THY TEKNİK A.Ş.

HABOM PROJESİ
GİYİNME - GÜVENLİK BINALARI, DAR
VE GENİŞ GÖVDELİ HANGARLAR
TORKLAMA PROSEDÜRÜ

ÇELİK YAPI TORKLAMA PROSEDÜRÜ

Revizyon No Açıklama Rev Yapan Tarih

A THY TEKNİK A.Ş. HABOM PROJESİ 09-01-2012
Giyinme - Güvenlik binaları, Dar ve
Geniş Hangarlar için torklama
prosedürü.

00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 İmza
Genel Müdür
Kalite Yönetim Temsilcisi

Fabrika Müdürü

Planlama-Dizayn Sorumlusu

Hazırlayan Kontrol Eden Onay

Kalite Kontrol Mühendisi Çelik İşleri Şef Yardımsıcı Çelik İşler Müdürü Genel Müdür

R.Görkem KOÇ Ender YILMAZ Çetin TÜRKAY Ercan ÖKSÜZ

Sayfa | 1
 THY TEKNİK A.Ş. HABOM PROJESİ
GİYİNME - GÜVENLİK BINALARI, DAR
VE GENİŞ GÖVDELİ HANGARLAR
TORKLAMA PROSEDÜRÜ

1 Amaç

Bu talimatın amacı, HABOM projesi kapsamında yapılan çelik montajındaki

civataların uygun bir şekilde torklanmasını sağlamaktır.

1 Kapsam

Bu talimat, HABOM projesinde yer alan bütün çelik imalatı yapan alt yüklenicileri
kapsar.

2 Sorumluluklar ve Personel

2.1 Sorumluluklar

Çelik İşler Şefi: Sözleşmenin imzalanmasına müteakip, işveren tarafından projelerin teslimi
sonrasında projeyi yürütecek Proje sorumlularını ve yardımcılarını belirler. Torklamayı
yapacak formenleri ve gerekiyorsa alt yüklenicileri belirler. İlgili proje sorumlusuna projeye ait
detay bilgilerini verir. Torklamayı genel olarak takip eder, saptadığı aksaklıkları ilgili Montaj
Mühendisine ve Kalite Kontrol Müdürüne bildirir.

Kalite Kontrol Müdürü: İmalatların projede veya teknik şartnamelerde belirtilen şartlara göre
torklamanın tamamlanmasını sağlar. Alt yüklenicilerin kalite kontrol dokümantasyonlarını
hazırlatır ve İş sahibine sunar. Altında çalışan Kalite Kontrol Personellerini yönlendirir ve
hazırlattığı dokümantasyonlardan kalite kontrol dosyalarının oluşturulmasını sağlar.

Montaj Formenleri: Torklamanın projeye uygun şekilde yapılmasını sağlar ve kontrol eder.

Kalite Kontrol Personeli: Bütün alt yüklenicilerdeki Montaj ve sonrasında projeye uygunluk
ile ilgili kalite kontrol uygulamalarının yapılması ve raporlarının hazırlanmasını sağlar.

2.2 Prosedürün Yürütülmesi

Bu prosedürün yürütülmesinden alt yüklenicilerin görevlendirdiği ilgili kalite kontrol

personeli ve YDA personeli sorumludur.

2.3 Prosedürün Kullanıcıları

Sayfa | 2
 THY TEKNİK A.Ş. HABOM PROJESİ
GİYİNME - GÜVENLİK BINALARI, DAR
VE GENİŞ GÖVDELİ HANGARLAR
TORKLAMA PROSEDÜRÜ

Bu prosedürün kullanıcıları, çelik montajı kapsamında çalışan alt yüklenicilerdir.

2.4 Personel Yeterliliği

Bu prosedüre göre torklama yapacak ilgili alt yüklenici personeli, teknik kapasitesi
olan ve raporlama yeteneği olan personel tarafından yapılacaktır.

3 Uygulama

3.1 Uygulama Şekli

Proje şartnamesinde gerekli görülmüşse, montaj esnasında sürtünme için hazırlanacak

temas yüzeyleri Madde 8.8’e uygun olmalıdır.

Ön yüklemeye başlanılmadan önce, bir cıvata grubu içerisindeki bileşenler sıkı temas
sağlanacak şekilde birbirine bağlanmalıdır. Proje şartnamesine göre, tam temaslı mesnet
gereken yerler hariç olmak temas yüzeyleri arasında 2 mm’yi geçmemek üzere kalıcı aralık
bırakılabilir. Uyumluluğu ayarlamak için ara sacı (şim) kullanılabilir.

Kalınlık farkını gidermek için araya konacak çelik besleme levhası kullanılır. Kullanılacak bu
levhalar standart prosedürleri içerisinde ana malzemenin hasar görmemesi ve yüzey sürtünmeleri
dikkate alınacak şekilde yapılacaktır.

Sıkma işlemi, Şekil-1, Şekil-2 ve Şekil-3’de ki gösterildiği şekilde her bir cıvata grubunun
ortasından serbest kenarlara doğru ilerleyen şekilde yapılmalıdır. Üniform ön yükleme
sağlamak için gerekliyse, ilâve sıkma tekrarları yapılmalıdır.

17 13 9 5 1 4 8 12 16 20
19 15 11 7 3 2 6 10 14 18

Şekil 1 – Bağlantı plakası için uygulanacak sıkma sırası

Sayfa | 3
 THY TEKNİK A.Ş. HABOM PROJESİ
GİYİNME - GÜVENLİK BINALARI, DAR
VE GENİŞ GÖVDELİ HANGARLAR
TORKLAMA PROSEDÜRÜ

13 11 9 7 5 3 1 2 4 6 8 10 12 14

Şekil 2 – Bağlantı plakası için uygulanacak sıkma sırası

53 45 37 29 21 13 5 8 16 24 32 40 48 56

49 41 33 25 17 9 1 4 12 20 28 36 44 52
50 42 35 27 19 11 3 2 10 18 26 34 42 50

55 47 39 31 23 15 7 6 14 22 30 38 46 54

Şekil 3 – Bağlantı plakası için uygulanacak sıkma sırası

Bağlantı sonucunda bulonun somun dışında kalan diş adedi en az iki diş olacaktır. Civatalar en
az, belirlenmiş en düşük ön yüke kadar sıkılmalıdır. Uygulanacak ön yük değeri Tork
değerinin %70 oranında olmalıdır.

Proje müellifi tarafından önerilen yaklaşık tork değerleri Çizelge-1 ve Çizelge-2’de

gösterilmektedir.

Çizelge 1 – Giyinme ve Güvenlik Proje müellifi tarafından önerilen yaklaşık tork değerleri
(Nm)

Mukavemet sınıfı Bulon Çapı (mm)

12 16 20 22 24 27 30 36
8.8 86 210 410 550 710 1050 1450 2450
10.9 120 295 680 780 1000 1500 2000 3450

Çizelge 2 – Dar ve Geniş Gövdeli Hangarların proje müellifi tarafından önerilen yaklaşık tork
değerleri (Nm)

Mukavemet sınıfı bulon çapı (mm)

12 16 20 24 27 30
8.8 70 179 348 603 896 1209

Sayfa | 4
 THY TEKNİK A.Ş. HABOM PROJESİ
GİYİNME - GÜVENLİK BINALARI, DAR
VE GENİŞ GÖVDELİ HANGARLAR
TORKLAMA PROSEDÜRÜ

3.2 Metod

Tork Kontrol Metodu

Kullanılacak tork anahtarları uygun yerlerden kalibrasyonlu ve sertifikaları bulunacaktır.

Cıvatalar, işlem deneyine göre tork anahtarı kullanılarak sıkılmalıdır. Anahtar, Madde 4.1’e
uygun olarak en küçük ön yük elde edilmesi için gerekli en küçük torktan daha az olmamak
şartıyla herhangi bir tork değerine ayarlanmalıdır.

Torklanan civatalar marker kalemle işaretlenecektir.

Not – Elle çalıştırılan veya motorlu anahtarlar kullanılabilir. İşlem deneyleri ile belirlenen en
küçük değerden % 5 daha yüksek bir tork muayene şartlarının sağlanması için gerekli
olabilir.

Torklanan civatalar %5 oranında kalibrasyonlu tork anahtarı ve tork yükseltici ile

kontrol edilecek ve değerler YDA-HBM-007 Rev0 28.05.2011 formuna işlenecektir.

5 EKLER

 Tork Yükseltici Cihaz Sertifikası

 Formlar

o Yda-HBM-007 Rev0 28.05.2011 Tork Sonrası Kontrol Raporu

6 REFERANSLAR

- Yapısal Çelik İmalat ve Montaj İşleri Özel Teknik Şartnamesi

- ITP No: 05 Yapısal Çelik İşleri Montaj Muayene ve Test Planı
Giyinme ve Güvenlik Binaları için:
- EN 1090-2 Çelik Yapı Uygulamaları, Teknik Koşullar
- EN 1090-1 Çelik Yapı Uygulamaları, Genel Kurallar
Dar ve Geniş Gövdeli Hangarlar için:
- AISC 360-10 Yapısal Çelik Yapılar Şartnamesi

Sayfa | 5