ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ

Κεφάλαιο 11

Τα χαρακτηριστικά των
ανταγωνιστικών αγορών
! Τα κύρια χαρακτηριστικά των
ανταγωνιστικών αγορών είναι:
" Στην αγορά συµµετέχουν πολλοί αγοραστές και
πωλητές
" Τα προσφερόµενα αγαθά είναι οµογενή (έχουν
τα ίδια χαρακτηριστικά)
" ∆εν υπάρχουν περιορισµοί στην είσοδο και
έξοδο των επιχειρήσεων από την αγορά
" Υπάρχει πλήρης πληροφόρηση και για τους
αγοραστές και για τους πωλητές

Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 2

1
 Τα χαρακτηριστικά των
ανταγωνιστικών αγορών
! Σαν αποτέλεσµα των παραπάνω
χαρακτηριστικών, οι ανταγωνιστικές αγορές
έχουν τις παρακάτω ιδιότητες:
" Οι ενέργειες ενός µεµονωµένου αγοραστή ή
πωλητή έχουν ελάχιστη επίδραση στην τιµή
που διαµορφώνεται στην αγορά
" Γνωρίζοντας την παραπάνω ιδιότητα, οι
αγοραστές και οι πωλητές δέχονται την τιµή
αγοράς ως δεδοµένη

Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 3

Τέλειος ανταγωνισµός και

επιχείρηση
! Καθώς κάθε επιχείρηση δέχεται ως δεδοµένη
την τιµή στην αγορά, τότε η αντιµετωπίζει
µία τελείως ελαστική καµπύλη ζήτησης
Ας υποθέσουµε ότι υπάρχουν 2000 ισοµεγέθεις επιχειρήσεις που πωλούν
το ίδιο οµοιογενές αγαθό. Ας υποθέσουµε τώρα ότι µία επιχείρηση
διπλασιάζει την παραγωγή της. Η συνολική παραγωγή αυξάνει κατά
1/2.000=0,0005%. Εάν η ελαστικότητα της ζήτησης στην αγορά αυτή
είναι ½ τότε η τιµή θα µειωθεί κατά:
ε = (%∆Q)/(%∆P) → (%∆P) = (%∆Q)/ε → (%∆P) = 0,001
Και εποµένως, η ελαστικότητα της ζήτησης της επιχείρησης είναι:
ε = (%∆Q)/(%∆P) = (100/0.001) = 100.000

Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 4

2
 Προσδιορισµός των συνολικών
εσόδων της επιχείρησης
! Το συνολικό έσοδο µιας επιχείρησης
είναι η αξία των συνολικών πωλήσεων
της επιχείρησης
TR = (P * Q)
! Το µέσο έσοδο µιας επιχείρησης
είναι το συνολικό διαιρούµενο µε το
µέγεθος των πωλήσεων
ΑR = TR/Q = (P * Q)/Q = P
Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 5

Προσδιορισµός των συνολικών

εσόδων της επιχείρησης
! Το οριακό έσοδο µιας επιχείρησης είναι
η µεταβολή στο συνολικό έσοδο από
την αύξηση των πωλήσεων κατά µία
µονάδα
ΜR = ∂TR/∂Q = ∂(P * Q)/∂Q
! Καθώς οι επιχειρήσεις δέχονται την τιµή ως
δεδοµένη, δηλαδή δεν µεταβάλεται καθώς η
επιχείρηση µεταβάλλει την παραγωγή της, τότε
ΜR = P
Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 6

3
 Οι µακροχρόνιες και
βραχυχρόνιες επιλογές της
επιχείρησης
! Μακροχρόνιες
" Να παραµείνει ή να βγει από την αγορά;
! Βραχυχρόνιες
" Εάν παραµείνει στην αγορά, να συνεχίσει
να παράγει ή να διακόψει την παραγωγή
της για λίγο;
" Εάν µείνει στην αγορά και παράγει, τι
ποσότητα να παράγει;

Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 7

(α) Βραχυχρόνιες αποφάσεις

! Ξεκινάµε θεωρώντας ότι η επιχείρηση
έχει επιλέξει να παραµείνει στην αγορά
και εξετάζουµε την λήψη αποφάσεων
βραχυχρόνια
" Για το χρονικό αυτό διάστηµα η
επιχείρηση έχει κάποια κόστη τα οποία
δεν είναι µεταβλητά
! Ξεκινάµε από τον προσδιορισµό της
ζήτησης στο επίπεδο της επιχείρησης
Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 8

4
 Καµπύλη ζήτησης µιας
επιχείρησης
Συνολικό
Ποσότητα Τιµή έσοδο Μ έσο έσοδο Οριακό έσοδο
(Q) (P) (TR=PxQ) (AR=TR/Q) (M R= ∆T R / ∆Q )
1 $20,00 $20,00 $20,00
2 $20,00 $40,00 $20,00 $20,00
3 $20,00 $60,00 $20,00 $20,00
4 $20,00 $80,00 $20,00 $20,00
5 $20,00 $100,00 $20,00 $20,00
6 $20,00 $120,00 $20,00 $20,00
7 $20,00 $140,00 $20,00 $20,00
8 $20,00 $160,00 $20,00 $20,00

Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 9

Καµπύλη ζήτησης µιας

επιχείρησης
P

Sαγορά $20
P
AR=MR=Dεπιχείρηση

$20
Q
TR Στοιχεία µιας επιχείρησης
Dαγορά
ΤRεπιχείρηση
Q
Ισορροπία στην αγορά
$40
$20

1 2 Q
Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 10

5
 Μεγιστοποίηση κερδών
! Εξετάζουµε την συµπεριφορά των
επιχειρήσεων που έχουν σαν στόχο
την µεγιστοποίηση των κερδών
τους

Για µια εξαιρετική διαδραστική διαγραµµατική παρουσίαση των αποφάσεων µιας

επιχείρησης (βραχυχρόνια και µακροχρόνια) δες στο τέλος της ιστοσελίδας στην
παρακάτω διεύθυνση. Ακολούθησε τις οδηγίες που δίνονται γύρω από τα διαγράµµατα.
http://www.whitenova.com/thinkEconomics/index.html

Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 11

Μεγιστοποίηση κερδών
Τιµή Ποσότητα Συν. έσοδο Συν. κόστος Κέρδος Οριακό έσοδο Οριακό κόστος
(P) (Q) (TR=PxQ) (TC) (TR-TC) (M R= ∆T R / ∆Q ) M C=∆ TC / ∆ Q
0 $0,00 $30,00 -$30,00
$20,00 1 $20,00 $49,00 -$29,00 $20,00 $19,00
$20,00 2 $40,00 $62,00 -$22,00 $20,00 $13,00
$20,00 3 $60,00 $72,00 -$12,00 $20,00 $10,00
$20,00 4 $80,00 $80,00 $0,00 $20,00 $8,00
$20,00 5 $100,00 $89,00 $11,00 $20,00 $9,00
$20,00 6 $120,00 $100,00 $20,00 $20,00 $11,00
$20,00 7 $140,00 $114,00 $26,00 $20,00 $14,00
$20,00 8 $160,00 $132,00 $28,00 $20,00 $18,00
$20,00 9 $180,00 $154,00 $26,00 $20,00 $22,00
$20,00 10 $200,00 $181,00 $19,00 $20,00 $27,00
$20,00 11 $220,00 $215,00 $5,00 $20,00 $34,00
$20,00 12 $240,00 $259,00 -$19,00 $20,00 $44,00
$20,00 13 $260,00 $309,00 -$49,00 $20,00 $50,00

Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 12

6
 Μεγιστοποίηση κερδών
Η επιχείρηση
µεγιστοποιεί
τα κέρδη της
στο σηµείο
της µεγίστης
απόστασης
µεταξύ TR
και TC,
δηλαδή όταν
MR=MC

Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 13

Μεγιστοποίηση κερδών
Όταν η επιχείρηση
παράγει 7 µονάδες, το
οριακό έσοδο είναι
µεγαλύτερο από το
οριακό κόστος, και
εποµένως µια αύξηση
της παραγωγής αυξάνει
τα κέρδη.
Όταν η επιχείρηση
παράγει 9 µονάδες, το
οριακό κόστος είναι
µεγαλύτερο από το
οριακό έσοδο, και
εποµένως µια αύξηση
της παραγωγής µειώνει
τα κέρδη.
Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 14

7
 Μεγιστοποίηση κερδών

Προσθέτοντας το µέσο συνολικό κόστος στο προηγούµενο διάγραµµα,

µπορούµε να ορίσουµε τα κέρδη της επιχείρησης. Όταν η τιµή είναι $20, τότε
η επιχείρηση όπως είδαµε έχει κέρδη. Εάν η τιµή ήταν $16.2, τότε η
επιχείρηση θα παρήγαγε 7 µονάδες και θα είχε µηδενικό κέρδος. Εάν η τιµή
µειωθεί και άλλο, τότε η επιχείρηση έχει ζηµία
Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 15

∆ιακοπή παραγωγικών
δραστηριοτήτων
! Βραχυχρόνια µια επιχείρηση µπορεί να
έχει ζηµία
!Βραχυχρόνια µια επιχείρηση µπορεί να
διακόψει την παραγωγική της δραστηριότητα
προσωρινά (δεν βγαίνει από την αγορά)
! Η διακοπή της παραγωγικής
δραστηριότητας της επιχείρησης δεν σηµαίνει
ότι µπορεί να αποφύγει το πάγιο κόστος

Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 16

8
 ∆ιακοπή παραγωγικών
δραστηριοτήτων
! Τα πάγια κόστη της επιχείρησης
βραχυχρόνια ονοµάζονται χαµένα κόστη
(sunk costs), ενώ µακροχρόνια δεν είναι
χαµένα

!Εάν καλύπτει όλα τα µεταβλητά κόστη και

µέρος των παγίων, η επιχείρηση θα συνεχίσει
να παράγει ακόµη και αν έχει ζηµία

Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 17

∆ιακοπή παραγωγικών
δραστηριοτήτων
! Μια επιχείρηση διακόπτει την παραγωγική
της δραστηριότητα προσωρινά µόνο όταν το
συνολικό έσοδο δεν καλύπτει το µεταβλητό
κόστος, δηλαδή όταν
TR < VC
Το οποίο σηµαίνει ότι:
P = AR < AVC

Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 18

9
 Βραχυχρόνια καµπύλη
προσφοράς
! Η βραχυχρόνια
καµπύλη προσφοράς
της επιχείρησης είναι
το τµήµα της
καµπύλης του
οριακού κόστους που
βρίσκεται πάνω από
το ελάχιστο σηµείο
του µέσου
µεταβλητού κόστους
Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 19

Βραχυχρόνια καµπύλη
προσφοράς
!Υποθέτοντας ότι
υπάρχουν 1,000
όµοιες επιχειρήσεις
στην αγορά,
µπορούµε µε
οριζόντια άθροιση,
να βρούµε την
συνολική προσφορά
της αγοράς

Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 20

10
 (β) Μακροχρόνιες αποφάσεις
! ∆ύο πράγµατα είναι διαφορετικά όταν
παίρνουµε µακροχρόνιες αποφάσεις
" Ο αριθµός των επιχειρήσεων µπορεί να
αλλάζει (είσοδος / έξοδος)
" Η παραγωγική δυνατότητα (scale of
production) µιας επιχείρησης µπορεί να
αλλάξει (µεταβάλλοντας τα πάγια κόστη)

Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 21

Είσοδος και έξοδος

επιχειρήσεων
Με την είσοδο νέων
επιχειρήσεων στην αγορά,
αυξάνει η προσφερόµενη
ποσότητα και εποµένως
µειώνεται η τιµή

Με την έξοδο επιχειρήσεων

από την αγορά, µειώνεται η
προσφερόµενη ποσότητα
και εποµένως αυξάνεται η
τιµή
Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 22

11
 Μεταβολή παραγωγικής
δυνατότητας
∆εδοµένης της
βραχυχρόνιας παραγωγικής
δυνατότητας της
επιχείρησης, µεγιστοποιεί
τα κέρδη της παράγοντας
µικρή ποσότητα
Αλλά όπως δείχνει η
καµπύλη µακροχρόνιου
µέσου κόστους, η
επιχείρηση µπορεί να έχει
κέρδη αυξάνοντας την
παραγωγική της δυνατότητα

Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 23

Μεταβολή παραγωγικής
δυνατότητας
! Καθώς υποθέτουµε ότι όλες οι επιχειρήσεις
είναι όµοιες, τότε όλες οι επιχειρήσεις
έχουν κέρδος εάν αυξήσουν την
παραγωγική τους δυνατότητα µακροχρόνια
! Αυξάνοντα όµως την παραγωγή τους,
αυξάνουν και την προσφορά στην αγορά
και εποµένως η τιµή µειώνεται, µειώνοντας
τα προβλεπόµενα κέρδη

Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 24

12
 Καµπύλη προσφοράς
µακροχρόνια

! Εποµένως, υπάρχει µόνο ένα επίπεδο παραγωγικών

δυνατοτήτων που µεγιστοποιεί τα κέρδη της επιχείρησης
µακροχρόνια. Οι επιχειρήσεις που αλλάζουν την παραγωγική
τους δυνατότητα γρήγορα θα έχουν βραχυχρόνια κέρδη

Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 25

Καµπύλη προσφοράς
µακροχρόνια
! Εποµένως, µακροχρόνια, η καµπύλη προσφοράς
της κάθε επιχείρησης είναι το τµήµα της καµπύλης
οριακού κόστους που βρίσκεται πάνω από το
ελάχιστο της καµπύλης µακροχρόνιου µέσου
κόστους (LRAC).
! Μακροχρόνια, η τιµή στην αγορά είναι ίση µε το
ελάχιστο του LRAC. Ο αριθµός των επιχειρήσεων
στην αγορά µεταβάλλεται έτσι ώστε να ικανοποιείται
η ζήτηση στην αγορά. Εποµένως, µακροχρόνια, η
αγοραία καµπύλη προσφοράς είναι τέλεια ελαστική
στην τιµή P = LRAC
Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 26

13
 Επίδραση στην ισορροπία από
µεταβολές στην ζήτηση (S&L-R)
Στο αρχικό σηµείο
(P1,Q0) οι επιχειρήσεις
έχουν µηδέν κέρδος.
Μια µείωση της ζήτησης
από D0 σε D1, και η
βραχυχρόνια ισορροπία
µεταφέρεται στο (P0,Q1),
όπου οι επιχειρήσεις
έχουν ζηµιά. Κάποιες
βγαίνουν από την αγορά
και η καµπύλη
προσφορας µετακινείται
στο S1. Η νέα
µακροχρόνια ισορροπία
είναι (P1,Q2).

Μείωση ζήτησης
Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 27

Επίδραση στην ισορροπία από

µεταβολές στην ζήτηση (S&L-R)
Στο αρχικό σηµείο
(P0,Q0) οι επιχειρήσεις
έχουν µηδέν κέρδος.
Μια αύξηση της ζήτησης
από D0 σε D1, και η
βραχυχρόνια ισορροπία
µεταφέρεται στο (P1,Q1),
όπου οι επιχειρήσεις
έχουν κέρδος. Κάποιες
βγαίνουν από την αγορά
και η καµπύλη
προσφορας µετακινείται
στο S1. Η νέα
µακροχρόνια ισορροπία
είναι (P0,Q1).

Αύξηση ζήτησης
Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 28

14
 Επίδραση στην ισορροπία από
µεταβολές στην ζήτηση (L-R)
Μπορεί η L-R καµπύλη
προσφοράς να έχει
θετική ή αρνητική
κλίση;

(α) Τέλεια ελαστική L-R (β) L-R καµπύλη προσφοράς µε (γ) L-R καµπύλη προσφοράς µε
καµπύλη προσφοράς εξωτερικές αρνητικές οικονοµίες εξωτερικές θετικές οικονοµίες

Εξωτερικές θετικές και αρνητικές οικονοµίες

Στο διάγραµµα (β) καθώς η ζήτηση αυξάνει, το κόστος παραγωγής αυξάνει, και εποµένως και η
τιµή. Λόγοι: (1) Εισροές σε περιορισµένες ποσότητες, (2) λιγότερο αποδοτικές επιχειρήσεις
εισέρχονται στη αγορά
Στο διάγραµµα (γ) καθώς η ζήτηση αυξάνει, το κόστος παραγωγής µειώνεται, και εποµένως και η τιµή.
Ένας λόγος είναι η δηµιουργία εξειδικευµένων βοηθητικών υπηρεσιών που µειώνουν το κόστος καθώς
αυξάνεται το προϊόν
Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 29

Επίδραση στην ισορροπία από

µεταβολές στην τεχνολογία

(α) Αγορά (β) Επιχειρήσεις παλαιάς (γ) Επιχειρήσεις νέας

τεχνολογίας τεχνολογίας

Στο διάγραµµα (α) δείχνουµε τρία σηµεία ισορροπίας που αντιστοιχούν στην S0 αρχική καµπύλη
προσφοράς (όλες οι επιχειρήσεις παλαιάς τεχνολογίας), στην S1 καµπύλη προσφοράς (µερικές
επιχειρήσεις παλαιάς τεχνολογίας), και στην S3 τελική καµπύλη προσφοράς (όλες οι επιχειρήσεις
νέας τεχνολογίας). Το σηµείο ισορροπίας (P1, Q1), είναι σηµείο βραχυχρόνιας ισορροπίας, καθώς
υπάρχει είσοδος και έξοδος επιχειρήσεων. Μακροχρόνια, µόνο επιχειρήσεις νέας τεχνολογίας θα
παραµείνουν στην αγορά

Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 30

15
 Περίληψη
! Οι επιχειρήσεις σε τέλεια ανταγωνιστικές
αγορές δέχονται την τιµή ως δεδοµένη και
εποµένως
P = MR = AR
! Η επιχείρηση παράγει στο σηµείο όπου:
MC = MR
! Η καµπύλη προσφοράς της επιχείρησης
είναι η καµπύλη οριακού κόστους της
επιχείρησης
Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 31

Περίληψη
! Βραχυχρόνια, η επιχείρηση επιλέγει να µην
παράγει όταν η τιµή είναι µικρότερη του
µέσου µεταβλητού κόστους
! Μακροχρόνια, η επιχείρηση επιλέγει να βγει
εκτός αγοράς, όταν η τιµή είναι µικρότερη
του µέσου συνολικού κόστους
! Μακροχρόνια, µε ελεύθερη είσοδο και
έξοδο, το κέρδος είναι µηδενικό και όλες οι
επιχειρήσεις παράγουν στην αποτελεσµατική
τους κλίµακα
Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 32

16
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ
ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ

Τέλος Κεφαλαίου 11

17