenzen
en onder 75-plussers vrijwel iedereen. Uit de professionele oog-
meting bleek dat ik veraf nog prima zicht heb, maar dat dichtbij
COVERFOTO: KARLIEN VAN DER GEEST. STYLING: ILONA JONGEPIER. FOTOGRAFIE RECHTS: ISTOCK. FOTOGRAFIE
HILMAR: BRENDA VAN LEEUWEN. STYLING: MAARTJE VAN DEN BROEK. HAAR EN MAKE-UP: MANOUS NELEMANS

– zoals verwacht – achteruitkachelt. Ik kreeg ook nog de vraag of

er glaucoom in de familie voorkomt. “Ja, bij mijn vader op hoge
leeftijd, dat is toch een typisch ouderdomsdingetje?”, antwoordde
ik. “Nee”, zei de opticien. “Dat kan erfelijk zijn en daarom verwijs ik
je door naar de oogarts.” Daar wees de inspectie uit dat ik me nog
niet ongerust hoef te maken. Gelukkig maar, want glaucoom is een
oogziekte die blindheid kan veroorzaken.
Dan neem je zo’n leesbril – tegen de eerste zit je toch aan te hik-
ken – direct voor lief. Om te voorkomen dat ik op het werk, in bed
of op de bank misgrijp, heb ik meteen meerdere exemplaren
aangeschaft. Ik omarm mijn normale ouderdomsslechtziendheid.
Deze kwaal is niet te vergelijken met wat de vrouwen in het artikel
‘Daar ben jij toch nog veel te jong voor?’ op pagina 81 is overko-
men. Échte ouderdomsziekten zijn geen lolletje, zeker niet als je ze
al op relatief jonge leeftijd krijgt.

DOWNLOAD GRATIS
DE LIBELLE TV-APP
in de App Store of in
de Google Play Store
of ga naar libelletv.nl

Twitter: @HilmarMulder Instagram: @HilmarMulder

 DEZE
WEEK
ECHTE MENSEN,
ECHTE VERHALEN
6 In gesprek met Libelle
De mooiste verhalen
en brieven
24 Interview met Marianne
70
Thieme: “Ik heb het
gevoel dat ik mijn droom
heb waargemaakt”
31 De dag nadat… mijn zus
uit Nieuw-Zeeland ineens
op de stoep stond
40 Ode aan de verzamelaar
Het huis van Sylvia Witteman
staat vol
k je nog wil zeggen…
60 Wat ik
zij schrijven een brief
aan die speciale persoon
uit hun jeugd
81 Veertigers met een
ouderdomsziekte
“Ik riep nog: doe niet zo gek!”
LIBELLE 4 Onderwerpen van de voorpagina
24
32
90 7 jaar jonger
Lezeres Janneke krijgt
een metamorfose
98 Manons dochter werd
misbruikt door de buurman
“Nachten lig ik wakker en
zie voor me wat hij deed
met ons kind”
122 20 vragen aan... dichter en
auteur Bart Chabot
104
TIJD VOOR JEZELF
32 Terug naar de kust
5x wandelen én logeren langs
duin, strand en bos
58 Libelle Leest Wat vinden we
van de nieuwste boeken?
116 Ha, lekker weekend Er is
weer veel te doen!
HUIS, TUIN & KEUKEN
23 Lekker Slimme lifehacks,
keuken-, kook- en baktips
52 Casa botanica Haal de tuin
in huis met kokedama's
70 Stilleven in de Achterhoek
“In ons huis vind je alleen
natuurlijke materialen”
104 Krachtpatsers Zes recepten
voor stevige weekendsoepen

12
DAG B O E K E N
& COLUMNS
10 Anne-Wil spreekt af met haar
vriendinnen van vroeger
22 Roos vindt het heerlijk om
af en toe lekker lelijk te zijn
50 Hans wordt een stuk, eh…
assertiever van stoppen met roken
114 Maud heeft haar zus uitgenodigd
voor een dagje sauna
52
GEZONDHEID & PSYCHE
46 Visualiseren werkt!
Over de kracht van inbeelden
68 Coronavirus en 50-plus?
Dit moet je weten
MOOI JEZELF
12 Mode aan zee Lekker warm
in weer en wind
51 Gezond & mooi
102 Mode à la Suus Modetips
voor een maatje meer
81
L E U K V O LG E N S
LIBELLE
89 Libelle Nieuwscafe
Oorlog, vrouwen en vrijheid
ELKE WEEK
43 Service
66 Bel & win… bluetoothradio
92 Libelle nieuws Alle kortingen, t.w.v. € 139,95
aanbiedingen, promoties en 67 Natuurlijk, Marjolein Bastin
voordelen voor abonnees 80 Bel & win… Weekendje op de
94 De Theaterclub van Libelle Veluwe t.w.v. € 200,-
Met korting naar de mooiste 93 Sudoku
voorstellingen 115 Horoscoop
95 Puzzel & win soepele 123 Jan, Jans en de kinderen
sneakers t.w.v. € 189,95
112 Libelle zomerweek Kijk voor verkoopinfo op
De kaartverkoop is begonnen! libelle.nl/verkoopadressen
5 LIBELLE
 In gesprek
met Libelle
Va l s b e s c h u l d i g d
B L U N D E R
Het is zaterdagavond als ik
ineens blauwe plekken op het
bovenbeentje van onze zeven
maanden oude dochter zie.
Verschrikt roep ik mijn vriend
erbij. We nemen contact op met
de kinderopvang, maar daar
weten ze van niets: misschien
is er een kindje tegen haar aan
gelopen, werd gezegd. Gelukkig
heeft ze geen pijn maar op
maandag is de blauwe plek nog
groter geworden. We gaan direct
naar de kinderarts, want bij een
Als we het niet
zouden opbiechten,
zou de politie worden
ingeschakeld
spontane blauwe plek gaan alle
alarmbellen in mijn hoofd af. Er
wordt bloed geprikt, maar niets
wijst op stollingsziektes. Daarna
volgen onderzoeken en uitein-
delijk wordt er een ribfractuur
vastgesteld. Mijn vriend en ik
worden ondervraagd en worden
behandeld als misdadigers. Als
we het hadden gedaan, konden
we nu maar het best opbiechten,
anders zou de politie worden
ingeschakeld. Inmiddels zijn we
vrijgesteld van alle beschuldigin-
gen, met excuses van de arts. Het
zou een afgesloten hoofdstuk
moeten zijn, maar vals beschul-
digd worden van het mishande-
len van je eigen kind, is iets wat
ik niet kan vergeten.
Anoniem
LIBELLE 6
Van mijn man hoorde ik
dat Marc, een goede
vriend van ons, een
nieuwe vriendin had. Een
leuke vrouw, maar wel
een paar jaar ouder dan
Marc. Toen hij op een
avond spontaan langs-
kwam en de huiskamer
binnenliep, riep ik om hem
te plagen: “Waarom heb
je je vriendin niet mee-
genomen? Moest ze naar
de bejaardensoos?”
Achter Marc klonk een
stem: “Ik ben er wel, hoor!”
Jennifer H.
O o k e e n l e u ke b l u n d e r ?
Stuur ’m naar ons op
Dit doe ik
J OYC E VA N D E R M E E R :
“Stichting Team Westland,
zamelt geld in voor instellin-
gen en initiatieven die ver-
band houden met kanker.
Deelnemers wandelen, fiet-
sen of beklimmen in juni Col
du Tourmalet. In 2018 had ik
zelf een reden om mee te
M e e d o e n a a n D i t d o e i k ? Mail naar brieven@libelle.nl
De mooiste verhalen, brieven
& mailtjes: dit houdt ons bezig
Heerlijk in de rommel
Dit is een van de laatste Libelles bedenk ik terwijl
ik tussen mijn spelende kinderen op de bank zit.
Mijn grote voorbeeld is er niet meer. Mijn oma, bij
wie we altijd enthousiast werden onthaald, hield
van veel mensen, lekker eten én een beetje rom-
mel. Ik geniet van mijn grote gezin, net als zij. Elke
dag ben ik me ervan bewust hoe belangrijk mijn
Sinds haar dood heb ik een
stukje van haar levenswijsheid
kinderen en man en familie zijn en hoe onbelang-
rijk het opruimen van rommel en schoonmaken
van mijn huis eigenlijk is. Oma wist dit allang, het
was daar niet superschoon, maar wél reuze gezel-
lig. Ik was juist een enorme poetser. Maar nu, sinds
het overlijden van oma heb ik een stukje levens-
wijsheid van haar: je leeft maar één keer en dan is
aandacht en gezelligheid veel meer waard dan een
schoon huis. Bedankt oma! Charlotte de Kwant
Elke week vertelt een lezeres
wat zij voor een ander doet.
gaan. Mijn moeder overleed Frankrijk zijn hartverwar-
aan alvleesklierkanker. Voor mend. Mijn vrijwilligerswerk
de stichting heb ik social helpt me in mijn rouwpro-
mediakanalen in het leven ces, waar ik mag zijn wie ik
geroepen, om volgers op de ben, ik mag huilen, vallen en
hoogte te houden van word opgeraapt en waar ik
nieuwtjes. De mooie ge- vriendschappen voor het
sprekken en het organiseren leven heb gesloten.”
van een heerlijke week in teamwestland.nl
 IN LIBELL
K E?
O
O
Mail of schrijf naar

U
brieven@libelle.nl of Post-

LT
bus 1742, 2130 JC Hoofddorp

WI
We zijn heel blij met uw brieven
en reacties! Nog wel even dit:
uw brief mag niet eerder in druk
zijn verschenen. Soms worden
brieven ingekort of bewerkt.
We laten het u weten als uw
brief wordt geplaatst.

JA NEE
55% 45%
Ochtendmens
MEEST GELEZEN
OP LIBELLE.NL
JA NEE
Daarom moeten we
de handdoeken in een
50% 50%
hotel niet meerdere
Mannenbroeken dragen
keren gebruiken
libelle.nl/hotelhanddoek

JA NEE
Dít is de
weersverwachting 71% 29%
van komende zomer
libelle.nl/ Make-over voor de slaapkamer
weersverwachting2020

JA NEE
37% 63%
Ve i l i g e h a v e n
Kattenkwaad is leuk! Vroeger Zelf kunst maken
mocht een kind nog een kind
zijn. Thuis was een veilige
haven, de kachel brandde en
zaterdagavond aten we pinda’s
JA NEE
en dronken we zelfgemaakte
chocolademelk uit een beker.
66% 34%
Kinderen lagen op tijd op bed
en kwamen ’s ochtends weer Lange rokken dragen
vroeg uit de veren. Het leven
speelde zich vrijwel buiten af,
rondom het ouderlijk huis en JA NEE
PRODUCTIE: MEREL BRONS

we hadden rode, gezonde wan-

gen. Wat heb ik toch een leuke
jeugd gehad! Het heeft ervoor
39% 61%
gezorgd dat ik een goed funda-
ment heb meegekregen om de
Bang zijn voor terrorisme
klappen van latere zorgen mee Meestemmen in de rubriek Ja/Nee?
op te vangen. Annelies Ga naar libelle.nl/polls

7 LIBELLE
 EÉN PROBLEEM,
VIJF MENINGEN
Denktank
“Moet ik aangeven
dat de buurman
stiekem bijverdient?”
T I N Y (62) : “Mijn buurman is al een paar jaar arbeidsonge-
schikt en zit thuis met een uitkering. Nu heb ik ontdekt dat
hij flink bijklust in de buurt en extra geld verdient. Blijkbaar
kan hij gewoon werken. Moet ik hem ergens aangeven?”
PRAAT MET
DE BUURMAN
“Aan de buitenkant is niet te zien
hoe iemand zich echt voelt. Wie
weet is het klussen voor hem
een manier om even zijn hoofd
leeg te maken en zich nuttig te
PRODUCTIE: LAURA VAN DER MEER. DENKTANK: CHANAN FOPPEN. FOTOGRAFIE: DANA, SJOERD
EICKMANS, SHUTTERSTOCK, STOCKSY, SANNE TULP. STYLING: XAVIERA AUBRI, MONIEK VISSER
voelen. Als het u echt dwarszit,
ga dan met de buurman zelf
praten.”
Cissy
NIET UW TAAK
“U zou kunnen vragen hoe het
met hem gaat, maar verder is
het niet aan u om te oordelen of
wat hij doet juist is. Dit aangeven
bij een instantie is dan ook een
goed idee. Het is aan hen om
verder uit te zoeken hoe het zit.”
Kim
VOORBARIGE
CONCLUSIE
“Ik mis hierbij het contact en
de interesse in de naaste
medemens. In plaats van in
gesprek te gaan, lijkt u uw
conclusie al getrokken te
hebben. Richt uw energie
liever op positieve dingen.”
Fanny
LIBELLE 8
SPIJT
“Dit moet u zeker aangeven. Zelf
heb ik in precies dezelfde situatie
gezeten en het altijd door de vin-
gers gezien. De persoon in kwestie
is inmiddels met pensioen en ik
heb spijt dat ik er nooit werk
van heb gemaakt. Gewoon laten
onderzoeken, dus.”
Conny
En dit zegt de deskundige…
“Welk besluit u ook neemt, de kans
is groot dat u negatieve gevoelens
ervaart. Laat u de situatie op zijn
beloop, dan blijft het gevoel van
onrechtvaardigheid knagen. Maar
geeft u de buurman aan, dan kan
dat voelen als ‘verraad’. De ideale
keuze bestaat dus niet. Uiteinde-
lijk gaat het erom dat u uzelf aan
het einde van de dag recht in de
spiegel aan kunt kijken. Het kan
helpen om te bedenken wat u uw
beste vriendin zou aanraden in
een dergelijke situatie. Dat helpt
om met iets meer afstand naar de
situatie te kijken, dat maakt het
makkelijker om een beslissing te
nemen die voor u het beste voelt.”
Sociaal psycholoog dr. Pieternel
Dijkstra, pieterneldijkstra.nl
Knuffeltijd
Lieve mama, ik was niet de dochter die je had ge-
wenst. Je vond mijn broer een voorbeeld. Een arm
om me heen, een knuffel, ik heb het gemist.” Na tien
jaar kreeg ik er een broertje bij en ging al je aandacht
naar hem. Vanaf dat moment heb ik uit zelfbescher-
ming een muurtje om me heen gebouwd. Toen ik
veertig jaar geleden mijn man ontmoette, nam hij
met liefde de tijd om elke steen af te breken, zodat
Uit zelescherming bouwde ik
een muurtje om me heen
ik mijn drie kinderen heerlijk kon knuffelen. Geen
dag ging voorbij zonder een knuffel en vrienden van
de kinderen die langskwamen, kregen ook een knuf-
fel. Op een avond kwamen mijn man en ik bij jou op
visite. “Waarom geef je altijd iedereen een knuffel en
mij nooit?”, vroeg je. Ik vertelde dat ik die knuffels als
kind zo had gemis. Jij vertelde dat je een moeilijke
jeugd hebt gehad waar je nooit hebt leren knuffelen.
We spraken af dat we de knuffeltijd zouden inhalen.
Je was toen al in de tachtig en zou een nieuwe hart-
klep krijgen. De operatie is goed verlopen, maar na
een aantal dagen kreeg je complicaties en overleed
je. Dat is nu vier jaar geleden, maar mama, wat zou
ik je nog graag vasthouden en knuffelen.
Je dochter Wilma
M e e r p e r s o o n l i j ke v e r h a l e n l e z e n ?
Ga naar libelle.nl/mensen
De wereld volgens
de je-weet-wel-kater
© STUDIO JAN KRUIS, 2020
 Vo l g o n s o o k o p : Instagram: @Libelle
Facebook: LibelleNL Pinterest: LibelleNL
Tw e e p a r t i j e n n o d i g
Regelmatig lees ik in Libelle brieven
van ouders die geen contact meer
hebben met hun volwassen zoon
of dochter omdat die het contact
heeft verbroken. Ooit las ik de brief
van een vrouw die schreef: ‘Ik wil
deze kinderen vragen om eens stil
te staan bij het intense verdriet van
hun ouders.’ Het omgekeerde zou
ook fijn zijn: dat hun ouders eens
stil zouden staan bij het intense
verdriet van hun kind. Als er dingen
Miste brief
in hun jeugd zijn gebeurd die nooit
hadden mogen gebeuren, dan gaat
het wel om iets meer dan dat ‘hun
ouders kwalijk nemen’. Het kan
DEZE DAME LAAT
ZICH NIET KISTEN
Mijn moeder is 105. Geestelijk is ze nog hele-
maal in orde, lopen wordt wel steeds moeilijker.
Daarom begint ze elke dag met een kwartiertje
fietsen op de hometrainer. Dat zorgt ervoor dat
ze er elke dag opuit kan gaan met haar grote
vriend ‘de rollator’. Ze staat nog volop in het le-
ven, woont zelfstandig en geniet nog van elke CAD E AU
VOOR
dag. En dat terwijl we vijftien jaar geleden dach-
ABONNEES
ten dat het snel over zou zijn. Ze was negentig
toen ze op de hoek van haar eigen straat laf en
Elke week winnen 5 abonnees
Ze was negentig toen een een cadeau. Kijk voor
tiener haar neersloeg en van de winnaars op pagina 92.
haar tasje beroofde
ruw van haar tasje werd beroofd door een veer-
tienjarige. Hij was zes euro rijker, onze moeder
had een gebroken arm en een behoorlijk trau-
ma. Ze knapte gelukkig snel op en ging weer Op school zijn alle kinde-
P R I E T P R A A T
verder met haar zelfstandige leventje. In mijn ren razend enthousiast
dromen zocht ik de dader nog regelmatig op. Ik bezig figuren te maken
wist wie hij was en waar hij woonde. Maar mijn met een touwtje met je
moeder heeft mij goed en liefdevol opgevoed en vingers. Zo maken ze ‘een
geleerd geen kwaad met kwaad te vergelden. Ik kopje thee’, een ‘sok aan
moest het loslaten. Nu is ze 105 en zelfs één van de waslijn’ en een ‘para-
de hoofdrolspeelsters in het nieuwe programma chute.’ Een meisje van vier
van Gordon 100 jaar jong. Van de opnamen komt naar me toe en zegt:
heeft ze enorm genoten. Wij hopen nog een “Kijk juf, ik kan de iphone-
poosje van haar te mogen genieten. toren!” Natuurlijk bedoel-
Trudy de ze de Eiffeltoren.
Leonie
De schrijfster krijgt een mooie ketting
met een vergulde Libelle-hanger, speciaal
ontworpen voor de mooiste brief in Libelle.
Twitter: @Libelle
Of download gratis de Libelle TV-app
wel zo zijn dat ouders meestal alles
met de beste bedoelingen hebben
gedaan, maar dat betekent niet dat
de dochter of zoon zich maar moet
aanpassen aan de ouders. Daarom
kan het (tijdelijk) verbreken van
de band nodig zijn, zodat het kind
de ruimte krijgt om zijn of haar
leven weer op de rails te krijgen.
De ouders kunnen dan bij zichzelf
te rade gaan waarom het kind deze
stap zet. Misschien dat er uitein-
delijk wederzijds begrip ontstaat.
Vergeven en de band herstellen:
daar zijn twee partijen voor nodig.
Monique
Nee zeggen mag ook
Ik ben getroffen door het verhaal
van Annemarie in de rubriek
Vrouwen. Ze is kinderloos en haar
zus vindt het egoïstisch dat ze
niet steeds alles uit haar handen
laat vallen om haar bij te staan
met haar kinderen. Ik vind dat je
als volwassen gezinsleden ieder
je eigen leven hebt. Het feit dat je
kinderen hebt en daarnaast werkt,
is een keuze. Dat daar rekening
Ik snap dat ze zich
intens gekwetst en
verdrietig voelt
mee wordt gehouden is logisch
en dat je daardoor wordt ontzien,
begrijpelijk. Het betekent niet dat
jij nooit iets hoeft te organiseren.
Ik vind het egocentrisch dat er
vanuit wordt gegaan dat zuslief
vrij neemt om voor de kinderen te
zorgen. Je mag dat vragen, maar
ze mag nee zeggen – óók als ze
gewoon geen zin heeft. De reactie
van de zus is meer dan grof door te
verwijzen naar de kinderloosheid
van Annemarie. Ik snap dat ze zich
intens gekwetst en verdrietig voelt.
Doetie Amama
9 LIBELLE
 Anne-Wil heeft twee kinderen, vijf kleinkinderen, is getrouwd met Han en werkt
in een exclusieve boetiek. Ze spreekt af met haar vriendinnen van vroeger.
ZONDAG
Tot mijn verbazing heeft Agnes ons vriendinnen-
clubje al weken geleden bij haar thuis uitgenodigd.
“Als jullie in de loop van de middag komen, beginnen
we met thee en na de borrel zet ik een lekkere pasta
op tafel”, schrijft ze in haar mailtje. Helga belde mij
meteen. “Is het niet fantastisch hoe Agnes aan het
loskomen is? Ik had nooit gedacht dat ze ons ooit bij
haar thuis zou uitnodigen!” Mij verbaast het minder,
ik heb gezien hoe ze ervan geniet als we met z’n allen
naar een film gaan. Hoe ze wat meer aan zichzelf is
gaan doen, een beetje lippenstift doet al wonderen
bij haar. De laatste keer dat ik haar zag, droeg ze een
zachtgeel truitje in plaats van het zwarte dat ze altijd
onder een zwart jasje draagt. Wij wisselden zonder
dat ze het zag verbaasde blikken met elkaar. Geel? Bij
Agnes? Ze reageerde stralend op onze complimenten.
“Ja, ik dacht: waarom altijd maar zwart?”, zei ze. En
nu dus haar uitnodiging. Ik zag dat ze zenuwachtig
was toen ze de deur, op de zevende verdieping van
haar galerijflatje, opendeed. “Ja, hier woon ik nu”,
zei ze terwijl ze voor ons uit de kamer binnenliep.
“Een heel verschil met jullie mooie huizen.” Het was
een opmerking waarop we geen van allen antwoord
wisten. Want wat moet je zeggen? Het was inderdaad
een heel verschil, maar wat dan nog? “Wat ruikt het
hier heerlijk!”, zei Janna. “Ik heb een appeltaart ge-
bakken”, zei Agnes. De kamer zat vol met ons clubje
erin. Door het glazen pui zag ik het kleine balkon met
een tuintafeltje, twee stoelen en een paar planten.
Daarachter een groot, goed onderhouden grasveld
met in het midden een enorme kastanjeboom. “Die
is zo prachtig als hij in volle bloei staat”, zei Agnes
die mij zag kijken. “Ik kan er soms uren naar zitten
staren, er is niets waar ik zo rustig van word.” De
anderen keken nu ook. “Wauw, wat een uitzicht”, zei
NNE
O
E
R! AB
R! AB
W i l t u h e t d a g b o e k v a n M a n o n , d o c h t e r v a n A n n e -W i l ,
E
O
NNE
e l ke w e e k p e r e - m a i l o n t v a n g e n ? K i j k o p l i b e l l e . n l /m a n o n
L I B E L L E 10
Berthe. “Ik heb best een leuke achtertuin maar
uiteindelijk kijk ik toch tegen de muur van mijn
schuurtje aan.” “Ja, ik bof”, zei Agnes, en ik zag
dat ze het meende.
WOENSDAG
“Ik heb er soms zo de pest in”, zegt Willeke. Ze zit
met een mok thee in haar handen tegenover me.
Tussen ons in een schaal met biscuitjes, waar ze er
af en toe nonchalant eentje van pakt. “Waar heb je
soms zo de pest in?”, vraag ik. “Dat met papa”, zegt
ze. Hier moet ik even over nadenken, maar ook dan
heb ik geen idee wat ze met ‘dat’ bedoelt. “Hoezo dát
met papa?”, vraag ik. Ze zet haar mok op tafel. “Wat ik
“Ja, hier woon ik nu”, zei
Agnes terwijl ze voor ons
uit de kamer binnenliep
bedoel is dat ik het thuis best heel gezellig vind met
Boy erbij, maar hij is nou eenmaal niet mijn vader.
Mijn vader woont alleen en volgens mij is hij hele-
maal niet gelukkig.” Ze zucht. “Het allerleukst is het
natuurlijk als je met je vader én moeder in één huis
woont. Maar dat kan nou eenmaal niet. Ik denk dat
het op één na leukst dan is dat je vader en moeder
allebei weer gelukkig zijn met iemand anders. Met
TEKST: TINEKE BEISHUIZEN
mam zit dat wel goed, die is hartstikke gelukkig met
Boy. Maar papa kán volgens mij niet gelukkig zijn.
Steeds als hij een leuke vriendin heeft en ik blij ben
dat het goed met hem gaat, is het weer uit en dan zit
hij weer alleen thuis. Dat vind ik rot.” Weer een diepe
zucht. “Het is ook zo’n oen, af en toe!” Ik schiet in de
lach. Eigenlijk kan ik niet anders doen dan haar gelijk
geven.
Stoer, wa r m e n
h e le ma al va n n u !

3-zitsbank Studio, MOOS

Inclusief gratis meubelservice* t.w.v. € 50

€ 749
 ODE
aan zee
Surfster Julia van Rooij kroop voor één dag in de huid van fotomodel én
vertelt waarom een schone zee zo belangrijk is voor ons allemaal.
Fotografie SANNE TULP Productie & styling ILONA JONGEPIER

L I B E L L E 12
 MODE

Oversized capuchonjack met

grote zakken van duurzaam
katoen € 199,90, bijpassende
broek met hoge taille, wijde
pijpen en knopen € 99,90
(Kings of Indigo), gestreept
shirt van organisch katoen
€ 79,- (Mads Nørgaard), witte
sneakers met gestreepte bies
€ 59,95 (Adidas), ketting met
schelphanger € 45,-, arm-
bandjes v.a. € 12,50, brede
handgemaakte zilveren ring
met kauri schelp € 75,-,
brede ring met bolletjes
€ 45,-, stapelring € 25,-,
oorbellen met bedel v.a.
€ 10,- p.s. (alles Zilver en Zoet).

13 L I B E L L E
 Oversized denim bloesjasje
met grote klepzakken € 29,99
(H&M Concious), boordloos
denim shirt € 29,90 (Uniqlo),
rechte jeans met omslag
€ 49,99 (Only), stapelring
€ 25,-, (Zilver en Zoet).

LIEFDE
voor de zee

L I B E L L E 14
 MODE

Katoenen jack met klep-

zakken en houten knopen
€ 39,90 (Pieces), zachte
wolmix trui met € 29,99
(H&M), brede ring met
bolletjes € 45,-, stapelring
€ 25,-, (alles Zilver en Zoet).

15 L I B E L L E
 “De hoeveelheid
plastic rommel
die ik tegenkom,
is bizar” ZOUT
op je huid
Met haar surfplank onder haar
arm komt Julia op de mooiste
plekken, die vaak genoeg toch iets
minder mooi blijken te zijn.

“Plastic zakjes, snoeppapiertjes,

visnetten, slippers, luiers, naal-
den, tandenborstels… Het is bizar
wat ik allemaal in zee tegenkom
als ik op mijn surfboard op de
juiste golf lig te wachten. Als
surfer zoek ik altijd naar de plek
waar de mooiste golven breken,
met zo weinig mogelijk mensen
in het water. Daardoor kom ik
vaak op afgelegen stranden die
in de werkelijkheid helaas minder
mooi zijn dan ze lijken: de hoe-
veelheid plastic die ik in zee en
op het strand tegenkom, vind ik
zorgwekkend. De zee geeft me zó
veel dat ik me verplicht voel iets
terug te doen. Daarom probeer ik
mensen bewust te maken van wat
plastic met onze wereld doet. Via
social media is het gemakkelijk om
veel mensen te bereiken met mijn
boodschap. Daarnaast zet ik
projecten op: zo heb ik tijdens een
recente surftrip naar Indonesië
een lokaal project gesteund en
plastic uit de zee gehaald in ruil
voor donaties. Ook in mijn woon-
plaats Scheveningen organiseer ik
beach clean-ups en ik ben
ambassadeur van de stichting
Clear Water Initiative. Zij bezoe-
ken scholen om jongeren bewust
te maken van wat ons gebruik van
plastic allemaal veroorzaakt.”
juliavanrooij.com
Wetsuit v.a. € 199,95 (O’Neill).

L I B E L L E 16
 MODE

Lange katoenen jas met

zakken en strikceintuur € 99,-
(& Other Stories), oversized
chambray overhemd € 119,-
(Mads Nørgaard), chino met
hoge taille, wijde rechte pijpen
en steekzakken € 39,90
(Uniqlo), gestreepte tas van
organisch katoen € 35,-
(Mads Nørgaard), leren sneakers
€ 170,- (Nubikk), oorbellen met
bedel v.a. € 10,- p.s., hand-
gemaakte zilveren ring met
kauri schelp € 75,-, stapelring
€ 25,-, zilveren ketting met
kaurischelp € 40,-, zilveren
ketting met kokkelschelp
€ 40,- (alles Zilver en Zoet).

17 L I B E L L E
 GOED GEBREID

Grafische trui van

Beige trui van
biologisch katoen, € 82,90
biologisch katoen, € 82,90
(Armedangels)
(Armedangels)

Trui van gerecycled

Ribgebreide polyester, € 24,99
wollen trui, € 225,- (H&M Conscious)
(Filippa K)

Beige trui van

biologisch katoen en
acryl, € 39,95 (Ichi)
Vest van alpaca- en merino-
wol met knoop en ceintuur,
€ 149,- (Rhumaa)

Trui van gerecycled Trui, € 24,99

polyester, € 19,99 (H&M Conscious)
(H&M Conscious)

V-hals sweater van

gerecyclede polyestermix, Trui van gerecycled
€ 49,99 (Selected Femme) polyester, € 29,99
(H&M Conscious)

Sweater van zachte

viscose, € 59,99
(Selected Femme) Grijs vest van
gerecycled katoen,
Trui, € 99,95 Vestje, € 39,99 € 24,95 (Vero Moda)
(Scotch & Soda) (Esprit)

L I B E L L E 18
 MODE

Sweater, € 79,90 Gestreepte trui van Grofgebreide trui Trui van gerecycled
(Armedangels via gerecycled polyester, met splitjes, € 49,99 polyester, € 19,99
Take it slow) € 54,95 (Ichi) (Selected Femme) (H&M Conscious)

Vest, € 89,90 Gestreepte trui van

(Armedangels via katoen, € 49,99 (Esprit)
Take it slow)

Lang beige sjaalvest van

90% wol en 10% kasjmier,
€ 375,- (Filippa K) Grijze coltrui van
gerecycled katoen,
€ 39,95 (Only)

Grofgebreide katoenen trui € 99,- (Arket), handgemaakte

zilveren ring met kauri schelp € 75,-, stapelring € 25,-, brede
ring met balletjes € 55,- (alles Zilver en Zoet).

Gebreid lang vest

van gerecycled polyester,
€ 79,99 (Selected Femme)

Beige trui van Wit vestje van wol Trui van gerecycled
gerecycled polyester, en acryl, € 59,99 polyester, €19,99
€ 34,99 (Pieces) (Selected Femme) (H&M Conscious)

19 L I B E L L E
 Recht jasje van stevig
katoen met knopen en
opgestikte zakken € 89,99
(Selected Femme), button down
hemd van transparante
katoen € 29,90 (Uniqlo),
gestreepte broek met steek-
zakken en aantrekkoord
€ 39,99 (Ines de la Fressange
x Uniqlo), leren sneakers
€ 170,- (Nubikk), armbandjes
v.a. € 12,50, brede hand-
gemaakte zilveren ring met
kauri schelp € 75,-, brede
ring met bolletjes € 45,-,
stapelring € 25,-, oorbellen
met bedel v.a. € 10,- p.s.
(alles Zilver en Zoet).

L I B E L L E 20
 MODE

Gebreid zacht vest van

wolmix € 125,- (Resumé),
oversized poplin over-
hemd met pofmouwen
€ 39,99 (H&M), kuitlange
denimrok met steek-
zakken en strikceintuur
€ 39,99 (H&M Concious),
oorbellen met bedel v.a.
Met de
€ 10,- p.s. (Zilver en Zoet). GROETEN
van de zee
TEKST: ILONA JONGEPIER, HAAR & MAKE-UP: NIKKI VAN DER WIJST,
SHOPPING: MEREL ONRUST, M.M.V.: ZILT AAN ZEE IJMUIDEN

21 L I B E L L E

Roos
‘Weg met het huispak!’ Laatst las ik een
interview met een bekende dame die
nogal fel tekeer ging tegen makkelijke
kleding. Dat is het begin van het einde,
vond zij. Wanneer je met je konijnen-
pantoffels, uilenbril en ontploft haar op
de bank lelijk gaat zitten wezen, moet je
niet verbaasd opkijken als je kerel zijn
heil ergens anders wil zoeken. Je moet je
best voor hem blijven doen, anders
loopt hij weg! Ik lees regelmatig
dit soort tirades, en ik snap
Aarzelend stond heus wel wat ermee wordt
ik met De Trui bedoeld. Het is natuurlijk
in mijn handen, fijn als je partner je een
want bepaald sexy beetje lekker blijft vinden.
is hij niet Aan de andere kant denk ik
ook vaak: is het niet juist het
voordeel van een lange relatie dat
je een beetje naast elkaar mag vegeteren?
Hoe heerlijk is het om lekker lelijk te zijn
FOTOGRAFIE: PETRONELLANITTA
en zonder push-up beha, hoge hakken en
gestyled haar de boel even fijn te laten
hangen? Ik preek natuurlijk voor eigen
parochie. Het eerste wat ik doe na een dag
werken is mijn schoenen uitschoppen.
Daarna slinger ik mijn beha uit en duik
M e e r c o l u m n s l e z e n kan op libelle.nl/columnisten
L I B E L L E 22
Roos Schlikker (44)
heeft twee jonge
kinderen, een man,
een vader op leeftijd,
een baan, vriendinnen
en o ja, ook zichzelf
om voor te zorgen.
ik in De Trui. Die kocht ik ooit in een
lingeriewinkel notabene, maar met
lingerie heeft hij niets te maken. Het is
een pluisstoffig ding, zo wijd dat ik mijn
hele gezin eronder kwijt kan, en om het
af te toppen heeft hij een capuchon met
konijnenoren (ja, die zet ik ook nog op).
Inderdaad, sexy is anders. Maar het voelt
zo fijn, schuilen in De Trui. Geen knel-
lende banden, geen schurend kant, geen
strakke lijfjes waardoor je je buik almaar
moet inhouden. En hij is zacht. En warm.
Toch waren de woorden van de presen-
tatrice onder mijn huid gaan zitten. Ik
had me gisteren uitgekleed en aarzelend
stond ik met De Trui in mijn handen.
“Wat is er?” vroeg François. “Dit ding, dat
is toch niet sexy? Misschien moet ik hem
maar eens wegdoen.” Op dat moment
kwam Róman de kamer in. “Neee, mama!
Dat is jouw konijnentrui, daar kan ik in
met jou, en hij is net zo zacht als jij!”
François sloeg zijn armen om me heen.
“Trek maar lekker aan, schat. Want de
lekkerste bunny, dat ben jij.”
Noem mij naïef, maar ik heb gewoon
besloten hem te geloven.
 2

PA D D E N S T O E L E N S O E P
M E T PA R E L G O R T
Snipper een ½ ui en snijd
125 g champignons in plakjes.
Verwarm 2 tl boter en 2 tl
pindaolie en fruit de ui.
3 Voeg de champignon toe en

3x
bak al omscheppend 5 min.
Roer 4 tl bloem door de
ui-champignonmix, laat even
op het matje garen en voeg 2 el padden-
Placemat bloem stoelenbouillon toe, roer
€ 6,95 (Dille & Kamille) goed door. Voeg nog 500 ml
Placemat met streepdessin bouillon toe en roer tot de
set van 6 € 22,95 ( fonq.nl) soep licht gebonden is.
Placemat met golfdessin Breng aan de kook en roer
set van 2 € 27,50 (wonenmetlef.nl) er 50 g parelgort door,
laat 10 min. garen.

puur genieten
Libelle staat graag in de keuken en deelt
met liefde keuken-, kook- en baktips.
Van styling tot slimme lifehacks: aan tafel!

SNACKTIME
VEELZIJDIGE SUPRISE! De gezonde snackboxen van
VRUCHT Avondje uiteten? De keuze is Graze bevatten snacks voor
Jackfruit is een jonge, soms te reuze, maar SupriSeat 4 dagen. Elke snack bevat
onrijpe vrucht uit Thailand biedt uitkomst: reserveer een maximaal 250 calorieën en
met een vlezige structuur. 2-gangen verrassingsdiner en de boxen zijn verkrijgbaar in
De vrucht is makkelijk te hoor 2 uur van tevoren bij welk zoet, hartig of gemixt.
PRODUCTIE: DIANA SCHEEL. FOTOGRAFIE: STOCKSY, ISTOCK

marineren, dus ideaal voor restaurant je wordt verwacht. nl.graze.com

vegetarische gerechten. Beschikbaar in Amsterdam,
Jackfruit € 12,50 Rotterdam en Utrecht vanaf Met de code Libelle krijgt u
(Uitgeverij Goodcook) € 22,50 p.p. supriseat.nl 50% korting op de eerste box

VERSE OLIJVENFOCACCIA
Meng de bloem, zout en gist samen met 2 el olijfolie en 180
ml water. Verdeel een halve el olie op het aanrecht en kneed
+ +
het deeg tot het nat en plakkering aanvoelt. Laat 1 uur rijzen.
Verwarm de oven voor op 220 ˚C. Snijd de olijven in ringen.
Bekleed een bakplaat met bakpapier en smeer in met 1 el olijf- + + + =
olie. Maak een rechthoek van het deeg en leg op de bakplaat.
•
Voor 1 brood: 250 g bloem 5 g zout
Prik er gaatjes in en verdeel er de rest van de olijfolie, de olijven • • •
7 g gedroogde gist 5 el olijfolie 1 el
en gedroogde Italiaanse kruiden over. Bak 25 min. in de oven. •
gedroogde kruiden 100 g zwarte olijven

23 L I B E L L E
MARIANNE
n a m af sc h e i d va n d e Twee de Ka mer, ma ar…

‘‘ACTIVIST
BLIJF
IK
ALTIJD’’
Haar guilty pleasure is chocola (“Ik ben geen heilige”), reizen doet ze zo
duurzaam als mogelijk is. Oud-fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren
Marianne Thieme zou zich schuldig voelen als ze zich niet meer met haar
idealen zou kunnen bezighouden. “Ik wil mensen wakker schudden.”
Interview JOSÉ ROZENBROEK Fotografie OAK & FIR

T H I E M E
L I B E L L E 24
INTERVIEW

25 L I B E L L E
 MARIANNE THIEME
“ER ZIJN NU WERELDWIJD NEGENTIEN PARTIJEN
VOOR DE DIEREN. DAT IS TOCH GEWELDIG?”
Sinds een paar maanden heeft Marianne
Thieme een puppy, Chica. Haar “individu-
ele projectje”, zegt ze liefkozend. Chica is
een Spaans zwerfhondje, het spreekt voor
zich dat de vrouw die jarenlang het boeg-
beeld van de Partij voor de Dieren was,
nóóit een hond bij een fokker zou kopen.
“Een hond uit een asiel verdient ook een
fijn leven en ik heb altijd thuis gezegd: als
het leven weer normaal wordt, nemen we
een hond.” Sinds een halfjaar is het leven
van Marianne Thieme weer normaal. Dat
wil zeggen: ze heeft afscheid genomen van
de politiek en van de Tweede Kamer waar
ze ruim twaalf jaar in zat als lijsttrekker
van haar partij. Dat was afkicken. “Al die
jaren dat zodra ik wakker was ik op mijn
mobieltje keek: wat is het nieuws? Meteen
reageren, meteen een mening formuleren
namens de partij. Nu hoef ik alleen nog
maar namens mezelf te spreken.”
Is dat niet verwarrend voor de buitenwe-
reld? Marianne Thieme is toch synoniem
voor Partij voor de Dieren?’
“Ik ben nog steeds betrokken bij de partij.
Ik werk mee aan interne opleidingen, ik
geef lezingen, ik heb gesproken op het
laatste partijcongres. Er zit geen licht
tussen de opvattingen van de partij en die
van mezelf. Dus dat is niet ingewikkeld.”
We hebben afgesproken dat we tutoye-
ren. Voel je je niet schuldig dat je het schip
hebt verlaten in een moeilijke periode?
Het rommelt flink in de partij.
“Ik heb sterk het gevoel dat de partij dit
aankan. Ik zou me pas schuldig voelen
als ik me niet meer met mijn idealen zou
kunnen bezighouden. Er zijn vele wegen
die naar een groenere, diervriendelijker
samenleving leiden. Ik heb ook boeken
geschreven en documentaires gemaakt
over dierenwelzijn, vleesconsumptie en de
toekomst van de planeet. Vooral die docu-
mentaires vond ik erg inspirerend om te
maken, dat wil ik graag blijven doen.”
Je gaat dus niet iets heel anders doen,
zoals een veganistische lunchtent openen
of een kledinglijn beginnen.
Lachend: “Als het duurzame kleding is,
L I B E L L E 26
best een leuk idee! Maar inderdaad, het
ligt meer voor de hand dat ik mijn stem
gebruik om mensen te inspireren of wak-
ker te schudden. Activist blijf ik altijd.”
Vijf jaar geleden interviewde ik Marianne
Thieme ook al eens. Ze vertelde toen
over het gezin waarin ze is opgegroeid.
Niet heel activistisch of politiek actief,
wel kregen zij en haar broertje mee dat je
verantwoordelijkheid draagt: voor elkaar,
voor het milieu, voor de dieren. Hun moe-
der kon, als ze met de kat op schoot zat,
dingen zeggen als: “Marianne, mensen
kunnen de knapste dingen maken, compu-
ters en hoge gebouwen en noem maar op,
maar hoe dit diertje in elkaar zit en wat dit
diertje kan, daar kan niks tegenop.”
Haar activistische hart ontwaakte in 1995
toen ze op tv naar de VPRO-thema-avond
Wat wil de koe keek. “Daarin werd een koe
getoond met een siliconendop op een van
haar magen. Die dop kon eraf zodat haar
“De wereld ziet er
echt een beetje
anders uit dan tien
jaar geleden”
maaginhoud kon worden geanalyseerd,
met als doel de productie van vlees of melk
te optimaliseren. Het dier was een ding
geworden. Ik dacht: zolang ik doorga met
het eten van vlees, gebeurt dit ook uit mijn
naam. Toen was het klaar.”
Ze was dertig toen ze leider werd van de
Partij voor de Dieren, waarvan zij een van
de oprichters was. Onder haar leiding is de
partij, die jaren lang niet helemaal serieus
werd genomen en soms werd weggezet
als ‘de partij van die dierengekkies’, uitge-
groeid tot een niet te negeren factor in de
politiek en de maatschappij. “Inmiddels
zijn er in de wereld negentien partijen
voor de dieren. Dat is toch geweldig? In
de totstandkoming daarvan heb ik een rol
gespeeld en daar ben ik trots op.”
Je bent nu 47. Denk je weleens: de rest
van mijn leven ga ik iets heel anders
doen?
Zeer beslist: “Totáál niet. Ik heb juist het
gevoel dat ik mijn droom heb waar-
gemaakt, dat er veel is bereikt. Dat besef
dringt nu pas tot me door, zo van: wauw,
de wereld ziet er echt een beetje anders uit
dan pakweg tien jaar geleden! Niet dat ik
die verandering in mijn eentje heb bewerk-
stelligd. Het was ook een trendbeweging
en ik zat bovenop die golf.”
Je hebt, zoals ze dat zeggen, een steen in
de rivier verlegd.
“Kijk alleen al eens rond bij de grotere
supermarkten. Daar wordt nu met bordjes
aangegeven of een product vegan is. Dat
was vijf jaar geleden toch onvoorstelbaar?
Overal waar je komt, kun je vegetarisch of
plantaardig eten. Mensen nemen dieren-
mishandeling en het bestaan van dieren-
politieagenten serieus, ze maken zich druk
over de misstanden in de bioindustrie en
zijn zich bewust van het klimaatprobleem.
Natuurlijk, er is altijd een tegenbeweging
die dan nog fanatieker wordt, maar die
mensen moeten steeds harder schreeuwen
om te worden gehoord.”
Jullie waren ook lang de enige partij die
vraagtekens plaatste bij economische
groei.
Triomfantelijk: “Precies! Dat economische
groei de oorzaak is van heel veel proble-
men, denk aan overproductie, overcon-
sumptie, ongelijkheid, dringt langzaam
maar zeker door tot mensen. Ontwikkeling
is prima, zeggen wij, maar wel binnen de
grenzen van wat de aarde aankan. De vraag
is: hoe kunnen we een prettig leven leiden
zonder dat het ten koste gaat van de
natuur, dierenwelzijn, de aarde? Zodat de
planeet leefbaar blijft voor onze kinderen
en kleinkinderen.”
Valt de aarde nog wel te redden?
Lange stilte. “Dat vind ik een gewetens-
vraag. Nee, toch ben ik niet pessimistisch.
Wat een paar jaar geleden nog gezien werd
als radicaal, is nu het nieuwe normaal. Ook
 INTERVIEW

miljonairs roepen inmiddels dat ze aan de

slag moeten om de planeet te redden. Zelfs de
Financial Times, een zeer conservatieve krant,
schreef eind vorig jaar dat het kapitalistische
systeem een reset nodig heeft.”
Wat kunnen we doen? Wat doe jij? Jij houdt
toch ook van een goed leven?
“Zeker. Ik houd van mooie kleren, ik heb net
nog prachtige kleren aangetrokken voor de
fotoshoot. Allemaal duurzaam, de styliste
heeft ze met veel zorg uitgekozen.”
DAT I S T O C H Je hebt een hippe ribbroek van Levi’s aan.
MARIANNE Is die ook duurzaam?
T H I E M E ?  Diepe zucht. “Elke broek die je extra koopt,
Marianne Thieme, is niet duurzaam. Ik ben geen heilige, maar
geboren in Ede op ik zeg altijd: beter inconsequent goed, dan
6 maart 1972, studeerde consequent fout. Laten we gewoon allemaal
rechten aan de Erasmus een steentje bijdragen.”
Universiteit. In 2002 Wat vind je zelf lastig om te laten staan?
richtte ze samen met o.a. “Chocola! Ik weet dat er nog veel te winnen
Niko Koffeman de Partij valt op het gebied van arbeidsomstandighe-
voor de Dieren op. Ze den en het vervuilende transport.” Ze veert
maakte documentaires op. “Ik heb gehoord dat er een Amsterdams
en publiceert over die- bedrijfje is dat per zeilboot chocola gaat aan-
renrechten, waaronder voeren!”
het boek De kanarie in de En verder?
kolenmijn, dat ze samen “Ik vlieg zo min mogelijk, alleen als het echt
met haar partner Ewald niet anders kan, vanwege mijn werk bijvoor-
Engelen schreef. Sinds beeld. Ik probeer zo veel mogelijk te skypen en
oktober 2019 is ze geen als ik met de trein kan, doe ik dat. Komende
Tweede Kamerlid meer, zomer gaan we naar Kroatië met het gezin.
maar nog wel promi- Dan zoek ik uit hoe we daar zo duurzaam
nent lid van de partij en mogelijk kunnen komen. Het plan is nu om
activist. Ze heeft twee met de elektrische auto te gaan.”
dochters: Annika (18) en Je was een tijd van de radar, omdat je ziek
Amélie (8). was. Al dat activisme kost ook veel energie
zeker?
“Als je niet oppast, ga je ten onder aan je eigen
zwaartekracht. Daarom is het zo belangrijk
om je successen te vieren. Elke keer als je de
krant haalt met een wantoestand in de bio-
industrie, als je mensen hebt weten wakker
te schudden, dat zijn momenten van triomf!
Ook al is het probleem nog niet opgelost, het
is goed om taart te halen en het met z’n allen
te vieren.”
Dan kun jij momenteel elke dag wel een
taartje eten.
“Ik moet denken aan de Amerikaanse oud-
president Theodor Roosevelt. Hij hield in 1910
de beroemde toespraak De man in de arena.

27 L I B E L L E
 MARIANNE THIEME
“DE NATUUR ZIT ZO FABELACHTIG IN ELKAAR,
HOE ZOU IK NÍET IN GOD KUNNEN GELOVEN?”
Daarin zei hij dat als je je nek uitsteekt,
je vaak wordt uitgelachen, belachelijk
gemaakt, met modder bekogeld. Ik denk
dat iedereen die zich buiten de gebaande
paden begeeft, dat wel herkent: je faalt,
je valt, je raakt besmeurd met modder,
bloed, zweet en tranen. Maar liever dát
dan een lauw leven zonder hoogte- of
dieptepunten.”
Is dit ook een boodschap die je je kinderen
meegeeft?
“Wat ik ze meegeef: je moet altijd probe-
ren. Het hoeft niet meteen resultaat op
te leveren. Moed tonen, dat is veel span-
nender en bevredigender. Zorg ervoor
dat je soms over je grenzen heengaat. Doe
af en toe iets waarvan je denkt dat je het
niet kunt.”
Wanneer heb jij je grenzen verlegd?
“Als student was ik lid van het studen-
tencorps in Rotterdam en moest ik als
eerstejaars voor de vuist weg een toespraak
houden, dat wordt een lullepot genoemd.
Ik was verlegen, dacht dat ik dat niet kon,
maar ik deed het toch. Dat gevoel van tri-
omf! Zo ook toen de partij werd opgericht
en er een lijsttrekker moest komen en alle
vingers naar mij wezen.”
Ze vonden je blijkbaar geschikt voor
die rol.
“Blijkbaar, maar in wezen ben ik verlegen.
Op de basisschool vond ik het doodeng
om een spreekbeurt te geven. Ik vond
het verschrikkelijk om te spreken in het
openbaar, dat zit van nature niet in mij.
Althans, dat dacht ik.”
Je partner is de econoom en publicist
Ewald Engelen. Hij is ook niet op zijn
mondje gevallen. Hoe gaat het er bij jullie
thuis aan toe?
“Joh, het is echt niet zo dat wij thuis
de hele dag aan het debatteren zijn. Ben
je gek. We vullen elkaar juist aan. Ik ben
behoorlijk rationeel, Ewald leert me dat
niet alles te beargumenteren valt.”
Kun je een voorbeeld geven?
Voorzichtig: “Dat gaat vaak over geven en
nemen, over de logistiek van een huishou-
den bijvoorbeeld. Misschien is wat jij voor-
L I B E L L E 28
stelt wel logischer, maar is het toch beter
om het zus of zo te doen, omdat de ander
daar blijer van wordt.”
Je hebt twee dochters: Annika van acht-
tien en Amélie van acht, uit twee verschil-
lende relaties die allebei zijn stukgelopen.
Een scheiding is heftig, zeker als er kinde-
ren bij betrokken zijn. Je hebt het nu twee
keer meegemaakt.
Lange stilte. “Natuurlijk is dat pijnlijk en
natuurlijk is dat verdrietig. Wat ik mooi
vind aan mens-zijn is die enorme veer-
kracht. Dat je altijd weer vol hoop en opti-
misme verder kunt na een moeilijke peri-
ode. Voor de rest wil ik er niet te veel over
zeggen. Juist omdat hier meer mensen bij
betrokken zijn, mijn ex, mijn partner, mijn
kinderen…”
“Je kunt nu overal
vegetarisch of vegan
eten, dat was vijf
jaar geleden
onvoorstelbaar”
Je woont inmiddels samen met Ewald.
Hoe lastig is het om een samengesteld
gezin te vormen?
Onwillig: “Dat vind ik ook weer een heel
persoonlijke vraag. Ik vind het moeilijk als
Annika straks in Libelle leest wat ik daar
allemaal van vind. Laat ik het zo samenvat-
ten: we zijn inmiddels in rustig vaarwater
beland.”
Mag ik wel vragen wat je er zelf van hebt
geleerd?
“Dat je het leven moet nemen zoals het
komt. Dat je niet alles kunt plannen, het
leven is onvoorspelbaar. Daarnaast heb ik
ervan geleerd dat ik kan blijven vertrou-
wen op mijn geloof en mijn veerkracht.
Het een heeft te maken met het ander:
mijn geloof en mijn veerkracht helpen mij
op koers te blijven.”
Hoe werkt het geloof voor jou?
“Ik weet: je doet je best en dat is goed
genoeg. Je kunt vertrouwen op liefde.
Zoals mijn moeder altijd zei: ‘Als er ergens
een deur dichtgaat, gaat er elders een
raampje open.’ Typisch een uitspraak voor
moeders, vind je niet?”
Geloof je in liefde of geloof je in een god?
Beslist: “In God. Er is méér in het leven dan
ratio. Kijk naar de natuur: die zit zo fabel-
achtig en intelligent in elkaar, hoe zou ik
níet in God kunnen geloven?”
Wat geef je door aan je kinderen?
“Ik vertel ze wat ik geloof en ik geef ze de
ruimte op hun eigen manier wel of niet te
geloven.”
Je bent lid van de Zevendedagsadven-
tisten. De kerkdiensten zijn op zaterdag.
Wil de oudste nog mee?
STYLING: MAARTJE BODT. HAAR EN MAKE-UP: BIANCA FABRIE. M.M.V. FOTOSTUDIO VRIJE WOLF, FILIPPA K (ROK, TRUI),
“Ach, toen ik achttien was, wilde ik ook
SAMSOE (COLTRUI), LEVI’S (RIBBROEK), REISS (GEBREIDE TOP), GRAUMANN (PANTALON), SUKHA AMSTERDAM (VEST)
nergens mee naartoe. Mijn dochters mo-
gen zelf bepalen wat ze op zaterdag doen.”
Je vindt een persoonlijk interview geven
ingewikkeld hè?
“Ja, dat je privéleven onder een vergroot-
glas komt te liggen als bekende Neder-
lander, vind ik vervelend. Privacy is van
onschatbare waarde, dat beseffen mensen
niet altijd. Tegelijkertijd wilde ik ook niet
die gepokte en gemazelde politica zijn die
altijd op haar woorden let. Dan word je een
pratende pop.”
Denk je dat je ooit weer in de anonimiteit
kunt verdwijnen?
“Dan moet ik niet dit soort interviews ge-
ven, maar dat doe ik toch, omdat ik graag
praat over mijn idealen.”
En dan heb je ook nog een redelijk
bekende man.
‘Klopt. Ewald en ik houden erg van dan-
sen, maar dat doen we alleen maar in het
buitenland en ook daar word je soms her-
kend. In Lissabon overkwam het me dat
iemand joelend op me afkwam: ‘Hé, ben
jij niet Marianne Thieme?’ Ook gebeurt het
weleens dat er iemand naar me toekomt
en zegt: ‘Weet jij wel dat dat je heel erg op
Marianne Thieme lijkt?’” Schaterlach. Dan
moet ze rennen. Naar huis, naar de doch-
ters en naar Chica.
 INTERVIEW

“DOE AF EN
TOE IETS
WAARVAN
JE DENKT
DAT JE HET
NIET KUNT”

29 L I B E L L E
 EEN FEEST VOOR
VRIENDINNEN
BESTEL
NU KAARTEN
MET € 4,-
KORTING!
SHOPPEN
LEKKER ETEN
& OPTREDENS

14 T/M 20 MEI 2020

ALMEERDERSTRAND • ALMERE

BESTEL KAARTEN OP LIBELLEZOMERWEEK.NL

 AG NA
D
AT D E
D
AG NA
...mijn zus uit Nieuw-Zeeland ineens op de stoep stond
“Ik voel vlinders in mijn buik zodra ik
H e l è n e (4 6 ) :
wakker word. Margot is er! Het liefst zou ik haar met-
een wakker maken, maar ik laat mijn zus lekker slapen,
ze zal wel een jetlag hebben. Als ik even later onder de
douche sta, denk ik aan gisteravond, toen ik de ver-
rassing van mijn leven kreeg. Het was een uur of zes
en ik stond pasta te koken toen de deurbel ging. ‘Doe
jij even open’, zei mijn man. Waarom, hij zag toch dat
ik bezig was? Maar Mijndert drong aan en uiteindelijk
liep ik geïrriteerd naar de voordeur. Ik kreeg bijna een
hartverzakking; daar stond Margot! Ik begon te trillen
en toen te huilen terwijl ik mijn zus om de nek vloog.
Zes jaar hadden we elkaar niet gezien. Ik nam haar
mee naar binnen en vergat de pasta, die veel te lang
doorkookte. Mijn man en kinderen maakten foto’s en
filmpjes van ons en de sfeer was uitgelaten. Margot en
ik spreken elkaar bijna wekelijks via Skype, maar het
“ De fietsen, de winkeltjes,
was zo heerlijk om haar vast te houden.
Ik hoor mijn zus op de overloop. Snel draai ik de dou-
chekraan dicht. Als ik even later aangekleed beneden
kom, zit Margot in een tijdschrift te bladeren. Het is
zo gek om haar aan mijn keukentafel te zien zitten, ik
schiet er spontaan van in de lach. Mijndert en Margot
hebben deze verrassing al weken geleden gepland.
Mijn man heeft met mijn werkgever geregeld dat ik de
rest van de week vrij ben, zo lief. De komende dagen
heb ik dus alle tijd voor mijn zus, die al twintig jaar
in Nieuw-Zeeland woont. ‘Wat wil je doen vandaag?’,
vraag ik. Ze antwoordt dat ze wel zin heeft om te
shoppen en te lunchen. Samen fietsen we de stad in.
Margot zit onwennig op mijn dochters’ fiets; ze heeft al
zo lang niet gefietst, maar vindt het heerlijk. In de stad
INTERVIEW: KRISTA IZELAAR
schaft ze meteen een nieuwe garderobe aan omdat
ze de kleding hier veel leuker vindt. Terwijl zij in een
pashokje staat, moet ik mezelf knijpen. Gisteren om
deze tijd dacht ik vandaag gewoon op kantoor te zit-
ten, nu sta ik hier met mijn zus. Margot en ik hebben
altijd al een goede band gehad, ik vond het verschrik-
kelijk dat ze ging emigreren nadat ze op reis de liefde
Lees op libelle.nl/vervolg hoe Helènes verhaal verdergaat.
H e b t u e e n m o o i v e r h a a l v o o r D e D a g N a d a t ? S t u u r e e n ko r t e o m s c h r i j v i n g n a a r P o s t b u s 1 74 2 ,
2 1 3 0 J C H o o f d d o r p o f m a i l n a a r l i b e l l e @ l i b e l l e . n l o .v.v. D e d a g n a d a t .
D
AT D E
D
van haar leven had ontmoet. Drie keer heb ik haar
daar opgezocht en zij is een keer of vijf naar Nederland
gekomen. Haar kinderen heb ik nog maar een paar
keer in levenden lijve ontmoet. Hen missen doet soms
fysiek pijn, als een gat in mijn hart. Margot wil een
haring eten. Ik lach me rot als ik zie hoe ze geniet van
die oer-Hollandse snack. Dan duiken we een café in en
bestellen een glas wijn en bitterballen. Margot raakt
niet uitgepraat over hoe gezellig ze het vindt. Met mij,
maar ook de omgeving. Nederland is druk maar knus
vergeleken bij het uitgestrekte Nieuw-Zeeland. De fiet-
sen, de winkeltjes, de oude panden; ze geniet van alles
wat voor mij zo normaal is. Echt bijpraten is niet nodig
omdat we zo vaak contact hebben. Toch is het anders,
ze geniet van alles wat voor
mij zo normaal is”
zo dicht naast elkaar. We praten over mama, die zes
jaar geleden overleed. Tijdens haar begrafenis hebben
we elkaar voor het laatst gezien. Margot zegt dat ze
deze week nog het graf wil bezoeken. Verder heeft ze
al wat afspraken met oude vrienden gemaakt. Ze blijft
drie weken, wat een heerlijk idee! Ik zal volgende week
weer aan het werk moeten, maar gelukkig hebben we
de avonden en de weekenden samen. Ik pak mijn tele-
foon en zeg mijn plannen voor de komende tijd af; ik
wil alle tijd voor Margot hebben.
’s Avonds gaan we met een deel van de familie uiteten
bij de plaatselijke pizzeria. We gaan eerst onze oude
vader thuis ophalen; hij is er inmiddels van op de
hoogte dat Margot er is. Het is ontroerend om te zien
hoe blij hij is zijn oudste dochter weer te zien. Als ik
rond een uur of twaalf rozig van de wijn in bed stap,
voel ik me zó gelukkig. Mijn zus ligt in de kamer naast
me, zo moet het zijn.”
VER
S
D
E
ER LEE
LE
ER
VERD
S
31 L I B E L L E
 5X
WANDELEN &
LOGEREN AAN
DE KUST

LANGS
STRAND
& DUIN

L I B E L L E 32
 TOERISME

Langs de 523 kilometer

kustlijn van Nederland valt
er heel wat te ontdekken.
Helemaal als je te voet over
duinen, strand en bospaden
gaat. Libelle koos vijf
bijzondere kustwandelingen
uit, mét hotelaanbieding.
Wandelschoenen aan,
weekendtas over je
schouder en gáán!
Tekst MICHÈLE BEVOORT

33 L I B E L L E

RONDJE WIJK
Dat Wijk aan Zee meer is dan
alleen strand bewijst deze wande-
ling over verharde en onverharde
wegen en paden rondom het
kustdorp. De route zit vol verras-
sende landschappen en biedt
een bijzondere kijk op het verleden
van het dorp. Je wandelt over
zandpaden door de duinen en
langs bunkers die stammen uit
de Tweede Wereldoorlog, terwijl
op de achtergrond het imposante
Tata Steel, de grote staalfabriek in
IJmuiden, opdoemt.
Wat is er te zien?
Met karakteristieke huizen en
een dorpsweide is Wijk aan Zee
een goed voorbeeld van een
zeedorpenlandschap. Veel dorps-
weides in Nederland zijn inmiddels
volgebouwd met huizen, maar
deze is als een van de weinige
nog intact gebleven.
Geniet van de bijzondere en zeld-
zame planten die hier groeien,
L I B E L L E 34
5,5 km
AAN ZEE
WANDELING 1
Ontdek
een uniek
zeedorpen-
landschap
zoals hondskruid, een prachtige
orchidee en de blauwe zeedistel
met stekelige bloemhoofdjes in
een warmpaarse kleur.
Via de historische locaties van
Wijk aan Zee loop je langs het
rustgevende Noord-Hollands
Duinreservaat met veel bijzondere
plant- en diersoorten. Een toe-
gangskaartje koop je voor € 1,80
per dag.
De route
Een Rondje Wijk aan Zee kan op
ieder willekeurig punt worden
gestart, een mooi startpunt is
het informatiebord voor de
Dorpskerk op het Julianaplein,
waar alle informatie over de route
te vinden is. Parkeren kan langs
de Dorpsweide voor € 3,- per dag.
Toe aan een pauze? Drink koffie
mét cheesecake bij lunchroom
Gewoon in het centrum of trek
schoenen en sokken uit op het
terras bij strandpaviljoen Aloha.
Slapen in de duinen
AANBIEDING
2 nachten vanaf
€ 119,50 p.p.
Strandhotel Het Hoge Duin **** ligt op
veertig meter boven de zeespiegel,
in de duinen van Wijk aan Zee. Vanuit
uw hotelkamer kijkt u uit over het
strand en de zee. Het hotel is de
ideale uitvalsbasis om te genieten van
de natuur. Liever winkelen? Ga vooral
even naar Beverwijk om de bekende
Bazaar te bezoeken en de oosterse
cultuur op te snuiven. Ook een bezoek
aan de Zaanse Schans, op een halfuur
rijden, is de moeite waard.
Arrangement
2x overnachting in een zeezicht-
kamer • 2x uitgebreid ontbijtbuffet
• 1x 2-gangen keuzemenu (op de aan-
komstdag) • Gebruik van WiFi • Gratis
parkeren • Inclusief toeristenbelasting.
Prijs
€ 119,50 p.p. in maart en april,
• € 124,50 p.p. in mei en juni
• Prijs per persoon o.b.v. 2 personen
per kamer • Toeslag alleengebruik:
85% van de arrangementsprijs
• Reserveringskosten: € 14,95
per boeking • Dit arrangement is
geldig t/m juni 2020 m.u.v. feest-
dagen. Reserveren bij Marrea
Hotelarrangementen via marrea.nl
of telefonisch: 0571-27 77 44.

Comfortabel logeren
vlak bij zee
12 km
MEEUWEN-
DUINEN,
ZEELAND
WANDELING 2
Kom tot rust in de weidse
duinen en ongerepte natuur
AANBIEDING
4 nachten vanaf € 189,50 p.p.
Kom logeren in Grand Hotel
ter Duin ****, een luxe hotel
in Burgh-Haamstede op
fietsafstand van het strand.
Met een restaurant, grand
café, fitnessruimte, wellness
en fijne grote hotelkamers.
Vanuit het hotel is het heer-
lijk uitwaaien aan het strand
of bent u zo bij Deltapark
Neeltje Jans.
Arrangement
Welkomstdrankje • 4x over-
nachting in een comfort suite
• 4x uitgebreid ontbijtbuffet
• 1x 3-gangen welkomstdiner
(op de aankomstdag) • Elke
dag Feel Happy moment
(gratis snacks tussen 17.00
en 18.00 uur) • Gebruik
van Turks stoombad, Finse
sauna, zwembad en fitness-
ruimte • Fiets- en wandel-
routes • Gebruik van WiFi.
TOERISME
Het boswachterspad in
Westenschouwen is door de
hoogteverschillen een pittige,
maar prachtige wandeling. Hoe
langer je de route volgt, hoe meer
rust je ervaart op het pad door
het robuuste duingebied en groot-
ste bos van Zeeland. Wandelend
door de Meeuwenduinen, met
tientallen jaren oude Corsicaanse
en Oostenrijkse dennen, zie je
vrijwel alleen duin en in de verte
de vuurtoren van Haamstede.
de jongen nogal eens voor een
Wat is er te zien? kortstondig luid vogelconcert.
Het Zeeuwse landschap is dyna- Op het zand van de duinen groeit
misch en de natuur ongerept. het duinviooltje, vaak in groepjes
Het zand stuift er vrij rond, wat bij elkaar. Ook planten als de
een magisch effect geeft.
Op de route kom je verschillende
koningskaars en de bijenorchis
vind je in dit gebied.
vogelsoorten tegen. In het bos de
grote bonte specht en de havik,
tussen de duinen misschien wel
De route
Het boswachterspad in
een velduil of een tapuit. Westenschouwen start bij de
In het duingebied broeden zo’n Excursieschuur van Staatsbos-
vijfduizend paar kleine mantel- beheer, waar op het informatie-
meeuwen en vijftienhonderd zil-
vermeeuwen. In het voorjaar en
paneel meer informatie over de
wandeling staat. Parkeren kan
de zomer zorgt het bewaken van op parkeerplaats ‘de Rotonde’
(Duinpad 1) voor maximaal € 1,20
per uur. Volg vanaf het startpunt
de paaltjes met groene pijlen. Op
de route staan meerdere bankjes.
Prijs Aan het begin en einde van de
€ 189,50 p.p. t/m maart, route ligt de Zeeuwse Gasthut.
€ 229,50 p.p. april t/m juni Een fijne plek voor koffie met een
• Toeslag vrijdag- of zater- Zeeuwse bolus of smakelijke lunch.
dagnacht: € 10,- p.p.p.n.
• Prijs per persoon o.b.v.
2 personen per kamer •
Toeslag alleengebruik: € 20,-
p.n. • Toeristenbelasting:
€ 2,80 p.p.p.n. •
Reserveringskosten: € 14,95
per boeking. • Dit arrange-
ment is geldig t/m december
2020 m.u.v. feestdagen.
Reserveren bij Marrea
Hotelarrangementen via
marrea.nl of 0571-27 77 44.
35 L I B E L L E
 RUSTGEVEND
DUINLANDSCHAP
MET EEN
FRISSE DUIK
L I B E L L E 36

3,5 km
KENNEMER-
DUINEN,
OVERVEEN
WANDELING 3
Door ‘de jonge
duinen’
Bij het beginpunt van deze
wandeling zijn zo’n duizend
jaar geleden enorme hoe-
veelheden zand uit de zee
het land binnengewaaid.
Dit zand stapelde zich op
en breidde zich uit waar-
door een landschap ont-
stond dat ‘de jonge duinen’
wordt genoemd. Met de
aangeplante dennenbos-
sen op de duintoppen,
gras- en struikbegroeiing
in de duinvalleien en de
vele bloemen, kruiden en
mossen is deze licht heu-
velachtige wandelroute
lekker groen. Onderweg
kun je loslopende grote
grazers als Schotse hoog-
landers en konikpaarden
tegenkomen.
Wat is er te zien?
Recreatieplas ’t Wed werd
eind jaren vijftig van de
vorige eeuw uitgegraven.
Tijdens het zwemseizoen
(van 1 mei tot 30 septem-
ber) kun je er zwemmen.
Uitzichtpunt Konijnenberg
biedt een mooi overzicht
over de duinen.
Tussen de Helmberg en het
Rietvlak loop je langs de
gedenkstenen die hier aan
beide kanten van de weg
zijn geplaatst voor verzets-
lieden die hier tijdens de
Tweede Wereldoorlog zijn
gefusilleerd.
De route
De wandeling begint bij
het bezoekerscentrum De
Kennemerduinen, ingang
Koevlak, aan de binnen-
rand van de duinen. Volg
voor deze route de groen
gemarkeerde paaltjes.
Parkeren kan voor € 8,-
voor een hele dag bij de
ingang. Liever een wat
langere route? Volg dan de
blauwe paaltjes voor een
wandeling van 9 kilome-
ter, die langs strandtent
Parnassia aan Zee loopt.
Terug bij het bezoekerscen-
trum kun je in Het Duincafé
genieten van verse sand-
wiches, soepen en pannen-
koeken, gemaakt met lokale
en biologische producten.
TOERISME
AANBIEDING
1 nacht vanaf
€ 84,50 p.p.
2 nachten vanaf
€ 124,50 p.p.
Van het strand naar de stad.
Haarlem is een van oudste steden
van Nederland én een gezellige
winkelstad. Met leuke boetieks en
(mode)winkels, mooie straatjes en
romantische hofjes heeft de binnen-
stad genoeg te bieden. Check in bij
Carlton Square ****, een comfortabel
hotel in het centrum met riante kamers.
Arrangement
Ontvangst met koffie of thee en huis-
gemaakt gebak • 1 of 2x overnachting
in een The Standard One kamer • 1 of
2x uitgebreid ontbijtbuffet • 1x 2-gan-
gen diner in Bar & Kitchen Zocher (op
de aankomstdag) • Gebruik van WiFi.
Prijs
1 nacht € 84,50 p.p. • 2 nachten
€ 124,- p.p. t/m maart, € 129,- p.p. van
april t/m december • Prijs per persoon
o.b.v. 2 personen per kamer • Toeslag
alleengebruik: € 35,- p.n.
• Toeristenbelasting: € 5,- p.p.p.n.
• Reserveringskosten: € 14,95 per
boeking • Dit arrangement is
geldig t/m december 2020 m.u.v.
feestdagen. Reserveren bij Marrea
Hotelarrangementen via marrea.nl of
telefonisch: 0571-27 77 44.
37 L I B E L L E

3 km
LAUWERSOOG,
GRONINGEN
WANDELING 4
Slingerpad
van de haven
naar de orchi-
deeënweide
Deze afwisselende wandeling
voert langs de idyllische haven van
Lauwersoog over een slingerpad
langs water en bos. Tijdens de wan-
deling wisselen dichte begroeiing en
open veldjes elkaar af. Met als kleurrijk
hoogtepunt: de orchideeënweide die
in mei en juni volop in bloei staat.
Wat is er te zien?
Dit gebied staat bekend om de vele
vogelsoorten. Geen vogelspotter?
Geniet alsnog van het, soms zelfs
tropisch klinkende, gekwetter van de
verschillende vogels zoals de felgele
wielewaal, koekoek of het zangvogeltje
de tjiftjaf.
Op de kalere plekken van deze route
liggen veel schelpen. Ze stammen nog
uit de tijd dat het Lauwersmeer nog
de Lauwerszee was.
Via een lus door de bossen kom je uit
bij het beginpunt van de wandeling,
restaurant Het Booze Wijf. Geniet hier
van een drankje en dagverse vis met
uitzicht over de jachthaven.
De route
Deze wandeling van Staatsbosbeheer
heet de Duindoornroute en begint bij
restaurant Het Booze Wijf. De route
is gemarkeerd met een groene kleur.
Parkeren kan bij het restaurant.
L I B E L L E 38
AANBIEDING
1 nacht vanaf
€ 7 9 ,- p . p .
Check in bij Hotel Schimmelpenninck
Huys ***, een uniek gerestaureerd
herenhuis in hartje Groningen. Met alle
bezienswaardigheden van de stad
is dit hotel de perfecte uitvalsbasis
voor een nachtje Groningen. Geniet
van de Franse keuken in de brasserie
en ontbijt in de jugendstil ontbijtzaal
met een uitgebreid buffet met diverse
soorten zelfgemaakt brood.
Arrangement
1x overnachting • 1x uitgebreid
ontbijtbuffet met vers brood uit eigen
Bourgondisch Broodhuys • 1x 4-
gangen diner (op de aankomstdag)
• 1x gratis portie bitterballen (tussen
17.00 en 20.30 uur) bij het nuttigen
van een drankje in de bar of op het
terras • Funshopgids Groningen
• Gebruik van WiFi.
Prijs
•
€ 79,- p.p. Toeslag aankomst
vrijdag of zaterdag: € 10,- p.p.
• Prijs per persoon o.b.v. 2 personen
per kamer • Toeslag alleengebruik:
75% arrangementsprijs
• Toeristenbelasting: € 4,- p.p.p.n.
• Reserveringskosten: € 14,95
per boeking • Dit arrangement is
geldig t/m december 2020 m.u.v.
feestdagen. Reserveren bij Marrea
Hotelarrangementen via marrea.nl of
telefonisch: 0571-27 77 44.
Genieten
van Groningse
gezelligheid

Tijdens deze wandelroute
in het beschermde natuur-
gebied Meijendel, aan de kust
bij Wassenaar, beleef je rust
én ruimte. Het duingebied
bestaat hier door de invloed
van (zee)wind uit allerlei land-
schappen. Van graslanden tot
zandvlaktes en bos.
Wat is er te zien?
Op weg naar het strand loop je
door het bos langs weelderige
struiken en bomen zoals eiken,
kamperfoelie en meidoorns.
Hoe dichter je bij het strand komt,
hoe lager de begroeiing wordt.
Onderweg kun je zomaar
galloways, grote zwarte runderen,
of wilde konikpaarden tegenko-
men.
Je wandelt langs de Libellenvallei,
een duinvallei waarbinnen ook
een plas ligt. In dit gebied zijn 34
soorten libellen waargenomen én
er groeien prachtige orchideeën.
Sinds 1874 zijn de duinen van
Meijendel een belangrijke schakel
in de waterwinning. In de duin-
meren zakt voorgezuiverd rivier-
water langzaam de bodem in
en vermengt het zich met regen-
water. Na twee maanden wordt
het water opgepompt en gezui-
verd tot drinkwater. Tijdens
het wandelen zie je de groene
putdeksels van dit systeem.
4,5 km
MEIJENDEL,
WASSENAAR
WANDELING 5
Door weelderig
groen en over
weids strand
Door een vlak duingebied wandel
je door tot aan zee. Hier kun je
gerust een extra stukje langs de
kustlijn wandelen of lekker uitrus-
ten in het zand. De strandtenten
van de Wassenaarse Slag zijn een
stuk verderop (zeker nog een half
uurtje extra wandelen). Verlaat
het strand via dezelfde opgang
als waar je het strand op kwam en
wandel via de gele markeringen
terug naar het bezoekerscentrum.
De route
Deze strandroute begint naast
het bezoekerscentrum van Dunea
in Wassenaar, waar je gratis kunt
parkeren. De strandroute wordt
aangegeven met gele marke-
ringen op houten paaltjes. Aan
het begin en einde van de route
vind je naast de parkeerplaats
restaurant Boerderij Meyendel,
met, afhankelijk van het weer, een
gezellig terras of een knappend
haardvuur.
TOERISME
Luxe logeren in
Wassenaar
AANBIEDING
2 nachten vanaf
€ 1 7 9 ,- p . p .
Op loopafstand van het strand,
midden in natuurgebied Meijendel ligt
het vernieuwde, moderne Fletcher
Boutique Hotel Duinoord ****. Dit luxe
hotel is de ideale plek voor een week-
end aan zee. Geniet in het karakte-
ristieke à la carte restaurant van een
heerlijk diner en sluit de dag of met
een drankje in de bar met lounge.
FOTOGRAFIE: HOLLANDSE HOOGTE, GEWOON/WIJK AAN
ZEE, NAMO, ADRI PADMOS/RENESSE, SHUTTERSTOCK,
Arrangement
Ontvangst met een welkomstdrankje •
2x overnachting • 2x uitgebreid
SANNE TULP. STYLING: ILONA JONGEPIER
ontbijtbuffet • 1x 3-gangen à-la-
cartediner (op de aankomstdag)
• Informatiepakketje van de omgeving
inclusief fiets- en wandelroutes
• Gebruik van WiFi • Gratis parkeren.
Prijs
€ 179,- p.p. • Toeslag op vrijdag- en
zaterdagnacht: € 15,- p.p.p.n. • Prijs
per persoon o.b.v. 2 personen per
kamer • Toeslag alleengebruik:
€ 22,50 p.n. • Toeristenbelasting:
€ 3,30 p.p.p.n. • Reserveringskosten:
€ 14,95 per boeking • Dit arrange-
ment is geldig t/m 30 juni 2020 m.u.v.
feestdagen. Reserveren bij Marrea
Hotelarrangementen via marrea.nl of
telefonisch: 0571-27 77 44.
39 L I B E L L E
 D E B E N D E VA N W I T T E M A N

Ode aan de verzamelaar

Als het om opruimen en weggooien gaat, heeft Sylvia
bepaald niet de huishoudelijke talenten van haar moeder geërfd.
“Mensen moeten altijd lachen als ze ons interieur zien.”
Tekst SYLVIA WITTEMAN Illustratie PRISCILLA WEIDLEIN

L I B E L L E 40
Als kind vond ik dat mijn moeder niet goed bij haar
hoofd was. Om de haverklap was ze aan het stofzui-
gen, dweilen, ramen lappen. Ze was in de weer met
een ragebol en een zwabber, met staalwol en soda,
met boenwas (dat rook lekker, eerlijk is eerlijk) of
met een griezelig sissende strijkbout. Ze deed dat
allemaal met toewijding, maar duidelijk ook met
tegenzin. Waarom dééd ze het dan? Omdat het zo
hoorde.
Voor ons kinderen waren er alleen maar nadelen.
Wilden we uit de tuin naar binnen rennen om een
boterham te smeren, dan werd ons bij de keuken-
deur toegeschreeuwd: “Schoenen uit! Ik heb net
gedweild! Niet rondlopen met die boterham, ik heb
net gestofzuigd! Mes en bordje afspoelen, ik blijf
niet aan de gang!” Wilde ik pannenkoeken bakken,
dan hief ze de handen wanhopig ten hemel. Ze zag
het beslag al tegen de plinten klotsen, de vetspet-
ters op het pas geboende fornuis, de aangekoekte
pan in de gootsteen. Zelf hield ze niet van koken, de
enige huishoudelijke activiteit waarvan ik wél het
nut inzag.
Zweeds kreng
Vreselijk vond ik ook haar opruimzucht. Elke dag
mopperde ze: “Wat is het hier een zwijnenstal...”
Dan werd ons speelgoed in de kast gestopt (Waar-
om? We haalden het er toch meteen weer uit). De
jassen die wij in de garderobekast op de grond
smeten, hing ze keurig op (Waarom? Je zag ze toch
niet als de deur dicht was. En in de haast rukten wij
ze ’s ochtends zo onbeheerst van de kapstok dat
telkens het lusje brak). Het boek dat ik net aan het
lezen was, werd wreed dichtgeklapt en in de kast
gezet zodat ik telkens zoeken moest waar ik (en het
boek) gebleven was.
Het ergste van alles was haar wegwerpwoede. Meer-
maals per jaar werd ze bevangen door de illusie dat
een groot deel van onze inboedel uit ouwe troep
bestond. Dan werd een heerlijk zacht bankje bij het
grofvuil gezet (oké, het was wat verzakt en nogal
mishandeld door poezennagels) en vervangen
door iets hips en hards. Ze haalde de lieve oude
gordijnen van vaalgroen fluweel weg en we kregen
er veel te frisse, licht katoenen voor in de plaats. Ze
was er kapot van toen mijn vader en zij rond mijn
twaalfde gingen scheiden, maar dolblij dat hij “die
gammele, hopeloos ouderwetse eettafel” meenam.
Ze bedoelde de lieve, ronde, donkerbruine eettafel
met fraai bewerkte balpoten. Mijn vader heeft hem
nog steeds. Hoe heeft mijn moeder die ooit kunnen
vervangen door zo’n hoekig Zweeds kreng van veel
te blank, veel te glimmend gelakt beukenhout?
En wat is er gebeurd met de oude weegschaal met
koperen gewichtjes waarmee ik als kind urenlang
speelde? De stapels tijdschriften uit de jaren dertig
die ik ooit op zolder had gevonden en waar ik zo
graag in bladerde, gefascineerd door Brylcreem-
advertenties, reportages over Spakenburgse kleder-
dracht en eindeloze bollenvelden bij Lisse in zwart-
wit? Waarom heeft ze de bontstola weggedaan met
het echte vossenkopje dat in zijn eigen staart beet?
Daarmee kon ik zo heerlijk ‘deftige dame’ spelen.
Maar zij vond het een vies vlooiennest.
La vie bohème
Tegen de tijd dat ze de vertrouwde schemerlampen
verving door kille spotjes was ik het huis al uit. Ik
belandde met drie vrienden in een lekkend anti-
kraakpand waar wij, eindelijk zonder moeders, kon-
den doen en laten wat we wilden. Chaotische tijden
braken aan. We lieten de afwas staan tot alle kopjes
en bordjes vies waren en wasten zelfs dan alleen af
Wilde ik pannenkoeken
bakken, dan zag ze het beslag
al tegen de plinten klotsen
wat we direct nodig hadden (de muizen wisten er
wel raad mee). Stofzuigen? We hádden niet eens een
stofzuiger. Kleren strijken? We hádden niet eens een
strijkbout. In het douchehok groeiden zwammen,
van de gaskachels ontbraken de micaruitjes (mijn
bed is zo nog eens in de fik gevlogen). Toen de was-
machine stuk ging, wasten we onze kleren met zeep
onder de kraan. We schroefden het glazen deurtje
uit de kapotte wasmachine en gebruikten dat als
asbak. Lekker groot, je hoefde hem maar eens per
week leeg te gooien. Van de lampen begaven de
peertjes het een voor een. We kochten geen nieuwe,
maar zetten kaarsen in lege wijnflessen. Daarvan
hadden we er genoeg. La vie bohème! Het waren
heerlijke, ontspannen tijden.
Het leukst waren de avonden dat andere mensen
grofvuil buitenzetten. Dan kwamen wij uit ons hol
en gingen op jacht. Onvoorstelbaar wat er werd
weggegooid: tafels, stoelen, pannen, borden, een
knalgeel hobbelpaard, een vliegtuigstoel met het
zuurstofmasker er nog aan, de prachtigste huilend-
 zigeunermeisje-schilderijen, een levensgrote Cana-
dese vlag (wat stond die leuk aan de muur van mijn
kamer, hij verhulde alle gaten die we daar met dart-
pijltjes in gegooid hadden), een opgezette fazant
onder een glazen stolp, een spiegel in een lijst van
goud geverfd eikenloof, een koperen braadpan die
groot genoeg was voor een heel varken (jammer dat
we geen oven hadden, en geen varken), een para-
plubak in de vorm van een paraplu. We sleepten het
allemaal naar ons huis, waar het steeds gezelliger
werd. En rommeliger. En viezer. Maar wat kon ons
dat schelen?
Mijn Lies! Mijn Loek!
Mijn moeder werd intussen, misschien van de
weeromstuit, steeds opruimeriger. Toen ik op een
kwade dag weer eens in mijn ouderlijk huis kwam
(om mijn kleren toch maar weer eens te wassen in
een wasmachine), was mijn oude kamer zo goed
als leeg. Mijn spulletjes en prulletjes, mijn posters,
mijn kinderboeken: allemaal weg. Perplex vroeg ik
mijn moeder wat haar had bezield. “Ik dacht, dat
heb je allemaal niet meer nodig”, zei ze. “Anders
had je het toch allang opgehaald? Je bent al twee
jaar het huis uit!” Ik was te verbaasd om kwaad te
worden. Dat je iets twee jaar niet gebruikt, betekent
toch niet dat je het niet nódig hebt? En boeken
wegdoen, bóeken?! Het was te bizar om te kunnen
bevatten.
Eigenlijk had mijn moeder natuurlijk wel een beetje
gelijk, net als Marie Kondo. Moet een mens werke-
lijk zijn hele leven oude schoolschriften bewaren?
En kleren die tien jaar geleden hip waren en dat
nooit meer zullen worden? Een lege aansteker met
de tekst ‘Garagebedrijf G. Bientjes, Nieuw-Vennep’?
Nee. Die spullen miste ik ook niet echt. De boeken
wel. Vooral de Lies en Loek-serie uit de jaren twintig
van de twintigste eeuw die ik ooit van een oude
dame in de straat had gekregen. Ik miste ze smarte-
lijk en bleef dat vele jaren doen, tot ik ze een jaar of
vijf geleden tegenkwam op Marktplaats. Ik heb ze
meteen gekocht en herlezen. Ze waren nog net zo
fijn als vroeger.
Er kwam een eind aan mijn tijd in het lekkende
kraakpand toen ik met huisgenoot P. naar Moskou
verhuisde. Het hobbelpaard, de vliegtuigstoel en
de koperen braadpan verhuisden niet mee. Zelfs
ík begreep dat dat niet kon. Ze bleven achter bij
mijn vrienden, hoe jammer ik het ook vond. Ach,
wat was onze foeilelijke Moskouse flat leeg en kaal.
L I B E L L E 42
Gelukkig viel er een hoop leuks te verzamelen in de
nadagen van de Sovjet-Unie. Al spoedig barstte de
flat uit zijn voegen van de Lenin- en Stalin-beeldjes,
samovars, roodgele vaandels met communistische
leuzen erop, beschilderd houtsnijwerk en andere
kunstnijverheid, handgeknoopte tapijten, lelijk
maar grappig speelgoed en klederdracht uit alle re-
publieken van de Sovjet-Unie. Vooral onze collectie
rare hoedjes was fenomenaal. Gelukkig bleek P. net
zo dol op ‘rommel’ als ik.
Verzamelwoede
Toen we na vijf jaar Moskou terug naar Nederland
verhuisden, namen we alles mee. Het was dus nog-
al vol in ons Amsterdamse appartement, zeker toen
er een baby bij kwam met alle accessoires van dien.
Maar wat had onze dochter een schik met de hoed-
jes uit Kirgizië, Oezbekistan en Mongolië. En met de
Het heerlijk zachte (vooruit,
iets verzakte bankje) verving
ze door iets hips en hards
enorme trapauto die ik jaren tevoren met vooruit-
ziende blik had aangeschaft in de Moskouse speel-
goedwinkel Kinderwereld! Ook mijn beide zoontjes
hebben er nog in gereden. Want in Berlijn, waar we
naartoe verhuisden toen onze dochter een jaar oud
was, kregen we er twee jongetjes bij. Hier was een
hoop leuke zooi te verzamelen uit de DDR-tijd. We
woonden een stuk ruimer dan in Amsterdam, dus
er kon best wat bij. Gelukkig waren we intussen
wijs genoeg om wekelijks een schoonmaakster te
laten komen. De combinatie van kleine kinderen
en veel spullen is nu eenmaal niet zo hygiënisch.
Er volgden nog een paar jaar in Washington (ook in
de Verenigde Staten valt veel leuks te verzamelen,
FOTOGRAFIE SYLVIA: ESTER GEBUIS
wist u dat?). Daarna belandden we – wellicht min
of meer voorgoed – in Amsterdam. Mensen moe-
ten altijd lachen als ze ons interieur zien en koffie Sylvia Witteman
krijgen in een Sarah Palin-beker met uitzicht op (54) is getrouwd,
een DDR-vlag, een Sovjet-duikelpopje en een rood heeft een dochter
tapijt uit Dagestan. Maar als ze even later thuisko- (21), twee zoons
men in hun eigen keurige Marie Kondo-bestendige (18 en 15) en katten
Lola en Siepie.
woninkje, zitten ze vast te tandenknarsen van spijt.
Omdat ze zelf niet zo’n zalige, kleurrijke berg rom-
mel om zich heen verzameld hebben. Wedden?
 en het privacy- en cookiebeleid van Sanoma Media Netherlands BV van toepassing. Let op: de
abonneeprijs kan per factuurperiode enkele nummers verschillen, omdat het aantal nummers
dat per periode verschijnt, kan afwijken. Meer info op: magazine.nl/abonnement/libelle. Normale
KLANTENSERVICE Voor vragen ment kan tegen het einde van de eerste
abonneeprijs vanaf de tweede betaal-termijn. Prijswijzigingen voorbehouden. Voor abonnementen
over opzeggingen, bezorgen, betaling, abonnementstermijn, door uiterlijk een buiten Nederland, kijk op sanoma.nl/klantenservice. Losse verkoop Aldipress BV, De Meern, tel.
wijzigingen, welkomstgeschenken en maand voor het verschijnen van het eerste 030-666 06 11. Buiten Benelux: Todays Companies BV, Montfoort, e-mail: info@todaysco.nl.
artikelen. • Telefoon: 088-550 01 13 nummer van de nieuwe abonnements- Verdeler in België Sanoma Magazines Belgium, Stationsstraat 55, 2800 Mechelen. Vraag de
(ma t/m vr 9.00-21.00 uur) termijn op te zeggen. Bel hiervoor naar voordeligste abonnementsvoorwaarden voor een nieuw abonnement op Libelle aan bij Sanoma
• internet: sanoma.nl/klantenservice. 088-550 01 13. Na de eerste abonnement- Magazines Belgium, 0032-2-309 29 13 of magstore.be. Licensing & Syndication Libelle-magazine
INFORMATIE OVER DE INHOUD VAN stermijn kan het abonnement met inacht- is available for International Licensing and Syndication. For more information e-mail licensingan-
dsyndication.nl@sanoma.com. Algemene Verordening Gegevensbescherming Sanoma Media
LIBELLE? Mail naar redactie@libelle.nl neming van een opzegtermijn van een
Netherlands B.V., uitgever van Libelle, legt van haar abonnees en klanten in het kader van haar
• of schrijf naar Informatiecentrum maand worden beëindigd. Bij restitutie van
dienstverlening gegevens vast. Deze gegevens worden gebruikt ter uitvoering van de overeenkomst
Libelle, Postbus 1742, 2130 JC Hoofddorp het reeds betaalde abonnementsgeld kan en om abonnees en klanten te informeren over relevante producten en diensten van Sanoma Media
• of bel 088-550 02 21, ma t/m vr € 3,50 administratiekosten in rekening Netherlands B.V. De gegevens kunnen ook worden gebruikt door onze groepsmaatschappijen en
van 10.00-12.00 uur. worden gebracht. door zorgvuldig geselecteerde derden om u te informeren over relevante aanbiedingen betreffende
ABONNEE WORDEN? Ga naar UITSCHRIJVEN NIEUWSBRIEF producten en diensten van Sanoma groepsmaatschappijen of deze derden. Dit gebeurt per mail, als
libelle.nl/abonnement • of vul de bon uit Beëindiging van de e-mailnieuwsbrief kan u hier toestemming voor hebt gegeven en per post, tenzij u hier bezwaar tegen maakt. De verwer-
het blad in • of bel 088-550 01 13 via de afmeldlink onder in de nieuwsbrief. kingsverantwoordelijke voor de gegevensverwerking is Sanoma Media Netherlands BV, Capellalaan
65,2132 JL Hoofddorp. Uw persoonsgegevens worden verwerkt in overeenstemming met het
(ma t/m vr 9.00-21.00 uur). BEZORGVRAGEN Bel 088-550 01 13
privacy beleid van Sanoma. U kunt dit beleid raadplegen op www.sanoma.nl/policy/. Hierin kunt u
ADRESWIJZIGINGEN Dienen drie weken (ma t/m vr 9.00-21.00 uur). Reeds versche-
tevens vinden hoe u uw rechten als betrokkene uit kunt oefenen. • Zonder schriftelijke toestemming
voor verhuizing bij ons bekend te zijn. nen nummers kunnen indien voorradig van de uitgever is opname van Libelle in een leesportefeuille niet toegestaan. • © 2020 Sanoma
OPZEGGEN Beëindiging van het abonne- worden nabesteld via libelle.nl/bestellen. Media Netherlands BV. Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd,
opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, op welke wijze
dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever sluit iedere aansprakelijkheid
voor schade als gevolg van drukfouten uit. • Libelle behoudt zich uitdrukkelijk het auteursrecht voor op
Abonnementsprijzen en voorwaarden
exclusief voor haar gemaakte ontwerpen. Deze zijn niet bestemd voor handelsdoeleinden. Tegen in-
Betaalperiode Ai Acceptgiro Pakket abonnement Vervolgtermijn p/m
breuk zullen rechtsmaatregelen worden getroffen. • Leveringsvoorwaarden Levering van tijdschriften
Jaar (55 nummers) € 240,06 € 242,73 Libelle + Specials € 24,09
en levering en verkoop van premies en handelsartikelen geschiedt volgens de Leveringsvoorwaarden
Half jaar (27 nummers) € 117,89 € 120,56 Libelle + Bookazines € 22,42
Kwartaal (14 nummers) € 61,09 € 63,76 Libelle Superplus € 26,50 Abonnementen, Welkomstgeschenken en Artikelen. Deze voorwaarden zijn te vinden op sanoma.nl/
Maand € 19,99 n.v.t. Libelle + Puzzelen € 21,11 klantenservice. Helaas is de bestelling van handelsartikelen vanuit landen buiten Nederland niet mo-
gelijk. Voor alle premies/aanbiedingen/acties in Nederland geldt: zolang de voorraad strekt.
Een jaarabonnement Libelle bestaat uit 55 nummers, inclusief twee dubbelnummers.
Advertentie-exploitatie Drukkerij Senefelder Misset (cover)
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Bij niet-tijdige betaling worden herin- Advertentieservice Libelle Tiefdruck Schwann-Bagel GMBH
neringskosten in rekening gebracht. Een abonnement geldt voor de opgegeven periode en sanoma.nl
wordt nadien – behoudens tijdige opzegging – automatisch omgezet in een abonnement voor Tel. 088-556 77 77 Uitgeverij Sanoma Media Netherlands BV
onbepaalde tijd. Binnen de eerste abonnements-termijn kan het abonnement alleen tegen Capellalaan 65 Capellalaan 65, Postbus 1742
het einde van de overeengekomen abonnementstermijn worden beëindigd. Prijswijzigingen 2132 JL Hoofddorp 2130 JC Hoofddorp
voorbehouden. Libelle incasseert uw abonnementsgeld per kwartaal. Wilt u hiervan afwijken, Postbus 1900
bel dan de klantenservice. Op de abonnementsovereenkomst zijn de leveringsvoorwaarden 2130 JM Hoofddorp

Leef met
Nu
DE MAAN ¤ 49,95
inclusief een set
maankaarten
In de Happinez Instagram-training ‘Leef met de maan’ leer je in 30 dagen alles (t.w.v. ¤ 9,95)
over de maan, haar invloed op jou en hoe je deze energie inzet.
Dit doe je door middel van 9 inspirerende lessen van maanexpert Yasmin Boland,
een dagelijkse maanhoroscoop, how to-video’s, oefeningen en
meditaties die je helpen intunen op de maancyclus.

Meld je aan via happinez.nl/trainingen of scan de QR-code.

 LIBELLE SAMEN MET C&A

Duur aam
DENIM
Z

Denim kan altijd en past

overal bij. De voorjaarscollectie
van C&A zit dan ook bomvol
spijkergoed én is ook nog eens
lief voor het milieu.

L I B E L L E 44
Spijkerjasje Spijkerjasje
€ 29,90 € 29,90
Jurk € 59,90 Bloes € 19,90
Jeans € 19,90

Bloes € 12,90
Jeans overgooier
€ 19,90
Spijkerjasje
€ 29,90

Pet € 9,90 Blazer € 49,90 Hoed € 9,90

Bloes € 17,90 Jeans € 29,90 Jurk € 49,90
Jeans € 24,90

G A VO O R D U U R Z A A M
C&A streeft ernaar alle kleding duurzaam en
sociaal verantwoord te produceren. In de win-
kel en online zijn de duurzamere producten te
herkennen aan het #WearTheChange-label.

Tegen inlevering van deze coverpas*

bij C&A krijgt u € 5,- korting bij een
minimale besteding van € 35,-

* Deze pas is geldig bij alle C&A-winkels in Nederland

en op c-a.com door de kortingscode LIBELLE12 in te
vullen bij het afrekenen. De actie is geldig van 12 maart
t/m 2 april 2020. Deze pas is eenmalig te gebruiken
en niet geldig in combinatie met andere acties. Het
kortingsbedrag wordt procentueel verrekend over alle
gekochte artikelen: als u een artikel retourneert ontvangt Bloes € 24,90
u de originele prijs minus de korting per artikel terug. Rok € 29,90

DE NIEUWE COLLECTIE IS NU VERKRIJGBAAR IN DE C&A-WINKELS EN OP C-A.COM

 K E N N AA
EN R
D D

O
N

EN
VA

VISUALISEREN
WERKT!

L I B E L L E 46

Die droombaan vinden, dat ideale gewicht bereiken of de ware tegenkomen,
en dat allemaal door er heel hard aan te dénken. Klink als een sterk verhaal,
maar het is bewezen: visualiseren werkt. Hoe pak je dat aan?
Tekst CARLIJN SIMONS
Elisa (39): “Jarenlang trok ik de verkeerde mannen aan, al-
leen maar van die foute types. Tot ik elf jaar geleden besloot
dat ik wilde geloven in het goede en het mooie van de liefde
en mezelf een gezonde, evenwichtige relatie gunde. Ik
knipte plaatjes uit tijdschriften van lieve, respectvolle man-
nen, gelukkige stelletjes en blije bruiden. Ook verzamelde ik
woorden of zinnen die precies weergaven wat ik verlangde
van de liefde. Die beelden en teksten plakte ik allemaal in
een speciaal schrift, samen met foto’s van mezelf. Elke keer
als ik een verliefd koppel zag, dwong ik mezelf te denken:
fijn zeg, dit ga ik ook krijgen. En het gebeurde! Een aantal
weken later ontmoette ik mijn huidige echtgenoot. Door
het visualiseren wist ik beter wat écht bij me past. Omdat ik
heb ervaren dat visualiseren ook echt werkt, stel ik me nog
steeds regelmatig bewust voor wat ik wil in het leven. Bij-
voorbeeld hoe ik wil dat mijn werk, mijn gezondheid of mijn
gezinssituatie er over een jaar uitziet. Veel van mijn wensen
komen uit.”
Wetenschappelijk bewijs
Als we in gedachten een doel in ons hoofd prenten, kunnen
we dat realiseren. Dat ontdekte Harvard-wetenschapper
Edmund Jacobsen zo’n honderd jaar geleden. Hij bewees dat
spieren die ervoor zorgen dat we een gewicht optillen ook
in actie komen als we simpelweg dénken dat we dat gewicht
optillen. Louter een gedachte kan dus de bijbehorende reac-
tie opwekken.
Ook in latere onderzoeken werd keer op keer aangetoond
dat we dingen werkelijkheid kunnen laten worden door ze
in gedachten voor ons te zien, door ze te visualiseren. Onge-
oefende basketballers stelden zich drie weken lang dagelijks
twintig minuten voor hoe ze de bal in het net wierpen. Ze
gooiden net zo vaak raak als de sporters die zo’n worp elke
dag in levenden lijve oefenden. En een onbekende Russische
P S YC H O L O G I E
schaker versloeg de regerend wereldkampioen door vooraf
de partij keer op keer in zijn hoofd te spelen.
Voor het brein maakt het dus niet uit of we iets écht doen
of er slechts aan denken, zagen de wetenschappers. Zodra
“Voor het brein maakt het
niet uit of we iets écht doen
of er slechts aan denken”
we ons iets inbeelden, komen de hersenen in beweging. Ze
verzenden boodschappen, sturen functies aan, slaan gege-
vens op en leggen ervaringen vast. Hierdoor zijn de paden,
netwerken en verbindingen die we nodig hebben om ons
doel te bereiken al gebaand op het moment dat we aan de
uitvoering beginnen.
Liefde, geld en gezondheid
Visualisatie is dan ook een uitstekend middel om bepaalde
situaties voor te bereiden of te oefenen. Een speech bij-
voorbeeld, een sollicitatiegesprek of een sportwedstrijd. De
uiteindelijke prestatie verbetert aanzienlijk door ons van
tevoren voor te stellen hoe we op zo’n podium staan, hoe
we de vragen zullen beantwoorden of dat doelpunt zullen
scoren. Ook andere doelen zijn op deze manier te bereiken:
een nieuwe baan, bijzondere reis of beter worden na ziekte.
Eén methode om tot dat mentale plaatje te komen is, zoals
Elisa deed, met een vision board: een collage van plaatjes en
teksten die het doel verbeelden. Of om het allemaal op te
schrijven in de vorm van een al waargebeurd verhaal: een vi-
sion story. In gedachten een gedetailleerd beeld schetsen van
hoe de gewenste situatie eruit zal zien, werkt ook. Wat hoor
ik? Wat zie ik? Wat ruik ik? Wat ben ik aan het doen? Wat voor
47 L I B E L L E

DOEN & NIET DOEN
DENK POSITIEF
Denk bij willen afvallen niet:
ik eet geen chocola en patat meer.
Denk wel: ik eet elke dag 250
gram groenten en fruit en zet
10.000 stappen.
G A E R VA N U I T
D AT H E T L U K T
Denk niet: zo’n mooi huis is
niet voor mij weggelegd.
Denk wel: dit mooie huis is voor
mij bedoeld, want ook ik ben het
waard in zo’n huis te wonen.
HONDERD PROCENT
VERTROUWEN IS EEN MUST
Denk niet: eerst zien dan geloven.
Denk wel: ik geloof en zal dus zien.
THE SKY IS DE LIMIT
Denk niet: doe maar normaal
dan doe ik al gek genoeg, dus
een leuke, lieve man én een sala-
risverhoging is te veel gevraagd.
Denk wel: ik gun mezelf een leuke,
lieve man én die salarisverhoging.
HOUD HET NIET BIJ EEN
TO EKO M S T W EN S , M A A R
MA AK HE T CONCREE T
EN TEGENWOORDIG.
Denk niet: ik zou graag een
nieuwe baan willen op een beter
kantoor met leukere collega’s.
Denk wel: ik heb een nieuwe
baan op een geweldig kantoor
met fantastische collega’s.
G A U I T VA N O V E R V L O E D I N
P L A AT S VA N T E K O R T
Denk niet: wie zit er nou op nog
een coach, online winkel of boek
te wachten?
Denk wel: natuurlijk zitten allerlei
cliënten, klanten of lezers op mij te
wachten.
L I B E L L E 48
VISUALISEREN IS
NOOIT VERSPILDE
ENERGIE. ER
KOMEN ALTIJD
CREATIEVE
IDEEËN UIT VOORT
mensen zijn bij me? Hoe voel ik me? Wat brengt het me?
Van deze techniek maakte Pauline (45) gebruik. Nadat ze aan
een mislukte operatie ernstig niet-aangeboren hersenletsel
overhield, wilde ze een speciale revalidatiebehandeling in
de Amerikaanse staat Utah. Hiervoor had ik minstens vijf-
tienduizend euro nodig: voor haar therapie, de reis en het
verblijf voor haar en haar man – ze was immers niet in staat
alleen te reizen. Ze startte een crowdfunding, maar betwij-
felde of ze het geld bij elkaar zou krijgen. “Iemand zei tegen
me: ‘Zie het voor je dat je in Amerika bent, dat je daarnaartoe
gaat en die behandeling ondergaat.’ Dus zocht ik op inter-
net op hoe de kliniek en omgeving eruitzagen. Vervolgens
schetste ik een plaatje in mijn hoofd. Ik stelde me voor hoe
ik daar zou rijden, in die natuur en omgeving, richting een
positievere toekomst. Steeds weer haalde ik dat beeld voor
me, vooral als ik het even niet meer zag zitten. Dan liet ik
mezelf geloven dat het zou lukken en dat ik naar Utah zou
gaan. Ik weet zeker dat dit mij meer overtuigingskracht gaf
om mensen te motiveren. Vier maanden na het begin van
mijn actie had ik meer dan vijftienduizend euro bij elkaar,
zodat ik afgelopen oktober voor een heel goed aangeslagen
behandeling in Amerika ben geweest.”
Indenken dat iets gegarandeerd gaat
lukken, is een boost voor je drijfveer
Actie ondernemen
Life- en ondernemerscoach Annemiek (35) weet door haar
werk waar visualiseren ook mis kan gaan. “Je moet er
wel écht in geloven”, stelt ze. “Je moet er diep vanbinnen
vertrouwen in hebben dat wat je wilt er werkelijk voor je
is en dus ook komt. Daarbij helpt het om jezelf tijdens het
/ UNSPLASH
visualiseren het gevoel te geven alsof het al werkelijkheid is.
Maar dit zonder er dwang achter te zetten. Het vertrouwen
en geloof moeten ontspannen en natuurlijk zijn.”
Verder is het belangrijk om de termijn en de vorm los te
laten. Annemiek: “Soms heeft de visualisatie een ander
resultaat dan je je misschien had ingebeeld. Dat is omdat
FOTOGRAFIE:
het uiteindelijk gaat om het gevoel dat achter het verlangen
zit. Ik wil best de loterij winnen, maar vooral omdat ik
met dat geld zorgeloos kan leven en andere mensen kan
 P S YC H O L O G I E

MINDER KILO’S
I N 8 S TA P P E N
Ook afvallen wordt makkelijker
door te visualiseren.
1 Vind een rustig moment, meteen
na het wakker worden of juist vlak
voor het slapengaan.
2 Ga comfortabel liggen of zitten
en ontspan. Adem een paar keer
diep in en uit en sluit de ogen.
3 Beeld met zo veel mogelijk zintui-
gen de gewenste omstandigheden
in. Hoe voelt dat slanke lichaam?
Hoe ziet het eruit? Hoe beweegt
het? Hoe zit de kleding? Ervaar de
situatie alsof die helemaal echt is.
4 Zoom nu uit en neem een derde-
persoon perspectief aan. Waar ben
je? Wat heb je aan? Wat doe je?
Met wie praat je en waarover?
Vul het beeld in met zo veel mogelijk
details, hoe kleurrijker hoe beter.
5 Ga nu in gedachten weer terug
naar jezelf. Wat brengt het in
vervulling gaan van deze wens?
Wat voor gevoel levert het op?
Het is een ideale voorstelling, dus
alles is perfect. Schilder het ultieme
positieve plaatje.
6 Stel jezelf de vraag: welke actie
kan ik nu nemen om dichter bij mijn
doel of droom te komen?
7 Kom langzaam weer terug naar
de bewoonde wereld. Open de
ogen pas als het beeld helemaal
uit je gedachten is verdwenen.
8 Neem hier elke dag een paar
minuten de tijd voor en geloof heilig
dat het gaat lukken.
Volg dezelfde stappen voor elk an-
der doel dat je graag wilt bereiken.

helpen. Mijn visualisatie over hoe de prijs op mijn lot valt,

kan daarom uitpakken als een andere financiële meevaller of “ALLEEN MAAR HOPEN
een geniale inval waarmee ik geld realiseer.”
Bovendien ontslaat visualiseren ons niet van het onderne-
DAT DIE OVERTOLLIGE
men van actie of een eigen verantwoordelijkheid. “Niets KILO’S VERDWIJNEN
komt zomaar uit de lucht vallen. Alleen maar hopen dat die
overtollige kilo’s verdwijnen of die nieuwe baan in aantocht IS NIET GENOEG”
is, is daarom niet genoeg”, zegt Annemiek. “Je zult
nog steeds meer moeten bewegen en sollicitatiebrieven
schrijven. Maar omdat die actie en de stappen die je zet zo in
lijn zijn met je verlangen, zal de uitkomst vaak kloppen.”
Nog meer
Zelfvertrouwen-boost v i s u a l i s e r e n?
Zelfs als dat lang gewenste vakantiehuisje in Frankrijk on- •
danks levensechte fantasieën op zich laat wachten – want Lees Creatief visualiseren
soms duurt het nou eenmaal even – is visualiseren nooit door Shakti Gawain.
verspilde tijd en energie. Door ons voor te stellen wat we “Uit eigen ervaring weet ik dat
willen in het leven, gaan onze hersenen als vanzelf manieren dit boek je leven positief kan ver-
verzinnen om deze wensen werkelijkheid te laten worden. anderen”, aldus Oprah Winfrey.
De creatieve ideeën die daaruit voorkomen, brengen ons hoe •
dan ook al dichter bij het doel. Tegelijkertijd leren we erdoor Kijk op YouTube naar filmpjes
te herkennen wat we nodig hebben om dat te bereiken. Als met goede oefeningen
we ons inbeelden welke stappen moeten worden gezet, is van Esther en Jerry Hicks
meteen duidelijk welke acties vereist zijn, die we daardoor (ook wel Abraham Hicks).
weer makkelijker kunnen ondernemen. •
Ten slotte vergroot visualiseren het zelfvertrouwen en de Luister naar de inspirerende
motivatie. Indenken dat iets gegarandeerd gaat lukken, is podcasts van Kim Munnecom
een boost voor de drijfveer en overtuiging die nodig zijn om of So V’s choice.
te komen waar we willen zijn. Maar getuige de man van Elisa
en de inzamelingsactie van Pauline, is visualiseren in elk
geval eens de moeite van een serieuze poging waard.

49 L I B E L L E
 Hans
Het is zover. Ik ga officieel stoppen met
roken. Ik heb een rookcoach en medicijnen.
Ja, de Mount Everest beklimmen, dat is een
prestatie, evenals Het Kanaal overzwemmen.
Maar Hans Verstraaten die officieel stopt met
roken, dat verdient minstens de opening van
het NOS-journaal (maar ze zullen wel weer
beginnen met zoiets als het Midden-Oosten
of de crisis in het onderwijs). Wij rokers staan
bekend als Slappe Hap, niet voorzien van ook
maar enig doorzettingsvermogen. Dat
valt wel mee, hoor. Ik herinner
me die keer dat ik om halfelf
Mijn doorgaans ’s avonds ineens zonder
vriendelijke ik sigaretten zat. Paniek! Het
verkeerde nu op sneeuwde, de wind gierde
enkele lichtjaren – maar ik stapte dapper
afstand op mijn fiets, op weg naar
een tien kilometer verderop
gelegen pompstation. Ik gleed
onderweg twee keer uit, maar bereikte
nog nét voor sluitingstijd het pompstation.
Hoezo geen doorzettingsvermogen? Wat de
FOTOGRAFIE: BART BRUSSEE
rookcoach betreft: “Je moet echt doorzetten,
Hans!” En, motiverend erachteraan: “Je kunt
me áltijd bellen, zelfs midden in de nacht!”
Wat de medicijnen betreft: op de bijsluiter
staat dat ik last ga krijgen van a) slapeloos-
M e e r c o l u m n s l e z e n kan op libelle.nl/columnisten. Volg Hans op Twitter via @hansverstraaten.
L I B E L L E 50
Hans Verstraaten
is journalist en
schrijft elke week
over de kleine
én grote dingen
van zijn leven.
heid, b) misselijkheid en c) algehele irritatie.
Had ik al gemeld dat hier extreme toppresta-
ties worden vereist? Vannacht werd ik slechts
vier keer wakker en onderdrukte vier keer de
neiging om de rookcoach te bellen. Misselijk
kwam ik op het werk aan, maar ik schoffeerde
slechts drie collega’s. Zo riep ik tegen iemand
die helemaal geen doos is: “Stomme doos!” En
tegen iemand die net een week griep achter de
rug had: “Je ziet er anders nog steeds niet uit.”
En tegen een derde collega: “Wat doe jij hier
eigenlijk?” Mijn doorgaans vriendelijke ik ver-
keerde nu op enkele lichtjaren afstand. In de
trein terug naar huis stond een vrouw met een
vouwfiets. Dat vond ik wel zo verschrikkelijk
irritant dat ik tegen haar riep: “Hé, kun je niet
ophoepelen met dat stomme ding?” Ze keek
me zeer verschrikt aan en hoepelde op het eer-
ste beste station op met dat stomme ding. Van
twintig sigaretten per dag naar nul: je wordt er,
eh… een stukje assertiever van. ’s Avonds zat
ik naar de tv te staren, voorzien van trillende
handen en drie zakken drop. De hond was
bij hoge uitzondering doodsbang voor me.
De poes was naar de wijde wereld vertrokken.
Stoppen met roken, het wordt altijd opgebla-
zen tot zo’n enorm ding, maar ik weet na een
dag niet roken: het valt allemaal reuze mee.
 HET FIJNE
NIETSDOEN
Na ‘fomo’ (fear of missing
out) van vorig jaar wordt
2020 het jaar van ‘jomo’
MOOI GROEN oftewel ‘joy of missing out’.
Steeds meer beautymerken Lekker thuis op de bank
gaan op de groene toer met blijven en daar voor hon-
ecovriendelijke verpakkingen en derd procent van genieten.
natuurlijke ingrediënten. Zo ook
het Amerikaanse philosophy. Hun
nieuwe nature in a jar lijn bevat
een intens voedende doucheolie
met cannabiszaadolie en een “Volgens mij ben
reiniger met agavesap.
Vanaf € 28,- philosophy.com ik vandaag een pond
aangekomen.

In 2019 boekten meer Een pond wijsheid”

Frankie Bergstein in de
dan 16.000 mensen in

en mi
Netflix-serie Grace & Frankie

Nederland een massage

om stress te verlichten
bron: treatwell.com Fijne tips voor een gezond innerlijk
en een stralend uiterlijk

ZACHT ALS
KASJMIER
Breng na een
douche of bad
TEKST: ANNELOES TAS. STYLING: MAARTJE VAN DEN BROEK. FOTOGRAFIE: SANNE TULP

deze huidolie
aan om de huid
soepel en zacht
te houden. Dit MET ZACHTE HAND
product bevat olie fj ?
Last van droge handen en kloofjes?
gewonnen uit de Drie tips voor zachtere handen:
vruchten van de 1. Scrub ze twee keer per week met een milde scrub.
Nara plant, een 2. Gebruik schoonmaakhandschoenen tijdens het HOCUS POCUS
doornige struik die poetsen en boenen in huis. Wallen, de fronsrimpel
in de woestijn van 3. Masseer ze voor het slapen in met een crème of en smalle lippen staan
Namibië groeit. balsem met shea butter. in de top drie van meest
Naturoyale !Nara L’Occitane Le Petite Remède Cosmetische Balm, behandelde ‘stoorzenders’
Body Oil € 39,95 € 12,- via loccitane.nl bij schoonheidsklinieken.
Annemarie Börlind Aan dit wondermiddel
komt geen naald te pas.
De Instant Effects Deep
CORVEEDIENST Line Elixir vervaagt diepe
Nederlandse vrouwen blijken nogal gemakzuchtig als het rimpels. Hoe? Op basis van
gaat om het reinigen van hun gezicht. Toch is elke avond natuurlijke extracten als
schoonmaken een moetje, óók als je geen make-up draagt. rode algen, groene thee of
Luchtvervuiling en uv-straling versnellen namelijk het ver- cafeïne. Het enige minpunt:
ouderingsproces van de huid. Met de Clean it Zero Waste het effect is niet blijvend.
Balm ben je zo klaar. € 27,90 via Douglas € 34,95 via Etos

51 L I B E L L E
 casa

MET EEN MINI-CURSUS KOKEDAMA

Het Japanse woord kokedama

betekent letterlijk ‘mosbal’. Een
paar van deze tuinkunstwerkjes
zorgen al voor een heerlijk
botanisch sfeertje in huis. Ook
fijn: iedereen kan ze maken!

Productie JUDITH DE VRIES

Fotografie ERNIE ENKELAAR
Styling ESTHER JOSTMEIJER

L I B E L L E 52
 TUIN

Met een paar

kokedama’s
heb je al een
sfeervol
groen hoekje

53 L I B E L L E
 1 2

3 4

L I B E L L E 54

Maak zel f e en koked am a
Nodig: 1 plant (hier is een Alocasia
‘Zebrina’ gebruikt) • bonsai-aarde
• touw • schaar • kom of bak om aarde
te mengen • water • enkele plakken
platmos • plantenspuit
1 Haal de plant uit de pot en maak
voorzichtig zo veel mogelijk grond
rond de wortels los. Kijk hoeveel
grond eraf is gekomen en meng
in een kom ongeveer dezelfde
hoeveelheid bonsai-aarde met
een scheutje water. Plak dit om
de wortels heen en vorm een bol
met ongeveer hetzelfde formaat
als de oorspronkelijke kluit.
2 Knip een flink stuk touw af en leg
dit op het werkblad. Leg plakken
mos met de groene kant naar
beneden en vouw ze rond de bol.
3 Bind de plakken mos aan de kluit
door het touw er in alle richtin-
gen omheen te wikkelen. Als alles
stevig aanvoelt, knoop het
uiteinde van het touw dan vast.
4 Is het de bedoeling om de koke-
dama op te hangen, maak dan
meteen een lus in het touw. Maar
hij staat ook leuk op een mooie
schotel. Nog even het mos bene-
velen met de plantenspuit, en de
kokedama is klaar.
Mos is een
belangrijk groen
element in Japan
STEKKEN
Maak bijvoorbeeld van een kleine, goed bewortelde stek van de pannenkoek-
plant een kokedama. Net zoals een plant in een pot na verloop van tijd moet
worden verpot, is het bij de kokedama nodig om een nieuwe, grotere mosbal
te maken als de plant groeit.
He t bet ere wat er geven
KLEIN IS FIJN
Planten groeien, ook in een
bol mos. Maar het is eigenlijk
de bedoeling om ze klein te
houden, net als bij de Bonsai-
techniek. Kokedama’s worden
daarom ook wel poor man’s
bonsai genoemd.
Jas van mo s
Een kokedama is een hangende
of staande mosbal waarin een
plant groeit. Het is eeuwenoude
Japanse tuinkunst, nauw verwe-
ven met de bonsai-kunst. Klinkt
ingewikkeld, maar eigenlijk is het
niet moeilijk om ze zelf te maken.
Het komt erop neer dat een plant
niet in een pot groeit, maar dat de
wortels worden ingepakt in een bal
van bonsai-aarde met een jasje
van mos eromheen. Dit wordt vast-
gezet met touw, waaraan de bol
ook kan worden opgehangen.
Mos is een belangrijk groen ele-
ment in Japan. Het komt voor in
tuinen, grote bloemstukken, rond
zorgvuldig gesnoeide bonsaiboom-
pjes en dus ook bij de decoratieve
kokedama’s. Veel Japanners zijn
kleinbehuisd en kiezen met het oog
op ruimtebesparing niet voor pot-
planten maar voor een kokedama
aan een muur, kast of plafond.
Neerzetten op een mooi plekje kan
natuurlijk ook. Donzig mos is te
koop bij de bloemenspeciaalzaak
en te vinden op schaduwrijke
plekken in de tuin. Let op: het is
verboden om mos uit het bos mee
te nemen.
voorwaarden voor een mooie, gezonde
TUIN
Onthoud goed welke plant het is,
om eventueel te kunnen opzoeken
hoe deze verzorgd moet worden.
Besproei het mos regelmatig met
een plantenspuit. Hoe vaak, is af-
hankelijk van de soort. Een koke-
dama van een vetplant heeft weinig
water nodig, eens per twee weken
licht benevelen is voldoende. Een
varen moet vaker besproeid
worden. Voelt de kokedama licht en
droog aan, dan heeft hij water nodig.
Kijk goed naar de bladeren. Hangen
deze slap of worden ze geel, dan kan
het zijn dat de plant te droog is.
Bij grote kokedama’s of bij planten
die niet veel vocht aan de wortels
kunnen verdragen, is het goed om
de bol soms even in de gootsteen te
zetten en er af en toe water op te
druppelen. Laat hem aan de kraan
uitlekken voordat hij weer op zijn plek
wordt gehangen.
Groeit de plant hard, dan kan
het nodig zijn om een nieuwe,
grotere kokedama te maken met
verse aarde.
Voelt de bol licht en
droog aan, dan heeft hij
water nodig
D e j u is te p l an t
In principe is van alle kamerplanten,
mits niet al te groot, een kokedama
te maken. Kies eerst de plek en pas
de plantkeuze aan de omstandighe-
den op die plek aan. Vetplanten zijn
handig omdat ze vocht in de bladeren
opslaan, zij kunnen het best met een
plantenspuit water krijgen.
Pilea (Pilea peperomioides) en
mini-Araceae (Rhaphidophora
tetrasperma) zijn heel geschikt. Pilea
heeft wel licht nodig, maar vermijd
direct zonlicht. Verder gelden alle
plant ook voor kokedama’s.
55 L I B E L L E
 Groeit de plant
hard? Tijd voor
een grotere,
verse kokedama

L I B E L L E 56
 TUIN

57 L I B E L L E
 3x
Van nieuwe ontdekking
tot klassiekers: Libelle doet
een boekje open.
CLUB
OP ZOEK
NAAR FAMILIE

JE RUIKT HET
Een prachtige, beeldend geschreven roman, je
kunt de kruidenmengsels bijna ruiken! Het boek
laat zien dat Europese Joden ook in Azië niet Wie is de au pair?
veilig waren tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op de geboortedag van de tweeling
TEKST: MAARTJE FLEUR, MARLEEN KOOLMEES. FOTOGRAFIE: HANS VAN BRAKEL, NOORTJE DALHUIJSEN. ILLUSTRATIES: MARIA-LIES

Linda Hilgers Seraphine en Danny stort hun moeder zich

INDRUKWEKKEND
Geluk is de rode draad in dit boek. Kun je wel
gelukkig zijn als je zo veel hebt meegemaakt?
Feiten zijn vermengd met fictie en heden met
verleden. Dat houdt de vaart in het verhaal.
Lucy Schouten
van een klif en verdwijnt de au pair. Jaren
later vindt Seraphine een foto van die dag.
Haar vader, moeder en oudere broer staan er
stralend op, maar haar moeder houdt slechts
één baby vast. Waar is de andere baby?
Er is één persoon die de waarheid kent...
Het Libelle Bookazine De tweeling van Summerbourne
van Emma Rous ligt nu in de winkel voor € 3,35.

AANRADER
OORLOG IN Ik heb dit boek in één ruk uitgelezen. De sfeer
SHANGHAI van Shanghai wordt erg beeldend geschetst.
Shanghai, 1939. De Joodse Ondertussen las ik over een deel van de Tweede
Romy en Li zijn onafscheidelijk. Wereldoorlog dat voor mij onbekend was.
Maar WOII rukt de meisjes Elsbeth Wijman
uit elkaar. Melbourne, 2016.
Alexandra’s ouders overleden Bizar verleden Niet zo perfect
toen zij een baby was, haar HONGERIG Nina ontmoet haar Tot haar negende
grootouders zwegen over haar Een boek dat hongerig maakt. Zelden zag ik geur, tweelingzus Théa pas woont Sylvie bij het
moeders afkomst, tot haar kleur en smaak van voedsel zo uitgebreid be- op 43-jarige leeftijd. gezin van haar oom,
opa op sterven ligt. Er volgt schreven. De schrijfster is dol op beschrijvingen, Voor het eerst voelt omdat haar eigen
een zoektocht die Alexandra daardoor vond ik het verhaal soms wat traag. ze zich verbonden ouders te arm zijn om
helemaal naar Shanghai voert. Maartje Fleur met iemand. Als die hun beide dochters
Een ketting van jade, Kirsty Manning zus vervolgens te onderhouden.
€ 22,50 (De Fontein) verdwijnt, start Nina Als ze haar groot-
een zoektocht die moeder bezoekt,
leidt naar het bizarre verdwijnt ze spoor-
verleden van hun loos. Haar zus Amy
moeder – die blijkt te komt achter een
WORD OOK RECENSENT! zijn vermoord... gecompliceerde en
In Libelle 16 is Vraag me nog eens van Mary Beth Keane boek van de maand. Het bloemenmeisje, pijnlijke waarheid.
Ook een keer een recensie schrijven voor Libelle? Op de Facebookgroep ‘Libelle Leest’ Anya Niewierra € 20,99 De perfecte zus, Jean Kwok
staat elke maand een oproep voor recensenten. (Luitingh Sijthoff ) € 19,99 (Boekerij)

L I B E L L E 58

LEESTIP VAN
SCHRIJFSTER
ESTHER VERHOEF:
“Het boek Traumasporen
van professor dr. Bessel
van der Kolk heb ik een
aantal keer gelezen. Een
inspirerend boek over de
gevolgen van psycho-
trauma voor je geest én
lichaam en wat heftige
gebeurtenissen tot op
celniveau met je doen.
Razend interessant en in
heldere taal geschreven.
Ik blijf maar zinnen
onderstrepen.”
Esther Verhoefs nieuwe boek
Labyrint ligt nu in de winkel
€ 20,99 (Ambo | Anthos)
DA N G E RO U S L I A I S O N S
In Dangerous liaisons staan Tjitske Reidinga
en Mark Rietman voor het eerst samen op
de planken. Als graaf Valmont en markiezin
de Merteuil manipuleren en verleiden ze in
NIEUW
op de plank
Vette pech Krengetjes
Actrice Margôt Ros, bekend Terwijl Londen wordt geteis-
van Toren C, loopt tijdens terd door bombardementen
een voorstelling tegen een worden de Engelse prinses-
ijzeren balk. Een lichte sen Elizabeth en Margaret
hersenschudding, volgens ondergebracht in een Iers
de dokter, maar maanden landhuis. Geheim agente
later verdraagt ze nog Celia Nashe baalt ervan dat
steeds geen licht of geluid en ze kindermeisje moet spelen,
is bukken om de vaatwasser maar algauw blijkt haar
uit te ruimen al te veel moei- opdracht veel spannender
te. Met humor schrijft ze te zijn. Zeker als er een lijk
over haar revalidatie. wordt gevonden.
Hersenschorsing, Jeroen Kleijne De geheime gasten, Benjamin
& Margôt Ros € 20,99 (Nijgh & Black € 21,99 (Querido)
Van Ditmar)
Amateurdetective
Harde klappen Maddie wil haar ambities
Vijf vrouwen groeien op in waarmaken: journalist wor-
Oost-Duitsland, maken de den. Ze krijgt een baan bij
val van de Muur mee en de krant en stort zich op de
verwachten dat ze daarna zaak van Cleo Sherwood,
de vrijheid krijgen om zelf een jonge vrouw die werd
keuzes te maken. Ze komen vermoord in het park. Nie-
er al snel achter dat het mand lijkt haar te missen,
leven soms harde klappen maar Maddies onderzoek
uitdeelt. Het gaat erom niet brengt veel onrust teweeg.
knock-out te gaan. Ook bij haar nieuwe vriend.
Liefde als het erop aankomt, Da- De vrouw in het meer, Laura
niela Krien € 20,99 (Ambo | Anthos) Lippman € 21,99 (Boekerij)
“Hoe langzamer het
leven gaat en hoe minder
er gebeurt, hoe meer er
wordt geroddeld”
Schrijfster Annejet van der Zijl
een verhaal over macht, op hol geslagen
harten en de strijd tussen de seksen.
Te zien tot 7 juni 2020 in de theaters,
bostheaterproducties.nl
L I B E L L E 60

VIJF VROUWEN SCHRIJVEN EEN BRIEF AAN DIE
SPECIALE PERSOON UIT HUN JEUGD
WAT IK JE
NOG WIL ZEGGEN…
Sommige mensen laten een onuitwisbare indruk achter: een suikertante, die ene
jeugdvriendin of je eerste vriendje. “Het is alsof jij mijn hart hebt opengezet.”
Tekst NIENKE PLEYSIER
Nienk e (37) schrijft een brief aan haar jeugdidool
Lieve Glennis,
Dat jij mij niet kent, geeft niets. Eigenlijk is onze ver-
houding nooit anders geweest. Soms is het helemaal
niet erg als de liefde van één kant komt. Jij was mijn
idool en daar ben ik je dankbaar voor. Jij hebt mij –
zonder dat je het wist – al genoeg gegeven. Toen ik jou
voor het eerst ontmoette, had je nog een andere naam:
Glenda Batta. Het was 1989. Ik was 7, jij 11. Ik was een
meisje uit Heemstede dat op hockey zat en tenniste,
net als alle andere blonde meisjes uit mijn klas. Ik
playbackte graag, voor de spiegel in mijn slaapkamer.
Ik verzon ook verhalen die ik aan niemand liet lezen.
Heimelijk verlangde ik ernaar om gezien te worden,
maar wie was ik om dat te willen? En waarmee?
Terug naar de dag van onze ontmoeting. Het was een
bijzondere dag, ik was gevraagd om bruidsmeisje te
zijn op het huwelijk van een vriendin van de familie.
Mijn haren waren ingevlochten en versierd met tak-
jes gipskruid en ik droeg een lange, gebloemde jurk.
Overdag was het huwelijk en ’s avonds werd een groot
feest gegeven in een hotel. Ik mocht die avond laat
naar bed. Er zou muziek zijn, gedanst worden en er
kwam een meisje zingen dat amper ouder was dan ik.
Dat meisje was jij.
Het is lang geleden dus ik probeer me die avond zo
goed mogelijk te herinneren. Je trad op in de feestzaal.
Er was geen podium, alle gasten stonden om je heen
en je was betoverend. Een grote bos met donkere krul-
len, de mooiste stem die ik ooit had gehoord. Een
meisje, maar vier jaar ouder dan ik, met alle ogen op
zich gericht. Je stond daar te doen waar je zo goed in
was. Zonder schaamte, zonder angst, zonder valse
bescheidenheid. Na je optreden, of misschien was het
PERSOONLIJK
ervoor, speelden we samen. Met nog wat andere kinde-
ren gingen we op en neer met de lift en we verstopten
ons op steeds andere verdiepingen. Aan je accent kon
ik horen dat je uit Amsterdam kwam. Dat vond ik stoer.
‘‘Er kwam een meisje
zingen dat amper ouder was
dan ik. Dat was jij’’
Eigenlijk vond ik alles aan jou stoer, en anders en exo-
tisch. Ik kreeg een lp van je, waarop je met een zilveren
glitterpen ‘Liefs Glenda’ had geschreven. Vanaf die dag
was ik fan. En vanaf die dag voelde ik me zelf ook een
beetje anders. Alsof er een deurtje was opengegaan. Een
deurtje naar een andere wereld, waarin meisjes woon-
den die heel anders waren dan ik. Meisjes die dingen
durfden, die talent hadden en dat gewoon lieten zien.
Voor de eerstvolgende open podium middag op school
gaf ik me op. Ik kon niet zingen, maar wel playbacken.
Ik koos een nummer van Whitney Housten, net als jij.
Het voelde te gek om dat te durven. Iets later zocht ik je
nog eens op, toen je optrad op het Jordaan Festival, op
een echt podium voor een zee van mensen. Je kreeg een
oorverdovend applaus. Na afloop van je show mocht ik
het podium op om je een roos te geven. Weer jaren later
deed je mee aan de Soundmixshow, die je won. Ik was een
jaar of twaalf en nam de uitzending op. Keer op keer
liet ik hem vol trots aan mijn vriendinnen zien: “Kijk! Ik
ken haar!” Ik ben je altijd blijven volgen. Voor mij ben
jij het meisje dat alles durft.
Nienke
61 L I B E L L E
 Anne ke (68) schrijft een brief aan haar ‘suikertante’ Herma.
Lieve tante Herma,
Als je de zevende bent in een gezin van tien kinde-
ren, is aandacht niet iets vanzelfsprekends. En dat
gebrek aan aandacht vormt je ook. Als ik als kind
pijn had of was gevallen en ik liep naar mijn moe-
der om te worden getroost, werd ik doorgestuurd
naar een oudere zus. Laat dan maar zitten, dacht ik
bij mezelf. Ik wrijf zelf wel over mijn knie. En als je
verzoek om aandacht een aantal keer wordt afge-
wezen, stop je uiteindelijk vanzelf met vragen. Zo
word je een stoere meid, die het zelf wel opknapt.
Ik zou zo graag eens als volwassen vrouw met je
hebben gesproken over hoe jij als buitenstaan-
der naar ons gezin keek. Je was de jongere halfzus
van mijn moeder. En je kwam een of twee keer per
week bij ons thuis om te helpen. Ik keek altijd uit
naar jouw komst, want jij maakte tijd voor ons,
tijd die onze moeder niet had.
Je was een stoere dame. Heel
anders dan je halfzus, die maar ‘‘JE HEBT ONS
met moeite het hoofd boven
water kon houden op de boer-
IETS GEGEVEN
derij, met al die kinderen en een WAT VAN
strenge, hardwerkende man. Je
had een goede baan bij de bank, ON SC HATBA RE
een eigen auto – een Opel Cadet,
weet ik nog – en je droeg mooie
WA AR DE IS:
kleren. Er is een foto van ons sa- WEZENLIJKE
men die me dierbaar is. Daarop
sta jij naast me in een geruite AANDACHT’’
plooirok en met deftige pumps.
Ik ben een jaar of zes en draag mooie witte schoen-
tjes en een wit jurkje. Waarschijnlijk had jij die voor
mij gekocht. Je zorgde er altijd voor dat wij er mooi
uitzagen bij speciale gelegenheden, dat vond je
belangrijk. Als een van ons communie deed, nam
je hem of haar mee uit winkelen in de grote stad.
Zelf heb je nooit kinderen gekregen en bleef je tot
op hoge leeftijd thuis wonen om voor je moeder
te zorgen. Daar had ik ook graag met je over willen
praten. Was dat een bewuste keuze? Compenseerde
je het gemis van eigen kinderen met je liefde en
aandacht voor ons? Een van de dingen die ik me
L I B E L L E 62
nog goed herinner, is de keer dat je mijn zusje en
mij meenam naar Amsterdam. We gingen met de
trein en bezochten De Bijenkorf. Ik keek er mijn
ogen uit. Ook met sinterklaas verwende je ons. We
kregen meestal een gezamenlijk cadeau, een gezel-
schapsspel of een grote puzzel. En je stopte altijd
voor iedereen een eigen cadeautje in de zak. Zo
kreeg ik van jou een poëziealbum, helemaal voor
mij alleen. Ik heb mijn moeder nooit verweten dat
ze ons zo weinig aandacht schonk, ik begreep wel
dat het voor haar onmogelijk was. Dat ze geen tijd
had om ons zelf naar bed te brengen of een boekje
voor te lezen. Als het bedtijd was, klapte ze in haar
handen: bedtijd! Dan vertrok iedereen zelf naar bo-
ven. Net als jij was ze een stadsmeisje. Op dansles
ontmoette ze mijn vader, een boer van buiten de
stad. Ze werden verliefd, trouwden en de kinde-
ren bleven maar komen. Meestal
zat er zo’n anderhalf jaar tussen
twee kinderen en als het een keer
langer duurde, stond de pastoor
op de stoep om te vragen waar de
volgende bleef. Mijn moeder was
dol op jou. Je hulp in het gezin was
heel welkom. Ik herinner me dat je
wel eens je mond opendeed tegen
mijn vader, als hij weer eens lomp
uit de hoek kwam. Je durfde hem
aan te spreken op zijn niet altijd
even zachtaardige gedrag, iets wat
mijn moeder nooit deed. Je was
een stoere, zelfstandige, maar ook warme en lieve
vrouw. Als er iemand uit mijn jeugd een eerbetoon
verdient, ben jij het, tante Herma. Omdat je ons
iets hebt gegeven wat van onschatbare waarde is:
wezenlijke aandacht. Iets waar onze eigen ouders
niet toe in staat waren. Toen je overleed – ik was
halverwege de twintig – kwamen we allemaal naar
je begrafenis. We huilden allemaal. Alsof we toen
pas goed beseften hoe belangrijk je voor ons bent
geweest. Jouw aanwezigheid in mijn leven heeft
echt verschil gemaakt.
Anneke

Meik e (46) schrijft een brief aan haar eerste vriendje.
Lieve Kees,
Het is misschien gek om te zeggen over een
liefde die al zo’n tijd geleden heeft plaatsgevon-
den, maar ik kan je nog steeds missen. Je was
mijn allereerste vriendje. De eerste die mij het
gevoel gaf dat ik het leukste meisje ter wereld
was. Nooit had ik meer vlinders in mijn buik
dan die eerste weken dat we verkering hadden.
Dat is het vervelende van die eerste liefde: die
blijft altijd ongeëvenaard. Zo weet ik nog goed
dat je mij op je gammele brommer stond op te
wachten bij het hek van school en we samen op
maandagmiddag naar het strand reden om kib-
beling te eten. Hoe we elkaar ’s nachts stiekem
aan de telefoon hadden als mijn moeder lag te
slapen en we zomaar drie uur in het donker met
elkaar lagen te praten. En dat je faxen stuurde
naar het hotel waar ik logeerde toen ik op fami-
liebezoek in Amerika was. ‘I love you with all my
hard’, schreef je. Taal was niet je sterkste kant.
Sterker nog: terwijl ik eindexamen deed, verliet
jij zonder diploma de middelbare school om te
gaan werken. We bleven vier jaar bij elkaar: mijn
‘‘ In jouw gezelschap
laatste twee jaar van de middelbare school en
de eerste twee jaar dat ik op mezelf ging wonen
in de grote stad. Jij was al eerder vertrokken en
woonde in een antikraakpand, waar je de wild-
ste feesten gaf. Ik hield van het avontuur dat
jij in je had. Je wist nooit hoe het zou lopen als
je met jou op pad was. Met je eerst verdiende
salaris nam je me mee naar een belachelijk
chic hotel. We vielen er totaal uit de toon, twee
opgeschoten, dolverliefde jonge mensen die
champagne dronken alsof het water was. Ik
voelde me wijs en vrij in jouw gezelschap. Alsof
alles mogelijk was. Soms was je roekeloos. Dan
stapte je met te veel drank op in je autootje en
niemand die je daarvan af kon brengen, of je
verbraste al je geld op een dolle avond met je
vrienden.
Ik heb nooit het gevoel gehad dat je van mij
was, daarvoor was je te vrij. Net zoals ik nooit de
illusie heb gehad dat wij altijd samen zouden
blijven. Niet dat ik dat niet had gewild, ik was
PERSOONLIJK
gek op je, maar omdat ik wist dat je vroeg of laat
zou gaan. Jij was niet iemand om te lang stil
te staan. Na vier jaar ging je inderdaad. Je was
gretig, wilde door, meer, verder, beter. Mijn hart
was gebroken, maar ik wist dat dit bij je hoorde.
De wereld wachtte, en je ging. Echt weg ben je
nooit geweest. Althans, niet uit mijn gedach-
ten. Ik heb geprobeerd contact te houden. Maar
niet lang nadat we uit elkaar gingen, vertrok je
naar Zuid-Amerika, waar je, voor zover ik weet,
nog steeds woont. Je beste vriend kwam ik nog
weleens tegen in de stad en altijd vroeg ik dan
naar jou. Je runde een tijdje een soort hostel in
Chili en het laatste wat ik heb gehoord – alweer
een jaar of tien geleden – was dat je een eigen
strandtentje hebt in Colombia. Natuurlijk heb
ik je gegoogeld. Je naam, die nogal standaard is,
heeft oneindig veel hits, maar jou ben ik nooit
tegengekomen. Je bent ook niet het type voor
Facebook of andere sociale media. Elk jaar pro-
voelde ik me wijs en vrij,
alsof alles mogelijk was”
beer ik het wel een keer, uit nieuwsgierigheid. Ik
heb me vaak afgevraagd waarom die fascinatie
voor jou er nog steeds is. Ik ben inmiddels naar
de andere kant van het land verhuisd, al jaren
gelukkig getrouwd en heb drie kinderen, maar
het is alsof je altijd nog een beetje bij me bent.
Ik heb me vaak afgevraagd of al die herinnerin-
gen aan onze tijd samen voor jou ook nog zo
tastbaar zijn en wat ik voor jou heb betekend.
Ik ben in elk geval dankbaar dat ik met jou zo’n
grootse eerste liefde heb mogen beleven. Het is
alsof jij mijn hart hebt opengezet. Stiekem hoop
ik dat we elkaar nog eens tegen het lijf lopen,
dat we elkaar kunnen laten zien: kijk, dit is er
van mij geworden. Ik hoop zo dat het je goed
gaat. Ik hoop zo tot ooit.
Meike
63 L I B E L L E
 Wiln a (70) schrijft een brief aan haar jeugdvriendin.
Lieve Elly,
Zojuist herlas ik een brief die ik je 55 jaar geleden
schreef toen ik in een saaie geschiedenisles zat
en jij ziek thuis was. Deze brief kreeg ik weer
terug van jou voor mijn huwelijksherinneringen-
boek. Wat me opvalt, is dat we het destijds voor-
al over jongens hadden. Onbelangrijk gebabbel
lijkt het nu, maar toen o zo belangrijk. Wat een
heerlijk onbezorgde tijd was dat. We schreven
elkaar tijdens de middelbare school en de jaren
daarna veel brieven. De enveloppen versierden
we met plaatjes en tekeningen.
Ik herinner me dat je me vanaf het eerste mo-
ment intrigeerde. In de derde van de mms kwam
je bij mij in de klas en tot dat moment had ik
nog niet echt een hartsvriendin gehad. Mis-
schien kwam dat doordat ik de eerste acht jaar
‘‘Na al die jaren
herken ik in jou nog het
meisje van vroeger’’
van mijn leven grotendeels in Indonesië heb
gewoond en pas halverwege de basisschool naar
Nederland kwam. Jij was de eerste vriendin met
wie ik alles kon delen en in wie ik mezelf her-
kende. We kwamen uit eenzelfde soort gezin: we
hadden allebei een jonger zusje en broertje en
moesten beiden elke zondag mee naar de kerk,
wat we met gezonde tegenzin braaf deden. Qua
uiterlijk waren we elkaars tegenovergestelde:
jij had lang donker haar, ik kort en blond. We
vertelden die middelbareschooltijd alles aan
elkaar: over onze eerste echte vriendjes, de ru-
zietjes thuis. Toen we ouder werden en van alles
gingen ontdekken, was onze hechte vriendschap
een veilig basis. In alles was jij me altijd een
stapje voor. Jij had al een bijbaantje op zaterdag
en vertelde mij dat je baas verliefd op je was.
L I B E L L E 64
Hij was getrouwd en had kinderen. Ik vond het
spannend, maar ook wel raar. Met het geld dat je
verdiende kocht je de leukste kleren, en daar was
ik best jaloers op. Tijdens de muziekles stond
ik graag naast je: jij kon mooi zingen en als ik
naast je stond, had ik het idee dat ik mooi kon
meezingen. Ik herinner me ook dat we graag ‘op
avontuur’ gingen. In de zomervakantie ging ons
gezin een aantal weken naar de Zeeuwse kust
en mocht ik een vriendinnetje meenemen. Dat
werd jij. Op het strand ontmoetten we een paar
jongens die op de nabij gelegen camping ston-
den. We spraken op een avond af bij hen langs te
gaan om te kaarten. Maar hoe moest ik dit thuis
verkopen? Ik nam mijn zusje in vertrouwen en
vertelde haar van onze afspraak. Ze mocht niets
vertellen, maar ik vond het wel een fijn idee dat
iemand wist waar wij die avond zouden zijn. Zo-
dra het donker was, klommen wij uit het raam.
Inmiddels was het gaan regenen en stormen
maar dat deerde ons niet. Wij naar de camping
waar we inderdaad heel onschuldig hebben
gekaart. Tot ik mijn moeders stem buiten de
tent hoorde. Het raam was door de wind open-
gewaaid en mijn moeder ging op onderzoek uit.
Ze trof twee lege bedden en vroeg mijn zusje om
opheldering. Afijn, we kregen huisarrest. Na ons
eindexamen gingen we ieder onze eigen weg.
Maar onze vriendschap is altijd gebleven. We zijn
nu 56 jaar verder en al zien we elkaar lange tijd
niet, we pakken de draad altijd zo weer op, alsof
we elkaar gister nog gesproken hebben. Na al die
jaren herken ik in jou nog het meisje van vroe-
ger. En omgekeerd voelt het heel veilig en ver-
trouwd om met iemand te praten die al zo lang
meeloopt in je leven. Je hebt mijn ouders meege-
maakt, die er al lang niet meer zijn en je weet in
wat voor nest ik ben opgegroeid. Jij herinnert je
het meisje dat ik toen was en ziet de vrouw die ik
nu ben. Het is fijn om je zo gekend te voelen.
Wilna

Char lotte (33) schrijft een brief aan haar moeder, die op jonge leeftijd overleed.
Lieve mama,
Toen er een paar jaar geleden ineens een video-
band opdook van een familieverjaardag waar jij
ook op bleek te staan, ben ik weken van slag ge-
weest. Ineens zag ik weer hoe je bewoog, hoe je
liep en hoorde ik je stem. In mijn herinneringen
zijn stukjes van jou bewaard gebleven, maar
nooit een compleet beeld. Alsof je ongrijpbaar
bent. En daar op die video was je er ineens weer.
Mijn moeder, degene die ik het grootste deel
van mijn leven al mis. Ik was tien toen je on-
verwacht overleed. Je liet drie dochters achter
en een man. Mijn zussen werden mijn basis,
ik heb altijd enorm op ze geleund. Nog steeds
zijn zij degenen die ik als eerste bel als ik me rot
voel of ergens mee zit. Ik vraag me vaak af wat
je van ons zou vinden. Van wie we zijn gewor-
den en hoe we onze levens leiden. Zou je trots
zijn? Ik vermoed van wel. Ik ben hetzelfde werk
gaan doen als jij: ook ik ben de
KUNSTENAAR: ELLEN BELL, WWW.ELLENBELL.CO.UK. FOTOGRAFIE: PETER STONE
zorg in gegaan. Het is een fijn
idee om te denken dat ik dat ‘‘ TOEN IK ZES
van jou heb. Net zo goed dat ik
het fijn vind wanneer anderen, JAAR GELEDEN
op onverwachte momenten,
jou in mij herkennen. Als ik in
MOEDER
gedachten verzonken aan mijn WERD, MISTE
wimpers zit te plukken, bij-
voorbeeld. Dat deed mama ook IK JE MEER
altijd, hoor ik dan.
Jij werkte, net als ik, ook in de
DA N O O IT ’’
verpleging, alleen jij stopte
toen je moeder werd. Je was toen thuis bij ons.
Je wandelde elke ochtend mee naar school en
wachtte ons op als we ’s middags thuiskwa-
men. Dat zijn dingen die ik me herinner. Net als
je knuffels, je warme, zachte armen die me zo’n
veilig gevoel gaven. Niemand kon beter troos-
ten dan jij. Toen mijn dochter Chloe zes jaar
geleden werd geboren en ik voor het eerst moe-
der werd, miste ik je meer dan ooit. Ik leefde al
PERSOONLIJK
zo lang zonder jou en dacht echt dat ik het een
plek had gegeven, tot ik mijn dochter in mijn
armen hield. Alsof toen al het gemis en het
verdriet in een keer samenkwam. Ik miste de
aanwezigheid van degene die als allereerste het
allermeeste van je houdt. De veiligheid en on-
voorwaardelijkheid van moederliefde. Degene
bij wie je helemaal jezelf kunt zijn, kwetsbaar en
zoekend in je eigen rol als moeder. Degene die
mij wegwijs zou maken in deze nieuwe wereld.
Die me zou vertellen hoe ik zelf was geweest als
baby. Die geruisloos door mijn huis zou keute-
len, zonder te vragen de was zou opvouwen en
mij kopjes thee zou brengen. Ik heb me toen
wel eenzaam gevoeld. Maar het was ook een
noodzakelijke fase van rouw waar ik opnieuw
doorheen moest. Inmiddels is ook mijn tweede
meisje geboren. Bij haar was het gemis al min-
der. Ik denk dat het missen van jou als oma en
als moeder nu ook een plek
heeft gekregen. Al is het
altijd sluimerend aanwezig.
Ik geloof niet dat ik dage-
lijks aan je denk, maar het
is altijd op de achtergrond.
In mijn huis staan foto’s van
jou. Ik hoorde Chloe laatst
tegen haar vriendinnetje zeg-
gen: “Kijk, dat is mijn oma,
alleen die is er niet meer.”
Jawel, dacht ik toen, het feit
dat mijn dochter dat zegt,
betekent dat je er wel bent. Ik heb er vaak over
gefantaseerd wat ik zou doen of willen vertel-
len als ik je nog een keer zou kunnen zien. Na-
tuurlijk zijn er duizend dingen die ik zou willen
laten zien of delen. Mijn gezin, mijn kinderen.
Maar het allerliefste zou ik je gewoon nog een
keer willen vasthouden. En vastgehouden wil-
len worden door jou.
Je dochter
65 L I B E L L E
 0909 -50 1 0 5 6 0

Bel
7X KA

NS
&

Compacte
bluetoothradio
T.W.V. € 1 3 9 , 9 5

Muziek luisteren is het fijnst als

de kwaliteit van het geluid perfect
is. Laat deze radio dat nu net te
bieden hebben. En méér!
Deze DAB+/FM-ontvanger is compact,

PRODUCTIE: CAROLINE ALDERDEN. REALISATIE: RVG MEDIA & IMPACT. PRIJZEN: SANGEAN
ziet er classy uit en het geluid is van top-
niveau. Mocht u de Sangean Genuine
Mini DAB (DDR-7) winnen, dan luistert
u in hoge digitale kwaliteit via de ether
naar de radio of via bluetooth naar uw
favoriete muziek. Als de batterij volledig
is opgeladen, kunt u maar liefst 25 uur
genieten. Bel en maak kans!
sangeanshop.eu

MEEDOEN? Bel vóór vrijdag 10 april naar 0909-501 05 60 (€ 0,80/min). Steun Natuurmonumenten
U kunt zo vaak bellen als u wilt en hoort dan direct of u hebt gewonnen. De De opbrengsten boven de toegestane
winnaars ontvangen binnen drie weken na afloop van de actie schriftelijk communicatiekosten van maximaal
bericht. Prijzen worden verzonden via de post of een koerier, wij zullen nooit € 0,45 per gesprek komen ten goede
bellen om een afspraak te maken om de prijs persoonlijk langs te brengen. aan Natuurmonumenten, zodat we
Helaas is deelname vanuit het buitenland niet mogelijk. Meer informatie allemaal kunnen blijven genieten van
over de spelvoorwaarden staat op klantenservice.sanoma.nl. de unieke Nederlandse natuur.

L I B E L L E 66
 Marjolein Bastin woont en werkt

Natuurlijk
afwisselend in Nederland,
Zwitserland en de VS. Iedere week
laat ze de kleine dingen zien die
DOOR MARJOLEIN BASTIN de natuur zo groots maken.

67 L I B E L L E
 HET
CORONAVIRUS
We lezen er de wildste verhalen over: het coronavirus. Moeten we ons echt zorgen
maken of is er sprake van een ‘paniekgriepje’? De feiten en de fabels op een rij.
Het coro n av irus is
geva arlij ker da n een
gewo n e g riep
ONDUIDELIJK
Het gaat om een nieuw virus, een
bijzondere vorm van een verkoud-
heidsvirus dat de ziekte covid-19
veroorzaakt. “De klachten lijken op
die van een gewone griep, maar
we hebben er nog geen weerstand
tegen opgebouwd waardoor de
symptomen erger kunnen zijn”,
aldus viroloog Ab Osterhaus op
nu.nl. Bij een nieuwe virus is de
kans dus groter dat veel mensen
ziek worden.
Een m o n d kap je
h ou d t h e t
v irus t eg en
FABEL
Mondkapjes sluiten niet goed
genoeg af. Alleen de mond-
maskers van medisch personeel
doen dat, maar deze zitten zo
strak dat je ze maar kort kunt
ophouden. Een bril dragen
beschermt ook niet tegen het
virus, want je kunt nog steeds in
je ogen wrijven.
L I B E L L E 68
FEITEN & FABELS
Iemand kan het vir us overdrag en
zond er zie k te zijn
FABEL
Virologen zijn er vrijwel zeker van dat
iemand die het virus bij zich draagt
maar (nog) niet ziek is, het niet over-
draagt op anderen. Het virus springt
pas over via druppelbesmetting tij-
dens hoesten en niezen. Er komen dan
onzichtbaar kleine slijmdruppeltjes
vrij in de lucht. Ook winkelwagentjes,
deurkrukken, trapleuningen en andere
contactoppervlakken zijn besmettings-
De me est e me nsen
zi jn e r me t e en week
wee r bovenop
FEIT
Bij de meeste mensen verloopt co-
vid-19 als een thuisgriepje van een
paar dagen. Sommigen voelen zich
niet eens ziek. Klachten: hoesten
of kortademigheid en hoge koorts,
soms ook spierpijn, verwardheid,
hoofdpijn en keelpijn. Zo’n 17% van
de patiënten heeft (zeer) ernstige
klachten, 2% overlijdt. Deze cijfers
zijn voorlopig: het sterftepercen-
tage pakt uiteindelijk lager uit.
haarden. Een geïnfecteerde die in de
hand hoest, kan het virus achterlaten.
Een ander die vervolgens het virus aan
de handen krijgt, kan het dan weer
binnenkrijgen via bijvoorbeeld de ogen
of de neus. Er zit een periode van zo’n
7 tot 14 dagen tussen het moment dat
iemand besmet raakt en daadwerkelijk
ziek wordt. Hoe zieker iemand is, hoe
meer virus hij of zij kan verspreiden.
Het coronav ir us
is niet overdreve n
b esmetteli jk
FEIT
Het RIVM acht de kans vooralsnog
groter dat een hoestend mens
een gewone griep of ander ver-
koudheidsvirus onder de leden
heeft. “Om het in perspectief te
plaatsen: iemand met covid-19
besmet twee à drie mensen. Bij de
mazelen zijn dat er twaalf”, zei epi-
demioloog Anja Schreijer, hoofd
algemene infectieziekten van de
GGD Amsterdam, in Het Parool.

50+
en corona
Hoe ouder, hoe
kwetsbaarder
FEIT
Dat geldt voor het risico om
het virus te krijgen én voor de
kans om er ziek door te worden.
Uit Aziatische cijfers blijkt dat
mensen van middelbare leeftijd
de grootste kans hebben op co-
vid-19. Zestigers en zeventigers
lopen het meeste risico eraan te
overlijden, helemaal als er sprake
is van diabetes, een hartkwaal of
longziekte. Voor zover nu bekend
ontwikkelen ouderen bij corona
niet altijd koorts. Extra opletten!
Het is verstandig om
nu naar een warm land
te reizen
FABEL
Warmte, droogte en zonlicht
maken een virus kapot, maar
niet in één keer. Coretta van Leer
van het UMC Groningen acht
de kans groot dat het virus we-
reldwijd blijft doorbroeien. “Het
duikt waarschijnlijk weer op en
kan jaarlijks terugkeren, net als
andere coronavirussen”, zegt ze
in Het Parool. “We moeten niet
stoppen met het normale leven.”
Extra vitaminen
nemen helpt
FABEL
Tegen coronavirussen is een
herstellende werking van
vitaminen niet aangetoond.
Zorg in elk geval voor een goede
weerstand: eet gezond, slaap
genoeg, beweeg veel, vermijd
stress en kijk uit met alcohol.
Wie een griepprik heeft
gehad, hoeft zich geen
zorgen te maken
FABEL
De griepprik werkt alleen tegen
influenza, een ander virus. Een
vaccin tegen dit nieuwe virus wordt
pas over maanden verwacht.
4 VRAGEN AAN HUISARTS EN
LIBELLE-VLOGGER RUTGER VERHOEFF:
Be n i k be sm e t ?
“Bent u de afgelopen twee weken in
contact geweest met een besmet
persoon? Hebt u daarbij minimaal
38 graden koorts, moet u hoesten
of bent u benauwd? Ga niet naar de
huisarts, maar bel deze of de GGD.”
De GGD neemt thuis met een wat-
tenstaafje slijm uit neus en keel af.
Acht uur later volgt de uitslag.”
Wat a ls ik be s me t b e n?
“Eenmaal ziek is uitzieken het beste.
Houd rust, drink goed en neem
eventueel pijnstillers om de koorts te
dempen of de pijn te stillen. Bij wie
heel ziek is, kan extra zuurstof of
beademingsapparatuur de longen
op gang houden. Een longontsteking
wordt behandeld met antibiotica.”
Corona-panie k i s
niet verst andi g
FEIT
De dreiging van het corona-
virus en de mediahype erom-
heen lijken erger dan de ziekte
zelf, waarschuwen deskundigen.
Ter vergelijking: begin maart
hadden zo’n 8000 Nederlanders
‘gewone’ griep. Ira Helsloot,
hoogleraar Besturen van
Veiligheid aan de Radboud
Universiteit, pleit in de Volkskrant
ook voor relativering: “Als de
Chinezen niet hadden ontdekt
dat het gaat om een nieuw virus,
zou een soort zware verkoudheid
de wereld zijn overgetrokken
en was ons alle heisa bespaard
gebleven. Bij een zware griep
vallen ook duizenden doden.
Dat is echt niet mis, maar som-
mige dingen zijn gewoon zoals
ze zijn.” Inderdaad kostte de
griepgolf van 2018 ruim 9000
Nederlanders het leven.
GEZONDHEID
Wa t gebe urt er a ls i k to c h
word op genom en?
“Wie in het ziekenhuis belandt, wordt
geïsoleerd om anderen niet te be-
smetten. Thuis uitzieken kan vaak
ook. Houd minimaal 2 meter afstand
van huisgenoten, slaap alleen en
deel geen servies en handdoeken.”
In cont act g eweest m et
een coro na pa ti ënt?
“Dan is quarantaine verstandig, zegt
het RIVM. Dat betekent: minimaal 2
weken fysiek contact met anderen
beperken. Niet naar het werk of naar
school, thuiswerken kan wel. Toch
naar buiten? Houd afstand en ver-
mijd lichamelijk contact. Je kunt uit
quarantaine, als je in die periode niet
ziek bent geworden.”
Je kunt niks do en
om besmetti n g te
voorkomen
FABEL
Tegenhouden kan niet, remmen
wel. Het RIVM adviseert: hoest en
nies in de binnenkant van de elle-
boog, gebruik papieren zakdoekjes
en gooi ze daarna weg, en was re-
gelmatig de handen minimaal 20
TEKST: ANNEMARIE VAN DIJK. DIT ARTIKEL IS GESCHREVEN
seconden met zeep. Gewone zeep
is prima. Zelfdrogende zeep met
alcohol mag ook. “Houd minimaal
twee meter afstand van besmette OP BASIS VAN INFORMATIE VAN BEGIN MAART.
mensen”, zegt viroloog Mariet
Feltkamp van het Leids Universitair
Medisch Centrum op Radio 1.
Meer weten?
rivm.nl brengt dagelijks
de laatste ontwikkelingen
rond het coronavirus.
69 L I B E L L E
 Mera en Niek verruilden het levendige Haarlem
voor een oude boerderij in de Achterhoek en kregen
daar licht, ruimte en vooral stilte voor terug.
“Je wordt hier omarmd door het geluid van stilte.”
Styling MARIT SALADINI Fotografie BART BRUSSEE Tekst SELINE STEBA

De buitenkant van de boerderij is

betimmerd met houten planken die
onderhoudsvrij zijn en zullen vergrijzen.
Mera: “Het staat niet alleen mooi, het
heeft ook een extra isolerende werking,
dat scheelt weer in de stookkosten.
”De rotan stoel is vintage, gevilte
schapenvacht van the soft world.

L I B E L L E 70
 WONEN

De grote kast is vintage en

door Mera zelf geschilderd
met een natuurlijke verf op
oliebasis van Emente. De
linnen ochtendjas is van Deiji,
een duurzaam Australisch
merk dat Mera ook verkoopt
in haar winkel. Boven op de
kast staat een verzameling
mandjes, meegebracht van
reizen of gekregen. De kamer-
linde staat in een bamboe pot
uit Mera’s winkel, het daybed
is van Tine K Home.

stiltegebied
71 L I B E L L E

Wie na de twee kilometer lange ‘oprijlaan’
uitkomt bij het huis van Mera, Niek en
hun twee kinderen, belandt in een andere
wereld. Een miniparadijs omgeven door
weilanden, natuur en rust, heel veel rust.
“Hier kun je de drukte achter je laten en
laat je je omarmen door het geluid van
stilte. Dat is voor mij nog iedere dag een
genietmoment”, vertelt Mera. Nog niet
zo lang geleden vertrok het stel uit de
Randstad. Mera: “We hadden een heer-
lijk huis in Haarlem, maar kregen allebei
steeds meer de behoefte aan stilte. De
ratrace, het alleen maar werken voor je
hypotheek en niet meer kunnen genie-
ten, wilden we achter ons laten. We zijn
op zoek gegaan naar een plek die beter
bij ons en onze levensfase zou passen.”
Omdat Mera’s familie uit Zutphen komt
en ze warme herinneringen aan deze stad
heeft, startten ze hun zoektocht hier. “We
hebben de omgeving leren kennen door er
veel rond te rijden, hebben samen in een
B&B gelogeerd en onderzocht of er goede
scholen waren. Toen we deze oude boerde-
rij tegenkwamen op Funda hebben we een
afspraak gemaakt en zijn we gaan kijken.”
Creatief met hout
Was de omgeving liefde op het eerste ge-
zicht, dat gold bepaald niet voor het huis.
Mera: “Bij binnenkomst kreeg ik het wel
even benauwd. Het huis was ouderwets,
donker en vochtig. Het was er hokkerig, er
zaten schrootjes tegen de wanden en over-
al lagen plavuizen. We zouden onze han-
den flink uit de mouwen moeten steken
voor de verbouwing, maar dat weerhield
ons er niet van om ervoor te gaan.” En dus
“In ons huis vind je
alleen natuurlijke
materialen, plastic
komt er niet in”
werden muren gesloopt en andere juist
gestuukt, ramen vervangen, vloeren ge-
legd en werd er een nieuwe keuken
geïnstalleerd. “Omdat de slaapkamers en
L I B E L L E 72
wat, waa
ie, r
W
Mera Martinot (46, ondernemer,
interieurontwerper en winkeleigenaar)
en Niek Peters (46, interim manager)
wonen met hun kinderen Ives (13) en
Lana (12) in een opgeknapte jaren 50
boerderij in Barchem, een dorp in de
Achterhoek.
badkamer er nog prima uitzagen, konden
we er na drie weken al in en rustig verder
klussen. Dat doen we nog steeds. De druk
is er af en we kunnen onze creativiteit
goed in dit huis kwijt.” Dat creatieve is ook
te zien aan de buitenkant van het huis. De
houten betimmering is opvallend, maar
gaat tegelijkertijd mooi op in de omge-
ving. “Het is een duurzame keuze geweest’,
legt Mera uit. “Het hout is onderhoudsvrij
en door de extra isolatielaag hoeven we
minder te stoken. Dubbel fijn dus.”
Ve r b o d e n v o o r p l a s t i c
Op zo’n sprookjesachtige plek is de om-
geving vanzelfsprekend de inspiratiebron
voor het interieur. “Ik gebruik voorna-
melijk natuurlijke kleuren en materialen,
daar heb ik altijd al een zwak voor gehad.
Plastic komt er hier niet in. Mijn stijl zou
ik omschrijven als minimalistisch en
verstild, maar warm. Ik vind het mooi de
grens tussen binnen en buiten zo veel
mogelijk te laten vervagen en kleuren uit
de natuur subtiel terug te laten komen in
huis.” Om te voorkomen dat het te eento-
nig wordt, maakt Mera gebruik van zachte
contrasten en levendige materialen. “Ik
combineer graag verschillende natuurlij-
ke structuren, zoals een glad marmeren
oppervlak en een ruwe hennepvezel; het
hoeft allemaal niet zo perfect.” Veel van
de meubels en accessoires komen uit
Mera’s winkel Stilleven, in het centrum
van Zutphen. “Je kunt er mooie cadeau-
tjes kopen, en we geven ook interieurad-
vies. Het is mooi dat ik een plek heb om
te creëren, te inspireren en mijn liefde
voor verstilling met anderen te kunnen
delen.”
Overnachten in deze sfeer?
Mera heeft ook een appartement en
een tiny house in dezelfde stijl. Kijk
voor meer informatie en boekingen op
eenstilleven.com.
U I T M E R A’ S
ADRESBOEK
1. BY M Ö L L E
“Voor het mooiste linnen,
gerecycled denim, wol en
vloerkleden. Hier verstaan
ze het slow living concept als
geen ander.”
bymolle.com
2. G R A A N M A R K T 1 3
“Een inspirerende plek in
Antwerpen met een winkel,
restaurant en appartement
onder één dak. Elke verdieping van
dit historische pand heeft
een andere verrassing in petto.”
graanmarkt13.com
3. R E S TAU R A N T F L E U R I E
“Een fijne plek in Bloemendaal,
waar alles ingericht is met zo veel
gevoel voor sfeer en detail. En dan
kun je er ook nog eens lekker
ontbijten, lunchen en dineren.”
restaurantfleurie.nl
 WONEN

73 L I B E L L E
 STILLEVEN
T I P #1 :
Omarm het
imperfecte.
Een oude,
onbehandelde
muur is niet
volmaakt, maar
geeft een
interieur wél
sfeer en
karakter.

Mera werkt graag in de slaapkamer beneden. Het daybed is van Tine K Home, het matrasje van Gabrielle Paris, de kussens en het kleed van
jute en wol zijn van het Zweedse merk Tell Me More en komen, net als het bamboe stoeltje, uit Mera’s winkel. Op de vloer ligt parket van Piet Boon. De
verstilde sfeer zit ’m ook in de keuze voor natuurlijke materialen. Gebreid kussen van the soft world. “Achter een dikke laag behang
kwam de originele muur tevoorschijn. We vonden de kleuren prachtig en hebben ’m zo gelaten.” Vitrinekast is vintage, de broodtrommel
was een cadeau van vriendinnen, de glazen lampenkap is gemaakt van reageerbuisjes en kocht Mera online. Stillevens in natuurtinten maak je
met vondsten uit de natuur. Kandelaar van het Deense Skagerak, vaasje en doosje van keramiste Viki Weiland. De tadelakt vaas komt uit Marokko.

L I B E L L E 74
 WONEN

Mera’s favoriete
plek in huis: vanaf
de eettafel heb je vrij
uitzicht over de wei-
landen en kijk je uit
op de Lochemse berg.
De eiken tafel is van
Skagerak, de rieten kuipstoel
van Lloyd Loom, verder
een witte houten stoel van
Loods5, houten stoelen
van Garden Trading en
een erfstuk van Mera’s oma:
een Thonet stoel. De lampen
zijn vintage. De schapen-
vacht komt van een herder
op de Veluwe, Mera verkoopt
ze in haar winkel.

STILLEVEN
TIP #2:
Probeer grote
kleurcontrasten
te vermijden.
Kies een
natuurlijke
basiskleur en
pas die toe in
verschillende
varianten en
nuances.

75 L I B E L L E
 De keuken komt van de Twentsche Fornuizenspecialist. Een deel stond
in de showroom, de rest is er op maat bijgebouwd. De fronten zijn
van massief eikenhout, het aanrechtblad van beton. Op de vloer ligt
donkergrijs Belgisch hardsteen.
L I B E L L E 76
Mera: “We eten regelmatig havermoutpap als ontbijt, met
de restjes die ik overhoud maak ik, met wat extra banaan,
deze heerlijke havermoutkoekjes. Ik heb veel kookboeken
en kook gezond, al zou ik daar eigenlijk nog wat meer tijd
voor willen vrijmaken.”
 WONEN

“Mooi om de grens tussen

binnen en buiten zo veel mogelijk
te laten vervagen”

Ook in de keuken heerst een serene sfeer. Er staat niets te
veel of te weinig. “De meeste keukenapparaten zet ik in de
kasten, zo oogt het minder rommelig en komen de mooie
spullen beter uit.” De bak met spatels komt uit Costa Rica, de schaal
uit Marokko, Mera verkoopt deze zelf ook. De krukken zijn van Tolix.
Naast vers groen heeft Mera veel droogbloemen in huis
staan. De kleuren zijn verstild en natuurlijk en passen
daardoor een-op-een in het interieur.

77 L I B E L L E
 Linnen Marmeren dienblad € 24,99
kussenhoes € 32,50 (H&M home)
(eenstilleven.com)

Houten kom
Miljuschka € 16,95
( fonq.nl)

Handgemaakte messing
lepel € 28,- (Fog Linen via
eenstilleven.com)

Op de kast in de slaapka-
Lamp Sladdis mer staat een verzameling
€ 49,- (eenstilleven.com) persoonlijke schatten.
“Van dit soort stillevens
kan ik heel blij worden.”
Leren sloffen uit Marokko,
schaaltjes van Eva Follender
Grossveld, in het vintage kistje
zitten lucifers, het leren notitie-
boekje komt uit Bali net als
de houten bak, hier bewaart Mera
souvenirs en natuurschatten in.

Mohair plaid
130x200 cm € 199,-
(By Mölle) Geurkaars
van sojawas
€ 14,50
(Brandt via
eenstilleven.com)

Ecru tapijt van

wol en katoen
140x200 cm
€ 259,- (Maisons
Beukenhouten Kandelaar du Monde)
stoel € 249,95 € 49,99
(Dille & Kamille) (k’Willeminhuis
via vanwini.nl)

Bedbank Suzane € 299,- Bijenwaskaarsen goud

(Maisons du Monde) € 6,75 (By Mölle)

L I B E L L E 78
 WONEN

“Zachte contrasten
en levendige
materialen voorkomen
eentonigheid”

Het bed bracht Mera mee uit Bali, waar ze een tijd heeft
SHOPPING: SARA BARTELS

gewoond. “Dit bed is heel belangrijk voor ons als gezin, het
is onze ontmoetingsplek. Er wordt op gewerkt, tv gekeken,
gemediteerd… Waar dit bed staat, voelen we ons thuis.”
Gestreept wollen kussen uit Marokko, linnen kussen van By Mölle, gevilt
kussen van the soft world. Hangvaasjes van Viki Weiland, handgemaakte
lamp en vaas in de vensterbank van Gaya. De kruk is van een oude
boomstronk, Mera noemt het een natuurkunstwerk.

79 L I B E L L E
 0909 -5 0 1 0 5 6 1

Bel
5X KA

NS
&

Weekendje

op de Veluwe
T.W.V. € 2 0 0 , -
Kom tot rust op de Veluwe in het gezellige
huiskamerhotel Hotel Vierhouten. Bel en maak
kans op een heerlijk weekendje voor twee.
PRODUCTIE: CAROLINE ALDERDEN. REALISATIE: RVG MEDIA & IMPACT. PRIJZEN: HOTEL VIERHOUTEN
Wandel- en fietsfans zitten wel goed op de Veluwe. In de
prachtige bosrijke omgeving van Vierhouten ligt het klein-
schalige Hotel Vierhouten. Met 14 gezellig ingerichte kamers
voelt iedereen zich hier thuis. In het hotel liggen de fiets- en
wandelroutes en een presentje voor u klaar. Wie wint, komt
een weekend met 2 personen op basis van logies en ontbijt.
hotelvierhouten.nl

MEEDOEN? Bel vóór vrijdag 10 april 2020 naar 0909-501 05 61 Steun Natuurmonumenten
(€ 0,80/min). U kunt zo vaak bellen als u wilt en hoort dan direct of u hebt De opbrengsten boven de toegestane
gewonnen. De winnaars ontvangen binnen drie weken na afloop van communicatiekosten van maximaal
de actie schriftelijk bericht. Prijzen worden verzonden via de post of een € 0,45 per gesprek komen ten goede
koerier, wij zullen nooit bellen om een afspraak te maken om de prijs aan Natuurmonumenten, zodat we
persoonlijk langs te brengen. Helaas is deelname vanuit het buitenland allemaal kunnen blijven genieten van
niet mogelijk. Meer informatie over de spelvoorwaarden staat op de unieke Nederlandse natuur.
klantenservice.sanoma.nl.

L I B E L L E 80
 GEZONDHEID

3 v ro uwe n met e en ou d erd om s z ie kte

DAAR
BEN
JIJ TOCH
VEEL TE
JONG
VOOR?
Staar, een versleten heup en
e parkinson zijn ziekten die
vooral ouderen krijgen. Maar Wendy, Maartje
M en Anneke kregen ermee
te maken toen ze in de veertig waren. “Ik riep nog: doe niet zo gek!”
Interviews MARLIES JANSEN Fotografie PETRONELLANITTA

81 L I B E L L E
 Het heup-dilemma
Wanneer het heupgewricht
versleten is door artrose is een
kunstheup een uitkomst. Hoe ouder,
hoe groter het risico op artrose.
Naast leeftijd kunnen ook geslacht,
ras, hormoonhuishouding en
erfelijkheid een rol spelen.
•
359.000 mensen in Nederland
hebben heupartrose,
65% daarvan is vrouw.
•
69 jaar is de gemiddelde
leeftijd waarop mensen een
heupprothese krijgen.
•
Een heupprothese gaat 10-15 jaar
mee. Jonge patiënten zijn actiever
en belasten de heup intensiever
waardoor de prothese sneller slijt.
Daarom wordt de ingreep bij jonge
mensen zo lang mogelijk uitgesteld.
Bronnen: LROI rapportage 2018,
zorgkaartnederland.nl en CBS

Kinderen met
ouderdomsziekten “ Na h ond erd
Ook kinderen kampen vaker met
ziekten waarvoor ze te jong zijn. Er
me t e r m oest i k
zijn peuters met diabetes type 2, g aan zi tt en
8-jarigen met een hoge bloeddruk en
verhoogd cholesterol, tieners met ob-
om dat de pi j n
stipatie, slaapapneu of botontkalking. t e e rg werd ”
In Amerika spelen deze problemen al
langer. Het aantal 8- tot 17-jarigen
met een verhoogde bloeddruk steeg
er in 13 jaar tijd met bijna 30%.
In Nederland zijn de cijfers minder
alarmerend, toch zijn er duizenden
kinderen en jongeren met volwas-
sen ziekten. Een van de oorzaken is
(ernstig) overgewicht, dat onder meer
hoge bloeddruk, slaapapneu en le-
ververvetting veroorzaakt. Ook een
gebrek aan zonlicht en een verkeerd
voedingspatroon spelen mee. Onder-
zoekers en wetenschappers voorspel-
len dat de kinderen van nu gemiddeld
minder oud worden dan hun ouders.
Bron: de Volkskrant

ANNEKE KREEG OP
e
HAAR 50 EEN NIEUWE HEUP
“Op de skipiste had ik tranen in mijn ogen van geluk”
Anneke Ypma (55) kreeg vijf jaar geleden een
nieuwe heup. “Hoe omschrijf je wat je voelt als je heup
versleten is? Vijf jaar lang had ik constant een doffe pijn
die uitstraalde naar mijn lies, waardoor ik geen kracht
kon zetten met mijn been. Het laatste jaar voor mijn ope-
ratie was dramatisch. Ik liep mank omdat ik vaak door
mijn been zakte van de pijn. Soms gebruikte ik krukken,
dan moest ik na honderd meter gaan zitten omdat de
pijn te erg werd. Het scheelt dat ik een zittend beroep
had. Thuis kwam ik niet verder dan van bed naar bank en
van bank naar koelkast. Ik werd steeds zwaarder en was
chagrijnig. Fysiotherapie hielp niet meer en de medicijn-
fabrikant werd rijk van alle pijnstillers die ik slikte.
Mijn huisarts weigerde me door te sturen naar de ortho-
peed want ik was pas 49, veel te jong voor een heupope-
ratie. ‘Zo’n nieuwe heup gaat tien jaar mee, en dan?’, was
zijn argument. Nou, dat wilde ik graag van een orthopeed
horen. Ik heb net zo lang gezeurd tot ik een verwijzing
kreeg. De orthopeed zei binnen drie minuten: ‘We gaan
je helpen, dit kan zo niet langer. Het kan best zijn dat
die heup over tien jaar vervangen moet worden. Maar
de ontwikkelingen gaan zó snel, nu al kunnen versleten
onderdelen worden vervangen. En stel dat het niet kan
en je in een rolstoel belandt, dan heb je in elk geval nog
tien jaar normaal kunnen leven. Wil je het risico nemen?’
Dat wilde ik, want het leven was echt niet leuk meer zo.”
SNEL HERSTEL
“Meteen na de operatie merkte ik dat de pijn weg was.
Eindelijk. Ik had natuurlijk een flinke wond en moest re-
valideren, maar dat was een ander soort pijn. Op dag vijf
liep ik thuis al een stukje zonder krukken en vanaf dat
moment herstelde ik razendsnel. Veel sneller dan de ge-
middelde tachtigjarige, daardoor liep ik tegen een hoop
dingen aan. Alle behandel- en revalidatieprotocollen zijn
afgestemd op hoogbejaarden. De hulp die past bij mijn
leeftijd, kreeg ik aanvankelijk niet. Ik mocht wél drie we-
ken lang tussen bejaarden in een instelling revalideren,
waar ik niet aan moest denken, maar twee uur huishou-
delijke hulp per week om schoon te maken, paste niet in
GEZONDHEID
het protocol. Idioot, want dat is veel minder kostbaar.
In de voorlichtingsfolders stonden voornamelijk tips
waar ik niets aan had, zoals ‘Hoe trekt u uw steunkou-
sen aan.’ Pardon, steunkousen? De fysiotherapeut had
aanvankelijk ook alleen standaardoefeningen voor me.
‘Hebt u geen rollator?’, vroeg hij verbaasd.
‘Hoe lóópt u dan?’ En op mijn vraag wanneer ik weer
mocht skiën, naar yoga, bungeejumpen of karten met
een bedrijfsuitje, antwoordde de heupverpleegkundige
na een lang stilzwijgen met: ‘Ik heb geen idee.’ Ik werd
er recalcitrant van om steeds te horen: we hebben geen
idee, dus doe maar niet. Jongens, ik zit nog lang niet
achter de geraniums!”
I N D E FA M I L I E
“Dat ik jong problemen met mijn heup kreeg, verbaasde
me niet. Ik zit mijn hele leven al ‘ruim in mijn gewrich-
ten’, alles schoot gemakkelijk uit de kom. Duwde de
tandarts mijn kaak iets verder open, dan moest ik het
gewricht daarna zelf weer in de kom duwen. Het is me
ook meermaals gebeurd dat mijn schouder tijdens een
massage uit de kom gleed. Na mijn operatie hoorde
ik dat heupproblemen in mijn familie voorkomen.
Een paar nichten hebben ook rond hun vijftigste een
nieuwe heup gekregen, allemaal aan de rechterkant,
net als ik. Mijn dochter moest als baby negen maanden
een spreidbroek dragen omdat haar heupje niet goed
ontwikkeld was. Ik hoop dat dit alles haar daardoor
bespaard blijft.
Nu gaat mijn linker heup achteruit, die heb ik jarenlang
overbelast doordat hij de rechter moest compenseren.
Mijn dochter zei laatst: ‘Mam, een volgende operatie
moet je niet te lang uitstellen. Weet je nog dat je zei dat
je het veel eerder had moeten doen?’ Ze heeft gelijk.
Het was de beste beslissing die ik ooit heb genomen.
Ik heb weer lol in mijn leven, kan alles weer. Het was
zó bijzonder dat ik gewoon door Ikea kon lopen zonder
op elke bank te moeten rusten. En de eerste keer dat ik
weer op de skipiste stond, had ik tranen in mijn ogen
van geluk.”
83 L I B E L L E
 Allemaal aan de bril
90% van de 55-plussers in
Nederland draagt tegenwoor-
dig een bril of contactlenzen, of
laat de ogen laseren. Van álle
Nederlanders heeft 61% een bril
of lenzen nodig – een stijging
van 11% ten opzichte van 1985.
Wereldwijd slaan oogartsen en
wetenschappers alarm. Volgens
onderzoek van het Brien Holden
Vision Institute (2016) zal in
2050 bijna de helft van de we-
reldbevolking bijziend zijn. Dat
zijn vijf keer zo veel mensen als
in 2000. Dit komt doordat we
veel naar beeldschermen kijken,
te weinig buiten komen (zonlicht
is nodig voor het ‘onderhoud’
van de ogen) en voornamelijk
naar dingen dichtbij kijken. De
oogspieren ontspannen te wei- “Me t m i j n e ne
nig, wat gebeurt wanneer je in oog zag i k allee n
de verte kijkt, en ze verslappen
door eenzijdig gebruik. Er is ma ar vle kj es”
geen wetenschappelijk bewijs
dat meer mensen op jongere
leeftijd staar krijgen.

L I B E L L E 84

MAARTJE KREEG
e
STAAR OP HAAR 40
“Of ik ooit een klap op mijn oog had gehad? Geen idee!”
Maartje Schepel (43) kreeg drie jaar gele-
den staar, waarbij de ooglens troebel wordt.
“Ik zag steeds stipjes en streepjes, dus ik ging naar
de opticien: had ik misschien een bril nodig? Hij
deed een meting, maar met de sterkte van mijn
zicht was niets mis. ‘Het komt vast door vermoeid-
heid dat je minder goed ziet’, concludeerde hij.
Ruim een jaar later was ik met een van mijn kinde-
ren bij de schoolarts. Daar hing zo’n oog-testposter
met rondjes. Voor de grap hield ik mijn hand voor
één oog om die test te doen. Prima, ik zag alles!
Maar toen dekte ik mijn andere oog af en schrok me
rot, ik zag alleen vlekjes. Toen ik naar de huisarts
ging, deed ze wat paniekerig. Het klonk als staar,
maar ik was nog zo jong, had vaak hoofdpijn en was
ook zo moe. Om uit te sluiten dat er ‘iets geks’ in
mijn hoofd zat, stuurde ze me met spoed naar de
oogarts. Na de nodige onderzoeken vertelde die me
dat ik staar had. ‘Gelukkig, daar ga je niet dood aan’,
reageerde ik opgelucht. In het ziekenhuis vonden ze
het wel vreemd dat ik hiermee al op mijn veertigste
te maken kreeg. Had ik ooit een klap op mijn oog
gehad? Me aan een keukenkastje gestoten? Ik had
geen flauw idee. Misschien is er tijdens een partijtje
stoeien met de kinderen ooit een ellenboog tegen
mijn oog gekomen, maar een blauw oog heb ik
nooit gehad. Het kan ook iets van lang geleden zijn,
waardoor mijn oog langzaam is verslechterd. Mijn
andere oog heeft jarenlang keihard gewerkt om het
‘slechte’ oog te compenseren. Niet gek dat ik vaak
hoofdpijn had en moe was.”
F O U TJ E , B E D A N K T
“Nu ik wist dat het staar was, moest ik er vooral
om lachen. Dat had ik weer hoor, zoiets geks. Mijn
vader had twee jaar eerder een staaroperatie ge-
had, mijn 70-jarige moeder had er ook eentje voor
GEZONDHEID
de boeg. Het is een routine-ingreep die ongeveer
twintig minuten duurt, dus ik maakte me niet
druk. Alleen ging ook dat anders bij mij. Tijdens
de ingreep lag ik op de operatietafel, strak vastge-
snoerd. Je gaat niet onder algehele narcose, maar
het is natuurlijk niet de bedoeling dat je beweegt.
Het duurde en duurde maar… Ik hoorde de artsen
overleggen, er vielen allerlei medische termen die
mij niets zeiden. Na afloop bleek de ingreep drie
kwartier te hebben geduurd want er was een fout
gemaakt. Bij een staaroperatie wordt een sneetje
in het oog gemaakt om de lens eruit te halen en er
een nieuwe in te plaatsen. Maar ze hadden te diep
gesneden en er was een gaatje ontstaan waar vocht
uit kwam. Ik haalde de gemiddelde leeftijd al ver
omlaag door deze ingreep nodig te hebben, nu had
ik ook nog een complicatie die in één op de duizend
gevallen voorkomt.”
LOS NETVLIES
“Helaas was het daarmee niet klaar. Twee maan-
den later – ik mocht nét weer autorijden en was op
vakantie in Zweden – zag ik in ons vakantiehuisje
ineens de helft van de trapleuning niet meer. Ook
waren er stukken ‘zwart’. Ik was er al voor gewaar-
schuwd in het ziekenhuis: zodra ik geen volledig
beeld meer had of lichtflitsen zag, moest ik direct
komen. Het netvlies had losgelaten. Dat was een
gevolg van de complicatie, al hebben mensen met
staar hier hoe dan ook een groter risico op. De ope-
ratie die volgde, was verschrikkelijk. De verdoving
alleen al, die werd gezet door met een naald achter
in mijn oog te prikken. Ik kon de hele ingreep zien,
een soort metalen spiesje ging recht mijn oog in.
Mijn andere oog gaat ook langzaam achteruit, merk
ik. Maar ik ben nu zo bang dat ik weer een staarope-
ratie niet meer aandurf.”
85 L I B E L L E
 Steeds meer
parkinsonpatiënten
Hoogleraar Neurologische
Bewegingsstoornissen Bas
Bloem van het Radboudumc in
Nijmegen is parkinson-expert.
Hij schreef samen met twee
Amerikaanse professoren
en de CEO van de Michael
J. Fox Foundation het boek De
Parkinson Pandemie (verschijnt
later dit jaar) waarin ze
vaststellen dat het aantal
patiënten erg snel toeneemt.

WAT IS ER AAN DE HAND? “ Nu i k

Wereldwijd dreigt volgens
Bloem een pandemie. Tussen
zi e k be n,
1990 en 2015 is het aantal b e n i k ve el
mensen dat wereldwijd aan
parkinson lijdt verdubbeld tot
s oci al er
meer dan 6 miljoen. Tegen 2040 geworde n”
wordt opnieuw een verdubbe-
ling verwacht. In Nederland zijn
op dit moment circa 50.000
patiënten van wie 15% jonger
is dan 50 jaar. Verwacht wordt
dat dit aantal in korte tijd zal

ETAM (BRUIN VEST) NINE WEST (WITTE PUMPS), WE (ZWARTE BROEK), VAN HAREN (BRUINE PUMPS)
stijgen tot 75.000.

M.M.V.: IKEA (KLEED), COS (COL, WITTE BROEK, BROEKPAK), ESPRIT (GRIJS VEST), H&M (TOPS), MISS
PRODUCTIE: MARIJE RIBBERS. HAAR & MAKE UP: ASTRID TIMMER. STYLING: GWENDOLYN NICOLE.
HOE KOMT DAT?
Uit vele onderzoeken blijkt dat
parkinson niet één oorzaak
heeft. Bij de meeste mensen
spelen meerdere factoren een
rol: achteruitgang van de her-
senen bij het ouder worden, een
stoornis in de eiwitstofwisse-
ling, omgevingsfactoren zoals
de toename van de uitstoot van
giftige stoffen (pesticiden, op-
losmiddelen). Volgens Bloem is
parkinson gedeeltelijk een ‘man
made disease’: de ziekte komt
pas voor sinds de industriële
revolutie. Bloem pleit voor meer
onderzoek, betere zorg én een
schonere wereld.

L I B E L L E 86

WENDY KREEG PARKINSON
e
OP HAAR 47
“Ik zocht zelf eerst niets achter die trillingen in mijn arm”
Wendy van Wijk (50) weet sinds drie jaar dat
ze de ziekte van Parkinson heeft. “Mijn eerste
klacht, achteraf bezien, was pijn in mijn pols. Die
duurde één dag. Daarna kreeg ik last van trillingen in
mijn rechterarm. Ik zocht er niets achter, maar ging na
een jaar toch eens naar de huisarts want het gaf zo’n
gespannen, zwaar gevoel in mijn nek- en schouder-
spieren. Hij stuurde me naar de fysio, die een pees-
ontsteking onder mijn schouderblad vermoedde. Met
behandelingen en oefeningen moest dat overgaan.
Het werd echter steeds erger. Ik kreeg ook last van pijn
en stijfheid in mijn benen, en de tenen van mijn rech-
tervoet waren altijd in beweging. Ze probeerden zich
de grond in te klauwen. Daarnaast kreeg ik last van
mijn enkel, wat niet handig was bij autorijden. Mijn
man Jurgen zei nog: ‘Straks is het parkinson, ik zou
dat maar laten onderzoeken.’ Waarop ik riep: ‘Doe niet
zo gek!’”
RUST CREËREN
“De neuroloog had de diagnose parkinson snel ge-
steld. Ik wist niet wat die ziekte precies inhield. Toen
ik erover ging lezen, werd ik daar niet vrolijk van. Je
kunt last krijgen van evenwichtsproblemen, moeilijk
lopen, trager denken, slaapstoornissen en depressies.
Toch dacht ik al snel: dit is wat ik heb, hiermee moet ik
verder. De kans dat ik oud word en mijn kinderen kan
zien opgroeien, is groot. De huidige medicijnen be-
strijden alleen de symptomen maar ik heb goede hoop
dat er ooit medicijnen komen die de ziekte afremmen.
Er wordt veel onderzoek gedaan en de ontwikkelingen
gaan snel nu steeds meer mensen het krijgen, ook
jongere mensen. De Amerikaanse acteur Michael J. Fox
kreeg parkinson op zijn negentwintigste. Hoewel hij
allerlei klachten heeft, is hij nog steeds actief. Maar er
zijn ook mensen die verward raken en niet meer thuis
kunnen wonen. Het ziektebeeld verschilt per persoon.
Hoe mijn toekomst eruitziet, is niet te voorspellen. Ik
werk nu nog vijf uur in de week als administratief me-
dewerker en doe vrijwilligerswerk. Verder vind ik het
GEZONDHEID
belangrijk om te genieten met mijn man en dochters.
Samen uit eten, naar de bios, de stad in voor een ijsje.
Mijn kinderen balen natuurlijk dat ik niet meer alles
met ze kan doen. Zo maak ik alleen nog uitjes in de re-
gio omdat ik niet ver kan autorijden. Als ik te moe ben,
word ik duizelig en zie ik alles wazig. Ik heb elke dag
twee uur rust nodig en kan niet veel herrie hebben.
Als ik boodschappen heb gedaan of twee uur op kan-
toor heb gewerkt, ben ik al bekaf. Hoe positief ik ook
ben, er zijn dagen waarop ik me heel verdrietig voel.
Jurgen doet er alles aan om voor mij rust te creëren.
Hij zeemt de ramen, doet de vaat. Onze dochters hel-
pen ook, ze doen boodschappen en stofzuigen. Ik pro-
beer zo veel mogelijk zelf te doen, maar moet dat goed
plannen. Als ik te veel doe, raak ik het overzicht kwijt.
Dat is typerend voor parkinson. Heeft een van mijn
dochters dansles, dan had ik vroeger allang schone
kleren klaargelegd. Nu vergeet ik dat soort dingen.”
CAFÉ VOOR LOTGENOTEN
“Andere mensen begrijpen vaak niet wat de impact van
deze ziekte is. Dankzij medicijnen tril ik bijna niet, dus
dan denken ze dat het goed gaat. Ik kreeg behoefte
aan contact met lotgenoten, wilde praten over wat
mij overkomt. Bij een gemiddeld Parkinson Café, een
plek waar patiënten en hun naasten elkaar ontmoe-
ten, zit je tussen de ouderen naar een presentatie te
luisteren en daarna gaat iedereen naar huis. Maar hoe
leef je met deze ziekte als je jonge kinderen hebt? Als
je werkt? Gelukkig ken ik nu meer Yoppers, dat staat
voor Young Onset Parkinson, mensen die voor hun
vijftigste de diagnose kregen. Ik ben zelf gestart met
het Yoppers Groene Hart Café in Linschoten en ik
beheer de Facebookpagina Yoppers Groene Hart. We
praten over van alles en nog wat, steunen elkaar. Het
grappige is: vroeger legde ik niet zo makkelijk nieuwe
contacten. Door mijn vrijwilligerswerk voor de Parkin-
son Vereniging en mijn contacten met Yoppers ben ik
socialer geworden. Ik geniet ervan dat ik me op deze
manier nog kan inzetten.”
87 L I B E L L E
 KOM NOG EVEN
DOORWINTEREN IN
SNOWWORLD

1+1GRATIS
VAN €89,-
VOOR
50*
4 UUR SKIPAS €44,
Bij SnowWorld ben je altijd sneeuwzeker en beleef je het ultieme
wintersportgevoel. Met 6 vestigingen is er altijd een SnowWorld
vestiging bij jou in de buurt. Geniet van kraakverse sneeuw,
frisse kou en de gezellige wintersportsfeer.

• 4 uur skipas
• Verzilverperiode t/m
BESTEL SNEL,
30 september 2020
ACTIE LOOPT
• Deze actie is op basis T/M 29 MAART
van 2 personen, je betaalt ‘20!
maar voor 1 persoon

BESTEL NU TICKETS OP LIBELLE.NL/SNOWWORLD

*De tickets zijn geldig t/m 30 september 2020 (maandag t/m zondag). Geldig bij SnowWorld Amsterdam, Landgraaf, Neuss (Duitsland), Rucphen, Terneuzen en Zoetermeer. 1 ticket is geldig
voor 2 personen. De korting is gebaseerd op piektarief volwassene. Geen onderscheid tussen kind of volwassene. Het verzilveren van de tickets is per 2 personen (1+1 gratis).
Exclusief materiaal en verplichte borg. Niet geldig in combinatie met andere acties/kortingen. Niet inwisselbaar voor een ticket voor een andere periode, contanten of anderszins inwisselbaar.
Op reeds gekocht tickets wordt geen restitutie verleend. Algemene voorwaarden zijn van toepassing.
 nieuwscafé
OP MAANDAG
30 MAART IN
DEN HAAG
Op 5 mei is het 75 jaar geleden dat er een
einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog, en
daar willen we graag uitgebreid bij stilstaan.
Daarom organiseren we een speciale editie
van het Libelle Nieuwscafé, met als thema:
Oorlog, vrouwen en vrijheid. Luister naar
bijzondere oorlogsverhalen én deel met ons
uw eigen herinneringen. En… we lanceren
Libelle Vrijheid, de unieke Bevrijdingsspecial!

ONZE GASTEN
GERDI VERBEET
Voorzitter Nationaal Comité 4 en 5 mei
MYRNA TUGENDHAFT
Overleefde concentratiekamp Bergen-
Belsen, nu vertelt ze haar verhaal op scholen
ROEFKE CARMIGGELT
Gezinstherapeut en deskundig op
het gebied van oorlogstrauma’s

KOFFIE
THEE W I LT U E R B I J Z I J N?
& Mail uw naam en met hoeveel personen u wilt komen

TAART vóór 26 maart naar nieuwscafe@libelle.nl. U krijgt

uiterlijk 27 maart per e-mail bericht of er een plaats
& voor u is gereserveerd.
MUZIEK
&
INTER- • WA N N E E R maandag 30 maart van
11.00-12.30 uur, inloop vanaf 10.30
VIEWS • WA A R Café Dudok, Hofweg 1a in Den Haag
• E N T R E E Gratis, incl. koffie/thee en taart
• P R E S E N TAT I E Ebru Umar
PS • M U Z I E K Gerard Alderliefste

WILT U EEN VAN DE GASTEN EEN VRAAG STELLEN?

MAIL UW VRAAG NAAR: NIEUWSCAFE@LIBELLE.NL
89 L I B E L L E
 7 jaar
J O N G E R
Het Libelle Metamorfose Team bewijst samen met Salon Rob Peetoom
dat iedereen er járen jonger uit kan zien!
JANNEKE
VA N D E N B E R G
42 jaar • medewerker
financiële administratie bij de
gemeente • 19 jaar samen met
Perry • twee dochters: Iris (14)
en Rosa (10) • lengte: 1.75 m
• kledingmaat: 36
Janneke
“Mijn billen en bovenbenen mogen
van mij wel wat strakker. Eigenlijk
zou ik gewoon moeten sporten.
Omdat ik smalle enkels heb, is
het moeilijk om mooie laarzen te
vinden die goed passen. Mijn
zelfvertrouwen kan wel een boost
gebruiken.
g Ik heb de neiging om me
onopvallend
o te kleden, terwijl ik een
v
vrouw in skinny jeans met een leren
jasje en knalrode pumps fantastisch
vind om naar te kijken.
Dan denk ik: you go, girl! Ik zou
dat na vandaag ook graag over
mezelf willen denken.”
Een week later
“Ik ben heel blij met mijn lok en
de kleur van mijn haar. Mijn
wenkbrauwen zijn ook mooi in vorm
en zien er fantastisch uit. Het
blauwe pak viel bij iedereen in de
smaak; nooit geweten dat deze
kleur me zo goed staat. Ik vond het
een heerlijke dag! Dank voor de
geweldige ervaring.”
L I B E L L E 90
A
-N
R
O
VO
“Mijn zelfvertrouwen kan
wel een boost gebruiken!”
Inge over Janneke
“Janneke zoekt de beste versie
van zichzelf, maar ik vond de ver-
sie die vanochtend binnenkwam
ook al erg mooi. Ze heeft prach-
tig haar. Ik wil het lang houden,
alleen de kleur is te blond en
eentonig. Ik heb het haar eerst
een spoeling gegeven en in de
plukjes aan de zijkant meer licht-
heid aangebracht. Door het lokje
valt er – als Janneke een staart
draagt - een mooie pluk rond
haar gezicht, wat het net iets
spannender maakt. En na het in
model brengen van Jannekes
wenkbrauwen valt haar mooie
gezicht nog beter op!”
HET METAMORFOSE TEAM
Inge van der Plas (51) is eige-
naar van Rob Peetoom Hair +
Beauty Haarlem en heeft
haar eigen wenkbrauwmerk:
‘INGEbrows’. Vol passie geeft
ze mensen een boost en
vooral een eigen personality.
Liselotte over Janneke
“Jannekes grote wens is om
meer zelfvertrouwen, openheid
en warmte uit te stralen. Het
contrast in de outfit waarin ze
binnenkwam, is te groot en
daardoor te hard in het gezicht.
Dit grote verschil tussen licht en
donker heb ik omlaag gebracht,
om meer zachtheid en warmte
te creëren. Een blazer is zo’n
krachtpatser die door de strakke
schouderlijn en revers een boost
aan het zelfvertrouwen geeft.
De jumpsuit is juist vrouwelijk
door de zachte lijnen, het mate-
riaal en de print. Vrouwelijk,
open en warm: missie geslaagd!”
Liselotte Admiraal (35) is
mode- en beautystylist.
Ze werkt al jaren voor
verschillende tijdschriften
en kledingmerken. Liselotte
zoekt bij vrouwen altijd naar
hun allermooiste versie.
 7 jaar jonger is ‘live’ te zien op Libelle TV!
Download de Libelle TV-app of ga naar libelletv.nl

7 jaar jonger in één dag, wie wil dat niet?

Ook meedoen? Kijk dan op libelle.nl/7jaarjonger
TEAM ROB PEETOOM, INGE VAN DER PLAS. VISAGIE: LISSELOTTE BEENTJES. HAARKLEUR:VETTE YOUSEFI-
TEKST: ELS MEYER, STYLING: LISELOTTE ADMIRAAL, LINDY VAN ROOSMALEN (ASS). HAAR EN MAKE-UP:
FOTOGRAFIE: JEANNETTE HUISMAN, MIRTHE DE ROOS (ASS), MARTIN SWEERS (Z-W PORTRETTEN).

MAITIMU. M.M.V.: INGEBROWS, KÉRASTASE, REDKEN, ILIA EN O.P.I. PRODUCTIE: MARIJE RIBBERS.

“Geweldig,
dat blauwe
pak met
dat stoere
shirt én niet
alledaags”

Jack € 129,95 en bloes met stippen € 89,95 Jumpsuit met bloemenprint € 69,99 T-shirt met opdruk € 27,95, double breasted
(beide Expresso), spijkerrok € 29,99 (H&M), (Object), sandalen € 69,99 (Tamaris), blazer € 129,95 en broek € 89,95 (alles We),
suède sandalettes € 99,95 (Tamaris) tasje met motief € 24,99 (H&M) slangenprint enkellaarsjes € 280,- (Ivy Lee)

91 L I B E L L E
 LEUK VOLGENS LIBELLE

E XC L U S I E F

ABONNEES
VOOR
EXTRA'S
voor abonnees
We zijn ontzettend blij met u als abonnee en dat willen we u graag laten
weten ook. U profiteert van heel veel voordelen. Exclusieve abonnees krijgen
nóg meer extra’s! Bent u langer dan één jaar onafgebroken abonnee?
Dan ontvangt u ook de exclusieve extra voordelen.

WINN
Cadeau 5

A
AR
VOORDELEN LIBELLE-ABONNEE

S
Een verrassing voor uw verjaardag ELKE WEEK
Elke week kans op een abonneecadeau VOOR ONZE
Gratis digitaal Libelle lezen ABONNEES!
25% korting op tijdschrift.nl
50% korting op een extra tijdschrift-
abonnement
Korting in de Libelle Shop
Met korting naar de Libelle Zomerweek

Omdat we onze trouwe abonnees graag in

ÉÉN J het zonnetje zetten, verloten we deze week 5x
N 2 kussens van Zusss t.w.v. € 59,90.
A

A
ER D

AR

De gelukkige winnaars van deze week zijn:

•
NG

EXCLUSIEVE EXTRA VOORDELEN O. uit Almere

LA
• Ella uit Barendrecht
Kans op 1 van de 100 kerstcadeaus • Marga uit Hoogerheide
Een gratis tijdschrift naar keuze, • Mieke uit Vragender

houd uw e-mail in de gaten • Roelie uit Emmen

Sparen voor een Libelle-bedelarmbandje Zij krijgen hun cadeau binnenkort thuis-
Gratis Libelle Jaarkalender gestuurd. Correspondentie over de identiteit
Gratis Libelle Bookazine van de winnaars is in verband met de
SIEF privacywetgeving helaas niet mogelijk.
25% korting op een los LU •
C
tijdschrift via magazine.nl
X

EX

Meer informatie?
F • E

Ga naar libelle.nl/voorabonnees. Kijk voor

CLUS

eerdere winnaars van abonneecadeaus op

libelle.nl/abonneecadeaus.
IE
S

E
U F•
EXCL

>> Kijk voor meer informatie op de

L I B E L L E 92
 LEUK VOLGENS LIBELLE

NU IN DE WINKEL!
VOOR SLECHTS € 3,35

KENT U ONZE
LIBELLE SHOP AL?
DA A R S TA A N O N Z E
FAVO R I E T E P R O D U C T E N
E N U I TJ E S , S P E C I A A L
VOOR U GESELECTEERD!

Neem snel een kijkje op libelle.nl/shop

OF BESTEL ONLINE VIA

LIBELLE.NL/BOOKAZINEKOPEN
Hij is er weer!
N o o i t e e n B o o ka z i n e m i s s e n ? Neem dan een UWS
abonnement via libelle.nl/bookazines IE
N
•
•

NIEUW
WS
U

SUDOKU •
E S
NI

Klaar voor het voorjaar!

Met o.a. de Tuintrendgids 2020 vol tips waar we écht wat
M.M.V. DENKSPORT PUZZELBLADEN

aan hebben, trucs om een kleine tuin groter te laten lijken,

binnenkijken bij een bollentuin, lekker veel zelfmakers, een
handige tuinkalender en nog veel meer!

GA NAAR DE DICHTSTBIJZIJNDE WINKEL OF

BESTEL VIA LIBELLE.NL/SPECIALKOPEN

Altijd als eerste de Libelle Special thuis?

Neem een abonnement via libelle.nl/specials.
N o g m e e r p u z z e l e n ? G a n a a r l i b e l l e . n l /p r e m i u m

speciale abonneepagina libelle.nl/voorabonnees

93 L I B E L L E
 S H OW N I E U WS
Verkrijgbaar
via de
Theaterclub
van Libelle

Nog even over Kinky Boots

Er komt veel kijken bij de
productie van een musical.
Voor Kinky Boots worden
60 pruiken, 22 paar kinky
boots, 14 paar diverse korte
laarsjes en 100 kostuums
gebruikt. De laatste voor-
stellingen zijn op 19 april
2020 te zien in Theater aan MUSICAL ELFSTEDENTOCHT
de Parade in Den Bosch. It giet oan! In oktober 2021 gaat dé musical over de
Boek direct via libelle.nl/ Elfstedentocht in première in een nog te bouwen
theaterclub theater in Leeuwarden, met een ijsvloer in de thea-
terhal en plek voor 1500 bezoekers. De Tocht gaat
over vijf schaatsvrienden die elkaar hebben beloofd
de Elfstedentocht te rijden als die kans zich ooit nog
DE AG

3x
voordoet. Belofte maakt schuld, ook als ze elkaar
IN

EN

door ruzie en afgunst uit het oog zijn verloren.

DA

Verkrijgbaar
via de
Theaterclub
van Libelle

Hello Dolly! Heel Holland Lacht Anastasia

FOTOGRAFIE: ROY BEUSKER EN ANNEMIEKE VAN DER

In de komische musical Hello Dolly! Heel Holland Lacht is een knipoog Musical Anastasia nog niet ge-

TOGT (ANASTASIA), ROY BEUSKER (KINKY BOOTS),

speelt Simone Kleinsma de rol naar het populaire bakprogramma zien? Beleef een avond vol prach-

ERIK VAN DER BURGT (HEEL HOLLAND LACHT)

van Dolly. Deze uiterst charmante
vrouw bemoeit zich werkelijk overal
mee. Ook met de liefde. Als Dolly
naar New York afreist om een
vrouw te vinden voor een rijke,
norse ondernemer, beseft ze dat
deze man eigenlijk perfect is voor…
haarzelf!
Datum: t/m 3 januari 2021
Locatie: theaters in Nederland
en staat garant voor een avond
lekker lachen. Arijan ‘Adje’ van
Bavel, Sabine Beens en Onno
Innemee vertolken samen maar
liefst 13 rollen. Niets is wat het lijkt.
Een bezoek aan de gekste taarten-
winkel in theaterland is er eentje
om nooit te vergeten.
Datum: t/m 25 april 2020
Locatie: theaters in Nederland
tige muziek, sprookjesachtige
decors en schitterende kostuums.
Datum: t/m juli 2020
Locatie: AFAS Circustheater in
Scheveningen
Voordeel: ontvang elke 2e kaart
voor de halve prijs. Deze actie
geldt alleen voor. voorstellingen
t/m juli 2020.
Ga naar libelle.nl/theaterclub

T H E AT E R C L U B , D É G I D S I N M U S I C A L E N T H E AT E R
Reserveer nu de beste plaatsen bij een theater in de buurt via de Theaterclub. Wilt u op de hoogte gehouden worden van
de laatste aanbiedingen, nieuwtjes en updates? Schrijf u dan in voor de Theaterclub nieuwsbrief via libelle.nl/theaterclub.
L I B E L L E 94
 LEUK VOLGENS LIBELLE

09 09 - 50 1 0 1 00

Puzzel &

NS
A
8X K

Soepele
sneakers
T.W.V. € 1 8 9 , 9 5

Wie in Tara-sneakers
stapt, trekt ze nooit meer
uit. Puzzel en maak kans op
deze fijne stappers.

Sneakers moeten altijd aan

twee voorwaarden voldoen: ze
moeten er leuk uitzien én echt
lekker zitten. De Tara-sneakers
van Verhulst Shoes voldoen
PRODUCTIE: CAROLINE ALDERDEN. REALISATIE: RVG MEDIA & IMPACT. PRIJZEN: VERHULST SHOES

perfect aan deze eisen. Deze

zwart-witte gympen zijn ver-
krijgbaar in verschillende wijdte-
maten, sluiten perfect aan met
zowel een veter- als ritssluiting,
hebben een uitneembaar voet-
bed en een stijlvol ruitmotief.
verhulstshoes.nl

MEEDOEN Los de puzzel op en bel uw oplossing

door op 0909-501 01 00 (€ 0,80/min). Toets eerst uw
telefoonnummer in en spreek daarna de oplossing van
puzzel nr. 12 in. Meedoen kan t/m donderdag 9 april. De oplossing van de puzzel in Libelle 6 was: ijsvrij
De winnaars ontvangen binnen drie weken na afloop De winnaars hebben inmiddels bericht ontvangen.
van de actie schriftelijk bericht. Prijzen worden ver-
zonden via de post of koerier, wij zullen nooit bellen om Steun Natuurmonumenten
een afspraak te maken om de prijs persoonlijk langs De meeropbrengsten boven de toegestane communicatie-
te brengen. Helaas is deelname vanuit het buitenland kosten van maximaal € 0,45 per gesprek komen ten goede
niet mogelijk. Meer informatie over de spelvoorwaarden aan Natuurmonumenten, zodat we allemaal kunnen blijven
P U ZZ
staat op klantenservice.sanoma.nl. genieten van de unieke Nederlandse natuur. ER
EL
S? ME

S ? ME

K i j k v o o r d e c o m p l e t e o p l o s s i n g v a n d e p u z z e l v a n d e z e w e e k o v e r z e s w e ke n o p l i b e l l e . n l /p u z z e l o p l o s s i n g e n
EL

ER
P U ZZ
N o g m e e r p u z z e l e n ? G a n a a r l i b e l l e . n l /p r e m i u m

95 L I B E L L E
 MAAK EEN REIS DOOR

50 JAAR
POPMUZIEK
21 MAART IN ROTTERDAM AHOY

Tijdens Popfestival ODE spelen de

beste tributebands uit Europa
de allergrootste wereldhits. TICKETS
VANAF

€54,95*
Op zaterdag 21 maart 2020 vindt de
allereerste editie plaats van Popfestival ODE.
Op drie verschillende podia in Rotterdam Ahoy
wordt er een eerbetoon gebracht aan de populairste *incl. park
eerkaart
bands van de afgelopen 50 jaar. De muziek van o.a.
The Beatles, Coldplay, Pink Floyd, ABBA, Michael
Jackson, The Bee Gees en Queen, geeft u het gevoel alsof u
een reis door de tijd maakt. De presentatie is in handen van Eric Corton.

BESTEL SNEL OP LIBELLE.NL/ODE

*Inclusief BTW en servicekosten.
SKIP DE
WINTERDIP
Voel je deze winter optimaal vitaal met Just2Bfit
Ga de winter te lijf en verhoog je weerstand en
energieniveau met Just2Bfit. Zoals met Just2Bfit
Complete: een complete aanvulling multi-vitaminen
die het lichaam dagelijks nodig heeft. Of probeer
Just2Bfit Active dat de energiestofwisseling bevordert,
vermoeidheid vermindert, het hart ondersteunt en
jouw energieniveau verhoogt. Just2Bfit is een Zwitsers
bedrijf gespecialiseerd in hoogwaardige natuurlijke
voedingssuplementen.

JUST2BFIT IS TE KOOP BIJ ETOS EN OP JUST2BFIT.NL

 DE BUURMAN MISBRUIKTE
MANONS DOCHTER

Hoe heb
ik dit níet
kunnen
merken?
Als haar dochter Merel (12) vertelt dat ze seksueel is misbruikt,
vallen er ineens veel puzzelstukjes op hun plaats voor Manon (45).
Maar hoe nu verder? Want de dader woont naast hen.

L I B E L L E 98

NACHTEN LIG IK WAKKER EN ZIE VOOR ME
WAT HIJ DEED MET ONS KIND
Het is maandagmorgen. Ik heb tig deadlines, maar ik
zit thuis op de bank met mijn dochter. Ik houd haar
vast, knuffel haar. Ze is overstuur. Bang. Vol schaam­
te over wat er is gebeurd. Verdrietig dat het háár is
overkomen. Ik blijf herhalen dat het níet haar schuld
is. Dat de buurman nooit aan haar had mogen zitten.
Dat volwassenen geen sex mogen hebben met
kinderen. Maar van binnen huil ik met haar mee.
Gisteren hadden we een buurtbarbecue. In plaats
van met de andere kinderen te spelen, bleef Merel bij
mij rondhangen. ’s Avonds na het douchen klaagde
ze over jeuk en pijn aan haar vagina. “Mag ik even
kijken?”, vroeg ik. Het was wat rood. “Het lijkt of er
iets in heeft gezeten.” Mijn dochter is net twaalf,
haar puberteit is begonnen; misschien is ze haar sek­
sualiteit aan het ontdekken… Ik vraag niets en smeer
wat zalf op de buitenkant. Terwijl Merel naar bed
gaat, ruim ik de was op. Als ik langs haar kamer loop,
zie ik haar voorover op bed liggen, haar hoofd onder
het kussen. Ik ga bij haar zitten en vraag wat er is. Ze
durft het niet te vertellen, zegt ze. Angst slaat me om
het hart. “Ik weet niet wat er is, maar ik denk niet dat
ik boos word. Ik zie dat jou iets dwarszit en ik ben
bezorgd om je.” Het blijft stil. Ik streel haar rug, her­
haal mijn woorden, zeg dat ik van haar houd en haar
wil helpen. Na een poosje klinkt het gesmoord van­
onder het kussen: “Ik heb sex met Patrick gehad.”
Patrick. Onze buurman. Hij is getrouwd met Roos,
ze zijn een leuk stel van begin dertig. Merel komt er
graag om met hun hondjes te spelen, te gamen of
met hun neefje te voetballen. Het is alsof ik in een
diep gat val. Ik weet meteen dat het waar is wat ze
zegt, dat hoor ik aan haar stem. “Och meisje toch”,
zeg ik. “Wat erg dat jij dat moest meemaken.”
Mijn man Louis vloekt als ik het hem even later ver­
tel. “Ik bel de politie”, zegt hij resoluut. We ijsberen
MIJN LEVEN
door de kamer tot de agenten komen. Ze luisteren
naar ons, bellen met collega’s en gaan weer weg met
de mededeling dat de zedenpolitie contact met ons
zal opnemen.
G emi s te s ig n a l en
Terwijl ik met Merel op de bank zit, blijf ik maar
naar haar kijken. Mijn lieve, eigenzinnige meisje
dat graag buiten raust en van dieren houdt, grappig
met haar oog trekt als ze gaapt of lacht. Het kind
dat ik een onbezorgde, vrolijke jeugd gun. Mijn hart
huilt omdat ik haar niet heb kunnen beschermen.
Hoe heeft dit onder onze ogen kunnen gebeuren?
Veel erover praten wil ze niet. Nee, ze weet niet meer
wanneer het precies begon, of hoe. Wel dat Patrick
vlak voordat hij met Roos ging trouwen had gezegd:
“Als ik getrouwd ben, mag het niet meer. Dan mag ik
niet meer vreemdgaan.” Maar het gebeurde daarna
gewoon weer, vertelt ze. Ik reken terug, die trouwerij
was drie jaar geleden. Wat moet ze zich eenzaam
hebben gevoeld.
Ik weet meteen dat het
waar is wat ze zegt, dat
hoor ik aan haar stem
Tegelijkertijd begrijpen Louis en ik eindelijk waar
de problemen en klachten vandaan komen die
Merel de afgelopen jaren had. Toen ik op de site van
Slachtofferhulp zocht naar tips hoe ik mijn dochter
kon opvangen, kon ik de checklist met signalen van
seksueel misbruik zó afvinken. De nachtmerries, het
eetprobleem waardoor ze veel was aangekomen, niet
willen/durven logeren, overstuur zijn als er oppas
kwam, buikpijn, in bed plassen. Ook haar wisselende
stemmingen begrijp ik nu. En die keer dat ze zich op
99 L I B E L L E
 INEENS SNAP IK DE NACHTMERRIES,
HET EETPROBLEEM EN HET BEDPLASSEN
de grond had geworpen en riep dat ze niet meer
wilde leven. Dat brak mijn hart, negen jaar was ze
toen. Toen hebben we al hulp gezocht, want wat
wás er toch? Hoe konden we haar helpen?
De zedenpolitie belt en wijst ons op het belang van
lichamelijk onderzoek om sporen veilig te stellen.
Maar moet je een getraumatiseerd meisje dat net
in de puberteit is met zoiets lastigvallen? “Het is de
enige kans om de dader ooit te kunnen vervolgen”,
zegt de agent. “Daarvoor is wetmatig bewijs nodig.
Anders is het haar woord tegen het zijne.” De
gedachte dat hij hiermee weg zou kunnen komen,
is niet te verteren.
Wa a r o m z e i z e n i e t s ?
Bij ons thuis is toch alles
bespreekbaar?
Fo r e nsi sch o nd e rz o ek
De buurman wordt van zijn bed gelicht door het
rechercheteam. Familierechercheurs komen om ons
bij te staan, net als een casemanager van Slachtof­
ferhulp Nederland. Ze geven ons houvast nu er zo
veel op ons afkomt. Onderzoekers van het forensisch
instituut pluizen onze wasmand uit om de kleding
te onderzoeken die Merel zaterdag droeg, toen ze
bij de buurman langs was geweest. Ze hebben
mondkapjes voor en maken foto’s van de bewijs­
stukken voor ze die in een zak doen. Het lijkt CSI wel.
Een paar weken later krijg ik een telefoontje van de
kinderarts: “Goed nieuws, uw dochter is niet zwan­
ger en ze heeft geen gonorroe of een andere soa.”
Voer ik dit gesprek echt? Mijn meisje had nog in alle
L I B E L L E 100
onschuld met poppen moeten spelen, bij wijze van
spreken.
Nachten lig ik wakker. Ik zie voor me wat de buur­
man deed met ons kind en wat ze bij hem moest
doen, want ze vertelt nu bij vlagen gedetailleerd over
wat er is gebeurd. Het is hartverscheurend en walge­
lijk tegelijk. Hoe kón hij? En waarom zei ze niets? Bij
ons thuis is toch alles bespreekbaar? We hebben haar
voorlichting gegeven, uitgelegd dat niemand aan
je lichaam mag zitten als je dat niet wilt. Inmiddels
weet ik dat je een kind nooit weerbaar kunt maken
tegen een volwassene. Van hulpverleners en het on­
derzoeksteam hoor ik dat misbruik in 87% van de ge­
vallen wordt gepleegd door een bekende. Iemand die
je als ouder vertrouwt en met wie het kind een band
heeft. Een groot deel van de misbruikte kinderen
zwijgt erover als het graf. Uit angst voor de dader, uit
loyaliteit naar de dader, uit schuldgevoel, omdat ze
hun ouders geen verdriet willen doen, omdat ze zich
schamen en/of ze zichzelf slecht vinden (!).
Er zijn wel honderd redenen om te zwijgen. Ik
begrijp dat het bijzonder en moedig is dat mijn
dochter het wél heeft verteld. Ook hoor ik hoe vaak
misbruik voorkomt: in elke schoolklas zitten een of
twee kinderen die het hebben meegemaakt of op dit
moment de klos zijn. En ik ontdek de vooroordelen,
want die had ik zelf ook. Dat kinderen die slachtof­
fer zijn thuis vaak emotioneel worden verwaarloosd,
bijvoorbeeld. Dat het vooral in lagere sociale milieus
voorkomt. Idioot, ik weet het. Ik voel me de slechtste
moeder van de wereld omdat ik mijn kind niet heb
kunnen beschermen. Dat we haar met een gerust
hart naar de buurman lieten gaan.
De buren zijn overigens in allerijl verhuisd. Hij
ontkent alles, zij steunt hem. Dat grieft ons tot op

het bot, al kan ik het haar niet kwalijk nemen. Ik zie
haar ook als slachtoffer. Volgens Merel had zij niets
door. Voor onze dochter is het bovendien verwarrend
dat iedereen om ons heen boos is op hém, terwijl
ze in haar ogen sámen iets hebben gedaan. Dat is
ook een nieuw inzicht voor mij: misbruik is niet per
definitie gewelddadig. Patrick en Merel hadden een
leuke band. Juist daardoor kon hij van de gelegen­
heid misbruik maken.
Bang voo r ve r geld ing
Via het Centrum Seksueel Geweld gaat Merel in
therapie bij het Landelijk Psychotraumacentrum in
Utrecht. De impact van misbruik op een kind kan
enorm zijn: depressie, zelfhaat, eetstoornissen, post­
traumatische stress stoornis, persoonlijkheidsstoor­
nissen, problemen met het aangaan van relaties,
verslavingsgevoeligheid. Ik hoop zo dat de schade
beperkt blijft. Naast gesprekken krijgt Merel EMDR,
een therapie die helpt bij het verwerken van trauma­
tische gebeurtenissen. Want ze durft niet alleen te
slapen, niet alleen naar school of naar het winkel­
centrum, niet naar het Halloweenfeest op school. Ze
is bang dat onze buurman haar zal ontvoeren voor
een vergeldingsactie.
Ook mijn wereld is niet meer hetzelfde. Fiets ik langs
spelende kinderen, dan voel ik een steek: zij zijn
ongeschonden. Nou ja, dat hoop ik dan maar. Elke
man die ik in de buurt van kinderen zie, wantrouw
ik. Ik ben niet meer mijn oude, vrolijke zelf. Tegelij­
kertijd denk ik pragmatisch: het is afschuwelijk wat
er is gebeurd, maar hier moeten we het mee doen.
Mensen maken van alles mee, dit ligt op óns bord,
we gaan ermee dealen.
Maar hóe, vraag ik me een jaar later wanhopig af. Met
Merel gaat het beter. Ze is niet langer boos, afwij­
zend en ontwijkend. Ze is open, spontaan, zachter.
De nachtmerries en de buikpijn zijn verdwenen. Ze
heeft ineens vrienden en vriendinnen, terwijl ze
zich eerder zo anders voelde dat ze geen aansluiting
vond. Nu pas besef ik dat het misbruik ook ons ge­
zinsleven heeft verpest, omdat alles draaide om haar
heftige buien. Ook het schuldgevoel blijft knagen,
net als zorgen over de toekomst. Merel draagt deze
ervaring de rest van haar leven met zich mee. Verliefd
worden, relaties aangaan, kinderen krijgen, allemaal
momenten waarop het misbruik kan opspelen. Ik
voel me zo kwetsbaar omdat iemand dit mijn kind
heeft kunnen aandoen. Ik huil veel en ben somber.
MIJN LEVEN
Mijn man is minder labiel en heeft baat bij medita­
tie. Mij helpen gesprekken met een psycholoog een
beetje, maar het wankele gevoel blijft.
D ri e j aar c el
Dat gevoel verdwijnt pas na twee gebeurtenissen.
Het lucht op dat onze ex­buurman wordt veroor­
deeld tot drie jaar cel, vooral omdat de rechter hard­
Merel is niet langer
b o o s e n o n t w i j ke n d ,
ze is open, zachter
op zegt dat het echt niet kan wat hij heeft gedaan.
Daarnaast doen bijeenkomsten met lotgenoten me
goed. Het is een verademing om te zien dat dat ook
gewoon lieve betrokken ouders zijn die de dader
vertrouwden omdat het een naaste was. Ik besef dat
het normaal is dat we ons kind aan mensen om ons
heen toevertrouwen. Ik heb niet gefaald als moe­
der. Het helpt om te weten dat wij niet alleen zijn
hiermee, zodat we uiteindelijk kunnen aanvaarden
wat is er gebeurd. Er zijn tegenwoordig zelfs dagen
waarop ik me weer onbezorgd voel.
Alle namen in dit zijn stuk zijn gefingeerd.
MEER LEZEN
Dicht bij huis heet het boek dat Iva Bicanic (psycholoog en
hoofd van het Landelijke Psychotraumacentrum/Centrum
Seksueel Geweld) en Richard Korver (advocaat) schreven
over verschillende vormen van (online) seksueel misbruik,
strafbaarheid en daders. Hoe steun je je kind het best? Moet
je aangifte doen? Een boek vol ervaringen uit de praktijk.
Uitgeverij De Arbeiderspers € 19,99
101 L I B E L L E
 Beeldcoördinator Susan de Bruijn
laat zich niet tegenhouden door het feit
dat ze geen maat 36 heeft en trekt
gewoon alles aan wat ze leuk vindt.
À LA Hier deelt ze graag haar tips en tricks
voor vrouwen met een maatje meer.

De outfit
Jas maat 34-50
€ 159,95 (Promiss), blazer
maat 32-46 € 39,99 (H&M),,
jeans maat 40-54 € 39,99
“Dag winterjas,
(MS Mode), top maat 38-54 hallo tussenjas:
€ 49,95 (Zoey), sneakers maat
het is bijna
b lente”
at
35-43 € 84,95 (New Balance),,
tas € 179,- (Smaak
Amsterdam), oorbellen
€ 45,- (Sils Jewels)

De tussenjas
“Ik voel me altijd erg opge-
sloten in een winterjas, gelukkig
kan ik mijn tussenjas weer aan!
Deze klassieke trenchcoat is gemaakt
van een soepele viscose-mix, afgewerkt
met stormflappen voor en achter en
zilverkleurige knopen. Ik draag de
jas hier casual, maar hij kan
ook prima bij een feestelijke
of zakelijke outfit!”

Als gegoten
PRODUCTIE EN STYLING: SUSAN DE BRUIJN, LISA GERTH (ASS.), KAYLEIGH CORNET

“In het voorjaar verruil il

ik mijn donkere jeans voor oor
een lichtere variant. Deze spij-
(ASS.). FOTOGRAFIE: SANNE TULP. HAAR EN MAKE-UP: DJOLIEN DE KREIJ

tende
kerbroek heeft een aansluitende
pasvorm met uitlopende pijp.
Het fijnste aan deze broek: hij is
corrigerend rond de buik k en
billen, high waisted en n
heeft lichte stretch.” LICHT & LANG Z O RG E L O O S
“Verlen
“Verlengde blazers zie “Dit toffe T-shirt met
je veel op dit moment. een boodschap is
Ze zzorgen voor een van het Deense merk
no
nonchalante look. Zoey. Volgens dit
KEUZES, KEUZES Ik twijfelde
twijfeld tussen maat merk is mode niet
“Tijdens mijn zoektocht naar een nieuwe e voor- 44 en 46. Uiteindelijk maatgebonden. De
jaarsjas viel me op dat er veel parka’s enn regen- koos iik voor maat 44, collectie is dan ook
jassen verkrijgbaar zijn in grotere maten.n. Ik w
want in maat 46 verkrijgbaar van
heb flink wat toppers gevonden, nu nog de maakten de schouder-
maakte maat 38-54. Ze wer-
knoop doorhakken: wordt het een trench- h- vulling me toch iets
vullingen ken veel met prints
coat, parka of die lichtgewicht, gewatteerde
erde te breed.
bree Héél prettig: en hun kleding heeft
versie? Ik kan er hiernaast helaas maarr vier de mooie, flexibele een mooie, comforta-
laten zien en ze zijn allemaal favoriet!” stof
s kreukt niet!” bele pasvorm.”

L I B E L L E 102
 NAAR BU ITEN LEN TEKRIEBELS

Oorbellen € 25,99
(comma-store.eu)

Horloge € 89,95
(Ice Watch
Beha cup B-G omtrek 70-85
€ 65,95, slip maat 38-48
Beha cup C-H € 54,95,
€ 34,95 (beide Chantelle)
slip maat 38-48
Jas maat 42-56 € 32,95 (beide Triumph)
€ 109,95 (Zizzi),

Sjaal € 49,95
Vest maat
(Massimo Dutti)
XS-3XL Jas maat 34-44 € 159,99
€ 119,95 (comma-store.eu)
(Promiss)

Jeans maat 40-54 Jeans maat 40-54

€ 39,99 (MS Mode) € 39,99 (MS Mode)

Blazer maat
36-54 € 47,99
(Bonprix)
Rugzak € 120,- Sneakers maat 37-42 T-shirt maat 44-54 Loafers maat 35-41 Spijkerbloes maat 34-46
(Mandarina Duck) € 34,99 (Bristol) € 24,95 (Levi’s) Tas € 109,90 (Unisa) € 99,90 (Unisa) € 37,99 (Bonprix)

EINDEL IJ K VO ORJAAR L EKKER O NDERWEG

Sjaal maat Shopping bag

120 x 130 cm € 29,90
€ 99,95 (Pom (Susan Bijl)
Amsterdam)

Beha cup B-G omtrek 70-85 Bralette € 49,99, slip

€ 49,95, slip maat 36-44 € 19,95 (beide Sloggi)

€ 24,90 (beide Passionata)

Jas maat 44-54

€ 89,99 (Paprika)
Parka maat XS-XXL
€ 59,99 (H&M)

Vest maat 32-46 Jeans maat 40-54 Jeans maat 40-54

€ 27,99 (Bonprix) € 39,99 (MS Mode) € 39,99 (MS Mode)
Capuchon-
sweater maat
L-4XL € 24,99
(H&M)
T-shirt organisch katoen Hemd better cotton
Tas € 109,95 Laarsje maat 37-42 maat 40-54 € 12,99 Smartwatch Sneaker maat 35-41 maat 42-54
(Cowboysbag) € 79,95 (Tamaris) (Violeta by Mango) € 294,95 (Fossil) € 129,99 (Ecco) € 12,99 (Only)
103 L I B E L L E
 N

Bloemkoolsoep
met cashewcrème

L I B E L L E 104
Romige boerenkoolsoep
met venkelgehaktballen

105 L I B E L L E
 Kippensoep
met jasmijnrijst en wortel

L I B E L L E 106
 Stevige soep
voor stevige trek.
Opscheppen maar!

Pasta e fagioli

107 L I B E L L E
 Knolselderijsoep
met witbier en rozemarijn

L I B E L L E 108
 ha rtve r warm e n d e ma a lti d s o e p
K nols eld e r i js oe p
met w it bi e r e n r oz e ma r ij n
In plaats van boekweitkorrels
zijn ook geroosterde zonnebloem-
of pompoenpitten of zelfgemaakte
croutons lekker als topping.
Vo o r 4 p e r s o n e n : 25 g roomboter
• 2 uien, gesnipperd • 3 tenen knoflook,
grofgehakt • 2 selderijknollen, geschild
en in blokjes • 3 takjes rozemarijn • 1 flesje
witbier (330 ml) • 1 l groentebouillon
(liefst zelfgemaakt) plus extra • 100 g
boekweitkorrels • 150 ml slagroom
• zeezout • versgemalen peper
Verhit de boter in een soeppan
en fruit ui en knoflook 5 min. op matig
vuur tot ze glazig zijn. Voeg selderijknol
en rozemarijn toe, bak al omscheppend
3 min. mee en blus af met witbier.
Doe de bouillon erbij, breng de soep
aan de kook en laat 20 min. zachtjes
koken tot de selderijknol helemaal
zacht is. Rooster intussen de
boekweitkorrels in een droge
koekenpan in circa 5 min. goudbruin
en knapperig. Verwijder de rozemarijn
en pureer de soep glad. Voeg extra
bouillon toe als de soep te dik is.
Roer de room erdoor en breng de soep
op smaak met zout en peper. Serveer
met knapperige boekweitkorrels.
Bereiden: 30 min. Kcal: 365 p.p.
Lekker licht of
rijkgevuld:
soep doet het
altijd goed
Blo emkoo ls o ep
met c as hewc r ème
Van bloemkool maak ik, zonder room,
fluweelzachte soep. De cashewcrème
kan ook met meer of minder chili,
net waar u van houdt!
Vo o r 4 p e r s o n e n : 4 el olijfolie
• 2 uien, gesnipperd • 2 tenen knoflook,
fijngehakt • 1 tl karwijzaad • 2 laurier-
blaadjes • 1 grote bloemkool, bladeren
verwijderd, stronk in plakjes, de rest in
roosjes • zeezout • versgemalen
zwarte peper • 150 ml witte wijn
• 1 l groentebouillon (liefst zelfgemaakt) plus
extra • 200 g cashewnoten, ongezouten
en ongebrand, 8-12 uur geweekt
in water • ¼ tl chilivlokken • sap van
1 citroen • scheutje lekker peperige olijfolie
Verwarm 2 el olie in een soeppan
op middelhoog vuur. Voeg ui,
knoflook, karwijzaad en laurierblaadjes
toe en bak al omscheppend
circa 5 min. Doe de bloemkool erbij,
breng op smaak met zout en peper en
bak 5 min. onder af en toe omschep-
pen. Blus af met de witte wijn, zet het
vuur hoog en laat 3 min. koken tot de
wijn wat is verdampt. Giet de bouillon
erbij, breng aan de kook en laat op
laag vuur circa 20 min. koken.
Maal intussen de geweekte en
afgegoten cashewnoten met de chili-
vlokken en de helft van het citroensap
in een keukenmachine tot een grove
pasta. Breng op smaak met zout.
Verwijder de blaadjes laurier uit de
soep, pureer de soep glad en roer er de
rest van het citroensap door. Proef of
er nog peper of zout bij moet en voeg
extra bouillon toe als de soep te dik is.
Schep de soep in kommen en garneer
met een lepel cashewcrème en een
scheutje peperige olijfolie.
Bereiden: 30 min. Kcal: 410 p.p.
Ro m ige b o er e n ko o l s o e p
m et ve n kel geh a kt b a ll e n
Een stevige soep met snelle balletjes,
gemaakt van venkelworstjes.
Vo o r 4 p e r s o n e n : 25 g roomboter
• 2 dunne preien of 1 dikke, in ringen
• 1 teentje knoflook, uit de pers • ½ el
venkelzaad, uit de vijzel • 5 vastkokende
aardappels, geschild en in blokjes • blaadjes
van 4 takjes tijm • 2 laurierblaadjes
• 100 ml droge witte wijn of vermout • 750 ml
groente- of kippenbouillon, plus extra • 300 g
gesneden boerenkool • 3 venkel-braadworstjes
• zeezout • zwarte peper uit de molen • 100 ml
slagroom • 1 handvol bieslook, fijngehakt
Verhit de boter in een grote, zware pan
op matig vuur en bak prei, knoflook en
venkelzaad in circa 5 min. al omschep-
pend glazig. Voeg dan aardappelblokjes,
tijm en laurier toe en blus af met de
witte wijn. Schep goed om en schenk
de bouillon erbij. Breng de soep aan de
kook en laat 20 min. koken, of tot de
aardappelblokjes gaar zijn. Verwijder de
laurier en pureer de soep met een staaf-
mixer bijna helemaal glad. Niet té lang,
dan wordt het net behangerslijm door
het zetmeel in de aardappels. Bovendien
mag de soep een beetje ‘bite’ houden.
Roer de boerenkool erdoor, breng de
soep opnieuw aan de kook en laat 10
min. zacht koken. Verwijder intussen het
vel van de worstjes en rol van het vlees
kleine balletjes. Verhit een koekenpan op
hoog vuur en bak de balletjes rondom
snel bruin. Is de pan droog, voeg dan wat
boter toe. Maar in het worstvlees zit ook
vet, dat zal er vanzelf uitlopen.
Breng de soep op smaak met peper
en zout en voeg zo nodig extra bouillon
toe voor de juiste dikte. Serveer met een
krul room erin, fijngehakte bieslook en
een schep balletjes erop.
Bereiden: 45 min. Kcal: 435 p.p.
109 L I B E L L E
 GO E D G EVU LD DE LE KKERS TE
P as t a e fa g io l i
Deze pasta- en bonensoep,
een Italiaanse klassieker, houdt het
midden tussen soep en stoof.
Vo o r 4 p e r s o n e n : 1 el olijfolie
• 1 middelgrote venkelknol, in kleine blokjes
• 2 middelgrote uien, gesnipperd • 2 stengels
bleekselderij, gehakt • 2 teentjes knoflook,
gehakt • 1 tl gedroogde oregano
• ¼ tl chilivlokken • 1 blik gepelde tomaten,
in blokjes (ca. 400 g) • 1 l groentebouillon
• zout • peper • 250 g korte pasta (ik heb
gnocchi sardi van Garofalo gebruikt) • 1 blik
witte bonen, uitgelekt en afgespoeld (ca.
400 g) (of zelfgewelde en gekookte witte
bonen) • 3 el platte peterselie, fijngehakt
Verhit de olie in een grote pan op matig
hoog vuur en bak venkel, ui en selderij
omscheppend circa 7 min. Voeg dan d
knoflook, oregano en chilivlokken toe
en bak 1 min. mee. Roer de tomaten
erdoor en laat 10 min.
in. op laag vuur
sudderen. Schenk de bouillon erbij,
breng op smaak met zout en peper
en breng de soep aanan de kook. Doe de
eze onder af en toe
pasta erbij en laat deze
uur in 15 min. net
roeren op matig vuur
gaar worden. Voeg de bonen toe en laat
warmen. Bestrooi
die goed doorwarmen.
erselie en dien op.
de soep met peterselie
Bereiden: 30 min.
n. Kcal: 380 kcal p.p.
L I B E L L E 110
K ip p en s oep met
j a smi j n r ij s t en wor tel
Een soepje waar je van opknapt: licht,
maar toch voedzaam door de rijst.
Vo o r 4 p e r s o n e n : 400 g kipdijfilet
• 75 g jasmijnrijst, afgespoeld • 3 tenen
knoflook, in dunne plakjes • 2 cm verse
gember, geschild en fijngehakt • 1 l groente-
of kippenbouillon (liefst zelfgemaakt)
• zeezout • 4 flinke winterwortels, geschrapt
en in plakken van ca. 1 cm • sap van ½ citroen
• 2 el zoute sojasaus • versgemalen zwarte
peper • ½ bosje koriander (8 g), fijngehakt
Doe de kip in een soeppan met rijst,
knoflook, gember en bouillon en breng
aan de kook. Breng op smaak met een
flinke snuf zout. Zet het vuur laag
zodra de soep kookt en laat 10-12 min.
zacht koken tot de kip stevig is. Doe de
wortel erbij
er en laat de soep koken tot
de wortel zacht is, circa 20 min.
Haal de stukken kip uit de soep, trek
het vlees met twee vorken uit elkaar
en doe de reepjes terug in de soep.
Roer er citroensap en sojasaus door en
breng op smaak met zout en vers-
gemalen peper. Verdeel de soep over
4 kommen en bestrooi met koriander.
Bereiden: 35 min. Kcal: 195 p.p.
Afr ik a an s e p in da s o ep
De Afrikaanse keuken is
in opkomst! Wij draaien alvast warm
met deze pittige pindasoep.
Vo o r 4 p e r s o n e n : 1 el olijfolie • 1 flinke ui,
fijngehakt • 3 tenen knoflook, fijngehakt
• 1½ tl kurkuma • 2 tl paprikapoeder
• ½ tl komijnpoeder • 1 rode paprika, in blokjes
• 1 middelgrote zoete aardappel (ca. 250 g ),
geschild en in blokjes van 1x1 cm • 1 jalapeño
of rode peper, zaadjes verwijderd en
fijngehakt (optioneel) • 2 blikken (à 400 g)
tomaatblokjes • 1 l groentebouillon,
plus extra • 85 g pindakaas • 1 blik (425 g)
zwarte ogenbonen of kikkererwten,
afgespoeld en uitgelekt • 200 g baby-
spinazie of jonge boerenkoolbladeren
• zeezout • versgemalen zwarte peper
• 1 bosje (à 15 g) verse koriander of peterselie,
grofgehakt • 4 el geroosterde pinda’s
Verhit de olie in een grote pan op
middelhoog vuur, smoor de ui 5 min.
mid
en voeg dan knoflook en specerijen
toe. Bak deze 2 min. mee. Doe paprika,
zoe
zoete aardappel en eventueel jalapeño
er
erbij en bak al omscheppend enkele
min.
mi mee. Voeg de tomaatblokjes toe,
sp
spoel de blikjes uit met de helft van de
bouillon en doe dit er ook bij.
B
Breng de soep aan de kook en zet het
vuur dan lager. Roer in een kom de
pindakaas mooi glad met de rest van
de bouillon en doe dit bij de soep.
D
Dek de pan af met een deksel en laat de
soep 10-20 min. sudderen tot de zoete
aardappel net gaar is. Roer vervolgens
de bonen of kikkererwten en de
spinazie erdoor en breng op smaak met
zout en peper als de groente geslonken
is. Verdeel de soep over 4 kommen
en garneer met koriander of
peterselie en geroosterde pinda’s.
Bereiden: 30 min. Kcal: 495 p.p.
 PRODUCTIE, ILLUSTRATIES EN RECEPTUUR: STUDIO YVETTE VAN BOVEN. FOTOGRAFIE: SASKIA VAN
OSNABRUGGE. STYLING: ANNEMIEKE PAARLBERG. BEREIDING: AJDA MEHMET. ASSISTENT YVETTE: CHARLOT
VAN SCHEIJEN. M.M.V.: DILLE & KAMILLE, DE BIJENKORF, ELAND & VAN DER HELST, HEMA, KRINGLOOP

pindasoep
Afrikaanse

111 L I B E L L E
 HET GEZELLIGSTE
DAGJE UIT
De muziek van Rolf Sanchez, een eindeloze boulevard met de leukste winkeltjes,
modeshows en inspirerende workshops. Alle ingrediënten voor een ultiem dagje uit
zijn aanwezig tijdens de Libelle Zomerweek, dit jaar helemaal in oosterse sferen.

1,5 km kijken,
proeven en
shoppen
SHOP TILL
YOU DROP
Winkelen, rondsnuffelen,
cadeautjes kopen,
inspiratie opdoen en
vooral genieten. Passen,
proeven en proberen:
het kan allemaal in de Latin vibes
meer dan 400 shops. De Rolf Sanchez geeft de oosterse
shoppingroute van 1,5 sferen een Latin vibe! De
kilometer is zelfs langer zanger deed mee aan X-Factor
dan de Amsterdamse en stond op nummer 1 in de
Kalverstraat! Amerikaanse Billboard Top 100
Latin American. Wie herinnert
zich niet Pa Olvidarte, het prach-
tige duet met Emma Heesters
14 T/M 20 MEI 2020 in Beste zangers? Tijdens de
Libelle Zomerweek schittert Rolf
ALMEERDERSTRAND • ALMERE in het Libelle Theater. Un, dos,
tres en swingen maar!
libellezomerweek.nl/programma

L I B E L L E 112
 BESTEL
NU KAARTEN
MET € 4,-
KORTING!

KOOP NU KAARTEN
MET KORTING OP
LIBELLEZOMERWEEK.NL/TICKETS
WORKSHOPS
Volg creatieve en actieve workshops. Welk ticket wilt u?
Nieuw dit jaar is de online voorin- • Voorverkoopticket
schrijving van de workshops, waar- Bestel nu kaarten voor de Libelle
mee u voor slechts € 2,- vooraf een Zomerweek en betaal slechts € 16,95*
plekje reserveert op libellezomerweek. i.p.v. € 20,95.
nl/workshopinschrijving. Tijdens de
Zomerweek is nog een beperkt aantal • Ticket XL
workshopplaatsen beschikbaar. Maak er een onvergetelijke dag van
met het speciale Ticket XL voor € 39,95*
Leren = leuk en profiteer van:
Niet alle kinderen weten het, maar - snelle toegang
huiswerk maken en leren kan écht - koffie of thee met een gebakje
leuk zijn! Vooral als het spelenderwijs - een workshop naar keuze
gebeurt. Ontdek zelf hoe leuk het kan - een lekkere lunch en drinken
zijn tijdens de workshop van WordJo, - gratis tassenstalling
een interactief spel dat traint, over- - inclusief parkeren
hoort, stimuleert en motiveert. Neem
een smartphone mee en ervaar zelf Tip: upgrade uw ticket
hoe leuk gamen… eh leren kan zijn! Upgrade tijdens het bestelproces uw
ticket en kies voor een lekkere kop koffie
Van stress naar succes met een heerlijk gebakje, een goedgevulde
Tip voor wie nee zeggen moeilijk vindt shopper of een parkeerkaart. Of betaal
FOTOGRAFIE: ESMÉE FRANKEN, ERNIE ENKELAAR

en eigen wensen vaak onder aan de slechts € 3,- extra en ontvang bij minimaal
prioriteitenlijst ziet belanden: kom Blijf op de hoogte van 2 tickets 10x Libelle.
naar de workshop van Maureen en het laatste nieuws!
Tammy. Zij laten zien dat het niet facebook.com/libelleNL Vragen
egoïstisch is om jezelf op nummer één Voor vragen over een order of ticket
te zetten en helpen mensen de regie instagram.com/libelle kunt u contact opnemen met onze
over hun eigen leven (terug) te krijgen, ticketpartner CM.com via 076- 201 26 00
zodat ze de energieke persoon twitter.com/libelle (bereikbaar tijdens kantooruren) of mail
worden die ze écht zijn. naar: support@cmtickets.com. Kaarten
libellezomerweek.nl/
zijn uitsluitend online verkrijgbaar.
nieuwsbrief
Benieuwd welke workshops er nog
meer zijn? Bekijk het programma op
libellezomerweek.nl/programma.
LIBELLEZOMERWEEK.NL * Bedragen zijn excl. € 2,95 servicekosten
per order.

113 L I B E L L E
 Maud
Maud kan er nog steeds niet over uit dat haar zus Rosa heeft aangenomen als au-pair.
Koen kwam met het idee: “Waarom nodig je
je zus niet uit voor een dagje sauna?” Hij had
een paar uitgeknipte kortingsbonnen gevon-
den in een la. Hoewel ik die dingen inder-
daad altijd uitknip, ga ik nooit. Het is meer
een belofte aan mezelf voor ooit-als-ik-tijd-
heb. Dus terwijl mijn dochter op haar nicht-
jes in Amsterdam past en Koen thuis mama
‘babysit’, zitten mijn zus en ik te zweten in
een stiltesauna. Deze dag is bedoeld om tot
een goed gesprek te komen, maar op deze
manier schiet het niet op. We staren door het
grote raam naar een brede sloot met daarach-
ter weilanden. Nederland is mooi, vooral als
het buiten guur is en je binnen in de warmte
zit. Hoewel die warmte me nu langzaam
naar het hoofd stijgt. Mijn zus heeft bij bin-
nenkomst weer fanatiek de zandloper omge-
draaid. In de vorige, de lavendelsauna, wees
ze streng naar de zandloper toen ik opstond
om naar buiten te gaan. De tien minuten
waren nog niet om. Volgens haar is het goed
om je uithoudingsvermogen op te rekken.
Pas dan zou je lijf beginnen met ontgiften.
Ik heb het gevoel dat mijn bloed begint te
koken. Het zand zakt tergend langzaam door
de smalle opening. Zou dat ding stuk zijn?
Steeds onrustiger probeer ik een positie te
vinden waarin ik kan ontspannen. Mijn zus
zit met gevouwen benen, als een echte yogi.
Eigenlijk vind ik zo’n positie niet kunnen in
je blootje, maar goed, dat is alleen als je kijkt
en je hoort natuurlijk niet te kijken.
Pfff, ik houd dit echt niet meer uit, mijn
hoofd staat op ontploffen. Ik zoek met mijn
voeten naar mijn slippers en sta voorzichtig
M e e r d a g b o e ke n l e z e n kan op libelle.nl/columnisten
L I B E L L E 114
op. Juliet opent haar ogen en werpt me een
blik toe van: ga jij maar, ik houd het nog
wél vol. Prompt ga ik weer zitten. Ik laat me
niet kennen, al sterf ik hier! Eigenlijk is
alles met mijn zus een wedstrijd, waarbij
zij bij voorbaat zichzelf de medaille al heeft
omgehangen. Het begon met de badjas die
ik van thuis had meegenomen. Dat vond ze
onhygiënisch. Hoezo? Mijn grijze badjas is
redelijk nieuw en fris gewassen. Toch voelde
ik me meteen een sukkel naast haar. Daarna
volgde een opmerking over mijn schaam-
Eigenlijk is alles met
mijn zus een wedstrijd
haar. Ik maak altijd een keurig driehoekje bij
mezelf, maar volgens mijn zus kun je daar
anno nu écht geen haar meer laten groeien.
Tot slot schoot ze in de lach omdat ik niet
wist wat een opgietsauna was. Dus wat er
ook gebeurt, ik zorg dat ik langer blijf dan
mijn zus. Als zij het voor gezien houdt, blijf
ik nog even zitten. Even later kom ik met
kloppende slapen uit de sauna, en staat ze
me op te wachten: “Maud, waar sláát dat op.
Dat is heel gevaarlijk!” Ik loop direct naar
de douches en laat een emmer ijskoud wa-
ter over me heen kantelen. Als ik haar weer
naast me hoor sputteren dat ik beter een
dompelbad kan nemen, ben ik er klaar mee.
“Als jij me nog één keer durft te zeggen wat
ik zogenaamd beter kan doen, ga ik naar huis
en hoef ik jou nooit meer te zien. Hoor je me?
Nooit meer!”

HOR O S C O
RAM 21-3 t/m 20-4
De Ram heeft veel energie én de be-
hoefte zich te bewijzen. Misschien werkt
u keihard zodat anderen uw kwaliteiten
zien of gaat u steeds discussies aan om
gelijk te krijgen. Maar het is natuurlijk ook
niet de bedoeling dat anderen maar ja
zeggen om ervan af te zijn.
STIER 21-4 t/m 20-5
Het is een mooie tijd voor de Stier in
de liefde, maar ook op het creatieve
vlak. U kunt vooruitkomen op het werk
en het contact met andere mensen is
aangenaam. Sommige van hen doen
hun uiterste best om u een dienst te
bewijzen.
TWEELINGEN 21-5 t/m 21-6
Het doet de Tweelingen goed om
buiten actief te zijn en frisse lucht in
te ademen. Daar krijgt u energie van,
en die is meer dan welkom, want u
voelt zich wat slapjes. Het is helaas
een slechte tijd voor mensen met hooi-
koorts, dus blijf liever binnen wanneer
VOORSPELLINGEN DOOR ASTROLOOG RENÉE MAAS
u gevoelig bent voor pollen.
KREEFT 22-6 t/m 22-7
Kreeften van midden juli vragen zich
bij veel dingen af of deze wel echt
de moeite waard zijn. Voor andere
Kreeften gaat dit minder op. U vindt
het belangrijk met iets nuttigs bezig te
zijn en een steentje bij te dragen aan
een betere wereld, maar wilt óók graag
plezier hebben.
Uw geboortegetal geeft inzicht in uw persoonlijkheid. Op Libelle Premium vindt u
u w n u m e r o l o g i s c h e v o o r s p e l l i n g v o o r d e z e w e e k o p l i b e l l e . n l /n u m e r o s c o o p .
Van 16 tot en met 22 maart 2020
Vissen
19-2 t/m 20-3
Er gebeurt veel in het
leven van de Vissen.
Aan het begin van de week
kan dat wat stress geven,
maar daar komen al gauw
opwinding en blijdschap
voor in de plaats. Soms zou
u willen dat er meer uren
in een dag zaten, zo veel is
er te doen en beleven.
LEEUW 23-7 t/m 22-8
Dat de Leeuw niet overloopt van
zelfvertrouwen heeft ook goede kan-
ten. U onderzoekt meer dan anders,
probeert harder om dingen goed te
doen én krijgt meer inzicht in sterke
én zwakke kanten. Zo wordt steeds
duidelijk wat wel en niet bij u past.
MAAGD 23-8 t/m 22-9
Volgende week zal het de meeste
Maagden meezitten. Dat is nu al te
merken aan kleine dingen: u staat
in de snelste rij en kunt de auto
precies kwijt op dat laatste vrije plekje
op de parkeerplaats. Prettig toch?
Vertrouw op uw goede gesternte en
wees lekker actief.
WEEGSCHAAL 23-9 t/m 22-10
Het ene moment voelt de Weegschaal
zich goed, het andere moment zit u
in de put. Bij het minste of geringste
schiet de stemming een andere kant op.
Misschien komen andermans gevoelens
wat te veel binnen. Ga bij voorkeur met
gelijkmatige, positieve mensen om.
O P
SCHORPIOEN 23-10 t/m 21-11
Schorpioenen moeten een beetje
oppassen en een nieuw persoon niet
meteen op een voetstuk plaatsen.
Zou het kunnen dat u meer moois
ziet dan er in werkelijkheid is? Over
het algemeen blinkt u uit in mensen-
kennis, dus laat u niet verblinden
door schone schijn.
BOOGSCHUTTER 22-11 t/m 20-12
De Boogschutter heeft het lekker
druk. Een partner die wat meer aan-
dacht vraagt, kan dan lastig zijn. Aan
de andere kant is het misschien wel
beter om ook samen iets te doen.
Denk maar zo: als uw partner zich
ook prettig voelt, geeft dat weer meer
ruimte voor eigen bezigheden.
STEENBOK 21-12 t/m 19-1
Steenbokken die ervan dromen om
voor zichzelf te beginnen, maken deze
week realistische plannen die passen
bij de tijdgeest. U voelt goed aan wat
mensen willen en waar mogelijke
klanten te vinden zijn. Dat móet iets
moois opleveren. Neem de tijd en
maak gebruik van uw charme.
WATERMAN 20-1 t/m 18-2
De Waterman voelt zich beter dan
vorige week. Zelfs als niet alles ver-
loopt zoals u zou willen, is dat geen
groot probleem. Met uw creatieve
geest bedenkt u de ene oplossing na
de andere en u schroomt niet om ook
alvast aan de uitvoering te beginnen.
115 L I B E L L E
 Ha lekker
weekend
De enige vraag die ons bezighoudt in de achtenveertig uur
die het weekend telt: blijven we binnen of gaan we eropuit?

3x
LEKK

ER
UITWAAIEN
De dagen worden langer en de
weekends droger en zonniger.
Niets is fijner dan uitwaaien aan zee.

Safari op Ameland
Ontdek het schitterende gebied van de
Kooiduinen en rijd met een elektrische
terreinwagen langs kwelders, beekjes
en zandduinen, met digitale uitleg van
een gids. Ook goed te doen voor men-
sen die minder goed ter been zijn.
amelandermusea.nl

Slapen op het strand

van Vlissingen

Naar buiten
Op het strand bij Vlissingen staat een
rij vrolijk gekleurde strandhuisjes waar
je kunt logeren. Geniet ’s avonds van
LENTE WANDELFESTIVAL de prachtigste zonsondergangen en
Zondag 22 maart wordt in de val in slaap bij het ruisen van de zee.
bossen van Nationaal Park slaapstrandhuisje.nl
Dwingelderveld het Taribush Lente
Wandelfestival georganiseerd.
Vanuit Taribush Kamp de Marke star- Logeren in het
ten wandelingen over drie afstanden Slootdorpse bos
(9, 19 en 25 km), een avonturen- In de kop van Noord-Holland, net
tocht en een kindertocht. Er worden voor de Afsluitdijk, ligt natuurcamping
broodjes en pannenkoeken gebakken ‘Het bos roept’. Een groen paradijs
en ’s middags is er live muziek. waar je kunt kamperen én logeren in
lentewandelfestival.nl een eco-lodge, een huisje met rondom
overal glas.
hetbosroept.nl

L I B E L L E 116
SPOTIFY
HET GROENE HART
Hoe ziet duurzaamheid er
in het dagelijks leven uit en
wat zijn de struikelblokken?
In de Happinez-podcastserie
Het Groene Hart interviewt
Jelle Derckx bekende en min-
der bekende Nederlanders
over de manier waarop zij de
wereld mooier en groener
maken. Voor iedereen die
duurzamer wil leven en wel
wat inspiratie kan gebruiken.
de bios
HOPE GAP
Grace (Annette Bening)
en Edward (Bill Nighy)
zijn 29 jaar getrouwd
en wonen in een klein
dorp bij de klif van
Hope Gap. Als hun zoon
Josh (Josh O’Connor)
een weekend komt
logeren, laat zijn vader
hem weten dat hij van
plan is om nog die-
zelfde dag zijn moeder
te verlaten. Het eens zo
hechte gezin wordt ge-
confronteerd met een
nieuwe situatie waarin
emoties als ongeloof,
woede, onmacht, maar
ook hoop elkaar kruisen.
het theater
BRUID TE KOOP!
Van 14 maart t/m 25 april
tourt de Nederlandse
Reisopera door het land
met Bruid te koop!, een
sprookje voor volwasse-
nen. Marenka heeft verke-
ring met de knappe, maar
arme Jenik. Dan staat
plotseling huwelijksmake-
laar Micha Kezal bij haar
ouders voor de deur met
een bijna vergeten con-
tract. In ruil voor een grote
lening heeft Marenka’s
vader haar als bruid aan
Micha’s zoon Vasek be-
loofd. Een komische en
vooral eigentijdse opera.
reisopera.nl
een expo
ZEE VOL
VERHALEN
Kijk en luister in het prach-
tige Zuiderzeemuseum
in Enkhuizen naar de
mooiste verhalen over
stoere vissers, hun dage-
lijks leven, hun gebruiken
en hun feesten, de barre
armoede, de zeehelden,
de eeuwige strijd van
de mensen tegen het
water, de stormvloed in
1916 en de aanleg van
de dijk die werkelijk alles
veranderde: de Afsluitdijk.
Daarmee veranderde in
1932 de Zuiderzee in het
IJsselmeer.
zuiderzeemuseum.nl

“We liepen zonder

naar elkaar te
MOET JE ’NS KIJKEN
zoeken, maar MRS. FLETCHER
Een van de leukste series van de laatste tijd is Mrs. Fletcher.
wetend dat we In 7 afleveringen van een halfuur volgen we emptynest-
moeder Eve en haar zoon Brendan. Beiden slaan zich dapper
liepen om elkaar door hun nieuwe eenzaamheid heen. Eve schrijft zich in
voor een cursus en onderzoekt de wereld die internetporno
te zoeken” heet en zoonlief leert dat de wereld iets geëmancipeerder
in elkaar steekt dan hij dacht.
Uit: Een hinkelspel van Te zien op HBO
Julio Cortázar

117 L I B E L L E
 I love
Holland
Wie Deventer te voet verkent, komt op de leukste plekjes.
Dwaal door het oudste park van Nederland, kom tot rust langs
de IJssel en sla zeker de historische binnenstad niet over.

WEEKEND
DEVENTER LIBELLE
AANBIEDING

A A N D E WA N D E L
Elke dag organiseert de VVV een
stadswandeling die leidt langs de
hoogtepunten van de stad. Ontdek
zo de middeleeuwse steegjes,
het Bergkwartier, de Grote of
Lebuïnuskerk en het oudste stenen
woonhuis van Nederland.
Roemar & Theesteeg
Koffiepuristen en theeleuten mogen
Roemar & Theesteeg niet aan zich voorbij
laten gaan. Eigenaar Rob Kroes vertelt
Winkel en minimuseum
De 3 Ridders verkoopt snuisterij-
OVERNACHTEN IN
D E S TA D
Postillion Hotel Deventer **** heeft
de ideale ligging voor een week-
endje in Hanzestad Deventer.
Het centrum is per fiets bereikbaar
en in het hotel wordt ’s avonds een
goed diner geserveerd.
Het arrangement
Welkomstdrankje met een portie
bitterballen • 1x overnachting
• 1x uitgebreid ontbijtbuffet • fiets-
en wandelroutes • gratis WiFi en
parkeren
Prijs
€ 39,50 p.p. o.b.v. 2 personen per

PRODUCTIE: STEPHANIE PANDER. FOTOGRAFIE: AMELANDER MUSEA, ISTOCK,

graag alles over zijn koffiebonen en thee- en met een hoog Engels gehalte. kamer. Toeslag op maandag t/m
melanges. De high tea hier bestaat uit Denk aan marmelades en chut- woensdagnacht € 15,- p.p. Toeslag
een proeverij van 4 gangen met soepen, neys, maar ook wijnen, bonbons, alleengebruik: € 29,50 p.n.
hartige snacks en zoete koekjes, thee, cacao en tja, wat Toeristenbelasting: € 1,55 p.p.p.n.
lekkernijen. De koffie- niet? Boven huist het Mini Oranje Reserveringskosten: € 14,95 per
branderij zit in een van Museum met een geweldige boeking.
de mooiste straten van verzameling spullen die te maken
Deventer: de Walstraat. hebben met ons koningshuis. Info & reserveren
roemarkoffiebranderij.nl de3ridders.nl Dit arrangement is geldig t/m
december 2020, m.u.v.
feestdagen. Reserveren bij Marrea
Hotelarrangementen via marrea.nl
BIJ HET HAARDVUUR of telefonisch: 0571-27 77 44.
Neem na een stevige wandeling een afzakkertje
bij Davo Brewpub. In immense brouwketels wor-
den hier alle bieren op de kaart huisgemaakt.
Plof neer bij de open haard in het proeflokaal en
bestel een IPA, een kriek of een bokbiertje.
davobieren.nl

DESIGN MUSEUM DEN BOSCH
M u s e u m estafette
Omdat Nederland zó veel leuke musea
heeft, maken we een tour. En vragen
we de directeur om kunst- en cultuurtips.
Deze week: Timo de Rijk van Design
Museum Den Bosch.
Wat voor museum is Design
Museum Den Bosch?
“Het museum toont de invloed van
design op ons dagelijks leven én
vertelt het verhaal erachter. We
belichten de culturele betekenis en
de rol van vormgeving in de ge-
schiedenis, nu en in de toekomst.”
Wat is er nu te zien?
“Op 14 maart start de tentoonstel-
ling BodyDrift – Anatomies of the
INSTA-TIP
BIJZONDERE PLEKJES
Marleen Brekelmans neemt haar 18k volgers dagelijks mee naar
de fijnste en leukste plekjes in binnen- en buitenland. Van B&B’s tot
theetuinen en van strandtenten tot campings.
@bijzonderplekje
Hoofdredactie
Hilmar Mulder,
Anita Bijlsma (adjunct)
Art direction
Cilla Tibbe (design director),
Wies Huis in ’t Veld (assistent)
Reportage
Marleen Koolmees (redactiemanager),
Elselien van Dieren (coördinator)
Chanan Foppen (producer)
Lifestyle & Beeld
Françoise Bussières (redactiemanager),
Susan de Bruijn, Nienke Zondervan (coördinators),
Sara Bartels, Lisa Gerth, Laurence de la Porte,
Marije Ribbers (producer/office manager),
Diana Scheel, Nikita Woudenberg
Future, met als centrale vraag: hoe
ziet de toekomst van het menselijk Tekst- en eindredactie
Flory Hartog (redactiemanager),
Elsbeth Drijver (coördinator), Marlies Huisman,
lichaam eruit? De mens wordt al Esther van Riesen, Esther Zonneveld
eeuwen verbeterd, beschermd Projectredactie
PORTRET: ANNE TIMMER, EXTERIEUR MUSEUM: BEN NIEHUIS,
Fleur Spronk (redactiemanager),
en aantrekkelijker gemaakt. Door Christianna Kazantzis (producer)
de technologische vooruitgang Vormgeving
Rianne Cramer, Nelleke Roos (senior vormgevers),
van nu gaat dit steeds sneller. Melissa Conijn, Bret Hartman,
LOAN FAVAN, PHOTOGRAPHY ANGELINE BEHR
Caroline Alderden (traffic-coördinator)
Een spectaculaire tentoonstelling
Libelle.nl & Libelle TV
waarin ontwerpers en kunste- Barbara Schneemann (redactiemanager)
Nina Verberne, Floor van der Stap (producers)
naars de morele en technologische
Marketing
grenzen van het lijf verkennen.” Carola Maassen van den Brink (marketing director),
Marijke Puts (commercieel redacteur),
Nicole Boekema, Demi den Bieman,
Jony Gruijters, Nicky van der Heijden,
Britte Kastelein, Lotte Rood
Libelle Zomerweek
Maaike Rietbergen (manager),
Barbara Admiraal, Hannah van Emmerik,
Anique Honingh, Francis Otten
Libelle informatiecentrum & administratie
Suzanne Sanders (teammanager),
Marga Posthumus, Laura van Zon, Lieke van Beek,
Karin Coenradi, Martine Hoving, Brigitte Kuit,
Jolanda Speelman, Karin ten Oever, Nancy Vrugt,
Monique Hoorn (retail)
Adverteren
Tel. 088-556 77 77
sales.nl@sanoma.com | sanoma.nl
Directie
Rob Kolkman (CEO)
Director General Interest
Joyce Nieuwenhuijs
Director Sales
Kees Wilbrink
Adres
Redactie Libelle, Postbus 1742,
2130 JC Hoofddorp, redactie@libelle.nl
Vaste medewerkers
Marjolein Bastin, Tineke Beishuizen,
Wieke Biesheuvel, Yvette van Boven, Renée Maas,
Maria-Lies, Laura van der Meer, Stephanie Pander,
Roos Schlikker, Femke Sterken, Mariken Swildens,
Ebru Umar, Hans Verstraaten, Sylvia Witteman
Studio Jan Kruis
Mariken Swildens
Medewerkers
Cindy Betsema, Lilian Bon, Leontien Brinkhof,
Liedia van den Broek, Susan Dalstra,
Rosa Dammers, Annemarie van Dijk,
Marina van Dijk, Daphne Dorgelo, Ingrid Douma,
Marloes Erkelens, Yasmine Esser, Erandi Godinez,
Faye Heijnis, Tessa Heinhuis, Nicole Hensbroek,
Julie Holtzhuizer, Yvette Hoogenboom,
Christien Jansen, Fleur Kuijf, Marloes Maûl,
Anne-Flore Muller, Merel Onrust, Lotte Peters,
Sayenne Quant, Anz Raangs, Frans Rappange,
Macey de Ruiter, Diana Scheel,
Demi Schoenmakers, Esther Speelman,
Louise Tholenaar, Lisanne Tinga,
Sonja Trompert, Ilse Vermeulen,
Caroline Walenkamp, Kim van Weering,
Stagiaires
Estelle Beukman, Claudia Bouwer, Eva Breda,
Nikki Brouwer, Kirsten Grotholt, Robin de Kort,
Lotte Kroneman, Amber van Oost, Lot Raven,
Jamie Schrama, Puck de Vries, Esmée van Zon
119 L I B E L L E
 Elsbeth Drijver (53) is coördinator
tekstredactie. Met haar man André
heeft ze twee zoons (18 en 14)
en een dochter (16).

Grote schoonmaak
Een nieuwe lente en een nieuw geluid…
van de stofzuiger, de mattenklopper,
maar vooral van de deksel van de kliko.
Als het aan mijn man ligt, tenminste.
Volgens hem hebben we veel te veel
spullen in huis die alleen maar stof staan BOKSLEGENDE
LU C I A R I J K E R
te happen. Wat hem betreft trekken
we dat ene volgestouwde kamertje “Ik hoef niet meer
boven leeg, gooien we alles weg waar te winnen”
we het afgelopen jaar niet naar hebben
omgekeken en geven we die kamer
een nuttige bestemming. Kluskamer
bijvoorbeeld, met zijn gereedschap en een
enorme werkbank. Lijkt me reuzegezellig:
dat ik in het weekend lig uit te slapen en hij
ernaast gaat staan timmeren.
Maar goed, waar bij de meeste mensen
de grote schoonmaak zorgt voor een
opgeruimd huis én hoofd, eindigt-ie bij ons
steevast in mineur. We beginnen meestal
monter met het standaard opruimwerk.
Terwijl hij doorpakt, duik ik halverwege
de dag dat ene kamertje in. Als ik dan
aan het eind van de middag met twee
sneue doosjes naar beneden kom met
spulletjes die misschien weg mogen - en
ik nog een moederdagcadeau uit 2006 in
de overvolle vitrinekast schuif - zie ik de
teleurstelling al op zijn gezicht. Dat snap ik
wel. Want als ik in dit tempo blijf opruimen,
is het kamertje op z’n vroegst medio 2044
leeg. Dus nu heb ik een oplossing bedacht
waardoor alles een plek krijgt (en ik minder
weg hoef te doen): André timmert gewoon
een enorme opbergkast.
Maar ja.a. Waar?

Vanaf 19
maart ligt de
Vo l g e n d e w e e k i n L i b e l l e :
Alles op z’n plaats… rust! 17 tips voor nieuwe Libelle
een opgeruimd huis in de winkel.
 Tot
VOLGENDE
WEEK

LICHT &
LEKKER
Méér groente,
minder kilo's!

24 UUR DUURZAAM
Helpt ’t als je korter doucht?
Aan de slag voor een kleinere
ecologische voetafdruk

Opladen en gaan!
De mooiste e-bikeroutes
door heel Nederland

BOTOX VOOR
JE BAAN
In 5 stappen weer
plezier in je werk

READY, WANDELEN
TEGEN KANKER
Gènevieve beklimt de Alpe d’Huez

SET, GO!
voor haar overleden vriendin
“ In mijn hart gaat ze mee
naar de top”
Sneakers, hoodies
en trackpants DE LOL VAN
voor elke dag LACHYOGA
“ Als ik lach is er geen plek
voor nare dingen, heerlijk!”
 Waarom moeten we Mijn vaders
hand lezen? “Er is geen enkel boek
dat je van mij moet lezen, maar
als je Mijn vaders hand wél leest,
20
lees je het verhaal van een rebel.
En het is een ode aan de fantasie.
Die twee waardes kunnen we niet
genoeg prijzen.”
Wat was voor jou de grootste
uitdaging bij het schrijven van dit
boek? “Ik had mijn jeugd verwerkt
en voelde geen behoefte om dat
boek weer te openen, terwijl ande-
VRAGEN ren zeiden: ‘Schrijf het nou maar
wél’. De grootste uitdaging was dus
AAN om, ondanks het feit dat je het niets
vindt, toch te schrijven omdat
anderen in je geloven.”
Bart
Wat is het beste advies dat je
ooit kreeg? “Mijn redacteur Suzanne
zei ooit: ‘Bart, de inzet is te hoog
Chabot
om die zomaar luchthartig te ver-
spelen’. Daarnaast zei Jules Deelder
twee dingen: ‘Nooit bang zijn voor je
Bart Chabot (65) publiek’ en ‘Wat fout gaat, hoort er
ook bij’.’’
is dichter en auteur. Waar kun jij wakker van liggen?
Onlangs verscheen “De week na Jules’ overlijden heb
zijn op zijn jeugd ik niet kunnen slapen. Ik ben veel
vrienden kwijtgeraakt: Joost
gebaseerde boek Zwagerman, Martin Bril, Herman
Mijn vaders hand. Brood, Jules Deelder. Het wordt stil
om me heen.”
Bart is getrouwd Wat is het laatste appje dat je
met Yolanda, hebt gestuurd? “Ik ben digibeet en
samen hebben heb een twaalf jaar oude telefoon.
Daar kan ik mee bellen en sms’en.”
ze vier zoons. Welke belangrijke keuze heb
je recent gemaakt? “Om niet meer
de theaters in te gaan of op tv te
verschijnen tenzij het met mijn
werk te maken heeft.”
Op wie zou jij wat meer willen
lijken? “De enige zin van het leven is
dat je gaat lijken op jezelf. Ik ben nu
65 en ik denk dat ik vooruitga.”
Wat is de grootste blunder die
je hebt gemaakt? “Meedoen aan
Dancing with the Stars. Als je serieus
genomen wilt worden in de
literaire grachtengordel moet je
daar niet aan meedoen. Het heeft
mijn loopbaan ongeveer een
doodschop gegeven.”
L I B E L L E 122
Wat is het belangrijkste
dat je van je moeder leerde?
“Nul komma nul.”
Wat is je mooiste jeugdherin-
nering? “Geen. Ik heb gebroken
met mijn ouders. Het overlijden
van mijn vader las ik in de krant,
op het sterfbed van mijn moeder
heeft zich nog wel een verzoening
voltrokken. Ik koos voor de rock-’n-
roll levensstijl met Herman Brood,
Jules Deelder en de Golden Earring
en dat bleek niet verenigbaar met
het milieu waar ik uit kwam.”
Waar fiets jij voor om? “Ik neem
meestal de auto, maar als er iets met
mijn familie is, zou ik terugkeren.”
Wat zou je je jongere zelf mee
willen geven? “Ga voor het schrijver-
schap, niet voor theater en tv.”
“Meedoen aan Dancing
with the Stars heeft me
mijn loopbaan gekost”
Waar ben jij het meest trots op?
“Op mijn vier kinderen en mijn
goede huwelijk.”
Welk talent zou je graag willen
hebben? “Dat ik de elektrische
gitaar zou kunnen bespelen.”
Wat is jouw slechtste gewoonte?
“Drank.”
Welk boek of film heeft grote
indruk op je gemaakt? “De film A
Clockwork Orange van Stanley Kubrick
en het boek Angst en walging in
Las Vegas van Hunter S. Thompson.”
Wie heb je de afgelopen 24 uur
TEKST: EBRU UMAR. FOTOGRAFIE: ANTON CORBIJN
op de lippen gekust? “Mijn vrouw
Yolanda.”
Waar geef je te veel geld aan
uit? “Aan de horeca. Als ik overlijd,
heeft de horeca een slechte dag.”
Waar heb je het laatst om
gehuild? “Om het overlijden van
Jules.”
Wat heb je onlangs nog geleerd?
“Ronald Giphart zei: ‘Bart, elke
schrijver schrijft over zijn jeugd, jij
gaat nú aan het werk.’ Dat was wel
een goed advies.”
 DOOR Studio Jan Kruis

Lotje, de rode kater en loedertje willen ook een dagje vrij