ძალიან გვიხარიან, რომ ჩვენი მწერალი ქალი აპირობს ჩემზედ პასუხის დაწერას და, თუ

პოეტობაზედაც ხელს აიღებს, _ ღმერთი, რჯული _ დიდ ღვაწლს მხოლოდ მაშინ დასდებს
ჩვენს `ცისკარსა~.

ძალიან დაუსუსხავს ჩემს კრიტიკას, რომ მარტო თვალი დაუკვირვებია ჩემს ლექსისათვის
ჩვენს თეორეტიკოსსა და გონება კი არ მიუყოლებია, რომ ჩემი `სუბუქ ფრთითა~ და თქვენი
`თვალ დაკვირვებით~ სწორე ქართულია. ამის დასამტკიცებლად ვიტყვი, რომ ეგ ფორმა
თქვენვე გიხმარიათ. თუ თქვენ თავს არ უჯერებთ, თეორეტიკას ჰკითხეთ და, თუ
თეორეტიკასაც არ უჯერებთ, აი, თქვენი ნაქები ჩახრუხაძეც: `თამარ წყნარი, პირ მცინარი~.
თქვენის აზრით, `პირ~ ქართული არ არი? აი, რუსთაველიც: `მოდგა თეთრ ტაიჭოსანი~.
`თეთრ~ ქართული არ არი? აი, თ. ორბელიანიც: `უმწეოდ, უნუგეშ~, ქართული არ არი განა?
აი, უფ. გ. ბარათოვიც `საყვარელ მამულს~. სუყველგან ერთი და იგივე ფორმაა. ხომ ხედავთ,
რომ ნიჭიანებს და უნიჭოსაც კი უხმარია ეგ ფორმა. აქედამა სჩანს, რომ ხალხიცა ხმარობს, რომ
ენაში არის ეგ ფორმა, რომელსაც ანბანთ თეორეტიკოსები ვერას-დროს ვერ შეარყევენ მაგ
ძვირფას თვისებას ჩვენის ენისას. ვისაც ღვთისაგან განაჩენისა არა ესმის-რა, ის თუ წაართმევს,
თორემ სხვა არავინა!

ძალიან მოთმინება უნდა ჰქონდეს ადამიანს, რომ `შეშლილი~ თავიდამ ბოლომდი

წაიკითხოს. ვისაც არ წაგიკითხავთ `შეშლილი~, ჩვენ, ვითარცა კაცთ-მოყვარენი, არ გირჩევთ
წაკითხვასა: პირველი, რომ უწყალოდ დაიტანჯებით, მეორე, რომ ჩვენ გაგვამართლებთ და
ეგ, იქნება, თავად ერისთავს ეწყინოს. _ ასეთ-ნაირად ჭრიჭინებენ თავად ერისთავის ლექსები,
როგორც გაუსაპნავი საპალნის ურმის თვლები; ასეთ ჟრჟოლას დაგმართებთ, რომ `ჟამი
მოგივათ გაციებისა~, თავად რაფ. ერისთავისა არ იყოს.

ძალიან კარგად მოქცეულა თავადი ერისთავი, რომ პუშკინის და ლერმონტოვისათვის ხელი

არ უხლია, თორემ ამათი ქმნულებაც ისე წაეხდინა, როგორც წაუხდენია კაზლოვის
`შეშლილი~, სწორედ ღვთის გმობა იქნებოდა.

მოკლედ განვიხილოთ თითონ კაზლოვის პოემა `შეშლილი~, რა წითელი კოჭი ბრძანდება

რუსულს ენაზედ. ეგ პოემა არის ჩვენ `ეო-მეოსავით~ რაღაცა უბრალოდ აღსრულებული,
რაღაც ბნელი სუჟეტი. აქ ისმის რაღაც უიმედო სიყვარულის ტანჯვა, რაღაც უგემური ჩივილი,
კვნესა და ოხვრა რუსის გოგოსი, როგორც კაზლოვი ამბობს. ტანჯვა და რაღაც ჩივილის
მსგავსად კნავილი არც ტანჯვასა ჰგავს, არც ჩივილსა; აქ არ ისმის ის გულის განმგმირავი
კვნესა მოტყუებულ გულისა, აქ არა სჩანს ის უნებური სიუგუნურე მარტივ სოფლის გოგოს
სიყვარულისა, რომლის მუხთლობამაც შეშალა ჭკვიდამ იგი. ის გოგო რუსის მუჟიკისა ხომ
სრულიად შეშლილი არ არი, თუმცა კაზლოვი გვეფიცება, რომ შეშლილიაო; ძალიან კარგ
გონებაზედ გახლავსთ, კარგად ლაპარაკობს, კარგადა სჯის. მართალია, ლაპარაკში თვალები
ერევა და სახე ეშლება, მაგრამ განა მარტო თვალების და სახის ამღვრევაში სჩანს ადამიანის
შეშლილობა ჭკვიდამა?
ძალად მოყვანილი ცრემლი სასაცილოა, საზიზღარი და არა სამწუხარო დასანახავად.
ძველი თაობა, აღზრდილი და განსწავლული იყო რუსულს მწერლობა-მეცნიერებაში და
უცხო მწერლობაშიაც, ისიც რუსულის შემწეობით~.

ძმობა და ერთობაო, მაინც არ იშლის და გაიძახის ეს უსტაბაში თავისის ამქრისა.

ძნელია, როცა წინათვე აკვიატებული სურვილი დაჰბღუჯავს ხოლმე იმისთანა წყალ-წყალა
მეცნიერს, როგორიც ბ-ნი ეზოვი ყოფილა, რომელსაც ქართველების ხსენებაზე პირზე მარტო
შხამი მოსდის და სხვა გზა არ არის, უნდა გადმოანთხიოს. განათლებული კაცი-კიაო!..

ძნელია უვიცობა, ან განგებ შეკეთებული, განგებ გაფიცხებული, განგებ ყალხზე შემდგარი

ხელთქმნილი და არა გულთქმნილი თავგამოდება.

ძნელი მოსათმენნი არიან ეს ხუდაბაშოვები, პატკანოვები, ქიშმიშოვები, ეზოვები, არწრუნები

და ერთობ იგი ერთი გუნდი სომხებისა, რომელთაც ღმერთმა მოახმაროთ თავიანთ-თავის
ქება-დიდება და ჩვენს მოთხრას-კი _ ნურას უკაცრავად! _ ვერ შევარჩენთ, ვერ დავანებებთ და
ამაში, იმედია, ყველა ჭკვათამყოფელი სომეხი დაგვეთანხმება.

აი, სწორედ აქ არის თავი და ბოლო, დასაბამი და დასასრული იმ მწვავის განხეთქილებისა,

რომელიც ასეთის გულმოდგინებით შთამოსთესეს ჩვენში უმეცართა მეცნიერთა და
ერთმანეთზე აალურსეს ქართველი და სომეხი.