Sustainable

Agriculture

Παραδοτέο 3.3:
Βιοενέργεια και Ενεργειακά Φυτά
Μάθημα 6: Αμυλούχα και
σακχαρούχα φυτά
 Σόργο (Sorghum bicolor)

Το σόργο (επιστημονική ονομασία Sorghum bicolor) είναι ένα ετήσιο,

χονδροειδές, ορθοφυές φυτό με πολυποίκιλα χαρακτηριστικά ανάπτυξης.
Αναπτύσσεται σε συστάδες οι οποίες μπορεί να φτάσουν και τα 4 m σε
ύψος. Ο κόκκος του είναι μικρός και κυμαίνεται από 2 με 4 mm σε διάμετρο.
Αποτελεί βασικό δημητριακό στις ζεστές και ξηρές τροπικές ζώνες. Το
στέλεχός του χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή. Είναι σημαντική ζωοτροφή το
καλοκαίρι όπου οι θερμοκρασίες είναι υψηλές και η βροχόπτωση
ανεπαρκής για καλαμπόκι. Αποδεικνύεται ότι είναι σημαντικό για ενσίρωση
ή χορτοδοτική καλλιέργεια ή και για ξηρό χόρτο όταν καλλιεργείται και
αρδεύεται σε πολύ ξηρές περιοχές.
Το σόργο είναι ανθεκτικό στον ελαφρύ υετό, σε ετήσιες θερμοκρασίες της
τάξεως των 7.8 με 27.8°C και σε pH 4.3 με 8.7. Προσαρμόζεται στα
τροπικά και υποτροπικά κλίματα με θερινές βροχοπτώσεις και είναι
άνευ σημασίας στις πιο υγρές περιοχές με υψηλή βροχόπτωση.
Προσαρμόζεται σε ένα ευρύ φάσμα εδαφών, από ελαφρώς πηλώδη σε βαριά αργιλώδη. Ευδοκιμεί σε
ελαφριά, ευκολοδούλευτα εδάφη υψηλής γονιμότητας, με μέτρια προς υψηλή περιεκτικότητα σε
νερό, ενώ η διάβρωση των εδαφών δεν αποτελεί πρόβλημα. Κατάλληλα για το σόργο είναι τα εδάφη με
μέτρια αποστράγγιση. Η παρουσία μικρών ποσοτήτων αλκαλίου στην άμμο μειώνουν σημαντικά την
απόδοσή του. Έχει μέτρια ανθεκτικότητα στην αλατότητα. Προτιμά τα μετρίως όξινα εδάφη και το pH
κάτω από 5.7 δεν επηρεάζει δραστικά την παραγωγή.

Στις ΗΠΑ περίπου το ένα τρίτο των καλλιεργειών σόργου χρησιμοποιείται για την παραγωγή
αιθανόλης. Καθώς είναι ανθεκτικό στην ξηρασία από τη φύση του, το σόργο αποτελεί μια έξυπνη
επιλογή για τους παραγωγούς αιθανόλης στις περιοχές με έλλειψη νερού έτσι ώστε να βοηθήσουν
τους αγρότες στη συντήρηση των τοπικών πόρων. η υψηλή περιεκτικότητα σε άμυλο των κόκκων
αναμένεται να έχει μεγαλύτερη απόδοση αιθανόλης. Η περιεκτικότητα σε άμυλο των γονότυπων
σόργου κυμαίνεται μεταξύ 64% - 74% ξηρό βάρος κόκκου. Το άμυλο αυτό αποδίδει, κατά μέσο όρο,
μέχρι 15% αιθανόλη.

Από το 1998 μέχρι το 2002, οι αποδόσεις στην Ευρώπη κυμαίνονταν από 0.286 t/ha στη Ρωσία μέχρι
6.429 t/ha στην Ιταλία. Αντιθέτως, έχει αναφερθεί πως τα υβρίδια μπορούν να αποφέρουν μέχρι και
12 t/ha υπό ιδανικές συνθήκες εδάφους και νερού, εισροών και υψηλότερης πυκνότητας φύτευσης.
Γλυκό Σόργο (Sorghum bicolor var. sweet)
Ετήσιο είδος φυτού πιθανώς γηγενές της βορειοανατολικής Αφρικής. Το
γλυκό σόργο ευδοκιμεί καλύτερα σε ξηρότερες και θερμότερες
συνθήκες από πολλά άλλα φυτά. Είναι σε γενικές γραμμές ψηλότερο
από το σόργο και έχει δυνατό ριζικό σύστημα το οποίο αποτρέπει την
κατάρρευσή του σε περίοδο ξηρασίας. Ο σπόρος του είναι επίσης,
μικρότερος από εκείνον του σόργου. Είναι ετήσιο ή βραχυπρόθεσμο
αγρωστώδες. Τα περισσότερα φυτά σόργου χρειάζονται 90-120 ημέρες
για να ωριμάσουν.
Αποδίδει τα μέγιστα όταν η θερμοκρασία κυμαίνεται μεταξύ 24-27 0C.
Οι ανάγκες του σε νερό ποικίλουν από 350-700 mm, ανάλογα με τη
διάρκεια του βλαστικού κύκλου. Σε πολλές ημιάνυδρες περιοχές
αναπτυσσόμενων χωρών, οι συνήθεις θερμοκρασίες κυμαίνονται στους
20-38 0C.
Τα "4 Fs" αντιπροσωπεύουν τα τέσσερα δυνητικά προϊόντα από το
γλυκό σόργο, δηλαδή: τρόφιμα, καύσιμα, ζωοτροφή και ίνες.
Όπως και το κοινό σόργο, το γλυκό σόργο μπορεί να έχει υψηλές αποδόσεις. Το αιθέριο
έλαιο του γλυκού σόργου δεν βρίσκεται στον σπόρο του αλλά στο στέλεχός του, το
οποίο περιέχει σάκχαρα.

Το κόστος παραγωγής αιθανόλης από γλυκό σόργο είναι χαμηλότερο εκείνης του
ζαχαροκάλαμου. Σε πειραματικές δοκιμές στη βόρειο Ελλάδα οι αποδόσεις ήταν 120-
140 t/ha νωπής ύλης με προοπτική να παράγει 3-5 m3/ha αιθανόλης. Μπορεί να έχει τις
αποδόσεις αυτές σε εδάφη καλλιέργειας καλαμποκιού, βαμβακιού ή καλής ποιότητας
καπνού.
Παρουσιάζει δυσκολίες στην εύρεση σπόρων των καλύτερων ποικιλιών σε σχέση με
την απόδοση, την ανθεκτικότητα στις ασθένειες και την περίοδο βλάστησης. Έχει χαμηλή
ανθεκτικότητα στο πλάγιασμα και χρειάζεται ειδικό και ακριβό εξοπλισμό
συγκομιδής. Παρά τα προβλήματα, το φυτό παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διότι το
ισοζύγιο ενέργειας δείχνει ότι προσδίδει υψηλό όφελος σε όλες τις γεωργικές και
βιομηχανικές φάσεις, όπως διαφαίνεται στους παραπάνω πίνακες.