Szkoła Policji w Katowicach

Opis i uŜytkowanie pistoletu P–64

Opracowanie:
mł. asp. Aleksandra Kukuła
mł. asp. Marek Grzebieluch
Zakład Wyszkolenia Specjalnego

ŁA PO
O Wydawnictwo
LI
SZK

CJ

Szkoły Policji w Katowicach

I

2009
 Wszelkie prawa zastrzeŜone – Szkoła Policji w Katowicach 2009
KsiąŜki nie wolno reprodukować (adaptować) ani w całości, ani w części, niezaleŜnie od
zastosowanej techniki (druk, fotografia, komputer, kserograf, fonografia itd.), bez pisemnej zgody
Wydawcy.

Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach

2
 SPIS TREŚCI

1. Rys historyczny pistoletu P-64 5

2. Zmiany w P-64. Odmiany P-64 9
3. Podstawowe informacje o P-64 12
4. Przeznaczenie i opis części oraz zespołów pistoletu P-64 15
5. Rozkładanie i składanie pistoletu P- 64 22
6. Literatura 23

3
4
1. Rys historyczny pistoletu P – 64

Po umocnieniu się władzy komunistycznej w Polsce, organa bezpieczeństwa

i porządku publicznego szykowały się do zmiany swego paramilitarnego charakteru.
Częścią tych zmian miało być wyeliminowanie z uzbrojenia funkcjonariuszy broni
długiej i maszynowej na rzecz pistoletów. PoniewaŜ w tej nowej formule kaŜdy
funkcjonariusz MO i bezpieki miał być uzbrojony w pistolet, potrzeby resortu spraw
wewnętrznych w tej dziedzinie były ogromne, dorównywały zapotrzebowaniu
wojskowemu. W praktyce działań policyjnych słuŜb mundurowych pistolet stanowi
broń przeznaczoną do samoobrony i wymuszania posłuszeństwa. Znaczna część
funkcjonariuszy pionów kryminalnych pełniła słuŜbę w ubraniach cywilnych,
natomiast broń nosiła w ukryciu. Do tych celów potrzebny był pistolet niewielkich
rozmiarów. Resort spraw wewnętrznych i obrony narodowej miały odmienne definicje
pojęcia „niewielkie rozmiary”. Wojskowi chcieli broni bocznej, która nie
przeszkadzałaby w wykonywaniu codziennych obowiązków słuŜbowych, ale w razie
potrzeby pozwalała na wygodne uŜytkowanie i zapewniała siłę skutecznego-
śmiertelnego raŜenia, dzięki nabojowi kalibru 9 mm. Milicjanci za najwaŜniejszy
wyznacznik uznali moŜliwość ukrycia i skrytego przenoszenia broni.1
W roku 1955 ZSRR przedstawił nowy, pięcioletni plan rozwoju uzbrojenia sił
zbrojnych państw bloku wschodniego, zawierający zapowiedź wprowadzenia nowego
naboju pistoletowego 9 mm x 18, oznaczonego indeksem N-181S. Siły zbrojne ZSRR
(wojsko i słuŜby milicyjne) przyjęły ten nabój w 1951 roku wraz z nowym pistoletem
Makarowa (PM). Amunicja ta miała siłę raŜenia wystarczającą do obezwładnienia
trafionego celu, a jednocześnie poziom energetyczny pozwalający konstruować
pistolety działające na zasadzie odrzutu zamka swobodnego.

1
W opisywanym czasie większość policji świata po obu stronach śelaznej Kurtyny nosiła pistolety na
małe, słabe naboje 7,65 mm Browninga. Ich energię uwaŜano powszechnie za wystarczającą do
samoobrony, a ponadto pozwalała ona stworzyć pistolet niewielkich rozmiarów i prosty w budowie
za sprawą wykorzystania zasady odrzutu zamka swobodnego. W odróŜnieniu od Czechów
z pistoletami vz. 27 i vz. 50, czy funkcjonariuszy policji NRD z kopią Walthera PP, pistoletem
1-1001, polscy milicjanci byli skazani na noszenie do słuŜby pistoletu TT (popularnie zwanego
tetetką), waŜącego około kilograma, zasilanego nabojem 7,62 mm x 25, o zasięgu skutecznego
raŜenia niemal 1000 m. Nadmierny zasięg raŜenia i duŜa zdolność penetracji tejŜe amunicji
stwarzały powaŜne zagroŜenie dla zdrowia i Ŝycia osób postronnych.

5
 Rys. 1. 9 mm pistolet wz. 1964

Hegemonistyczna rola ZSRR w podpisanym w 1955 r. Układzie Warszawskim

oznaczała, iŜ kraje doń naleŜące będą musiały przyjąć nowo skonstruowany nabój.
Destalinizacja, która przetoczyła się po XX Zjeździe KPZR (rok 1956), w całym
obozie państw Układu, spowodowała odrodzenie narodowych szkół konstrukcyjnych
i powstawanie własnych modeli broni na standaryzowane naboje.
Na przełomie lat 1957/58 rozpisano konkurs na nowy pistolet wojskowy, a jego
załoŜenia taktyczno - techniczne były następujące: „moŜliwość szybkiego przejścia
z połoŜenia zabezpieczonego do połoŜenia, w którym moŜna oddać natychmiastowy
strzał” (czyli mechanizm spustowy z samonapinaczem i łatwym w obsłudze
bezpiecznikiem). Ponadto miał on być dogodny w uŜyciu, pewny w działaniu,
z odpowiednimi zabezpieczeniami oraz o małej masie i gabarytach.
Do konkursu zgłoszone zostały trzy niezaleŜnie od siebie działające zespoły
konstrukcyjne, przedstawiające prototypy o róŜnych rozwiązaniach konstrukcyjnych.
W Politechnice Warszawskiej Piotr Wilniewczyc i Stanisław Rojek zgłosili do
konkursu pistolet WiR wz. 57. W Zakładach Metalowych im. Gen. Karola
Świerczewskiego „Waltera” w Radomiu (czyli Łuczniku), Ryszard Białostocki
i Ryszard Chełmicki opracowali prototyp pistoletu noszącego oznaczenie wz. 58.
Trzecią grupę stanowili konstruktorzy wojskowi, pracownicy Centralnego
Badawczego Poligonu Artyleryjskiego w Zielonce, tj. Witold Czepukajtis, Romuald

6
Zimny, Mieczysław Adamczyk, Henryk Adamczyk, Stanisław Kaczmarski
i Kazimierz Kowalewski.
Opracowując załoŜenia koncepcyjne, projektujący broń wzięli pod uwagę
następujące wymagania:
- broń miała działać na zasadzie odrzutu zamka swobodnego i powinna być
wyposaŜona w mechanizm uderzeniowo-spustowy z kurkiem zewnętrznym,
zaopatrzonym w moŜliwość samonapinania;
- pistolet powinien mieć wskaźnik załadowania, umoŜliwiający stwierdzenie
obecności naboju w komorze nabojowej lufy bez potrzeby odciągania zamka;
- konstrukcja powinna umoŜliwiać przeładowanie broni w połoŜeniu
zabezpieczonym;
- przy małych wymiarach broni naleŜało zapewnić jej dobrą celność na odległość
do 50 m;
- do produkcji miały być wykorzystane materiały i surowce wyłącznie
pochodzenia krajowego.
Po ukończeniu prac nad projektem wstępnym i sporządzeniu rysunków zostały
wykonane dwa prototypy: model M (6 nabojów, lufa 81 mm) i model W (7 nabojów,
lufa 94 mm).
W modelu M, pierwszym wyprodukowanym prototypie, w czasie badań
wstępnych i strzelań próbnych, pomimo ujawnionych kilku drobnych usterek, broń
strzelała celnie i miała dobre skupienie. Usterki te wyeliminowano w modelu W.
W tym okresie narodziła się równieŜ nazwa broni Czak stanowiąca skrót
pierwszych liter nazwisk twórców (Czepukajtis, Zimny, Adamczyk, Kaczmarski)2.
W 1961 roku komisja konkursowa, w obliczu śmierci konstruktora pistoletu
WiR wz. 57 oraz zbyt skomplikowanego konstrukcyjnie wz. 58 z Radomia, podjęła
decyzję o wyborze pistoletu Czak.
Niestety w tym czasie Rada Naukowo-Techniczna MON złoŜyła wniosek do
ministra o rezygnację z prac nad pistoletem. Uznano, iŜ pistolet TT, który „wygrał

2
Do zespołu konstrukcyjnego dołączył Jerzy Pyzel, zajmujący się zagadnieniem łańcuchów
wymiarowych i tolerancji, kluczowym przy przygotowywaniu produkcji seryjnej pistoletu, jednakŜe
jego nazwisko, chociaŜ podane wśród konstruktorów w nagłówku patentu, nie zostało dołączone do
nazwy.

7
wojnę”, jest najlepszy dla potrzeb wojskowych. Wycofanie się wojska z rozwijania
Czaka spowodowało, Ŝe cały program znalazł się pod skrzydłami MSW. Ostatecznie
zrezygnowano z modelu W, a do dalszego rozwoju skierowano poprawiony
i przerobiony na nabój 9x18 prototyp Czaka M3. Dzięki kolejnym zawirowaniom na
szczytach władzy wojskowej, pistolet Czak znowu znalazł się w zainteresowaniu
MON.
Po przeprowadzonych testach i dopracowaniu konstrukcji pod kątem
niezawodności działania i wytrzymałości części, Czak przyjęto w roku 1965 do
uzbrojenia wojska i organów porządku publicznego jako etatową broń oficerów,
podoficerów i pracowników MSW. Nadano mu oficjalne oznaczenie 9 mm pistolet
wzór 1964, w skrócie P-64 i w roku 1966 w Radomiu rozpoczęto seryjną produkcję.
28 lipca 1965 roku konstruktorzy pistoletu zgłosili do Urzędu Patentowego PRL swoje
dzieło i uzyskali patent polski nr 54822, opublikowany 28 lutego 1968 roku. Patent ten
zastrzega jedynie konstrukcję wyłącznika.
Pierwsze partie P-64 z produkcji seryjnej trafiły do MSW, które w latach
1967-1968 było ich głównym odbiorcą. Znacznie mniejsze parte skierowano do
jednostek wojskowych, gdzie na większą skalę typ ten zaczął się pojawiać od roku
19694.

3
W roku 1963 w Radomiu wyprodukowano serię informacyjną pistoletu. Broń nosiła nazwę Czak, ale
nie rozróŜniano juŜ wariantów. Nazwa została wygrawerowana po lewej stronie zamka. Numery
seryjne egzemplarzy z serii informacyjnej miały prefiks „PP”- Pistolet Prototypowy.
4
Wśród pierwszych odbiorców wojskowych była m. in. 6 Pomorska Dywizja Powietrzno-Desantowa.
W sierpniu 1968 roku w ramach akcji „Dunaj”, to jest okupacji Czechosłowacji, Dywizja ruszyła do
boju z 335 sztukami pistoletu P-64.

8
2. Zmiany w P-64. Odmiany P-645

Po początkowej euforii uŜytkowników, P-64 zaczął ujawniać swoje wady,

w tym m. in.: silny odrzut broni, krótką rękojeść, zawodność w postaci zacięć, małą
zasobność magazynka broni. Sam sposób produkcji pistoletu prowadzony metodą
wiórową, pracochłonną i materiałochłonną, powodował duŜy koszt jego zakupu.
JuŜ w 1972 roku rozpoczęły się prace nad nowymi modelami pistoletu
wojskowego, które doprowadziły do powstania prototypu P-75 z plastykowym
szkieletem i dwurzędowym magazynkiem. Pomysł ten jednak porzucono na rzecz
konstrukcji zwanej P-83 Wanad.
Do roku 1977 trwała produkcja podstawowego wariantu P-64 w liczbie 190 tys.
jednostek. JuŜ w 1971 roku, po serii przypadkowych odpaleń z P-64 wczesnej
produkcji, doszło do zmiany konstrukcji kurka i szyny spustowej. Zmieniono wówczas
kształt i kąt podcięcia zęba zabezpieczającego, obniŜając punkt, w którym zaczep
uruchamiał kurek. Zmodyfikowany kurek oznaczany był od roku 1972 wybijaną na
lewym boku literą „A”. Natomiast w roku 1973 dokonano kolejnych zmian
mechanizmu spustowego i ponownie zmieniono kurek, nadając jego główce kształt
trójkątny.
W połowie lat 70. w Radomiu ruszyła realizacja projektu „Safloryt”, w ramach
którego skonstruowano tłumik do P-64 i pistoletu maszynowego PM-63. Rezultaty
przeprowadzonych testów nie były jednak zadowalające, tłumik do P-64 okazał się
mało skuteczny, gdyŜ z powodu krótkiej lufy część gazów uchodziła przez okno
wyrzutowe.
P-64 miał równieŜ odmianę luksusową, nagrodową. Była to wersja polerowana
i pokryta błyszczącą oksydą, a na lewym boku zamka nosiła wygrawerowany autograf
marszałka Mariana Spychalskiego, ministra obrony narodowej w rządzie Józefa

5
Podczas początkowych testów pistoletu uŜyto naboju 9 mm Browning, gdyŜ nabój Makarow był
amunicją deficytową. Podsunęło to konstruktorom myśl, aby skonstruować, obok przedmiotowego
P-64, jego wariant eksportowy, strzelający właśnie nabojami 7, 65 mm Browninga i 9 mm krótkim.
Pierwszy wariant pozostał projektem, a drugi doczekał się partii prototypowej w 1967 roku. Pistolet
ten nosi na zamku oznaczenie B9mm P-64 i numery seryjne z prefiksem PB, ma on szkielet będący
nawiązaniem do Czaka W (dłuŜszy magazynek o jeden nabój, a przez to dłuŜszy chwyt).

9
Cyrankiewicza. Broń stanowiła nagrodę ministra dla prymusów akademii
wojskowych.
Pistolet P-64 wytwarzany był równieŜ w wersji szkolnej, pozbawionej cech
bojowych, przeznaczonej do nauki rozkładania i obsługi broni. Pistolety te miały
w komorze nabojowej wyfrezowany owalny otwór, skróconą iglicę, czerwone pasy na
okładzinach chwytu broni. Początkowo broń szkolną tworzono z egzemplarzy
zuŜytych, niepotrzebnych prototypów. Na przełomie lat 60. i 70. pojawiły się
egzemplarze, które od początku produkowano jako broń szkolną. Miały one
wygrawerowany na zamku napis „SZKOLNY” (od „pistolet szkolny”), który
w ostatnim okresie produkcji ustąpił miejsca napisowi „SZKOLNA” (od „broń
szkolna”).
P-64 produkowano równieŜ w formie przekroju, dzięki któremu moŜna
obserwować działające mechanizmy i poszczególne części broni. Przekroje
wykorzystywane są dla celów szkoleniowych.
Na początku lat 90. powstał kolejny wariant P-64 G, pistolet gazowy na nabój
PA. Realizację tego prototypu zarzucono jednak po wprowadzeniu przez Zakład
w Radomiu do oferty P-83 G.

10
Rys. 2. Pistolet P-64 szkolny

Rys. 3. Pistolet P-64 przekrój

11
3. Podstawowe informacje o P-64

9 mm pistolet wz. 1964 jest bronią osobistą, samopowtarzalną; słuŜy do walki

na krótkich odległościach (do 50 m) oraz do samoobrony.
Broń samopowtarzalna to broń, w której praca gazów prochowych
przygotowuje następny wystrzał tak, Ŝe oddanie go wymaga od strzelca jedynie
ponownego ściągnięcia języka spustowego6.

Dane taktyczno - techniczne pistoletu:

1. Kaliber broni 9 mm
2. CięŜar pistoletu 620 g
3. Liczba gwintów 4
4. Długość skoku gwintu 240 mm
5. Długość przewodu lufy 84,6 mm
6. Praktyczna szybkostrzelność 6 strz/8-12 sek.
7. Nabój zasilający 9x18 Makarow
8. RaŜenie obezwładniające pocisku około 300 m
9. Prędkość wylotowa pocisku Około 310 m/sek.
10. Energia wylotowa pocisku 29 kGm
11. Pojemność magazynka 6 nabojów
12. Przyrządy celownicze wyregulowane na 25 m
13. CięŜar naboju 9,7 g
14. CięŜar pocisku 6,0 g
15. Mechanizm uderzeniowo-spustowy SA/DA

Pistolet składa się następujących podstawowych części i zespołów:

- szkieletu z lufą,
- zamka,
- spręŜyny powrotnej,
- magazynka.

6
Klasyfikacja broni automatycznej według stopnia zautomatyzowania zawarta w publikacji
Stanisława Kochańskiego, Automatyczna broń strzelecka, Warszawa 1991, s. 16.

12
 Rys. 4. Podstawowe części pistoletu P-64

KaŜdy pistolet jest wyposaŜony w futerał, wycior i magazynek zapasowy.

Rys. 5. Komplet wyposaŜenia do pistoletu P-64

13
 Zasada działania pistoletu P-64 polega na wykorzystaniu energii odrzutu
swobodnego zamka. W układzie tym lufa jest nieruchoma, zamek7 zaś jest
jednoczęściowy. Przewód lufy nie jest zaryglowany, a jedynie zamknięty zamkiem,
dociśniętym do czoła lufy siłą spręŜyny powrotnej. Po odpaleniu naboju gazy
prochowe naciskają na dno łuski, łuska naciska na zamek i odrzuca go do tyłu.
Cofający się zamek wyciąga i wyrzuca łuskę, ściska spręŜynę powrotną i napina
kurek. SpręŜyna powrotna pochłania energię kinetyczną zamka i zamienia ją na
energię potencjalną spręŜyny. Zamek w ruchu wstecznym zostaje wyhamowany
całkowicie przez spręŜynę powrotną. JeŜeli zaś nie zostałby wyhamowany całkowicie,
wówczas uderza w zderzak. Następnie ściśnięta spręŜyna rozpręŜa się i powoduje ruch
powrotny zamka do połoŜenia wyjściowego, zamykającego wlot lufy. W ruchu
powrotnym, zamek wybiera kolejny nabój z magazynka i wprowadza go do komory
nabojowej.
Po wystrzeleniu wszystkich nabojów z magazynka zamek zatrzymuje się na
wyrzutniku i pozostaje w tylnym połoŜeniu.
Bezpieczeństwo w obchodzeniu się z pistoletem zapewnia, umieszczony z lewej
strony zamka, bezpiecznik skrzydełkowy ryglujący iglicę i przesuwający wyłącznik.

7
Masa zamka swobodnego powinna być na tyle duŜa, aby podczas działania gazów prochowych
uniemoŜliwiała nadmierne wysunięcie się łuski z komory nabojowej i zapobiegła tym samym
ewentualnemu rozerwaniu się łuski. Natomiast energia kinetyczna zamka powinna być
wystarczająca do wykonania wszystkich prac związanych z przeładowaniem broni. Z drugiej strony
zarówno masa zamka, jak i prędkość jego ruchu są ograniczone ze względów wytrzymałościowych
i eksploatacyjnych, a ich wartości zaleŜą od masy całkowitej broni, szybkostrzelności czy celności.
Dlatego teŜ układ z zamkiem swobodnym znajduje zastosowanie przede wszystkim w broniach
strzelających nabojami o małej energii kinetycznej pocisków, to znaczy w broniach strzelających
nabojami pistoletowymi. Stosuje się go równieŜ do pistoletów maszynowych, przykład PM-98
Glauberyt. Jak wskazuje Stanisław Kochański „wadą broni z zamkiem swobodnym, występującą
głównie w pistoletach maszynowych, jest moŜliwość oddania przypadkowego strzału. Jeśli cięŜki
zamek pistoletu maszynowego, znajdujący się w połoŜeniu przednim pozostawimy
niezabezpieczony, wówczas przy przypadkowym uderzeniu kolbą o ziemię lub uderzeniu, na
przykład dłonią w kolbę, zamek pod wpływem bezwładności przemieści się w kierunku kolby
i ugnie spręŜynę uderzeniowo-powrotną (lub spręŜyny - przyp. autora). JeŜeli uderzenie będzie tak
silne, Ŝe zamek cofnie się poza gniazdo załadowanego magazynka, to w drodze powrotnej,
popychany ściśniętą spręŜyną, moŜe wybrać nabój ze szczęk magazynka, wprowadzić go do komory
nabojowej i odpalić. Z tych względów wymaga się, aby pistolety maszynowe miały urządzenie
zabezpieczające zamek w przednim połoŜeniu i aby podczas przenoszenia broni bezpiecznik ten był
włączony”. TamŜe, s. 84.

14
4. Przeznaczenie i opis części oraz zespołów pistoletu P-64

Szkielet z lufą

Rys. 6. Szkielet z lufą

Szkielet wraz z lufą składa się z następujących elementów:

- lufa,
- szkielet,
- kabłąk,
- zatrzask magazynka,
- kurek i jego zespół,
- zaczep kurka » szyna spustowa,
- wyrzutnik,
- język spustowy,
- nakładki.

LUFA - ma wewnątrz przewód gwintowany z czterema bruzdami i polami

prawoskrętnymi. Kaliber przewodu lufy wynosi 9 mm. Kaliber jest to średnica lufy
mierzona między dwoma przeciwległymi polami lufy. W tylnej części lufy znajduje

15
się komora nabojowa. W celu wzmocnienia ścianek komory nabojowej tylna część
lufy jest zgrubiona.

SZKIELET - stanowi jedną całość z uchwytem. SłuŜy on do połączenia wszystkich

mechanizmów i części pistoletu. U góry znajduje się obsada, w którą jest wstawiona
i zakołkowana lufa. W szkielecie jest osadzony wyłącznik, którego zadaniem jest
zabezpieczenie pistoletu przed przedwczesnym strzałem8 i rozłączeniem szyny
spustowej z zaczepem kurka po zabezpieczeniu pistoletu. Spełnia równieŜ rolę
przerywacza; powoduje po strzale konieczność naciśnięcia spustu, w celu odpalenia
kolejnego naboju. Dolna część pistoletu czyli chwyt ma przykryte boczne wycięcia
nakładkami zmniejszającymi cięŜar pistoletu. W górnej części znajdują się szyny
prowadnic, które łączą szkielet z zamkiem. W dolnej części szkieletu znajduje się
zatrzask magazynka.

NAKŁADKI - słuŜą do osłony wnętrza chwytu przed zanieczyszczeniami oraz do

wygodnego trzymania pistoletu.

KABŁĄK - słuŜy za osłonę spustu, amortyzuje częściowo odrzut zamka oraz łączy
szkielet wraz z zamkiem. Kabłąk w górnym połoŜeniu jest utrzymany przez spręŜynę,
która poprzez Ŝerdź naciska na jego krótsze ramię.

ZATRZASK MAGAZYNKA - jest osadzony na osi, co pozwala wyjąć magazynek

z komory magazynka. Zatrzask jest utrzymywany w swym normalnym połoŜeniu
przez spręŜynę kurka.

KUREK I JEGO ZESPÓŁ - zespół kurka słuŜy do odpalenia naboju z pistoletu.

Wchodzi on w skład mechanizmu spustowo - uderzeniowego z samonapinaczem

8
Strzał przedwczesny mógłby nastąpić wówczas, gdyby odpalenie naboju było moŜliwe w trakcie
dosyłania go do komory nabojowej. Urządzenie zabezpieczające przed przedwczesnym wystrzałem
umoŜliwia zwolnienie kurka dopiero wówczas, gdy zamek znajduje się w połoŜeniu, w którym nabój
jest tak daleko wprowadzony do komory nabojowej, Ŝe moŜe być bezpiecznie odpalony.
M. Adamczyk, Pistolet P-64, s. 5.

16
kurka, tzn. Ŝe pozwala przez naciskanie spustu napiąć kurek, a następnie w ciągu
dalszej drogi spustu zwolnić go, powodując strzał. Samonapinanie pozwala na
ponowne uderzenie iglicy w spłonkę w razie niewypału, za pomocą kolejnego
pociągnięcia spustu. Kurek słuŜy do nadania energicznego ruchu iglicy.

ZACZEP KURKA - słuŜy do utrzymania kurka w stanie napiętym. Górne ramię

zaczepu kurka podpiera spręŜyna zaczepu osadzona na Ŝerdzi.

SZYNA SPUSTOWA - słuŜy do wyzębiania kurka z zaczepem kurka.

WYRZUTNIK - słuŜy do wyrzucania łusek, do zatrzymania zamka w tylnym

połoŜeniu. Znajduje się na nim:
• ząb wyrzucający łuski,
• ząb współpracujący z donośnikiem magazynka,
• ścianka zatrzymująca zamek w tylnym połoŜeniu.

Rys. 7. PołoŜenie części po wystrzeleniu ostatniego naboju

17
 Rys. 8. PołoŜenie części podczas wyrzucania łuski naboju

JĘZYK SPUSTOWY - spust wraz z szyną spustową słuŜy do zwolnienia kurka

z zaczepu kurka. W przednim połoŜeniu spust utrzymany jest przez spręŜynę. Spust
osadzony jest w szkielecie na osi.

Zamek

ZAMEK - połączony ze szkieletem za pomocą prowadnic mieści w sobie:

- trzon zamkowy,
- iglicę,
- wskaźnik naboju,
- zespół wyciągu,
- bezpiecznik,
- przyrządy celownicze.

TRZON ZAMKOWY - posiada u góry muszkę do celowania, gniazda na celownik.

Górna powierzchnia zamka i części boczne są radełkowane, posiada wycięcia do
umieszczenia zespołu wyciągu.
Z prawej strony trzonu zamkowego znajduje się okno wyrzucania łusek. Z lewej
strony wyŜłobienia, bezpiecznik. Z przodu łoŜysko spręŜyny powrotnej, z tyłu

18
wycięcie dla kurka. Wewnątrz trzonu znajduje się iglica, wskaźnik naboju, zespół
wyciągu i bezpiecznik.

IGLICA - słuŜy do zbijania spłonki, działa na spłonkę bezpośrednio. W tylnym

połoŜeniu iglicę utrzymuje spręŜyna.

WSKAŹNIK NABOJU - znajduje się w zamku przed iglicą. Gdy zamek dochodzi do
przedniego połoŜenia, tylny koniec wskaźnika opiera się o łuskę i wysuwa się z tylnej
części zamka, wskazując tym samym obecność naboju w komorze nabojowej.

ZESPÓŁ WYCIĄGU - słuŜy do wyciągnięcia łusek i naboi z komory nabojowej przy

cofaniu się zamka do tyłu. Jest on umieszczony w podłuŜnym wycięciu z prawej
strony zamka. W skład wyciągu wchodzi:
- Ŝerdź wyciągu,
- spręŜyna,
- wyciąg.

BEZPIECZNIK - słuŜy do zabezpieczania pistoletu przed przypadkowym strzałem.

Obrócenie bezpiecznika o pewien kąt za pomocą skrzydełka powoduje zaryglowanie
iglicy, osłonięcie iglicy specjalnymi występami, jednocześnie wyłączenie szyny
spustowej i zwolnienie kurka w połoŜenie przednie, jeŜeli znajdował się w połoŜeniu
tylnym.

PRZYRZĄDY CELOWNICZE - wyregulowane są na odległość 25 m. Umieszczone

i wyregulowane na stałe.

SpręŜyna powrotna

Przesuwa zamek do połoŜenia przedniego po strzale. Ostatni zwój jednego

końca spręŜyny ma mniejszą średnicę w porównaniu z pozostałymi zwojami. Podczas

19
składania pistoletu tym właśnie zwojem nakłada się spręŜynę na lufę, aby zapewnić jej
pewne osadzenie. SpręŜyna nałoŜona na lufę mieści się razem z nią w komorze zamka.

Magazynek

MAGAZYNEK - słuŜy do pomieszczenia w nim 6 naboi. Składa się z:

- pudełka wraz ze szczękami i występem do zaczepu magazynka,
- donośnika,
- spręŜyny magazynka,
- denka z kopytkiem.

PUDEŁKO MAGAZYNKA - górne krawędzie bocznych ścianek magazynka są

zagięte do wewnątrz. SłuŜą do utrzymania donośnika, naboi (szczęki). W bocznych
ściankach mają podłuŜne wycięcia do sprawdzenia liczby naboi. Dolne krawędzie
wygięte są na zewnątrz i słuŜą do połączenia z dnem. Na bocznej ścianie znajduje się
występ zatrzasku magazynka.

DONOŚNIK - słuŜy do donoszenia naboi z magazynka. Donośnik z nabojami jest

podnoszony do góry przez spręŜynę magazynka.

SPRĘśYNA MAGAZYNKA - słuŜy do dosyłania naboi przez donośnik.

DENKO Z KOPYTKIEM - nasuwa się na dolne wygięte krawędzie pudełka

magazynka. Na denko nałoŜone jest kopytko, które udogadnia uchwycenie pistoletu
i umoŜliwia oparcie o nie małego palca.

20
 Rys. 9. Przekrój P-64

1) lufa, 2) muszka, 3) spręŜyna powrotna, 4) kołek, 5) nabój, 6) spręŜyna iglicy,

7) iglica, 8) zamek, 9) celownik, 10) bezpiecznik, 11) wskaźnik naboju, 12) spręŜyna
zaczepu kurka, 13) wyłącznik, 14) kurek, 15) oś kurka, 16) zaczep kurka, 17) szyna
spustowa, 18) Ŝerdź spręŜyny kurka, 19) spręŜyna kurka, 20) zatrzask magazynka,
21) magazynek, 22) kopytko, 23) spręŜyna magazynka, 24) donośnik, 25) szkielet
pistoletu, 26) Ŝerdź spręŜyny kabłąka, 27) spręŜyna kabłąka, 28) język spustowy, 29)
spręŜyna języka spustowego, 30) kabłąk.

21
5. Rozkładanie i składanie pistoletu P-64

Pistolet P-64 rozkłada się na zasadnicze zespoły i części w następujący sposób:

- trzymając chwyt pistoletu w prawej dłoni, naciska się kciukiem lewej ręki na
zatrzask magazynka, po czym magazynek wyjmuje się z chwytu,
- sprawdza się, czy broń nie jest nabita: w tym celu, po odbezpieczeniu, odciąga
się zamek w tylne połoŜenie,
- upewnia się wzrokowo przez okienko w zamku, czy komora nabojowa jest
pusta oraz oddaje się tzw. strzał kontrolny (sprawdzenie P-64 naleŜy poprzedzić
określeniem połoŜenia wskaźnika obecności naboju w komorze nabojowej),
- palcami lewej ręki kabłąk odchyla się w dolne połoŜenie, po czym zaczepia się
go górnym fragmentem o szkielet broni,
- równieŜ palcami lewej ręki odciąga się zamek w tylne połoŜenie, po czym unosi
się jego tylną część w pewien kąt do góry, a następnie przemieszcza do przodu
i odłącza od chwytu,
- ruchem skrętnym ściąga się spręŜynę powrotną z lufy.

Składanie pistoletu przeprowadza się w porządku odwrotnym do czynności

rozkładania. KaŜdorazowo po złoŜeniu pistoletu, przed podłączeniem magazynka,
naleŜy sprawdzić prawidłowość współdziałania podstawowych zespołów broni.
W tym celu naleŜy kilkakrotnie odciągnąć i puścić zamek, a następnie zwolnić kurek.
Podłączenie magazynka jest ostatnią czynnością.
Trzeba zawsze pamiętać, Ŝe praktyka bezpiecznego i prawidłowego
posługiwania się bronią wymaga od uŜytkownika wypracowania stałego nawyku
sprawdzania stanu komory nabojowej, w szczególności niezwłocznie po
kaŜdorazowym wzięciu pistoletu do ręki.

22
 LITERATURA

1. Mieczysław Adamczyk, Pistolet P-64, Typy Broni i Uzbrojenia, Wydawnictwo

MON, Warszawa 1974.
2. Waldemar Ciechanowicz, Lech Pellowski, Od Naganta do Czaka, Słupsk 1998.
3. Instrukcja 9 mm pistolet wz 1964. Opis i uŜytkowanie. Sposoby i zasady
strzelania, Wydawnictwo MON, Warszawa 1974.
4. Stanisław Kochański, Automatyczna broń strzelecka, Wydawnictwo Czasopism
i KsiąŜek Technicznych Sigma Not, Warszawa 1991.
5. Stanisław Kochański, Broń strzelecka lat osiemdziesiątych, Wydawnictwo
MON, Warszawa 1985.
6. Leszek Erenfeicht, Zbigniew Gwóźdź, Gdzie kucharek sześć...czyli P-64,
„Strzał” 2005, nr 12.
7. Andrzej Subocz, Polska broń krótka, „Broń” 2000, nr 16.
8. Andrzej Subocz, Polska broń krótka cz II, „Broń” 2000, nr 17.
9. Lucjan Zawodny, 9 mm pistolet wz. 1964 (P-64,Czak), „Strzał” 2004, nr 12.

23