ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

pΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να δώσετε τον σύγχρονο ορισμό της αγοράς.

2. Από τι καθορίζεται ο βαθμός ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων;

3. Να αναφέρετε τις μορφές αγοράς στις οποίες θα μπορούσαμε να κατατάξουμε τους

διάφορους κλάδους παραγωγής με βάση τον ανταγωνισμό που επικρατεί μεταξύ
των επιχειρήσεων.

4. Να δώσετε ένα σύντομο ορισμό του πλήρους ή τέλειου ανταγωνισμού.

5. Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του πλήρους ή τέλειου ανταγωνισμού; Να

εξηγήσετε το καθένα χωριστά.

6. Πότε ένα προϊόν θεωρείται απόλυτα ομοιογενές; Ποια η σημασία της απόλυτης
ομοιογένειας του προϊόντος στον πλήρη ανταγωνισμό;

7. Γιατί ο ρόλος της διαφήμισης στον τέλειο ανταγωνισμό δεν είναι σημαντικός;

8. Πώς διαμορφώνεται η τιμή του προϊόντος στην αγορά του πλήρους ανταγωνισμού;

9. Με ποιο τρόπο μια ανταγωνιστική επιχείρηση μπορεί:

α) Να επηρεάσει την αγοραία τιμή του προϊόντος

β) Να αυξήσει τα έσοδα της.

α) Η ανταγωνιστική επιχείρηση δεν μπορεί να επηρεάσει την τιμή του

προϊόντος (αποδέκτης τιμής)
β) Η ανταγωνιστική επιχείρηση μπορεί να αυξήσει τα έσοδά της μόνο
αυξάνοντας την ποσότητα του προϊόντος που πωλεί.

10. Να εξηγήσετε πώς απεικονίζεται διαγραμματικά και τι βαθμό ελαστικότητας έχει:

α) Η ζήτηση μιας ανταγωνιστικής επιχείρησης

β) Η ζήτηση ολόκληρου του κλάδου παραγωγής.

1
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

β) α)
Καμπύλες Ζήτησης και Προσφοράς Καμπύλη Ζήτησης της επιχείρησης
του κλάδου
Τιμή D Τιμή
(P) S (P)

Pe Pe D΄ D΄

S D

Ποσότητα (Q) Ποσότητα (Q)

11. Τι εννοούμε όταν λέμε συνολικό, μέσο και οριακό έσοδο και πώς απεικονίζονται
διαγραμματικά στον πλήρη ανταγωνισμό;

12. Να αποδείξετε γιατί στον πλήρη ανταγωνισμό η τιμή του προϊόντος, το μέσο έσοδο
και το οριακό έσοδο είναι ίσα.

13. Ποιος είναι ο βασικός στόχος μιας ανταγωνιστικής επιχείρησης;

14. Πότε λέμε ότι μια ανταγωνιστική επιχείρηση επιτυγχάνει το άριστο επίπεδο
παραγωγής και με ποιους τρόπους μπορεί να προσδιοριστεί το επίπεδο αυτό;

15. Με βάση τη μέθοδο της σύγκρισης συνολικού εσόδου και συνολικού κόστους, να
δείξετε διαγραμματικά πότε μια ανταγωνιστική επιχείρηση:
α) Επιτυγχάνει το άριστο επίπεδο παραγωγής
β) Παρουσιάζει υπερκανονικά κέρδη ή ζημιές
γ) Εμφανίζει νεκρά σημεία.

16. Τι είναι το νεκρό σημείο του κύκλου εργασιών και τι κέρδος πραγματοποιεί ο
επιχειρηματίας στο σημείο αυτό;

2
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

17. Δίνονται τα πιο κάτω στοιχεία:

Μονάδες Συνολικό Συνολικά
Παραγωγής Κόστος Έσοδα
Kg € €
0 40 0
1 50 20
2 57 40
3 60 60
4 66 80
5 76 100
6 100 120
7 127 140

Ζητείται:

α) Η τιμή πώλησης της μονάδας παραγωγής

β) Το σταθερό κόστος της επιχείρησης
γ) Το νεκρό σημείο του κύκλου εργασιών
δ) Το άριστο επίπεδο παραγωγής και τι σημαίνει για την επιχείρηση
ε) Να κατασκευάσετε διάγραμμα (με σχετική ακρίβεια) που να δείχνει το
νεκρό σημείο του κύκλου εργασιών και το άριστο επίπεδο
παραγωγής
στ) Να εξηγήσετε σε ποια μορφή αγοράς ανήκει η πιο πάνω επιχείρηση

α) TR = P x Q 20 = P x 1 P = 20
40 = P x 2 P =20 κ.ο.κ

β) Όταν Q = 0 το VC = 0 FC + VC = TC FC + 0 = 40 FC = 40

γ) Νεκρό Σημείο: TR = TC ή Κέρδος/Ζημιά = TR - TC = 0

Q=3 TR = 60 TC = 60

3
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

δ)
Μονάδες Συνολικό Συνολικά Κέρδος/Ζημιά
Παραγωγής Κόστος Έσοδα TR-TC
Q TC TR δ)
0 40 0 -40
1 50 20 -30
2 57 40 -17
3 60 60 0
4 66 80 14
5 76 100 24
6 100 120 20
7 127 140 13

Άριστο επίπεδο παραγωγής: Q = 5

Στο άριστο επίπεδο παραγωγής η επιχείρηση μεγιστοποιεί το συνολικό της
κέρδος

ε)
Διάγραμμα του Νεκρού Σημείου
Έσοδα, Κόστος

του Κύκλου Εργασιών

TR, TC

160
140 TR
120 TC
100
80
Ν Άριστο επίπεδο
60
παραγωγής
40
20
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Ποσότητα Παραγωγής Q

στ) Η πιο πάνω επιχείρηση ανήκει στον τέλειο ανταγωνισμό, αφού η τιμή είναι
σταθερή

4
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

18. Στον πιο κάτω πίνακα δίνονται στοιχεία που αναφέρονται στην παραγωγή μιας
βιομηχανικής επιχείρησης:

Μονάδες Συνολικό Κόστος Συνολικά Έσοδα

Παραγωγής TC TR
Q
0 100 0
1 120 40
2 132 80
3 150 120
4 184 160
5 230 200
6 300 240
7 420 280

Ζητείται:
(Να δείξετε τους τύπους και όλους τους υπολογισμούς σας)
α) Η τιμή πώλησης του αγαθού
β) Το Σταθερό Κόστος της 5ης μονάδας παραγωγής
γ) Το Μέσο Μεταβλητό Κόστος της 5ης μονάδας
δ) Το Οριακό Κόστος της 6ης μονάδας
ε) Να κατασκευάσετε το διάγραμμα του νεκρού σημείου
του κύκλου εργασιών
στ) Το άριστο επίπεδο παραγωγής. Να δικαιολογήσετε την απάντηση σας
ζ) Την αποτελεσματική κλίμακα παραγωγής. Να δικαιολογήσετε την απάντηση
σας.

α) TR = P x Q 40 = P x 1 P = 40
80 = P x 2 P = 40 κ.ο.κ

β) Όταν Q = 0 το VC = 0 FC + VC = TC FC + 0 = 100 FC = 100

Το σταθερό κόστος παραμένει το ίδιο σε όλες τις μονάδες παραγωγής

γ) Q = 5 FC + VC = TC 100 + VC = 230 VC = 130

𝑽𝑽𝑽𝑽 𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏𝟏
AVC = AVC = AVC = 26
𝑸𝑸 𝟓𝟓

𝜟𝜟𝜟𝜟𝜟𝜟 𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑𝟑−𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐𝟐
δ) Q = 6 MC = MC = MC = 70
𝜟𝜟𝜟𝜟 𝟔𝟔−𝟓𝟓

5
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

στ)
Μονάδες Συνολικό Συνολικά ζ) Μέσο στ) Κέρδος/Ζημιά
Παραγωγής Κόστος Έσοδα Συνολικό TR-TC
Q TC TR Κόστος
0 100 0 - -100
1 120 40 120 -80
2 132 80 66 -52
3 150 120 50 -30
4 184 160 46 -24
5 230 200 46 -30
6 300 240 50 -60
7 420 280 60 -140

στ) Το άριστο επίπεδο παραγωγής βρίσκεται στο επίπεδο παραγωγής των 4

μονάδων, στο επίπεδο εκείνο όπου ελαχιστοποιείται η συνολική ζημιά.
ζ) Η αποτελεσματική κλίμακα παραγωγής βρίσκεται στο επίπεδο παραγωγής
των 5 μονάδων, όπου ελαχιστοποιείται το ATC

19. Ο πιο κάτω πίνακας απεικονίζει τη συνολική ζήτηση και τη συνολική προσφορά
πορτοκαλιών στην Κύπρο. (Οι τιμές αναφέρονται στον κλάδο παραγωγής)
Τιμή Ζητούμενη ποσότητα Προσφερόμενη ποσότητα
(€ ανά τόνο) (χιλιάδες τόνοι) (χιλιάδες τόνοι)
10 150 80
15 120 90
20 100 100
25 95 110
30 85 115
35 80 120

Ας υποθέσουμε ότι υπάρχουν στην Κύπρο πολλοί παραγωγοί πορτοκαλιών του

ιδίου τύπου, ο κάθε παραγωγός προσφέρει μικρή ποσότητα στο σύνολο της
αγοράς και η εισαγωγή του είδους αυτού είναι ελεύθερη και εύκολη. Ένας
μεμονωμένος Κύπριος παραγωγός ζητά την τιμή των €25 τον τόνο για να πωλήσει
τα πορτοκάλια του.

Ζητείται:
α) Να απεικονίσετε διαγραμματικά τις καμπύλες συνολικής ζήτησης και
συνολικής προσφοράς. Να υποδείξετε το σημείο, την τιμή και την
ποσότητα ισορροπίας
β) Να δείξετε σε νέο διάγραμμα την καμπύλη ζήτησης πορτοκαλιών του
συγκεκριμένου παραγωγού και να ερμηνεύσετε την κλίση της
γ) Σε ποια μορφή αγοράς αναφέρεται η πιο πάνω περίπτωση;

6
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

δ) Να αναφέρετε την ποσότητα που θα πωλήσει ο συγκεκριμένος παραγωγός

και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

α) Καμπύλες Ζήτησης και Προσφοράς του κλάδου

40
Τιμή €

D
35 S
30

25

20 Σημείο Ισορροπίας
15

10 D
S
5

0
0 20 40 60 80 100 120 140 160
Ποσότητα Q

Τιμή ισορροπίας: €20

Ποσότητα Ισορροπίας: 100 χιλιάδες τόνοι

β) Καμπύλη Ζήτησης της ανταγωνιστικής επιχείρησης

Τιμή

20 D

Ποσότητα

Η καμπύλη ζήτησης του συγκεκριμένου παραγωγού είναι πλήρως

ελαστική (ED = ∞)

γ) Η πιο πάνω περίπτωση αναφέρεται στον τέλειο ανταγωνισμό, αφού το

προϊόν είναι απόλυτα ομοιογενές, η ποσότητα που προσφέρει ο
συγκεκριμένος παραγωγός είναι ασήμαντη σε σχέση με τη συνολική
προσφορά και η εισαγωγή πορτοκαλιών του τύπου αυτού είναι ελεύθερη.
δ) Ο συγκεκριμένος παραγωγός στην τιμή των €25 θα πωλεί μηδέν
ποσότητα παραγωγής. Οι καταναλωτές θα αγοράζουν από τους πολλούς

7
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

άλλους παραγωγούς, οι οποίοι πωλούν ακριβώς το ίδιο προϊόν στην τιμή

των €20.

20. Ένας βιομήχανος κατασκευάζει μηχανές με σταθερό κόστος €200. Από τα

λογιστικά του βιβλία προκύπτει ότι έχει το πιο κάτω συνολικό κόστος:
Αριθμός Μηχανών Συνολικό Κόστος (€)

1 300
2 340
3 400
4 500
5 650
6 850
7 1.150

Ζητείται:

Να κατασκευάσετε διάγραμμα (με σχετική ακρίβεια) στο οποίο να δείχνετε το

σταθερό κόστος, το συνολικό κόστος, τα συνολικά έσοδα, το νεκρό σημείο και
το κέρδος ή τη ζημιά που πραγματοποιείται στο άριστο επίπεδο παραγωγής:

α) Αν ο βιομήχανος πωλεί τις μηχανές στην τιμή των €170 την καθεμιά
β) Αν ο βιομήχανος πωλεί τις μηχανές στην τιμή των €120 την καθεμιά.

α)

Αριθμός Συνολικό Συνολικά Κέρδος/Ζημιά

Μηχανών Κόστος TC (€) Έσοδα TR (€) TR - TC
0 200 0 0
1 300 170 -130
2 340 340 0
3 400 510 110
4 500 680 180
5 650 850 200
6 850 1.020 170
7 1.150 1.190 40

8
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

Διάγραμμα του Νεκρού Σημείου

Έσοδα, Κόστος €
του Κύκλου Εργασιών
1400
1200 TR
1000 TC
800
600
N Άριστο Επίπεδο Παραγωγής
400
200 FC
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8

Ποσότητα Παραγωγής Q

Άριστο επίπεδο παραγωγής: Μεγιστοποίηση Κέρδους

Q = 5 Κέρδος=TR–TC Κέρδος= 850-650=200

β)

Αριθμός Συνολικό Συνολικά Κέρδος/Ζημιά

Μηχανών Κόστος TC (€) Έσοδα TR (€) TR - TC
0 200 0 0
1 300 120 -180
2 340 240 -100
3 400 360 -40
4 500 480 -20
5 650 600 -50
6 850 720 -130
7 1.150 840 -310

9
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

Διάγραμμα του Νεκρού Σημείου

Έσοδα, Κόστος €
του Κύκλου Εργαασιών
1400
1200 TC
1000
800
TR
600
400 Άριστο Επίπεδο Παραγωγής
200
FC
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Ποσότητα Παραγωγής Q

Άριστο επίπεδο παραγωγής: Ελαχιστοποίηση Ζημιάς

Q = 4 Ζημιά=TR–TC Ζημιά = 500 – 480 = -20

21. Με βάση τη μέθοδο της σύγκρισης οριακού εσόδου και οριακού κόστους, να δείξετε
σε διάγραμμα πότε μια ανταγωνιστική επιχείρηση:
α) Επιτυγχάνει το άριστο επίπεδο παραγωγής
β) Παρουσιάζει υπερκανονικά κέρδη ή ζημιές
γ) Εμφανίζει νεκρά σημεία.

22. Δίνεται ο παρακάτω πίνακας με τα δεδομένα μιας ανταγωνιστικής επιχείρησης:

Μονάδες Τιμή Συνολικό Συνολικό Οριακό Οριακό Μέσο

προϊόντος προϊόντος Έσοδο Κόστος Έσοδο Κόστος Κόστος
Q P TR TC MR MC AC
0 8 ; 5 ; ; ;
1 8 ; 14 ; ; ;
2 8 ; 20 ; ; ;
3 8 ; 24 ; ; ;
4 8 ; 28 ; ; ;
5 8 ; 34 ; ; ;
6 8 ; 42 ; ; ;
7 8 ; 52 ; ; ;
8 8 ; 64 ; ; ;
9 8 ; 78 ; ; ;
10 8 ; 94 ; ; ;

Ζητείται:

α) Να συμπληρώσετε τον πίνακα

10
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

β) Να απεικονίσετε διαγραμματικά τις καμπύλες του συνολικού εσόδου και του

συνολικού κόστους, να προσδιορίσετε το επίπεδο μεγιστοποίησης του
κέρδους της επιχείρησης και να υπολογίσετε το κέρδος στο σημείο αυτό

γ) Να απεικονίσετε διαγραμματικά τις καμπύλες του οριακού εσόδου, του

οριακού κόστους, του μέσου κόστους, να προσδιορίσετε το επίπεδο
μεγιστοποίησης του κέρδους της επιχείρησης και να υπολογίσετε το κέρδος
της επιχείρησης στο σημείο αυτό

δ) Στο δεύτερο διάγραμμα να καθορίσετε την αποτελεσματική κλίμακα

παραγωγής.

α)
Μονάδες Τιμή Συνολικό Συνολικό Οριακό Οριακό Μέσο
προϊόντος προϊόντος Έσοδο Κόστος Έσοδο Κόστος Κόστος
Q P TR TC MR MC AC
0 8 0 5 - - -
1 8 8 14 8 9 14
2 8 16 20 8 6 10
3 8 24 24 8 4 8
4 8 32 28 8 4 7
5 8 40 34 8 6 6,8
6 8 48 42 8 8 7
7 8 56 52 8 10 7,43
8 8 64 64 8 12 8
9 8 72 78 8 14 8,67
10 8 80 94 8 16 9,4

11
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

β)
Διάγραμμα του Νεκρού Σημείου

Έσοδα, Κόστος
του Κύκλου Εργασιών

TR, TC
100
90 TC
80
70
TR
60
50
40 Άριστο Επίπεδο Παραγωγής
30
20
10
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Ποσότητα Παραγωγής Q

Άριστο επίπεδο παραγωγής: Q = 6 Κέρδος = TR – TC Κέρδος = 48 – 42 = 6

γ)

Μεγιστοποίηση Κέρδους
Έσοδο, Κόστος

18
16 MC
14
12
N N’
10 AC
N N’
8
MR=P
6 Άριστο Επίπεδο Παραγωγής
4
2
δ) Αποτελεσματική κλίμακα
παραγωγής
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Ποσότητα Παραγωγής Q

Άριστο επίπεδο παραγωγής: Q = 6 MC = MR

Κέρδος ανά μονάδα = P – AC Κέρδος ανά μονάδα = 8 – 7 = €1
Συνολικό Κέρδος = Κέρδος ανά μονάδα x Μονάδες
Συνολικό Κέρδος = 1 x 6 = €6

12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

23. Τα πιο κάτω δεδομένα αναφέρονται σε μια ανταγωνιστική επιχείρηση:

€
Τιμή πώλησης προϊόντος 10
Σταθερό κόστος 1.800
Μέσο Μεταβλητό Κόστος (αναλογικό) 4

Ζητείται:
Να προσδιορίσετε το επίπεδο παραγωγής στο οποίο η επιχείρηση
πραγματοποιεί:
α) Νεκρό σημείο
β) Κέρδος €3.000
γ) Ζημιά €600

α) Νεκρό Σημείο: TR = TC Νεκρό Σημείο: (PxQ) = (FC+VC)

VC = 4Q
10Q = 1.800 + 4Q 6Q = 1.800 Q = 300

β) Κέρδος = TR – TC 3.000 = 10Q – (1.800 + 4Q)

3.000 + 1.800 = 6Q Q =800

γ) Ζημιά = TC - TR 600 = (1.800 + 4Q) – 10Q

600 – 1.800 = - 6Q Q = 200

24. Τα πιο κάτω στοιχεία αφορούν μια ανταγωνιστική επιχείρηση:

€
Τιμή πώλησης προϊόντος 40
Σταθερό κόστος 8.000
Μέσο Μεταβλητό Κόστος 20

α) Να υπολογίσετε το νεκρό σημείο του κύκλου εργασιών :σε μονάδες και σε

αξία

β) Να υπολογίσετε σε ποιο επίπεδο παραγωγής η επιχείρηση πραγματοποιεί

κέρδος €3.000, δεδομένου ότι στο επίπεδο αυτό θα μειώσει το μέσο
μεταβλητό κόστος κατά €2. Να υπολογίσετε επίσης, κατά πόσες μονάδες
θα έχει μετακινηθεί η παραγωγή από το προηγούμενο επίπεδο παραγωγής.

α) Νεκρό Σημείο: TR = TC Νεκρό Σημείο: (PxQ) = (FC+VC)

40Q = 8.000 + 20Q 20Q = 8.000 Q = 400
Νεκρό Σημείο = 400 μονάδες x €40 = €16.000

β) Κέρδος = TR – TC 3.000 = 40Q – (8.000 + 18Q)

13
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

3.000 + 8.000 = 22Q Q =500

Η παραγωγή θα έχει μετακινηθεί (αυξηθεί) κατά 500 – 400 = 100 μονάδες

25. Τα πιο κάτω στοιχεία αφορούν την παραγωγή και τη διάθεση του προϊόντος της
βιοτεχνίας «ΑΛΦΑ» για το έτος 2015:

Μονάδες παραγωγής (πωλήθηκαν όλες) 6 000

Μέσο Σταθερό κόστος €6
Μέσο Μεταβλητό Κόστος €7
Τιμή πώλησης προϊόντος €15

α) Να υπολογίσετε το κέρδος που πραγματοποίησε η επιχείρηση το έτος

2015.

β) Η βιοτεχνία μελετά το ενδεχόμενο να μειώσει την τιμή πώλησης του

προϊόντος της στις €13 για λόγους ανταγωνισμού. Με τη μείωση της τιμής
η επιχείρηση αναμένει ότι οι πωλήσεις της θα αυξηθούν από 6 000
μονάδες στις 9 000 μονάδες. Δεδομένου ότι το μεταβλητό κόστος της θα
συνεχίσει να είναι αναλογικό και η επιχείρηση εξακολουθεί να παράγει στη
βραχυχρόνια περίοδο, να υπολογίσετε το κέρδος που θα
πραγματοποιήσει μετά την αύξηση της παραγωγής.

α) Κέρδος = TR – TC Κέρδος = (PxQ) – (FC+VC)

Κέρδος = (15 x 6 000) – [(6 x 6 000) + (7 x 6 000)]
Κέρδος = 90.000 - (36.000 + 42.000)
Κέρδος = €12.000

β) Κέρδος = (13 x 9 000) - [36.000 + (7 x 9 000)]

Κέρδος = 117.000 - (36.000 + 63.000)
Κέρδος = €18.000

26. Ποιο επίπεδο θεωρείται αποτελεσματική κλίμακα παραγωγής και ποιο άριστο
επίπεδο παραγωγής;

14
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

27. Δίνεται ο πιο κάτω πίνακας:

Μονάδες Συνολικό Συνολικό Οριακό Οριακό Μέσο
Προϊόντος Έσοδο Κόστος Έσοδο Κόστος Κόστος
Q TR TC MR MC AC
0 0 8 ; ; ;
1 10 18 ; ; ;
2 20 26 ; ; ;
3 30 30 ; ; ;
4 40 32 ; ; ;
5 50 40 ; ; ;
6 60 49,5 ; ; ;
7 70 59,5 ; ; ;
8 80 72 ; ; ;
9 90 90 ; ; ;
10 100 110 ; ; ;

Ζητείται:

α) Να συμπληρώσετε τον πίνακα

β) Να κατασκευάσετε το διάγραμμα του νεκρού σημείου του κύκλου εργασιών

και να ορίσετε το νεκρό σημείο και το άριστο επίπεδο παραγωγής

γ) Να κατασκευάσετε σε άλλο διάγραμμα οι καμπύλες του οριακού εσόδου,

του οριακού κόστους και του μέσου κόστους και να καθορίσετε το άριστο
επίπεδο παραγωγής

δ)Στο δεύτερο διάγραμμα να καθορίσετε την αποτελεσματική κλίμακα

παραγωγής.

15
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

α)
Μονάδες Συνολικό Συνολικό Οριακό Οριακό Μέσο Κέρδος/Ζημιά
Προϊόντος Έσοδο Κόστος Έσοδο Κόστος Κόστος TR-TC
Q TR TC MR MC AC β)

0 0 8 - - - -8
1 10 18 10 10 18 -8
2 20 26 10 8 13 -6
3 30 30 10 4 10 0
4 40 32 10 2 8 8
5 50 40 10 8 8 10
6 60 49,5 10 9,5 8,25 10,5
7 70 59,5 10 10 8.5 10,5
8 80 72 10 12,5 9 8
9 90 90 10 18 10 0
10 100 110 10 20 11 -10

β)

Διάγραμμα του Νεκρού Σημείου

Έσοδα, Κόστος

του Κύκλου Εργασιών

TR, TR

120
TC
100 TR
N’
80

60
Άριστο Επίπεδο Παραγωγής
40
N
20

0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Ποσότητα Παραγωγής Q

16
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

γ), δ)
25

Έσοδα, Κόστος
20
ΜC

15
Αποτελεσματική Κλίμακα
Παραγωγής ΑC
10
MR=P
Άριστο Επίπεδο Παραγωγής
5

0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Ποσότητα Παραγωής Q

28. Πότε μια ανταγωνιστική επιχείρηση θα διακόψει την παραγωγή της βραχυχρόνια;

Βραχυχρόνια, παρά το γεγονός ότι μια επιχείρηση εμφανίζει ζημιές,

συνεχίζει την λειτουργία της. Για να πάρει την απόφαση αυτή θα πρέπει οι
ζημιές που πραγματοποιεί να μην είναι μεγαλύτερες από τα σταθερά της
έξοδα. Με άλλα λόγια, θα συνεχίσει να λειτουργεί εφόσον καλύπτει
τουλάχιστον τα μεταβλητά της έξοδα.

Ζημιά < FC
Έσοδα > VC

29. Να υπογραμμίσετε το ΟΡΘΟ:

Μια ανταγωνιστική επιχείρηση, για να μη διακόψει βραχυχρόνια την παραγωγή
της, θα πρέπει τα συνολικά της έσοδα να καλύπτουν τουλάχιστο:

α) Το συνολικό κόστος
β) Το σταθερό κόστος
γ) Το μεταβλητό κόστος
δ) Το οριακό κόστος

30. Δίνονται τα ακόλουθα στοιχεία για μια ανταγωνιστική επιχείρηση:

Σταθερό Κόστος €5.000

Μέσο Μεταβλητό Κόστος €10
Τιμή €12
Ποσότητα παραγωγής 1 000 μονάδες

17
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

Βραχυχρόνια, η επιχείρηση αυτή θα πρέπει να συνεχίσει ή να διακόψει την

λειτουργία της; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Κέρδος/Ζημιά = Συνολικά Έσοδα – Συνολικό Κόστος

Κέρδος/Ζημιά = (PXQ) – (FC+VC)

Κέρδος/Ζημιά = (12X1 000-[5.000+(10X1 000)] Ζημιά = 12.000 – 15.000 =

€3.000

Η επιχείρηση έχει ζημιά €3.000.

Για να δούμε αν θα συνεχίσει να παράγει πρέπει να ελέγξουμε αν τα έσοδά

της καλύπτουν το μεταβλητό της κόστος.

Μεταβλητό κόστος = €10 x 1 000 = €10.000

Συνολικά έσοδα = €12 x 1 000 = €12.000
Συνολικά έσοδα > Μεταβλητό κόστος
Επομένως, η επιχείρηση βραχυχρόνια έχει συμφέρον να συνεχίσει την
λειτουργία της γιατί αν σταματήσει η ζημιά θα είναι μεγαλύτερη. Θα είναι ίση
με το Σταθερό κόστος, δηλαδή €5.000 (εφόσον τα συνολικά έσοδα θα είναι
ίσα με 0)

31. Τα δεδομένα αναφέρονται στο κόστος παραγωγής μιας ανταγωνιστικής

επιχείρησης:
Μονάδες προϊόντος Μέσο κόστος Μέσο σταθερό κόστος
5 80 30
6

Ζητείται:
α) Να υπολογίσετε το Μέσο Συνολικό Κόστος (ATC) και το Μέσο Σταθερό
Κόστος (AFC) των 6 μονάδων προϊόντος, αν το ανερχόμενο Οριακό Κόστος
(MC) της 6ης μονάδας είναι €50
Μονάδες προϊόντος Μέσο κόστος Μέσο σταθερό κόστος Οριακό Κόστος
5 80 30
6 450/6 = 75 150/6 = 25 50

Q=5 AC = 80 TC = 5 x €80 TC = €400

𝜟𝜟𝜟𝜟𝜟𝜟 𝑻𝑻𝑻𝑻 −𝟒𝟒𝟒𝟒𝟒𝟒
Q=6 MC = 50 = TC = 450
𝜟𝜟𝑸𝑸 𝟔𝟔−𝟓𝟓

FC = €30 x 5 = €150

18
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

β) Να εξηγήσετε αν συμφέρει την επιχείρηση να συνεχίσει ή να σταματήσει να

παράγει στη βραχυχρόνια περίοδο, γνωρίζοντας ότι η τιμή (P) του προϊόντος
είναι €70.

Συνολικά Έσοδα = P x Q = €70 x 6 TR = €420

Συνολικό Κόστος = €450
Κέρδος/Ζημιά = TR – TC = 420 – 450 Ζημιά = €30

Η επιχείρηση έχει ζημιά €30. Για να δούμε αν θα συνεχίσει να παράγει

πρέπει να ελέγξουμε αν τα έσοδά της καλύπτουν το μεταβλητό της
κόστος.

Μεταβλητό κόστος = TC – FC = 450 – 150 VC = €300

Συνολικά έσοδα = €420
Συνολικά έσοδα > Μεταβλητό κόστος
Επομένως, η επιχείρηση βραχυχρόνια έχει συμφέρον να συνεχίσει την
λειτουργία της γιατί αν σταματήσει η ζημιά θα είναι μεγαλύτερη. Θα
είναι ίση με το Σταθερό κόστος, δηλαδή €150

32. Ο πίνακας δείχνει πώς διαμορφώνεται η συνολική ζήτηση και η συνολική

προσφορά για διάφορες τιμές, στην τελείως ανταγωνιστική αγορά του προϊόντος,
όπου υπάρχουν και λειτουργούν 1 200 ισοδύναμες επιχειρήσεις. Δείχνει επίσης
την παραγόμενη ποσότητα και το οριακό κόστος της αντιπροσωπευτικής
επιχείρησης.

Συνολική Συνολική Παραγωγή Οριακό κόστος

Τιμή
προσφερόμενη ζητούμενη της της
μονάδας
ποσότητα ποσότητα επιχείρησης επιχείρησης
30 0 8.000 0 -
60 1.000 7.000 1 180
90 2.000 6.000 2 140
120 3.000 5.000 3 70
150 4.000 4.000 4 120
180 5.000 3.000 5 150
210 6.000 2.000 6 190
240 7.000 1.000 7 240
270 8.000 0 8 350

Σημείωση: Να αγνοηθεί το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις που λειτουργούν είναι 1 200.

Ζητείται:

α) Να σχεδιάσετε σε διάγραμμα τις καμπύλες συνολικής προσφοράς και

συνολικής ζήτησης και να βρείτε την τιμή ισορροπίας του προϊόντος.

19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

Καμπύλες Ζήτησης και Προσφοράς

300
Τιμή (P)
250

200

150

100

50

0
0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000
Ποσότητα (Q)

Τιμή ισορροπίας = €150

β) Να υπολογίσετε το άριστο επίπεδο παραγωγής της επιχείρησης συγκρίνοντας

το οριακό έσοδο και το οριακό κόστος. Να κατασκευάσετε τις αντίστοιχες
καμπύλες και να δείξετε το άριστο επίπεδο παραγωγής της επιχείρησης στο
διάγραμμα.

Καμπύλες Οριακού Έσόδου και Οριακού Κόστους

400
Έσοδα και Κόστος (MR, MC)

350 MC
300
250 Ποσότητα που
200
μεγιστοποιεί τα κέρδη
E
150 MR = P
100
50
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Ποσότητα παραγωγής (Q)

Το άριστο επίπεδο παραγωγής της επιχείρησης βρίσκεται στην 5

μονάδα όπου MR = MC

γ) Να υπολογίσετε το κέρδος ή τη ζημιά στο άριστο επίπεδο παραγωγής της

επιχείρησης, αν το σταθερό κόστος της επιχείρησης είναι €200. Αν υπάρχει
ζημιά να εξηγήσετε αν συμφέρει στην επιχείρηση να συνεχίσει να παράγει ή
να διακόψει τη λειτουργία της βραχυχρόνια

20
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

Q FC VC TC TR MC
5 200 660 860 750 150

VC = 0 + 180 + 140 + 70 + 120 + 150 = 660

Κέρδος/Ζημιά = TR – TC = 750 – 860 Ζημιά = €110
Η επιχείρηση έχει ζημιά €110. Για να δούμε αν θα συνεχίσει να παράγει
πρέπει να ελέγξουμε αν τα έσοδά της καλύπτουν το μεταβλητό της
κόστος.

Συνολικά έσοδα > Μεταβλητό κόστος

Επομένως, η επιχείρηση βραχυχρόνια έχει συμφέρον να συνεχίσει την
λειτουργία της γιατί αν σταματήσει η ζημιά θα είναι μεγαλύτερη. Θα
είναι ίση με το Σταθερό κόστος δηλαδή €200

δ) Με διάγραμμα των καμπυλών συνολικού κόστους και συνολικού εσόδου να

δείξετε το άριστο επίπεδο παράγωγής της επιχείρησης και σε πίνακα το
κέρδος ή τη ζημιά για κάθε επίπεδο παραγωγής.

Ποσότητα Συνολικό Συνολικό Κέρδος ή

παραγωγής Έσοδο Κόστος Ζημιά
Q TR TC TR -TC
0 0 200 (200)
1 150 380 (230)
2 300 520 (220)
3 450 590 (140)
4 600 710 (110)
5 750 860 (110)
6 900 1.050 (150)
7 1.050 1.290 (240)
8 1.200 1.640 (440)

21
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

Διάγραμμα Νεκρού Σημείου

του κύκλου εργασιών
1800
Έσοδα και Κόστος (TR, TC) 1600
TC
1400
1200 TR
1000
800
600
400
200
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Ποσότητα παραγωγής (Q)

Η επιχείρηση πραγματοποιεί σε όλα τα επίπεδα παραγωγής ζημιές.

Στην 5η μονάδα όμως ελαχιστοποιεί τις ζημιές της.

33. Να δώσετε ένα σύντομο ορισμό του μονοπωλίου.

34. Να αναφέρετε και να εξηγήσετε τα κύρια χαρακτηριστικά του μονοπωλίου.

35. Να εξηγήσετε τη σημασία που έχει σε μια μονοπωλιακή αγορά:

α) Η έλλειψη ανταγωνισμού
β) Η έλλειψη στενών υποκατάστατων αγαθών
γ) Η αδυναμία εισόδου νέων επιχειρήσεων στον κλάδο παραγωγής.

36. Να αναφέρετε και να εξηγήσετε τις κυριότερες αιτίες δημιουργίας μονοπωλίων.

37. Να σχολιάσετε την ακόλουθη πρόταση: "Η μονοπωλιακή επιχείρηση είναι

διαμορφωτής της τιμής, ενώ η ανταγωνιστική επιχείρηση αποδέκτης".

38. Να εξηγήσετε το ρόλο της διαφήμισης στο μονοπώλιο.

39. Να αναφέρετε τις μορφές αγοράς του ατελούς ανταγωνισμού.

40. Να δώσετε ένα σύντομο ορισμό του μονοπωλιακού ανταγωνισμού και μερικά
παραδείγματα.

41. Να αναφέρετε τα κύρια χαρακτηριστικά του μονοπωλιακού ανταγωνισμού; Να

εξηγήσετε με συντομία τη σημασία που έχει το καθένα χωριστά.

42. Πότε ένα προϊόν θεωρείται διαφοροποιημένο; Ποια η σημασία της

διαφοροποίησης του προϊόντος στο μονοπωλιακό ανταγωνισμό;

22
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΑΓΟΡΑΣ

43. Να εξηγήσετε το ρόλο της διαφήμισης στον μονοπωλιακό ανταγωνισμό;

44. Να αιτιολογήσετε γιατί μια επιχείρηση μονοπωλιακού ανταγωνισμού είναι

κερδοφόρα μόνο βραχυπρόθεσμα.

45. Να δώσετε ένα σύντομο ορισμό του ολιγοπωλίου.

46. Να αναφέρετε τα κύρια χαρακτηριστικά του ολιγοπωλίου; Να εξηγήσετε με

συντομία τη σημασία που έχει το καθένα χωριστά.

47. Να αιτιολογήσετε γιατί οι ολιγοπωλιακές επιχειρήσεις αποφεύγουν τον μεταξύ τους

ανταγωνισμό τιμών; Να αναφέρετε σε ποιο άλλο είδος ανταγωνισμού επιδίδονται
για να προωθήσουν τα προϊόντα τους στην αγορά;

48. Να αναφέρετε και να εξηγήσετε με συντομία τα εμπόδια που συνήθως

δυσκολεύουν την είσοδο νέων επιχειρήσεων σε μια ολιγοπωλιακή αγορά;

23