Ważne pojęcia:

„Odwilż” w Polsce – krytyka przez społeczeństwo polskie sowietyzacji armii

polskiej, na czele której stał marszałek Konstanty Rokossowski, represji wobec
Kościoła (aresztowanie prymasa Stefana Wyszyńskiego), propagandy
komunistycznej, ograbienia społeczeństwa przez niekorzystną wymianę
pieniędzy w 1950 r., kryzysu gospodarki rolnej i przemysłu spożywczego;
działalność dyskusyjnego Klubu Krzywego Koła, tygodnika „Po prostu”,
publikacje antypartyjnych utworów, zerwanie z socrealizmem w sztuce
Kryzys władzy – krytyka stalinizmu na XX Zjeździe KPZR w Moskwie; śmierć
Bolesława Bieruta – I sekretarzem PZPR został Edward Ochab; rywalizacja w
PZPR pomiędzy tzw. puławianami (opowiadali się za reformami) i
natolińczykami (przeciwnicy reform); społeczeństwo domagało się reform,
wolności słowa i religii, poprawy warunków bytowych
Bikiniarze – subkultura młodzieżowa w latach 50. XX wieku; wyróżniały ich
kolorowe skarpety, wzorzyste krawaty, moda wzorowana na kulturze
zachodniej; słuchali muzyki jazzowej; bikiniarze byli krytykowani przez władze
komunistyczne, do walki z nimi zaangażowano Związek Młodzieży Polskiej
Poznański Czerwiec 1956 r. – 28 czerwca 1956 r. na ulice Poznania wyszli m.in.
robotnicy Zakładów Cegielskiego (wtedy Stalina) żądając „chleba i wolności”; do
manifestujących robotników skierowano oddziały wojska – wg oficjalnych
danych zginęło 75 osób (w tym 13-letni Romek Strzałkowski), około 800 zostało
rannych; premier Józef Cyrankiewicz skrytykował strajkujących; pod wpływem
wydarzeń w Poznaniu rozpoczęły się strajki w całej Polsce
Władysław Gomułka – komunista, I sekretarz Polskiej Partii Robotniczej;
odsunięty od wpływu na jednoczący się ruch robotniczy i PZPR, był oskarżony o
tzw. odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne i aresztowany; w latach 1956-1970
stał na czele Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej; 24 października 1956 r.
uzyskał ogromne poparcie społeczne na podczas wiecu Placu Defilad w
Warszawie.
Polski Październik 1956 r. – 19 października 1956 r. na obrady VIII Plenum KC
PZPR przybyła delegacja radziecka z Nikitą Chruszczowem na czele; Władysław
Gomułka przekonał Rosjan, że nie dojdzie do zmiany ustroju w Polsce i poprosił
o wstrzymanie ruchu wojsk radzieckich na terytorium Polski; Gomułka uzyskał
poparcie społeczne dla tzw. polskiej drogi do socjalizmu (wiec poparcia 24
października 1956 r. w Warszawie) – zwolniono prymasa Stefana Wyszyńskiego
z internowania, wycofano się z represji wobec Kościoła, podpisano nową
umowę z ZSRR w sprawie rozliczeń finansowych obu państw, repatriacji
Polaków i stacjonowania wojsk radzieckich na terenie Polski; wycofano się z
przymusowej kolektywizacji wsi
Koniec „polskiej drogi do socjalizmu” – po wyborach do sejmu w styczniu 1957
r. Gomułka rozpoczął ograniczenia swobód obywatelskich; w październiku 1957
r. zamknął pismo „Po prostu”, które było symbolem odwilży

Ważne daty:

5 marca 1953 r. – śmierć Józefa Stalina, początek walki o władzę w ZSRR –

zwycięstwo Nikity Chruszczowa
14-25 lutego 1956 r. – w Moskwie odbył się XX Zjazd Komunistycznej Partii
Związku Radzieckiego, z udziałem delegacji polskiej pod przewodnictwem
Bolesława Bieruta
28-30 czerwca 1956 r. – wydarzenia czerwcowe w Poznaniu
19 października 1956 r.– do Warszawy na obrady VIII Plenum KC PZPR przybyła
delegacja radziecka z Nikitą Chruszczowem na czele
24 października 1956 r.– wiec poparcia dla Władysława Gomułki na Placu
Defilad w Warszawie
październik 1957 r. – zamknięcie czasopisma „Po prostu” – koniec „polskiej
drogi do socjalizmu”