HAL R.

VARIAN

Μικροοικονομική
Μια σύγχρονη
προσέγγιση
3η έκδοση
Εκδόσεις Κριτική

Κεφάλαιο 26
Μονοπωλιακή συμπεριφορά

Ύλη για τη Μίκρο ΙΙ: 26.1 έως και 26.7

 Κεφάλαιο 26
Μονοπωλιακή συμπεριφορά

• Διάκριση τιμών

• Διαφοροποίηση προϊόντος
Μονοπωλιακός ανταγωνισμός
Διάκριση τιμών
 Πώς πρέπει να τιμολογεί ένα μονοπώλιο;

 Μέχρι τώρα, αντιμετωπίζουμε ένα μονοπώλιο

ως μια εταιρεία η οποία πρέπει να πουλήσει
το προϊόν της με την ίδια τιμή σε κάθε πελάτη.
Αυτή είναι η ενιαία τιμολόγηση.
 Μπορεί η διάκριση τιμών να φέρει σε ένα
μονοπώλιο υψηλότερα κέρδη;
 Διάκριση τιμών: το μονοπώλιο χρεώνει
διαφορετικές τιμές για το ίδιο προϊόν σε
διαφορετικούς καταναλωτές.
 Πολιτικές διάκρισης τιμών

 1ουβαθμού: Κάθε μονάδα εκροής πωλείται σε

διαφορετική τιμή. Οι τιμές μπορεί να
διαφέρουν από αγοραστή σε αγοραστή.

 2ου βαθμού: Η τιμή που πληρώνει ένας

αγοραστής μπορεί να διαφέρει ανάλογα με
την ποσότητα που ζητά. Αλλά όλοι οι πελάτες
αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόγραμμα τιμών.
π.χ., εκπτώσεις χονδρικής πώλησης.
 Πολιτικές διάκρισης τιμών

 3ου βαθμού: Η τιμή που πληρώνουν οι

αγοραστές σε μια συγκεκριμένη ομάδα είναι η
ίδια για όλες τις μονάδες που αγοράζονται.
Αλλά η τιμή μπορεί να διαφέρει από ομάδα
αγοραστών σε ομάδα αγοραστών.
π.χ., εκπτώσεις για ηλικιωμένους και φοιτητές
και καμία έκπτωση για μεσήλικες.
 Διάκριση τιμών πρώτου βαθμού

 Κάθε μονάδα εκροής πωλείται σε διαφορετική

τιμή. Η τιμή μπορεί να διαφέρει από αγοραστή
σε αγοραστή.
 Ο μονοπωλητής πρέπει να ανακαλύψει τον
αγοραστή με την υψηλότερη αποτίμηση για το
προϊόν του, τον αγοραστή με τη δεύτερη
υψηλότερη αποτίμηση, και ούτω καθ’ εξής.
 Διάκριση τιμών πρώτου βαθμού
$/μονάδα εκροής
Πώληση της y’ης μονάδας αντί $p(y’).

p( y )

MC(y)

p(y)
y y
 Διάκριση τιμών πρώτου βαθμού
$/μονάδα εκροής
Πώληση της y’ης μονάδας αντί $p(y’).
Αργότερα, πώληση της y’’ ης μονάδας
p( y ) αντί $p(y’’).
p ( y  )
MC(y)

p(y)
y y y
 Διάκριση τιμών πρώτου βαθμού
$/μονάδα εκροής
Πώληση της y’ης μονάδας αντί $p(y’).
Αργότερα, πώληση της y’’ ης μονάδας
p( y ) αντί $p(y’’). Τέλος, πώληση της
p ( y  ) y’’’ ης μονάδας αντί του οριακού
κόστους, $p(y’’’).
p ( y  ) MC(y)
y

y y y y
 Διάκριση τιμών πρώτου βαθμού
$/μονάδα εκροής Τα οφέλη στον μονοπωλητή
σ’ αυτές τις ανταλλαγές είναι:
p ( y  )  MC ( y  ), p ( y  )  MC ( y  )
p( y ) και μηδέν.
p ( y  )
MC(y)
p ( y  )

p(y)
y y y y
Τα κέρδη των καταναλωτών είναι μηδενικά.
 Διάκριση τιμών πρώτου βαθμού
$/μονάδα εκροής
Άρα, το άθροισμα των οφελών
του μονοπωλητή από όλες τις
ανταλλαγές είναι τα μέγιστα
συνολικά οφέλη ανταλλαγής.

PS MC(y)

p(y)
y y
 Διάκριση τιμών πρώτου βαθμού
$/μονάδα εκροής Ο μονοπωλητής παίρνει τα
μέγιστα δυνατά οφέλη από
την ανταλλαγή.

PS MC(y)

p(y)
y y
Η διάκριση τιμών πρώτου βαθμού είναι
αποτελεσματική κατά Pareto.
 Διάκριση τιμών πρώτου βαθμού

Η διάκριση τιμών πρώτου βαθμού δίνει στον

μονοπωλητή όλα τα πιθανά οφέλη
ανταλλαγής, αφήνει στους αγοραστές
μηδενικό πλεόνασμα και παρέχει την ικανή
ποσότητα προϊόντων.
 Διάκριση τιμών δευτέρου βαθμού
Διμερής τιμολόγηση
 Μια διμερής τιμολόγηση είναι ένα εφάπαξ
ποσό, p1, συν μια τιμή p2 για κάθε μονάδα
προϊόντος που αγοράζουν οι καταναλωτές.
 Έτσι, το κόστος της αγοράς x μονάδων
προϊόντων είναι
p1 + p2x.

15
 Διάκριση τιμών δευτέρου βαθμού
Διμερής τιμολόγηση
Ο μονοπωλητής θα πρέπει να προτιμά τη
διμερή τιμολόγηση από την ενιαία τιμολόγηση
ή κάποια από τις πολιτικές διάκρισης τιμών
που μελετήσαμε έως τώρα;
 Εάν ναι, πώς θα πρέπει να σχεδιάσει ο
μονοπωλητής τη διμερή τιμολόγηση;

16
 Διάκριση τιμών δευτέρου βαθμού
Διμερής τιμολόγηση
 p1 + p 2x
 Ε: Ποια είναι η μέγιστη τιμή που μπορεί να
πάρει το p1;

17
 Διάκριση τιμών δευτέρου βαθμού
Διμερής τιμολόγηση
 p 1 + p 2x
 Ε: Ποια είναι η μέγιστη τιμή που μπορεί να
πάρει το p1;
 A: p1 είναι το “ποσό εισόδου στην αγορά” και
το μεγαλύτερο που μπορεί να γίνει είναι το
πλεόνασμα που κερδίζει ο αγοραστής από
την είσοδό του στην αγορά.
 Επιλέξτε p1 = CS και ερευνήστε πόσο θα
πρέπει να είναι το p2;

18
 Διάκριση τιμών δευτέρου βαθμού
Διμερής τιμολόγηση
$/μονάδα εκροής
Θα πρέπει ο μονοπωλητής
p(y) να ορίσει το p2 πάνω
από το MC;
p 2  p ( y)
MC(y)

y y

19
 Διάκριση τιμών δευτέρου βαθμού
Διμερής τιμολόγηση
$/μονάδα εκροής
Το p1 = CS.
p(y) Θα πρέπει ο μονοπωλητής
να ορίσει το p2 πάνω από το MC;
CS
p 2  p ( y)
MC(y)

y y

20
 Διάκριση τιμών δευτέρου βαθμού
Διμερής τιμολόγηση
$/μονάδα εκροής
Το p1 = CS.
Θα πρέπει ο μονοπωλητής
p(y) να ορίσει το p2 πάνω από
το MC;
CS
p 2  p ( y)
MC(y)
PS
Το PS είναι το κέρδος από
τις πωλήσεις.
y y

21
 Διάκριση τιμών δευτέρου βαθμού
Διμερής τιμολόγηση
$/μονάδα εκροής Το p1 = CS.
Θα πρέπει ο μονοπωλητής
να ορίσει το p2 πάνω από
p(y)
το MC;
Το PS είναι το κέρδος από
CS
p 2  p ( y) τις πωλήσεις.
MC(y)
PS
Συνολικό κέρδος

y y

22
 Διάκριση τιμών δευτέρου βαθμού
Διμερής τιμολόγηση
$/μονάδα εκροής
Θα πρέπει ο μονοπωλητής
p(y) να ορίσει το p2 = MC;

MC(y)
p 2  p ( y)

y y

23
 Διάκριση τιμών δευτέρου βαθμού
Διμερής τιμολόγηση
$/μονάδα εκροής
Το p1 = CS.
Θα πρέπει ο μονοπωλητής
p(y)
να ορίσει το p2 = MC;

CS MC(y)
p 2  p ( y)

y y

24
 Διάκριση τιμών δευτέρου βαθμού
Διμερής τιμολόγηση
$/μονάδα εκροής Το p1 = CS.
Θα πρέπει ο μονοπωλητής
p(y) να ορίσει το p2 = MC;
Το PS είναι το κέρδος από
τις πωλήσεις.
CS MC(y)
p 2  p ( y) PS

y y

25
 Διάκριση τιμών δευτέρου βαθμού
Διμερής τιμολόγηση
$/μονάδα εκροής Το p1 = CS.
Θα πρέπει ο μονοπωλητής
p(y) να ορίσει το p2 = MC;
Το PS είναι το κέρδος από
τις πωλήσεις.
CS MC(y)
p 2  p ( y) PS
Συνολικό κέρδος

y y

26
 Διάκριση τιμών δευτέρου βαθμού
Διμερής τιμολόγηση
$/μονάδα εκροής Το p1 = CS.
Θα πρέπει ο μονοπωλητής
p(y) να ορίσει το p2 = MC;
Το PS είναι το κέρδος από
τις πωλήσεις.
CS MC(y)
p 2  p ( y) PS

y y

27
 Διάκριση τιμών δευτέρου βαθμού
Διμερής τιμολόγηση
$/μονάδα εκροής Το p1 = CS.
Θα πρέπει ο μονοπωλητής
p(y) να ορίσει το p2 = MC;
Το PS είναι το κέρδος από
τις πωλήσεις.
CS MC(y)
p 2  p ( y) PS

y y
Πρόσθετο κέρδος όταν p2 = MC.

28
 Διάκριση τιμών δευτέρου βαθμού
Διμερής τιμολόγηση
Ο μονοπωλητής μεγιστοποιεί το κέρδος του
εφαρμόζοντας διμερή τιμολόγηση, ορίζοντας
την τιμή μονάδας p2 στο οριακό κόστος και το
εφάπαξ ποσό p1 ίσο με το πλεόνασμα του
καταναλωτή.

29
 Διάκριση τιμών δευτέρου βαθμού
Διμερής τιμολόγηση
 Μια διμερής τιμολόγηση μεγιστοποίησης
κέρδους δίνει ικανό αποτέλεσμα στην αγορά
(ποσότητα όπως στον τέλειο ανταγωνισμό),
με το οποίο ο μονοπωλητής έχει ως κέρδος
το σύνολο των οφελών ανταλλαγής.
 Υπάρχουν κι άλλα είδη διάκρισης τιμών
δευτέρου βαθμού εκτός της διμερούς
τιμολόγησης, πχ μενού προσφοράς τιμής-
ποιότητας (versioning), συνδεδεμένες
πωλήσεις (bundling).

30
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού

 Συχνά, οι επιχειρήσεις χρεώνουν

διαφορετικές τιμές σε διαφορετικά τμήματα
της αγοράς, δηλαδή σε διαφορετικές ομάδες
καταναλωτών (τμηματοποίηση της αγοράς).
 Η τιμή που πληρώνουν οι αγοραστές μιας
δεδομένης ομάδας καταναλωτών είναι ίδια για
όλες τις μονάδες που αγοράζουν. Αλλά η τιμή
μπορεί να διαφέρει από ομάδα καταναλωτών
σε ομάδα καταναλωτών.
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού

 Ένας μονοπωλητής χειρίζεται την τιμή αγοράς

αλλάζοντας την ποσότητα των προϊόντων που
παρέχει στην αγορά.
 Άρα, η ερώτηση “ Ποιες μεροληπτικές τιμές
ορίζει ο μονοπωλητής, μία για κάθε ομάδα
καταναλωτών;” στην πραγματικότητα σημαίνει
"Πόσες μονάδες προϊόντων θα παρέχει ο
μονοπωλητής σε κάθε ομάδα καταναλωτών;”
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού

 Δύο αγορές, 1 και 2 (δηλ. δύο ομάδες

καταναλωτών)
 y1 είναι η ποσότητα που παρέχεται στην αγορά
1. Η συνάρτηση αντίστροφης ζήτησης της
αγοράς 1 είναι p1(y1).
 y2 είναι η ποσότητα που παρέχεται στην αγορά
2. Η συνάρτηση αντίστροφης ζήτησης της
αγοράς 2 είναι p2(y2).
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού

 Για δεδομένα επίπεδα προσφοράς y1 και y2,

το κέρδος της εταιρείας είναι
 ( y 1 , y 2 )  p 1 ( y 1 ) y 1  p 2 ( y 2 ) y 2  c ( y 1  y 2 ).
 Ποιες τιμές των y1 και y2 μεγιστοποιούν το
κέρδος;
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού
 ( y 1 , y 2 )  p 1 ( y 1 ) y 1  p 2 ( y 2 ) y 2  c ( y 1  y 2 ).
Οι συνθήκες μεγιστοποίησης κέρδους είναι
   c ( y1  y 2 )  ( y1  y 2 )
 p1 ( y1 )y1   
 y1  y1  ( y1  y 2 )  y1
0
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού

 ( y 1 , y 2 )  p 1 ( y 1 ) y 1  p 2 ( y 2 ) y 2  c ( y 1  y 2 ).
Οι συνθήκες μεγιστοποίησης κέρδους είναι
   c ( y1  y 2 )  ( y1  y 2 )
 p1 ( y1 )y1   
 y1  y1  ( y1  y 2 )  y1
0
   c ( y1  y 2 )  ( y1  y 2 )
 p 2 ( y2 )y2   
 y2  y2  ( y1  y 2 )  y2
0
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού
 ( y1  y 2 )  ( y1  y 2 )
 1 και  1 άρα
 y1  y2
Οι συνθήκες μεγιστοποίησης κέρδους είναι
  c ( y1  y 2 )
p1 ( y1 ) y1  
 y1  ( y1  y 2 )
και
  c ( y1  y 2 )
p 2 ( y 2 )y 2   .
 y2  ( y1  y 2 )
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού
   c ( y1  y 2 )
p1 ( y1 ) y1   p 2 ( y 2 )y 2  
 y1  y2  ( y1  y 2 )
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού
   c ( y1  y 2 )
p1 ( y1 ) y1   p 2 ( y 2 )y 2  
 y1  y2  ( y1  y 2 )



Η ισότητα MR1(y1) = MR2(y2) σημαίνει ότι η
κατανομή y1, y2 μεγιστοποιεί τα έσοδα από
την πώληση y1 + y2 μονάδων εκροής.
π.χ., αν MR1(y1) > MR2(y2), τότε μια μονάδα
εκροής θα πρέπει να μετακινηθεί από την
αγορά 2 στην αγορά 1, ώστε να αυξηθούν τα
συνολικά έσοδα.
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού
   c ( y1  y 2 )
p1 ( y1 ) y1   p 2 ( y 2 )y 2  
 y1  y2  ( y1  y 2 )



Τα οριακά έσοδα που είναι κοινά στις δύο
αγορές ισούνται με το οριακό κόστος
παραγωγής αν το κέρδος πρέπει να
μεγιστοποιηθεί.
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού
Αγορά 1 Αγορά 2

p1(y1)
p2(y2)
p1(y1*)
p2(y2*)

MC MC

y1* y1 y2* y2
MR1(y1) MR2(y2)
MR1(y1*) = MR2(y2*) = MC
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού
Αγορά 1 Αγορά 2

p1(y1)
p2(y2)
p1(y1*)
p2(y2*)

MC MC

y1* y1 y2* y2
MR1(y1) MR2(y2)
MR1(y1*) = MR2(y2*) = MC και p1(y1*)  p2(y2*).
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού

 Σε ποια αγορά θα προκαλέσει ο

μονοπωλητής την υψηλότερη τιμή;
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού

 Σε ποια αγορά θα προκαλέσει ο

μονοπωλητής την υψηλότερη τιμή;
 Θυμηθείτε ότι

 1
MR1 ( y1 )  p1 ( y1 ) 1  
 1 
και
 1
MR 2 ( y 2 )  p 2 ( y 2 ) 1   .
 2
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού
 Σεποια αγορά θα προκαλέσει ο
μονοπωλητής την υψηλότερη τιμή;
 Θυμηθείτε ότι
 1
MR1 ( y1 )  p1 ( y1 ) 1  
 1 
και
 1
MR 2 ( y 2 )  p 2 ( y 2 ) 1   .
 2
MR 1 ( y*1 )  MR 2 ( y*2 )  MC ( y*1  y*2 )
 Αλλά,
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού

*  1 *  1
Άρα p1 ( y1 ) 1    p 2 ( y 2 ) 1   .
 1   2
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού

*  1 *  1
Άρα p1 ( y1 ) 1    p 2 ( y 2 ) 1   .
 1   2

Επομένως,p1 ( y*1 )  p 2 ( y*2 ) αν και μόνο αν

1 1
1  1
1 2
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού

*  1 *  1
Άρα p1 ( y1 ) 1    p 2 ( y 2 ) 1   .
 1   2

* *
Επομένως, p1 ( y1 )  p 2 ( y 2 ) αν και μόνο αν
1 1
1  1  1   2 .
1 2
 Διάκριση τιμών τρίτου βαθμού
*  1 *  1
Άρα p1 ( y1 ) 1    p 2 ( y 2 ) 1   .
 1   2

Επομένως, p1 ( y*1 )  p 2 ( y*2 ) αν και μόνο αν

1 1
1  1  1   2 .
1 2

Ο μονοπωλητής ορίζει την υψηλότερη τιμή

για την αγορά όπου η ζήτηση είναι λιγότερο
ελαστική ως προς την τιμή του
ίδιου του προϊόντος.
 Διαφοροποίηση προϊόντος
&
Μονοπωλιακός ανταγωνισμός

50
 Διαφοροποίηση προϊόντων: Μονοπωλιακός
ανταγωνισμός
 Σε πολλές αγορές, τα αγαθά είναι πολύ
πιστά, αλλά όχι τέλεια, υποκατάστατα.
 π.χ., οι αγορές για μπλούζες, ρολόγια,
αυτοκίνητα και μπισκότα.
 Κάθε μεμονωμένος προμηθευτής έχει έτσι μια
μικρή “μονοπωλιακή ισχύ”.
 Πώς είναι η ισορροπία για μια τέτοια αγορά;
 Διαφοροποίηση προϊόντων

 Δωρεάν είσοδος  μηδενικά κέρδη για κάθε

πωλητή.
 Διαφοροποίηση προϊόντων

 Δωρεάν είσοδος  μηδενικά κέρδη για κάθε

πωλητή.
 Μεγιστοποίηση κέρδους  MR = MC για
κάθε πωλητή.
 Διαφοροποίηση προϊόντων

 Δωρεάν είσοδος  μηδενικά κέρδη για κάθε

πωλητή.
 Μεγιστοποίηση κέρδους  MR = MC για
κάθε πωλητή.
 Όχι ακριβώς τέλεια υποκατάσταση ανάμεσα
στα αγαθά  ελαφριά κλίση προς τα κάτω για
την καμπύλη ζήτησης για κάθε αγαθό.
 Διαφοροποίηση προϊόντων
Τιμή

Ελαφριά κλίση προς τα κάτω

Ζήτηση

Ποσότητα
προσφοράς
 Διαφοροποίηση προϊόντων
Τιμή

Ζήτηση

Ποσότητα
προσφοράς

Οριακά έσοδα
 Διαφοροποίηση προϊόντων
Τιμή

Οριακό κόστος

Ζήτηση

Ποσότητα
προσφοράς

Οριακά έσοδα
 Διαφοροποίηση προϊόντων
Τιμή

Μεγιστοποίηση κέρδους
MR = MC
Οριακό κόστος

p(y*)

Ζήτηση

Ποσότητα
προσφοράς
y*
Οριακά έσοδα
 Διαφοροποίηση προϊόντων
Τιμή Μηδενικό
κέρδος Μεγιστοποίηση
Τιμή = μέσο κέρδους
κόστος MR = MC
Οριακό κόστος

p(y*) Μέσο
κόστος
Ζήτηση

Ποσότητα
προσφοράς
y*
Οριακά έσοδα
 Διαφοροποίηση προϊόντων

 Τέτοιες αγορές είναι μονοπωλιακά

ανταγωνιστικές.
 Είναι αποτελεσματικές αυτές οι αγορές;
 Όχι, επειδή για κάθε αγαθό, η τιμή
ισορροπίας p(y*) > MC(y*).
 Διαφοροποίηση προϊόντων
Τιμή
Μηδενικό κέρδος Μεγιστοποίηση
Τιμή = μέσο κόστος κέρδους
MR = MC
Οριακό κόστος

p(y*) Μέσο
κόστος
Ζήτηση
MC(y*)
Ποσότητα
προσφοράς
y*
Οριακά έσοδα
 Διαφοροποίηση προϊόντων
Τιμή
Μηδενικό κέρδος Μεγιστοποίηση
Τιμή = μέσο κόστος κέρδους
MR = MC
Οριακό κόστος

p(y*) Μέσο
κόστος
Ζήτηση
MC(y*)
Ποσότητα
προσφοράς
y* ye
Οριακά έσοδα
 Διαφοροποίηση προϊόντων
 Κάθε πωλητής παρέχει ποσότητα του
προϊόντος του λιγότερη από την ικανή.
 Επίσης, κάθε πωλητής πουλά ποσότητα
μικρότερη από εκείνη που ελαχιστοποιεί το
μέσο κόστος και έτσι, υπό αυτήν την έννοια,
κάθε προμηθευτής έχει “πλεονάζον
παραγωγικό δυναμικό.”
 Διαφοροποίηση προϊόντων
Τιμή
Μηδενικό κέρδος Μεγιστοποίηση
Τιμή = μέσο κόστος κέρδους
MR = MC
Οριακό κόστος

p(y*) Μέσο
κόστος
Ζήτηση
MC(y*)
Πλεονάζον
δυναμικό Ποσότητα
προσφοράς
y* ye
Οριακά έσοδα