1.

Να βρείτε τη δομή και τη μέθοδο ή τις μεθόδους ανάπτυξης της ακόλουθης

παραγράφου:
Τα ομαδικά παιχνίδια υπηρετούν ένα μεγάλο ηθικό σκοπό: σε συνηθίζουν να
υποτάξεις την ατομικότητά σου σε μια γενική ενέργεια. Να μη νιώθεις πως είσαι
άτομο ανεξάρτητο παρά μέλος μιας ομάδας. Να υπερασπίζεσαι όχι μονάχα την
ατομική σου τιμή παρά την τιμή ολόκληρης της ομάδας όπου ανήκεις: σχολή,
Πανεπιστήμιο, πόλη, έθνος. Έτσι, από σκαλοπάτι σε σκαλοπάτι, το παιχνίδι μπορεί
να σε ανεβάσει στις πιο αψηλές κι αφιλόκερδες κορυφές της ενέργειας.
Μονάδες: 3

2. Να αναγνωρίσετε τους τρόπους και τα μέσα πειθούς:

α) Η ευημερία των αριθμών δεν έχει ευθεία σχέση με την ευημερία των ανθρώπων,
αγώνισμα εκ των πραγμάτων δύσκολο, επίπονο και διαρκές. Ημεδαποί και διεθνείς
διαχειριστές της οικονομικής εξουσίας, ωστόσο, συχνά επικαλούνται το πρώτο ως
άλλοθι της αδυναμίας τους να πετύχουν το δεύτερο. Τεράστιο κι εκρηκτικό ζήτημα
με απροσδιόριστες, ακόμη, αλλά θρηνητικές παρενέργειες – αν αφεθεί
διολισθαίνοντας να εκλυθεί – είναι η ανεργία των νέων. Η κοινωνία, αλλά και οι
ηγετικοί της κύκλοι διακατέχονται δυστυχώς από αυτό που ονομάζεται «σύνδρομο
του Τιτανικού». Τότε το καράβι βυθιζόταν αλλά οι επιβάτες της πρώτης θέσης δεν
είχαν καταλάβει τίποτε και συνέχιζαν, ανυποψίαστοι για την προελαύνουσα
τραγωδία, να γλεντούν και να χορεύουν.

β) Η μεγάλη αντοχή του πνευματικού δημιουργού γεννιέται και συντηρείται, κατά

κύριο λόγο, από την ψυχή του. Η φλογερή αγάπη προς το έργο του και η πίστη η
αδιάσειστη στον προορισμό αυτού του έργου είναι οι μεγάλες πηγές της δύναμής
του. Αυτές δεν τον αφήνουν (και στην περίπτωση της κλονισμένης υγείας ακόμη) να
λυγίσει. Ο άνθρωπος που αγαπάει και πιστεύει αυτό που κάνει, ζει όρθιος με την
ψυχή του. Αυτή τον διατηρεί ακμαίο, νέο, δροσερό. Και επειδή την αγάπη και την
πίστη την βρίσκει μόνο εκείνος που με ορισμένη πνευματική τοποθέτηση δίνει
περιεχόμενο, πρόγραμμα, νόημα στη ζωή του και δικαίωση του μόχθου του θεωρεί
την εκτέλεση αυτού του προγράμματος (την «πλήρωση του νοήματος» της ζωής), η
πνευματική τοποθέτηση είναι, σε τελευταία ανάλυση, το στοιχείο που τροφοδοτεί
την αντοχή του δημιουργού (απέναντι στη φθορά που φέρνει ο κάματος, αλλά και
απέναντι στους κλυδωνισμούς της ζωής, στον φυσικό και τον ηθικό «πόνο»). Ο
κοινός άνθρωπος δεν είναι κατά τον ίδιο τρόπο τοποθετημένος, εύκολα εξαντλείται
και καταρρέει όταν χτυπηθεί από ένα αναπάντεχο δεινό ή όταν η υπέρμετρη
δουλειά αρχίζει να φθείρει την υγεία του. Ο πνευματικά τοποθετημένος
δημιουργός δεν κλονίζεται εύκολα ούτε από τη νόσο ούτε από τα γηρατειά, ούτε
από τις απογοητεύσεις και τα πένθη, τα ατυχήματα της ζωής, και όπως ο
πολυάσχολος και προκομμένος άνθρωπος δεν «ευκαιρεί», καθώς λέμε, να
αρρωστήσει, έτσι κι αυτός , με την προσήλωσή του στο νόημα που έχει δώσει στη

[1]
ζωή του, δεν «ευκαιρεί» ούτε τον κόπο να αισθανθεί ούτε τη φθορά – και φθάνει
στο τέρμα του βίου σαν τον αθλητή που πέφτει επιτέλους για να αναπαυθεί στη
χαρά της νίκης.
Μονάδες: 4

3. Ν αναγνωρίσετε τη συλλογιστική πορεία των παραγράφων:

α) Στην Ελλάδα ο πολίτης υπομένει την πολιτική διαφθορά, την οικονομική
εκμετάλλευση, τα φαινόμενα αναξιοκρατίας, την ανεργία, την αδιαφορία του
κράτους τους για τη δημόσια υγεία, την εγκληματικότητα. Στη χώρα μας
καταστρατηγείται έμμεσα σχεδόν κάθε δικαίωμα του πολίτη.

β) Τα συναισθήματά μας είναι μέρος της βασικής μας δύναμης. Υπηρετούν δύο
πρωτεύουσες λειτουργίες της ψυχικής μας ζωής. Καταγράφουν τις βασικές ανάγκες
μας και μας ενημερώνουν για τις ανάγκες, τις ελλείψεις και τον κορεσμό. Χωρίς τη
συναισθηματική μας ενέργεια, δεν αντιλαμβανόμαστε τις πιο θεμελιακές ανάγκες
μας. Τα συναισθήματα μας παρέχουν επίσης καύσιμα ή ενέργεια για δράση. Η
ενέργεια αυτή μας κινητοποιεί για να καλύψουμε τις ανάγκες μας. Όταν παραβιάζει
τις βασικές μας ανάγκες, ο θυμός μας κάνει να πολεμήσουμε ή να το βάλουμε στα
πόδια.
Μονάδες: 3

4. Τα παρακάτω επιχειρήματα να αναλυθούν σε τυπικούς συλλογισμούς της

λογικής (2,5), να αναγνωρισθούν πλήρως (2,5) και να αξιολογηθούν (5) :
α) Οι άνθρωποι, ως έμβια όντα, υπόκεινται στη φθορά του χρόνου.
β) Χθες μου χύθηκε ο καφές. Δεν φυσικό να κερδίσω το λαχείο;
γ) Πώς να μην αρρωστήσεις, αφού βγήκες στο κρύο χωρίς παλτό!
δ) Τα νέα παιδιά σήμερα εγκαταλείπουν την οικογενειακή εστία. Οι νέοι σήμερα
αρνούνται να δημιουργήσουν τη δική τους οικογένεια. Τα σύγχρονα ζευγάρια δεν
επικοινωνούν, ενώ η σχέση τους έχει υποβιβαστεί σε απλή συμβίωση. Τα διαζύγια
έχουν πολλαπλασιαστεί και οι άνθρωποι μένουν πάλι μόνοι, κλείνονται στον εαυτό
τους. Τα φαινόμενα αυτά καταδεικνύουν την βαθύτατη κρίση στο θεσμό της
οικογένειας.
ε) Η φυματίωση σε παλαιότερες εποχές αποδεκάτιζε πληθυσμούς, έκανε τους
ανθρώπους να υποφέρουν και δεν υπήρχε γιατρειά. Κάτι ανάλογο συνέβη αρκετά
χρόνια αργότερα με τη νόσο του καρκίνου. Αποδεκάτιζε πληθυσμούς, βασάνιζε τους
ανθρώπους με τα συμπτώματά της και δε θεραπευόταν. Και οι δύο ασθένειες
απείλησαν την ανθρώπινη ύπαρξη.

Μονάδες: 10

[2]
5. Το παρακάτω κείμενο ανήκει στον επιστημονικό λόγο. Να βρείτε 4
χαρακτηριστικά που αποδεικνύουν αυτήν την θέση με συγκεκριμένες αναφορές
στο κείμενο.

Κοινωνικοποίηση – Προσαρμογή – Ομοιομορφοποίηση

Ι. Οποιαδήποτε σχέση ενός ατόμου προς ένα περιβάλλον γεννά προβλήματα

προσαρμογής. Στο βαθμό που η προσαρμογή ανάγεται σε ένα φυσικό περιβάλλον
και τις ιδιομορφίες του (άνθρωπος – φύση) τα προβλήματα που ανακύπτουν
εξετάζονται από την Γενετική και την Βιολογία.
Στο βαθμό που η προσαρμογή εξετάζεται από την άποψη της σχέσης του
ατόμου προς μία ομάδα, ένα κοινωνικό σύνολο μικρότερο ή μεγαλύτερο είναι
πρόβλημα κοινωνιολογικό.
Η δεύτερη αυτή άποψη του θέματος είναι η εξεταζόμενη.
Αν θα ήταν δυνατό να συλληφθεί ο άνθρωπος ως μεμονωμένη οντότητα
χωρίς καμία ανάγκη αυτοπεριορισμού, χάριν συν-βιώσεως με ένα άλλο άτομο ή μία
ομάδα ατόμων, δεν θα ετίθετο καν πρόβλημα κοινωνικής προσαρμογής. Θα ετίθετο
αποκλειστικά πρόβλημα βιολογικής προσαρμογής. Κάθε ανθρώπινη όμως
συμβίωση θέτει πρόβλημα και αίτημα υποταγής σε ορισμένους κανόνες, που
καθιστούν αυτήν την συμβίωση δυνατή.
Κοινωνική προσαρμογή συνεπώς σημαίνει προσαρμογή σε ορισμένους
κοινωνικούς κανόνες συμπεριφοράς, που ένα κοινωνικό σύνολο δέχεται γενικά ως
αναγκαίους για την διατήρηση και την εξασφάλιση της κοινωνικής συμβίωσης.

ΙΙ. Η διαδικασία της εκμάθησης και αποδοχής των κανόνων αυτών ούτε
εύκολη είναι, ούτε ανώδυνη, ούτε και πραγματοποιείται χωρίς προστριβές.
Το νεαρό άτομο από την πρώτη στιγμή της γέννησης του υποβάλλεται σε μία
δοκιμασία εξαναγκαστικών περιορισμών, σε μία διαδικασία που αποβλέπει στην
υπέρβαση μίας φάσης ακοινωνικότητας, ή έστω ζωώδους αγελαίας μορφής
κοινωνικότητας, που συνίσταται στη χωρίς περιορισμούς ικανοποίηση αναγκών και
ενστίκτων.
Η διαδικασία εκμάθησης ορισμένων βασικών κανόνων κοινωνικής συ
περιφοράς και επομένως και η αδιαμφισβήτητη παραδοχή ενός συνόλου ικανού να
επιβάλλει περιορισμούς ονομάζεται κοινωνικοποίηση.

[…] Είναι χρήσιμη η ομοιομορφοποίηση και μέχρι ποιου σημείου για τη

συνοχή της ομάδας και ποιες είναι οι αρνητικές της πλευρές; Δεν υπάρχει καμία
αμφιβολία ότι οι περισσότεροι άνθρωποι, τα περισσότερα μέλη της κοινωνίας
προσαρμόζονται κατά βάση στις προσδοκίες του κοινωνικού συνόλου σε σχέση με
τους βασικούς και τους δευτερεύοντες ρόλους που έχουν, με λιγότερα ή
περισσότερα περιθώρια ελευθερίας κοινωνικά αποδεχθεί. Η προσαρμογή αυτή σε
πολύ μικρό βαθμό μπορεί να αποδοθεί στον φόβο της κύρωσης και της ποινής.
Βασικά πρόκειται για μία προσαρμογή, η οποία στηρίζεται σε κοινωνικά παραδεκτά
πρότυπα συμπεριφοράς, που δημιουργεί το πεδίο συναντίληψης, συγκατάβασης
και συναποδοχής – το λεγόμενο consensus – που είναι θεμελιακή προϋπόθεση της
κοινωνικής συνοχής.

[3]
 Από την στιγμή που υπάρχει η συγκατάβαση, η αποδοχή των βασικών
κανόνων και θεμελιακών προτύπων και έχει πραγματοποιηθεί η εσωτερίκευσή τους
ερωτάται ποια είναι τα περιθώρια απόκλισης και ατομικής ανεξαρτησίας, δηλαδή,
σε τελευταία ανάλυση με ποιον τρόπο διατηρείται και περισώζεται η ατομική
ιδιαιτερότητα μέσα στις διαδικασίες προσαρμογής και υποταγής στους ισχύοντες
κοινωνικούς κανόνες. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ισχύον πλαίσιο αξιών,
ρυθμίσεων και κανόνων συμπεριφοράς – το Υπερεγώ του Freud – ασκεί μία
καθοριστική ψυχολογικού χαρακτήρα πίεση και επιβάλλει την υποταγή στο
κοινωνικά παραδεκτό σε όλα τα επίπεδα. Δεν είναι ο φόβος της κύρωσης, αλλά ο
κίνδυνος της κοινωνικής απόρριψης και της μη αποδοχής, το μεγάλο όπλο του
πειθαναγκασμού και πειθάρχησης στις ανθρώπινες κοινωνίες. Όμως, η προσαρμογή
δεν είναι ταυτόσημη με την ομοιομορφοποίηση. Η προσαρμογή, όταν οδηγεί στην
ομοιομορφοποίηση, προϋποθέτει μία εξαφάνιση των ομοιομορφιών, σε μία
κλίμακα, που υπερβαίνει το αντικειμενικά δεδομένο αναγκαίο μέτρο αποδοχής των
κοινωνικά παραδεκτών κανόνων συμπεριφοράς. Κανονικά η προσαρμογή αφήνει
όρια ελαστικότητας, που επιτρέπουν τον σεβασμό των ατομικών ιδιαιτεροτήτων ,
με τρόπο ώστε η εκτέλεση ενός κοινωνικού ρόλου να διατηρεί έναν προσωπικό
χαρακτήρα.
Αναμφισβήτητα κάθε προσαρμογή προϋποθέτει αυτό που οι αγγλοσάξονες
ονομάζουν conditioning, δηλαδή την τοποθέτηση του ανθρώπου σε ορισμένο
ψυχολογικό κλίμα που τον υποχρεώνει να αποδεχθεί την πίεση της επιμέρους
ομάδας ή της συνολικής κοινωνίας στην οποία ανήκει. Το κλίμα αυτό είναι
αποτέλεσμα: πρώτο, της λειτουργίας της κοινής γνώμης, δεύτερο, της άσκησης
προπαγάνδας και πολύπλευρου άμεσου επηρεασμού και τρίτο, του τρόπου
σχηματισμού και αναδιοργάνωσης της ανθρώπινης στάσης και συμπεριφοράς.
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι στην άσκηση αυτής της πίεσης από την
πλευρά της ομάδας πραγματοποιούνται μία σειρά από διεργασίες κοινωνιολογικού
και φυσικά ψυχολογικού χαρακτήρα. Η ετοιμότητα όμως προσαρμογής που
οφείλεται στην δράση της ευρείας αυτής δέσμης συντελεστών, δεν είναι
απαραίτητο να οδηγεί τον άνθρωπο σε σημείο να αποδέχεται και να λειτουργεί
στην βάση ορισμένων αυστηρών και απαράβατων «κλισέ», ενός κοινού
παρονομαστή συμπεριφοράς, που δεν αφήνει περιθώρια προσωπικής έκφρασης
[…]

Β. Φίλιας, Όψεις της Διατήρησης και της

Μεταβολής του Κοινωνικού συστήματος

Μονάδες: 5

6. το απόσπασμα που ακολουθεί προέρχεται από πολιτική ομιλία που

εκφωνήθηκε στην Κύπρο. Να εντοπίσετε τα χαρακτηριστικά του.
Γιατί οι πρωτοβουλίες που ανελήφθησαν τον τελευταίο καιρό σε αυτό
στοχεύουν. Να εμβαθύνουμε τη δημοκρατία στα πολιτικά Κόμματα και να
ανοίξουμε διάπλατα τις πόρτες, ώστε να προσέλθει στις πολιτικές δυνάμεις της
χώρας νέο ανθρώπινο δυναμικό. Να ανανεώσουμε τις σχέσεις μας με την εκλογική
μας βάση και, το κυριότερο, να δώσουμε φωνή, ρόλο και λόγο στον απλό

[4]
ψηφοφόρο και στον φίλο μας. Σε αυτόν που βρίσκεται κοντά μας σε κάθε
αγωνιστική μας προσπάθεια και που, δυστυχώς, οι διαδικασίες που είχαν
παλαιότερα υιοθετηθεί του έκλειναν την πόρτα.
Βέβαια, όπως πολύ σωστά είπε ο Πρόεδρος πρωτύτερα, η προοπτική, το
μέλλον της παράταξής μας περνά κυρίως μέσα από την ενότητά της.
Θα ήθελα, λοιπόν, ξεκινώντας να πω στα στελέχη της παράταξής μας που
βρίσκονται σήμερα εδώ να μην ανησυχούν. Δεν υπάρχει πραγματικά κανένας
λόγος. Διότι εγγυητές της ενότητας είμαστε όλοι. Και δεν θα επιτρέψουμε σε τίποτε
και κανέναν να διολισθήσει προς τον κακό δρόμο της διχόνοιας και της διαίρεσης.
Μέσα από αυτές τις διαδικασίες, μην έχετε καμία αμφιβολία, ότι θα βγούμε
πολύ πιο δυνατοί, πολύ πιο ισχυροί και πολύ πιο ενωμένοι.
Το γεγονός δε ότι ο καινούργιος Αρχηγός θα χαίρει πολιτικής νομιμοποίησης
από μία ευρεία κοινωνική βάση είναι μία ακόμα, αν θέλετε, διασφάλιση όχι μονάχα
του αποτελέσματος αλλά και της συνοχής, την οποία όλοι υπηρετούμε.
Και όλοι μαζί, ανεξάρτητα από το ποιος θα βγει νικητής από αυτήν την
αναμέτρηση, θα αρχίσουμε να δίνουμε και πάλι αλληλέγγυα και ενωμένα τις
καινούργιες μάχες που προβάλλουν στον ορίζοντα. Αυτό που λέω τώρα, το
οφείλουμε πρώτα απ’ όλα στην παράταξή μας, το οφείλουμε στα στελέχη και στους
οπαδούς μας. Σε όλους αυτούς, που δυστυχώς τα τελευταία χρόνια πικράναμε και
απογοητεύσαμε, με κορυφαία στιγμή, βέβαια, το εκλογικό αποτέλεσμα. Αυτήν την
εκλογική συντριβή.
Από τη Δευτέρα σηματοδοτείται ένα καινούργιο ξεκίνημα, που μην έχετε
καμία αμφιβολία, προαναγγέλλει καλύτερες μέρες για την παράταξή μας και κατ’
επέκταση, για τον τόπο μας.

Μονάδες: 5

[5]